Y Rhedegydd

CYflogau Athrawon Ysgolion I Eglwysig Meirion. ?os Lun yn unol a'i rybudd, gofynodd "?Iwydd Hugh Cecil am gael gohiric y Ty er galw sylw at fater o bwysigrwydd eithriadol, fef cynogau athrawon ysgolion Eglwysig Sir ??onydd, y rhai oeddynt heb eu talu, tra yr ?edd cyflogau yr oH o athrawon yr ysgolion pajll wedi eu talu iddynt cyn y gwyliau haf. afodd ef ac eraill siarad ar y mater, a dywed- d fod 21 o'r Ysgolion Eglwysig yn y Sir, Syda o haner cant i dri ugain o athrawon ynddynt. Yr oedd yn anhegwch, os nad Creulondeb i gadw yr athrawon hyn beb eu CYfiogaU oeddynt yn ddyledus ar Gorphenaf 1, ^felly eu hamddifadu o'u gwyliau.-Hysbys- Odd Mr. M'Kenna (Llywydd Bwrdd Masnach) anfon at Awdurdod Addysg y Sir i ofyn addynt dalu y cyflogau hyn fel y talasant gyflog- yr athrawon eraill. Nid oedd wedi derbyn c°iad. Yr oedd yn galed a'r athrawon i gael J* cadw heb eu cyflogau, a theimlai y dylid ??Qdi terfyn ar y peth. Yr oedd dwy feddyg- '.?eth yn bosibl: y gyntaf ydoedd i'r Athraw- n ?ysio y Rheolwyr Lleol am eu cyflogau, a s?.ai y Rheolwyr wneyd yr awdurdod addysg dras Y dosbarth yn gyd-ddiffynyddion. Y cwrs "III ydoedd y gallai y Llywodraeth ar ol '?"Orpbenaf 1, ystyried y priodoldeb o fyned yn byn yr awdurdod lleol am orfod-wys ?z?M- dclillus) Yn mhlith eraill a siaradodd, bu i kri Osmond Williams a William Jones ?rydrhan. ?4r. Osmond Williams a ddywedodd nad c?stlwn o Eglwys yn erbyn Ymneillduaeth 0 hwn. Pe felly, ni buasai ef, ac efe yn s?yswr, byth yn cael ei ddychwelyd i'r ed? yn ddiwrthwynebiad gan y sir fwyaf wHeillduol yn Mhrydain Fawr. Yr oedd Sir Q ?°Dydd yn ymladd am egwyddor. Nid 3r tl ?°sd wedi gwario arian godwyd trwy dreth er cynal Ysgolion Eglwysig. Cadwodd h? ?? yn mlaen trwy y grants, ond yn awr yr 0e wedi dod i ben eu hadnoddau. Bu am dyglad y cy?gor Sirol yn un ardderchog, Ztnl ?do arbed i 90 y cant o'r trethdalwyr i jv ? ?rthwynebwyr goddefol.  William Jones a adgoaodd y Ty i'r wrthblaid °? ar adeg tr;i?d Act yr Awdurdod- ?u T?y ?ygiol gerdded allan o'r Ty am na chan-  ??y?t ddadleu y cwestiwn hwn. Yn yr eth ° r1 diweddaf, safodd Cymru wrth eu cefn. ?ir °?? i'w feddwl fod Meirion yn grintach- 'yd ewn .materin addysgo1. Ag eitra ,y tir ????ogion. Sir ^lawd oedd Meirion, a 'law n 90 y cant o'i thrigolion yn Ymneillduwyr. Etn y oedd yr amaethwyr tlodion hyn, a'r ?g?f''?'yr a aethyddol, a'r chwarelwyr, wedi ineywy o'u henillion prinion dros addysg Ch? ?' Uwchraddol, Gelfyddydol, a 01 ?-gol—na'r un Dalaeth arall yn Eurob yn 01 oddion. Yr oedd bechgyn a genetbod egj A^ wedi manteisio ar yr Ysgoloriaethau "efYdla,ant. Yr oedd hyny yn cymeryd lie obe ?ydd fod y sefydliadau yn cael eu rheoli pa gynrychiolwyr y bobl heb brawRon Sectol. ? ??y?i ef i Eglwyswyr cyfoethog a Cheid- ^c ?y gymeryd trugaredd ar galedi yr atj, awon. Paham yr anghydwelediad hwn ? Ynt Syml am yr ymgecraeth Sectol. Paham yntp• nad cynorthwyo i wneyd i ffwrdd a hwynt ? Cafodd y Llywodraeth fwyafrif o 67 allan o 223 o bleidleisiau.

Eisteddfod Corwen. Cafwyd Eisteddfod nodedig o Iwyddianus ddydd Llun. Cynhaliwyd Gorsedd fel arferol o dan lywyddiaeth Llifon, yr hwn hefyd ydoedd Arweinydd yr Eisteddfod. Y mae Llifon wedi dod yn angenrhaid anhebgor- 01 i'r Eisteddfod, a chyflawna ei waith yn hapus a dirodres. Canodd Eos Dar benillion gyda'r Delyn yr hon a chwareuid gan Miss Bessie Jones. Yr oedd tua chwe' mil yn y Babell, ac enill- wyd y gwobrwyon cynygiedig fel y canlyn :— Corau Plant,—Datganu Y Fordaith 77 (D. Hopkin Evans). Daeth pedwar Cor yn mlaen, sef, Colwyn Bay (Mr. Ted Evans), Glyn (Mr. Herbert Pugh), a Jerusalem, Rhos (Mr. J. H. Davies). 1, Jerusalem 2, Colwyn Bay. Cyfieithu Darn o'r Saesneg i'r Gymraeg, 22 yn cystadlu; cydradd E. S. Roberts, Cynwyd, a R. Hughes, Valley, Mon. Pwyntil-waith, Carchardy Owen Glyndwr." 1, „ Myfanwy 2, Lloyd Jones, Cefnmawr. Darlun gyda Brush, 1, Polly Williams, Caernarfon; 2, "William Edwin"; 3, Idris." Tri Englyn, "Ceiliog 'Rhedyn," "Morgrug- yn," a'r Pryfcopyn," cydradd John Thomas, (Perthog), Penmachno, a J. Phillips., Treforris. Traethawd, Cymraeg y Beibl," Mr. Lefi Jones, Penrhyndeudraeth. Can, Boreu yn Mai," G. T. Lefi, Ystrad- gynlais. Corau Meibion, Milwyr y Groes (Daniel Protheroe), f24, a chwpan Arian i'r Arwein- ydd. Daeth pump Cor yn mlaen, -Broughton (E. Evans) Talke (J. Wbewale): Colwyn (D. D. Parry): Penmachno (J. E. Roberts) Aran, Dolgellau (J. Jones) Llanfyllin (D. L. Davies). Canmolid y gystadleuaeth hon yn fawr iawn, ac yr oedd yn un dyn iawn rhwng Colwyn a Penmachno. Aeth y dyfarniad terfynol yn ffafr Colwyn. 1 Englyn, Y Cuddwas." J. G. Jones, Towyn. Unawd Soprano, Lili Wen," goreu o 23, Miss Cissie Hughes, Birkenhead. Casgliad o ddail gyda'u henwau, Miss Alice Morton, Corwen. Myfydraith, "Marwolaeth y Dail," Bryfdir. Hwn ydoedd yr wythfed tro iddo enill yn yr Eisteddfod er ei sefydliad. Prif Adroddiad, cydradd, Robert Lloyd, Corwen a Samuel Valentine, Cefnmawr. Unawd Contralto, "Merch y Cadben," Miss Rhoda Jones, Manceinion. Unawd i Blant, Codiad yr Hedydd," Miss Alice M. Edwards, Prestatyn. Unawd Baritone, Y Fellten," goreu o 38, Thomas Williams, Rhuthyn. Ail gystadleuaeth Gorau Meibion, Cor Cefn- mawr. Cyfansoddi Darn o Gerddoriaeth i Blant, Mr. D. D. Parry, Llanrwst. Hir-a-Thoddaid Beddargraff Mr R. Hughes, Tynycefn, J. Geufronydd Jones, Towyn. Cerfio, Coelbren y Beirdd." 1, Thomas Jones, Cynwyd. 2 (cydradd), O. T. Jones, Penmachno, a G. Jones, Dolgellau. Ail Gystadleuaeth Corau Meibion. Maelor, Cefnmawr (Mr. John Wright). Unawd Tenor, Mr J. Watkin Hughes, Rhos. Pryddest y Gadair, Delw Duw," £ 6, a chadair. Griffith Thomas Lefi (Gweledydd), Abercarn, Abertawe. Prif gystadleuaeth Gorawl, Lift up your heads (Handel), a "Tyr'd eilia'r Gan (J. H. Roberts) £ 40. Dywedodd Mr. Tom Price ei bod yn anhawdd iawn penderfynu rhwng Tonypandy, Talke, a Cefn Mawr. Er fod ychydig o wahaniaeth rhwng y datganiad o waith Handel gan Gor Talke, a Chor Tony- pandy, aeth y wobr i'r Cor diweddaf.

Haelioni Mr. Carnegie. I Y mae Mr. Andrew Carnegie wedi anfon can'mil o bunau at Ysbytty y Brenin lorwerth yn Llundain. Y mae y rhodd yn ddiamodl, a gadewir i'w defnyddio yn y modd goreu, gyda'r ychwanegion, goreu po mwyaf gofalus i fod gyda diwygiadau," Y mae rhoddion Mr. Carnegie yn bresenol yn cyraedd y swm o bymtheg miliwn o bunau! Rhanodd hwy fel y canlyn:- Arnerica, f, 11,500,000 Scotland, f 2,600,000 Canada, £ 200,000; Lloegr, f 300, C'O Cuba, 50 000 Iwerddon, [40,000; a •uanau eraill, 6200,000.

Arbed a Cholli mwy. Yn Heddlys Wrecsam, ddydd Mawrth, cyhuddwyd Henry Mack, Cylchwerthwr, o geisio twyllo Cwmni y Great Western trwy deithio o Pentre Saeson i Wrecsam heb docyn, a chynyg rhy fychan o dal am ei gario. Pan ddaeth o'r tren dywedodd mai o Plas Power y daeth, a thalodd ddwy geiniog. Cafwyd allan iddo ddod o'r Pentre, ac y dylasai fod wedi talu pedair ceiniog,—Dirwywyd ef i bunt, a haner gini, o gostau.

Cyflogau v Glowyr Durham. Y mae Bwrdd Cyflafareddol Masnach Lo Durham wedi penderfynu yn eu cyfarfod diweddaf yn Newcastle i godi saith a haner y cant ar gyflogau y Glowyr. Mae hyn yn godiad o 47J y cant ar y cyflogau i'r hyn ydoedd y safon yn 1879. Bydd i'r codiad 'ddechreu y mis hwn.

Gadaei eu Gwaith heb Rybudd. Bu i Gwmni Glofa Gillhead, Maryport, wysio deg a'r hugain o lowyr am £ 3 18s Oc, yr un am adael eu gwaith heb roddi rhybudd dyladwy o'u bwriad o wneyd hyny. Hysbyswyd ei fod yn arferiad yn Cumberland i roddi pedwar niwrnod a'r ddeg o rybudd o bobtu. Gweith- redodd y dynion mewn cydymdeimlad a chwech o ddynion eraill oeddynt wedieu troi o'r gwaith. —Dyfarnodd yr Ynadon fod pytbefnos o rybudd yn ofynol, a bod pob un o'r diffynyddian i dalu A2 15s Oc yr un a'r costau. £ 87 15s 9c trwy'r 011.

[ Un, Pum, a Chwech. Yn heddlys Brynmawr, cyhuddwyd tincer cylch-werthol o'r enw Edward Glyn, o bum trosedd, sef bod yn feddw ac afreolus, gwrthod myned allan o dafarndy, gwneyd niweidiau gwirfoddol gwerth 30/- i ffenestri y Gwesty gyda haiarn sodro, ymosododd ar berchenog y Gwesty gyda'r un erfyn, ymosod ar yr hedd- geidwad, a malu tri-ar-ddeg o cwareli o wydr yn y seler gyda'i sawdl. Dirwy o ddwy bunt a'r costau am y trosedd cyntaf, dau fis am ymosod ar yr heddgeidwad, a mis yr un am y tri trosedd arall :-Chwe mis trwy'r oil.

I Ail Agor Hen Fwnglawdd. Y mae y prydlesoedd angenrheidiol wedi eu sicrhau, a chwmni newydd wedi ei ffurfio at ail-agor hen Fwnglawdd enwog Talargocb, yr hwn sydd rhwng Galltmebyd a Dyserth. Bu y Rhufeiniaid pan yn y wlad hon yn gweithio y mwnglawdd hwn am dros ganrif a haner. Ataliwyd ef yn 1883 ar gyfrif pris isel y plwm, ond ni olygid iddo fod yn sefyll am fwy na blwyddyn er gweled a wellhai y fasnach cyn gwario rhagor o arian ar beirianau i godi y dwfr. Y mae un shaft yn 500 o latheni, y llall yn 220, a'r Hall yn 360. Arferid talu dros bedwar cant o bunau yn wythnosol mewn cyflogau yn unig pan oeddid yn gyru y gwaith o'r blaen.

Meddwdod a Thlodi. j Wrth anerch Cynhadledd Esgobaeth Bangor, dywedodd y Parch. T. Prichard, Ficer Amlwch, ei fod yn ffasiwn gan rai pobl i briodoli yr holl dlodi y wlad i arferion y bobl o ymyfed. Nid oedd dadl nad oedd gan y ddiod lawer i ateb drosto, ond yr oedd yn gamgymer- iad dywedyd mai hi oedd y prif a'r unig achos o dlodi y wlad. Nid meddwon oeddynt y bobl dlotaf yn ei blwyf ef, ac nid oedd yn abl i gael allan ei bod yn arferol a gwneyd dim a diod. Bydd llu o fethiantau yn mhlith dynion hyd nes y dysgont yr angenrheidrwydd o dalu mwy o sylw i ddeddfa iechyd a moesoldeb.

I Rheolau Newyddion i Ysgolion Cymru. Y mae yr Adran Gymreig o'r Bwrdd Addysg wedi anfon allan reolau newyddion yw Ysgol- ion Canolraddol Cymru. Dywed Mr. A. T. Davies yr Ysgrifenydd, mai amcan y Rheolau Newyddion yw, ychwanegu y grants, a rhoddi mwy o ryddid i'r awdurdodau lleol i drefnu cwrs yr addysg a'r daflen amser i'r Ysgolion. Codir y grants i £ 3 15s Dc, 64 5s Dc, £ 4 15s Oc, a £ 5 am y flwyddyn gyntaf, ail, trydydd, a phedwerydd, yn lie f2, £ 3, £ 4, a £ 5 fel yn y blynyddoedd basiodd. Gelwir sylw at y lie sydd i'r Gymraeg yn y cwrs addysg, a'r angen- rheidrwydd am Athrawon dwy-ieithog yn yr Ysgolion Elfenol. Dymuna'r Bwrdd i'r Ysgol- ion fod yn nghyraedd pob dosbarth yn y wlad.

Gwerthwyr Ceffylau Anonest. Addefodd Charles Miller, March-was, a'i frawd, William Miller, gwerthwr ceffylau, eu heuogrwydd o flaen Brawdlys Clerkenwell, ddydd Llun, o fod wedi cynllwyno i dwyllo Mrs. Alice Richardson, Llanelwy, o Cheque gwerth £ 45. Yn enw Martin a Mills cariodd y ddau fasnach yn mlaen yn Earl's Court, a gwerthasant geffyl diffygiol gyda gwarantrwydd i'w ganlyn, a gwrthodasant ddychwelyd yr arian ar ol i'r ceffyl gael ei anfon yn ol am nad oedd yn foddhaol. Anfonwyd y ddau i garch- ar am dri mis. A. At. A.. A. At.

I Argyhoeddi Cicwyr Peli. I Mewn ymddiddan ar waith Byddin yr Iach- awdwriaeth, dywedodd y Cadfridog Booth nad oedd yn caru esmwytlna lies personol, neu buasai yn myned i le tawel a neillduedig. Nid oedd gan glodforedd dynol unrhyw swyn iddo ef. Gallai fod rhai yn gadael y Fyddin am nad oeddynt yn hoffi yr hunanaberth a'r caledwaith berthynai iddi. Mewn cyfeiriad al y pleser gaffai dynion ieuaingc swydd Lancashire mewn cicio peli, dywedodd nad oedd yn perthyn iddo ef syrthio allan nac ymyraeth a'r dewisiad a wnant o ddifyrion. Ei uchelgais ef oedd dod a dyn i'w le. Dywedodd un o'i swyddogion wrtho fod Team gyfan yn y Sir wedi eu dychwelyd. Nid oedd gan y dynion hyny eisiau cicio pel o gwmpas yn awr. Gwelent werth yn eu hamser, ac yr oedd yn rhy bwysig yn eu golwg i'w afradloni ar gicio pel.

Gwely am Chwech Cheiniog. Cyhuddwyd Miss Larson, Abergele, o gadw Llety Cyffredin heb drwydded i hyny gan y Cyngor. Dywedodd yr erlyniaeth i'r Ddiffyn- yddes gael ei gwrthod o drwydded i gadw ty o'r fath, ac mai budd y dref oedd mewn golwg; ond mynai hi letya crwydriaid er gwaethaf pawb. Dywedodd dyn o Rhyl, yr hwn a wnaeth ei hun i fyny fel crwydryn, iddo aros yn y ty, a bod pedwar-ar-ddeg heblaw ef yn cysgu yno, ac mai chwech cheiniog a dalodd am y gwely. Gohiriwyd yr achos er mwyn i'r Clerc anfon at Gyngorau Rhyl a Cholwyn Bay i'w cael i uno i ganiatau Lletyau Cyffredin. Hyd yn hyn y mae y ddau le yn gwrthod cyd- nabod tai o'r fath. Dywedwyd wrth y Ddiffyn- yddes y byddent yn dyner wrthi os rodda ben ar yr arferiad ond os na pheidiai y dirwyid hi i bum' punt, a dwy bunt y dydd tra y parhai i droseddu.

Cwmni RheilflFyrdd y Cambrian. Yn ol adroddiad y cwmni am yr haner blwyddyn yn diweddu Mehefin 30ain, yr oedd y derbyniadau yn cyrhaedd y swm o £ 143,121, yr hyn a ddengys leihad o £ 3573. Priodolir y lleihad i farweidd-dra cyffredinol masnacbol yn y rhanbarth-eithr gobeithir nad ydyw ond dros dro-a cholli masnach eithriadol hefyd. Yr oedd traul Ilafur, &c., yn cyrhaedd y cyfan- swm 0 £ 95,000—lleihad o £ 766. Y mae'r holl J dreuliau yn cyrhaedd £ 59,339 yn cael darpar ar eu cyfer, a cherir drosodd y swm o £ 302,

I Barn Mr. Lloyd George am y Weinyddiaeth. Wrth anerch mewn cyfarfod Rhyddfrydol yn Bournemouth ddydd Llun, dywedodd Mr. George fod gwaith v Llywodraeth bresenol yn cael ei wneyd yn fwy anhawdd gan waith eurhag- flaenoriaid, ond nid oedd yn teimlo y petrusder lleiaf i ddywedyd ei bod y Senedd alluocaf a'r un weithiai galetaf o'r pump y bu ef ynddynt. Yr oedd y teimlad o anfoddlonrwydd ddangosid am eu bod wedi gwneyd can lleied yn profi mor uchel ydoedd y dysgwyliadau wrthynt. Pan oedd y Toriaid mewn gallu nid oeddynt yn dysgwyl dim, ac felly nid oedd gan neb le i fod yn anfoddlawn; ond gyda'r Rhyddfrydwyr y perygl ydoedd dysgwyl gormod, a pheth bynag a wneid syrthiai yn fyr o foddloni y bobl oeddynt yn dysgwyl. Pan beidiai Rhyddfryd- iaeth a bod yn obaith am bethau gwell, peidiai hefyd a bod yn ffydd fyw yn y wlad.

Trengholiad trwy Lythyr Dienw. I Bu i lythyr dienw anfonwyd gan rai a alwent eu hunain yn gymydogion arwain i gynhaliad trengholiad ar gorph baban o'r enw Walter Percy Wilson, yr hwn roddwyd allan gan ei fam i Mrs. Lloyd, Hirael, Bangor, i'w fagu. Dywedai y llythyr fod y cymydogion yn synu gweled arch fechan yn myned i dy Mrs. Lloyd, gan y gwyddent fod holl aelodau y teulu wedi tyfu i fyny. Eglurodd y Trengholydd eu bod yn rhwym o wneyd ymchwiliad i'r amgylchiad- au ar ol derbyn y llythyr. Cawsant nad oedd y ffurfiau gofynol o dan Ddeddf Amddiffyniad Bywydau Babanod wedi eu cadw, fel yr oedd yn rhaid cynal trengholiad. Ni wyddai a oedd awdwr neu awdwyr y llythyr yn ddigon gwrol i ddod yn mlaen i dystio yn yr achos, os na ddeuant nis gellid ystyried eu hymddygiad yn un teilwng. Dychwelwyd rheithfarn o farwol- aeth trwy achosion naturiol, a chondemniwyd ysgrifenwyr y llythyr.

Cymdeithas Law-fer Gymraeg. Cynhaliwyd yr ail gyfarfod blynyddol y Gymdeithas uchod yn Ysgol y Cyngor Sir, Corwen, dydd Llun diweddaf, o dan lywydd- iaeth Mr. D. W. Evans, L.I.P.S. Hons, Cadeir- ydd y Gymdeithas. Daeth nifer luosog o Phonographwyr o Dde a Gogledd Cymru, yn nghyd ag amryw o Lerpwl a manau eraill o Loegr. Dechreuwyd ar weithrediadau y Gyn- hadledd am 11 o'r gloch, pryd y galwodd y Cadeirydd ar Mr. J. R. Jones (Garallt), Ysgrif- enydd y Gymdeithas, i ddarllen cofnodion y Cyfarfod blaenorol, y rhai a gadarnhawyd. Yna, cafwyd adroddiad o sefyllfa arianol y Gymdeithas gan Mr. G. Griffiths, Grassendale, Lerpwl, yr hwn oedd yn dra chalonogol, ac yn adlewyrchu clod mawr i fedr a ffyddlondeb y Trysorydd gwladgar. Yn nesaf cafwyd an- erchiad rhagorol gan Mr D. W. Evans, ar y llawlyfr newydd. Costiodd dwyn y 3ydd gyfaddasiad allan, lafur mawr i Mr. Evans a bydd yn gofgolofn o'i allu a'i fedr mewn llaw- fer. Eglurodd y gwahanol wersi mewn dull, dyddorol dros ben, a chafwyd trafodaeth fyw- iog i ddilyn. Diolchwyd yn gynes i Mr. Evans am ymgymeryd a'r gwaith o ddiwygio y llaw- lyfr. Am 1-15, daeth yr arlunwyr y Mri Wil- liams, Corwen, a Parry, Lerpwl, i dynu llun y Gymdeithas. Dechreuwyd ar waith pellach y Gynhadledd am 1-30, pryd y darHenwyd papurau campus gan Mr. R. Prys Griffiths, ar Sut i estyn cortynau'r Gymraeg a lledaeniad gwybodaeth i lawfer y Gymraeg y Parch R. Williams, M.A., Bala, ar "Sut i gyrhaedd yr Ysgalian;" Parch Isaac Jones-Williams, Llan- dderfel, a Mr R. John Ellis, Llanberis.ar "Sut i ffurfio dosbarthiadau;" Mr. John Davies, Nefyn, ar Sut i gyrhaedd yr Eisteddfodau," Mr. Rhys D. Jones, Brynaman, ar "Sut i gynorthwyo'r efrydydd unig." Y peth nesaf ydoedd dewis swyddogion am y flwyddyn ddy- fodol, a dewiswyd y rhai canlynal :-Llywydd, O. M. Edwards, Ysw, M.A., Llundain; Cadeir ydd, Mr. J. R. Jones (Gerallt), Maentwrog Arholwr Cyffredinol, Mr. D. W. Evans, I.P.S. Honse, Llundain Trysorydd, Mr. G. Griffiths, Grassendale, Lerpwl; Ysgrifenydd, Mr R. Prys Griffiths, Golygydd y Cylchgrawn Llawfer." Hefyd dewisiwyd y rhai canlynol i fod yn bwyllgor gweithiol,—Parchn. Richard Wil- iams, M.A., Bala; Isaac Jones Williams, Llan- dderfel, D. W. Williams, Blaenau Ffestiniog, E. J. Pugh, Caegwyn, Penrhyndeudraeth, R. Evans, Ysw., U.H., Bala. Cafwyd Cynhadledd nodedig o Iwyddianus a brwdfrydig, ac y mae rhagolygon y Gymdeithas yn ddisglaer dros ben. Hyderwn y bydd i ieuenctyd talentog Ffestiniog a'r Cylchoedd bwrcasu y Llawlyfr Newydd, a phenderfynu bod yr Ysgrifenwyr medrus mewn Llawfer. ""AAAA.AAAA.

I- TREMADOG. ANGLADD.—Dydd Sadwrn bu angladd Mrs- Lewis, gweddw y diweddar Mr. Lewis, Fron" oleu, Tremadog, yn Bettws Garmon. Gwein- yddwyd yma gan y Parch. Henry Jones, Prenteg. Y prif alarwyr oeddynt Mrs Owen (merch), Wern, Porthaethwy; Mrs. Griffith (merch), Bronfedw, Rhyd-ddu; Mr. O. H. Lewis (mab) a Mrs. Lewis, Fronoleu; y Mri. Owen, Porthaethwy, a Griffith, Bronfedw a'r Mri. O. Davies, Clawddllwyd, Llanrug, ac Ellis Hughes, Ty'nrhosydd, Llanerchymedd (cefndryd) a Mr. O. Parry (nai).

VV V V v ▼ » » ▼ v v GLANCONWY. Prydnawn ddydd Mawrth, cyfarfyddodd Mrs. Mary Jones a'r ferch a damwaiu allasai i brofi yn ddifrifol. Fel yr oedd hi a Miss Jones yn gyru mewn cerbyd heibio y Sefydliad Affri- canaidd, daeth y ffrwyn oddiam ben y ceffyl, a rhuthrodd yr anifail i lawr yr allt ac i'r wal. Taflwyd Mrs. Jones allan o'r cerbyd, ac aeth careg i'w harlais gan beri archoll ddofn. Gal- j wyd meddyg ar unwaith, a chymerwyd hi i'r Cottage Hospital. Diangodd Miss Jones yn ddianaf.

O'R PEDWAR CWR. Y MAE Tom Jones, dysgybl yn ysgol Ganol- raddol Towyn, wedi llwyddo i enill Ysgoloriaeth gwerth can' punt am dair blynedd yn Ngholeg Breiniol Gwyddoniaeth, Llundain. CYMERODD Mr. F. E. Smith, A.S., yn ei ben i feirniadu y Weinyddiaeth wrth draddodi araeth yn Trallwm, Dywedodd ei fod yn sicr fod pob Cymro yn teimlo ei fod wediei ddaros- twng trwy waith pob etholaeth yn dewis dynion wedi ymrwymo i bleidio Dadgysylltiad; ac mae'r unig gysur a gawsant am eu hymddiried- aeth yw fod eu harweinydd Mr. Lloyd George wedi cael swydd yn y Weiniddiaeth oedd yn werth miloedd o bunau yn y flwyddyn. FEL yr oedd Cwmni mewn bad ar Lyn Padarn, Llanberis, sylwasant ar ddynes yn sefyll ar fin y Llyn. Rhwyfasant at y lie, ond yr oedd y druan wedi boddi ei hun, ac yn hollol farw pan gyrhaeddasant. Gwraig briod o'r enw Ellen Morris, o Cwmyglo ydoedd, a chwynai ar ol ymosodiad trwm o'r anwydwst. Y MAE Mr. R. Prys Owen, B.A., 0 Goleg y Bala, wedi cydsynio a'r alwad a gafodd i fugeilio Eglwysi Broughton a'r Ffrith, Wrecsam a dechreua ar ei weinidogaeth yno ddechreu Medi. YN hwyr nos Fercher, daeth y newydd trist i Bangor fod y Mr. William Eames, Upper Bangor, wedi marw yn sydyn ar y ffordd wrth Tycroes, Sir Fon. Ymddengys ei fod ef a mab y Proffesor J. M. Davies, M.A., yn olwyno o Bangor i Rhosneigr, ac i Mr. Eames farw o wendid y galon cyn i gymorth meddygol gyraedd. Bernir i'r gorlafur gyda'r olwyn- j farch brofi yn ormod i'w nerth gan nad oedd yn iach er's tro. DADLEUA y Proffesor Anwylfod pobl Cymru yn fwy bywiog eu deall ac yn hoffach o len- yddiaeth yn y parthau dwyieithog nag yn y parthau lie y mae yr iaith Gymraeg wedi darfod. Y MAE y Parch. R. J. Campbell yn aros ar hyn o bryd gyda Mr. J. Allanson Picton, M.A., Penmaenmawr. Cynhaliwyd Cyfarfod Mawr gan Ysgol Haf y Dduwinyddiaeth newydd," yno ddydd Llun, a bu Mr. Campbell yn traethu ar un o'i hoff byngciau. YN Eisteddfod Gwyr Ieuaingc Pwllheli ddydd Llun, Cor Nantlle enillodd ar y brif gystadleu- aeth, Cor y Garn oedd y Cor Cynulleidfaol goreu, Cor Plant Tanrallt oedd yn fuddugol yn eu cystadleuaeth hwy. Unawd Tenor, E. M. Evans (Eos Mawddach); Unawd Soprano, Mrs. Eifion Jones, Garn; Unawd Baritone, Bass, neu Contralto, Mrs. Eryri Jones, Garn, Aeth y Gadair i Llanorfab, Ystalyfera. Y MAE y Cadfridog Booth yn cael derbyniad tywysogaidd yn mhob man yr ymwel ag ef yn ei daith trwy Ogledd Cymru. Sierydd ychydig yn mhob cyfarfod gynhelir i'w groesawu, a derbynir geiriau grasusol y Gweinidog hybarch gyda brwdfrydedd mawr, GADAWODD y Parch John James Evans, M.A., Rheithior Cantref Morganwg y swm o £146, 657 ar ei ol. PWYSIR ar y Parch R. J. Campbell i sefyli fel Ymgeisydd Llafur dros Caerdydd. Nid yw hyd yn hyn wedi rhoddi ei atebiad terfynol. YN yr ymchwiliad wnaed i achos yddamwain ar Linell y Cambrian, caed iddi gymeryd lie trwy i rai o'r rerbydau ddadfachu, adymchwel ar y lleill. Y MAE Mr. O'Houghen, Mexico, newydd dderbyn llythyr bostiwyd ddeuddeng mlynedd a'r hugain yn ol gan foneddiges yn derbyn ei gynyg i'w phriodi. Pa le y mae yr hen ferch hono erbyn hyn tybed ? DYDD Llun, bu farw John Barlow, Maretan, Chirk, lle'r oedd yn byw er's deunaw mlynedd. Bn'n ymladd yn rhyfel Crimea, gan gymeryd rhan yn mrwydr Balaclafa a Sebastopol. Caiff gladdedigaeth gyda rhwysg Milwrol. WRTH ddyfrhau planigion ar ffenestr ar ben grisiau ei thy, syrthiodd Miss Elizabeth Evans, Croesoswallt, i lawr y grisiau, a bu farw yn y fan. Arfera hi gadw y Cambrian Inn yn y dref hono am lawer o flynyddoedd. CAFWYD garddwr o'r enw George May, Teddington, wedi boddi ei hun yn un o'r dwfr- gistiau yn ei ardd. Yr oedd pwysau trwm wrth ei wddf. CYFLAWNODD William P. Balaam, Islington, hunan-laddiad gyda siswrn. YN etholiad Gogledd-Orllewin Staffordshire, cafodd Mr. Albert Stanley 2,349 o fwyafrif ar ei gyd-ymgeisydd Toriaidd. Masnach Rydd a Diffyndollaeth oedd unig bwngc yr etholiad. MEWN canlyniad i Ddeddf lawn i Weithwyr a chodiad yn y cyflogau, y mae y glo i godi o swllt i ddau swllt y dunell. Bydd hyn yn bwysau ychwanegol ar y tai-ddalwyr trwy wlad, ond rhaid i arian yr lawn a'r codiad yn y cyflogau ddod o rywle. TELIR llawer o sylw y dyddiau yma i'r gomed newydd a ddarganfyddwyd gan Mr. Daniel yn Princetown ar Mehefin 9fed. Gellir gweled y gomed yn bawdd gyda opera glasses." Yniddisgleiria yngyflym, acyn gynar yn y mis yma gellir ei gweled a'r liygaid noeth Y mae yn symud i gyfeiriad yr haul, a chyr- haedda y fan agosaf at yr haul yn ughylch- Iwybr planed oddeutu Medi y 4ydd. LLADRATAODD Peter Zuin, o Warrington, sydd yn awr gyda milwyr Mon, becyn un o Swyddogion ei Gatrawd, a dirwywyd ef i bun: a'r costau gan Ynadon Bangor. CYMERWYD Ernest John Lee, 23 oed, o Walsall, i'r ddalfa gan yr Heddgeidwad Lace. Wrth ddrws y gell rhoddodd Lee gic i Lane, gan dori ei goes yn y fan. FEL yr oedd y Cadfridog Booth yn myned trwy y Dyffrvn, bu raid iddo atal ei fodur gan fod rhaff ar draws y ffordd yn cael ei dal gan y dorf a ddysgwyliai am air ganddo wrth fyned trwodd. Siaradodd y Cadfridog gyda brwd- frydedd, ac yna aeth yn mlaen am Abermaw } ac Aberystwyth.