Y Rhedegydd

Fflangell Cymry i Gymru. I Er holl ffyddlondeb Cymru i Ryddfrydiaeth, a'i haberthau dirif yn mhlaid ei hegwyddorion, a cbri ei chenedlgarwyr, yr oil a gaiff yn ol yw addewidion gweigion a siomedigaethau i fyw arnynt fel y cibau a osodai yr afradlon gynt rhwng ei ddanedd i geisio tori ei angen a hwy. A gwaeth na siomedigaeth, yr ydym yn awr wedi ein colledu i'r swm o ugain mil o bunau yn y flwyddyn yn nglyn a'n Hysgolion canol- raddol, a hyn i gyd pan y mae un o gyu-ych-' iolwyr Cymru yn Llywydd Bwrdd Add)bg, a dau Gymro-nid amgen Mri. O. M. Edwards, ac A. T. Davies, wedi eu penodi i adran Gym- reig newydd a sefydlwyd yn nglyn a Bwrdd Addysg o dan y broffes o ofalu na chaffai Cymru gam gyda'i Haddysg Gwaith ofer yv. dawnsio a gorfoleddu am benodiadau: beth yw canlyniadau y cyfryw sydd bwysig. Er c-.al aelod Cymreig yn Llywydd Bwrdd Addysg, ac Ysgrifenydd hynododd ei hun fel gwnhryfelwr o dan Ddeddf Addysg 1902, eto y mae eu trefniadau mewn cysylltiad a'r Ysgolion Canol- raddol yn gwneyd yr anhegwch mwyaf a Chymru, ac yn gosod ei hysgolion o dan an- fantais dirfawr. 0 dan y trefniadau newyddion, caniateir grants i ddysgyblion deg ac unlrddeg oed yn yr Ysgolion Seisnig, ac ni cha^ateir cant i blant Ysgolion Cymreig o dan Liuciiddeg oed, 1 Ysgolorion dros ddeuddeg oed, caniateir grant enilledig am bedair blynedd yn unig yn Nghymru, tra y caniateir hyny am chwe' blyn- edd yn yr Ysgolion Seisnig. Yn ystod y tair blynedd allan o'r pedair y mae y grants yn Ilai i'r Ysgolion Cymreig nag i'r rhai Seisnig. I ni, y mae yn anealladwy pa fodd nad all plentvn yn Ysgolion Cymru enill mwy na £ YJ 15s Oc yn ystod yr holl gwrs, tra y mae un o dan amgylchiadau hollol gyfielyb mewn Ysgol Seisnig yn gallu enill £34. Pair yr ang- hyfartaledd hwn wahaniaeth o tua ugain mil o bunan i Gymru: hyny yw, pe gosodid yr Ysgolion Canolraddol Cymreig ar yr un telerau a'r rhai Seisnig, byddant ar eu mhantais o ugain mil o bunau yn y flwyddyn. Yr amddi- ffyniad doff a roddodd Mr. M'Kenna i'r trefn- iant hwn pan wasgwyd arno yn y Senedd am eglurhad ydoedd:— 1, Fod Cymru wedi y cwbl i yn cael ei rhan lawn o'r grants yn ol ei phob- logaeth a bod yn Lloegr ddau fath o Ysgolion Canolraddol, un yn derbyn llai na'r Hall, tra yr oedd grants Cymru yn y canol rhwng y ddwy raddfa Seisnig. Y fath gysur i wlad sydd wedi aberthu gyda'i haddysg fwy na'r un ran arall o'r deyrnas, a'i dogn gyntaf o fustl chwerwdod o'r Bwrdd Addysg Gwareder ni rhag yr Adran Gymreig, a dysgwyliadau ofer, ac edrychwn am bob anfanfais posibl ei dodi ar ffordd cynydd Addysg ein gwlad, os yw cam y cyntaf hwn yn esiampl o'r hyn a geir yn y dyfodol. 1-1

DAMWAIN ANGEUOL I GARIWR YN CHWAREL FOTY A BOWYDD. Dydd Llun, tanwyd ardal y Blaenau i syndod fod Mr. John Jones, Cariwr, Llys Meirion, Lord Street, wedi cyfarfod a'i ddiwedd yn Chwarel Foty a Bowydd. Boreu ddydd Mawrth o flaen Mr. R. O. Jones, Trengholydd Meirion, a deuddeg o Reithwyr, i'r rhai yr oedd Mr. Richard Griffith, LIyfrwerthwr yn Flaenor, cynhaliwyd trengholiad ar y corph yn yr Adeiladau Sirol. Yr oedd Mr. J. Lloyd Jones, yn bresenol dros Gwmni y Chwarel, a Mr. G. J. Williams, Arolvgvdd ar ran y Llywodraeth. John Jones, mab y trangcedig a dystiodd mai corph ei dad a welodd y Rheithwyr. Cariwr ydoedd wrth ei alwedigaeth, ac yr oedd yn 60 mlwydd oed. Gweithiai boreu ddydd Liun yn Chwarel Foty a Bowydd, a chyfar- fyddodd a damwain yno, ond ni wyddai ef ddim am y modd y bu hyny. Yr oedd yn gofalu am geffylau yn y chwarel er's 28 mlynedd. Hugh Owen, a dystiodd ei fod yn gweithio yn ngwaelod yr Incline yn Foty a Bowyd boreu ddydd Llun. 0 tan y ddaear ac allan gyda'r gwageni yr oedd y trangcedig yn gweithio. Gwelodd y ddamwain yn cymeryd lie yn ymyl y level trwy i olwyn blaen y sled fyned oddiar y reiliau, ac wrth i'r trangcedig geisio ei chodi yn ei hoi, troes y wagen ar ei hochr, a llithrodd y plygiau cerig oddiarni ar ei goesau a rhan isaf ei gorph. 0 dunell i dunell a haner oedd y pwysau. Yr oedd o fewn pum' i chwe' Hath i'r trancedig ar y pryd, ac yr oedd yn oleu yn y lie. Pan welodd yr hyn gymerodd le, gwaeddodd am gynorthwy, yr hwn a gafwyd ar unwaith. a symudwyd y pwysau oddiar y trangcedig. Wedi symud y pwysau awd ag ef adref. Rhoddwyd diod o ddwfr iddo yn y lie. Adwaenai John Jones er's chwe' blynedd, ac yr oedd yn ddyn gofalus. Yr oedd yn glir a'r lefel, ac yr oedd yn hollol olei^ lie y troes y wagen. Yr oedd y wagen, y llwyth, a'r reiliau yn iawn: y reilffcrdd bron yn gwbl newydd, sled yn nghanol y run ydoedd yr un a droes, ac yr oedd y lie yn bur gul. Yr Arolygydd G. J. William, a argymeliodd ddodi i fyny enwau aelodau yr Ambulance oeddynt yn y Chwarel fel y gellid rhedeg i' hymofyn mewn achos o ddamwain er mwyn iddynt gael gweini i arcs i'r Meddvg gvraedd i'r He. Dr. Richard Jones, a ddywedodd ei fod yn adnabod y trangcedig, ac yu arferol a gweini arno ef a'i deulu. Galwyd ef ato haner dydd. dydd Llun, a chafodd ef yn ei wely, newydd j gael ei giudo o'r chwarel. Canfyddodd ei fod wedi ei anafu yn drwm iawn, ac yn dyoddef oddi'Arrth ysgydwad difrifol i'w gyfansoddiad. Yr oedd ei ddwy goes wedi eu roalurio nwchlaw ac is-law y pen glin, ac asgwrn mawr ei for- ddwyd wedi ei dori. Nid oedd llawer o olion gwaedu ar corph, and dyoddefai yn benaf oddiwrth yr ysgydwad. Bu fvw am tua dwy awr a baner ar oi y ddamwain. Yr ysgydwad fel effaith y ddamwain achosodcl ei farwolaeth. Nid oedd arwycdion o niweiOi&u raewnol 1 \V canfcd. s Dychvvelwyd rheithfarn unol a thystiolaeth y medcyg, a phasiwyd pleidlas o gydymdeim- lad a'r teulu ar gynygiad Blaenory Rheithwyr.

BWRDD Y GWARCHEIDWAID I PENRHYNDEUDRAETH. Cynhaliwyd yr uchod yn y Tylotty ddydd Mawrth diweddaf, o dan lywyddiaeth, Mr. W. Jones (yrls-gadeirydd), ac yr oedd hefyd yn bresenol Mri. E. M. Owen, William Wil- liams, Richard Williams, Cadben Morgan Jones, John Roberts (Trawsfynydd) David Pugh, Owen Evans, John Pierce, R. W. Vaughan, Robert Richards, D. Tegid Jones, E. Llewellyn, John Roberts (Talsarnau), E. Bowen Jones, J. Bennett Jones a Richard Parry (Swyddogion Elusenol), Richard Jones, y Cofrestrydd, dros Mr. William Thomas oherwydd gwaeledd Dr. J. R. Jones, D. J. Jones (Meistr y Ty), Thos Roberts (Clerc), a I David Jones (Clerc cynorthwyol). I Y Ty. I Awst 1, daeth William Buckingham, 66 oed, I 0 Ffestiniog, i'r ty trwy archeb y Swyddog. I Yr un dyddiau daeth Mary C. Owen, 30 oed, i'r ty o Beddgelert. Awst 5, daeth John Slenney, 31 oed tramp i'r ty. Yr oedd wedi ei daraw yn wael. Hefyd, daeth Richard Jones, gynt o Glany- pwll, Ffestiniog, yn ol i'r ty trwy archeb W. Thomas. Awst 6, daeth Alice Yoxhall, 35 oed merch Gorsaf-feistr Minffordd i'r Ty yn wael a symudwyd hi i Wallgofdy Dinbych. Yn y Ty 75 ar gyfer 70 y ddwy wythnos flaenorol, a galwodd 13 o grwydriaid yn ystod y bythefno diweddaf. l Diolch. I Mr. E. Bowen Jones a ddywedodd ei fod yn dymuno diolch i'r Bwrdd am ei ethol unwaith yn rhagor fel Gwarcbeidwaid. Yr oedd yn teimlo ei hun fel hen bechadur wedi dod yn 01, ac yr oedd am wneyd ei oreu i fod yn bresenol yn y cyfarfodydd. Yr oedd ganddo feddwl mawr o'r Bwrdd oherwydd y cysylltiadau oedd wedi bod rhyngddynt fel teulu er's llawer o flynyddau (cymeradwyaeth). Arianol. Talwyd allan yn ystod y ddwy wythnos ddi- weddaf fel y canlyn:—Dosbarth Tremadoc, £ 15 Os 2c Ffestiniog, CllO 6s 10c; Deudraeth 69 13s Oc; sef cyfanswm o £ 255 ac yr oedd eisieu ar gyfer y bythefnos nesaf fel y canlyn Dosbarth Tremadoc. £75; Ffestiniog, £ 110;' Deudraeth, £ 68; sef cyfanswm o £ 253.—Yr oedd diffyg yn yr Ariandy yn erbyn y Bwrdd o /63 7s llc, I Eisieu Chwareu Teg. Ymddangosodd gwr o Harlech (ond sydd yn awr yn gweithio yn y Deheudir) o flaen y Bwrdd i ddywedyd nad oedd yn cael chwareu teg ganddynt fel Gwarcheidwaid. Y Cadeirydd Beth sydd yn anheg ?—Yr ydych wedi fy erlyn i o fiaen yr Ustusiaid i dalu at gadw fy mam, ac -wedi rhoddi archeb am 2/- yr wythnos arnaf iieblaw y costau afreidiol yr aethoch iddynt trwy roddi summons i mi yn South Wales, ae yr ydych yn gadael fy mrawd yr hwn sydd yn ffarmwr i beidio talu dim. Y Cadeirydd Yr ydym ni yn cymeryd yr amgylchiadau ynglyn a phob achos i ystyriaeth -Y mae hynyna yn gwestiwn anhawdd ei ddeall. Y mae fy mrawd wedi symud o ffarm bach i ffarm fawr, ac y mae hyny yn profi fod ei amgylchiadau yn all right, ac nid ydych yn gofyn iddo ef dalu dim. Beth yw y rheswm o hyny ? Y mae genyf frawd arall nad ydych yn gofyn dim ganddo, ond yr wyf yn hollol gyd- weled a hyny, oherwydd nid yw ef yn alluog i gyfranu dim, oherwydd ei fod yn wael. Yr wyf fi yn myned i lawr i'r pwll glo i weithio bob dydd yn nghanol pob peryglon a bum gyda y soldiers am ddeuddeng mlynedd cyn byny, ond nid oes dim peryglon felly ar gyfer ffarmwr; ac yr ydych yn gofyn ioni a brawd arall dalu 2/- yr un, ac yn gofyn dim i'r brawd arall, sef (y ffarmwr) a dyma fy nghwestiwn i chwi Sut yr ydych yn cysoni hynyna." Y Cadeirydd Na hidiwch chwi marall, dadleuwch achos eich hun.-O, ie, on y mae fy mrawd yn Garth Mawr yn fab i fy > <am fel finau, ac os oes eisieu i mi dalu, dylai yntau daiu hefyd. Y Cadeirydd Gellwch chwi fyned yn awr, cewch glywed gan y Swyddog beth a bender- fyna y Bwrdd. Ar ol iddo ymadael a'r ystafell eglurodd y Clerc fod y Bwrdd wedi pasio i'r dyn yma dalu 1/6 yr wythnos at gadw ei fam, ac yr oedd yn rhaid myned ai achos o flaen yr Ustusiaid er cae! archeb, a phasiodd yr Ustusiaid iddo dalu 2/ er mai 1/6 oeddym yn ofyn. Mr. D. Tegid Jones: Y mae gwaith yr Ustusiaid yn gwneyd peth fel byn yn wrthun, ac nid oes ganddynt fusnes o gwbl i orfodi neb i dalu 2/- pan fydd y Guardians ddim ond gofyn 1/6. Mr. E. Llewelyn Dylem wneyd yn deg a'r dyn yma. Dylai y brawd sydd yn Garth Mawr dalu yr un fath. Thalwn ninau ddim chwaith pe buaswn yn ei le. Y Cadeirydd Efallai nad oes gan y brawd yma ddim, neu fuasai yr Ynadon byth wedi rhoddi 2/- ar hwn a dim ar y Hall. Mr. L. Tegid Jones: Efallai fod un o'r Ustusiaid yn feistr tir i hwn (chwerthin). Mr. E. Bow en Jones Aliw-n ni ddim gadael. i'r brodvr yma benderfymi yr achos gyda eu gilydd i wnp/J. swm i fvny ? Wedi llawer o ddadleu pasiwyd fod yr archeb i arcs fel yr oedd. Amrywiol. A.t f o c o -? d jale T- '?c) L-e, Anfonodd jane Roberts, Tynybryn, Talsarn- su, i ddyweyd ei bod yn tynu ei hun oddiar yr Undeb oherwydd ei bod yn gallu enill digon at ei chynbaliaeth ar hyn o bryd (cymeradwyaeth). Ymddangosodd James Jones, trwsiwr umber- elas, Penrhyn, o fiaen y Bwrdd i ofyn am allan gynorthwy oherwydd fod ei fasnach yn wan.- Pasiwvd eynyg y Ty iddo. é!rd P?siwya i gf.niatau 10s yr wythnos i Richard Jones, Neu Street, ires y bydd wedi cae! e F iies cyngherdd. Pasiwyd i roddi 14s yr wythnos i William Gwilym Jones, Jones Street, oherwydd fed ei Fund wecli ei hatal. j Pasiwyd i roddi 4/- yr wythnos i William W. Roberts, Talywaenydd, oherwydd ei waeledd. Pasiwyd i roddi 8/- yr wythnos i Geo rge Hughes, Back Maenofferen, yr hwn oedd wedi cyfarfod a dam wain, ac yn anallnog i wneyd ei waith. Pasiwyd i Jane Williams, Bl. Ffestiniog (gynt o Borthwen Bach, gael dod i'r Ty, ac fod ei pherthynasau i dalu 5/- yr wythnos drosti, gan y dywedai fod ganddi £ 43 yn ddyledus o ewyllus. Anfonodd Mr. William Thomas i ddiolch am deimladau da y Bwrdd tuag ato.

BLAENAU FFESTINIOG. Nid oes dim llawn mor ddymunol i'ch oeri ar ddiwrnod poeth a Tin dau bwys o Apricot, yr bwn ellwch ei gael am 6c gan E. B. Jones & Co. MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETH KATE HUGHES.—Brydnawn ddydd Gwenerhebryng- wyd gweddillion y ferch ieuaingc rinweddol Kate Hughes, Bryn Eilian, Glanypwll, i fyn- went Bethesda. Daeth torf luosog ynghyd i dalu'r gymwynas olaf iddi. Canodd Cor y Band of Hope deirgwaith yn ystod yr ymdaith tua'r bedd. Gwasanaethwyd gan y Parch E. Cefni Jones, a chanodd y Cor a'r gynulleidfa yr emyn adnabyddus "Arlan Iorddonen ddofn." Gellir dweyd fod Miss Hughes yn ferch ieuainc anwyl iawn gan ei holl gydnabod. Er iddi orfod canu'n iach a'r ddaear, pan nad oedd yn llawn ugain oed, gadawodd ar ei hoi gymer- iad disglaer oedd yn wrthrych edmygedd ac yn esiampl prydferth i bawb. Nodweddid hi gan dynerwch calon a thawelwch meddwl oedd yn enill serch ei holl gyfeillion. Yn ei chystudd olaf daeth mwy nag erioed o hawddgarwch a thlysni ei chymeriad i'r golwg. Bu'r cystudd yn drwm ac yn faith, ond dioddefodd ef gyda amynedd un yn caru Duw a'i carodd hithau. Nid oedd gan angeu yr un colyn iddi, ac ar yr 8fed o'r mis hwn syrthiodd i huno'n dawel, gan orphwys yn gyfangwbl ar gariad ac addewidion yr Hwn yr ymddiriedodd ynddo dros ei holl fywyd. Prin y rhaid ychwanegu fod cydym- deimlad cyffredinol a'r teulu trallodus yn eu colled drom ar ei hoi. BODDI YN AMERICA.—Prydnawn dydd Llun, Gorphenaf 22, boddodd Arnold Edwards, bachgen 12 oed Mr. a Mrs, Richard Edwards, North Poultney, Vt. trwy gwympo i lyn yn hen chwarel William Ei Lloyd. Ymddengys fod yr hogyn yn pysgota ar y lan, pryd yr ymollyngodd y ddaear odditano gan, ei ollwng i'r dyfnder. Yr oedd y fam mewn anglsdd yn j Fair Haven ar y pryd. Y mae ei dad yn vffl o'r dynion sy'n sefyll allan ond mor lean 1 y clywodd ei hen feistr am y trychineb antou- odd swm o arian i'r tenlu. Cofir am y isutu yn byw yn 1enlan, Tanygrisiau, a merch i Mr. John Rowlands, Gwynfryn, Tanygrisiau yw Mrs. Edwards, mam y bachgen anffodus. Y CLWB RHYDDFRYDOL.—Y mae y Clwb Rhyddfrydol wedi cymeryd y llawr uwch ben Shop y Co-operative at eu gwasanaeth. Gwneir y llei fyny at bob cyfleusdra i'r aelodau gan Mr. Griffith Roberts, Adeiladydd, Benar View. Gosodir yn un o'r ystafelloedd yr wyth- nos hon fwrdd peli. Beth ddywed Cyngrair yr Eglwysi Rhyddion wrth hyny ? Cofir i ar- eithiau tanllyd gael eu traddodi yn erbyn cael bwrdd peli yr adeg y pasiwyd i sefydlu y Clwb a siaradwyd nad oedd gwiw meddwl am gael bwrdd oherwydd fod yr Eglwysi yn ei erbyn. Sut y mae pethau wedi newid cymaint ? FFRWYTHAU FFRESH.—Nid oes dim gwell ar y tywydd poeth yma na Ffrwythau Ffresh. Gellwch gael rhai bob dydd yn syth o'r gerddi oddiwrth y Liverpool Fish, Fruit and Vegetable Stores, Ffordd Newydd, gyferbyn a Surgery Dr. W. Vaughan Roberts. GWYLIAU .-Y mae lluaws o'r cyfeillion drwy yr ardal yn mwynhau-neu yn hytrach-wedi myned am eu gwyliau. Gwelwn amryw o'n Hysgolfeistri wedi dychwelyd i barotoi at ail agor yr ysgolion ddydd LIun nesaf ar ol bod yn gauedig am bum' wythnos. Y mae eraill newydd gychwyn ar eu gwyliau, rhai i Ffraingc, eraill i Landrindod a glanau y moroedd. Hyd- erwn y dychwelant wedi cael adloniant meddwl ac ysbryd yn ogystal ag yni corphorol newydd. GWIBDAITH.-Dydd Gwener (y fory) bydd Ysgolion Sabbothol Brynbowydd (A.), Calf aria (B.), a Pantycelyn (A.), yn myned am wibdaith i Criccieth. Dymunwn iddynt daith dibrofed- igaeth a llawn byfrydwch. PRIODAS.—Dydd Mawrth, Awst 6ed, yn ngbapel Carmel Tanygrisiau, yn mhresenoldeb Mr. Richard Jones, Cofrestrydd, unwyd mewn glan briodas gan y Parch. John Hughes (Gweinidog), yn cael ei gynorthwyo gan y Parchn. David Jones, Garregddu, a j. Peron Jones (brawd y priodfab), Miss Laura Williams, (Llinos Moelwyn), Tanyfron, a Mr. T. Tudur Williams, Llwynypia, Deheudir Cymru. Cyn- orthwyid y briodferch gan Misses M. a J. Williams (chwiorydd), a Miss Nellie Owen, Liverpool, a'r priodfab gan Mr. Rees Edwards, Teilia Bach, a Mri. D. O. a 'H. O. Williams. Ar ol y briodas, cyrchodd lluaws o gyfeillion ynghyd i Tanyfron i fwynhau y wledd a ddar- parwyd ar eu cyfer. Derbyniodd y par ieuaingc luaws o anrhegion. TANYNTAR, IAN. "-NOS Iau, o dan lywydd- iaeth Mr. Griffith E. Jones, Plas-y-bryn, traddododd y Parch H. Michael Hughes, B.A., Caerdydd, ei DdarIith odidog ar" Tanymarian." Cafwyd sylwadau rhagorol gan Mr. Hughes ar yr hen Wron o Tanymarian. Datganodd Miss Minnie Jones, Fronheulog yn swynol iawn yn ystod y Ddarlith. DYCHWELYD.—Dychwelodd y llu cyfeillion oeddynt ar ymweliad a'u hen ardal yr wyth, nosau diweddaf yn ol i'r pyllau glo yn y De. Da genym eu gweled yn edrych mor galonog, a'u bod yn hoffi eu cylch newydd gymaint. Mae iddynt croesaw pgored a chynes bob tro y teimlant ar eu calon ddod drosodd yma. Y maent yn edrych yn rnlaen at ymweliad y Sein- dorf a'r De, ac yn addaw dstyn iddynt groesaw a chyorth vry- DrRWESTOL.-Cynhelir Cyfarfod Dirwestol yn yr awyr agored gerllaw Gorsaf Duffws, nos Sadwrn nesaf, am 6-30, pryd yr anerchir gan y Parchn. J. Wilson Roberts, Llundain; ac R. R. Davies, Capel Drindod, ac eraill. YR YSGOLION DYDDIOL.—Bydd yr holl Ysgolion yn ail agor ddydd LIun ar ol seibiant o bum wythnos. Cafodd yr adeiladau oil eu glanhau a'u paentio yn ystod yr wyl fel ag i fod yn gysurus i'r plant a'u Hathrawon ym- roddgar i ail afael yn eu gwaith. SWN ADFYWIAD.—Y mae swn adfywiad i'w glywed yn ein plith, ac ychydig llai o ddigalon- did i'w weled yn argraffedig ar wynebau gweithwyr yr ardal oherwydd fod dynion yn cael eu cymeryd i mewn yr wythnos hon i'r Graigddu. Hyfryd iawn yw gweled yr arwydd hon o fywhad, a chlywed fod manau eraill am gymeryd dynion i mewn. Hysbyswyd ni ddiwedd yr wythnos, fod Chwarel Pant Mawr wedi ei phrynu gan Gwmni cryf, ac y bydd gwaith i luaws yno, gan y bwriedir gwneyd gwelliantau ar raddfa eang. Hederwn fod yr adroddiad yn gywir, ac y cerir pethau yn mlaen gyda llwyddiaut i'r meistri a'r gweithwyr. Mr. David J. Rowlands, o'r Rhiwbach, sydd wedi ei benodi yn Oruchwyliwr yn y Graigddu. Dymunwn iddo ef a phawb cysylltiol a'r chwarel bob llwyddiant. O'R AMERICA.—Fel y gwelir oddiwrth y cyhoeddiadau Sabbothol, y mae ein cyfaill talentog, y Parch. J. Cromwell Hughes, wedi dod drosodd ar ymweliad a'i hen ardal enedigol, ac yn pregethu yn Nghapel Seion y Sabboth nesaf. Diau y manteisia amryw ar y cyfle hwn i glywed un sydd mor gymeradwy yn ein plith. YMWELIAD Y SEINDORF A'R DEHEUDIR.— Dydd Gwener (yfory), bydd Seindorf Freiniol Oakeley yn cychwyn am y Deheudir i gynal cyfres o Gyngherddau, ac i gystadlu yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Dydd Sadwrn, byddant yn cynal Cyngherdd yn Neuadd Drefol Pontypridd; dydd Llun yn Mountain Ash; dydd Mawrth, yn Abercynon; dydd Mercher yn Merthyr Vale; dydd Iau yn Ton- ypandy; a dydd Gwener yn Ynyshir. Cyn- orthwyir hwy yn y Cyngherddau hyn gan ein Baritone poblogaidd, Mr. Tudor Owen, A.R.C. M., a Mr. Mark Thornton. Cyfeilir gan Mr. R. O. Jones, C.P.T.C.L., Organydd Towyn.

TANYGRISIAU. LLAWFEDDYGIAETH. Dydd Gwener di- weddaf, yn Ysbytty Oakeley, gwnaeth Dr. Richard Jones, M.D., yn cael ei gynorthwyo gaa y meddygon Thomas a J. D. Jones, Blaenau. a Dr. Pritchard, Bettwsycoed, law- feddygiaeth ar Mr. Richard Jones, Fron Haul, yr hwn a dderbyniodd niweidiau i'w ben trwy ddamwain beth amser yn ol yn San Fransisco. Deallwn ei bod yn operation bwysig, ac iddi fyned drosodd yn llwyddianus. A da genym ddeall ei fod yn dod yn mlaen yn dda hyd yn hyn a dymunwn iddo lwyr adferiad a hyny yn fuan. CADW'R SABBATH.—Dydd Sul, yn Bethel, darllenwyd Cylch-lythyr o'r Gymanfa Gyffred- inol a gynhaliwyd yn y De, yn galw sylw yr eglwysi at y mater uchod, ac yn unol a'r cais cafwyd anogaethau cryfion a thaer ar i bawb gadw y Seithfed dydd yn ol y pedwerydd gorchymyn. Rhoddwyd yr anogaethau yn yr Ysgolion ac yn y gynulleidfa. ErN CLEIFION.-Chwith yw gweled ein cyfeillion a'n cymydogion yn cael eu caethiwo gan afiechyd, a'u cadw o'u gwahanol gylch- oedd; ac yn eu plith y mae Mri. W. Lloyd, Bryngwyn, ac R. J. Rowlands. Y mae ein cydymdeimlad a hwy, a'n dymuniad yw eu gweled eto yn fuan yn llanw eu cylchoedd wedi derbyn llwyr adferiad. Da genym ddeall fod Mr. Morgan Roberts wedi ail ymaflyd yn ei ddyledswyddau ar ol bod yn cwyno er's peth amser. AR YMWELIAD.—A ni yn mhlith y llu y mae Mr. D. G. Davies a'r teulu yn Cefnbychan Parch, a Mrs. Howell Williams, yn y Factory a Mrs. R. J. Williams, Liverpool, a'r teulu yn Penybryn. Ac y mae yn llawenydd genym weled wynebau ein hen gydnabod unwaith yn rhagor, yn eu hardal enedigol. MARWOLAELH.—Boreu dydd Sadwrn di- weddaf, bu farw Mr. Griffith T. Jones, New Terrace wedi hir nychdod. Dioddefodd y brawd hwn tua phum mlynedd o gystudd yn hynod o dawel, a dirwgnach. Yr oedd yn aelod o eglwys Carmel (A). Dydd Mawrth hebryngwyd ei weddillion i fynwent Llan Ffestiniog. Y mae ein cydymdeimlad dyfnaf a Miss Jones a'r gweddill o'r teulu yn eu profed- igaeth chwerw.

O'R CWELLYN I'R LASLYN. BRENHIN Y WYDDFA.—Bore Sadwrn, gan- wyd baban ar ben y Wyddfa. Diameu nad oes neb yn cofio y fath o'r blaen a genedigaeth plentyn ar Gopa y Wyddfa. Yr oedd bedyddio i fod dydd Mawrth dilynol. Teulu o Lynlleif- iaid ydyw y teulu hwn. Clywais i'r Parchn. R. R. Parry, Llandynam, a John Lewis Wil- liams, M.A., Great Mersey Street, Lerpwl, fwriadu myned i weled King of Snowdon." Anffafriol ydyw y tywydd wedi bod eleni i neb allu gweled llawer o'i choryn, er fod canoedd lawer yn cyrhaedd ei ben bob dydd. ABERYSTWYTH.—Aeth llawer o ardaloedd Beddgelert i Aberystwyth i weled y Channel Fleet, er y tywydd i gyd. Llongyfarchwn Mrs. Roberts, Gwyndy Bach, Beddgelert, am ei gwroldeb a'i phenderfyniad o tynu cael myned ar fwrdd un o'r llongau. CAPEL Y PENTREF.—Y mae y Capel yn brysur cael ei orphen, ac yn edrych yn hardd y tu fewn iddo. Bwriedir ei agor yn mis Hydref pryd y cynhelir Cyfarfod Pregethu gan rai o enwogion pwlpud yr Hen Gorph. YSGOL NANTMOR.—Mae Miss Jones o Gaer- narfon,, wedi dechreu ar ei gwaith fel athrawes yr Ysgol uchod yn lie Mr. Harrison. Credwn ar lawer ystyr fod y Pwyllgor wedi bod yn adoeth yn ei e'ewis. Bydd eisian un i ianw y swydd yu Ysgol Nantgwynant etc yn He Mrs. Roberts.—AP GELERT.

GARN DOLBENMAEN. DIANGFA GYFYNG.—Ddiwedd yr wytbno » cymerodd amgylchiad a allasai brofi yn ddi rifol le yn afon Ddwyfor. Fel yr oedd r. Hugh Jones, Bro Eifion, yn ceisio croesi Y rhyd islaw Rhwngyddwyryd gyda cherbyfl a dau fachgenyn bycban gydag ef, codyd Y cerbyd i nofio gan y llif, a chariwyd ef i  yr afon. Trwy drugaredd cydiodd yr ov.y mewn careg, ac felly attaliwyd y cerbyd y11. nghanol y genllif. Clywyd bloeddladau am gynd orthwy gan weision Rhwngyddwyryd yn dod o gyfeiriad yr afon, a buan yr oeddynt yno  ceisio gwaredu'r anffodion. Aeth Mr. J Griffiths, gyda throl a cheffyl gwedd trw gyda'r gobaith fod digon o bwysa ynddynd i herio'r Ilif, ond yr un fu ei dyngJ ec,j yntau. Erbyn hyn yr oedd y sei? yl?"j myned yn ddifrifol i'r eithaf. Ll,yddvYd o'r diwedd gyda chynorthwy rha»& n a cheffylau o'r Ian i gael y ddau gerbyiu cynwys i ddiogelwch. Bu Mr. H. Tones alt bechgyn bach yn yr afon am ddwy awr. g? genvm na fydd i'r Cyngorydd Jones .?;? croesi'r Ddwyfor eto gydag offer mor an paso!. Nid oes lawer o amser er pan  dall chwegnwyddwyr mewn amgylchiad cy g?}, ychydig yn is i lawr, wrth geisio ?°??" ? cherbyd yn Hawn o lestri, ac ombal aIjj yf anifail porthiantus ac ysprydol oedd gao ?ypt, ni fuasai dim yn aros i ddweyd yr loes, o0j ambell lestr yma "thraw hyd y glanau, olion llongddry11iad.. ? v H' MANION—Cafodd Mr. R. y.H- Penybont. goHedion trymion yr wytaoo g &ii, Penybont, golledion trymion yr wyth weddaf trwy golli caseg werthfawr s dwY fuwch.-Deallwn fod y cor yn hogl eU ?g ar gyfer Penmorfa a'r Port. Ym n,. hl le ein Seindorf? Yr haf yw yr adeg I ddyddorl yr ardalwyr os am gefnogaeth. -LLIV YI)MAwit,

MAENTWROG. tywy Y CYNHAUAF GWAIR -Y J'r-gwatt, wedi troi yn nodedig o afffriol gy" jVrg^. a'r llifogydd diweddaf wedi peri eryn 8 \iedioa' ij ^aif Cafodd Mr. White. Ysgubor Wec??? ? ?'' i mewn yn !!wyddianus. Codwyd y Cyfao A' hono i'r troliau a'r gwageni mewn 1231 v ntwood gan Mri. Richard Pugh a Thornas ?- ,cba? ? dau enwog fel "pitchiwrs" gwairl, y ^ae eraill ar y dyffryn yn dysgwyl arn egwyl wen i gael y gweddill i mewn. 9 "I

FFESTINIOG. a Y SEINDORF.—Mae yn bleser hy adfywiad neillduol yn hanes y Seind ucb°fj yr aelodau newyddion wedi gw-ney cyllyad dirfawr, ac amryw o'r hen aelo all effn ydoiol wedi ail ymuno. Nos Wener iw" d I wahoddiad neillduol buont yn ch w ?et y grounds" y Pengwern Arms Hots '? ?c cwmni urddasol oedd yn aros yno er s Vyt^0°S pfgw' ac yn eu plith Miss Helen Gladstone, gfcb Y Hen Wron o Benarlag; Parch.   Rheithior, Penarlag; a'r Deon Linl;')I]3,  Rheithior, Penarlag a'r Deon owst yn-nghyfraith araB yr Hen Wron, 3' tfiecb dderbyniad cynes, a chwareusant y° at ecbo Dydd Sadwrn drachefn, talasant V mvVeli3 Dydd Sadwrn dra=hefn, talasaot y? _?e!? Portmadoc, a chafwyd diwrnod hy?? gaC ? ianus mewn chwareu, a Porthmadogiaid. Maent yn t'wf'?"?t!? o! y? weliad ag amryw o'r ardaloedd cy? y ystod y Sadyrnau nesaf.—GoHEBY???s?

igfeeoS ? makes C Igood cakes. r CAKEOMA Is the NEW way-th r better way-of tnaking cakes. a* It is a perfectly pure calc- flour of fine quality, with all W the dry ingredients wanted in a cake. The proportions are V. exact and the mixing is per feet. It saves time and trouble, L and it makes the nicest and lightest cakes possible. ? It makes any and   ? cake and not only one kind. j? And it is economical in C use-it costs less than the j# old-fashioned way. ? From ?i Grocers. Stores   ? in the British !s;es. in S?d. packe  ? on. cont.in? a ,h'" of U"'°' d fUF ?? practical cake reCIpes, t ¡: LATHAM & Co., Ltd., F LIVERPOOL. 1# 1 1. 4ä ij"' "tr "ti¡