Y Rhedegydd

I ?RFOD YMADAWOL Y PARCH  k?' MOSES ROBERTS. I d'awrth, yn ngbapel Seion, cynhaliwyd 1 ??rff?y???ada' wol y Parch. Moses Roberts, yr I ?nft? 'Ygwyddis sydd ar adael y Me i gymeryd i URI glwys y Bedyddwyr yn Llangollen. Llyw Yddwyd y cyfarfod gan Dr. R. D. Evans, ?LlysMeddyg. I chreuWYd y cyfarfod trwy ganu emyn, ac i  gweddi gan y Parch. Henry Davies, ?dc? Hysbysodd yr ysgrifenydd, Mr. J. f Ar??°' ei fod wedi derbyn pentwr o ?yra 0 bob cwr 0 Gymru ac o wledydd b  ?°? ??'* 0 Gymru ac 0 w!edydd ?! h&f ? yr oil yn dymuno yn dda-i Mr. a ?tts t?t °erts. Darllenodd ddau o honynt y oa4i oddiwrtb Mr. W. Owen Plaswaenydd, a'r 1wi 'ddi,%?rth y Prifathraw Silas Morris C^gor ddilynol traddodwyd anerchiadau cbgYParch.RhYdwen Parry, Bethania, ( t^n tTavid Jones, Garregddu, Parch. T. 1/ b'?h I-Iugbes, Ebenezer, Mr. J. D. Davies. tI l 2b^,ch •5rc^1, George Davies, Brynbowydd, ?,q ch.  Griffiths, Salem, Parch. T. ??se tnn ??? Colwyn, Mr. Wm. Ellis, Park N4ar T dros y Gymdeithas Ddirwestol), Par,h" T jhillips, Trawsfynydd, Parch. B. D. f???!s ?iryddUndeb Bedyddwyr Dyffryn Qt]tyh festiniog. t.?ygo? y siaradwyr dystiolaeth uchel i Mr. ?rts rts tn win llawer cyfeiriad-fel dyn o ar- tyb Otddi-adau dyfnion, ac yn beiddio byw ei feldir\ ddlon; ?? gweitbiwr ftyddlon a difef!; 41 dit^ve tWr selog a phybyr, parod i roi ei ?Sa,????? ?°? alwadau yr achos da hwn; M"?"?t Vdd'f ??wrgoleuedig, ac yn benaf fel preg- ti/\UUO g a Hwyddianus, bugail gofalus a N,t-iutI'dRO, cymwys y Testament Newydd. Nkt wld t6imlad dwfn o'r golled achosai Liawiad "Ir. Roberts i'r ardal yn gyffredinol it Yn Wedig i eglwys a chynulleidfa Seion, ?tln??.o?'g do ef a'i deulu bob Hwydd yn y %cts llewydd l't/nwYd Clffe 'P,t Arian hardd i Mrs. ?', gan ??' Jones, Bryn Teg, a dywed- ??th?a???S am dani, ac am ei gwasan- ? S?'-thf???. i'w phriod ac i'r achos yn y Ah a, 1 d tt, %t, alw ar Mr. John Hughes, Wesley ?.,?? ytlwyao yr anerchiad i Mr. Roberts,  y Cadeirydd bod siarad iddo ef ar CM?ysu ? Cadeirydd bod siarad iddo ef ar bis Vn waitb anhawdd iawn. iitc1à ??awiad Mr. Roberts fwy na ?'??O?g ?'? gyfaill mynwesol hefyd, un y 4? c d"we-Yd .ei hoU feddwI wrtho bob amser, L efe *OCh 11 ^^aeth ai yn agos1 iawn ato lawer tro pan ,%dd efes,, LOrfod myned trwy ddyfroedd dyfn- ? ?r?°' "awer wedi ei ddweyd am Mr. 1 ??s 0- ? fynegwyd mo'r haner. Yr 4dd ei 61111^0?3 yn anmhrisiadwy, a ??Y4 Yddai yrt ei fri ? pregethwr hyd yr amser j Ni?,, d ar Mr. Arthur, yr Ysgrifenydd I' ^8A j^Uen yr anerchiad, yr hon oedd fel y ?r?? v ? anercbiad, yr hon oedd fel y J ,1 I I."r ANERCHIAD I 040368 Roberrs, gan yr Eglwys { h-)?'OQ 'Ri ?°au Ffestintog, ar eiymadaw- ? ? ?t? e?g,.?., ''yd g' f.1 yr Eglwys yn Heol y | ^U, Sofal yr Eglwys yn Heol y AN Awst 27, 1907. ?ai? ??RCHBDtG FRAWD, i ni drwy hyn o arwydd ktI 4l YRU ein gwerthfawrogiad o'ch gwasan- 4oth ff, Yddlon a llwyddianus am dros 14? ? dd. 'testD1ChWi yn weinidog cymhwys y '.QOde:t "??y??. h??da ? eich nerth gyda holl symud- ? r glwys-dygasocb fawr sel dros 1 ^hfe' .yo ?WyddorioacrefyddyrArglwydd  <Wka bvwv^i i- 8 ,c enwaaoi a tnrwy ¡  b diargyhoedd dangosasoch fod C? ??dV S?sinidog a'r weinidogaeth yn 44lk4ha ?ol gysylltiedig a'u gilydd. qyd 4 Qh gallu naturiol i gynllunio a rhag- ?M"' Pro?f? ochetchhunanyn arweinydd ?Sa.'°Sel. ddiysgog wrth v  law gref ddiysgog wrth v rha? c ,^afur ? ?diysgog wrth y I ?yni. ?'' ?? y° ofer ar Efengyl !:l\1¡eSti asoch rf'n amlwg ag effeithiol gyda gw6stiynan ?oeddus yr ardal, a bydd y 4 'Ll- laeth a wnaethoch i Ddirwest a I ^hj^vdia G yn aros yn eu ddylanwad. I Id l11ewn dim v <=o6wn chwi yn well t ????? ?v g ar gyfrii y pregethau cyfoeth- R Lo cyrNV51s, efengylaidd eu ton, a grymus ? ??? ?odia')' ??ydgenych. ) ?ti? ??Sylaidd eu ton. a grymus }11:1"" lWYd chwi gan natur a gras a y"Vysrieri,1 brgethu a'ch gosododd yn fbA ftg flaennf bregcthwyr ein henwad. ^Ce^a 7 fra,.nt o 'fed%,ddio 241-o erbYl1 C y £raint o fedyddio 241—0 1 ??? ?''? ? wJ i y ^yrau ?80-ac o adfer ?9- ?Yt atirif "TO. A chynyddodd yr eglwys o Yr, 1' ? ??0dj yn266. I ^yt5v>Vcl i ^,Led ,° droS [HOO i lawr 0 i !s, rcQ. oewyddion. i /3CO 1 gv-arivyd dros fl200 at l1eWyc1dion. ) Nis gallwn ymattal rhag datgas ein teim- I ladau o ddyled i'ch anwyl briod—yr hon yn ddiau sydd wedi profi yn gynorthwy mawr i chwi yn eich gwaith-am ei gweithgarwch a'i ffyddlondeb yn y cylch eglwysig, ac am ei charedigrwydd dihafal o bryd i bryd. Eiddunwn i chwi eich dau flynyddau lawer o gydymdrech yn ffydd yr Efengyl ac yn y diwedd helaeth fynediad i mewn i dragwyddol deyrnas ein Harglwydd a'n Hachubwr Iesu Grist." Ydym, anwyl frawd, dros yr Eglwys, R. D. Evans, Hugh Jones, John Hughes, Thos. Jones, W. Hughes, David Davies, G. Roberts, G. R. Jones, W.E.Thomas. (Diaconiaid). J. R. Arthur, (Ysgrifenydd)." Wrth gyflwyno yr Anerchiad. dywedodd Mr. John Hughes fod yn dda iawn ganddo fod cymaint wedi dyfod ynghyd i ddangos eu parch i Mr. Roberts. Cawsant gymeriad Hawn iawn yn mherson Mr. Roberts. Yr oedd wrth fodd yr eglwys pan ddaeth yno gyntaf, ond ni bu ddim gwell erioed na'r Sabbath diweddaf. jParhaodd i gynyddu. Nid gweniaith oedd y pethau da ddywedwyd am dano, ond gwirion- edd, a gwirionedd y gellid ei ategu. Yr oedd gan Mr. Roberts allu i fyned i mewn i syfrm- ion eglwys. Bu yn fyw i symudiadau yr eglwys ac i unigolion yn yr eglwys. Buasai yn well ganddo ef fod yn cyflwyno yr anerchiad i nodi canol tymor ei weinidogaeth yn eu plith. ond fel arall yr oedd-ar ei diwedd. Dymunai, hir oes iddo ef a'i deulu, ac ysprydiaeth i fyned yn mlaen eto yn Hwyddianus yn ngwaith ei Arglwydd. Cyflwynwyd y pwrs o aur i Mr. Roberts, gan Mr. Hugh Jones, Summerhill. Yr oedd yn dda ganddo weled yr eglwys yn dangos ei pharch yn y modd hwnw i'w gweinidog. Yn ystod y pedair-blynedd-ar-ddeg-a-haner yr oedd wedi gweithio diwrnod caled. Rhoddodd fer ei esgyrn i'r eglwys. Deallodd ei hangen, a darparodd luniaeth priodol iddi. Yr oedd wedi tafellu lluniaeth yr iachawdwriaeth yn ardd- erchog o flaen ei gynulleidfa. Bu yn bur ddi- dderbynwyneb, dywedai y gwir oedd raid heb ofni neb. Dymunai Dduw yn rhwydd iddo yn ei faes newydd. Y Parch. Cefni Jones a gyflwynodd dros Gyfarfod Chwarterol Undeb Dyffryn Conwy a Ffestiniog, gyfres o weithiau Dr. Mc'Laren, Manchester, fel arwydd o'u gwertbfawrogiad o wasanaeth ffyddlon ac effeithiol Mr. Roberts yn y cylch hwnw. Gorchwyl pleserus iddo oedd cael gwneyd hyny. Yr oedd ef yn bresenol yn nghyfarfod ymadawol cyntaf Mr. Roberts, pan adawai Goleg Bangor. Yr oedd ei gyd- efrydwyr yn prophwydo dyfodol disglaer iddo, ac yr oedd y prophwydoliaethau wedi eu syl- weddoli yn llawn. Y Parch. H. C. Williams, Corwen, yr hwn oedd yn bresenol dros Gymanfa Dinbych, Fflint a Meirion, a ddywedodd fod arno ef rwymau personol i fod yn bresenol. Bu o dan addysg tad a mam Mr. Roberts yn yr Ysgol Sul. Cafodd athrawon rhagorol a dylai fadyn well disgybl. Gwnaeth Mr. Roberts wasanaeth rhagorol i'r Gymanfa. Bu yn ysgrifenydd am dair mlynedd, a phrofodd ei hun yn greawdwr a chynlluniwr tra yn y swydd. Yr oedd ynddo gyfuniad rhagorol o'r pregethwr a'r cynadledd- wr. Nodweddid ef gan graffder pwyll a phen- derfyniad. Rhoddodd Mr. Roberts ei gyfoeth goreu fel pregethwr. Yr oedd ei boblogrwydd yn un cyfreithlon, nid wedi ei geisio er ei fwyn ei hun, ond wedi dyfod trwy siarad o galon i galon. Apeliai at y gwrandawyr oedd wedi mwynhau gweininogaeth Mr. Roberts i wneyd y peth a geisiai—ufuddhau i'r efengyl; ac an- ogai yr ieuenctyd yn yr eglwys i ymroi i waith. Gallai yr eglwys ymgysuro yn y ffaith fod y pethau mawr yn aros; yr oedd Iesu Grist ddoe a heddyw yr un, ac yn dragywydd." Atebodd Mr. Roberts mewn anerchiad lawn o deimlad. Ni bu erioed mor anhawdd ganddo siarad ag ydoedd yn y cyfarfod hwnw, a cheis- iai ei oreu beidio siarad mewn un cyffelyb- eto. Ond ni fu ganddo erioed fwy o reswm dros siarad nag oedd yno. Diolchai i'r siaradwyr lleol am ddyfod yno i ddatgan eu hewyllys da iddo. Yr oedd wedi ymroi i fywyd yr ardal mor bell ag yr oedd ei argyhoeddiadau yn can- iatau iddo. Diolchai hefyd i Uudeb Dyffryn Conwy am yr amheg ac yn enwedig i'r eg- lwys yr oedd ar ei gadael. Edrychai ar y cyf- arfod hwnw gydag edmygedd a balchder. Buasai adgbf am ambell i enyd nefol a giwsai v i y pwlpud hwnw yn ddigon i'w rwystro ef i fyned yn anffyddiwr pe byth y tueddid ef felly. Diolcbodd dros Mrs. Roberts am yr anrheg a dderbyniasai; a chyflwynodd yr eglwys a'r ar- dal i ofal Duw ac i air ei ras Ef. Diweddwyd cyfarfod rhagorol trwy ganu "Dan Dy fendith wrth ymadael."

-VWVVVVVVV "V V VTVVVVWWWWW Damwain Angenol 1 Ddyn o Pen-I machno yn America. Prydnawn dydd Gwener, Awst 2il, cyfarfu Richard L. Hughes, peirianydd, a'i ddiwedd trwy gael ei falurio gan olwyn yn argraphdy McDonald, Cincinatti. Genedigol ydoedd o Benmachno; ond aeth i America yn lied ieuanc, a daeth yn beirianydd cywrain. Ystyrid ef yn un o'r rhai goreu yn y ddinas. Trwy ei fod yn 73 mlwydd oed, yr oedd wedi ymneillduo oddiwrth waith rheolaidd ac yn byw yn ham- ddenol yn yr Indiana Hotel; ond yn absenol- deb William F. PLillipsar ei seibiant yn Oak Hill, O., aeth i Ian w ei le, a gwnaeth yn ar- dderchog am bron vythnos, Pa fodd bynag wrth roddi olew a,r y peiriant, cipiwyd ef gan y flywheel anferthol, a drylliwyd ef yn ddarnau. Bu Hughes yn ddyn diwyd ar hyd ei oes, ac wedi paratoi ar gyfer diwrnod gwlawog. Yr oedd nid yn unig yn beirianwr da ei hun, ond gwnaeth lawer er hyfforddi ereill.

Marwolaethau. HARKER.—Awst 26, yn 67 mlwydd oed, Mrs. Sarah Harker, White Barn Cottage, ger Llanrwst. Gweddw ydoedd i'r diweddar Mr. John Harker, Nant Bwlchyrheyrn". Cladd- wyd heddyw (ddydd lau), Gedy amryw o blant i wylo eu coiled ar ei heL

Ymweliad y Royal Oakeley Silver I Band a Deheudir Cymru. Derbyniad Brwdfrydic. I Cyngherddau Cysegredig ar y I Sabboth. Boreu ddydd Gwener, Awst 16, gyda y tren 6-40 ar y Llinell Gul, cychwynodd Seindorf Freiniol Arian Oakeley ar y Daith Gyngherdd- awl oedd wedi ei pharotoi ar eu cyfer er's mis- oedd yn ol. Yr oedd y Cyngherdd cyntaf wedi ei drefnu i gymeryd lie yn Pontypridd, nos Sadwrn, Awst 17, a chan fod y daith mor bell a blinedig, penderfynodd y Seindorf uchod gychwyn boreu Gwener fel y nodwyd uchod, a thori y siwrnai ddydd Gwener yn Llandrindod. Cyrhaeddwyd y lie hwn (Llandrindod) am 2 o'r gloch y prydnawn. Wedi cael ychydig ym- borth i'r aelodau, dechreuwyd a chasglu ar hyd y dref, a chafwyd derbyniad brwdfrydig ynghyd a chasgliad da, a mwynhai pawb y gerddoriaeth ond un boneddwr (?) oedd yn arcs mewn gwes- ty yno. Pan aeth y Seindorf i chwareu at y gwesty hwn, agorodd y ffenestr, a rhoddodd dyn (?) ei ben allan, a gwaeddai ar dop ei lais, Ewch a'r Band yna oddivma. v mae ganddo y twrw mwyaf ofnadwy," ac ar hyn ae ar hyn gorphenodd y Seindorf chwareu, a gwaeddai drachefn, "Oes yna ddim plisman yn y lie hwn," ac atebodd Mr Fidler, yr arweinydd, Nac oes, ond y mae Inspector y Gwallgofdy o gwmpas, gwyliwch," a chauwyd y ffenestr. Ar ol hyn aeth y Seindorf at y Gwalia Hotel, yr hon a gedwir gan y Cymro twymgalon Mr J. Jenkins, a daeth yr oil o'r ymwelwyr allan i wrandaw arnynt, a rhoddasant cheers a chas- gliad ardderchog iddynt. Chwareuasant am- ryw o hen donau Cymreig pa rai a fwynheid yn fawr, a thra yr oeddynt yn chwareu "Oleuni Claer," &c., clywid Miss May John, R.A.M. yn canu y geiriau gyda y Seindorf, ac aeth a plate trwy y ty yr oedd yn aros i wneyd y casgliad a chyflwynodd swm da i'r Casglydd- ion. Yn mhellach ymlaen cyfarfuasom a'r Parch Thomas Hughes, B.A. (Rhiw) a'i briod. Edrychai wedi gwella yn dda, a chwareuodd y Seindorf amryw o donau a darnau eraill iddo, a phan oeddynt yn ymadael, diolchodd Mr Hughes yn garedig iddynt, gan ddymuno eu llwyddiant yn ystod y daith ac yn yr Eistedd- fod Genedlaethol. Diolchwyd iddo am ei deimladau caredig at y Seindorf gan Mr Lewis Davies, yr Ysgrifenydd. Gadawyd Llandrindod gyda y tren 7 p.m. am Builth Wells lie yr arhoswyd hyd 6-30 y boreu. Yna cychwynwyd am Pontypridd, a chyrhaedd- wyd yno erbyn 11 15 y boreu. Wedi cael ych- ydig ymborth, aethant am practice i'r Lesser Town Hall, o 2 hyd 5 o'r gloch. Erbyn 6-30 yr oedd heolydd Pontypridd yn llawn o bobl Ffestiniog a Gogledd Cymru wedi dod yno i roddi croesaw i'r Seindorf. Agorwyd y drysau yn brydlawn am 7, ac erbyn amser dechreu yr oedd y neuadd yn gymfforddus lawn, a chafwyd cyngherdd ardderchog, ac elw sylweddol. Cyn- orthwyid i wneyd y Cyngherdd yn llwyddiant ymhob modd gan Mr H. T. Richards, Ysgrif- enydd Seindorf Ferndale (gyda llaw, brodor o Llanuwchllyn yw Mr Richards). Diolchwyd iddo ac i'r gynulleidfa mewn areithiau pwrpas- 01 gan Mr Fidler a Mr R. Morris Jones. Am 9 o'r gloch boreu Sul, cychwynwyd am Porth, pellder o bedair milldir, ac aeth y rhan fwyaf o aelodau y Seindorf i'r gwahanol gapel- au y boreu. DAU GYNGHERDD Y SUL. I Porthi--Am 3-30 y prydnawn yn y Porth Town Hall, cynhaliwyd Sacred Concert. Gwas- anaetbwyd gan y Seindorf, pa rai a chwareuodd raglen o ddarnau cysegredig yn cynwys Teil- wng yw'r Oen,Haleliwia Chorus," &c., a datganwyd Lead Kindly Light," A welsoch chwi Ef," &c., gan Mr Tudor Owen, nes gwef- reiddio y dorf fawr o dros ddwy fil o wranda- wyr astud. Aberdare.-Yr un dydd am 8 o'r gloch yr hwyr yn y Market Hall, Aberdare, adeilad a gynwysa dros 6000 o bobl, cynhaliwyd cyng- herdd cyffelyb, pryd yr oedd dros 4000 yn bresenol, pa rai a lwyr foddlonwyd. Nos Lun yn Mountain Ash Workmen's Hall, cynhaliwyd cyngherdd arall. Dipyn yn siom- edig fu y cynulliad yn y lie hwn, oherwydd fod cyngherdd arall yn cael ei gynal yr un noson yn y Pavilion. Nos Fawrth, cynhaliwyd y Cyngherdd yn y Workmen's Institute, yn Abercynon, un o'r adeiladau harddaf yn Nghymru, a buasai yn dda i weithwyr Ffestiniog gymeryd esiampl oddiwrth weithwyr y De er codi adeilad fel hwn o'u heiddo eu hunain. Cafwyd yma gyngerdd da. Nos Fercher, cynhaliwyd cyngherdd yn y New Town Hall, Merthyr Vale, a chafwyd y neuadd yno yn Hawn, a chafwyd derbyniad tywysogaidd. Dydd lau, gyda y tren cyntaf, symudwyd i Tonypandy, a chyrhaeddwyd yno erbyn 10 o'r gloch. Yma, y mae y doraeth o boblogaeth Ffestiniog, ac y mae rhodio y brif heol yn Ton- ypandy yn gwneyd i un feddwl ei fod yn Four- crosses, Blaenau Ffestiniog. Yr oeddid wedi trefnu i gynal dau gynghprdd yma, un yn y prydnawn am 3 o'r gloch, a'r llall am 7-30 yr hwyr. Teneu oedd y cynulliad y prydnawn, ond llanwyd y neuadd yn nghyngherdd yr hwyr. ) Nos Wener, cynhaliwyd cyngherdd yn Ynys- hir, tref cydrhwng Ferndale a Porth. Hwn I oedd y Cyngherdd a lleiaf o wrandawyr ynddo o'r oil, ond cafwyd cyngherdd campus yn yr j ystyr gerddorol. I EISTEDDFOD ABERTAWE. I Dydd Sadwrn, cychwynwyd o Ynyshir boreu Sadwrn am 6-30 y boreu, • a chyrhaeddwyd Swansea erbyn 10 o'r gloch. Wedi cael llun- iaeth, cafwyd practice ar y dernyn cystadleuol. Yr oedd y gystadleuaeth i'r Ail Ddosbarth wedi I ei threfnu i ddechreu am 1 o'r gloch, a'r Dos- 1 barth Blaenaf am 2-30. Yn brydlon am 2-15 galwyd cynrychiolwyr y Seindyrf ynghyd i dynu lot am y drefn i chwareu. Yr oedd 13 o Seindyrf wedi anfon eu henwau, ond ni ddaeth ond 8 i'r frwydr, a chwareuasant yn y drefn a ganlyn:-I, Ystalyfera; 2, Ferndale; 3, Tillery Colliery: 4, Gwauncaugurwen 5, Mountain Ash; 6, Royal Oakeley; 7, Aberdare; 8, Morgans Cwmtawe. Wrth draddodi ei feirniadaeth, dywedodd Mr Gray, y beirniad, fod y gystadleuaeth wedi bod y galetaf y daeth i'w ran erioed i'w beirn- iadu-yr oedd pob seindorf wedi chwareu mor dda a'r gystadleuaeth wedi bod mor galed. Yr oedd pob seindorf wedi dangos awydd neillduol i ddangos allan amcan yr awdwr, yr hyn oedd yn bwysig, oherwydd yr oedd yr hen gyfan- soddwyr wrth gyfansoddi gwaith yn ceisio dwyn allan rhyw feddwl, ac nid oedd y nodau ond darluniau, a'r Seindyrf oedd wedi ei fodd- hau oreu ydoedd:-I, Royal Oakeley; 2, Mountain Ash 3, Aberdare; 4, Ferndale. Derbyniwyd y dyfarniad gyda banllefau o gymeradwyaeth. Y Sul dilynol rhoddwyd dau Sacred Concert yn y Mumbles. Amcangyfrifid fod oddeutu 8000 o gynulleidfa yn eu gwrandaw, a chyf- Iwynwyd i Mr Fidler Goronbleth o ddail fythol- wyrdd gan ferch y Maer. Galwyd y Seindorf i ail chwareu amryw weithiau. Dyma ddywed Newyddiaduron y Deheudir am y Cyngerddau Y Seindorf.—" Yr oedd y rhaglen yn gam- pus. Yr oedd chwareu y Seindorf yn rhagorol. Y Cbwareuwyr yn llaw yr Arweinydd, Mr. Fiddler, yn brydferth iawn. Mae yn y Sein- j dorf hon gyfansoddiad ardderchog, ac wedi ei cydbwyso yn dda. Yr oedd mor gelfyddgar ag y gellid dymuno." Rhoddodd y Seindorf ddetholiad eang o ddarnau mewn arddull j odidog. Mr Tudor Owen—" Cynorthwyid y:Seindorf gan Mr. Tudor Owen, A.R.C.M., y Baritone Gogledd Cymru. Datganwyd yr Unawdau mewn arddull odidog, ac encoriwyd hwy." Parwyd amrywiaeth yn y Cyngerdd trwy un- awdau gan Mr. Tudor Owen, A.R.C.M., yr hwn sydd yn un o'r Baritones mwyaf artistic a boddhaol o'r datganwyr Cymreig diweddar," Cyfeflydd.-Rhoddodd Mr. R, 0. Jones, Ffestiniog, foddlonrwydd cyffredinol trwy yr oil o'r Cyngerddau, a chanmolid ef yn fawr. Ymddygiad y Seindorf.—Mr. Richard Roberts, Detective-Sergeant, Swansea (gym o Ffestiniog), a ddywedodd ei fod wedi gwylio a holi hanes ymddygiad y Seindorf tra yr oedd- ynt yn y De, ac yr oedd yn falch ei fod yn dod o'r un dref a hwy. Yr oedd eu hymddygiad yn gredit iddynt hwy eu hunain a Ffestiniog. Yn ddiddadl (meddai Mr. Roberts) ni fu yr un Seindorf yn y Mumbles erioed a wnaeth well enw iddi ei hun na Seindorf Frenhinol Arian Oakeley. Mewn perthynas i'w chwareuad yr oedd wedi cael y ganmoliaeth uchaf iddynt gan wyr oedd yn deall y gwahaniaeth rhwng chwareu yr offerynau. Yr oedd yr encores a gafwyd yn y Mumbles yn fwy o gredit iddynt nag enill y prif wobr yn yr Eisteddfod, gan fod cynulleidfa y Mumbles y mwyaf beirniadol o unrhyw gynulleidfa ellir gael. Bu Mr. Roberts a Mr. Richard Evans (gynt o'r Llan) yn nodedig o garedig a chym- wynasgar tuag at y Seindorf tra yr oeddynt yn Swansea a Mumbles, ac y mae iddynt ddiolch- garwch gwresocaf y Seindorf a'u hedmygwyr. Nodion.—Yr oedd y Cyngerddau ar y Sab- both yn profi yn ad-dyniadau cryfion i'r bob!. Gwyr y sawl sydd yn gydnabyddus a'r rhanau gweithfaol o Ddeheudir Cymru fod arferion y bobl yno yn hollol wabanol i'r hyn ydynt yn y Gogledd. Ynoy mae y Clybiau ar bob llaw yn y trefi, ac er fod Deddf Cau Tafarndai ar y Sabboth mewn grym yn y wlad fe geir ddigon o ddiodydd meddwol yn y Clybiau. Bu i un o Reolwyr un o'r Clybiau hyn addef fod derbyn- iadau ei Glwb wyth bunt yn llai nag arferol, ac hyderai na ddeuai y Seindorf yno eto. Os bu effaith y Cyngerddau y fath ar un Clwb, beth am yr boll Glybiau a Chelloedd ymyfed trwy yr holl le ? Yn y De, hefyd, ceir llawer iawn o weithio ar y Sabboth yr hyn sydd yn eithriad yn y Gogledd yw y rheol yno. Yn lie bod yn gwag-rodiana ar yr heolydd a'r ffyrdd. neu yn ymyfed, ceid y bobl yn y cyngherddau yn mwynhau canu cysegredig i ddyrchafu eu chwaeth a puro eu meddyliau. Yr oedd yn iechyd i ysbryd y trefi i gael cyngherddau, gan iddynt droi allan y fath allu i atal rhwysg anuwioldeb yn ystod amser eu cynhaliad. Heblaw y canu. yr oedd ysbryd ae ymddygiad pob aelod o'r band yn cario dylanwad mawr er daioni ar y torfeydd: yn wir, yr oedd y naill a'r lIall yn foddion o ras mewn gwirionedd i'r bobl. Mae y trefi lie buont yn dra dyledus iddynt am eu bendithio a'u hymweliad. I DIOLCHGARWCH. AT OLYGYDD Y "RHEDEGYDD," Anwyl Syr,—A wnewch chwi ganiatau i mi ofod byr yn eich papur poblogaidd a gwerthfawr i ddatgan fy niolch mwyaf diffuant i bobl BIaenau Ffestiniog a'r dosbarth am y derbyn- iad mawreddog a roddasant i mi dydd Llun, ar ein dychweliad o enill yn yr Eisteddfod Gen- edlaethol. Gallaf eich sicrhau na wnaf ei ang- ofio hyd fy marw. Buaswn hefyd yn hoffi dy- wedyd wrth y bobl am ymddygiad da, ac ym- arweddiad campus pob aelod o Seindorf Fren- hinol Oakeley ar eu taith lwyddianus yn Ne- heudir Cymru. Yr oedd eu hymarweddiad uwchlaw peb canmoliaeth. Ar y llwyfan ac oddiarno yr oedd y Seindorf yn meddu arwedd ac arddull hollol filwrol, ac yr oedd pawb wedi eu boddhau gan eu chwareu a'u hymddygiad boneddigaidd. Galiaf sicrhau yr oil o'm cyf- eillion na adawn yr un gareg heb ei throi i enill yn Manceinion dydd Llun nesaf. Gan ddiolch eto i bawb am eu caredigrwydd mawr, Dymunaf orphwys, Yr eiddoch yn ffyddlon, J. E. FIDLER. Bandmaster & Conductor, BI. Ffestiniog, Seindorf Frenhinol Oakelev. BI. Ffestiniog 1 Awst 28, 190'7.

I NODION O'R CYLCH. YR oedd Arwest Farddonol Glangeirionydd eleni yn un ddymunol ar lawer o gyfrifon, er fod Gwilym Cowlyd yn absenol o ran ei gorph. credwn fod ei ysprydiaeth yno, os nad ei yspryd. Collwyd llawer iawn gormod o amser gyda'r Ilythyrau basiodd rhwng Dr. Gibson ac Isgoed yn nglyn a cbael derbyniad yn aelod o'r Frawdoliaeth. Yr oeddid wedi myned drwy y cyfan yn y pwyllgor, a buasai crybwylliad syml o'r ffaith yn ddigon. Nid oedd grym o gwbl yn y Pellebyr anfonodd Isgoed i Arweinydd yr Eisteddfod Genedlaethol, gan na wyddai vr Arwestwyr ddim am dano hyd nes yr hysbys- wyd hwy ei fod wedi ei anfon pe am anfon buasent yn gwneyd hyny yn Gymraeg fel yr arbedasid y drafferth i'r Manchester Guardian feirniadu Seisneg diffygiol y pellybr. Os anfon pellebyr o gwbl dylasai fod yn enw Prif-fardd ac Arwydd-fardd yr Orsedd. Bid a fo, mae yn rhy ddiweddar i gwyno yn awr ar ol i'r afryf- usedd dctigwydd. WRTH son am yr Arwest, da genym ddeall y bydd i Dlysau Barddas gael eu badfer yn yr Orsedd nesaf Tlws y Gadair, Tlws y Delyn, a Thhvs y Tafod Arian. Gwneir y Testynau yn Viv^hvc mown q o O'I"'Ic."t'\rI; u W t""J-, » Õ'V.JVU.l.4 j OGIJFUNAU UICWU trefn at y dyfodol. Ni olygir yr Arwest fel gwrth-ymgeisydd i'r Eisteddfod Genedlaethol e modd yn y byd ond yn hytrach fel ysgd?i egluro cyfrinion a Defion Barddas yn Ngorsedd. Cynhelir yr Orsedd yn hollol yn ei dull cynhwynol heb ymhoni diwygio dim arni, gan nad oes diwygio arni amgen na'i chadw yn ei phurdeb a'i symledd hanfodol ei hun. DYLAI amaethwyr Trawsfynydd gymeryd sylw o'r dyfarniad am iawn a wnaed i fferm- wyr Swydd Surrey golledion honedig yn dilyn yr ymarferiadau milwrol yn y Sir hono. Eu dadl oedd fod syniadau y milwyr a'r saethu yn eu gorfodi i gadw y defaid a'r wyn o dan gysgod a bod hyny yn golygu lleihad mawr yn ngwerth y stoc. Penderfynwyd eu hachos trwy gyflafareddiad, a dyfarnwyd iawn i'r amaethwyr am eu colled. Gwyddis fod yr ymarferiadau milwrol yn Nhrawsfynydd yn peri llawer o drafferth a cholled, ac ni ddylai y rhai y perthyn iddynt orphwys heb gael ym- chwiliad i'w achos a chael eu digolledu. Yr wythnos hon y mae y cylch yn cael colled am ddau o'i gweinidogion-y naill a'r llall yn wyr cedyrn a chyflawn o bwyll a doethineb, Cyfeirio yr ydym at y Parch. Philip Price, gweinidog y Wesleyaid, yn Llanrwst, a'r Parch, Moses Roberts, gweinidog y Bedyddwyr, Seion, Blaenau Ffestiniog. Bu Mr. Roberts gyda ni am dros bedair-blynedd-ar ddeg, ac ymdaflodd i fywyd cyhoeddus y lie i'r graddau y mae yn weddus i weinidog yr efengyl wneyd hyny, a phob amser gydag yni ac unplygrwydd nad ellid lai na'i edmygu. Colled fawr i ni yw ei symudiad, a mynegiad o hyny oedd y cyfarfod nos Fawrth. Bu Mr. Price hefyd yn wr o gyngor a gwasanaeth yn nhref Llanrwst, ond gyda phregethu ac anerch cynulliadau crefydd- ol yr amlygodd ef ei hun yn benaf. Bydd gwagle ar ei ol yn y cylchoedd hyny. Yr ydym yn cyduno a'n holl garedigion yn y cylch i ddymuno iddynt hwy a'u teuluoedd bob bendith yn eu lleoedd newyddion. YN Nghyngor Geirionydd ddydd Mawrth, codwyd mater trwsio y Ffyrdd i sylw mewn canlyniad i lythyr oddiwrth Mr. Norman Ellis, yr hwn sydd wedi prynu Anedd-dy-Coed godwyd ar lan Llyn William, Pontypant. Fel y gwyr y sawl sydd yn pasio y lie, y mae Mr. Ellis yn prydferthu y llecyn lie saif ei Anedd arno, trwy ei droi a'i drin i fod yn bleser-Ianerch i dyfu blodau a phlanigion, Cafodd amryw waith am wythnosau i wneyd yr olwg geir ar y lie yn awr mor wahanol i'r hyn ydoedd gynt ond nid hyny yw y pwngc i'w ystyried pan y mae arian y cyboedd yn dod o dan ystyriaeth. Yr oedd yr hen ffordd basia y lie yno ugeiniau o fiynyddoedd cyn i Mr. Norman Ellis weled y lie. Pwy oedd yn ei hadgymeirio ar hyd y blynyddoedd hyny ? Pa nifer sydd yn ei defnyddio yn awr ? Gwelsom y lie y dydd o'r blaen, a dylai rhai o Aelodau y Cyngor ei weled; aelodau wyddai am y lie o flaen dydd- iau Mr. Norman Ellis a'r Parch. J. Llewelyn Richards. A wyr Mr. Richards am y traws- feddianiad pwysig ar eiddo y cyhoedd yn y lie dan sylw edrychai i'r mater cyn dadleu y tro nesaf yn y Cyngor. Cynrychioli y phvyf y mae yr aelodan o Dolwyddelen ac nid neb na dim arall. Nid gweddus ynom fyddai gadael buddugol- iaethau cyfeillion y cylch hwn yn Eisteddfod fawr Abertawe fyned heibio heb i ni longyfarch y cyfryw yn y modd mwyaf calonog a diffaant. Yr oedd y fuddugoliaeth a gafodd Seindorf Frenbinol Oakeley yn un nodedig o bwysig, nid yn unig ar gyfrif nifer y Seindyrf a gystadleu- ent, ond befyd ar gyfrif safle y rhai hyny. Yr oedd Seindyrf blaenaf y De yn y gystadleuaeth hon, ac o dan reolau Cymdeithas Seindyrf y De y cystadleuid. Yn mhellach, bu i'r Pwyll- gor weithredu yn hollol afreolaidd yn ein tyb ni, trwy newid y dernyn cystadleuol ar fin y gystadleuaeth, a hyny ar gais Semdyrf y De, am d dernyn arall, yr oedd.un ohonyntwedi bod yn fuddugol arno dair gwaith yn flaenorol. 0 dan yr amgylchiadau hyn. gallwn ar dir teg ymffrostio yn ein Seindorf fel yr oreu yn Nghymru benbaladr. Hir y parhaont i gadw y safle hono. Hefyd yr ydym yn llon- gyfarch Mr. D. R. Jones, Rhiw, ar ei fuddug- oliaeth gyda'i draethawd ar John Penri a Mr. D. D. Parry, Llanrwst ar ei fuddugoliaeth gyda'r ddau brif ddarn cerddorol,- a chvda Deuawd: enillodd £ 23 2s 6c a Thlws Aur gwerth [5. Llwydd etc a ddilyno bob un o honynt.

Geinedifjaethau, EDWARDS,Awst 16eg, priod Mr, E. R. Edwards, Aberdeulyn, Trefriw, ar ferch.