Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
[ BLAENAU FFESTINIOG.
BLAENAU FFESTINIOG. Cynyg Arbenig yr wythnos hon, Lard fresh 5c y pwys gan E. B. Jones & Co. PENODIAD.-Ar gynygiad Mr. W. P. Evans, pasiwyd yn Nhyd-bwyllgor Heddlu Meirion i ranu y Sir yn dair rhan mewn achosion o gyflogi cyfreithiwr i erlyn ar ran yr Heddlu, yn hytrach na llusgo cyfreithiwr o bell ffordd i wneyd y gwaith. Mae y dosbarth hwn yn cynwys adran Ffestiniog, a'r Penrhyn, a llongyfarchwn yr Heddlu ar eu dewisiad o gyfreithiwr mor fedrus a Mr. R. O. Davies i ymddangos ar eu rhan yn y Llysoedd hyn. FOOTBALL.-Dydd Sadwrn diweddof, bn ymdrechfa am oruchafiaeth yn y Recreation Ground, rhwng Clwb Llandudno a Ffestiniog, ac yr oedd yn boen arnom edrych ar fechgyn Llandudno yn gwneyd rings o gwmpas ein clwb lleol. Ymddangosai Ffestiniog fel pe ar ol yr oes gyda chwareu y bel droed. Ceisia pob un o honynt ddangos ei allu fel chwareuwr i'r dorf, ac nid cydweithio y bel at y goal. Yr unig ddau ag a haedda ganmoliaeth ydoedd y ddau Full Back, ond gallai un o honynt wella llawer ar ei chwareuad pe byddai iddo wneyd i ffwrdd a'r dull 'rough sydd ganddo weithiau. Nid yw chwareu felly yn Football o gwbl. Hefyd, gwelsom un o'r chwareuwyr yn codi ei ddwrn i fyny fel pe am daro ei wrthwynebydd. Dylai hyn gael sylw difrifolaf y pwyllgor. Yr oedd un neu ddau o edrychwyr hefyd yn y cae a'u hymddygiad yn hollol anheilwng. Pa- ham na fuasai un o'r Pwyllgor oedd yn bres- enol yn rhoddi gorchymyn i'r heddgeidwaid ei droi allan ar unwaith. Yr ydym yn hoffi Foot- ball ond iddi gael ei chwareu yn iawn, ac y mae digon o allu yn ein bechgyn i wneyd hyny ond iddynt gymeryd eu dysgu. Y mae un peth arall yr hoffem sylwi arno, sef eu bod yn dech- reu y game yn yr adeg fydd wedi ei bender- fynu ac nid cadw y dorf am ddeg neu ugain munyd i aros i'r clwb gyrhaedd. Hyderwn y gwelir gwell game' dydd Sadwrn nesaf gyda chlwb Conwy. Chwareuwch y "game" gyf- eillion pe byddai i chwi golli pob match," neu Chuck it up.CYNIRo. DIRWESTOL.—Cynhaliwyd cyfarfod dir- westol nos Sadwrn diweddaf o dan lywyddiaeth Mr. Robert Morris. Dechreuwyd gan Mr. Hugh Roberts. Ton gyffredinol. Anerchiad gan y Llywydd. Adroddiadau gan Annie M. Evans, Mary Dilys Thomas, a William Ellis. Can gan Kate A. Jones. Unawd gan Gwladys M. Jones. Deuawd gan Lizzie Jones a Maggie Jones, Bethania. Can gan Maggie Williams, Jerusalem. Anerchiad gan y Parch. John Owen, M.A., Bowydd, a T. R. Jones. Towyn. Caed cyfarfod da a chynulliad lluosog, ond gallasai mwy o blant fod yno nag yr oedd, ond daw yn well.-T. R. GWELLIANTAU.—Gwelwn fod Cyd-bwyllgor Heddlu y Sir wedi pasio i adgyweirio yr Adeiladau Sirol yn Park Square, oddifewn ac oddiallan; ac y mae y gwaith eisoes mewn llaw gyfarwydd i'w gario allan. ARWAIN CYMANFA.—Y cyfaill diwyd, Mr. O. T. Jones (Alaw Ffestin), Pentre (gynt o Blaenau Ffestiniog), sydd wedi ei ddewis i arwain Cymanfa Ganu Bedyddwyr Sir Gaer- narfon am 1908. Llawen genym weled yr anrhydedd hon wedi disgyn i'w ran. GWAELEDD.—Da genym ddeall fod Mrs." Hannah Jones, priod Mr. Ellis Jones, 106 Manod Road, yn gwella yn foddhaol, a'i bod yn abl i fyned ychydig o amgylch.—Parhau yn bur wael y mae Mrs. Williams, priod Mr. Richard Williams, Park Square. Eiddunwn i'r ddwy adferiad buan a llwyr. EGLWYS JERUSALEM.—Y mae yr eglwys hon yn symud yn mlaen at roddi galwad i un ddod i'w bugeilio. Siomwyd hwy o gael Mr. Vernon Lewis yr hwn oedd wedi addaw dod yma ar ol gorphen ei gwrs addysg. CYFARFOD SEFYDLU.-Nos Iau diweddaf, cynhaliwyd Cyfarfod Sefydlu Mr. Robert Wil- liams, Garregddu, Blaenau Ffestiniog, fel Bugail ar Eglwys Gymreig y Methodistiaid Calfinaidd yn Pendleton, Manceinion. Llyw- yddwyd gan Mr. Daniel Roberts, blaenor hynaf yr eglwys. Dechreuwyd y cyfayfod drwy ddarllen a gweddio o dan arweiniad y Parch. E. Wynn Roberts, Heywood Street. Yna cafwyd hanes yr alwad gan Mr. Hugh Evans, Ysgrifenydd y Pwyllgor, yr hwn hefyd a ddar- llenai lythyrau oddiwrth Mr. J. Parry Jones, U.H., Blaenau Ffestiniog, ac amryw eraill, yn datgan eu hanallu i fod yn bresenol. Dymunai Mr. Parry Jones lwyddiant abendith i'r Eglwys a'r Bugail yn yr uniad hwn. Yn nesaf galwyd ar y Parch. David Jones, Garregddu, Cynrych- iolydd Cyfarfod Misol Gorllewin Meirionydd, yr hwn, mewn araeth a werthfawrogid yn fawr gan bawb, a gyflwynodd y Bagail newydd i eglwys Pedleton a Chyfarfod Misol Manceinion Yr oedd ei gynghorion i'r eglwys a'i Bugail yn rhai pur newydd. Yna rhoddodd y Cadeirydd dderbyniad ffurfiol i Mr. Williams i'n plith. Siaradwyd hefyd gan y Parch. S. S. Roberts, Bolton, a Mr. E. Mason Powell, ar ran Cyfar- fod Misol Manceinion. Hefyd croesawyd ef i Manceinion gan y Parchn. W. E. Davies, gwesnidog gyda'r Annibynwyr Seisnig yn Pedleton; J .'Washington Jones, gweinidog yr Annibynwyr Cymreig yn Salford. Yn ystod y cyfarfod siaradwyd hefyd gan- Mr. Thomas Jenkins, o eglwys Charing Cross Road, Llun- dain, He y cychwynodd Mr. Williams bregethu, vr hwn a Mr. Ricihard Pierce, oeddynt wedi teithio o Lundain i fod yn y Cyfarfod. Cafwyd gair hefyd gan y Parchn. D. D. Williams, Moss Side, ac Edward Humphreys, Rochdale, a chan y Gweinidog newydd ei hTInaJ). Y PROFFESWR JAMES T. EVANS, M.A.— Cafodd Eglwys Seion wasanaeth y gwr ieuanc dysgedig uchod yn ei phwlpud y Sul diweddaf, a mawr cedd ei braint, yr oedd yn pregethu yr hen ie yr hen hen hanes" gyda grym, heb arliw yr hyn a elwir gan ddysgedigion y dyddiau hyn yn "Dduwinyddiaeth Newydd." Nid dyma y to cyntaf i'r Proffeswr Evans, fod yn llenwi pwipud Seion bu yma ryw 5 mlynedd t (Parhad yn Tudalen 8).
0 Beddgelert i Toronto ynI…
0 Beddgelert i Toronto yn I Nghanada. Mr. Gol,-Addewais roddi ychydig o hanes fy nhaith o Gymru i Canada. Nid wyf ond am roddi amlinelliad byr ohoni. Gadewais fy hoff gartref, a fy anwyl Fam ar y laf o Hydref. Naturiol i bob person yn meddu ar deimlad o gwbl ydyw teimlo gradd o hiraeih wrth golli golwg ar fy hen aelwyd, a'r hen ardal, a'r hen gyfeillion mynwesol. Yr oedd yr ymadawiad yn fy llethu. Cefaisfyhunanyn Mhortmadog. Daeth Misses Anne a Maggie Williams, Plas Colwyn, i fy hebrwng i'r train bach am Bl. Ffestiniog, lie yr arhosais amnoswaith. Dran- oeth cychwynais drachefn oddiyno wedi cael pobpeth yn hwylus gan Mr. William Jones, Penygroes, yr hwn sydd wedi anfon rhai can- oedd i ffwrdd fel fy hunan. Tarewais ar gwmni diddan, neb amgen na Chaerwyson. Wedi cyrhaedd Dolwyddelen daeth y Cym- rawd Ellis o'r Nant i'r cerbyd felly, yr oedd eu cwmni yn felus i mi. Arhosais am yspaid yn Bettwsycoed ar ymweliad a fy chwaer ac erbyn yr hwyr cefais fy hunan yn Manceinion gyda fy mrawd. Arhosais yno ddwy noswaith. Erbyn hyn yr oedd y diwrnod cychwyn am y Hong wedi dod sef Hydref 4ydd. Aethum ynghwmni fy mrawd i Lerpwl i Swyddfa y Canadian P. R., o berthynas i fy nhocyn. Bum mewn peth penbleth yno. Gan fy mod wedi cael transferio y tocyn yr oeddwn wedi ofni na chawswn gychwyn a gellwch feddwl fy mod wedi fy nhaflu i gryn bryder. Ond o'r diwedd daeth gwr ieuanc dymunol atom a dywedodd fod fy nhocyn yn iawn. Yr oedd wedi myned yn rhywyr myned tua'r lanfa. Yno yr oedd canoedd lawer o bobl wedi cyrchu i weled y cychwyn. Y peth cyntaf glywais yno ydoedd 2nd class Passengers for Empress of Britain," a gwthiais ymysg y lluaws nes cael fy hunan ar y Bwrdd heb gael prin amser ysgwyd llaw a fy mrawd. Am haner awr wedi pedwar daeth y dosbarth laf i mewn; am haner awr wedi pump dyna symud yr hen long oddi wrth y lanfa, dyna olygfa, pan oedd y miloedd pobl oddiar y lan yn chwifio eu cadachau, eraill yn wylo yn hidl, felly am amser maith. Naturiol ydoedd i mi wrando a oedd Cymru ar ei bwrdd, ond er i mi wrando ac edrych, methais yn lan a gweled yr un Cymro na Chymraes. Yr oedd y mor yn dawel a'r hen long yn myned yn esmwyth. Mae y llestr yma wedi ei ddodrefnu yn rhagorol, pob peth yn hwylus, llyfrgell i bawb oedd yn dymuno cael darllen. Ystafell gydag esmwyth feinciau. Smoking Room i'r rhai oedd yn dymuno fod yno. Y Saloon drachefn, ni feddyliais erioed am y fath harddwch oedd yn perthyn i'r ddau ddosbarth cyntaf, y Bwyd- ydd yn llawer uwch na'r dirnadaeth, yr oedd tua 60 yn gweini ar y byrddau adeg bwyta. Ond aethum un diwrnod i lawr i'r Trydydd dosbarth, yma yr oedd golwg ofnadwy arnynt; rhoddwn gynghor i neb byth, os am ddyfod trosodd, am beidio myned yn y Steerage beth bynag, Yno yr oedd tua 1200 o bobl yn yr ail ddosbarth, 374 ohonom yny cyntaf. Yr oedd llawer iawn o deuluoedd yn croesi: llawer yn myn'd trosodd at eu gwyr llawer o blant bach ieuanc, tri o Canadians oedd yn yr un Cabin a mi, dynion ieuanc dymunol dros ben. Yr oedd pob Cenedl ohonom, ac erbyn edrych yr oeddwn fy hunan o Gymro yn cynrychioli fy hen wlad. Erbyn i mi godi boreu Sadwrn, buan yr aethom o olwg y tir. Dyma ddechreu ar yr hen afiechyd oesol; mwy na haner y criw yn wael, rhai yn wael iawn, cefais innau fy rhan, ond nid cymaint a llawer, ni chollais ddim ond un pryd o fwyd, a hyny nos Sadwrn. Erbyn y Sul, yr oedd wedi codi yn wynt lied uchel, yr hen Long yn cael ei hysgwyd, mwy na haner yn wael yn eu gwelyau bron ar hyd y daith. Yr oedd pob caredigrwydd yn cael ei ddangos tuag at y claf. Yr oedd wedi codi yn gryn ystorm erbyn nos Sul, felly parhaodd hyd oriau man y boreu. Yn wir yr oedd y penill hwn wedi dod i fy meddwl Arglwydd Iesu, a'i difater genyt yw ein colli ni," &c. Ond diolch, boreu dydd Llun wedi tawelu yr Ystorm hono, ydoedd y rhan ddiweddaf o'r hen benill, "Na medd Iesu byth ni chollir neb a gredo ynof fi." Boreu clir ond gwynt yn oer boreu Llun, a ninau ar ganol y Weilgi. Yr oeddwn erbyn hyn wedi gwneyd amryw o gyfeillion o ferched a dynion. Dyn du bach ydoedd fy nghydymaith rai dydd- iau, yr oedd yn gallu siarad saesneg. Yr wyf yn ceisio parablu bob iaith. Prydnawn gwelsom long fawr yn ein pasio tua Lerpwl. Braidd na ddreth hiraeth am y foment hono- teimlo ei bod yn "homeward bound i rai yn hono. Boreu Mawrth, boreu gwlyb oer, ond buan y cliriodd pethau. Dywedodd rhai o'r swydd- ogion wrthyf fod Empress of Ireland wedi ein pasio o Quebec am Liverpool yn llawn o deith- wyr. Yn nghanol y nos gwelsom amryw o lestri mawrion yr oedd cyfleustra yr adeg hon os oedd rhywun eisilu anfon pellebr i Loegr fod cyfle ond talu 6/ Prydnawn cawsom wasanaeth crefyddol gan y Parch. Mr. Living- stone, yr hwn yn garedig iawn a roddodd dri gwasanaeth yn ystod y fordaith. Yn hwyr y prydnawn yr oedd y llongwyr yn brysur ar y Bwrdd, yn rhwymo ac yn cadw pobpeth. Gwelem ein bod yn ymyl Ystorom fawr, yr rwyr yd ddu, a'r gwynt yn dechreu ymgodi. Cawsom ein hunain yn ei chanol-tonau yn llnchio yn glir dros y Bwrdd uwchaf. Dyma'r noswaith na chysgodd ond ychydig iawn. Yr hen long i fyny ag i lawr, ac mi barhaodd hyd yn hwyr boreu Mercher. Methais yn lan ag aros yn fy ngwely, gan fy mod yn cael fy nhroi ol a blaen. Erbyn myned allan doedd dim modd sefyll o gwbl heb afael yn gadarn. Daeth i ganlyn yr ystorom niwl tew pa un yr oeddynt yn ei ofni ar hyd y daith. Bu raid i'r llestr aros am oddeutu dwy awr i'r niwl hwnw glirio. Pan gliriodd hwn yr oedd tir yn y golwg. Yr oedd y llawenydd yn fawr wrth weled y tir Belle Isle. Yr oedd yr awyr yn glir, a chawsom ddiwrnod hyfryd dros ben. Gwelem oleudy mewn lie amlwg iawn, lie yr oeddwn yn ei debygu i graig tyrpec traeth. Wedi myned ymlaen yr ochr chwith i ni yr oedd Newfoundland, lie gwyllt a choediog iawn. Nos Fercher, am wyth o'r gloch, caf- wyd cyngherdd mawreddog yn y Saloon. Yno yr oedd oddeutu 500 o'r laf a'r 2il ddosbarth. Bu i minau geisio canu, ac mi geisiais ganu yn iaith fy ngwlad, Gwlad y Delyn," ac yn wir yr oedd yno lawer na wyddent pa iaith oeddwn yn ei ganu. Ond yn wir i chwi, bu raid iddynt fy nghael i fyny drachefn, ac yr oeddwn yn sicr os oedd yno Gymro o waed, y buaswn yn ei gael allan o'i gragen felly. Ar y diwedd daeth ataf foneddwr a golwg urddasol arno, a dech- reuodd siarad yn yr hen iaith Gymraeg. Yn wir, nis gallaf ddweyd mor falch yr oeddwn. Holodd fi o ba le y daethum ac i ba le yr oedd- wn yn myned. Masnachwr coed ydoedd ef yn myned i Quebec. Yr oedd ef yn y dosbarth laf, cefais ymgom ag ef dranoeth. Erbyn hyn yr ydym yn y St. Laurence River-pasio llawer iawn o fan ynys- oedd, llawer o bentrefi pysgota bychain. Yr oeddym yn dynesu i'r Ian. Yn hwyr, nos Iau daeth y Mail Boat i ddanfon y Swyddogion pwysicaf eto ac i dderbyn y Mail. Yr oedd ein boxes wedi eu codi oil i'r Bwrdd, a dyma ddechreu ar y gwaith o'u harchwilio, a llawer gwyneb pryderus. Cefais innau afael ar fy mox yn eu canol. Havs a look at my box," yna ei agor, codi cwr fy nhrysorau "Allright Passed arno. Ambell i druan o ferch, tynu pob peth allan a gadael iddi eu rhoddi nhw yn eu holau. Ami i fox wedi ei falu. Yna wedi myned trwy y gwasanaeth yna, myned o flaen y meddyg drachefn. Edrych llygaid rhai eraill a'u dwylaw. Cefais fy hunain o'i flaen o'r di- wedd, a'r oil a ofynodd i mi ydoedd, a fu mi yno yn flaenorol, ac i ba le yr oeddwn yn myn- ed. Passed." Felly dyna yr oruchwyliaeth yna drosodd. Rhoddwyd gair allan y byddwn yn Quebec erbyn saith boreu dranoeth. Dyna foreu y teimlwn yn llawen o hono, ein boreu- fwyd haner awr wedi chwech, ac erbyn i ni orphen bwyta, cawsom ein hunain wrth ochr y lanfa yn Quebec. Boreu gwlawog, hen lanfa fudr. Cawsom ein gollwng o garchar y Hong haner awr wedi naw, a chawsom y tren arbenig i'n cymeryd i Montreal. Bu un o deithwyr yn y Steerage farw y bore hwnw yn dra sydyn. Cychwynasom am haner awr wedi deg am daith fawr drachefn, trwy wlad fras, llawer yn wyllt, llawer wedi ei drin, train rhagorol o ran pobpeth yn hwylus. Un peth tra hynod am tarawodd wrth edrych allan ydoedd gweled eidion a cheffyl ochr yn ochr yn aredig gan Amaethwr. Cyrhaeddasom Montreal erbyn chwech yn yr hwyr. Tref heb fod rhyw lan iawn ydyw hon. Cychwynasom am ddeg o'r gloch yn yr hwyr am Toronto, cyrhaeddasom yno erbyn 9 yn y boreu. Teimlais fy mod wedi disgyn mewn tref brysur, tref lan, dyma lie yr oedd gwahanu mawr wedi bod. Cefais fy hun ar y ffordd iawn i Norway, P, O., gwaith oddeutu awr i fyned yno. Cyrhaeddais i Burgers Avenue. Wrth gwrs curais y drws, daeth Mrs Pritchard at y drws, a mawr oedd ei syndod wrth fy ngweled, wedi dod o'r hen wlad," naturiol ydoedd holi am hon a hyn a'r llall. Chwi gofiwch fod Mrs. Prichard wedi bod yn aros gyda Mrs. Edwards, Brynffynon, Rhyd-ddu. Oddeutu Pasg diweddaf y priododd gyda Mr. Griffith Pritchard o Amlwch ag aethant drosodd i Canada gwir fod Mr. Prithard wedi bod yn teithio gryn lawer. Genedigolo G lynceir- iog ydyw Mrs. Pritchard a'i brawd Mr. John R. Evans pa un sydd yma yn cymeryd ei gartref, gyda'i chwaer. Mae genyf lawer iawn o .destyn diolch fy mod wedi disgyn mewn cartref oddicartref yn ngwir ystyr y gair. Teimlaf eu bod fel teulu wedi bod yn neillduol o garedig wrthyf mewn gwlad estronol. Hefyd bu i mi drwyddynt ddod i gyffyrddiad ag amryw o Gymru. Aethum gyda'r teulu caredig yma i Ysgol Sul Gymreig, lie yr oedd nifer o Gymru wedi cyfarfod eu gilyda. Bu i mi ddod i deimlo yn gartrefol iawn trwy eu caredigrwydd. Yr oeddwn yn teimlo yr awel yn esmwyth ar y cynulliad. Yr oedd 31 o Gymru ynghyd, rhai o Bettws-y-coea, Port- madoc, a Rhosllanerchrugog. Bydd yn dda genyf anfon ychydig o hanes y class Cymreig i'r RHEDEGYDD yn fuan. Yr wyf yn ceisio diolch i Dduw am fod mor ofalus o honof ac hefyd am iddo fy arwain i lanerch ac aelwyd mor glud y 27 Burgers Avenue, Norway, Toronto. Cofion cynes, Ap GELERT.
[No title]
Y MAE Mr. E. T. Hall, Rheolwr Carcliar Caernarfon, wedi ei benodi yn Rheolwr carchar Usg, Deheudir Cymru. Byddai Mr. Hal! yn arferol a chymeryd dyddordeb yn symudiad- au cyhoeddus y dref, a bydd gryn gelled ar ei i oi-
- - - - - - |LLANRWST.
Loais Roberto, mab hynaf Mr. W. Lloyd Roberts, Avondale. Yr oedd yn myned allan am Montreal, ac wedi gorphen ei gwrs medd- YgM-yn Toronto, bydd iddo sefydlu yn Canada. Yn lied ddiweddar yr oeddym yn hysbysu am ei anwyl frawd, Mr. Gwilym Roberts, yn hwyl- 10 am Buenos Ayres. Mawr lwydd i'r ddau yw ein dymuniad cywir. Da genym ddeall fod y Pwyllgor wedi pen- derfynu cynal Eisteddfod y flwyddyn nesaf, a bod y trefniadau at hyny yn prysur gael eu gwneyd. Y mae y swyddogion wedi eu dewis, a Mr. Henry Jones yn parhau yn Ysgrifenydd i'r Wyl. Y Llywydd ydyw, Y Gwir Anrhyd- eddus Iarll Carrington; Is-Jywydd Major A.E. Priddle, u.H., Plas Madoc. Cadeirydd y Pwyllgor Gweithiol, y Parch, W. Cynwyd Williams; Is-gadeirydd, Mr. J. D. Jones, Cyfreithiwr. Trysorydd, Mr. J. M. Williams, Metropolitan Bank. Gwelwn fod cryn dipyn o Waed newydd wedi dod i mewn i'r Pwyllgor, a da iawn oedd clywed y Parck. E. Cardigan Williams yn dod allan mor hael gyda gwob- rwyon, a'r un modd Mr. T. Herbert Hughes. Y mae drygioni ar gynydd yn y dref, a drwg genym ddeall i rywun neu rywrai dori i mewn I Brynconwy, nos Lun, tra yr oedd Mr. a Mrs. E. P. Hughes yn y Cyfarfod Diolchgarwch. Hyd yn hyn nid yw y troseddwyr yn y ddalfa. Deallwn i rai pethau gwerthfawr gael eu Had- rata. GWYR IEUAINGC SEION .-Cynhaliwyd cyf- arfod Cymdeithas Ddiwylliadol Seion nos Wener, o dan lywyddiaeth Mr. William Hughes, u.H., pryd y cafwyd Dadl ddyddorol ar, "Pa un ai Teithio ai Darllen yw y mwyaf panteisiol i Addysg ?" Cymerwyd ochr dar- llen" gan Mr. J. Rowlands, London House (papur yr hwn a ddarllenwyd gan Mr. Phillips o fasnachdy Mri. E. B. Jones) ac ochr teithio" gan Mr. David Ellis, Denbigh Steeet. Wedi i amryw siarad ar y mater, pleidleisiodd 12 dros peithio, a 10 dros Darlien.-Nos Wener (nos y fory), ceir Adolygiad ar Yr hyn a elwir yn DJ duwinyddiaeth Newydd," gan Mr. J. D. Jones, Cyfreithiwr. Y FARCHNAD.—Yr oedd y Farchnad ddydd Mawrth yn un weddol fywiog. Gwerthai y Perchyll am o 18/- i 22/- y pen. Tatws am o 3/- i 4/- y cant. Ymenyn 1/2 a 1/3 y pwys. Wyau 9 a 10 am swllt. Dofednod o 3/6 i 4/- y cwpl. MUTUAL IMPROVEMENT.—Cynhaliodd y cymdeithas Gyd-ddiwylliadol eu cyfarfod nos Fercher, o dan lywyddiaeth Mr. T. J. Thomas, y Tlodty. Agorwyd Dadl gan Mr. William Hughes arj "Ddaliadau Bychain (Small Holdings). Cafwyd siarad bywiog ac adeiladol ar y cwestiwn amserol hwn gan amryw o'r aelodau. GWYR IEUAINGC YR EGLWYS.—Cynhal- lwYdcyfarfod pymthegnosol y Gymdeithas hon nos Lun, Mr. T. Latimer Jones, yn y Gadair. Cafwyd dadl neillduol o ddyddorol ar y pwngc Poblogaidd, "Cymdeithasiaeth" (Sosialism). Agorwyd o blaid Cymdeithasiaeth gan Mr. :rho mas Thomas, Ysgolfeistr yr Ysgol Eglwys- IÇ, ac yn erbyn gan Mr. Albert Hughes. Wedi ad bywiog o bobtu, diweddwyd trwy ganu, Duw gadwo'r Brenin." CYFARFOD Y^GOL.—Cynhaliwyd cyfarfod Ysgol y Sabbath diweddaf yn Penuel. LIy- ?Yddwyd cyfarfod y boreu gan Mr. John Thomas, Foundry, a dechreuwyd gan Mr. Richard Thomas. Prif waith y cyfarfod yd- oedd dau bapur, y naill gan Mr. Randall, ar bDdameg yr Hauwr;" a'r llall gan Mr. R. H. Rowlands, Cysodydd, ar "Cyfiawnhad trwy Pfydd." Cafwyd papurau gwirioneddol dda gan y ddau. Diweddwyd gan Mr. Llewelyn JOnes.-Am ddau o'r gloch, llywyddwyd gan E. Evans, Fferyllydd. Dechreuwyd gan r. Edward Rowlands, Dolgellau. Prif waith y cyfarfod hwn ydoedd holi yr Ysgol yn gyffredinol ar Esaiah 53, gan Mr. J. O. Jones, r^bydwen Stores. Cafwyd holi ac ateb da iwn. Diweddwyd gan Mr. William Roberts, rafarnfedw.-Am chwech o'r gloch, llywydd- \\JYd gan Mr. Evan Evans, Fferyllydd, a dechreuwyd gan Mr. William Jones, Tymawr. Cyfarfod Amrywiaethol ydoedd hwn, a gwnaeth Pawb eu rhan yn ganmoladwy dros ben. jrafwyd adroddiadau gan Masters R. O. Wil- liarns, a Hughie Roberts, Misses Amy Roberts, Cissie Roberts, Jennie Thomas, Sarah E. Rob- erts, a Mrs. David Jones. Unawdau gan Amy Roberts Cissie Roberts, Katie Roberts, John 0- Thomas, Hughie Roberts, Miss Myfanwy ?'ans, a Mr. William Jones. Triawd a Phed- r;arawd gan Mr. Hugh Roberts a'i gyfeillion. boldl ddyddorol iawn ar Miriam Fach yn ]heu}u Naaman," Misses Jennie Jones (Dulas), letirlie Thomas, a Cissie Roberts, Mri. R. 0. a R. Roberts. Darllenwyd papur grymus gan lIEOLWYR ADDYSG.—Prydnawn dydd richer, cyfarfu Rheolwyr yr Ysgol Sirol, Pfyd yr oedd y canlynol yn bresenol:—Y Mil- wriad Sandbach, yn y Gadair; Parch. John E Organ; Miss Jones; W. J. Williams; Edward Mills; W. G. Owen D. J. Williams; G' Jones-Owen; W. H. Williams.; a Thomas riffith (clerc). 0' Yr oedd gair wedi dod oddiwrth rieni plant (b r wI ad dderbynient £3 10s 00 o draul teithio wurscrrt'es) yn cwyno fod y swm yn fychan, Et bod plant oedd a'u rhieni yn byw yn y dref }'n cael traul teithio tra nad oedd traul felly nynt o gwbl. Gofynent am swm ychwanegol j .gyucrthwyo yr hyn oeddid wedi ei drefnu soes ar eu cyfer er gwneyd y cyfryw yn £ 5.—  Clerc a hysbysodd fod ?161 7s 11c mewn j ,aAV- ac y gellid defnyddio i gynorthwyo ^ul<~nend) y traul teithio.—Y Cadeirydd at syh\ odd mai amcan mawr y drysorfa hono ?d cyncrthwyo.—Mr.W. J. Williams, a 'eglliro y modd yr oeddynt wedi trefnu gyda'r h SRO?'ori?ethau, a'u bod yn amcanu gwneyd'yr yn fyddai yn gymelliad i gadw y plant yn yr w?.c! hyd y drydedd flwyddyn.-Mr. D. J. ^"iams a ddaliai fod yn well rhoddi ?3 10s Oc j ■20 o blant, na rhoddi ?5 i 15.—Ar gynygiad Mr. .W. H. Williams, a chefnogiad Mr. D. J. wij lliams pasiwyd i godi y rhodd o ?3 10s Oc d erbniai y chwech dysgybl o'r wlad i swm o bUn' punt, yr hyn a olygai roddJ ?9 O'r rysorfa uchod. Daeth gair oddiwrth Ysgrifenydd Addysg y Sir yn hysbysu fod y Pwyllgor Siriol yn anfon £ 8 8s Oc yr un i'r tri oeddynt yn myned dan addysg fel P.T's. Argymellodd y Pwvllgor Ymweliadol i amryw fan bethau gael eu gwneyd yn nglyn a'r Ysgol. Fod pum punt yn cael eu caniatau at y chwar- euon, a dwy gini at Lyfrgell yn adran y gen- ethod.—Cyweradwywyd yr adroddiad. Yn nglyn a'r penodiadau i'r Elusendaii pasiwyd i Jane Evans, fod yn Matron, a'i bod symud o Ystafell 11 i Ystafell 4 er mwyn bod yn fwy cyfleus at gyflawni ei dyledswyddau.— Yr oedd pum yn gofyn am gael derbyniad i mewn i 6 a 10, a phasiwyd i dderbyn Robert Davies a Henry Roberts, y ddau o Lanrwst. Pasiwyd i roddi ugain punt y flwyddyn i Mrs. Jane Hughes am lanhau yr Ysgol, y swm i'w dalu yn chwarterol, ac i ddechreu o'r taliad diweddaf. Pasiwyd i Ranu y Gwobrwyon, &c., ddydd Iau nesaf. Y Cyfarfod i ddechreu am saith o'r gloch. Y Parch. John Morgan a deimlai y dylid cael Mr. Owen M. Edwards i lawr i ranu y gwobrwyon y tro hwn. Galwodd Mr. D. J. Williams sylw at yr angen oedd am adgyweirio, a gwella yr Elusen- dai. Derbyniodd yr awgrym gymeradwyaeth yr holl Reolwyr; ac hysbysodd Mr. T. Griffiths fod tua £ 500 mewn llaw. Daw y mater hwn i fyny am ystyriaeth pellach yn y cyfarfodydd nesaf. HEDDLYSOEDD LLANRWST. TY-DORIAD A LLADRAD. Dydd Llun, o flaen Dr T. E. Jones (cadeir- ydd), O. Isgoed Jones, L. W. Jelf Petit, a W. J. Williams, Ysweiniaid. Y Meistr a'r Gwas. Thomas Fletcher, Planigfa Penybryn, Llan- ddoged, a wysiodd William Roberts, 42, Scotland Street, am wythnos o gyflog oherwydd iddo ymadael o'i wasanaeth heb roddi rhybudd priodol. Cyflogodd ef yn mis Chwefror am y cyflog wythnos o 18/ Bu gydag ef ar hyct a gwanwyn, ond ymadawodd yn ddi- rybudd ar Gorphenaf 15, i fyned i weithio i'r Cynhauaf. Yr oedd yn dod a'r achos yn mlaen fel mater o egwyddor, am fod dynion yn dod ato i erfyn am gael gwaith, ond pan ddelai y cynhauaf, elent ymaith heb air o rybudd.— Archeb am 18/- wythnos cyflog, a'r costau. CYNHALIAETH.—Mr O. Evans Jones, ar ran Bwrdd y Gwarcheidwaid a ofynodd am archeb i orfodi Andrew Pettigrew, i dalu swllt yr wythnos at gadw ei dad yr hwn a dderbyniai 6s. o elusen wythnosol. Archeb am swllt yr wythnos. Gwnaed archeb hefyd yn erbyn William Jones, Miner, 37 Denbigh Street, i dalu swHt yr wythnos at gynal ei fam, yr hon a dderbyn- iai 4s. o elusen wythnosol. AR ORIAU ANGHYFREITHLON.—Yr Arolyg- ydd Woollam a gyhuddodd John Robert Morris, Ty Capel, Llanddewi, gwas gyda Mr Edward Jones, cigydd, Llanddewi; a William Williams, Henblas, Llanddewi, o fod mewn Ty Trwyddedig ar amser anghyfreithlon Hydref 2. Cyhuddodd David Jones, Daliwr Trwydded y Coach & Horses Inn o gadw ei dy yn agored ar amser anghyfreithlon y dyddiad uchod.—Yr Arolygydd a dystiodd iddo fyned i Coach & Horses Inn ddeuddeng mynud wedi un-ar-ddeg o'r gloch nos Fercher (noson y Ffair) Hydref 2. Gwelodd Morris a Williams yno, a gwelodd bedair potel beint llawn o gwrw yn cael eu hes- tyn i Morris.—Mewn amddiffyniad tystiwyd fod Edward Jones, meistr Morris yn arferol a gadael ei gerbyd yn muarth y gwesty uchod, a bod ei was yno yn ei ddisgwyl gyda'r parseli. Yr oedd yn noson wlyb iawn, a gofynodd gwr y ty i Williams aros yn y passage hyd nes y deuai y cerbyd allan gyda'r hwn yr oedd i gael ei gario at adref. Estynwyd parseli Morris iddo, yn cynwys y poteli cwrw, i fod yn barod i'w dodi yn y cerbyd pan ddeuai i'r ffrynt. Daeth y swyddog i mewn yr adeg hono. Ni chafodd Morris na Williams ddafn o gwrw ar ol unarddeg o'r gloch, ac yr oedd y pofeli cwrw wedi cael talu am danynt yn mhell cyn amser cau.-Taflwyd allan yr achosion yn erbyn Morris a Williams, ac yn erbyn y rrwyddedwr. MEDDW AC AFREOLUS.—Yr Heddgeidwad Holgate a gyhiaJdodd Thomas Robeiis, Nar- row Street, Llanrwst, o fad yn feddw ac afreolus yn Scotland Street, Hydref 15.—Dirwy 5/- a'r c.stau. Dydd Mercher, o flaen E. Jones-Dwen (cadeirydd), William Hughes, John Blackwall, a W. J. Williams, Ysweiniaid. TY-DORIAD.—Rr Arolygydd Woollam a gyhuddodd Moses Davies, mab Richard Davies, Wellington Terrace, Llanrwst. o dori i mewn i dy Mr. E. P. Hughes,: Brynconwy, Llanrwst, Hydref 21, noson Diolchgarwch am y Cynbauaf a lladrata nifer o bethau oddiyno.—Tystiodd y Swyddog iddo fyned i Brynconwy tua deg o'r gloch nos Hydref 21. Cafodd i ysgol gael ei chymeryd o un o'r adeiladau cefn, a'i dodi ar ochr y ffenestr ar y Bathroom a bod rhywun wedi myned i mewn trwyddi i'r ty. Collwyd oddiyno Fodrwy, cyllell, llaw-ddrych bychan, rhan o broach, a Ilyfr toilet bychan. Awd allan trwy ddrws y ccfn. Dydd Mawrth cafodd i Moses Davies werthu modrwy, a gwnaed ymchwiliad arweiniodd i'w gymeryd i'r ddalfa. Nid o" 1 yn bwriadu galw tystion pellach nag i gyfi wnhau y Faingc i gadw y carcharor yn ddi 1 hyd ddydd Llun, pan y byddai wedi gw. yj ymchwiliad llwyr i'r mater, a chael ei dystion yn barod -Yr Heddgeidwad Holgne a dystiodd iddo gymeryd y carcharor i'r du Ifa. Wrth ei holi am yr eiddo, dywedodd ii lo gael y fodrwy ar yr heol wrth y Llythyrdy y Sulgwyn, a gwerth- odd hi i ddyn ar yr heol am 5/ Yr oedd wedi cael y pethau eraill yn ei logell, a dywedai y carcharor iddo gael y Llaw-ddrych mewn Bazaar geiniog, a'r toilet paper yn Shop Mr. Evans Fferyllydd, a'r gyllell er's talm ganddo. Yr oedd ef (y tyst) wedi cael y gyllell gan ddyn ar yr heol.—Gohiriwyd yr achos hyd ddydd LIun, a chymerwyd y cyhuddedig i Gaernarfon i aros hyd hyny. LLADRATA CROEN DAFAD,~Yr Arolygydd Woolam a gyhuddodd William Frazer Scot, cerbydwr, yn ngwasaeaeth Mrs. Lloyd, Albion Hotel, Llanrwst, o ladrata croen dafad eiddo Mr. Cadwaladr Roberts, Plas Isa, Llanrwst, o fuarth yr Albion, 29.-Tystiodd C. Roberts iddo adael tri chroen dafad yn yr yard tua un- a'r-ddeg o'r gloch y boreu, ac yn mhen tua haner awr yr oedd un o honynt wedi ei symud oddiyno. Gwerth haner coron ydoedd, ac adwaenai ef oddiwrth y marciau oedd arno. Gwadodd y Carcharor bob gwybodaeth yn ei gylch pan ofynodd iddo am dano.—Cafwyd allan ar ol hyny i'r Carcharor fyned a'r croen i yard Mr. Edward Mills, a'i daflu wrth draed Mr. Mills, a dywedyd iddo ei gael gan fonedd- wr. Cadwodd Mr. Mills y croen, a gwrthod- odd roddi dim am dano, Ar ol hyny hysbys- wyd yr Heddlu.—Yr Heddgeidwad J. Jones a ddywedodd iddo gymeryd y Carcharor o'i wely haner awr wedi naw o'r gloch. Pan gyhudd- odd ef, dywedodd nad oedd wedi lladrata y croen ond iddo ei gael gan foneddwr.—Mewn hunan-amddiffyniad dywedodd y Carcharor i fonoddwr ddod i'r yard i ofyn a oedd W. Row- land Jones i mewn, a gofynodd yntau iddo ai ef oedd bia'r croen. Atebodd, Ie, cewch chwi ef." Aeth ag ef i Mr Mills i chwilio am y perchenog, ac nid i'w werthu.-Dywedodd y Cadeirydd nad oedd y Faingc yn credu ei chwedl. Dirwy o ddwy bunt a 22s o gostau, neu fis o garchar.—Aeth i garchar.