Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
LLVS 1MA-SDDVLEMON LLANRWST.…
LLVS MA-SDDVLEMON LLANRWST. 11 Yctd Gwener o flaen ei Anrhydedd y Barnwr SatnuelMoss. Arian y Penwaig. ? ?- Homer a hawliodd ?1 Ils 7c ?an tors" ?'?ce?ones, Greengrocer, Usnrwst. jjr ???er Jones a eglurodd mai gweddill d yiedus ?? beDwsi? oedd y swm a hawlid. Yr Oedd ?,,r y Dd:ffynyddes yn Fethdalwr, ond ?"? y busnes yn mlaen g?addi hi.— eh am y swm neu 14 niwrnod o garchar. „ Gohirio. 1.O??liwvd acbof Susanah Jones yn erbyn W /?*'??ms. yr hon a haw1iÚ hwn am t]{? '??." ddrbYDiodd trwy gerbyd y Di- Syn ??y? ?oh!riwyd achos D. Athya Williams, ii Uld??,sfield yr hwn a bawJiai ?65 9s Oc g-?n :1/ /?01 Evans, Amaethwr a Masnachwr Glo, e Hw, a M. J. Evans o'r un lie. Cyngaws Pymtheg Swllt. y%"r Hs?u Arfon, a hawHasant! 15/. ^an Fwrdd Gwarcheidwaid LIanrwst, cost c5ri ° CrWydryn gafwyd mewn adei!ad yn ymyi (;?? CHri? Mawrth 17, 1908 -Ymddangos- «a«J !r, ??s! Hobetts. Caernarfon, dros yr ?? ) 'yudioa. a Mr. A. L!oyd Griffith drcs y ?ynwyr.—CyfarwyddoddMr.R. R. Owen 'I nad oedd yn gyfreithkm idd-nt dalu 1 ^an n4 fu y dyn o dan ofal y Swyddog San na. fu y dyn o da.n ofa! y Swyddog ??j seao!. 2C felly yr Heddiu oedd yn gyfrifol atU J ^°St gan -ai hwy oedd wedi gweithredu Vo ac Mr. Bodfel Roberts a5^os.—Dadleuai Mr. Bodfel Roberts ;j tj O,Itvri aedd y dyn a'i fad ar fin marw pan ga|nj Swyddog ef.—Y Barnwr a ddywedodd 'dd 0 oedyi rhoddi ei ddedfryd er mwyn edrych ?  i fynv. Metbai a chsel fod gan y warcheid%N,id a!)u o dan unrhyw adran o'r gyfraith i da?u ariaa i gynorthwyo t!odioa odd,ii i'r Ty ond trwy eu Swvddog Elusen- qoj "i ddywyd tystiolaeth o'i flaen fod yr ? ??'' ??' o gyraedd yr Heddgeidwad a.r y ?6n? ? ac ni pbrofwyd fod y dyn mewn 6yfl Wr ^or ddifrifol fel ag i alw am frys mawr gyj aef. n?aws truenus oedd hwn rhwng OrP'?l Cyhoeddus, a'r trethdalwyr fyddai .? Iv?'n y gost yn y diwedd. Nid oedd y o4rcbeidw.ad yn rhwym o dalu yr arian, o?d buasai yn wel! pa buasai wedi ? h??' serch cael eu galw i ?yfrif am da) ? ?? Y? ArchwHiwr. Ni enillodd y treth- 'r y ddim trwy y Cyngaws hwn, Dedfryd f) irgydo. chostau irn un diwrnod o'r Ped 1" ?" ° f,.ien y L?s' a chostau personal ?r'?wen, Ciercy Bwrdd. J n Tal am Ddefaid.  Jones, Taslan Farm, Llanrwst. a haw,]- °ddi24 18s Oc gan WiHiam G. Griffith a V0 Jones dyiedus ar nodyn addawol rodd- ? ,R?ddynt am arian dyledus ar Griffith am tj'??.—YmCdMgosadd Mr. Twigge Ellis <3, yr Haw'ydd a Mr. R. 0. Davies dros y ?j ?yddloa. Dsdi?uwyd yr achos yn y Lly.s id ?' ? oedodd ei Anrhydedd ei ddyfa.rn- ?dt ayj y Hyg hwn. Dywedodd o ei fod wedi ??'?sr u web ben r Nodyn Addawol o ?n??? S?n fod y gair witness a Naomi !ot] ?atb wedi ei ychwanegu ato yn mhen gjy ??? "??e? o ddyddiau ar ol iddo gael ei ar- w ,Yddo ? pwngc iddo ef i'w benderfynu a d yr ychwanegiad yn gyfnewidiau p wysig OeQ- d YrYc.vanegirdyn"gyfnewidiaupwysig" Yn Y Papur. Adddid pobpeth oedd ynglyn ag g^, yr oedd ef wedi gwb! 'fodd!oni y :?dai Naomi Jones ei bod yn dod yn RY(lifOl ?? yr arian wrth ddodi ei chrces wrth Y D<.a ??f' ?? oedd ef yn cael nad oedd yr hyn a vSgrifenwyd ar y papur ar ol yr adeg yr kr Yd ?v,; ef yn gyfcowidlad pwysig gan fo? Yr hoU Seithiau yn cael eu hadde!, ond yr °ed/r ^eitbiau yn cael eu haddef, ond yr Per d)'l1 forio aros iawn i'r llineH, ac yn beth Per f'Us ?wa i'w wnayd mor beryglus fel y 8e!)?'? '?°?? unrhyw beth arno, ac ni ddylai yr ?ba ?'??ydd na neb arall wneyd dim o'r fath. edfr y swm a r costau» a chostau y ^'rcithiwr. Caniatau bythefnos o amser i dall tl yr arian. I pwy yr oedd yr Harness? h?? Wil?iams, Saddler, Pcntrefoe!ss. a Hvi-r 0<i<2 9c gan ^8^en MitchelL Coed ^awf ?nd Fool Mine, Bettwsycoed, tal am b??? ss a gy9enwyd iddo Chwefror 11, 1908.- ? oV^r nj^jffyniad oedd, mi Cwmni y Gwaith ?t d ?? S? ?? i geffy! y gwaith yr cedd- tj?. Dy?edodd y Diffycydd iddo anfon y 3. U ? cyntaf a gafodd i'r Cwmni, a'u bod yn ?(?-. S?yDerbynydd benodwyd i ddirwyn i ¡'IV Yet¡ hamgvlchiadau.-Gohiriwyd yr acbos e" a oadd hyny yn gywir, ac wedi cael ei r^oddodd ei Anrhydedd ddedfryd i'r t,i?YnYdd. GWelnyddu eiddo Cyn-Arolygydd. I f'ejj'l52 Roberts, gwraig WiUiam Roberts, t?,, ?s. Trefriw, a ofynodd am i eiddoci %') *1a ?' mham gael ei gweinyudu trwy y Llys, 1tab ° gael cyfrif o'r eiddo gan Owen \?'oh ?ts. a ober t Wood Parry, yr Ysgutorion. Vr 0 ei tbad a'i mbam 'edi marw yn 1906. ?'??Bgosodd Mr. Latimer Jones dros yr yt Yddes, a Mr. R. A. Griffith (yn cael ei f:kdo gan Md. Chamberlain a Johnson) '<ros ???ynyddicn. Yr oedd y Barnwr wedi '?'?p ?chsb yn y Llys diweddaf am i gyf- titltl  ? cyfienwi i'r Hawlyddes o eiddo ljt:,a.ù john Roberts, Cyn-arolygydd Iechydol ??t.t?. coec). a bod y mated ddod o'i flaen am ?. "y? —Mr. R. A. Griffith a ddywedodd v dda ganddo hysbysu fod ypleidiau wedi Q?.?'tundeba'ugUydd. Yr oedd gweddill V6(ji 53 Oc i'w rhanu; ac yr oedd y Diffyn- ?;  yn barod igydsynio a dedfryd am ?5 ? Oc at gostau, a ?8 17s Oc, yn gwneyd ^»SWm o ?14 5s 0C-—Rhoddwyd dedfryd ?s?mhwDw. t\- Cytuddcb Alma House, Trefriw. I \f? achos Elizabeth Jones, Alma House, ^ef.s w yn mlaen unwaith eto. Yr oedd hi yn itofy 3? arc^e^' droi o'r oei'ldu gytundeb t^'edA n8 ei gwr Henry Jones, Mary Maria ta lias Sweg?y), a John Thomas Jones s Lemon), am yr honid ei fod wedi ei t gael trwy dwyll. Yr oedd wedi gwysio Hugh Sweeney, Chicago, ac amryw eraill, a bu y peth o flaen y Llys ar hyd y flwyddyn ddiwedd- af, a gohirid o hyd i geisio csel p«purau o'r Americi i brofi yr hyn y cadleuid drosto. Daliai yr Hawlyddes nad oedd Mary Maria Sweener yn wraig; gyfroithlon i'w diweddar fab David ? bod ei gwr John Sweeney yn fyw.—Ymddangosodd Mr. R. A. Griffith (yn cael ei gyfarwyddo gan Mri. Cham- berlain & Johnson) dros yr Hawlyddes, a Mr. A. Lloyd Griffith dros y Diffynyddion.-Mr. R. A. Griffith a roddodd- i mewn dysysgrif priodas John Sweeney gvda Mary Maria Butler, yn Cork, Mcdi 13. 1857. Bu farw Mary Maria Sweeney, Chwefror 13, 1906, ac nid oedd John Sweeney yn gwybod a oedd wedi rnyned trwy gwrs o ysgariad oddiwrtho ef.- Mrs. Jones yr Hawlyddes a dystiodd ei bed yn 72 oed, a'i bod yn byw yn Alma. House, Trefriw. Bu farw ei gwr Henry Jones, Rhag. 5. 1904. ac yr oedd wadi gwnoyd ei ewyllys ar Hydref 15, 1903 gan adael yr holl eiddo iddi hi, sef y ty a'r dodrefn. Bu farw ei mhab D. Lewis Jones, Chwefror 13, 1902. Bu drosodd o'r America ychydig cyn marw, ar ol bod yn absenol am 14 mlynedd. Yr oedd ganddo arian ar Alma House, acaeth ar gweithredoedd i'w ganlyn i America. Cofiai Mrs. Sweeney yn dod drosodd yn Hydref 1902, a chan ei bod yn dweyd fod ganddi haw! i wertbu pobpeth a'u troi allan o'r ty, bu i'w gwr arwyddo y cytundeb. Yn y cytundeb yr oeddynt i gael byw yn y ty am eu hoes, ac os gallai Mrs. Sweeney fforddio fe anfonai ddwy bunt y mis iddynt am fisoedd y gaaaf, a thalai v trethi. Dvwedodd ei bod yn wraig gyfreithion i'w mhab David Lewis Jones. Mewn atebiad i Mr. A. Ll. Griffith dywedodd fod gan David ei mhab wyth gant o bunau o arian ar y ty. Ni thalodd logau erioed iddo. Dywedodd y gofalai am dani tra byddai byw. Ni ddywedodd ei gwr wrthi eu bod wedi cael eu twylJo wrth arwyddo y Cytundeb. Yn ol y cytundeb yr oedd un ran o bedair gwerth yr eiddo i fyr.ed i Henry Jones ei mhab oedd yn ddall, a'r gweddill rhwng Mrs Sweeney a'r mab mabwysiedig ganddi hi a David, sef John Thomas Jones. Yr oedd hi wedi benthyca arian. a meddyiiai y gallai eu bIn yo ol pe llwyddai i dori y cytundeb a gwerthu peth o'r eiddo. Ar ol i'w mherch Rebecca. fyned drosodd i" r America y clywodd nad oedd ei mhab David yn wr i Mary Maria Sweeney.— Rhoddodd Mr. Lloyd Griffith d/stysgrif priod- as David Lewis Jones a Mary Maria Sweeney, i mewn. Cymerodd y briodas le Ionawr 24, 1885. Galwyd sylw y Barnwr nad oedd y Cytundeb yn cynwys dodrefn y ty. Swm y trethi dalwyd yn ystod y deuddeng mlynedd diweddaf oedd /34 17s Se, a deuai ddwy bunt am fisoedd y ganaf o adag y cytundeb hyd yn awr yn /94 cyfanswm rhwng y trethi o ;61 28 17s 9c. I Mrs. Hannah Jones a ddywedodd ei bod yn cofio .Mrs. Sweeney yn dod drosodd i Drefriw, a phasiai fel Mrs. Jones, gweddw David Lewis Jones, Henry Jones, Tynddol, Trefriw, a dystiodd iddo ef gynorthwyo gyda chodi cerrig at adeH- adu Alma House, ac aeth at ei frawd David i'r America er mwyn enill arian i helpu i dalu am dano. Yr oedd ei frawd yn America er's chwe' blynedd cyn iddo ef fyned, ac yr oedd vvedi priodi Mary Maria Sweeney C.,wnolaief ei gartref gyda hwy o 1885 hyd nes y dychwel- 'odd yn mhen tair blynedd. Yr oedd ef yn trefnu gyda'i frawd John a David i anfonadan adref rhoddorld e £ £ 60 un tro, a gwoaeth y brodyr y swm i fvny yn ^170 i'w hanfonadref. Collodd ef ei olwg yn America, a daeth a phspur mortgage am bedwar cant o bunau gvdag ef adref i'w gadw yn ddiogel. Rhodd- odd y papur i'w dad i'w gadw, Cofiai ei frawd yn dod drosodd o'r America, a gofynodd am y papur Mortgage a threfnodd bethau gyda'i dad yn nghylch yr eiddo. Aeth a'r papur gydag ef yn ol i'r America. Cofiai Mrs. Sweeney drosodd yn Nhrefriw, a chlywodd hi yn dywedyd ei bod yn wraig i'w frawd, a gwelodd hwy vn byw gyda'u gilydd fel gwr a gwraig. Enillai'ef 13s v dydd a'i fwyd yn y gwaith arian yn Silverplume, America. Wedi i'r cyfmithwyr anercb. ei Anrhydedd, dywedodd nad oedd prawf i Mary Maria Sweeney gael ysgariad oddiwrth John Sweeney dim prawf ond datganiad o ddiffyg i gwybodaeth am hyny. Yr oedd prawf iddi briodi Jones. Ni roddai ei ddedfryd hyd nes edrych drcs y Mortgages. Achos y Greffyn. Mr. J. T. Roberts, Caernarfon,a ddywedodd ei fod yn dod o flaen ei Anrhydedd i wneyd cais ar ran Mri. Lake & Co., Caernarfon, yn nglyn a'r eiddo yri, y Greffyn Temperance Hotel. Blaenau Ffestiniog, Yr oedd Mr. R. A. Griffith (yn cael ei gyfarwyddo gan Mr. R. 0. Davies), yn ymddangos dros yr Ymddir- iedolwr (Mr. John Davies, Arwerthwr,) penodedig gan y gofynwyr o dan Weithred Drosglwyddi^dol. Yr oedd Mri. Lake wedi atafaelu ar y dodrefn, ond daeth yr Ymddiiied- olwr yn mlaen ac hawliodd y cyfryw, a daliai Mrs. Thomas mai ei heiddo hi oeddynt a'i bod yn cadw y busaes yn y ty yn gwbl ar waban i'w gwr John Thomas. Bu i'w An- rhydedd ar ol gwrandawiad o dri diwrnod yn Nghaernarfou ddod i'r penderfyniad nad oedd gan Mrs Thoms feddiant yn y dodrefn ac nad oedd yn masnachu ar wahan i'w gwr. Y peth oedd ganddo ef (Mr. Roberts) ei e:sian yn awr oedd cael archeb ei Anrhydedd ar beth oedd yr Ymddiriedolwr i'w roi o'r neilidu o dan y Cytundeb. Barnwr, Nid oes gan yr Ymddiriedolwr hawl i ddim a eilhrir yn y Cytundeb." Mr. Griffith, "Y mae yr holl fusnes a'r eiddo wedi eu troi drosodd iddo. Prisir gwerth yr eiddo gan yr Ymddiriedolwr yn 600 neu 700 o bunau."—Mr. Roberts. A chan y Sirydd yn werth mil o bunau."—Y Barnwr, Dylai yr Ymddiriedolwr gadw £ 5Q o'r cynyrch i'r gofynwyr atafaelol" (Mri Lake) —Mr. Griffith, "Nid oes gan y Llys hwn hawl i wneyd archeb felly.Barnwr, "Pa le yr wyf felly ? Y mae cytundeb yn safadwy, ond mae y swm wedi ei adael allan ohoni, dywedir dillad, gwelyau, ac arfau y fasnach i'r swm o a chan nad yw y swm wedi ei nodi y mae yn rbaid i chwi adael i mi ei roddi i mewn gan nad ydych yn cytuno arno eich hunain. Beth ydych chwi vn ei adael arall o dan y cytundeb?" Mr. Griffith, "Dim ond y dillad." Y Barnwr, Y mae yn rhaid i cbwi adael y rhai hyny allan, cytundeb neu beidio, ac v mae yna weddill i fyned i'r gofynwyr atafaelol." —Mr. Griffith, Y mae y cais heddyw yn golygu rhoddi anrheg o £45 i Mri Lake o arian y gofynwyr eraill. Yr oedd Mr Roberts a Mr. W. George yn deall eu gilydd ac yn cydymladd i ddwyn y cvfreithio hwn oddiamgylch, a daeth y ddau fel Pilat a Herod yn gyfeillion gyda yr achos. Anheg iawn yw meddwl am roddi yr hyn aolygid o dan y cvtundeb i'r teulu at ddech- reu byw i Mri Lake.Barnwr, "A ydych yn awyddus am fyned yn mlaen i gyfreithio ar hyn eto ? Os ydych, mae arna.f ofn y cewch eich hun mewn safle anhyfryd." Yr Ymddiriedolwr (Mr John Davies) a dyst- iodd na addawodd ef ddim i Mrs Thomas a'r teulu allan o'r eiddo. Yr oedd gwerth yr eiddo yn tnhob llofft tua chwe' phuntyr un, a'r arfau busnes yn werth o bymtheg i ugain punt. Deallai ef mai y dillad gwisgo n'r gwelyau oedd i'w caniatau i'r teulu, Ni wyddai a oedd yno furs, ond yr oadd yno lawer o Jewellery. Byddai Catalogue y Sale aiian ddydd Mercher. —Barnwr, Gan nad oes yr un o honoch yn gaiiu thoddi dim cynorthwy i mi gyda golwg ar y gwerth i'w eawi fel yr un n-id ydys i fyned drosto, yr wyf yn gwneyd archeb fod yr ym- ddiriedolwr yn cael pobpeth ond a eithir yn y cytundeb Rhaid i mi gael catalogue ganddo mewn pryd cyn y Stle gan i mi farcio y pethau sydd i'w gidael allan i'r teulu, a'r rhai sydd i fyned i Mri Lake, a bod cyfrif o'r-oil ac o'r arian i'w cadw gan yr Ymddiriedolwr hyd archeb y Llys. Daw pwngc y costau i'w ystyr- ied yn Llys Caernarfon."
• DOLWYDDELEPtf. I
DOLWYDDELEPtf. I DARLITH,—Nos Wener, yn y Neuadd, tra- ddododd Mr. W. O. Jones, Aber, ei ddarlith boblogaidd ar "John Jones." Yr oedd ei ddarluniad o'r ben Gymro yn ddoniol a byw iawn a chadwodd y dorf fawr ynddilyr am ddwy awr. Cadeiriwyd gan MR.IR. O. Davies, Cyfreithiwr, yr hwa a draddoiedd auerchiad campus i agor y cyfarfod.
I LLAFFAIR, ger HARLECH.I
I LLAFFAIR, ger HARLECH. Cynhaliwyd Cyfarfod Llenyddol Bedyddwyr Caersalem, Mawrth 5. Cafwyd te parti i'r Ysgol Sul yn y prydnawn, ac yn nghyfarfod y cos, o dan lywyddiaeth Mr. John, ac arweiniad Dewi Eden, cafwyd cystadleuaeth dda ar bob- peth. Y beirniad cerddorol ydoedd Mr. Robt. Jones (Perorfryc), Blaenau Ffestiniog. Cyfeil- yddes Miss M. C. Owen, Harlech. Cafwyd unawd gan Miss Annie Owen, Harlech a deu- awd gan Misses Hugbes, yn ystod y cyfarfod. Y buddugwyr odddyrit :Llythyr desgrifiadol o olygfa geir o ben Cae g:irw," 1, Miss Maggie Davies, Rectory, Llanfair; 2. Mr William Ellis, Postman, Harlech. Unrhyw adroddiad i rai dros 18 oed, 1, Simon Hughes, Ta'ssftnau. Adroddiad i rai o ] 2 i 16, John Lloyd, Tyny- maes. Acroddiad i rai dan 12, 1, Florie Lloyd Ty Cape! 2, James Lloyd, Tynymaes 3, W. Lloyd, Bronygadair. Hawysgrifen, 1, Evan Lloyd, Tynymaes 2, R. A. Jones, Tyddynsi- ccyn, ArboHad Hafurndig, liwyddodd James Lloyd, R. A. Jones, L. P. Lloyd, David Lloyd Susan Morris, Jennie Morris, a Florie Lloyd. Englyn Blwydd-dal," daeth chwech i law ac nis gallai y beirniad wneyd yn well na lhanu y wobr cydrhwng y chwech, sef John Lloyd, Tynymaes; James Roberts, Penlant; James Roberts (ieu), Evan Lloyd, Ty Capel; B. Rowlands a D. Rowlands, L'anfair. Wythawd Trewen," cydradd parti Ardudwy a ralsarnau Pedwarawd "Holly," parti Simon Hughss. Herunawd Pwysy'nmyn'd i'w fagu ef," Miss Maggie Griffiths, Talsarnau. Unawd Tenor, Bugail," R. Hughes, Penlan. Un uvd Soprano, "Merch Megan," Lizzie Jones, Gwynfryn. Una.wd i rai dan 10 oed, 1, Willie Lloyd, Bronygadair 2, R. Alun Jones, Tydd- ynsiocyn 3, James Lloyd, Tynymaes; 4. L. P. Lloyd, Bronygadair. Cawell goreu, Ellis Jones, Crafnant. Ffon Golien oreu, Griflith Thomas, Gwynfryn, a ehyflwynwyd y ffon yn I anrheg i Griffith Evans, Patrick View.
GWYL DEW5 SANT TU -HWfCT S'H…
GWYL DEW5 SANT TU HWfCT S'H MOROEDD. Derbyniasom banes cynhaliad yr Wyl Gsoedlaethol Gymreig oddiwrth amryw gyf- eillion ydynt ar wasgar mewn gwledydd trarnor a da genym weled fod yr ysbryd cenedlgarol yn parhau i gyneu yn eu mynwesau. Yn Edmon- ton, Canada, cynhsliodd Cymdeithas y Cym- red orion gyfarfod o dan lywyddiaeth Mr, Tom Robe/ts. Cymerwyd rhan gan Mri. E. Evans, David Jones, G. Wynne-Owen, E. D. Jones, E. E. Davies, a Cadben T. B. Thomas. Deallwn fod tri o'r aelodau yn dod o Ffestin- iog. Cyfarfod brwdfrydig iawn cedd yr ui yn Toronto, Canada, o dan lywyddiaath Mr. R. T. Williams. Datganwyd gan Miss Williams, Deer Park, Chwifio'r Cadach Gvvyn" "Cymru," gan Mr. J. C. Jones; "Llwybr y Wyddfa," gan Mr. Tom Jones, ac encoriwyd ef; deuawd gan Mri. Ellis, Evans a J. R. j Edwards; pedwarawd gan y Deer Party; Gw;ad y Deiyn"gan Ap Gelert. ac enCOl'-1 iwyd ef. DatgaDodd y Cor Meibion Comrades in Arms," "Cydgan y Morwyr," a "Men of Harlech." Cafwyd anerchiad i'r Merched gars Mr. W. C. Roberts, ac anerchiad i'r Meibion gan Mrs. Edwards. Ni bu y cyfeiliion Cymroaidd yn Lafayette, Colorado, yn ol gyda dathlu yr Wyl, gan iddynt gael un o'r cyfarfodydd mwyaf dyddor- ol ar yr amgylchiad. Llvwyddwyd gan Mr. David Gravel, Mr. Harry Edwards yn arwain yn ol ei fedr arferol ac Alaw Meirion yn cyfeilio. Wedi agor gyda'r Anthem Genedl- aetbol o dan arweiniad Mr. Humphrey P. Hughes, datganwyd "Peidiwch gofyn imi ganu," gan Mr. Humphrey G. Jones, gynt o Morfa Bychan. Adroddwyd gan Miss Cerid- wen Thomas, a Harry Edwards, gynt o'r Glasfryn. Datganwyd "Y Bwthyn ar y Bryn," gan barti Owen Madcg Williams. Unawd gan J. Morfa Hnghes, yr hwn a encoriwyd. Unawd ga.n Humphrey Roberts, gynt o Ben- machno. Deuawd gan Owen M. Williarrs, Forthmadcc, a David H. Roberts, Blaenau Ffestiniog. Unawd gan Sydney Davies, Mentra Gwen." Cafwydanercbiadau llawn gwres gan J. R. Williams, Bronmaes, y Llywydd, a Dr. Bingbam, gweinidog y Bed- yddwyr. Derbyniasom air befyd oddiwrth Mr.Griffith Jones, 673 Beverley Street, Winnipeg, yn cyn- wys Rhaglen cyfarfod blynyddol Cymdeithas 1 Dewi Sant yn y lie hwnw. Mae y rhagtea vn ardderchog, ac anerchiad y Llywydd, Dr. G. Hughes, yr hon a gyhoeddwyd yn y papurau Ilegi. yn gampus. Dywed Griffith Jones fod Uawer o hen ddarllenwyr y Rhcdegydd i'w gweled yno, a phawb yn mwynhau eu hunain ac yn falch o gael clywed yr hen iaith mor bell o'r hen wlad. Dioichwn o gaion iddo am ei ddymuniadau da i ni. Anfonwn ein cofion cynes hefyd at eia gohebwyr W. R., Ap Gelert, a Pengwern.
FFESTBNIOQ. I
FFESTBNIOQ. I SPECTOLS.—Os bydd rhywbeth allan o le ar eich Spectols, gcliir ei gwneyd yn foddhaol gan Mr. Hugh Jones, Medical Hall, Blaenau Ffestiniog, yr nnig Optician yn Sir Feirionydd, sydd wcdl pasio Arltol- iadau yn y cyfeiriad hyn. Noson ddadleuol oedd nos Wener diweddaf yn nghymdeithas Lenyddol St. Michael. Ag. orwyd y cyfarfod trwy i Mr. David Roberts ganu Hen wlad fy nhadau." Testyn y ddadl oedd "A ddylid diwygio Ty'r Arglwyddi." Cymerwyd yr ochr nacaol gan Mr. E. G.Evans Clogwynbrith, ac eiliwyd gan Mr. Foster. Ar yr ochr gadarnhf ol yr oe3d Mr. Ellis M. Rob- erts, yn cael ei eiHo gan Miss Jennie P. Jones. Siaradwyd yn mhellach ar y cwestiwn gan Mri M. Ll. Robots, W. R. Davies. J. Ll. Owen, Richard Thomas, a'r Parch. Lambert Jones Pan ranwyd cafwyd fod mwyafrif mawr dros yr ochr nacaol. Terfynwyd cyfarfod hynod o ddifyr, trwy ganu Duw gad wo'r Brenin," o dan arweiniad Mr. E. M. Roberts. Llywydd- wyd yn ganmoladwy iawn gaa Mrs. S.L.Evacs
IEISTEDDFOD EGLWYSWYR PEN-MACHfttO.
I EISTEDDFOD EGLWYSWYR PEN- MACHfttO. BEIRNIADAETH G. J. WILLIAMS, ESQ, AR "DAEAREG PLWYF PEN- MACHNO." Traethawd yn dwyn y ffugenw "Un yn dechreu cerdded," yw yr unig un dderbyniwyd ar y testyn hwn. Y mae y traetbawd wedi ei ysgrifenu yn Saesoneg, oberwydd y nifer mawr o dermau yn yr iaith hono y buasai raid eu defnyddio, medd yr awdwr. GweU fuasai iddo ysgrifenu vn Gymraeg a chyfaddasu y termau oreu y gallai. Y mae yn amJwg fod yr awdwr yn teimlo dyddordeb mewn Daeareg a'i fod wedi cerdded a sylwi llawer ar hyd a lied y plwyf, ond yr oedd yr amser a ganiateid yn rhy fyr iddo aliu casglu ei ffeithisu yn ngbyd a'u trefnu i wneyd: cyfanwaith darllenadwy, Gwell iddo yn y dyfodol fyddai dosbarthu yr haenau fel y gwneir yn gyffredin yn awr, sef cymeryd Grut- faen y Garth (Garth Grit) fel y terfyn rhwng y creigiau Cambraidd a'r rhai Gordcfigaidd nen Siliwraidd. Ymddengys fod yr ymgeisydd yn fwy cyfarwydd a haenau llechau y rhan ddeheuol o'r plwyf nag a'r gweddill, ac o gan- iyniad treuiia y rhan heiaethaf o lawer o'i draethawd i ymdrin a hwy. Y mae ganddo Sketch Map bychen o'r tafliadau, a section o'r haenau yng nghymydogaeth Rhiwbach, y naill a'r Hall, fel y cydnebydd, wedi eu codi o weith- iau eraill. Nid wyf yn ei feio am hyn, ond dymunol fuasai cael y map yn llawer mwy cyflawn ac wedi ei godi yn fwy destlus. Gan y deallaf y bwriedid cael traethawd teiiwng i'w argraffu, buaswn yn awgrymu atal y wobr ar hyn o bryd gadael y testyn yn agored am flwyddyn arall &c ychwanegu at y wobr os gellir. Os penderfynir gwneyd hyn dymunol fuasai rhoddi hysbysrwydd prydlon i'r perwyl fel y ceid misoedd yr haf i barotoi. Nid teg gan hyny fuasai myrv'n llawer ar y traethawdhwn, ond buaswn yu awgrymu i "Un yn dechreu cerdded" p.c unrhyw ymgeiswyr eraill geisio rhoddi haenau a thaSiadau y creig- iau ar y Map 6 moddfedd, a hefyd wneyd Sections bychain, o'r hyn fydd dan svlw, gan fod darlun ychydig fodfeddi o faintioli yn fyn- ych yn egiuro mwy na tudaleniu a ddesgrifiad. Os bydd casgliad o'r gwahanol greigiau yn cael-eu hanfon i niewn, ceisier eu cael heb fod y tywydd wedi effeitbio iiawer arnynt ac yn weddol unfftuf n ran maintioli Gan fod cyf- lawnder o fiosylau yng nghreigiau Penmachno, da fuasai i'r ymgeiswyr wneyd casgiiacl ohon- ynt a'u trefnu a'u henwi yn briodol. Fe fan- teisiai leuengtyi y plwyf yn ddiifawr pe cymer- ent y gangen bon o efrydiaeth i fyny yn y dull a nodwyd. Bangor. G. J. WILLIAMS,
TRAW3FYNYCD.
TRAW3FYNYCD. Y GWESTV DIRWESTOL NEWYDD. Fel y mae yn wybyddus i nifer luosog o ddarllen- wyr y RHEDEGYDD fod "Cwmni Dirwestol Meirion" wedi prynu yr Highgate Hotel yn y lie uchod, ac wedi llwyr adgyweirio y lie trwy lawer o gost er ei wneyd yn Westy Dirwestol o'r fath oreu; ar un llaw, i'r amcan o ddiogel- wch moesol i'r ardal, ac ar y llall er cyfarfod a'r nifer luosog o ymwehvyr a'r lie yn ystod yr haf ac ar ddyddisu ffeiriau a chyfarfodydd. Y dydd o'r blaen, sef yr 17eg cyfisol talasom ymweliad achlysurcl Eg ardai isch Traws- fynydd a chan ei bod yn dtliwruod ffair cawsam gyfle da ercielbarn y lluaws gwyr cyfrifcl a chyfarwydd o'r gwahanol ardaioedd ar y Gwesty Newydd, oherwydd yr oedd ei ddrysau yn agored i fasnach am y tro cyntaf ar y dydd crybwyliedig. A thystiolaeth un- fryd pawb oedd y byddai y Ty, ar ei newydd wedd, yn gaffaeliad arbenig, gan ei fod wedi ei. gyfaddasu yn mhob ystyr ar gyfer gofynion yr yrnwelydd,yu He helaeth, glan a chyfleus, yngbyd a digoqedd o le i gadw ceffylau a cherbydau am y dydd. Ac nid siarad yn unig; am ragoroldeb y sefydliad wnaeth y bobl hyn, ond er ein llawenydd gwelsom ugeiniau lawer o brynwyr, masnachwyr, ynghyd ag Amaeth- wyr mwyaf adnabyddus—rhai o Dolgellau, Corwen, Harlech, Ffestiniog, a mnau eraill- yn gwneyd eu masnach ac yn tori angen y corph yn y gwahanol ystafeUcedd a ddarpar- wyd at y naill orchwyl a'r llall. Yn pwir, synasom at lwyddiant y diwrnod cyntaf, yr- oedd braidd uwchlaw i'n disgwyliadau yn y gefnogaetb roddwyd i'r sefydliad. Da oedd genym weled Mrs. Lewis, y Manageress, yn cymeryd gafael yn ei gwaith yn berffaith ddeheig a chartrefol, ac ni ddisgwyliem lai oddiwrthi gan fod iddi dystiolaethau rbagorol am ei boneddigeiddrwydd, ei galiu a'i phrof- iad i'r cyfeiriad hwn. Hebiaw mewn lleoedd erai 1, ciywsom iddi fod am wyth ^mlynedd yn darpMu ar gyfer bwrdd y" Dr. Williams's- School," Dolgellau. Mae Ilwyddiant y Sefyd- liad bellach yn dibynu ar gefaogaeth y cyhoedd, mae pobpeth arall o'r bron yn orphenedig. Ac os am ymborth da a rhidlori, gwely cynes a glan, ynghyda gofal rnanwl am bob cyscr arall, cyngborem Ymwelwyr i roddi prawf ar yr Highgate Temperance Hotel." YMRYSONFA AREDIG.—Cynhaliwyd yr uchod. ar dir perthynol i Mr. Robert Jsnes, Brynhir, ddydd Sadwrn diweddaf, pryd yr enillwyd y gwobrwyon gan y rhai canlynol :—Dos. 1. 1, Thomas Williams. Hhosigor, Talsarnau; 2, Ellis Williams, Nantymarch, Maentwrog Rd.; 3. Morris Jones, Cerrig Pryfed, Garn; 4, Pierce Jones, Tyddyndu, Maeutwrog Road. Dcs II. 1, David Llewelyn, Cefn Coch.Garn; 2, Richard Williams, Nantymarch; 3, John Griffith, Tyddyn Mawr. Trawsfynydd. Dos. III. E. Lloyd Roberts, Frondirion, Maentwrog Road 2, Hughie Jones, Llwyncrwn 3, Geo. Williams, Aber, Trawsfynydd; 4, David, Williams, Dolwen, Trawsfynydd. Gwobrwyon ychwanegol: Amy Wedd oreu, eiddo yr lID perchenog, 1. Owen Jones, Brynllefrith,Traws: 2, John Griffith, Tyddynmawr; am y Porthi goreu, 1, Geo. Williams, Aber Trimio goreu, Geo. Williams. Am yr agor goreu, Thomas Williams, Rhosigor. Y Beirniaid oeddynt Mr William Jones. Tuhwnti'r fawnog, Llanrwst, a Mr. T. Rees Thomas, Bwlchyffordd Chwilot.
BEDDOELERT...-1
BEDDOELERT. -1 Dydd Gwener diweddaf, cymerodd digwydd- iad pruddaidd le trwy i eneth fach pedair a haner blwydd oed syrthio i'r afon a boddi beb yn wybod i neb casiwyd hi i lawr yr afon tna can' llath o'r lIe y tybid iddi syrtbio pryd yr ataliwyd hi gan faen mawr yn yr afon. Gwel- wyd hi ac aed trwy y dwfr gyda brys gan John Roberts, Sygun Terrace. Yr oedd ei mbam wedi anesmwytho ac wedi codi ei chymydog- ion i edrych am dani, a dyna yr achos i John Roberts edrych i'r afon a chanfod yr eneth. Mae cydymdeimlad yr ardal a David a Charl- otte Griffith, tad a mam vr eneth bach, yn eu profedigaetb chwerw. Dydd Sadwrn dilytiol, am 12 o'r gloch, cynhaliodd Mr. J. Pentir Wil- liams (Crwner) drenghoriad ar y corph. B'aenor y Rheithwyr ydoedd Mr. David Jones, Emrys House, Caed trafodaeth ar yr olwg gafwyd ar gefnau y tai, syndod fod cyn lleied yn boddi mewn lie a dim math o ddim atalfa rhag myned i'r afon dylai perchenogion tai gadw eu tai mewn treln. Mae y lie y credid i'r eneth fach syrthio a boddi yn beryglus i unrhyw un. Mae y Stryt ar ei hyd yn destyrs siarad y trethdalwyr. Myner gan rywrai i godi gwaliau, &c,ynylleoedd sydd yn beryglus, dyma leoedd ag a fyddai vn fendith ddwbl er diogelu bywydau ac er rhoddi gwaith i'r di- waith. Bwriwyd Rheithfarn o farwolaeth trwy foddiad yn ddamweiniol. Pasiwyd pleidiais o gydymdeimlad a'r teulu gan y rheithwyr. MARWOLAETH GLASLYN.—Claddwyd ef ddydd Gwener, yn Beddgelert. Gwasanaeth- wyd gan y Parcbn. Robert Roberts, Penrhyn. a R. Pryse Ellis, Beddgelert. Daeth cynulliad parcbus yn nghyd i dalu y gytnwynas olaf i'r hen fardd. Gadawodd ddau fab, sef John Owen (Ap Glaslyn) a Richard Glaslyn Owen, a gellir dyweyd fod y ddau fab yd da!entog fel eu tad, a gobeithiwn y byddant yn gwneyd defnydd o'u talehtau yn yr iawn gyfeiriad, Deallwn fod Ap Glaslyn yn efengylu, bendith fyddo ar ei ymdrechion. Mae y boneddwr caredig Mr T. E. Roberts, Plasybryn, wedi cymeryd rhan helaeth os nad yr oil o'r draul o gladdu Glaslyn, am eu bod yn ben ffryndiau. Da fyddai i lawer ffrynd cefnog fel Mr Roberts gofio am y tlawd yr adeg galed breseool. Prydnawn Sadwrn, daeth Mr Davies, Porth- madog, a Mr Jones, Parciau, Criccieth, dau o aelodau y Cynghor Sir, i gyfarfod a Mr Hum- phreys, aelod arall o'r Cynghor Sir a Managers yr Ysgol i edrych safle y bwriadir adeiladu Ysgol Newydd. Dyma symud i'r iawn gyfeir- iad. Gobeithiwn y bydd y dewisiad yn rhoddi boddlonrwydd cyffredinol fel ile iach a chyfleus i'r plant. Nos Wener, crnhaliwyd Cwrdd Plwyf, Dau ddwsin o'r aelodau ddaeth ynghyd i wrando ar yr Ysgrifenydd yn darllen Cofnodiob Blwyddyn o waith y Cynghor, ac yn wir rhy ddrwg oedd gweled cyn Ileied o sel wedi iddynt fod yn ymdrafferthu gyda'r gwaith y Plwyf am flwyddyn. Diolch rby wael ydyw diolcli fel hyn oddiar law trethdalwyr. Pa ryfedd eu bod heb gael gwelliantau ag yr ydym mewo gwir angen am danynt. Mae yn bryd ein deffro at ain gwaith a'n dyledswyddau. Deallwn fod Ysgrifenydd a Thrysorydd Newydd wedi eu dewis am y flwyddyn nes-if i Odyddion Cyfrinfa Glaslyn, sef Mri. J. W Jones, Frondeg, a W. R. Evans, Preswylfa. Yr oedd golwg pur addawol ar y Gyfrinfa nos Sadwrn. Yr oeddis yn derbyn dau aelod newydd a chynygiwyd chwech o'r newydd i gael eu derbyn yn mhea y mis. Diolchwyd i'r ddau hen swyddog trwy i'r oil o'r aelodau godi ar eu traed.—YMWELYDD.