Y Rhedegydd

"y yn erbyn yr Ysgolion. I  Ydym ? ??* "hio i'r arferiad ?? t?6da ? fod ein plant yn eMi manteision ?44ysgol iiawer gwell nag a gawsom ni ftddym yn blant 30 a 40 mlynedd yn olJM6 dywedyd hyny yr un peth a dywedyd fod yr ysgolion elfenol yn ?oyd gwell gwaith yn awr nag a ::aent y pryd hyny. A ydynt ? Mae'n ddi?e,a fod mwy o blant yn cael add- Ei? ?"' oblegid er y flwyddyn 1870 th  ?fonppbplentyni'rysgol. Ond ay?yw y nifer fwy gy?? yn yr ysgolion 1% .^r yn cael cystal addysg ag a gai y Y W&r laioedd ynddynt y prydhyny? 1% ?id *n* ddywedyd ein bod yn awr ac yo y naan yn dyfod i wybodaeth a %'ttiiau a barant i ni ddechreu ameu a ynt. ?e ein sylw newydd gael ei 41 w at brofiad gwr sydd yn dal swydd t wy?ig ? chyfrifol (yn Lerpwl) yn efb'sanaeth cwmni rheiMfordd. Dyma el btofIE6d ?? y'i mynegir ganddo ei hun: ? s mwy nag ugain mlynedd yr ydym J~rl arfer derbyn i'n gwasanaeth fech- pedair-ar ddeg-oed yn syth o'r o^°.IOn elfenol. Wedi tri mis o brawf = 'Vir arnynt i fyn'd trwy arholiad syml wn rhifyddiaeth, ebysgrinaeth, a ke,rydclineyth Cymru a Lloegr. Nid Yw ^afon yr arholiad wedi ei godi yn y&tod yr ??ser a nodwyd. Er hyny y ? "7 0 bob 10 yn methu ei basio yn ?J' ?c ni byddai ond 2 o bob 10 yn  gynt. Yn awr y mae yn angen- tjb ?<i!ol rhoddi iddynt ddau gynyg neu ;? er eu galluogi i sicrhau eu penod tyj Ni fuasai tystiolaeth y gwr yma Yt, gwiaeyd argraph mor ddwfn ar ein "??ddwl ag y mae wedi wneyd oni bae ei k 0j (* ? cytuno i fesur llawn a Heith- jy a peddynt yn hysbys i ni o'r blaen. y ?cr mae'r mater yn haeddu sylw ae Y]l W^° ystyriaeth oreu pawb ag y r,aa an nt a wnelont anhysgolion elfer'01- s olfeistri ac aelodau Pwyll- g ?? Addysg yr un ffunyd. Mae cryn ?a??taeth rhwng y dull y cyfrenir t\c dy yn awr ?y dull y? cyfrenid gynt, J rnae yr adeiladau a'r gwahanol cla;p.%riaethau yn Uawer gwell ac yn .Wer iawn drutach nag yr arferai fod. ??d i ,i gredu nad yw y gwaith a o?ynddynt yn gystal ag y bu er hyn 1tW' Dywedwn eto ei fod yn ddyled- ?Y' dd ar y rhai sydd yn athrawon ac ar thai sydd yn rheoli yr ysgolion i ed?y'-h i fewn i'r mater. Ni ddylai fod 84a'll am eu cymell i wneyd hyny: y yn rhan o'u gwaith.

m l Vwy<l Blin Ymherawdwr. j A tha.Wdd ydyw i gaseion chwerwaf ?? ?hera/wdwr Ewssia beidio tosturio  ? theimlo drosto, oblegid y mae Jwo uli° ei ddyddiau mewn ofn a'i ?"aweitbiau mewn arswyd, Gwr ydyw lydd bob amser yn sylweddoli'r ffaith I 14ad oes ond megis cam rhynddo ag ? ?Seu Yr wythnos ddiweddaf yr oedd ?? bleserlong, a chydag ef yr oedd ???a.wdwr yr Almaen. Yr oedd ei irlong megis wedi ei hamgylchu gan N.Iongau, a phan welodd y Llynges- yad qw long yn dyfod yn agosach nag, ?.??sad w yn briodol iddi ddyfod, rhoddes %hym Yn ? danio arni. Gwnaed hyny, ?? !H ?s?iwyd y llestr a chlwyfwyd un ol rd'Ylaw. Llong farsiandol Brydeinig oed, ar ei ffordd o Rw?sia i'r wlad hon, ? o??' a-e'n ddigon eglur ei bod wedi ei hel^jv -yd fel llong wedi ei hanfpn gyda'r h.,rlod ? Seisio dyfetha einioes yr Ym- b et'WdWr. Hyny a barodd i'r sawl ag ?? 'y? gyfrifol am ofalu am dano roddi gyj^y^yn i danio ami. Mewn &m- 1iYll hladau gwahanol gallasai peth fel ? ?& ^,rwain i ryfel rhwng y ddwy wlad. a' vvyddasai cadlong Almaenaidd 'yd ???? fel hyn, ??Sroasai yspryd eb^ ,yn Mhrydain ac yr Almaen yn ?'?' oblegid y mae rhwng rhwy ??os'??th yn y naill fel yn y llau drwg- hi a.d a ?snngen sydd yn eu gwneyd o k r°d 1 hriodoli drwgfwriad i'w ^ydfl ?? ? roddi yr esboniadgwaethaf ?Md ? boaibi ar bob gair a ddywedir a ^oh S?eithred a wneir. Ond ar wahan l °UJ ?°§ys y digwyddiad mor flin ?]? °nus ydyw'r bywyd y mae'r Csar ? f A-1 *y?. Mae'n ddigon i beri iddo rtagen.u wrth y distadlaf ar tlotaf o'i etakedil'.4i. d, oblegid y mae yn anhawdd 5*^ f 0 fewn terfynau eang Ewssia ?b? ? gynifer ag un truenusach nag ef. b YrAE6  o ganlyniadau gormes greulon. A(ke de?li.%id a ormesir i'w hofni; gellir YtQddl, tled yn neiliaid gwlad ag y mae y Ll "V'W'Od,,aeth yn gyfiawn a'r bobl yn  ? y? gyfiawn a'r bobl yn

01' VfWVNAVWWAA/WWWVV PJaÙ1'lrl ting material of every description, I j t Pr ted, go to Rbedegydd Office, I ( I

NODION o,'R  NODION O'R CYLCH. J YN y Glorian am yr wythnos ddiweddaf, ymosodir arnom mewn yspryd tra chwerw, a hyny heb un rithyn o reswm morbell ag y gallwn ni weled er ceisio ein goreu. Cymerir achlysur ar nodiad a gyhoeddasom bythefnos yn ol ar bwnc y Tyddynod yn Meirion i wneyd tri pheth-i gardotta cydymdeimlad a'r Parch. Silyn Roberts; i greu argrafffod y Rhedegydd yn ei erlid ar bwnc Tyddynod Meirion, ac yn ceisio ei niweidio mewn rhyw ffyrdd eraill; ac i adverteisio eu cylchrediad eu hunain; a gwneir y tri pheth hyn ar draul y Rhedegydd ac mewn dibrisdod hollol o'r. fieithiau. A rhag i neb dybied fod rhywbeth difrifol yn bod, a'n bod ninau yn fwy o haffgwn nag ydym mewn gwirionedd, ceisiwn ateb i beth y buasai yn Ilawen genym yn enw cymydogaeth dda pe na buasai angen am ei ateb o gwbl. DYMUNWN ddweyd yn un peth y priodolir i ni eiriau na pherthynant i ni o gwbl. Difyn- nodir y frawddeg ganlynol fel ein geiriau ni; "G^t parchedig o'n plith yn ymosod mewn modd Ilym ac anheg mewn ysgrifau yn y newyddiadur sydd dan ei olal;" pryd mai yr hyn a gyhoeddwyd yn y Rhedegydd oedd: —" gwr parchedig o'n plith yn ymosod yn llym ac annheg—os yw adroddiad Mr. R. N. Jones yn gyunr-mewn ysgrifau, &c." Paham y dileodd y Glorian y geiriau os yw adrodd- iad Mr. R. N. Jones yn gywir" o ganol y frawddeg !—gwyddent eu bod yn rhoddi gwedd arall ar y cwbl. Ac heblaw bwrw amheuaeth ar gywirdeb yr adroddiad fel hyn, daliem yn yr un brawddegau fod safle Mr. Jones a'i bwyll- gor yn an-amddiffynadwy." Ac eto defn- yddir y darn brawddeg a nodwyd fel prawf ein bod yn ceisio erlid a phardduo Mr. Silyn Roberts am gyhoeddi'r gwirionedd, ac am amddiffyn y werin, a myned yn erbyn rhai personau am na chyflawnant eu dyledswyddau. Gallwn sicrhau nad oes awydd yn neb i ferth- yru Mr. Roberts, er cymaint tuedd sydd mewn rhai i'w osod allan fel merthyr ar ei waethaf ei hun a phawb eraill. HEFYD, rhoddi anrhydedd na pherthyn iddo yw dweyd mai efe gododd y lien ar arafwch Pwyllgor y Tyddynod. Y mae yn wybyddus i bawb ond y Glorian fod penderfyniad wedi ei basio yn nghyfarfod y Cyngor Sir yn mhell cyn i Mr Roberts ysgrifenn gair ar y mater, yn anog y Pwyllgor i gymeryd mesurau gorfodol yn erbyn meistri tir a'u gwasgu i werthu Tydd- ynod ;—penderfyniad a achlysurodd i'r Cad- eirydd ar y pryd ddweyd fod y cynygydd obono yn dal pistol at ei ben ef a thir feddianwyr cyffelyb iddo; Red Indians fydd yn gwisgo plyf benthyg; ac mae Mr Roberts yn rhy eiddigus o'i wir anrhydedd i adael i neb ei riggio i fyny mewn pethau felly. Ond bore pawb yw pan godo," ac nid ydym yn beio ceil- iog Y Glorian am ganu gynted y cododd. AM yr awgrym a wneir ein bod ryw dro wedi ceisio niweidio Mr Roberts, a hyny yn unig am ei fod yn cyflenwi ein papur ag ysgrifau dyddorol a galluog." Gallwn eu sicrhau y byddai genym gydwybod dawel iawn pe mor rydd oddiwrth bob pechod ag ydym oddiwrth yr eiddigedd ffol a briodolir ini; a gadawn arnynt y gorchwyl anmhosibl o brofi eu cyhuddiad cas. OND y pechod anfaddeuol yw dweyd fod y Glorian o dan ofal" Mr Roberts. Mae hyny yn gam a'r gwr parchedig" a'r "un peth a dweyd fod y gwr parchedig o Bethania yn gofalu am y Rhedegydd." We], ni buasem yn cyfrif ei fod yn gam dybryd iawn a ni pe dywedid fod y gwr parchedig o Bethania yn gofalu am ein papur (er mai y gwir yw na b8, ac nad yw, ac nid yw yn debyg y bydd iddo byth wneyd hyny), ond ystyriem hyny yn gomfili. ment derbyniol iawn. Ac nis gallwn weled pa gam a'r Glorian a wnaethom wrth ddweyd ei bod dan ofal gwr ag y mae genym barch diffuant i'w allu. OND rhoddodd hyny gyfle iddynt hysbysebu cylchrediad y Glorian," a phwy wyr nad amcan y cwbl yw cael y fantais o'i hysbysebu trwy y Rhedegydd} Nid yw ond ychydig wythnosau er pan gawsom y gorchwyl o argraffu y Glorian a'r Arweinydd am wyth- nosau, bron yn olynol, oherwydd diffyg ar beirianau y swyddfa hono; a dygasom y ddau allan yn gydredol a'n papur ein hunain heb eu cadw awr ar ol eu hamser. Buasai o leiaf mor weddus arnynt gydnabod y gymwynas hono a dondio fel hyn ar fai tybiedig; ac yn sicr buasai hyny yn gywirach dangoseg o'r teimladau sydd yn ffynu rhwng y ddwy swyddfa. Ond yr ydym mewn safle i wybod fod gan y Rhedegydd gylcbrediad yn mhell dros ddwywaith eiddo'r Glorian a thros deirgwaith eiddo r Arweinydd, ac yr ydym yn gosod ein hachos yn gynil iawn felly. Da, genym allu dweyd fod cylchrediad y Rhedegydd yn cynyddu yn raddol ac yn sicr bob blwyddyn. Mae cynydd graddol yn y derbyniadau oddiwrth ei werthiant bob blwydd- yn er pan gychwynasom, fel ag yr oedd y der- byniadau am y flwyddyn yn diweddu Chwefror 28, 1909, yn fwy o ragor na £42 na'r flwyddyn gyntaf. Mae hyn pan ystyrir yr holl gannoedd sydd wedi gadael yr ardal yn foddhaol iawn, ac yn dangos fod y Rhedegydd yn dal i gael ei werthfawrogi fel papur teuluaidd y cylch, Gallwn nodi y ffaith hefyd fod gwerthiad y bechgyn am yr wythnos yr ymddangosodd y frawddeg dan sylw ynddo yn fwy nag un wyth- nos arall er paa cychwynasom ag eithrib wythnosau Cymanfeydd Cyffredinol y Method- istiaid a'r Anibynwyr. Cymerwn fantais ar yr achlysur yma i ddiolch i'n darUenwyr am eu cefnogaeth ffyddlon, a dymnnwn am barhad o hono cyhyd ag y gwnawn ymdrech i' wdeilyngu. Dymunwn ddweyd fod y papur yn cael ei werthfawrogi fwyfwy gan ein plant sydd ar wasgar. Yr ydym yn postio canoedd ohono bob wythnos i bob parth o'r byd, a diau mai hyn sydd yn cadw mantol y cylchrediad yn wastad yn ngwyneb ymadawiad y gannoedd sydd wedi myned o'r ardal. DYLEM ddiolch i'r Glorian am roi cyfle i xP gyhoeddi y ffeithiau uchod-ffeithiau ag yr ydym yn barod i foddio cywreinrwydd unrhyw un a garai chwilio i'w cywirdeb. Yr ydym yn cytuno a hwy i ddywedyd parhaed brawd- garwch," ond nis gallwn gytuno mai "yr unig ffordd iddo barhau yw i "awb feindio ei fusnes ei hun," (mae amgylchiadau yn digwydd i alw am helpu busnes pobl eraill weithiau), y mae ffordd arall ragorach yn ein tyb ni, sef trwy fod yn fwy parod i gydnabod cymwynas nag i aehwyn ar feiau dychmygol. Wrth edrych dros y nodiadau uchod nid ydym heb weled eu hynfydrwydd, ond nid ni yw y rhai cyntaf i gael achlysur i ddywedyd aethnm yn ffol, chwi am gyrasoch."

CYMANFA GYFFREDINOL Y M.C. I RHOSLLANERCH RUQCG. Gan Ohebydd Arbenig. I Cafwyd cyfarfodydd bendithfawr yr wyth- nos hon yn nglyn a'r Gymdeithasfa. Nos Lun yn y Capel Mawr cynhaliwyd cyi- arfod y Symudlad Ymosodol o dan lywyddiaeth y Parch J. M. Jones, Caerdydd. Sylwodd y Cadeirydd ar ddyled y Gogledd i'r De mewn ystyr Gyfundebol, ac felly deuai rhwymedig,- aeth arbenig ar y Gogleddwyr i gefnogi y Sym udiad Ymosodol, ac i wneyd casgliad yr ugain miCpamau yn ddioed. Rhoddodd Miss Wat- kins a Mrs. Saunders adroddiad effeithiol am y gwalth wneir ganddynt yn y slums. Cariodd eu sylwadau ddylanwad oedd bron yn orch- fygol ar y dorf fawr. Dilynwyd y chwiorydd gan y Prif-Athraw Prys. Teimlai ei fod yn cael y fraint fwyaf wrth gael cefnogi symudiad mor ddwyfol a'r un Ymosodol. Yn hytrach na bod yn galed wrth y cymeriadau oeddynt wedi suddo mor isel i lygredigaeth, tosturio o galon wrthynt a ddvlid gan gofio fod iddynt hanes arbenig ac fod egwyddor Etifeddeg yn rhedeg trwy eu gwytheni. Dywedodd ryw Athronydd Groegaidd fod dylanwad pechod yn cymeryd gwahanol ffurfiau yn y cymeriadau enid mewn llygredd, a'i fod mor rymus a nerthol fel erbyn y bedwaredd genhedlaeth yr oedd yr holl blant a enid o'r cyfryw yn meirw. Heblaw y dystiolaeth hon, gwyddent am ryw Lyfr soniai am ymweled ag anwiredd y tadau ar y plant byd y drydydd a'r bedwaredd gen- edlaeth." Paham na soniai am y burned neu y chweched genedlaeth ? Y rheswm ydoedd fod yr holl genedlaeth enid felly yn meirw. Ond da ganddo ydoedd cofio fod un cryfach na'r cryfarfog, a bod dylanwad pechod yn cael ei wrthwynebu gan Ras. Cyfeiriodd Mr Sem Josuah, yn Seisneg. at sefydliad y symudiad Ymosodol. Cofiai yn dda y boreu Sabboth cyntaf iddynt gyfarfod mewn papell. a'r adgof melusaf iddo ef, ag eithrio yr adgof am ei ar- gyhoeddiad personol, ydoedd am sefydliad y mudiod bendithiol hwn Terfynwyd y cyfarfod trwy weddi tua deg o'r gloch wedi cael amlyg- iadau helaeth o wenau yr Arglwydd yn Nghyf- arfod cyntaf y Cymanfa. Cynhaliwyd y Gynhadledd gyntaf nos Fawrth o dan lywyddiaeth y Parch. W. Evans, M..A., Pembroke Dock, Uywf 3d y Gymdeithasfa.— Pasiwydd i'r Gymdeithasfa nesaf gael ei chynal yn Castellnedd, ac etholwyd y Prif-Athraw Rhys, Aberystwyth, i fod yn Llywydd fel olyn- ydd i'r Parch Francis Jones, Abergele,-Tradd- ododd y Llywydd Anerchiad campus o'r Gadair ar, Y Gweinidog a'r Gynulleidfa." Symiai yr oll oedd ganddo i'w ddywedyd ar y mater i dri gair.-Gofal, Gwaith, a Gweddi. Yr oedd yn ddyledswydd ar Weinidog i bryderu llawer yn nghylch ei braidd yn gymaint fel ag y gallai ei galw yn "bobl ei ofal." Dylai hefyd ofalu am bob dosbarth a berthynai i'r gynuileidfa,- ei chleifion, ei galarwyr, ei phobl ieuaingc, ac yn neillduol ei thlodion, Ar y Haw arall dylai y gynulleidfa ofalu am ei Gweinidog, am ei amgylchiadau, ei gysur, ac yn neillduol am ei deimlad. (2) Gwaith. Dylai y Gweinidog weithia trwy ymweled a'r galarwyr, ,y tlodioh &c. Dylai hefyd ddarparu ar gyfer gwahanol gyrddau yr wythnos, ac hyd yn nod ddarparu ar gyfer a weddi boreu Sabboth rhag i hono fyned yn deneu a llipa; ac yn sicr ddarparu ei bregeth. Gwaith, Gwaith. Gallai llawer o'r brodyr oedd yn bresenol ddywedyd Mae mwy o bleser yn ei waith, Na dim a fedd y ddaear faith." Hefyd dylai y gynulleidfa wrandaw yn weddi- gar,—gwrandaw yn y fath fodd fel ag i wneyd y bregeth yn bregeth dda. Dyledswydd pob gwrandawr ydoedd i fod iyn conductor i gludo y dylanwad daionus oddiwrth y pregethwr i eraill fyddo yn gwrandaw. (3.), Gweddi. Dylai y gweinidog weddio dros ei braidd a myned a'u holl amgylchiadau o flaen yr orsedd, a'u gosod yno yn ddestlus, fel y byddai i hyny gynyrchu y teimladau ag yntau, Yn awr y mae yn aros, Gofal, Gweddi, a Gwaith, a'r mwyaf o'r rhai hyn yw Gwajh. Mae gweddi i sancteiddio y Gofal, a'r Gwaith. Cyflwynwyd y Gadair i'r Parch. Francis Jones, y Llywydd newydd, a thalwyd diolch i'r Llywydd. yr Ysgrifenydd, a'r Trysorydd. Yna derbyniwyd Dirprwyaeth oddiwrth yr Eglwysi Rhyddion yn croesawu y Gymdeith- asfa i'r lie. Siaradwyd gan y Parchn. Robert Jones a R. Roberts (A.). Wedi i'r Llywydd ateb, terfynwyd trwy weddi gan y Parch. Thomas Lefi, Aberystwyth.

Cofied pawb am Uchel-wyl Gutyn Arfoa yn Rhiwddolion. Sadwrn, Mehefln 26.

LLYS METHDALIADOL j FFESTINIOG. ACHGSION PWYSIG. j Prydnawn ddydd Mawrth o flaen y Cofrestr- ydd Mr. Thomas Jones. Yr oedd cynifer a naw o achosion i ddod gerbron. Holwyd yn yr oil ddaeth yn mlaen gan Mr. J. Tobias (Dirprwy-Dderbynydd Swyddogol), Achos W. S. Roberts, Fronoleu, Tany- I grislau. Mr. Tobias a hysbysodd y Llys fod W. S. Roberts wedi myned i'r America ar ol y Llys diweddaf ond gan ei fod wedi rhoddi pob gwybodaeth oedd yn ofynol am ei amgylchiad- au i'r Derbyoydd Swyddogol cyn myned i ffwrdd, yr oedd ef (Mr. Tobias) yn gofyn am i'r arholiad gael ei gau,—Cauwyd^yr Arholiad. Achos Peter Roberts, Cwm, Penmachno. I Yr oedd yr achos hwn wedi ei ohirio y Llys diweddaf, a chan fod tystysgrif feddygol yn datgan nad allai fod yn bresenol, gohiriwyd yr Arholiad. Achos Robert Jones, Gwerthwr Olwyn- feirch, Blaenau Ffestiniog Daeth R. Jones i fyny am ei arholiad, a gwylid ei achos gan Mr. D. White Phillips, Yn ol ei adroddiad i'r Derbynydd Swyddogol. Yr oedd yr holl ofynion yn ei erbyn yn £ 173 6s 6c. Eiddo gwerth £ 47 9s 3c. Dyledion £ 159 9s 6c, yn cynwys 26 o wahanol ofynwyr am y swm o £ 129 4s 6c, un am £ 11 5s 3c arian benthyg, un am werth £7 16s Oc o ddodrefn, a £ 11 4s Oc am rent a goleuni. Collodd £20 9s 3c ar y fasnach o Mai 12, 1907, a'i draul byw ef a'i wraig yn £ 143. Mewn atebion pellach i'r Dirprwy-Dderbynydd Swyddogol dywedodd iddo wneyd Gweithred Drosglwyddiadol o'i holl eiddo ryw 8 neu 9 mlynedd yn ol, ond ni wyddai faint oedd swm ei ddyledion y pryd hwnw, nag a dalwyd rhywfaint o honynt. Bu yn gweithio o fan i fan ar ol hyny. Ionawr 1, 1907 daeth i'r Blaenau yn Agent i Connah's Cycle Company, ac ar Mai 12,1907, cymerodd y business drosodd ei hunan. Gadawodd Connah's bethau yn y He, ac yr oeddynt yno eto. Yr oedd i dalu 10/- yr wythnos am y lie, ond 7/6 oedd y rhent presenol. Nid oedd gan- ddo arian i gychwyn business, ond cafodd fen- thyg gan ei wraig. Yr oedd mewn dyled yn cychwyn y business, a chafodd fenthyg arian ddechreu y Jlwyddyn hon gan foneddwr o'r lie, o'r rhai ni thalodd ddim. Ni welodd y cytundeb a arwyddodd i Mr. J. N. Edwards yn nghylch y dodrefn byth ar ol iddo ei arwyddo. Nid oedd yn gwybod sut yr oedd rhai o'r biliau yn galw ei wraig yn Mrs. Jones cyn y dyddiad iddynt briodi. Wrth gael ei holi yn mhellach, a'i atebion yn anfoddhaol, sylwodd Mr. Tobias ei fod yn dywedyd iddo golli dros ugain punt ar ei fus- nes, Onid yw yn ffaith nad oeddych byth i'ch cael gyda'ch business, a'ch bod yn ei esgeul- uso yn barhaus trwy fod gyda diod ?-Y Meth- dalwr, "Nag ydyw."—Mr. Tobias, "Y mae! yn ffaith eich bod yn barhaus gyda diod ?— Methdalwr, Nag ydyw ?"-¥r. Tobias (wrth y Cofrestrydd), Nid yw o un dyben myned yn mlaen gyda'r arholiad gan nad yw y dyn hwn mewn cyflwr priodol i fod mewn lie fel hwn nid yw yn sylweddoli difrifoldeb ei sef- yllfa." Wrth y Methdalwr, Yr ydych wedi cael gormod o ddiod."—Y Cofrestrydd, Y mae y Derbynydd Swyddogol yn dywedyd eich bod wedi cael tropyn gormod, a rhaid i chwi ddod i le fel hyn yn sobor. Mae'r gyfraith yn hawlio hyny, Gwell i chwi fyned adre am de a pheidio rhoi dim byd ynddo ond siwgr a llefrith, a dod yma yn mhen yr awr."—Ar hyny cododd y Llys. Ar ddiwedd y Llys galwyd Robert Jones yn mlaen a gofynodd Mr. Tobias iddo yn bender- fynol, 164 A ydych yn awr, ar ol cael amser i ystyried pethau, yn dywedyd ar eich llw nad oeddych yn esgeuluso eich business trwy fyned i feddwi ?"-Methdalwr, "Ydwyf, ni esgeulus- ais fy musiness o gwbl."—Mr. Tobias, Nid wyf yn gweled,ein bod yn nemawr gwell eto." Wedi ychydig gwestiwnau pellach cauwyd yr arholiad. Achos Lewis John Davies, Masnachydd Olwynfeirch. Llanrwst. Daeth y Methdalwr hwn i fyny am arholiad cyhoeddus. Y mae yn awr yn byw yn Ystrad Street, Rhondda, a bu yn cario yn mlaen fas- nach mawn olwynfeiich yn Paris House, Llanrwst, ac yna yn Station Road, Llanrwst. Aethi Rhondda Ebrill 21, 1909. Yn ol ad- roddiad y Derbynydd Swyddogol yr oedd boll ofynion yn dod i £ 318 12s Oé, a'r diffyg yn £ 304 3s Oe, gyda dyledion ar lyfrhau y busnes o;6117 16s llc. Dechreuodd y Methdalwr fel Agent i Connah's yn Paris House, yn Ion. 1908 pryaodd y busnes ganddynt am £ 175. Cafodd fenthyg £ 100 gan ei rieni a'i frodyr, a'r gweddill o £ 75 o'r derbyniadau, at dalu am y busines. Yr oedd mewn dyled o'r adeg y dechreuodd. Chwefror 2, gwnaeth Weithred Drosglwyddiadol am ddyled o £ 386 gydag eiddo o £ 159, a chynygiai dalu 7/6 y bunt. Bu Mr Watling yn Ymddiriedolwr o dan y Weith- red hyd nes gwerthwyd yr eiddo am £ 17 5s 10c Yr oedd ei ddyledion yn cael eu gwneyd i fyay o,-2 a ofynwyr am fenthycion, £ 146; 37 o ofynwyr am nwyddau at ei fasnach, £ 246 19s Ie 5 am ddillad iddo, £ 9 Os 3c cyfanswm o £ 40119s 4c. Yr oedd yn addef iddo fod yn byw o'r dechreu ar ei ofynwyr. Y rent uchel a dalai, y busines ddim yn troi yn elw iddo, ac yntau yn talu yn ol beth o'rbenthyciadau, oedd y rheswm iddo fethu cario yn mlaen. Yr oedd wedi rhoddi cyfrif Hawn o bobpeth, ac wedi rhoddi i fyny ei hbll eiddo i'r Derbynydd Swyddogol.—Cauwyd yr Arholiad. Achos Llewelyn Roberts, Rhosfawr, Llan- rwst. Daeth y Methdalwr hwn yn mlaen am ei arholiad cyhoeddus. Gwnaed ef yn Fethdalwr ar ei gais ei hun Mai 4. Ymddangosodd Mr. Twigge Ellis, dros y Methdalwr, a Mr. R. O. Davies dros y prif ofynwr.—Gosodid y gofyn- ion i lawr yn J785 18s. 8c, a'r eiddo yn £ 404 Is. 9c. Tybid y sylweddolid £ 667 9s. 8c, a byddai y diffygion yn £ 31 17 11e. Yr oedd ef yn 27 oed, ac aeth i'r Rhosfawr yn Chwefror 1906 gyda chyfalaf 0 tl70 gyda.-y £ 99 gafodd fel ei ran o eiddo ei fam. Gwerthwyd y stock yn Tachwedd 1908 am £ 290 13s. Oe. Gwneid ei ddyledion i fyny fel y eanlyn :-un gofynwr am £ 286 4s. 6c dau fil i'r Ariandy am £ 140 dau am stock, £ 141; un am gostau cyfreithiol £ 40 un am gyflog £ ll; deuddeg am nwydd- au, £49 5s. 2c.; cyfanswm £ 667 9s, 8c. Mewn atebiad i'r Derbynydd Swyddogol, dywedodd i'w fam farw yn ddiewyllus, a rhanwyd yr eiddo oedd ar ei hol. Yn y Rhos yr oedd ei frawd yn byw, ac yr oedd ei enw i lawr fel cyd- denant, ac felly yr oedd yn gyd-gyfrifol am y rhent. Daeth ei gefnder William Williams yno i weithio, ac yr oedd i gael banner arian yr ymenyn, a chael cadw hyny ddewisiai oanifeil- iaid ar y lie. Yr oedd yr holl amgylchiadau wedi bod o flaen Llys Manddyledion Llanrwst., a'r Barnwr wedi dedfrydu fod W. Williams ag yntau yn bartneriaid, a bod Williams wedi taitt arian i mewn. Bu ail sale yn y lIe ar ol iddo wneyd ei hun yn Fethdalwr, ac yr oedd yr holl. stock wedi ei chlirio oddiyno, a'r rhent wedi ei dalu o'r arian gafwyd am y pethau. Yn ngwyneb yr hyn a fu yn Llys Llanrwst yr oedd- yn dal i ddywedyd ar ei lw na ddaeth W. Williams a dim arian i mewn. Ni roddodd ei gefnder ddim arian at fyned i mewn i'r Rhos, a dywedai hyny heddyw fel y dywedodd o flaen y Barnwr. Archodd y Barnwr ei fod i dalu- J290 i'w gefnder, a bod yr Arwerthwyr i roddi yr arian yn y Llys i'r perwyl hwnw. Yr oedd yn ddyledus i Mr. Rogers Jones am £ 74, ac i Mri. Blackwall, Hayes & Co. am £ 67, am stock gafodd i'r Rhos ar ol y sale gyntaf fu ar yr eiddo. Buasai yn gallu cario yn mlaen yn iawn yn y Rhos onibai fod ei gefnder yn pwyso arno am arian. Yr oedd wedi gwneyd datgudd- iad llawn o bobpeth oedd ganddo.—Y Derbyn- ydd Swyddogol a ddywedodd nad oedd o un. pwrpas holi y Methdalwr yn mhellach yn bres- enol. Yr oedd yn gohirio cau yr arholiad er mwyn cael cyfle i edrych i mewn i amryw betbau perthynol i'r eiddo.—Gohiriwyd yr arholiad. Achos Naomi Jones, Manod Road, Blaenau. Ffestiniog. Daeth y Methdalydd hon i fyny am ei arhol- iad cyhoeddus, a gwylid yr achos gan Mr Twigge Ellis ar ran Mr Owen Jones, Tanlan Farm, Llanrwst, yr hwn oedd y prif ofynydd. Yn ol adroddiad y r erbynydd Swyddogol yr oedd Mrs Jones wedi ei gwneyd yn Fethdalydd ar ei chais ei hun ar Ebrill 19, a swm ei dyled- ion yn £ 56 Is Ic. yr eiddo yn werth £ 9, yn gadael diffyg o £ 47 Is Ie. Yr oejd yn 66 oed. ac yn weddw. Rhoddodd fenthyg £ 180 i'w nhith, gwraig William Robert Griffith, cigydd, ac yr oedd wedi trosglwyddo ei thy i'w nhith. Gwneid ei dyledion i fyny fel y canlyn un am ddedfryd gafwyd yn y Llys yn ei herbyn am £ 47 6s 8c, ac wyth am nwyddau, £8 14s 8c. Mewn attebiad pellach i'r Derbynydd S A/yddogol dywedodd fod ei hatebion blaenorol, yn gywir. Lladdwyd ei gwr yn y chwarel a chafodd 1227 o iawn ar ei ol. Yr oedd ganddi. dy hefyd. Rhoddodd £ 160 yn yr Ariandy ya 1905. Rhoddodd fenthyg can' punt ar Gapel Gwylfa, acyroedd yr eiddo hwnw oil yn ei mheddiant yr adeg y gwnaeth ei hun yn Feth- dalydd. Bu i Mary Ellin Morris, ei nhith, briodi Wm. R. Griffith tua thair blynedd yn ol Ni wyddai a oedd gan Griffith arian pan briod- odd, ond yr oedd gan ei nhith hi ychydig o bres. Rhoddodd arian i'w nhith er mwyn y busnes cig oedd ei gwr wedi ei gychwyn bron. ar ei gychwyniad. Aeth yr arian o'r Ariandy iddynt yn rhodd. Aeth yn fethdalydd trwy y brofedigaeth gyda thala i Mr Owen Jones arm ddefaid gafodd Griffith. Yr oedd yn addefg iddi roddi croes wrth y Bill i Mr. O. Jones ami £ 24 18s Oc. Nid oedd ei holl ddyledion ondl 25p yn Hydref, ac yr oeddynt wedicodi trwy yf costau cyfraith i 56p. Yr oedd ty ganddi y pryd hwnw, lOOp ar y capel, a'r holl ddodrefn ganddi. Arwyddodd y Bill yn Awst, a chaf- odd writ yn Hydref. Ar Rhagfyr 2, tros- glwyddodd y ty i'w nhith, a chododd hono lOOp ar y lie. Talwyd dyled gwr y nitb yn y Eank Ebrill 15 tri diwrnod cyn iddi fyned yn Fethdalydd.—Pwyswyd yn drwm arni paham na buasai yn talu y 25p dyledus i Mr. O. Jones, a chanddi arian i wneyd hyny yn hytrach na chwalu ei holl eiddo fel y gwnaeth i dalu dyledion Griffith; ond nid oedd model cael atebiad clir ganddi. Ni wyddai hi ddim am y Lladd-dy oedd gan Griffith, ac ni wyddai lie yr oedd y Gweithredoedd. Ei harian hi. dalodd am y Lladd-dy. Ni wyddai paham yr oedd y Gweithredoedd yn yr Ariandy yn ei henw. Cafodd hwy o'r Ariandy pan da!ojd yr £80, a rhoddodd hwy yn rhodd i'w nhith. Yr oedd ei henw ar Filiau Ariandy am y swm, o £107, a rhoddodd Weithredoedd y Ty i'w nhith yr hon a gododd gan' punt arnynt i glirio yr Ariandy. Rhoddi y ewbl yn rhodd a- wnaeth. ac nid yn fenthyg. Talodd iso, a £ 100 ar ol hyny i glirio yr Ariandy er mwyn y nith a'i gwr.—Mr. Tobias, "Griffith dylasat fod yma yn Fethdalwr ac nid y ehwi ?"- "Nage." Pethau perthynol i'w thad oedd ya America oedd y rhai hawliai ei nhith o'r dodrefn. Gan Mr. Twigge Ellis, Bu yr achos yn er herbyn yn nghlyn a'r Bill am 25p o Baen y Llys yn Llanrwst, ond methodd hi a bod yno oherwydd afiechyd Boddlonodd i fodyh gyf- rifol dros Griffith yn yr Ariandy, ond ttetha ddeall sut yr oedd yn gofyn yn nghylch bod yo., gyfrifol drosto i Mr. Jones am y defaid.—Mr. Tobias (yn llym), Yr ydych yn deall yn iawn,, ogd eich bod yn cymeryd arnoch!"—Mr. Ellis. Yr oedd arian genych.^paham na fuas- ech yn talu i Mr. Owen Jones ? Onid eich. amcan yn symud yr eiddo o'ch enw eich hun. oedd gwneyd y dyn yma allan o'r arian oedd yn ddyledus iddo?"Nage.Mr. FIlis, "Fe fynwn eglurhad mwy boddhaol cyn y gadawn i'r peth sefyll.Mr. Tobias, Mae y (Parhad yn Tudalen$),