Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
10 erthygl ar y dudalen hon
LLYS MANDDYLEDION LLANRWST.…
LLYS MANDDYLEDION LLANRWST. I Dydd Gwener, o flaen ei Anrhydedd y Barnwr Samuel Moss. Achos Chwarel Dolwyddelen. I Crybwyllodd Mr. Twigge Ellis am achos gweithwyr Chwarel Prince Llewelyn, Dol- wyddelen, yn erbyn Mr. Edward Richards, y perchenog. Y mater y dymunai am sylw ato oedd costau y chwarelwyr hyny, y rhai a arch- wiliwyd (taxed)an y Cofrestrydd yndod i £ 33 7s 9c. Caniatawyd eu costau gan ei Anrhyd- edd i fyny hyd y rhan-daliad o'r swm a hawlid fel ei arwyddwyd ar y wys. Yr oedd Mr. R. O. Davies wedi rhoddi rhybudd yn nglyn a chanlyniad yr Archwiliad, ond nid ymddang- osodd yn y Llys. Gofynodd Mr. Twigge Ellis am i'r Cofrestrydd gan ei orchymyn i arwyddo y trefniad am y costau fel eu harchwyliwyd am nad oedd Mr. Davies yn bresenol i wneyd ei wrthwynebiad.-Gwnaed Archeb yn unol a'r cats. Dadl yn nghylch Llwybr. I Crybwyllwyd acbos dyddorol gan Mr. Twigge Ellis ar ran Mr. Robert Williams, Ffridd Lon, Eglwysbach, aelod o'r Cyngor Dosbarth ac yr oedd Mr. R. O. Davies i ym- ddangos dros y Diffynydd Mr. E. Wynn, Ty'nybryn, Maenan, ond pan gyrhaeddwycL yr achos caed nad oedd Mr. Davies wedi cyraedd, a ba raid gohirio, y diffynydd yn cytuno i dalu costau y dydd, a thystion yr Hawlydd.-Achos yn nghylch llwybr a chamfa, a niweidiau hon- edig i glawdd yr Hawlydd oedd hwn. Tal am Geflyl. I David Pierce, Dyffryn Aur, Llanrwst, a hawliodd ,.S gan Robert Joues, Dofwr Ceffylau, Uangernyw, gweddill dyledus am geffyl. Ym- ddangosodd Mr. Twigge Ellis dros yr Hawlydd yn ffafr yr hwn y gwnaed archeb. Fel Meichiau. I D. LI. Davies, Amaethwr, Groesffordd Las, Maenan, a hawliodd y swm o (9 gan John Jones, Foxhall, Eglwysbach, y rhai a dalodd fel meichiau drosto.—Ymddangosodd Mr. Twigge Ellis dros yr Hawlydd, a gwnaed archeb am y swm gyda chostau. Methdaliad. I Gwysiodd Fletcher a Chisholm, Llanrwst, Erank Cooper, Market Drayton am £2 dyledus am nwyddau gafodd ganddynt. Eglurodd Mr. T. Latimer Jones ar ran yr Hawlwyr i'r Cwmni fyned yn fethdalwyr yn ddiweddar, a chan fod y Diffynydd yn cydnabod y ddyled byddai i fadd yr etifeddiaeth i wneyd archeb. —Gwnaed archeb am y swm a'r costau, a gwnaed y Derbynydd Swyddogol yn Hawlydd ar daliad costau y Llys Hawlio Cymunrodd. I T. A. Roberts Erw Wen, Colwyn Bay, Labrwr, a hawliodd ei ran o ddau gant o bunau a adawyd rhyngddo ef ei ddwy chwaer a'i frodyr o dan ewyllys y diweddar D. Roberts, Roe Wen. Mr. T. Latimer Jones a ofynodd am i'r arian gael eu rhanu, a'r Hawlydd gael ei ran o honynt.—Gohiriwyd yr achos er mwyn i'r Hawlydd ddwyn tystion yn mlaen i tirofi ei ddadl. Sicrwydd am Ddefaid. I Owen Owen, Bryngwian, Eglwysbach, a hawliodd £ 5 gan John Williams, gynt o Cum- berland House, Eglwysbach.—Mr J. D. Jones, ar ran yr Hawlydd, a ddywedodd i ddefaid gael eu cyflenwi yn 1908, i Thomas Williams, Cigydd, Eglwysbach, mab y Diffynydd, yr hwn oedd yn anallnog i dalu, ac arwyddodd John Williams babur i fod yn gyfrifol drosto yn ystod yr amser y byddai yn talu cyfranau wythnosol. Wedi hyny cytunwyd i aros am dri mis.—Mr E. Davies Jones a ofynodd am estyniad pellach yn yr amser i Thomas Wil- liams i dalu, a bod ei dad yn cael ei ryddhau o'r cyfrifoldeb yn yr achos.—Ei Anrhydedd a ddywedodd :fod y cytundeb a arwyddwyd yn safadwy, a bod amser i dalu wedi ei ganiatau o tano. Dedfryd am y swm a'r costau.
TRAWSFYNYDD.I
TRAWSFYNYDD. I GWYL DIOLCHGARWCH.-Nos Iau a dydd Gwener diweddaf, cynhaliodd eglwys St. Madryn eu gwyl diolchgarwch am y cynhauaf. Gwasanaethwyd gan y Parchn Ben Jones, Penmachno, a David Jones, Abererch. Cafwyd cyfarfodydd rhagorol a chynulliadau lluosog, yn neillduol nos Wener. Ar hyd dydd Llun, cynhaliodd y gwahanol enwadau eu cyfarfod- ydd, y rhai a dreuliwyd yn gyfarfodydd gweddio, y rhan fwyaf. Yr oedd y cynull- iadau yn lluosog iawn ar hyd y dydd. Yn nghapel Seion (B.), traddododd y Parch John Phillips, gweinidog, bregeth am 6 yr hwyr. LLWYDDIANT.—Llongyfarchwn ein cyfaill Mr Evan Jones, Ysgolfeistr, Maentwrog, ar ei lwyddiant yn myned yn llwyddianus trwy ei Arholiad am fyned i'r Coleg, ac yn ychwan- egol at hyny wedi enill L60 y flwyddyn am dair blynedd. Brodor o Trawsfynydd ydyw Mr Jenes, a deallwn ei fod a'i fryd ar Urddau Eglwysig. Llwyddiant a'i dilyno. MEWN GWAELEDD.-Drwg iawn genym ddeall am waeledd ein hen gyfaill diddan, Mr William Davies, Ty'nycoed (Plas Cadben gynt). Da oedd genym glywed ei fod ychydig yn %velf heddyw (ddydd Mawrth). Dymunwn o galon ei adferiad, a chydymdeimlwn ag ef yn ei waeledd, a'i briod yn ei gofal am dano, yn ogystal a'r plant. Y Ty DIRWESTOL.-Deallwn fod syrrudiad ar droed i gael Sale of Work tuag at ddodrefnu y Ty, ac y bydd dosbarth o'r chwiorydd yn cyfarfod heno i gychwyn y gwaith.
FFESTINIOG. -I
FFESTINIOG. I Nos Sabbdth diweddaf canodd Cor Bethel, o dan arweiniad Mr. William Stephan, Anthem o waith Dr. Stainer ac emynau pwrpasol. er coffawdwriaeth am y diweddar Mr. Griffith Griffiths (Gutyn Ebrill), Yr oedd yr ymadaw- edig yn aelod fiyddlawn yn Bethel, cyn ei symudiad o'r ardal i'r Wladfa.—GOH.
ELUNED MORGAN YM MLAENAU FFESTINIOG*
ELUNED MORGAN YM MLAEN- AU FFESTINIOG* ARWYR RHYDDID ydoeddtestyn un o'r Darlithoedd galluocaf draddodwyd erioed yn Mlaenau Ffestiniog, ac ni synir dim at hyny pan gofir mai y fonesig Eluned Morgan oedd yn gwneyd hyny. Nos Iau yn y Neuadd Gynull agorwyd tymor cyfres cyfarfodydd y Gymdeith- as Gymraeg, o dan lywyddiaeth hapus Bryfdir yr hwn oedd yn ei hwyl oreu, ac yr oedd ei sylwadau ar y dechreu yn werth dal arnynt, a'i Englynion ar Gutyn Ebrill, yn wir dda. Datganodd Cor Meibion y Moelwyn yn deilwog o'u henw da amryw weithiau yn ystod' y gweithrediadau. Yr oedd Darlith Eluned yn emwaith mewn gwirionedd, ei dull dirodres yn siampl i siaradwyr yr holl wlad, a'i hiaith yn goeth, mirain a chaboledig, a'r sylwadau oil yn gyfoeth o feddwl heb arliw us nai berthyn- asau ysgrifenu yn agos at ddim a ddywedodd ganddi y mae un ferch fel Eluned yn werth llonaid teyrnas o ferched penwan y bleidlais. Rhoddodd le i dynion a merched ieuangc feddwl am eu cyfrifoldeb a'u rhwymedigaeth i'w gilydd, eu hoes, a'r rhai sydd yn dyfod ar eu hol. Dylai y rhai lusgent i mewn ar ol yr amser, gan aflonyddu ar y foneddiges fwy nag unwaith, gywilyddio bellach oblegideu harfer o fod ar ol bob amser yn dyfod i cyfarfodydd cyhoeddus: arwydd o ddiffyg mawr yn rhywle yw hyn, ac nid oes, neb a'i cyfrifa yn ddim angen ond hwy eu hunain. Llanwyd y Neuadd bob congl o honi, a chafwyd gwrandawiad campus ag eithrio yr ymlusgiad aflonyddent yn ystod rhai gyntaf y Darlith. Wrth wrandaw yr oeddym yn teimlo tan genedlgarwch a gwlad- garwch yn cyneu bron yn fflam yn, ein mynwes.— Naid ein benaid yn din ynom I'w fedd waelod pan feddyliom Am y gad myg wyr Ami oedd ymladdwyr, a'n treiswyr trosom, Gweis eofn teg, safent dir Yn gorf landeg ar flaendir, I ymladd dros y dlos wlad tin Yngwyneb angau'i hunan." Ni raid i ni gywilyddio on Tadau y rhai fuont Arwyr Rhyddid" yr Unol Dalaethau fel y profodd Eluned. Bellach, gwladeiddied y langc a'r ferch Gymreig fo arnynt gywilydd o'u cenedl, a chywilydded y naill a'r Hall am eu harrwybodaeth a'u gwaseidd-dra. Diolch- wyd yn gynes i Eluned am ei Darlith. Hefyd anerchwyd hi a llinellau barddonol gan Barlwydon, GlynMyfyr, a DewiMaioFeirion. Yna pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad a theulu Gutyn Ebrill ar gynyglad Isallt a chefnogiad y Parch. R. Silyn Roberts, M.A. Wedi i Eluned gydnabod, terfynwyd trwy i'r Cor ganu "Bechgyn Cymru." Mr. Evan Morris yn canu yr Unawd.-T.P.E. Dyma rai o gyffyrddiadau'r awen yn ac ar ol y cyfarfod :— Arwres ddaeth i'n gororau-a mel Ar ei min yn ddiliau Er adrodd am ddewr frwydrau-boreuol Arweinwyr ysol-arwyr yr oesau. Dilynwn hudol hanes-Eluned Drwy Iwyni yr Andes; I genedl o law gynes-Gymroaidd, Arlwyon iraidd a ry'r lenores. Ei gwefreiddiol gyfrolau-ei Gwymon Ynt ddigymar ddiliau; Rhyw emau pur yn mhob pau Yw ei mhelus Homiliau. Dihareb 'mhlith awduron, Gemau'r aeg a gymer hon Iaith gain odiaeth-gwin ydyw, Athen o ferch goetha'n fyw. Merch y m6r i'n dyddori-a gawsom 0 gesail y weilgi; Yr Andes a'i hanes hi Ry' hawl i'w hanfarwoli. BARLWYDON. Eluned a'i biaith lana'-o'i "Gwymon" Digymar a'n dotia. Heno'n wir ein swyno wna Teg eneth Patagonia. DEWI MAI 0 FEIRION. Yr Andes" o hyd fynwesaf—a'i "Gwymon," Digymar a garaf 0 ferched byd i gyd gaf Eluned yw y lanaf.—J. W. JONES.
VVVN^AO/WVWVVVVVWWWWVVV BEDDGELERT.I
VVVN^AO/WVWVVVVVWWWWVVV BEDDGELERT. I DIOLCHGARWCH.—Nos Fercher a dydd Iau diweddaf, yr oedd cyrddau diolchgarwch yn cael eu cynal yn Eglwys St Fair. Yr oedd y Parch D. Jones, Abererch yno yn gwasanaethu. -Yr oedd dydd Llun wedi ei neillduo yn yr holl gylchoedd hyn yn ddydd diolchgarwch am y Cynhauaf. Daeth cynulliad da yn nghyd a chafwyd casgliadau da. Gwnaeth y ddeadell fechan yn Bethania, Nantgwynant yn ardderch- og. Casglwyd yno Z31 12s. Y FEIBL GYMDEITHAS.-Nos Sadwrn yn capel Peniel M.C., Nantmor, yr oedd y Parch. O. G. Griffith, Dolwyddelen yn anerch ar ran y Feibl Gymdeithas; yn Nantgwynant boreu Sul; ac yn Beddgelert y prydnawn. Yr ydym yn deall fod amser Mr. BlVk a'r teulu i fyny yn Bryngwynant, a'i fod wedi cymeryd ty hardd heb fod yn mhell o Caer, a bydd yn symud o hyn i ddiwedd y mis hwn. Teimlwn yn chwith orfod ffarwelio a Mr. Black a'r teulu caredig o'n plith, y rhai'n a erys ar hyn o bryd yn Cae Canol, gyda Mrs. Jones, diweddar, o'r Prince Llewelyn Hotel. Bydd yn golled S'r ardal ar ei ol. Nos Sadwrn nesaf, bydd yr enwog Dafl- leisydd, Ap Harri, Bangor, yn myned trwy raglen ddyddorol a hwyliog, yn yr Ysgoldy, am 7 o'r :gloch. Cymered y plwyf yn ei thrigolion fantais ar yr ymweliad, a disgwyl- iwn cael llonaid yr ysgoldy o bobl am mai dyna hanes Ap yn mhobman yr elai. Deallwn fod y rhagleo yn hollol newydd. Cymerir y gadair gan Capt. G. H. Higson. Craflwyn, a bydd tocynau yn cael eu gwerthu yn y fynedfa i'r ysgoldy.—GWYLIEDYDD.
BWRDD QWARCHEIDWAID PENRHYNDEUDRAETH.
BWRDD QWARCHEIDWAID PEN- RHYNDEUDRAETH. Cyfarfu y Bwrdd ddydd Mawrth, pryd yr oedd yn bresenol, Mri, William Jones (Is-gadeir- ydd) yn y gadair, Cadben Morgan Jones, Mrs. Casson, R. W. Vaughan, William Williams (Blaenau), John Roberts (Traws- fynydd), John Roberts (Talsarnau), W. W. Morrts, Owen Evans, D. Tegid Jones, Owen H. Lewis, R. O. Williams, Thomas Roberts (Clerc), David Jones (Clerc cynorthwyol), D. J. Jones (Meistr), Dr. J. R. Jones (Meddyg y Ty), R. Parry, W. Thomas, J. B. Jones (Swyddogion Elusenol). I YTy. Y Meistr a adroddodd fod 83 yn y Ty ar gyfer 89 yr un amser y llynedd, a galwodd 64 o Grwydriaid yn ystod y bythefnos, Hydref 7fed, daeth John Jones, Saermaen, i mewn i'r Ty trwy archiad Dr. J. R. Jones, ac aethallan Hydref 13. Hydref 13eg, bu farw Morris Owen, 62 mlwydd oed, Harlech, a chladdwyd ef yn ol ei ddymuniad yn Harlech. Dygodd Mr. Griffiths, Llythyrdy, Harlech, holl draul y gladdedigaeth. Hydref 13, daeth Jane Williams, Gelli gynt, i'r Ty. trwy docyn gan Mr. J. Bennett Jones, i aros y Bwrdd. Cafodd orchymyn i beidio rhoddi dim ond tocyn crwydryn iddi gan ei bod mor afreolus bob tro y daw i'r Ty.—Ym- ddangosodd ei, mhodryb,—chwaer ei mham, o flaen y Bwrdd, a dywedodd ei bod yn cysgu allan o dan y pontydd a lleoedd felly, ac yn byw ar fwyar duon a phethau felly. Yr oedd yn resyn ei gweled allan felly ar y tywydd ystormus presenol.—Pasiwyd i'w gadael o dan reolaeth y Meistr, ac oni ymddyga yn briodol, ei bod yn cael ei gwysio o flaen yr ynadon. Diolch i'r Bwrdd. DarHenwyd Uythyoddiwrth Richard Jones, Ta!sarnaa, yn =i'r Bwrdd am y cynorth- wy a gafodd, a'i fod yn awr wedi cael gwaith yn chwarel Fotty a Bcwydd, ac felly na byddai arno angen am gymorth pellach. Adref at ei Fam. Pasiwyd i'r bachgen gwan ei feddwl sydd yn y Ty gael myned adref at ei fam. Yroedd wedi gwella yn fawr ar ol bod mewn cartref o dan addysg a gofal neillduol. Esgidiau i Blant. Caniatawyd ceisiadau mewn amryw achosion i roddi esgidiau i blant rieni oeddynt yn derbyn cymorth.. Yr Elusenau a'r Tlodion. Talodd Mr. Richard Parry £77 2s Oc yn Nosbarth Tremadoc yn ystod y bythefnos rhwng 274 o dlodion, ar gyfer £ 76 2s 6c rhwng 270 o dlodion yr un tymor y llynedd, a gofyn-, odd am £ 77 at alwadau y bythefnos nesaf. Yn Nosbarth Ffestiniog talodd Mr. William Thomas .Lc,110 17s 9c rhwng 359, ar gyfer £111 12s 4c rhwng 365, a gofynodd am £ 116. Yn Nosbarth Deudraeth, talodd Mr J. Bennett Jones £ 69 12s 6c rhwng 245, ar gyfer £ 69 3s 3c rhwng 244, a gofynodd am £68. CyfanSwm y taliadau, £ 257 12s 3c rhwng 878 o dlodion, ar gyfer £ 256 18s lc rhwng 879, a gofynid am £ 261. Yr oedd y Bwrdd mewn dyled o ilol Is 2c heb gyfrity galwadau uchod, a'r biliau trymion oedd i'w talu. Gal- wodd y Cadeirydd sylw y Gwarcheidwaid at y sefyllfa arianol. a deisyfodd ar iddynt wneyd eu goreu i gael yr arian i mewn o'u plwyfi. I Cerydd i Feddygon Ffestiniog. Yr oedd Swyddog Meddygol Dosbarth Ffestiniog wedi gorchymyn swm helaeth o lefrith a beef tea mewn achos neillduol, a gwnaeth Mrs. Casson sylwadau condemniol cryfion iawn,-rhy gryfion i ni al!u eu cyhoeddi, ar hyny. Nid oedd y meddygon eraill yn gwneyd dim o'r fath, a phaham ei wneyd yn Ffestiniog gan ychwanegu trwy hyny at swm yr elusen a ganiateid ?—Mr. William Williams a ofynodd o ba Ie yr oedd y teulu hwn i gael y beef tea a'r llefrith gofynol i'r claf allan o 13/- ? Yr oedd yno saith yn y teulu, y plant yn fan, a'r rhent yn 3/- yr wythnos, fel mai deg swllt fyddai yn ngweddill at gael bwyd, tan, a goleu. Yr oedd ef yn cynyg eu bod yn caniatau yr hyn orchytnfynai y meddyg, a bod yr elusen yn cael ei chodi i 14/ Cefnogodd Mr. John Roberts (Trawsfynydd).—Cadeirydd, Nid oes dim Club, fund chwarel, na dim yn dod i mewn ond yr elusen, a'r syndod yw sut y maent yn gallu byw."—Pasiwyd y cynygiad yn unfrydol, A A A A A
fVXVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVWVW\…
fVXVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVWVW\ I ,vŠLÃEÑÃUvFFEŠTIÑIÕ I You've tried the rest, I Now try the BEST. If you want a piece of the best Smoked or Plain Bacon, Gorgonzola, Cheddar, or American Cheese, and all kinds of Provisions, try- PARRY'S New Shop. PRIODAS.-Dydd Llun, unwyd mewn glan briodas, gan y Parch. M. Llewelyn, yn nghapel Chorton Road, Manceinion, Miss Elizabeth Pritchard, ail ferch y Cynghorwr a Mrs. E. T. Pritchard, Bryn Awel, Bl. Ffestiniog, a Mr. Alexander L. B. Downie, Dunoon, Scotland. Rhoddwyd y briodasferch ymaeth gan ei thad. Gwasanaethwyd fel gwas gan Mr. Ernest Street, Contractor, Hale. Daeth llu o gyfeill- ion yn nghyd i ddymuno yn dda iddynt. Ym- adawodd y par ieuanc i dreulio eu mis mel yn Colwyn Bay. Yr oedd yr anrhegion yn lluosog a gwerthfawr. TEML Y DUFFWS.—Cynhaliodd y deml hon ei chyfarfod nos Wener. Dechreuwyd gan Mr D. G. Williams. Adroddiad gan D. G. Wil- liams. Can gan Miss Kattie Jonqe a Miss Jennie Humphreys, Dadl" gan Mri. Hugh Morris, a D. G. Williams. Adroddiad gan Robert T. Williams. Can gan Mr. John Ellis Pritchard, Hugh O. Williams. Gair gan y Brodyr Thomas Hughes, Evan Lewis, Thos, Roberts, Mrs R, R. Morris, Tabernacl. Diw- eddwyd yn y drefn arferol. Da genym waled. golwg cfseithiol ar y deml at y dyfodol, ac y bydd i bawb o honom dreio gwneyd eu rhan tuag at ddyrchafu sebrwydd a rhinwedd yn ein gwlad.-r.I-I. i < ■ DIRWESTOL.-Cynhaliwyd cyfarfod Dir- westol nos Sadwrn diweddaf yn Jerusalem, o dan lywyddiaeth Mr. Robert Evans. Dechreu- wyd gan Mr. Owen Hughes. Adroddiad gan Mr. Emlyn Hughes, Jerusalem House. An- erchiad gan y Parch. John Phillips, Trawsfyn- ydd. Adroddiad gan Miss Annie May Evans. Anerchiadau gan y Parch. Peter Jones Roberts, a Mr. G. G. Davies, Glanypwll Villa. Diw- eddwyd gan Mr. Roberts. Bydd Teml Bar- Iwyd, Tanygrisiau yn cynal cyfarfod nos Sadwrn nesaf i ddechreu am 6-30.-T.R. JERUSALEM.—Cynhaliwyd cyfarfod agoriad- ol y Gobeithlu nos lau, ac aed trwy y rhaglen ganlynol :—Ton gan y Plant dan arweiniad David Joseph Jones, Tawelfryn. Unawd "Clywni fwyn Waredwr,"gan Maggie Davies, Park Square. Ymgom gan nifer o blant. Ton gan barti o blant dan arweiniad Evan Cadfan Jones. Anerchiad pwrpasol gan John Jones, Fronheulog.Llywydd y Plant. Unawd "Plentyn yn marw," gan Maggie Williams, Jerusalem. Adroddiad Drwy gil y drws," gan Tommy Watcyn Davies, Park Square. Unawd ar y Flute, "Alawon Cymre!g,"gan James Hughes, Albert House. Ton gan y plant. Adroddiad "Bedd y dyn tlawd," gan Gomer Williams, Maenofferen. Deuawd "Boddio Duw," gan Maggie Davies a Nell Williams, Anerchiad llawn o wersi gan y Parch. John Hughes. Ton gan y Parti. Adroddiad, Cymru'r Diwygiad," gan Jennie Jones, Fronheulog. Gair o gynghor gan y dawnus Owen Pugh, Bowydd Road. Unawd. Dyma Feibl anwyl Iesu," gan Nell Williams, Jones Street. Ton gan y Plant. Cyfeiliwyd gan Morris H. Thomas. Cafwyd cyfarfod rhagorol, ac addewid o dymor llwydd- ianus i gyfarfodydd y Gobeithlu.-YSG. CARMEL, TANYGRISIAU.-Nos Fawrth di- weddaf, o dan lywyddiaeth Mr Evan John Richards, Gwynfryn, cynhaliwyd y Gymdeithas Ddiwylliadol, pryd y darllenwyd dau o bapurau rhagorol, un ar "Lloyd George" gan Mr William Roberts, a'r llall ar "Tom Ellis" gan Mr R. W. Davies. Hefyd cafwyd gair yn mhellach gan Mri Richard Jones, W. J. Wil- liams, R. R. Williams, J. T. Hughes, John R. Jones, Hugh Parry, a Morgan Roberts. Di- weddwyd y cyfarfod trwy i Mr W. J. Williams ganu Hen wlad fy nhadau," a'r gynulleidfa yn uno yn y cydgan. Cafwyd cyfarfod da a hwyliog. DYCHWELYD O'R YSBYTTY,—Da genym weled David Richard, plentyn bychan Mr David H. Jones, Plasisaf, High Street, a Nellie, merch fach Mr Morris H. Jones, Glan- ygors Terrace, Manod Road, wedi dychwelyd gartref o Ysbytty Lerpwl, wedi bod yno am amser o dan lawfeddygiaeth. CYFARFOD ADLONIADOL BETHANIA.—Nos Wener diweddaf daeth dydd agoriad y Gramophone Hall." Fel y mae yn wybyddus i lawer, fod Mr. G. Rowland Davies, Mona Stores, y lie uchod, wedi gwneyd ystafell uwchben maelfa ei dad, Mr. Griffith Owen, i'r diben o gynhal cyfarfodydd er dyddori ac adeiladaeth i'r to ieuanc niferus sydd yn codi yn yr ardal. Bydd cyfle ardderchog iddynt dynu allan eu talentau. a'u rhoddi mewn ym- arferiad, Mantais eithriadol fydd hwn i ami un sydd yn trigo yn y He. Ni fydd y cyfarfod- ydd ar un cyfrif yn enwadol, ar amcan yw cael pawb yn un a chytnn. Awd trwy y rhaglen ganlynol, o dan arweiniad a Hywyddiaeth Dewi Mai o Feirion, ac yr oedd mewn llawn hwyl:— Detholiad ar y Graphophone, Phonograph, ar Gramophone. Can Tios y Gareg," gan Mr. Robert E. Jones. Caecoch. yn swynol iawn. Detholiad ar y Phonograph. Chwareuad ar y Flute, gan Mr. John Ellis, Bryneilian, ac encoriwyd ef. Unawd gan Miss Kate A. Jones, Cefnbritb, Cymru fy ngwlad." Unawd gan Mr. Owen Roberts, New Tanymanod Terrace, ac encoriwyd. Gair gan y Llywydd, yr hwn yn ystod ei araeth a ddarllenodd y penillion canlvnol i'r amgylchiad, a derbyniodd gymer- adwyaeth uchel. Y GRAMOPHONE HALL. l Mae genym Neuaddau cyfleus yn y wlad, Mae rhai yn bur ddrudion ac eraill yn rhad, Ond nid awn i unman i wario yn ffol, Tra cawn yn Bethania y Gramophone Hall Am Neuadd y Blaenau er's oesau mae son, Fod eisieu ail wneud y lie swllt a Sir Fon Ond nid awn i stwffi'o fan hono yn ffol, Tra cawn yn Bethania yd Gramophone Hall! Mae Ilawer o siarad drwy' r fro ymhob man, A thipyn o ganmol ar Neuadd y Llan; Ond ni raid mynd yno i grwydro yn ffol, Tra cawn yn Bethania y Gramophone Hall; Mae son am Neuaddau prif ddinas y byd, A son am rai Lerpwl a glywir o hyd, 0 ganol eu twrw gwell yw dod yn ol I ardal Betbania, i'r Gramophone Hall. Mae rnai 'n myn'd i Lundain, a thalu yn ddrud, Am glywed cantorion enwocaf y byd, Ni raid i chwi luchio eich arian yn ffol, Ond dowch am dair ceiniog i'r Gramophone 1 Hall. Cawn wrando Caruso ac eraill yn wir, A gwrando siaradwyr o fri cyn bo hir, Caiff pawb a ddymuna rhyw gysur i'w g61, Ond dyfod, at Davies i'r Gramophone Hall. Hefyd cafwyd gair gan Treborfab. Unawd eto (ar gais arbenig), "Angels ever bright and fair," gail Miss K. A. Jones. Cydrhwrig yr Unawdau a'r siarad, rhoddwyd detholiadau campns ar y Gramophone, ac efrreoriwyd amryw droion; a tlJynodd allan alluoedd dir- gelaidd iawn, yn enwedig pan oedd Caruso," y tenorydd enwocaf y byd, yn canu. Yr oedd yr ystafell yn rhwydd-lawn, a thystiolaeth pawb yw iddynt ddetbyn gwerth eu harian a mwy. Deallwn y bydd y cyfarfodydd hyn yn parhau yn,wytknotal.-m.p. Y DIFFYG TREULIAD.-Mynwch gael Potel ar unwaith o DR. WOOD'S REMEDY at y Diffyg Treuliad. Nid oes dim gwell i'w gael at yr afiechyd hwn. I'w gael gan Hugh Jones, Medical Hall, Blaenau Ffestiniog. ■ V. v
IOYMANFA POBL IEUAINO LLAN--RWST.
OYMANFA POBL IEUAINO LLAN- RWST. Anerchiad gan y Parch. John Williams, Brynsiencyn. Cynbaliwyd SassiwnPobl leuangc Dyffryn Conwy yn Seion (M.C.,) dydd Iau. Sefydlwyd y Gymanfa yn 1901adeg y Diwygiad. Llywydd- wyd cyfarfod y boren gan Mr. William Will- iams, Yr Yigol Ganolraddol. Rboddodd anerchiad grymas ar y Moddion goreu i ieuengctyd ein gwlad fod yn ddiogel yug ngwyneb temtasiynau yr oes." Gweinyddwyd Sacrament Swper yr Arglwydd gan y Parch. R. Roberts, Colwyn Bay, yn cael eigynorthwyd gan y Parchn. Lewis Williams, Old Colwyn; R. Rowlands, Lianrwst,* H. Lewis, B.A., B.D., Llandudno; J. O. Jones, Conwy; E. Jones, B. A., Liangernyw, H. O. Jones, Pensarn; E. J. James, Penmachno; W. E. Williams, Talybont; a T. Williams, Capel Garmon. Yn nghyfarfod y prydnawa llywyddwyd gan Mr. Evan Hughes, Roewen; a chaed anerchiad amserol a hynod ddyddorol gan y Parch. John Williams, Brynsiencyn. Ei destyn oedd Ein pobl ieuangc yn eu perthynas a goruchwylion, llenyddiaeth, chwareuon, a chrefydd." Mr. Williams, yn ngwres ei sylwadau a ddywedodd fod yr olwg odidog, oedd ar y cynulliad yn fwy nag ad-dalu iddo ef yr aberth a wnaeih i ddod trwy anhawsderau i'r cyfarfod a dangosid trwy yr olwg oedd o'i flaen yr afael gref oedd gan grefydd ar y genedl oedd yn codi yn Nghymru. Buasai yn well ganddo fod yn wrandawr nag yn siaradwr yn y cyfarfod a chael eu clywed hwy yn adrodd eu profiadau a datgan eu gobeithion, yn ogystal a'u syniad- au am danynt hwy fel Henuriaid. Er hyny da oedd ganddo gael cyfleu i ddywedyd gair wrthynt o'r hyn a ddeuai i'w feddwl wrth fyned yn mlaen, gan nad oedd wedi parotoi dim. Nid oedd yn meddwl am gyfyngu ei hun i grefydd, ond cyfeiriai hefyd at ddyledswyddan yr ieuaingc fel Dinasyddion. Dymunai arnynt feithrin parch i Dduw yn mbobpeth a wnant, gan ei gymeryd gyda hwy i'r gweithdy, y swyddfa, ac i'r masnachdy. Boed eu gwaith yn bleser iddynt fod fel math o beirianau. Heb bleser yn y gwaith fe ddeuai yn faich arnynt, ac ni welent ddim newydd na dyddorol ynddo a deuent yn ddylanwad yn y cylch yr oeddynt yn byw. Mater arall y dymunai am eu sylw ydoedd, y pwys iddynt astudio llen- yddiaeth Gymreig. Clywodd fod hyny yn myned ar i waered yn eu plith. Boed iddynt lynu wrth eu mam-iaith beth bynag ddeuai i'w cyfarfod. Gwell fuasai ganddo ef weled ei blant yn tori cerig ar ochr y ffordd nag esgeuluso y ddyledswydd o ddysgu eu mam- iaith. Edrychid ar y rhai a esgeulusent eu hiaith eu hunain yn waeth na ffyliaid. Anfonid plant i'r ysgolion i gael rhyw fymryn o Allmaenaeg a Ffrangcaeg na byddai byth o un defnydd iddynt,%a yr esgeulusid trysorau yr iaith fyddai o wasanaeth a budd iddynt am eu hoes. Boed iddynt fyned i mewn i drysorau yr iaith astudio ei beirdd a'i Uenorion. Boed iddynt garu eu gwlad a'u hiaith. A oedd gweithiau Morgan Llwyd, Elis Wynn, y Morrisiaid, ac eraill, ganddynt ? Myner eu cael. Y mae astudio v llenyddiaeth Seisneig oreu o fudd dirfawr. Nid oedd yn erbyn pryna rhyw bamphledyn bycban i basio yr amser yn y tren, ond os am wybod hanes yr Eglwys Sefydledig, yr enwadau, en gwlad a'r Deyrnas hon rhaid oedd troi i mewn i'r cyfrolan trwchus a gynwysai y cyfryw mewn ffurf safadwy, ac yn y cyfrolau hyny y caent syriiadau a c'elfrycau gwerth meddwl am danynt. Am Chwareuon, yr oedd o blaid y gweithwyr i'w cael i adloni eu bywydf ond ni haeddai y rhai nad ydynt yn nyddu na llafurio gsel dim o'u budd. Boed iddynt chwareu gyda sirioldeb rhydd oddiwrth ragrith a gwynebau hirion, ond boed iddyn ymogela rhag meddwi ar chwareu, rhag chwareu mor galed dydd Sadwrn nes anghymwyso eu hunain i addoli boreu Sabboth, rhag magu y syched afiaeth am gael golwg ar hanes y chwareuon yn y newyddiadur olaf nos Sadwrn. Na fod iddynt oddef i'r chwareu fyned a'u holl fryd, na fod i'r chwareu gael bod yn Haw medd- won. Boed iddynt eu cadw iddynt eu hunain, au cadw rhag bod yn arfau y diafol ac yn fan cyfarfyddiad ei ganlynwyr. Os nad oeddynt am chwareu, bod iddynt gymerydrhyw bleser arall, megis garddwriaeth, llysieuaeth, neu adaraeth. A wyddent hwy enwau y blodau ar ochr y ffyrdd, a'r gwahaniaeth rhwng y Dryw a'r Fronfraith ? Boed iddynt astudio Duwinydd- iaeth astudio hanes Paul a'r dyn mwyaf a'¡ dilynodd-John Calfin ac o astudio y cymer- iadau mawrion hyn, fagu egwyddorion tghjrg iddynt. Eu haddysg grefyddol oedd y icaf iddynt, ond na fydded iddynt ei chyfyngu i gylch y capel; ond boed iddi eu rheoli trwy eu holl fywyd yn eu cartrefi, yn y gwaith, a chyda ehwareuon. Boed iddynt sefyll yn bur i'w hegwyddorion yn holl gylch eu bywyd fel na byddo enw da crefydd yn dioddef 0'11 hachos mewn un modd.—Yna gwnaeth Mr Williams apel ar ran Coleg y Bala. Cynhaliwyd cyfarfod yr hwyr data lywydd- iaeth y Parch. J. O. Jones, Conwy. Treuliwyd y rhan flaenaif yn gyfarfod gweddi ac yna pregethwyd yn neilldnol o effeithiol gan y Parch. John Williams.
!MINFFORDD.
MINFFORDD. Y GYMDEITHAS LENYDDOL.—Nos Sadwrn nesaf, dechreua y Gymdeithas hon ei thymhor- Bydd y Parch. R. R. Jones, Abergynolwyn yn rhoddi anerchiad i agor y tymhar. CYFARFOD DIOLCHGARWCH.—Dydd Lilln- oafwyd cyfarfodydd da, a chynulf adau IluasOg- a chasglwyd agos i £ 18. A..
Marwolaethau.
Marwolaethau. ROBERTS.—Hydref 13eg, yn 10 mlwydd oed. Richard Parry Roberts, mab ieuengaf Mr. a Mrs. John Parry Roberts, /6, Tyddyngwyn Road, Blaenau Ffestiniog. Claddwyd ef prydnawn Sadwrn diweddaf yn mynwent St. Michael, Ffestiniog.