Y Rhedegydd

DIRPRWYAETH Y CHWARELI. Cynhaliwyd eisteddiad arall o'r Ddirprwy- aeth uchod ddydd Gwener a Sadwrn yn Win- chester Heuse, Llundaln, pryd yr oedd yn I hresecol,—Syr Henry Ctmcynghams (Cadeir- ydd), Profiesor Redmayne, Dr Haldsce, Mri R. M. Greaves, J. G. Arasworth, R. T. Jones, W. L. Lewney a Mr Lovatt. Y tyst cyntaf bohvyd ydoedd Mr Owen Rowland Jones, un o fachgyn y Blaenau, sydd er's 16 alynedd yn Arolygydd o dan y Llyw- odraeth, Rhoddocd amryw awgrymiadau I gwerihfawr gyda golwg ar leihau damv.-einiau. Nid oedd yn meddwl fodadroddiad meddyg yn uglyn a damweiniau yn ateb uarhyw bwrpas I ymarferol. Dylid cael person cymwys i ar- chwilio y Berwedyddion (Boilers), Gwyddai am un fu yn archwilio berwedyddion am ul-lain miynedd, ac yn y diwedd digwyddodd ffrwyd- riad gyda'i ferwedydd ef ei him. Dywedodd y Bwrdd Masnach nad osdd yn bersoa cymwys ar 01 hyny, a phenodwyd un arall; ond nid oedd ef yn meddwl fod hwnw fytaryn cym- wyssch pa'r ihlJ, heblaw ei fod Hai profiadol. Dylai yr holl ffrwydraD a arferir gael eu cyf- leawi gan y perchecogion, ac ni ddylsi neb ddefnyddio firwydron eraiil o gwbl. Dylai y percheriogicn cfaln am '.warming pans i dym- eru ffrwydron arbeaig, msgis nitro glycerine, a gwneyd hyny yn cdcdolarnynt. Gwelodd rai yn defnyddio y ffrwydrcn, hyny a hwythau wedi "rhewi, a phan wysiodd y Rheolwr, addefodd hwnwaa wyddd eu bod yn defnyddio firwydron, Dylid cosbi pwy bynag a gsid yn euog-a ddefnyddio stamper haiarn neu ddur. Nid oedd yn credu y byddai yn fuddiol penodi parson nsiUduol i daaio ttHsu mewn chwareli tel y gwneid yn y g1oddfeydd; and dvlai y Goruchwyliwr ohIu ca 'byddo neb cad y cymwys yn tanio, a hyay o dan awdurdod ysgrifanedig ganddo ef am ei fod yn gvmwys i ,-wneyd y "gwaith hwmv, Yr oedd r'iofalwch mawr yn ,g! 'yn a hwy, yn enwedig mewn chwareli bychain yn parthyn i awdardodan cyhoeddus, Dylid gorfodi y percbenogion i gadw Rheolwr irwyddedig Tie y bydd deg- a'r-bugain yn gweithio. Gallai un feddu profiad maith ond yn ddiffygiol mewn gwybod- asth v.yddonol. Nododd fel eDgrrdfft ddamwsin ddigwyddol ddydd Iau diwajdaf trwy i gad wen cod ar incline, a peri niweidiau persoDoi ac i dildo. Dangosodd y Goruchwy1. iwr fod y gadwen yn hoUol ncwydd, ac o'r defnydd goreu yn bosihl, a phrofodd hyny gyda'r bill .?'n daci Ocd ni wyddai ei fed yr,l rhoddi y strz,,e,-x tori" ami bob t,, a bron y defnyddid hi, a hyny oedrl achos y ddamwais. Gweithiai èhu gant y11 y Pe, ac nid osdd gan yr un o bonynt sysiad o gwbl am ncrÜt y pethau ddefnydniect vno. Pylai rrsynsgiid fod ar bob crane o'i nerta, a dylai y cadwyni gyfatefc i hyny, Dylid gy. ahardd cwrw i f,ned j'r gwaith 0 daD unrhyw amgylcbiad, Gwe!odd ef yriedydd yn feddw ac ya cysgu ar y peidant I oedd ten ei ofal, Bo3dlooai iddo gasl ei ddefnyddio trwy ganiatad y Goruchwyliwr, Ni walai Mr R. T. Jones y dylid gwahardd cwrw i ddyn gyda'i giniaw os oedd yn well ganddo na. the, er nad ef yn ei ddefnyddio ond dywededd Mr Lovstt ei fod yn bsryglus iawn i'w ddefnyddio dan y ddaear. Yn, nglyi a'r Rheolaa Neillduol yr oedd yn dal y dylent fod yn unffurf, Gofynid mewn rhai i lanhau berwedydd a'i archwilio yn fewnol bob mis; mewn rheoi arall, bob tri mis; mewn un arall, bob blwyddyn, ac eraiil heb nodi hyny o gwbL Holwyd Mr Jones yn mhelSach am chwareli Sir Gaernarfon, end dywedodd nad oeddynt o dan ei aro!ygiaeth ef. Crecisi y dylai Chwar- eli Dinorwig fod y rhai dioge'af yn Sir Gaer- narfon, Cafwyd tystiolaethau gan weithwyr am y gweddill o'r eisteddiad, ssf Mri David Jooes Williams, o'r Llechwsdd; T J. Evans, o'r Oaksleys Robert J, J ones, Chwarel Dinorwig; Mcrris D. Jones, etc W. R, Williams, Dor- othea a Fro?b?ulog W. M. lone?,, -■ '->• a David John Jones. Chwarel Setis  mawr. Yf o?ddyEt yn gwnsyd -i:- .:?;? gyda gchvg ar y lhvcb mewn gw,I" &c g V d c r y 1, 1 t h S,-? t t, c, Dyweicdd Mr W. R. Williams y c Sticking Plaster at doriadau geid gyda'r gwaith, oDd dywededd y Cadeirydd fod hyny yn ber- yglus fawn—Mr R. T. Jones a ddywedodd fod hyny yn Mghytaco a'r boil feddygon caddyht yn rhoddi Sticking Plaster i'r d,zio-,i.-Y eirydd a ddy wedodd os ef oedd y psth goreu dylid glynu wrtho, end yn ei farn t,, f aid oedd y peth goren.—Mr W. M, Josss, Ak-xsadria a ddywedodd fod yno Boracic Lint i'r dycion. Gofynwyd barn Dr Haldane ar y mater, a dy- wededd mai ei farn ef y dylid golchi y toriad a boracic a dwfr ee yna roddi boracic lint arno. A gaalyn cedd tystlolaeth y ddau dyst o'r Blaenan gan en bod yn dwyn petthynss DD1rm,- g.yrchol a ni yn y cylch hwn.—Mr Dai i' I 's Wihiams, o Cawsrel y LIechwedd, t»t e* \a F/tisiiaiog, yr hwn, pan ofynvvyd id-do gan y Ca.deirydd, a oedd ganddo ryw awgrynmi i'w wneyd parthed y s^ethu, a ddywadodd fod y gofal mwvaf yn cael ei gyrasryd gan y goruch- wylwyr a'r dynion ar hyn o bryd. Nid cedd- yct yn defnyddio ond powdwr du; y dynioo yn talu am dano, a'r m''isin" yn ei q; ]>nwi. Y Caueu'sdd A yJycn yo Jr.t:i,;wi y byddal yna umhliw i i gael v pawdwr drwy y meistri am bris leg ? Y Tyst: Na fydd, A oes g?nych rywbstb i'w ddvwedyd yn nghylch arolygiaeth y Llywodraeth ? Nid wyf yn gwybod pamor fyuych yr ymwel yr arolygydd a'r gwaith-cyn billed ag y deallaf. bob tro y digwydd damwain. A fydd llawer a ddamsveiniauyn digwydd yn eich gwaith chwi ? Dim llawsr iawn. A ydyw y damweiniau hyn i'w priodoli i ddiofalwcb, neu pa achos ? Nid cymaint i ddiofalwch 3g i ormod brys. A ellwch roi esiamplau i mi o'r damweiniau a fydd yn digwydd fynychaf ? Damweiniau i'r dwylo a'r trsed gan gerig miniog, and nid ydynt yn ddifrifol iawn. TYST ARALL. j Y tyst nesaf a roddodd ei d/stiolaeth oedd Mr. T. J. Evans, o'r Oakeieys, Ffestiniog, yr hwn a gytunodd a'r dystiolaeth uchod, Pan ofynwyd iddo gan y Cadeirydd yn nghylch bodolaeth darfodedig-eth yn mhlith y chwarelwyr, dywedodd Evans, yn unol ag adroddiad y meddyg, tbd dyaion a weithiant o dan y ddaear yn agored i pneu mo nia. a thybiai y t? st f oi hyny yn Taimlod?d y tyst ei ban effeithiau y llwcb, ond ni ddioddefodd iawer odciwrtho. Y Cadeirycd Pa fath deimlad ydyw ?  Y Tyst Y mae'r dyn yn myn'd yn sychsdig Y Cadeirydd: Y mae dyn yn myn'd yn syc'ie?ig oherwydd schosion eraiH heblaw !!wch—a ces yea rhyw dcimlad srbenig—a fyddaat yn poeri gwaed ? Y Tyst Na, 01? wyf yn mddwl v bydd ant yn ?wasyd. Yr cadd wedi gwe?ed tyiiu creigiau gyda pheiriaat, ond gan nad oeddynt yn ymarfer hyny yn y gwaith He y gweithiai y tyst, ni allai ddweyd pa beth cedd effeithian y llwch, Aeth y tyst yn mlaen a dywedodd fod damweiniau wedi digwydd lie yr oedd ef yn g'veithio, ond nid oeddynt ynrhai difrifol iawn yr oeddynt gan mwyaf yn arcbollion ar y (hvylo gan Jedii miniog. Y Cadeirydd A allasecb wisgo menyg ? Y Tyst: Na allwn; oherwydd na allwn ddefnyddio eia harfau. Yr oedd llawer iawn o Jweh, ODd ni wisgai y gweithwyr yn Chwarel Oakeiey ddim ar eu geneuau. Y Cadeirydd Paham ? Y Tysi: Byddai yn llawer gweH i ostwng y ilwch gyda dwfr. Mewn atebiad i Mr R. T. Jones, dywedodd y tyst ei fod yn hollol foddhaol ar y cynllun presenol o weithio y chwareli I!cc;ii. Nid oedd y nifar o d-damweiniau oddiwrth saetha yn èyfiawnháu cyfnewidiad yn y cynllun presenol yn ol barn v tyst. Yr osdd y trefaiadau pres- enol yn hollol ddigonol. Mr Jones: A oss genych ryw awgrymiad i'w wneyd parthfed arolygiaeth y Llywodraeth ? Y Tyst Oes hoffwn i'r -roli-,gydrl ymweled ;:r chwareli a'r mwnfeydd.yn,fwy mynych Ar yr un pryd, gailaf ddweyd fed y gofal mwyaf yn csel ei gymeryd gan y goruchwylwyr ar hyn o bryd, ond pe bussai yr arolygwyr yn ymweled yn fwy mynych buasent yn cael gwell cyfle i cbv\ilio i mewn i bethau, yn cynwys cyflwr y top. Ychwanegodd y tyst nad cedd yn gweled yst; r o gwbl yn arolygiaeth y Llywodraeth fel yr oedd yn cael ei chario yn mlaen ar hyn o bryd, cherwydd fod yr yftiweliadau bobamser ar ol damweiniau. Ei hnnac, ri welodd etioed yrachwiliad i gyflwr top y siarnbar lie y gweith- iai ef gan Arolygydd y Llywodraeth-fel rheol cyrnerai air y goruchwyliwr, lvlr Jones Dywedasccb fod y damweiniau i'w priodoli i frys—paham ymaent yn brysio gyda'r gwaith ? Y Tyst: Nid. oes ond IX) rheswm; y mae arnynt eisieu cyflcgau, a rhaid iddynt frysio i wneyd hyny. Mr Greaves: A ydych yn meddwl fod yn bosibl cael Arolygydd y Llywodraeth i archwilio yr holl chwareii ? Y Tyst: Credaf fod yn bcsibl. Mr Greaves; Gyda gwybodaeth ymarferol ddigonol ? Y Tyst: Y mae'r Llywodraeth yn cael dynion da i aroiygu iieoedd eraili—paham na allant gaal dynion cystal i arolygu mwnfeydd a chwar- eli? Mewn atebiad i Dr Haldane dywedodd y tyst nad oedd ganric o ef wybodaeth bersorol, am Iwch llechi yn achosi afiechyd. A ydych yn meddwl fod dynion yn gweitbio yn y shifdiaa yn fwy tueddol i ddarfodedigaetb. na'1' lleill P—Gallon dybio eu bod oddiwrth awgrymiad y meddyg, Oddiwrth eich profiad hun, a welsoch chwi ddycion oedd yn yrriddangos fel pe'n dioddef mwy ?—Do, gwelais ddynion ac amhariad ar eu hysgyfaint. Credai y tyst fod y liwc.h yn niweidiol, See awgrymodd gadwr lloriau'n wiyb. Gohriwyd yr eisteddiad hyd ddiwsdd Medi, ac ya y cytamssr deailir y byda i'r Ddirprwyaetb ymweled a Chwareli (,ogledd Cymr-,i. A A A .A. A A A. A. "'A.

I" Y maey Parch, j L), Jones, Ficer Fenmon, Mon, wedi cael ei acrhegu a bywoliaeth Eglwysig Maentwrog, gan Esgob Banger,

PETER PRICE A'R DIWYGIAD. Mr. Gol.—Gwelaf eto oddiwrth yr "Herald ) Cyairaeg" fod y gwr ucbod wedi taro ar fan gwan yr "ehnd" capeiyddol-" Y ffol tra tawo a gyfrifir yn gall," DarHenais anerch- idau y pregethwyr yn Ffestiniog ar y Di- ddanydd neu yr Ysbryd Glan," gyda gofal a'r deffroad meddwl mwyaf. Ni byddaf byth yn darlien y Beibl, ond o dan yr ystyriaeth fy mod yn gwneyd ya ngolwg d&u neu dri o dysdon." Y mae perthynas anwahanol rhwng y personau dwyfol, fel bwriad, achos, ac effaith-" Y Tad, y Mab, a^r Yspryd Glaa"— a'r tri hyn, un ydynt. Y Tad yw ffynhonell cariad; y Mab yw esboniwr cariad a'r Yspryd Glan yw cariad yn tichub y coliedig, Dywed Peter Price, Fod yn rhaid. gwneyd i ffwrdd a Christ cyn eac,. yr Ysbryd Glan. Pa, Feibl sydd yn hysbysu hyny iddo ? Ocj-d tystiolaeth Crist ei bun yw, Yr hwn sydd yu fy nerbyn i, sydd yn dorby-a yr hwn am hanfonodd." "Y gras a'r gwuionedd a ddaeth drwy. Grist," Yr hwn sydd ar Mab, set Crist ganddo, sydd a bywyd ganddo." "'Canys y b-?wyd hwn -sydd yn y Mab." Cysurwyr gofidus ydych I all," ebai Job wrtb ei dd cylaill. Yr œig gyfryngwr Iw,3g Duw a dynion yw y Dyn Crist Iesu." Swm a sylwedd yr Efengyl yw Crist yr Arglwydd." Pa les son am Dwydau dilywodraeth, ac ysgrechfeydd yr ycfyd ? Mac Duw ya mudo ei deula mewn diogelwch di- gyffro am byth, fel y mae Satan yn tyaiiolaethu, Oni chauaist Ti o'i amgylch ef." Son sm ddiwygiad yn wir! 'Does dim o'r fath beth yn bod. Rhaid hyfforddi plentya yn mhen ei fiordd." M-. Porth Madog. O. WElIi,

CREFYDD-BETH YDYW? I Mr. Gol.—Rhsg i'r Capelwr gymeryd yn angharedig, gwelaf fod y pwt ysgrif o'm heiddo wedi deffro ei gydwybod, megys y gwnaeth ysgrif y darn Haw ddeffro eiddo brenin Babylon ar y pared yn y wledd, Er nad oedd cynwys yr ysgrif yn wybyddus iddo ar y pryd, eto bu farw o dan nychdod cyhuddiadau cyd- wybod euog, Hyderaf na byd,d y Cspelwr ddim "marw felly. Ond yn ol jiob tebygf mai felly y bydd, canys dywed, Ymddanghosodrl rhywbeth yn eich rhifyn diweddaf nad atlaf fi yn fy myw wneyd all an beth ydyw," Dyma, yw iaith Capelwr, sc v mae yn wadiad o grefydd. Nid yw eto wedi "detbyn yr impiedig Air," yr hwn a ddichon gadw yn fyw yr enaid. Mae eta mewn angen troedigaeth, ac yntau yn GEpel- wr. A yw y Capel bwn yn psrthyn i'r eiddo y 18fed benod o Datguddiad ? Dyma fy mhrof- iad i am harweiaydd, Y Gair," Efengyl loan, i. 1 :— Llusern yn olau wiw, Oleua'n deg holl deulu Duw." M-. B- Porth Madog. O. WEN.

Y LLAN-Y CYNGORWYR A'R AG- ORIADAU. Mr Gol.-Goddefwch i mi gyflwyno fy nio,ch- garweh mwyaf i'r It Hen Drethdalwr" am ei cheap lessons" i mi mewn moesgarwch a rhesymeg, oblegid, yn bosibl ei fod et yn tybio ei fod yn awdurdod ar y cyfryw, ac efallai ei fod ef eisieu i ni gredu ei fod wedi derbyn addysg uwchraddol a disgyblaeth eithtiadol Ond, onid ydyw "poor fellow" yn barod i gydnabod C-l yn berson, a phechod yn gyflwr. a phaham felly rhaid i mi wrido eu defnyddio yn gymhariaethol a dyweyd y lleiaf. At hyny, cni enwir yn gyhoeddus y cyfryw berson a chyiLvr gan oreugwyr y genedl, ie, o bwlpudau yr efengyj, ac onid yw yn wybyddus i poor Hen Drethdalwr fod pecbod yn ihar; o hono--os nad yw ef wedi ei ddyrchafu i gyflwr dibecbod, ac cs felly, buaswn inau yn falch o hono i'm bamddiffyn, fel yr amddiflyna. yn aodedig ein Cyngorwyr, ac yna gallem yn rhwydd iawn ei alw ein Twrne Cyflredinal." Ond, mewn'gwirionedd, yr' hyn ymddengys i mi ya chwerthiailyd ydyw goddefiad ein Cyng- orwyr eyfdfol i neb eu bamddiffyn, ond eu hunain, os nad ydynt wedicyfaddef wrth "Hen Drethdalwr" fod y gofyaiadau yn an-atebadwy neti os ydyw ef yn teitnlo tod y Mri Hugh Jones a H. E. Jones <o)swn dile-mriia cyfryw, paham na cheisia ef gyda'i cieverness" eu hatteb drostynt, a chafied Hen Drethdal- wr ssai nid gyda trifles fel yr eiddo ef yr I arboswn, fel mai gweii iddo ef ydyw peidio ychwanegu nonapse," daliwn yn dynn drcs attebioa #a wn i'r deg gofyniad yn "RHEDEGYDD" Gorphacaf 2, hyd hyny nis gallwn ymffrostio yn ein dau Gyngorvcd dros Teigl, ac ni bydd end mellt a tharanau yn eu baros, ob'egid hyn, pan ddel dydd y cyfrif atfercl arnynt hwy megis eraiil. Eia cyngor gonest ydyw i'r Mri Hugh Jones a H E Jones waeuthur yr osgo goreu i ddyfod allan o'r dilemma," a byddai hyny y "testimcDial" uwchaf ?int. acyn lia-,xcr mwy yn euRafr na thrw> ",¡dio yn 0\ cais Hen Dretbdaiwr." Ar ol hyn ut chymerwn sylw o ddim a ysgrif- enir yn a hyn oni byddo attebioa ya cael eu rhoddi i ^ofyniadau.— ■TKETHDALWR. -I, I

I- .;r Y mae Llywodraethwyr Ysgol Dr. Williams wedi rhoddi Iieoedd rhad i'r rhai canlynoi :— Louisa Pugh, Gwiadys Morgan, a Lizzie Thomas, o Llanelltyd Annie OAeo, Brithdir Laura Jonss, Llanfacbret-h; i.Hlys Deans a Jennie Mair Hughes, o Ddolgellau, Prydnawn Sadwrn, agorwyd Clwb Rbydd- frydol newydd yn Treffynon. Cafwyd anerchiadan grymus gan M'd J. W. Summers, A S, Edgar Jones, A.S. Dr J. H. Williams, Fflint; Parch D. Oliver, D.D. ec eraili. Y mae Món wedi gorphen trefniadau i Ddirprwyaeth o'r Sir, ar ran y gwahanol grefftau, fyncd ar ymwftliad a'r Almaea. Y mae rhai wedi eu penodi o bob canpea owaith, er mwyngmyned i weled duU yr Almaeawr o gario yn mlaea.

BWRDD OWAROHEIDWAIO PEN-I RHYNDEUDRAETH. Cynhaliwyd cyfarfod rheolaidd y Bwrdd ddydd Mawrth, Yr oedd y rhai canlynoi yn bresenol :-Mri Owen Jones (Cadeirydd), ( R. 0. Williams (Is-Gadeirydd), D. Tegid Jones, William Williams (Trawsfynydd), R. R. Jones, John Roberts (Trlsarnau), Richard Williams, Edward J. Hughes, Parch. Thomas Griffith, Richard Roberts, Mrs R. R. Morris, D. Fowden Jones, Cadben Morgan Jones, John Williams, Griffith B. Jonas, Parch John Hughes, Owen Evans, Edward Llewelyn, Parch D. Cottwy-n Morgan, E. R. Owen, E. D, Jones, D. Pugh, Morgan Roberts; hefyd Mri J, Bennett Jones, William Thomas, Richard Parry (Swyddogion Elusenol), Mri Thomas Roberts (Clerc). D, J. Jones (Clerc Cynortnwyoi), Dr J. R. Jones (Meddyg), a D. J. Jones (Meistr y Ty). Y Ty. Niter y rhai yn y Ty ar ddiwedd y pyfhefnos oedd 73, ar gyfer 79 yr adeg cyferbynicl y ilynedd, ac yn eu plith saith o blact. Sylwcdd y Cadeirydd -at y gwaith oedd ganddynt ynnglyn a helaethu y lie, yr hwn oedd dan sylw er's amser maith, a'i fod yn sylwi fod yno Saarmaea profiadol, Evan Lloyd Vr hwn yn bresenol oedd wedi gofyn am fyn'd allan i weithio at y gwair. Pasiwyd i gyflwyno y mater i Bwyilgor yr Adeiladau. Gwyliau i'r Plant. Parch Thomas Griffith ofynodd beth am y plant sydd yn v Ty, a oedd trefniant yn cael ei wneyd iddynt gael dydd o VIPYI. Cadeirydd: Oedd, as oedd rhywun yn barod i'w cymeryd. Mr Griffith A oeddynt hwy yn trefru iddynt gael myned am ddiwrnod gyda'r Matron neu rhywnn ? Y Meistr ddywedodd fod trefniant yn cael ei wneyd yn yr ysgolio-n, ac yn yr yfgol yr elai y plant iddynt i gael myned am drip. Cadeirydd: Mae'n sicr y trefnir iddynt hwythau gael myned gyda hwynt. Mr Griffith Pobpsth yn iawn. Adroddiad yr Ymwelwyr. Yr oedd y Parch D. Collwyn Morgan a Mr E. J. Hughes wedi ymweled a'r ty yn ystod y bythefncs, ac yn eu hadroddiad cafwyd eu bod wedi cael pobpeth yn Ian a threfnus, a phawb. yn gysurus. Yr oedd mewn cyflwr rhagorol, ac adran y merched, y rhan alianol wedi cael ei phaentio gan gwrydryn, ac wedi gwneyd gwaith rhagorol.—Awgrymect mi gwell i'r deiiiaid fyddai cael llestri te yn lie y rhai a ddefnyddid yn bresenol, sef rhai enamel. Hefyd mai priodol iawn fyddai cael Telephone o'r Ty i'r Orsaf Heddgeidwaid a thy y Meddyg. Bu sylw ar y materioa uchod, ond pasiwyd i'w gohirio yn bresenol. Yr Elusenau a'r Tlodion. Talwyd y pytbefnos diweddaf yn Nosbarth Tremaricc gan Mr. Richard Parry, £ 11 )4s 6c rhwng 269 o dlodioa ar gyfer^SO 5s 6c rhwng 282 yr un amser y llynedd ac yn gofyn am m. Talwyd gan Mr. William Thomas, yn Nosbarth Ffestiniog £ 109 Is 2c rhwng 358 ar gyfer C102 4s 9c rhwng 343, a gofya am 1£95. Talwyd gan Mr. J. Bennett Jones, yn Nosbarth Daudraeth /65 14s 9c rhwng 234, ar gvfer £ 67 16s Oc rhwng 240, ac yn gojyn am £ 65, Cwynai yi Cadeirydd yn wyneb yr oediad mawr oedd rhai o'r Overseers yn ei wneyd j dalu yr arian i'r Ariaadai, ac heb anfon dim eglurhad dros hyny, a bad y Bwrdd diweddaf wedi pasio i anion attyat. Gofynodd am eglurhad y Clerc. Y Clerc a dywedodd mai diwedd vr wythaos yr oeddynt wedi anfoa y rhybudd. Yr oedd yn cedi am y gwyddai yr Ovtrseers eu bod ya ddytedus, ac yn disgwyl iddynt eu talu. Disgwyiid i'r oil gael eu talu o hyn i ben yr wvtbrios. Talwyd o Ffestiniog y diwrnod hwn, Gcqjbenaf 26, y swm o £ 847, ac yr oedd £ 3,186 6s 3c yn ddyledus i'r Banc wedi hyny. Cais am ychwaneg o Gyflog. Darllenwyd llytbyr oddiwrth Dr J. R. Jones (Pebthyu) yn gofyn am ychwaneg o gflog. Yr bedd cais wedi ei wneyd ganddo yn flaenorol, ac wedi ei ohirio yr adeg bono oherwydd sefyllfa ariauol. Ar gynygiad Mr Griffith 0, Jones a chefnogiad Mr Richard Roberts, pasiwyd i'r cais fyn'd o flaea y Pwyllgor Arianol,! Mr Hugh WMiams (Porter) a WE aeth gais am gael gwyliau. Caniatawyd a gadawyd iddo ef a'r. Meistr drefnu. Cynadkdd y Crwydriaid. Dewisiwyd Mr Owen Jones (Cadeirydd), a Mr R. 0. Williams (Is Gadeirydd) i fyned i'r gyahadledd gynheiir yn Bangor; anfonir cynrychiolwyr o'r holl Fyrddau, a'r atnean arbening yw ceisio cael rhyw gynllun er ileihau nifer y Tramps sydd yn afianyddu cjmjaint at y wlad. Atal Elusen. Gwraig o Maenofferen a wnaeth gais am bar had ei y Swyddog fod y mab gartref, dyn sengl ar hyn o bryd, ac vn esgsulaso talu, ac yn nyled y Bwrdd o £ 8 17s,^ a'i fod wedi bod gerbron yr Ynadon yn y Llys diwsddaf yn Bl. Ffestiniog, ac yno-wedi pasio iddo dalu 6c yr wythuos, "c y cymerai tua saith mlynedd iddo dalu. Nis gallai ef weled ei fod yh iawn i'r Owr^jjl dalu tra yresgeulusai rhai fel hyn. Derbyniai 413 y dydd o gyflog. Ataliwyd yr elusen. Atal yr Elusen neu lanhau y ty. Gwnaed cais ynglya ag achos arall. Der- byniai y gwr Compensation, ac wedi gwella oddiwrth y fddamwaia, ataliwyd yr Iawn-dal, ac yn bresenol yn gwneyd ciis am gyraorth pl-,vyfal oherwydd afiechyd. 'Roedd ganddo bedwar o blant Argymellai y Meddyg iddo gael myned i Rhyl, mai gwendid vdaedd arno, Y Swyddog a ddywedodd fod y ty yr oedd yn byw ynddo ya rhy fychan ac yn aafanteisiof iddo wella. Cadeirydd A yw y ty yn gymwys iddyot i fyw ? Swyddog Credaf ei fad pe byddai iddo gael ei gadw yn lan, Y Cadeirydd a ddywedodd i'r Swyddog ddweyd wrth y wraig os na chedwir y ty yn lanach yr atelir yr elusen. Caniatawyd 12/- yr wythnos. Amryw. Gofyaai teulu o'r Penrhyn am barhad yr elusen. Yr oedd y gwr gartref yn wael ac yno saith o blant. Gweithiai ychydig y mis o'r blaen, ac yn cael cymorth o 12/ ac yn awr Di allai wneyd dim. Caniatawyd 15/- yr wythnos, Ua arall o Ffestiniog, wedi ymgymeryd a busnes, i geisio enill ei fywoliaeth a ofynodd am barhad yr elusen am ychydig, fel ag iddo gael c'jcbwyn gwaddol. Caniatawyd, Daeth cais gan wraig o Pertreft-lin yn gofyn am elusen. Wedi tipyn o siarad caniatawyd 5/- yr wythnos, Yr oedd hen frawd (cobler) yn Trawsfynydê. mewn cyflwr drwg iawn yn bresenol, ac yn methu dilyn ei alwedigaeth. Argymellwyd iddo gaei clod i'r Ty 05 gallai ddal i ddod. Mr D. Tegid Jones a ofynodd am roddi elusen iddo gan y credai y Meddyg y gwellhai yn fuan, a bod ganddo ddau fab caredig iawn wrthol Pasiwyd i roddi 4/- yr wythnos. Caniatawyd amryw geisiadau am esgidiau yn y gwahanol ddosbarthau Pasiwyd i'r Clerc wneyd ymholiad i aclios geneth ieuanc oedd yn cael ei chadw mewa sefydliad yn Manchester. Gohiriwyd y mater heb bendsrfynu y swm ofynid mewn .achos o Tanygrisiau. Yr oedd ei wraig wadi rujfhed i'r Assylum,

vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv TALSARNAU. Dydd Sadwrn, yr oedd y Milwyr Tirol yn cyrchu am Aberystwyth. Tri aeth oddiyma, ac yr oedd golwg filwrol arnynt yn eu gwisg- oedd swyddogol. Priodas a rhoi i briodas sydd yn cymeryd lie, .y dyddiau hyn, ac i birhau yn y dyfodol, fe ddyliwn. Bydd Mr William Davies, Penybryn, a Miss Jennie Williams, Penralit, ya cael eu priodi dydd Sadwrn nesaf yn Portmadoc, Fe ddywedir hefyd fod eraili ya dilyn. Pwy gyn- hyrfodd yr awyr y waith bon tybed ? Ai y bonwr o Griccieth ? Mae hen draddodiad yn dweyd, pan fydd llawer yn priodi mai arwydd byd gwan a chaledi ydyv.. Gobeithio nad e. Mae Mr T. J. Evans, Ty'allidiard, wedi dechreu adeiladu ei dy newydd yn yr Ynys. Mr Robert Evans, Ty'aliwyn, ydoadd y cyn- Ilunydd. Saif ar fia y ffordd sydd yn arwain i Harlech. Mae Ymwelwyr yn dechreu dod yn Iluoedd i'r ardal hon eleni eto, a'r rhagolygon yn rhag- orol am dymcr llwyddianus. Mae y lleoedd a ganlyn wedi eu gosod :—Cefngwyn, Bronynys, Gwyndy Mawr, Tyddyn'reglwys, Castle View, Glanllyn, Minaffen, Tygwyn (Mrs Thomas), Rbosigor, PJasuchaf, Cefntrefcr Fawr, Tre- gwylan, Canycoed, a Ship a Ground, ac yn; sicr ais gallant gael lIe mwy dymunol i fwvn- bau eu hunain, Caeot aweioa mor a mynydd, afonydd a llynosdd, ynghyd a digonedd o gyflsusderau tu sg at ea gwneyd yn hapus. Dymunwn awgrymu i'r Cyngor Plwyf am iddynt ddarparu ar gyfer pe digwyddai tau dari, allan yn y pentref. Mae damweiniau o'r natur yma yn digwydd, ac mor wired a hyny, Did oes yma yr ua ddarpariaeth tuag at gyfar: fod a'r cyfryw.—GWYLIEDYDD,

TRAWSFYSMYDD. MARWOLAETH.—Y mae gcnym yrwythnos. hon y gorchwyl pruddaidd o pofnodi marwol- aeth yr hen chwaer Gwea Edwards, Ty'ay- maes, Talyllya, Corris, yr hon a fu farw Gorphenaf 22ain, yn yr oedraa o 67 mlwydd1 oed. Genedigo! ydoedd o Trawsfynydd, a march i'r diweddar hen frawd didclan Griffith William, Tyn rhedyn. Symudodd oddiyma paa yn weddoi -'eaanc. Bu hi a'i phricd yn c. dw ffarm yn nhop Corris, ond er's ychydig o t1; nydd2 u yn ol symodasant i Ty'nymaes. Yr .oedd yn aelod ffyddloa Kjda'r Methodistiaidi Callinaidd yu y lie. Eu yn dioddcf am flyn- yddau. sc er pob gofal meddygol, petthynasau, a chyfeiliion, ehedodd ei bysbryd ymaith, al, dygwyd ei chorph i orwedd i fynwent gyhoedd- us Trawsfynydd, Gorphenaf 25ain. Daeth. tyrfa Suosog i dalu y gymwynas olaf iddi, pryd y gwasanaethwyd gan y Parcha. H. Levi Jones, Croesor; R. R. Jones, Abergynolwyn a David Hughes, Trawsfynydd. Gadawodd briod a llu o berthynasau i alaru eu coiled ar ei hol. Brodyr iddi ydyw Mri. W, G. Wil- liams, Ardudwy House; a G, G. Williams,, Mona House. Huned yn dawel.

LlosgiacS Caste!! a Gwesty. Boreu ddydd Mawrth, llosgwyd Castell Menlongh, Gaiway, a'i tioll gVuNvys, yn lludw. Sedd Syr Valentine Blake ydoedd, ac yn ffodus yr oedd ef a'r Arglwyddes Blake oddicartref ar y pryd. Collodd Miss Biake ei bywyd yn nghanol y tan, a'r ddwy forwyn trwy neidio o o ben to perthynol i'r castell. Ni lwyddwyd i arbed dim. gan i'r taa ddinystrio yn llwyr bobpsth oedd yn y lie gan adael dim ond y muriau moelion i sefyll Yy oed(I yn heaafol iawn a'r trysorau teuluaidd oedd ynddo yn werthfawr nodedig, ac yn ganoedd o flwyddi oed. Yr un boreu, bu iaa dinystriol yn Kelvin Hotel, Belfast. Collodd tri eu bywydau yn y tan, ac anafwyd saith eraiil. Yr oedd y gwesty yn llawa o yrawelwyr ar y pryd, a hwynthwy oeddynt y mwyafrif o'r rhai andodus. Acbos- wyd colledion trymion. GweJwyd y tau gaa fachgea dreuliodd y BOSOQ ar yr heol, AC BYS- bysodd heddgeidwad o r peth leIy caed cyn- p6th fel y caed'c y ii- orthwy buan.