Y Rhedegydd

— | I N0B1A3A0 WYTliNOSOL I A OES GYTUDEB V8 V ? j Dydd Gwener diweddaf, cyflawnodd Mr Asquith ei addewid i ddywedyd ryw gymaint am yradrech v pedwar gVvr sydd yn cynrychioli'r Llywodraeth a'r ped war a gycryehiolant yr-Wrthblaid i ddyfod i gyd-ddealltwriaeth ynghylch cwesfciwn Ty'r Arglwyddi. Dywedodd eu bod wedi cyfarfod ddeuddeg o lweitb- iau, a'u bod wedi bwrw golwg yn oflus ?r y cwestiynau sydd mewn dad! gyda'r canlyniad eu bod wedi cyrac?,d pwynt a ca?nlyniad eu bod we' bair iddynt ell gyfrír ei fad nid yn ddyraunol yn Unig ond yn angenrheidiol hefyd iddynt barha.u i ymgynghori ynghyd. Yn wit- aeth yn mhellach, a. dywedodd eu bod yn barnu na fyddai yn iawn iddynt beidio gwneyd felly. Gwnaeth yn ddigon eglur nad yw yr ymgynghoriad yn un a all barhau dros amser anmbenoiol, ac os gwelir nad oes debygolrwydd y llwyddir i ddyfod i j gytundeb ag y gellir ei hysbysu i'r senedd cyn diwedd y senedd-dymor presenol (yn mis Tachwedd), y rhnddir teifyn ar yr ymgynghoriadau. Mewn atebiad i gwestiwn a ofynwyd gan Syr Henry Dalziel, dywedodd y pery vi "cyuaf:u'eddwyr" i gyfarfod yn ystod ?rwythnosau y bydd y senedd wedi ei gohirio. Sylwyd fod yr hyn a ddywed odd yn ysgrifenedig ganddo yn ei law, a'i fod yn ei ddarlien yn of'alus iawn, a chymerwyd hyny fel arwydd fod y geiriau wedi eu gweied gan ei gyd- gyflafaveddwyr bob un ac wedi eu cymeradwyo ganddynt. Nid cynt yr eistedlodd Mr Asquith i lawr nag y brysiodct yr aeiodau a'i ciywsant aiian o'r Tv, a gweiid hwynt yn ymdyru yrmt I a tbraw yn rhodfeydd y Ty yn holi eu ¡ gilydd yughvlch. arwyddocad yr hyn a glywsent, Crtdai y rhan fwyaf fod cytundeb yn y golwg," ood nid pawb. Parai gobaith am gytundeb i'r Toriaid I deimlo yn llawen, ondarwyddion o bryder yn hytrach na llawenydd welid ar wynebau r Ehyddfrydwyr. Ni alJant gredu y cytuna'r gwyr a gynrychiolant yrWrthblaid i ddivvygio Ty'r Arglwyddi ac i gyfyngu ar ei allu i fesur a fydd yn foddhaoi. Ofnant felly mai cyfaddawd anfanteisiol i Ryddfrydiaetb a geir, ac y mae yn rhaid i ni addef ein bod i ryw fesur yn cyfranogi o'u hofn. Ond y mae yn mhtith yrwyth un gwr ag yr, ydym yn hwyrfrydig i gredu y dydei j enw wrth gytundeb neu gyfadlawd felly. Canghsllor y Trysorlys ydyw hwnw.

mWEDD ANiSSWYLIADWY. I Diweddodd y cythrwfl yngbylch geir- ilad y Declarasiwn Brenhinol mewo modd anisgwyliadwy ia.wn. Gwyr ein darllenwyr fel yr oedd llu o gymdeithas- au a wneir i fyny o bobl sydd yn edrych arnynt eu hunain fel unig wir amdditT- ynwyr Protestaniaeth yn ehwythu byg ythion a chelanedd, a bod yr adran Anghydlifurfioi o'r Blaid Eyddfrydol yn llwyr anghymeradwyo y geiriau y gelwid i'r tayrn eu harfer ei fod yn aelod o'r Eglwys Sefydledig yn ol y gyfraitb. Pryd nad oedd neb yn disgwyi v fatb beth, hysbysodd y Prifweinidog fod y Llywodraeth wedi penderfynu gadael y geiriau hyny allan a dodi yn eu lie frawddeg a dderbyniwyd gan bELwb o'r bron fel yn cynwys cymaint oil ag sydd yn angenrheidiol. Wedi'r cyffro mawr bu tawelwcli mawr. Pan bleidleisiwyd ar drydedd ddarlleniad y mesur ni chafwyd ond 52 yn erbyn tra yr oedd 246 drosto. Dydd Llun bu dadi arno yn N by't' Arglwyddi, a'r unig vir, a'i gwrthwynebodd yno oedd Arglwydd Kinnaird, yr hWil sydd yn edrych. -,i,r Brotestaniaeth a chulni fel geiriau cyf- ystyr. Rboddoclrli Archesgob Oaergaint gymerad wyaeth lawn i'r mesur yn ei ffurf diwygiedig, ac felly y gwnaeth Ar- glwydd Lansdowne hefyd. Nis gallai DUJ Norfolk ac Arglwydd McDonnell gael iaifch yn ddigon cref i roddi myneg- iacl i'w teimladau diolchgar i'r Llywod- raeth am ei gwaith da. Yn mhen diwr nod neu ddau bydd y mesur wedi cyr- haedd pen ei daith yn ddiogel. Mae'n hysbvs in darllenwyr nad ydym yn eyfrif y gellir sicrhau Protestaniaeth trwy ysgrifenu geiriau nac meym oyf- raiith nac mewn declarasiwn chwaith. Ni fuasai genym pegadawsid allan o'r declarasiwn bob gair a gyfeiria, at olygiadau crefyddol y teyrn. Os rhnid cael geiriau felly, dylent fod y fath ag i beidio rhoddi clwyf i deimlad cynifer ag un o'r deiliaid. Niwna y declarasiwn yn y ffurf bresenol hyny, ac y mae yn dda genym am hyny.

YR liiSPAFJ A'R FArmAN.- r 0 holl wledydd EWlOb, yr Hispaen a Pbor'tugal ydyw'r gwledydd mwvaf Pab- yddol, ac y mae hyny yr un peth a dy- wedyd mai ynddynt hwy y ceir yr an. wybodaeth fwyaf dygn ac y mwvnha'r deiliaid leiaf o ryddid gwladol a chref- yddol. Yn awr mae Llywodraeth yr Hispaen a'r Fatican wedi dyfdd i wrth- darawiad, ac mae'r llywodraeth wfedi myn'd cyn belled a galw ei Llys genad adref o'r Fatican: gan adael ei ysgrifen- vad yno am r y w" ydd yno am ryw gymaint o amser i ofalu am fuddianau yr Hispaen. Cyf- ododd yr helynt ynghylch mesur sydd wedi ei ddwyn i fewn IT senedd His- paenaidd gan y Llywodraeth a'i dyben i reoli Sefydliad Cymdeithasau crefyddol yn y wlad—Cymdeithasau ag y mae llawer iawn o honynt yn parthyn i Eghvys Rufain. Trwyddynt hwy y mae i fesur helaeth yn dwyn ei gwaith ymlaen. Tra y cyfynga'r mesur yma ryw gymaint ar ryddid y Cymdeithasau hyn, symud rai o'r rbwystrau sydd ar ffordJ Protestaniaeth gan chwanegu ychydig iawn at y tipyn rhyddid eiddynt hwy. 0 herwydd hyny, enynwyd dig Ilone(l(,t y Pab a'i gardinaliaid yn ddir- fawr, ac yn eu dig gwrthdystiasant yn erbyn gwaith y Llywodraeth a bygyth- iasant befyd. Mae'r Llywodraeth hono yn Ehyddfrydol, ac Did yw yn barod i gydnabod hawl y Fatiean i'w llywod- raethu hi na r HispSjen, ac y mae rhes- yxxiau dros gredu y cefnogir hi gan fwy- afrif cryf o bobl y wlad. Mae'r blaid glerigol yn ffyrnigwyllt, ac mae colofn- 1U'r newyddiaduron a'i gwasanaethant vn llawn o gvfeiriadau at ryfel cartrefol. Eisoes yr ydys yn trefnu i gynal ar- i ddangosiad gwrthdystiol yn Sebastian, ]18 yr erys y brenin ar hyn o bryd, ond y mao'n fwy na thebygol y bydd i'r Llyw- odraethwahardd hyny ac y bydd iddi, os cyfyd angen, trwy drais ei -rwystro rhag ciel ei gynal. Os felly, cyfyd ter- r fysg a bydd. yno dywallt gwaed a fydd, mae lie i ofni, yn ddechreuad rhyfel cavtrefol nas gwyr neb beth fydd ei ddiwedd. Da'fodd bynag ydyw gweled yr Hispaen o'r diwedd yn dangos na f/n i'r Pab a'i gardinaliaid dra-arglwydd- iaJthll arni Yr oeddyrn yn ofni nad oedd yn yr HispaeniaÙl diyni ddigon o gryfder i wrthwynebu neb na dim yn effeithiol: yn awr, mae genym obaith L:,wan y gallant ddyfod yn rhydd o'r caethiwed ddioddefwyd yn dawel gan- ddynt ar hyd y canrifoedd.

ARll IRA CHWANQG ELW. Iarll Derby ydyw'r gwr dair-blynedd- ar-ddeg a-thriugain yn ol rhoddodd ei daid brydles ar dclarn o dir i ryw ddyn a adeiladodd arno dy., Yn mhen blyn- yddoedd trowyd y tyhwn w yn dafarn. athafarn fu hyd ynddiweddar. Ychydig fisoedd yn 01 gwrthododd yr Ynadon adnewyddu ei thrwydded, ac y maenfc yn awr wrth y gwaith o benderfynu swm yr aiian ag y mae gan y gwr a ddaliai y drwydded hawl iddo. Dydd Iau dJ- weddaf, ymddango^odd cyfreithiwr Iarll Derby o'u blaen, ac ar ran ei feJstr n^wliodd ran o'r iawn iddo ef. Dywed- (dd y daw y brydles i ben yn mhen 26 ridvnedd, ac y bydd yr eiddo a ddaw i fpdiiant larll Derby y pryd hyny yn 11 >i ei werth nag a fuasai po nad atal- iesid trwydded y dafarn. Ar ran y tafarnwr. arall fod Iarll Derby wedi derhyn ac yn der- byn ac y pery i dderbyn byd ddiwedd y brydles yr ardreth fJynyddol y cytun- wyd arni, ac y bydd iddo yn mhen 26 mlynedd gael ei dir yn ol i'w feddiant a thy da arno. Heblaw hyn Did yw efe wedi cyfranu dimai at. gronfa'r iawn a sefydlwyd gan Ddeddf Trwyddedau y Llywodraeth Doriaidd ddiweddaf. Cy- merodd yr ynadon amser i ystyried yr nchos; ao nad ydynt, dybygwn, wedi rhoddi eu dyfarniad eto. Nid ydym yn gwyboc1 ddarfod i ni erioed weled cmg- raifffc mor nodedig o raib cy wilyddus tir- feddianwr mawr a cbyfoethog iawn.. Disgwylir i ni gyfrif a pharcbu Iarll Darby fel un o "bendefigion y bobl." Oad disgwylir mewn pendefig yspryd pendefigaidd ac actau felly. Os bernir Arglwydd Derby wrth y weithred hon o'r eiddo gwr ydyw sydd yn chwenych meui lle'r hauodd arall, ac yn ceisio elw heb lafur Gwael iawn ydyw ansawdd pendefig aeth. Prydain Fawr gan tnwyaf. Mewn enw yn unig y mae'r rhan fwyaf o'r Arglwyddi yn bendefigion. (::J" oJ b

prVniant pryolesoeoo oaphlau. Dydd Mercher, bu Mesur sydd o ddyddordeb neillduol i Anghydliurfwyr dan sylw yn Nhy'r Arglwyddi, set mesur i alluogi ymddiriedolwyr addoldai yn sefyll ar dir prydlesol i brynu y brydles (bydded y perchenog foddlawn neu baidio) am bris rhesymol. Cynyg- iwyd ail ddarlleniad y mesur gan Ia.rll Beanchamp (ar ran y Llywodraeth), ac y mae yn dda iawn genym gael rhoddi hysbysrwydd i'r ffaith ddarfod iArglwydd St. Aldwyn ac Afchesgob Caerefrog siarad yn mhlaid y mesiir, a siarad ya