Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
PLA Y GWARTIIEG. I
PLA Y GWARTIIEG. I Dcltcubartlt sir Lancaster.—Nid ydyw y pla mewn un naodd wedi darfod yn ngliymmydogaetU Wigan, er yn ff¡),lus nid ydyw wedi tori allan mewn un- rhyw fferniydd newyddion. Y mae wedi lleihau Uaiver yn nosbarth Leigli. Dywedireifod yn par- hau i ledum yn raddolyn nosbartli Bolton. Ni chym- merwyd un yn glaf yn ystod yr wythnos 0 fewn bwrdeisdref Warrington. Derbyniwyd adroddiadau gobeithiol o St. Helens hefyd, canys er fod yr afiech- yd yn yarbau yn y gymmydogaeth, nid ydyw yn ddiweddar wedi tori allan mewn lie newydd. I'd faddy muen f yn gwneyd yn sir Gaer ?—Ilys- bysa Afr. George William Latham, mewn llythyr i'r Tims, nad yw anifeiliaid aflach yn cae) eu lladd, 0 leiaf mewn rhai manau yn sir Gaer, tra y bydd un gobaitli am eu hadferiad; ond cyn gynted ag y deallir fod yr aehos yn anobeithiol, gorchymynir lladd yr anifail, a tlielir am dano yn ol y gyfraith newydd. Y canlvniad ydyw, fod yr afiechyd yn parlmu i ymledu i'r fferniydd cyfagos. Lkihad PIa y Gwartheg.—^ii oes un ammheuaeth nad ydyw y pla yn lleihau mewn gwabanol ranau o'r deyrnas. Credir fod hyn i'w briodoli i raddau liel- aeth i weitlirediad y mosurau a fabwysiadwyd yn ddiweddar gan y llywodraeth. Gwneir ymchwiliad mauwl i'r lioll gwestiwn yn y Medical Times am ddyddSadwrn. Dywed Dr. Parr, y Cofrestrydd Cyffredinoi, fod tyramorau o gynnydd a lleihad yn pert'avn i bob haint. Ei farn sefydiog ef ydyw, fod sydd wedi ffynu liyd yma, yn rhoddi lie cryf i ni ijgasglu y derfydd y pla yn fuan o'r wlad. Y mae yn seilio y fam hon ary ewrs a gymmervryd gan yr alieehyd yn ystod y naw wyth- nos cyn y laf o loilawr, 1866. Ymddellgys fod nifer yr ymosodiadau yn lleihau yn raddol, Cyr- haeddodd i'w uchder mwyaf oddeutu dechreu mis Mawrth; ae wedi hyny y mae wedi lleihau y naill wythnos ar ol y llall. Wrth ystyried deddfau sef- ydlog pob math o haint, a'r mesurau eifeithiol II gymmerwyd gan y llywodraeth, creda Dr. Parr y cymmer lleihad mawr le yn ystod y chwech wythnos nesaf. Gobeithio ei fod yn synied yn gywir.
^MWELIAD CANGHELLYDD Y DEYSORFAI…
^MWELIAD CANGHELLYDD Y DEYSORFA A LIVERPOOL. Y MA); cynglior Cymdeithas Cofrestriad y Rhydd- frydwyr yn Nekeubarth Sir Lancaster, wedi gwneyd trefniadau i groesawu y gwir Anrhydeddus W. E. Gladstone, Canghellydd y Drysorfa, mewn gwledd yn y Philharmonic Hall, ar brydnawn dvdd lau, y 5ed 0 Ebrill, i anrhydeddu ei ddychweliad dros y rban ddeheuol o'r sir. Y mae y boneddwr gwir an- rhydeddus wedi derbyn y gwahoddiad, ac y mae Mr. ftberle, o'r Alexandra Hotel, wedi cael ei gyfarwyddo i ddarparu y wiedd ar yr aclilysur. Y mae Canghellydd y Drysorfa hefyd wedi der- byn gwahoddiad oddi wrth Gymdeithas Ryddfrydig Li.erpool, i fod yn bresennol mewn cyfarfod a gynneiir yn yr Amphitheatre ar nos Wener, Ebrill y 6ed, er eefnogi Ysgrif y Diwygiad. Disgwylir yn "yderus y bydd iddo dderbyn y gwahoddiad hwii
I CHINA.I
I CHINA. I I 8YMMDDIADAU DYCHRYSLLYD GWRTIIRYFELWYB I [EXFm. SHANGHAI, Chwef. Sfed. .Y m-im gwrthryfelwyr Menfei yn dyfod yn fwy dy- chfynllyd yn barhaus. Y mae Newchong mewn perygl, ac y mae y trigolion yn dysgu trin arfau. Bygythir Hankow hefyd, gan fod y gwrthryfelwyr o fewn ugain milldir i'r ddinas, ac yn llosgi pentrefydd amgylehynol. Y mae y preswylwyr tramor yn ym- barotoi i wrthsefyll ymosodiad. Dywedir fod traf- noddwyr Lloegr a Pfraingc hefyd yn gwneuthur trefniadau er diogelu y trigolion, a bod y gwnfadau Cardiff Mi Ahjerine yn barod i roddi unrhyw gym- mhorth os bydd eisieu. Taenir y gair fod y gwrthryfelwyr yn bwriadu ymosod ar Peking. Dywedir fod y gwrthryfelwyr ger Swantow yn adeiladu Ilynges i ymosod ar Chow- chow-foo.
AWSTRIA A PRWSSIA. I
AWSTRIA A PRWSSIA. I Y maey Zndterische Correspondent am y 27ain 0 Fawrth yn sicrliau fod sefyllfa perthynasau rhwng Awstria a Prwssia yn ddifrifol iawn. Barnamidyn unig nad ydyw y perygl yn lleihau, ond ei fod yn cynnyddu bob dydd. Dywed fod sefyllfa gyllidol Awstria yn gyfryw fel y bydd yn rhaid gwneyd ym- osodiad yn ddioed ar 01 ymarfogi, amgylchiad ag sydd yn awr 0 dan ystyriaeth ddifrifol llywodraeth Prwssia. 1 I
IYR UNOL DALEITHIAU. I
I YR UNOL DALEITHIAU. A ganlyn yw y newyddion a dderbyniwyd gyda'r Asia:- NEW YORi:, Mawrth 15fed. Y mae dan D y Gydgyngborfa wedi pasio Ysgrif Iawnderau Gwladol. Cynnygiodd Mr. Sherman ben- derfyniad yn y senedd, yr hwn a roddwyd dan ys- tyriaeth Pwyllgor y Cyllid, yn dadgan no leiheir yr arian cylohredol oyfreithlawn am un flwyddyn i ddy. fod is law 423,000,000 0 ddoleri am un Ilwyddyn. Taenir y giir fod Syr Frederick lIruoe-Llys- genhadwr Prydain-wedi annog y llywodraeth i wneyd amlygiad eyhoeddus o'i hanghymmeradwyaeth o'r symmudiad Ffenaidd. Attebodd Mr. Reward fod y symmudiad Ffenaidd yn un o natur beryglna, os nad oedd yn drosedd o gyfraitkiau yr Unol Daleithiau ond tra y eadwai yr arweinyddion 0 fewn terfynan y gyfraitb, nid oedd y llywodraeth yn meddwl ymyryd àjhwYDt. Os ceid sicrwydd eu bod yn euog 0 dros- eddu y gyfraitb, bwriadai y llywodraeth gyhoeddi proclamasiwn ar y pwngo. Y mae dau gant o filwjr Undebol wedi cyrhasdd i Gaerfa Porter, yn Buffalo, a disgwylid ebwaneg. Tybir en bod yn cael en hanfon yno i amduifE/n y gyfraith gyda golwg ar ammhleid- garweh. Y mae dan gwmpeini FfeDaidd wedi eu rbestrn yn ngwasanaeth y Weriniaeth Wyddelig yn Louisville gau yr Uch-gadben Mangan, o Kentucky. Wedi hyny, cerddasaot yn orymdaith trwy y ddinas. Mewn oyfarfod Ffenaidd a gynnaliwyd yn Chicago, rhestrwyd nifer mawr o ddynion. NEW YORK, Mawrth 17eg. Y mae nifer mawr 0 ddyDion yn ymrestru yn bar- bans yn ngwasanaeth milwraidd y Weriniaeth Wydd. elig; ac y mae tanysgrifiadaa yn dyfod i mewn yn ddibaid a dywedir fod y symmudiad trwy y De, A gaidva yw y newyddion a dderbyniwyd gyda'r City of New York — NEW YORK, Mawrth \leg. Taenir y gair fod 40,000 II filwyr negroaidd sydd yn gorsafu yn y De i gael eu rhyddhau yn ystod y pythetnos nesaf. Dywedir eu bod yn disgwyl 10,000 o filwyr yn faan yn HaHax 0 Loegr, ae yr anfonir hwy yn ddioed o'r ddinas hono i New Brunswick. CynnaliwydJ cyfarfod cyhoeddus yn New York, gyda'r amean o ffurfio brigad lyngesol Ffenaidd. Cynnaliwyd cyfarfod gwrth-Ffenaidd yn New York a ffnrfiwyd oynghrair gwrth-Ffenaidd. Nid oedd nn dyn o bwy. yn bresennol yn y cyfarfod. Y mae Mr. Stewart wedi dwyn penderfyniadau i mewn i'r senedd yn pennodi ammodau derbyniad cyn- nrychiolwyr De i'r Gydgynghorfa. Awgryma y penderfyniadau byn y dylai y De fabwysiadn y gwell- iant Cyfansoddiadol yn rhoddi yr tin iawnderau gwladol i'r bobl dduon ae i'r bobl wynion, yn cyn- nwya yr etholfraint. Dylai y Taleithiau Delieuol hofyd ymwrthod a phob rhwymedigaeth i dalu dyled y gwrthryfel yn gystal a pbob bawl ar gyfrif rhyddhad y caethion. Os oydffiurfir a'r telerau hyn, annoga y penderfyniadau fod i laddeuant cyffredinoi gael ei roddi i bawb a gymmerasant ran yn y gwrthryfel. T mae y senedd wedi gwrthod rboddi derbyniad i Diriogaeth Colorado fel Talaeth. Hysbysir fod y Gwerinwyr wedi oario etholiad New Hampshire. Y mae aelodau Gwerinol y Gydgyngboifa yn am- ddiffyn gwladlywiaeth Mr. Johnson, ac wedi cynnal cyfarfod yn yr hwn y penderfynwyd ffurfio eu plaid mewn trefn i gefnogi aalaolygiadau, ae hefyd i anfon doiseb at y llywydd ynerfyu arnosymmud Mr. Stant- on a Mr. Harlan 0 swydd. Derbyniwyd hysbysiad fod Cymmanfa Ddemocrat- aidd Indiana wedi amlygu cymmeradwyaetli 0 wlad- lywiaeth Mr. Johnson, ac wedi condemnio yr tin a ddilynir gan y Gydgyugliorfa. Y mae y Llywydd Johnson wedi traddodi aneroh- iad, yn yr bwn y dywedodd fod y Gydgynghor- fa yn awr wedi bod ya eiBtedd am dri mis heb wneu- thur dim yn ymarferol tuag at adfera y De a tbrayr oeddynt yn parhan i wrthwynebu cynllnn y Wein, yddiaeth, nid oeddynt wedi galla dwyn yr nn gwell i mewn yn ei le. 't. _1 -1 'tr_1_ ivlynega y newyaaion a (laeroymwy"" ""pC."{}, y rhai sydd yn oyrhaedd i'r 12fed o'r mis diweddaf, nad oes un cvfnewidiad wedi cymm'eryd lie yn sefyllfa pethau yn Chil4. Yr oedd tair o ag?rlongan rhyfel Yspaeu, Yll, oael eu cynuortllwyogau wnfadau, yu gwibforio i'r Dehea i Valparaiso gyda'r amcan 0 chwlio am lyngesoedd Chili a Peru. Yr oedd y trafnoddwyr tramor yn Valparaiso wedi gwrthdystio yn erbyn gwaith Nunez, Ilywydd Yspaen- aidd, yn dadganfod glo yn :nwydd gwaharddedig rhyfel.
[No title]
Cynnaliwyd dydd Mawrth diweddaf yn ddydd 0 ympryd a gweddi 0 herwydd pla y gwartheg yn es. gobaeth Llundain. Y mae y Daily Teleqraph newydd dderbyn tele- gram oddi wrth ei ohebydd yn Paris yn hysbysu ar awdurdod dda, fod Stephens, H Head Centre" y Ffeniaid, wedi cyrhaedti i ifraingc, ar ol myued trwy Ysgotland.
I LLYTHYRAU DAFYDD FFOWC.…
I LLYTHYRAU DAFYDD FFOWC. I nifif IV. FTDDIGIOXS, Dyma fi'n gafel yn y nghwilsin unwaith etto i swenu gair ne ddau o mhrofiad, wel tase. Os yda chi'n cofio, mi ddaru'n roi pen ar y mwdwl y tro'r blaun pan oedd y ffair oeshwn ddycli'mygol hono'n mund ymlaun, a Garibaldi yn mund i gael i daro i lawr i bobol Missowri. Tydw i'n mund i ddeud dim chwaneg ar y pwngc hwnw rwan; end mae rhen Gydwalad wedi addo swenu ilythyr ar y pwngc hwnw a'r Hero bach y tro nesa ceiff 0 gyfle, a gadael i mina'i gael o i'r FAKER; ae mi rydw'i'n shAr y bydd o'n llythur gwerth i ddarllen, a chimmin 0 frasder sens yntho fo ag sydd 0 frasder naturiol ynghorpws yr hen ffrind i hunan. Tydw i ddim chwedi anghofio "Arwrgerdd y Ll'goden Eglw's chwaith. Gan y mod i'n bwriadu i gryn lawer 0 f'enwogrwydd llenyddol i grogi wrth y gerdd hon, ryda chi'n gwel'd fod eisio i mi gym- mud pwyll a 'mynedd i'w gneud hi'n ddigon ere' i ddal y fath dynelli anferthol 0 bwyse. Mi ddigwuddodd fod gin i dipyn o neges y dydd o'r blaun i fU2'd i gym'degaeth y Bala. Fuo mi ddim yn hir cyn darfod y musnes yno, ond gan fod Goliath wedi mund i wth 0 oedran 'rwan, ae felly yn dueddol iawn i.deimlo'n flinedig ar ol teithio rhllw dipyn go lew 0 ffordd, mi 'ddylis i'n inion mae'r peth gore er mwyn heddweh fase gadael iddo fo gael ffid go dda, a thipin (I ainser i gypllivyso. Mae rhen bechadur gyno fo chwedi dysgu criin lawer 0 dricsus pur od os budd amo fo eisio diogi-mae o'n camu 'i ben fel cryman, yn tynu gwuneb ey'd a phost llidiart, yn Ilusgo'i draed wel tase fo ar i gyngor prun wnae o'u gadael nhw ar i ol ynte peidio, a ddeudithoddim pwmp o'i ben wrth neb. Rhag iddo fo fund i chware rhen gastie wel ene yn y Bala-o blygid waeth gyno fo yn y byd ymhle nac o flaen pwy y gneiff 0 ddangos i hanticks-digon 0 brawf 0 hynu ydi fod 0 wedi pashio Esbog Bangor unwaith heb roi law ar i gap iddo fo-tase gyno fo law a chap hefyd; ond tydio wahaniaeth yn y bud am hynu, mi ddaliwn am bwn mul 0 lyfr Mr. Mainwaring ar drin clocie, tase gin Goliath ddwy law am bob blewyn sydd arno fo, a hanner dwsin 0 gapie am bob cam gerddodd 0, na chymre fo ddim welodd 0 'rioed am roi buw i Eglwyswr na Thori. Ond dyna oeddwn i'n mund i deud-y mod i wedi adael o yn y stabal i enjoyo ei nun, lie wecii muml i roi tro i gae Ty isa, Xre rhiw- aedog, yn agos i'r dre,' lie 'roedd llawer iawn 0 bobol wedi ymgasglu er mwyn gwel'd y becbgin yn 'mrys- on 'redig. Tydw i ddim yn mun'd i neud sylw yn y bud ar 'u gwaith nhvr'n troi, ond yn unig ddeud fod yno bawb yn treio 'i oreu, a bod y rhai ddaru golli fel beirdd mewn 'steddfod yn credu bod nhw wedi cael cam na fase nhw'n ynuill. Yr hyn ddaru dynu fy sylw i oedd y tair hwrfi hynu ddaru nhw floeddiojyn y diwedd. 'Roi i mi ddarllen lianes yr ormes ftlldigedig fu gvvr y Rhiwlas yn ei dangos tuag at i denantiaid yn amser y leesiwn ddiweddaf, mi 'roeddwn i'n meddwl y base yn llawn eystal gin i fod yngliroen y dun hwnw ddaru syithio ymusg lladron es talwm a bod yngliroen Preis y Rhiwlas, ar ol iddo neud i hun yn wrthruch casineb pob dun sy'n earn rhyddid a ehware teg. Roeddwn i'n meddwl na fase pobol y Bala gimmin a chrybwyll i enw fo heb neud gwuneb wel tase nhwnewudd lyngeu pwus o solts, ac y base' nhw'n arfer i enw fo i ddychrun y brain o'r caeau yd.. Ond lui welis i rwsnos dwaetha fod pobol y Bala yn credu 'rathrawieth hono fod cyfoeth yn euddio lliaws 0 bechode, ae allse nhw ddim cimmin a cliynnal ras 'redig heb i diweddu hi wrth roi cheers i'r dun oedd yn bygwth i gyru nhw o'utrarmudd os na fase nhw yn fotio fel 'roedd o'n dewis. Tasw ni'n gwbod y base'r fath beth yn eymmryd lie mi faswn i'n shwr o ddwad a'r hert Gydwalad hefo mi, er mwun iddo fo, pan oedd pobol y Bala yn gwaeddi hwre i ddyn y sgriw, roi yr hen lais hwnw sy gyno fo allan mewn un storm liwtiadol o anghymmeradwyaeth. Ond gan nad oedd yr hen ffrind hefo mi doedd gin i ddilll i neud ond rlioi gwers dda i rai o'r rhai fuo'n gwaeddi. "Parch i'r hwn mae parch yn ddyledus ydi fy moto fi; ae os budd dim drwi ymddygiade yn haeddu cael i drin fel arall, er mwyn pob peth gadewch iddo fo gael i haeddiant, heb ddim lol, belli bynag fyddo'i sefyllfa fo yn y bud. Tase Mr. Preis yn ddun tlawd rydwi'n shwr y base fo'n cael i liwtio allan o'r wlad; ond am i fod o'n berchen tipin o bethe'r bud yma, rhaid i bobol y Bala fund i waeddi hwre a ffalsio iddo fo. Tua naw o'r glocli nos Sadwrn dwaetha, mi ddaru Betti mhyrswadio i fund hefo hi i roi tro trw'r ffair, i edrych beth wele ni. Roeddwn i'n lied anwllysgar i fund allan o'r ty ar noson mor arw, ond gan fod yr hen wreigan yn deud fod arni hi eisio tipyn 0 gig ilres erbyn y Sal, a rhyw bethe erill blaw hynu, mi benderfynis fund; ae yn wir i chi, oni bairnod i wedi priotU'n barod nai fase'r olwg gefis i ar y merched nos Sadwrn yn ddigon i neud i mi benderfynu byw yn hen langc tra baswa i'n byw. Dyna lie roedden nhw a'n crinolins 0'11 cwmpas fel ymbarelos a'u gwynebe i lawr, yn lygio ymreiehie ffyliaid o fechgin meddwon, gan gerdded o'r naill dafarn i'r llall, a'u dillad nhw cin lyped a chrwyn dyfrgwn. 'Roedd yn biti gin ynghalon i gweled nhw, rai 0 honun nhw'n enethod reit bropor, a phob cym- mhwysder allaaol ynu nhw i neud gwragedd gofalus a glanwedd. Ond mi alia nhw gymm'ryd eu 11 w na cha nhw butli wýr gwerth 11 crel nhw mewn ffair; 0 blegid mae'r bechgin sudd a rhwbeth yn eu pene nhw blaw blawd lli a bone eabbatsh yn gwbod o'r gore na fase dim ond llafnesod 0 ferched disens a dibarcli iddyn u hunain yn jolihoitio gefn trymydd nos drwy'r mwd a'r baw o'r naill dy tafarn ir llall. Fase run baehgen 0 sens yn gafel ynit nhw a gefail dan. A clian y mod i wedi sylwi ar bwnge y merched fel hun, 'tydw i 'n dymuno gosod y rhai sydd yn crwydro ar hyd y strldoqdd, sefyll ar gorne'ydd, a clnverbun a ffenestri siope. bob amser o'r nos braidd, y byddai'11 sicir 0 drin i cyflwr nhw'n liallt ofnatsan, os gwelai nhw felly byth etto, 'Rydw i wedi gneud cytundeb liefo pedwar o ddynion i fod ar eu watch; nhw, i swenu enw pob un o honun nhw ar lawr mewn Ilyfr pwrpasol, a gadel i mi wel'd y list bob wuth- nos. 'Does gin i ddim amser 'rwan i fanylu ar y pethe rhyfedd welis i yn ffair y blode;" mae hi'n amser prysur arna i liefo trin yr ardd ar hun 0 brud, ae felly rhaid i nii ganu mesur bur i chi y tro yma. Na i ddini ond just ddeud wrth derfynu mod i wedi cael tviiu fy sulw yn fawr gan ruw Ianci heglog, hirfain, wel tase fo chweclieael i dynu hanner cant o weithie drwy dwll gwimbled, yn cario polun mawr yn i law, a sty Hen ar i ben 0, yn cynnwys yr argraph ganlyn- ol:— AR GOLL O'R JIERICIA. I Dyna banner lanci a hanner Cymro, rhywle tua deugien oed, yn crymu, yn lied syth, golwg lied ddoc- I tornidd arno fo, Mae i foche fo un 0 bob ochor i'w drwyn 0, a loesie tu fewn idyn nhw. Pan welwud o dwaetha, 'roedd gyno fo gruB 0 bapur newudd am dano, gwasgod o groen buffalo, cot fyhogani, scholar wedi gneud 0 dywarehen o ddaear Missouri; 'roedd gyno fo dry wsus beef steaks am i goese, sane o hau- arn bwrw, a sgidie gwydur am i draed. 'Roedd gyno fo garped bag ymhob llaw, a bocs mawr yn y Hall; 'roedd yno un o weithie glo Cambria Ncwydd yn un carped bag, cae gwair a dwsin 0 wartheg yn pori arno fo yn y llall, a'r boes yn llawn o ddeunydd ideat i roi mewn papure newydd, a hanesion rhyfeloedd cartrefol. Mae'r llyth'rene canlynol wedi marcio mewn pitch y tu ol i'w ddwy glust chwith o-G r-b- 1-d-i. Os oes rbywun yn gwbod ble me 0, dymunir arnu nhw i lapio fo mewn enfolop, a'r ddau ben yn y gored, a gosod dau stamp arno fo, a'i ddrectio fo at Barnum, prif showman y byd. Yr eiddoch, tan tro nesa' I DAIAIIU EFOWC.
I DIENYDDIAD YN STAFFORD.…
I DIENYDDIAD YN STAFFORD. Boreu ddoe, cafodd George Bentley ei grogi yn ffryiit carchar y sir yn Stafford, am lofrnddio John Pool, yn agos i Eccleshall, ar y lOfed o fis Ionawr diweddaf. Dichou fod ain darllenwyr yn eofio fod Pool, ar yr Sfed o'r mis crybwylledig, yn yfed mewn ty tafarn yn Offley Brook, pan ddaeth Bentley i mewn, ac a ofyuoddam rywbetli i'wyfed;rhoddodd y trangc- edig ddiod iddo, a buont yn yfed gyda'u gilydd am beth amser. Pan ymadawodd Pool o'r ty. oafodd ei ganlyn gan Bentley, yr hwn oedd wedi holi am y cyfeiriad yroedd Pool wedi ei gymmeryd. Y borea canlynol, cafwyd Pool yn gorwedd ary ffordd yn hollol annheimladwy, a brou wedi marwei benglog wedi cael ei garo i mown yn y modd mwyaf didru- garedd gau gareg wedi ei rhwytno mewn cadach llogell, yr hon a gafwyd wrth ei ochr. Dygwyd y truan anffodns yn ddioed i dy gerllaw, lle y bu farw mewn ycbjdig bach 0 amser. Yn y oj famser, yr oedd Bentley wedi cael ei gym meryd i'r ddalfaodany cyhudfliad 0 ancilio o'r lyddia a phan wnaed amgylehiadan y llofrnddiaeth yn hys. bys, syrthiodd drwgdybiaeth arno etar unwaitb. Pan chwiliwyd ef, gwelwyd ei fod yu gwisgo gwasgod ao esgidlau y dyn llofraddiedig ar y pryd. Yr oedd am- gylchiadau ereill yn profi tu bwnt i bob dadl mai Bentley oedd yu euog 0 gyflawni y weithred. Er pan gafodd ei gondemnio, darfu i'r oreadur annedwydd gyfaddef ei enogrwydd, a ohydnabod eyflawnder y grapedigaeth. Ar ddydd Sadwrn diweddaf, daeth ei dad, ei frawd, a'l chwaer, i ymweled ag ef, a thra, ohefn ar ddydd Linn, talodd ei ddwy chwaer ymwel" iad ag ef, ynghyd A brawd larall ag yr oeld y fear- chaior condemniedig wedi amlygu dymuniad neill- duol am ei weled. Yn yated yr holl ymweliadau hyny, arddangQsodd y parodrwydd mwyat i gyfarfod ei dynged, ao erfyniodd ar ei frawd i roddi i fyny dafarnau a chwmpeini drwg, y rhai, ebe fe, oeddynt wedi bod yn foddion i'w diwyn ef i'r cyflwr anned- wydd yr oedd ynddo ar y pryd. Aeth y carcharor i'w wely am ddenddeg o'r gloeh nos Lun, a ehysgodd yn drwm hyd bedwar o'r gloch y noreu, pryd yr oedd wedi dymuno arnynt ei alw. Cyfranogodd 0 swper yr Arglwydd am bump, ao ya fnan ar ol hyny, cym- merodd ei foreufwyd. Fel yr oadd amser y dienydd- iad yn agoshau, decbreuai y bobllymdyru ynghyd i gael golwg ar un o'n eydgreaduriaid yn cael ei|hyrddio i dragwyddoldeb etto, yr oedd y nifer oedd wedi ym- gasglu ynghyd y tro hwa yn llai nag a welwyd erioed o'r blaen yn Stafford, 0 leiaf 0 fewn cof neb sydd yn fyw yn bresennol. Gynted ag y deehrenodd cioch y carchar dingcian, cychwynodd yr orymdaith alarue tua r crogbren, y carcharor yn cael ei gynnortbwyo yn ei flaen gan un 0 swyddogion y carobar. Gosod- wyd ef ynddioed Oj dan y pren angeool, tynodd y dienyddwr (Smith, a Dudley) y cap dros ei wyneb, a threfnodd y rhaff yn gyfaddas 0 gwrnpas ei wddf, a thra yr oedd yn gwneuthur y parotoadan angemrheid- iol, gwelid yn amlwg fod y llofrudd yn gweddïo. Tynwyd y follt; ac ar ol gwingo amychydig amser, ehedodd enaid y llofrudd i ymddangos 0 flaen gorsedd yr Hwn na wna gam a gwr yn ei fater. Gwnaeth Bentley y cyfaddeflad canlynol mewn ys- grifen. wedi ei gyfeirio at gaplan y carchar:- Anwyl Syr- Yr wyf yn awr yn myned i amlygu i chwi yr holl amgylchiadau cyssylltiedig i'r trosedd ofnadwy, am gyflawni yr hwn yr ydwyf yma. Ar yr 8fed 0 Ionawr diweddaf, fel yr oeddwn yn myned i Offley Brook, gelwais yn nhaitrndy y Four Crosses. Gofynais i wraig y ty am lymaid o ddiod fain. Dy- wededd hithau mewnattebiM nad oedd ganddi ddim. Ar hyn, mi a droais i fyned ymaith. Yr oedd dau ddyn yn eistedd yn y ty, enw un o honynt oedd John Pool, ac enw y llall oedd Thomas Sutton. Galwodd John Pool arnaf i droi yn ol, ac yfed o'i beint ef. Wedi hyny, 'dywedodd wrtbyf am eistedd i lawr. Gofynodd i mi beth oedd fy enw, ae o ba le yr oeddwn yn dyfod. Eisteddais i lawr, a chawsom lawer iawn o yraddyddan yn ystod y prydnawn, a chawsom hefyd lawer iawn o gwrw. Aeth Pool yma.;th yn bur feddw. Yr oeddwn innau yn hynod feddw hefyd: ond yr oeddym ein dau yn berffaitli gyfeillgar ii'n gilydd. Dywedodd wrtbyf ei fod yn bwriadu myned i Leek y dydd canlynol, a cheisiodd genyf finnau fyned gydag ef, gan addaw y cawswn ran 0 bob petli fel efe ei hun, cyhyd ag y parhiiai ei arian, ao hyd nes y caem waith. Ceisiodd genyf kefyd fyned gydag ef y noswaith hono i dy fy ewythr, a'r hyn yr addewais gydsynio. Gadawodd y ty rhwng pedwar a phump o'r gloeh yn y pryd- nawn. Ni ddaeth yn ol. Mewn amser byr ar 01 hyny, aethum i fy hunan allan i efail y gof i ofyn pa ffordd yr oedd efe wedi ei cliymmeryd. Dywedwyd wrthyf ei fod wedi myned tua'r Walk Mill. Ar hyny, aethum yn ol i'r tafarndy, i edrych a oedd yno ddim diod wedi ei adael, Wedi hyny. deuais yn fy ol, ac aethum ar ei ol ar hyd y ffordd, i fvned gydim ef i dy fy ewythr. Fel ag yr oeddwn yn troi heibio cornel o'r ffordd, gwelwn ef yn eistedd ar ochr y clawdd. Cefais fy nhemtio y pryd hyny i'w lof- ruddio a'i ysbeilio. Gan hyny. cymmerais fy ngha- dacli oddi-am fy ngwddf; cyfodais gareg fawr ifyny a rhwymais hi yn fy nghadach. Aethum ato; ond dywedodd fy nghalon wrthyf nas gallaswn gyflawni y weithred. Pasiais heibio iddo; eithr temtiwyd fi yr ail waith i droi'yn ol. Nis gallaswn wneyd y tro hwn drachefo; felly, aethum heibio iddo yn lied bell oddi wrtho. O'r diwedd, troais yn ol ato; tarewais ef dair gwaith yn bur galed ar ei ben; ond ni sym- mudodd efe un cam. Ni ddafcgosais iddo un drugar- edd; eithr yr wyf yn gobeithRrfod Duw wedi cym- meryd trugaredd ar ei enaid, fel y mae wedi cym- meryd trugaredd arnaf fi, ac y bydd i mi gyfarfod ag ef yn y nefoedd. Wedi hyrv, cymmerais ei arian o'i logell, a'i wasgod oddi am dano, ae wed'yn ei es- gidiau oddi am ei draed. Tybiais fy mod yn clywcd rhywun yn dyfod; gan hyny, rhedais ymaith gy<la'r pethau, a gosodais hwynt am danaf. Wedi hyny, aethum i Eccleshill, lie y prynais slop a chadach
MR. BRIGHT A SYR WILLIAM HUTT…
y cantd. dynion, y rhai, yn mob aract a ''?Uoedant add ),nsilrhall y doib-, trtlii,,xdau gweitli- ? torf 0 «-■«-• ? a ,)?r?gM? nnh, 'T?? pan wneir arddang- osia,i ¡¡chel ??nderfynot o ewyllys y I'?bl. Pe htrtil ii P-lrliament street, o Charing Cross i'r i?y- w Fdffvs Gndemol yn ,lawn o ddynion yn cei?o v^ f W w}-Shdol fel ? oedd ddwy flynedd yn ol ?? '? d?ion wedi dyfodi Mrhydeddu Ital?d enwog. fVs-ai yr enHibwyr hyn ymddwyn yn foesgar, os na d I??nt ?ru rhyddid. Y mae yr ysgrif yn uppelio .t\-d?barthMd!mgweithiolyngy8t??&t y dos- birthiadau canol. Mae yn fesur o estyniad yr eth- o? .vt i'r naill a'r Hall o honynt, dylent ymuno yn ? ?M" i'w wneyd yn gyfraith. Nis gall yr hyn a ??nebir?nyToryaid a hr.dwnaeth fudr lai ?! Mdd" cefnogaeth pob Rhyddfrydwr ynydeyrn? « Pe neilUuai pobl Birmingham ddiwrnod, nid i "vmostwng," end i amddiffJD eu hiawnderau me?n cvfarfodydd mawrion, neu un cyfarfod aruthrol, gallent gefnogi Ysgrif y Diwygiad a dymcliwelyd y aallu sydd vn bygwth cau drysau y senedd yn erbyn vbobl Yr wyf yn gobeitbio y rhoddir cefnogaeth iielaethynholl drefydd Prydain Iawr yn ystod y pythefnos nesaf i'r llywodraeth a'r ysgrif. Os cenr v bleidlais o ddiffyg ymddiried yn erbyn y llywodr- tb, cyfnewidir y Weinyddiaeth, neu dadgorplnr y jjnedd. Os gwna y trefydd eu dyledswydd, bydd y llvwodiaeth yn ddiogel, o herwydd fe fydd yr ysgrif I yn ddiogel, a sefydlir yr etholfraint am unwaith ar sylfaen fwy rhesymol. Yna gall y wlad droi ci sylw at drefniad ae ad-ddosharthiad yr eisteddleoedd, yr llyn sydd yn lIawn mor angenrheidiol a helaethiad yr etholfraint, i jroddi cynnrychioliad teg i'r bobl. Bvdd cvfarfodydd mawrion a. deisebau mawrion, nid yn unig yn ddefnyddiol, ond yn eifeithiol. Ydwyf, yr eiddoch yn gywir. JOlIN BRIGHT. Y mae y boneddwr anrhydeddus hefyd wedi anfon attebiad i waboddiad i fod yn bresennol mewn eyfar- fod a gynnaliwyd yn Sheffield:- 4 HANOVI-.I: STREET, LLCNDAIN, Mawrth 20Jed. Anwyl Syr Mae yn ddrwg genyf ddyweyd nad wyf yn gweled un gobaithy byddafyn alluog i ddy- fod i Slwflietd i gyfarfod cyhoeddus, ae nis gallwn lefaru mewn cyfarfod yn yr awyr agored, Ni feidd- iaf ymgymmeryd a gwaith oedd yn ddigon caled i'w ddwvn usain mlynedd yn ol, a dylwn gymmeiyd rlivwfaint 0 ofal am fy iecliyd fy hun. Pe defnydd- iai v dosbarthiadau gweithiol rliyw lwybr effeithiol i arddangos eu teimladau, byddai yn sicr 0 gael dy- lanwad mawr ar don y senedd. Dywed gwrthwyn- ebwyr yr ysgrif nad ydynt yn meddwl am ddim ond eu cyflcigau ac ymryson a'u meistriaid, ae nad ydynt yn gofalu dim ynghyleh iawnderau gwladol. Da iawn fyddai i'r haeriad hwn gael ei wrthbrofi ynte, os gdlir; a byddai cyfarfod mawr 0 auetholwyr cich tref 0 wasanaeth mawr. Y mae Ysgrif y Llywodr- aeth yn un dda, er mai o'r braidd y gellir ei galw yn un fawr. Yr wyf yn meddwl y dylai. y Diwygwyr ei chefnogi; ac yr wyf yn credu, os pesir hi, y rhydd dou fwy rhyddfrydig i'r senedd, a bydd 0 wasanaeth nid bychan i welllllueindecldfwriaeth. Maeyn ddrwg genyf nas gallaf ddyfod i'eh helpu chwi; ond rhaid i mi ddefnyddio gwyljau y l'asg yn orphwysfa i mi fy liun ae i'm teulu, oddiwrth y rhai yr wyf yn cael fy ysgaruyn ormodol yn ystod yr eisteddiad seneddol. Bydd yn dda genyf glywed eich bod yn gwneuthur rhywbeth yn cicli tref. Fe wnai cyfarfod cyhoedd- us a deiseb fawr les. Ydwyf, &-c., Jon" BRIGHT.