Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
9 erthygl ar y dudalen hon
.TELERAU AM Y " FANER I .1…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
TELERAU AM Y FANER I .1 Oflioeddir hi ddwywaith yn yr wyinno., aUI « .Yuu M jrcher dydd Sadwrn. Ptl. argraphMd dydd Mercher yw 2g. Ei phris am chwarter 01 cymmorir 2, 4, 6, nou nnrhyw gyfniter dan yr un amlen, yw 2s. 2g. ond talu yn mlaen; nea 2L 8C. 01 nil wneir hyny. Ei phris wedi ei stampio yw 3c.; ceu 3.. 3c. y chwarter, ond talu yn mlaen; a 3s. 60. o. nil wneir hyny. Pril argraphiad dydd Sadwrn yw lg. yr un, ond ei pbris amohwarter drwy'r post yw 2a. 2g. ond tain yn mlaen; neu 2s. So. os na wneir hyny. Anfonir 4, 8, 12, fee. yn ddidranl drwy y pott gan y oyhoedd- wr am y priiiau hyn, lef yn ol lg. yr un. Pan nad ellir ei ehael trwy ddosbarthwr, danfona T. GEE hi yn rheolaidd drwy y pott yn ol y telerau blaenoroL mm'r chwarteri ya terfynn ddiwedd Mawrth, Mehenn. Medt, a Rhagfyr. Yn d:=m:r anfonir hi yn mlaen nes y ceir ?wybedMth ei bod t w h&tt<? O. ewyllyiia rbywrai dderbyn y ddwy FAHBR, Bef dydd Meroher a dydd Sadwrn, gyda'n gilydd dan un amlen, eu pris fydd 4ø. 4e. y ohwarter. Unol Daleithiau yr Amsriea. Danfosir y ddwy FAKER am y priniau oanlynol yn ddidraul l r Unol Daleithian BANIIIR dydd Mercber yn ol 3s. So, y chwarter, a BANER dydd Sadwrn yn ol 2s. 2c. y chwarter; ond yn mhob amgylohiad, y mae yn rhaid talu yn mlaen, ao attelir hi pan y bydd yr arian wedi en tieulio. Gellir gwneyd hyn trwy Mraft ar fangc, Ben ar ryw dot masnachol parchus a diogel arall yn Lloegr; a gwell hyn na tlialu trwy bapurau dollars yr notdaleithlau, gin fod eu gwerth hwy yn gyfnew- diol yn y wlad hon. Gwyr pawb felly pa bryd y terfyna en blaen-daliad. Adroddiadau am Enedlgaethau Priodasau a Marwolaethau.- Y mae rhai newyddiaduron yn fro.'yn til am gyhoeddi yr uobod; ond nid ydym ni yo. gwneuthur byny. Byddai yn ddymunol iddynt fod mor fyr ag y gellir bob amser. Nis gallwn gyhoeddi englynion, na phennillion, a an- fonir gyda'r hanesion nchod heb dftl yn ol oc. y llinell. Felly, os na bydd y ttl gofynol yn cael ei gynnwys yn y llythyr, gadewir y farddoniaeth alias. Ond os anfonir barddoniaetb gyda'r bwriad iddo YID- ddangos yn ngholofn y Barddoniaetb, trosglwyddir ef i olygydd y golofn hono, a chaiff sylw yn ei dro. DOSBABTHWTB nr XIFIW.
TELJIIlIAU AM HISBYSIADAO.…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
TELJIIlIAU AM HISBYSIADAO. I Wyth linen, ? than hyny, 2<? y tro. DrOI wyttt lun- el), tair ceiniog y Ilinell. EytbyaiadM am ohwarter blwyddyn thioeo ddiII biis llawer In. i
AT EIN GOHEBWYR. Î
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
AT EIN GOHEBWYR. Î Cymro.—Fe ymdduigosodd eioh oyfieithiad yn y FAHIB am ddydd Sadwrn di-eddal. Unhebwybod.—Nid ydym yn gwybodam y fath ljfr yn yr isith Gymrseg. Pryderus a T. T.—Yr ydym yn meddwl yn tier mAi i veil feidio ofhoeddi y fWthmu, <;an mai achosion personol sydd eenyoh. Brdd yn haws i chwi ea>l tertyn arnynt drwy en oadw o fewn tjlohmor fyehan ag y gellir. W. Rkeidio! P.- Sid ydym yn arfer oyhoeddi anereh- iadaa pertonol-onri fel bys^yciadftu—oddi eitbr fod y gwrtbddryoban a'r oyfansoildiadsn yn meddR gradd- an belaeth o enwogrwyiid a tbeilyngdnd. Baasem wedi sylwi ar eich peDolllioD yn gynt, oni baisti ideynt lyned sr goll. D. P. Ogwrn —Do, pleidleialodd mer-hed yb Manobes, ttr, ac »mryw fanau ers'll yn L'oegr. Pleldleisiodd 110 fwat4 hefyd yn Merthyr Tydfil. Ga" fiid yr enw, an wedi en gollwng ar y gofrestr, ais pellid gwrthod y ploidleisian. ond v mae yn amlwg na faasent yn cael en hystyried yn votes oymmeradwy yn ngolwg y gyf- raith, pe y dygid yr achos i brawf. To y PAHBR am ddydd Merchfr nestf, ymdd«tigys y bennod gyntaf o on o'r nofelsa mwyàfdyildcrol a crhoeddwyd yn ein hiaith erioed, o dan yr enw yCVFAlLLBBADWRUS: I 110 ymddengys pennod non ddw, bob wythnos, hyd nos y gorpbentr y nofel. Owellvint OKall.-Yn y "Newyddioi Cymrsig," yn y tANXB ddiweddaf, dan y penawd Nantlle, digwydd. odd gwall ag y dylid 8i erwiro— yn lie "Ni ddy- wedwyd, am yr ydys yn cofio, yn ystod y cyfa-fod, ddim a dneddai yn y gradd lleisf i icellhau yr Eglwys Sefydledig fel y cyfryw "—dylasai fod i iielhau yr Eglwys Sefydledig fel y cyfryw. J, D.Nid yw yn bossibl atfceb eioh cwesttwn heb fwy o ealurbftd—gyrwoh etto yn Hawnsoh. GwaU-Dymnna ein gobebydd gywiro y,ddall wall ciclynol a ymidangosodd yn han-s Cyfarfod Misol JILALSAMLET yn MANEB ddtdd Meroher diweddaf :— Yn He W. Morgan, dtrileatr M. Morgan—ju lie S. Price, darllener L. Price.
BHYBUDD.- I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
BHYBUDD. I NID d m yn atteb cwestiynai cyfreithiol ya gyf- "i.2., na thrwy y post.
ABERHONDDU. I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
ABERHONDDU. I Yr Eisteddfod Genhedlaelhol.—Y mae ychydig a 'Mdd Iatltwriaeth yn ffynu 6 barth i ohiriad yr KiBteildfcxl am 1809, yn gymmaint a bod y pwy?i gor lleol yn Aberhonddu yn cael eu beio am wneyd hyny; au mewn cyfarfod a gynnaliwyd g.mddynt yn y GaUdhaU, Aberhonddu, ar y laf, fe ddymun. wyd ar fod i'r mater gael ei egluro, dnvy gyfrwng v waag, er symmud ymilithy eyfryw gamudealltwr- i voth. Y mae y ffeithiau yn fyr fel y canlyn:— Ysgrifenwyd at y pwyllgor lleol, Ysgrifenyd'd a Chadeirydd Council yr Eisteddfod, yn taer erfyn av iddynt gyttuno i ohirio yr Eisteddfod yn Aber- honddu o 1869 i 1870, er mwyn iddynt hwy (y Council) gael amser i dah.y ddyled y maent Yllddi, .1 WalB ogi i ymaflyd yn y gwaith o ddwyn yr ;;jf-d neaaf yn mlaen I -dwylaw rhyddion. Cydsyniwyd a'u cais, a gwelir yn amlwg, gan liyny, nad ydyw y cyfrifokleb « ohirio yr Eisteddfod ddim yn gorphwys ar ysgwyddau y pwyllgor lleol. Yn y cyfarfod crybwylledig, appwyntiwyd Mr. Biohard Mills, Aberhonddu (gynt o'r awyddfa hori), yn ysgrifenydd lleol yn olynol i Mr. W. Roberts, yr jbwn sydd yn awr wedi gadael y dref. Talwyd diolchgarwch gwresog i Mr. Roberts am ei lafur a'i ifyddiondeb yn y swydd o ysgrifenydd. y Ggnnrychiolaeth.—Y mae ffeithiau neWydd pwysig yn dyfod i'r golwg yn barhaus, a'r rhai Ey,, iy yn anffafriol i Mr. Howell Gwyn, fel y mae yn ymddangos yn Had sicr y cyll ei eisteddle.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Dyweiir fod Mr. Sims Reeves so M. Blondin yn (all 100.. bob un am bob tro y byddant yn perfform- iq yn Y Palso Grisial, f maeln yrnddangos fod MJ, r.h.rlt ø,Diekens yn cael yr un Iwm aID ei Wraith yn darllen j n y brifddisaa.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y MAE yn ymddangos oddi wrth newyddiaduron y Deheudir fod tirfejstriaid Toryaidd awydd Caerfyrddin ae Aberteifi yn "dial eu Hid ar y rhai hyny o'a tenantjaid a roddaeant en pleid- leiaian dros Mr. Savtoris a Mr. Ri-hards yn yr etho'iad diweddaf. Dywedir en bod yn chwilio y polling-book yn ofalus am enwau y troseddwyr hyn, ac wedi hyny anfonwyd rhybuddion ft rbai mwyaf dylanwadcl o honynt i ymadael O'D ffermydd. Y mae amryw o Eyddfrydwyr dyl- anwadol yn nghymmydogaeth Caateljpewydd yn Emlyn wedi cael eu gwauanaethu i'r rhybuddion hyn; a pbaa ddew yr amser peuuodedig i benj gorfodir hwynt i adtvel en cartrefleoedd, a hyny heb un iheswm dros hyny ond en bod wedi yriif arfer eu hawl fel deiliaid o'r Ilywodraeth i Weid- leialo yn ol eu cydwybod. Y mae ya 'ddiddadt fod y Toryaid gormeaol hyn yu tybied eu bdd yn gweithredu mewn ffordd elfeithiol iawn i leihau dylanwad Ridicaliaetb yn y wlad; ond ni wnaath neb eriped gamgymmeriad mwy traenus. Y maent yn sicro fod yn gwneyd drwg anadferadwy i'w hachos hwy eu hunain, ao yn galluogi y bobl i woled en bod yn ormeswyr oreulawn arnynt. Y mae byn yn rhwymo gyffroi digofaint y bobl tuag atynt, a'u llanw a phenderfyniad i'w gwrthwynebo, costied a gostio. Hab law hvny, y mae pob gormea or fath hyn yn gwaeddi & lief uchel am amddiffyi- iad y "Ballot," er mwyn galloogi y bbjil i bleld- leisio yn ol llais eu cydwybod. Ymddengys fod rhy ldhdd y ddan bernon o Benmachno, a gyhuddwyd o amcanu Ilofruddiq hel-geidwad ArlllwrddPenrhyn ar ddiwrnod yr etholiad yn air Gaercaifon, wedi rhoddi bodd- lonrwydd cyflTrefiinol. Parodd gwaith yr erlyn- wyr yn dwyn cyhuddiadyn erbyn John Evans, ar 01 iddo gael ei ryddhau ger bron yr ynadonj-j dau o ba rai oddvnt Doryaid proSeaed!g—i'? cyhoedd yn py?KdtnoI gredu fod yr ei-linwy ya cael eu Ilywadmethn g= y?bryd dial?ar: a? fe gynnyrobodd hyn gydymdeimlad cryf 0 blaidj y cybuddedigibn. Yr oedd anerchiad y barnwr, i'r rheithwyr yn ymddangos i'r rlmn fwyaf oeddi yn y llyi yn hynod o bieidgar i'r eriynwyrj ac yn bur withwynebol i'reyhuddedigion. Siarad odd yn barhaus yn erbyn Mr. Morgan Lloyd; pan yn croesholi y tystion dros yr erlyr iad. Ond er gwaethaf y ewbl, dangoaodd y rheithwyr yr annibyniaeth meddvliol mwyaf canmoladwy. Gwyddent o'r goreu mai hwynthwy, ac nid y Barwn Channell, oedd i bendetfynu pa un a: oedd y tyatiolaethau yo ddigonol i euogfarnu ri cyliuddedigion, a'u bod yn gyfrifol am eurbeith- farn i rywan uweh nag efe. Fe allai fod rhai yn synu fod y rheithwyr wedi bod mor hir yn dvfod i gyttundeb; ond y mae byn yn ffivtb, fod yno un Yagotyn yn eu mysJ, yr hwn oedd o'r un genedl a'r ddau erlynydd, a'i fod ef yu cymmeryd golwk wahanol ar yr amgyebiadau, ac yn teiqulo yn ffafriol i keepers Argl. Pecrbya. Y dyn hwn, taeddir, oedd yn dal yn grndyn yn erbyn penderfyniad yr nn ar ddeg ereill; a bu yn ofynol eu cau i fyay am noswaith, heb nao bwyd na gwely, cyn y gallwyd ei argyhoeddi o'i gamsyniad. Yr ydym yn credu fod y Toryaid yn bwrladu creu rhwyg yn y fyddin Ryddfrydig drwy ym- drechu tiflu allan o fesur Mr. Gladstone yr adran o berthyuna i Goleg Maynooth; ond y mae yr undeb sydd yn bodoli rhwng yr aelodau Rhyddfrydig a'u gilydd ar y pwngchwiJ yn ein gwneyd yn berffaith hyderus gyda golwg ar y canlyniadau. Y mae yn wir ei fod yn berffaith anghydnaws ft theimladaa p)b Ymueill Uwr ij weled dim o arian y wlad^yn cael eu rhqddi ati gynnal sefydliadau Pabyddol; etto, pan y cofiorn. rod y rhodd at Maynooth yn cael ei rhoddi era, amryw flynyddoedd, ae y buasai tynu yuiaith; bob cynnaliaeth ar unwaith yn bur annbdg, yn enwedig pan ystyriom fod yr Eglwys Sefydledig, y Presbyteriaid, a cholegau y rail a'r llall, yn cael gofalu am danynt yn y dull hwn, pa ham na ddylai y Pabyddion ga-I yr un chwareu teg ? Y-ffaith yw, fod pob math o waddoliad crefydd- ol yn ymddangos yn anghymmaradwy gan bob FmneillJiuvr gwirioneddol; etto, gau fod policy yn galw am i bethau yn yr Iwerddon gael on; gwastadhau yn raddol, peidier mewn an modd al gadael i ragfarn ein cymmhall i ymddwya Y11 Rnsrbvfiawn tMg at y Pabydd, yn unig o blegid mai Pabydd ydyw. Dydd Gwener diweddaf, darfu i ddirprwyaeth ymweled A Mr. Goschen a Mr. Bright o bsrth- ynas i'r adran yn y mesur diwygiadel gyda golwg ar daliad personol o'r trethi fel cymmhwysuer haufcdol angenrheidiol i fwynhau yr etholfraint. Erfynient, os nad oedd modd adfiru "tenant cyfansawdd," fod gallu i gael ei roddi i'r hedd- ynadou i gyttuno gyda. pblerelienogion tai dalu y trethi. Wedi i Mr. Goschen sylwi fod amcan y weinyddiaeth gyda golwg ar y mat.r hwn wedi cael ei gamgymmeryd yn fawr, sicrhaodd efe a Mr. Bright y ddirprwyaeth y byddai i bob peth gael ei wneyd yn y modd goreu tuag at gyfarfod A dymuniadau y bobl yn gyffrediuoi, ac y byddai i'r awgrymiadau a rooawyd yn cael yatyriaeth ddyla wy. Yn Nhy y Cyffredin, ddydd lau diweddaf, dygodd y Dadlenydd Cyffiedinol gynnygiad yn mhen, fod di prwyaeth i gael ei phennodi i fyned i Norwich i edrych i mewn i'r llygredig- a than a gyflawnwyd yno mewn cyssylltiad ftr etholiad diweddaf. Cyfeiriodfi at y dylanwad daionus oedd braidd bob amser yn dilyn ym- chwiliadau o'r natur hon. Gyfododd Mr. Read i wrt-yneba y cynnygiad, ac ymdrechodd brofi fod etho' ad Norwich wedi cael ei ddwyn yn mlaen ar egwyddorion pur ganmoladwy, ac nad oedd yuo Jdim gwerth sfla am danyut o'r 1L11'ed¡getlau¡iydd.yn rhy «yf«di» yn nod- weddd thai etholiada.. Dywedodd Mr. Dal- rvmnle ei fod ef yn giarad yn ol dym««U*d wear ryw oPi dytiion bliaensf gyda yn byw yn Kd hwy yn bur awyddus ami ddtrprwyBet^ o'r fath g"l ei hinfon yno 1 wneyd yr ymchwil iadau angenrheidiol er mwyn?el garael yn y Srioned8d. Wedi er Y I e? yn inhellacJh! ddiwrthMr. G. Hardy, eydsymodd "I ?ynnyg:ad y Dadleuydd y ediu6l. ?'ddMadtyr anfonir dirprwyaeth 8^ Beverley, D?H., ac a rY 0fanati. oreill- ag ydyu? w" bod yn eawog am eu Ify?MUgMtM? Sado). Y mae pleidwyr y t.?t yn cadw MlwgfM? ar yr holl we thr«diad«u hyn, ac yn gicr o wneyd defnydd pnodol 0 r Se tSwau- Cvflwynwyd anerchiad i Arhvyd (FStanley ddydd Sadwrn diweddaf, gaa G-ynideitha? Ý Gweithwyr Ceidwadol yn Glasgow. Mejn ffordd o gydnabyddiaeth tra,ddododd ei arglviydd. iaeth araeth hyawdl, yn yr hpn y gwnaeth gyft eiriadau at yr Eglwys Wyddelig ag; ydynt yr, bur deilwog o Byiw pob ,un o'r .fr&wdoli&e Woryaidd. Dywedodd fod peBderfytoiad ly y Cyffredin ar y mater wedi ei synu ef i rywradd- au; ond gan fod y fath beoderfyniad wedi ei Mio gyda'r fath fwyafrif, yr oedd yn waith hollol Aiibboitiiol i feddwl am r iWrthwynetu. Yr tiuig fieth yr oedd efe yn gallu gobsithio ei wneyd oedd achub hyny a ellid rbag myned yn aberth i'r tftn. Y map Arglwydd Stanley yn ddizqn caU i weled fod pob gobaith am gadw yr Ealwys Wyddelig yn ei chyssylltiad 4 r llywodr- aeth yn beh hollol ofer,: ae nxai goreu PQgyntat I y dechreua yrEglwyswyr ya yr Y ny» Werdd. i barotoi gogyfer Wr cyfnewidiad Bydd yn: bd hares. Er's ychydig amser] yn cl, bu antyriaethau Iladeonllyd dyn o'r enw George Roberts yn deetyn sylw yn Nhy y CyffredIU Yr oedd wedi dychwelyd 6 alltudiaeth dair gwaith, Wedi pael ei garchatd amryw weithiau am ladrad] ac er's i ychydig ddyddiau yn ol eymmerwvd ef i fynv o dan am^Ichiadau ammheus yn yrnyl Tttntty Square, Southwaik, a& aufonwyd ,ef ,i-garcb»e ,.VVand»worth fpl dyhiryo a chrwydqfn.. DdydJ Gwener diweddaf, dygwyd y troSeddwr nodedig hwn ger bron llys yr heddgeidwaid/Bow street, Llnndain, yn eaet ei gyhuddp o ddyMiwelyd o aiitadiaethj i'r hyn yr oedd wedi ei gondemnio dros ei fywyd yn' y ntyddyn 1842, Yr oedd, cyn hyny wedi diangc rhag gwasauaethu allan edfrydgyffelyb a basiwyd arno yn y flw'yd'dyn" 1S37; ac yo fum ar ol iddo gael et gymmeryd i Iftibart Town am yr ail waitb, eiiniauwyd ticket of leave iddo, i fyned i'r man y mynai o fewa terfynau y drefedigaeth. Cafodd Ie h 1 heddgeid-; wad—"lleidr i ddal Iladroa "a Hwydotodd i droi heibio y swin o hanner can punt. Wedi hyny diaugodd i America, ae yisbeiliwyd, ef o'i arian. Dychwelodd i Loegr, ac yu 1851 alltad- iwyd ef am y trydydd tro. Anfonwydef yn ol unwaith yn chwaneg i Hobait Town: diangodd drachefn, adyehwlodd i'r wlad yma. Y mail yn awr yn atoa ei brawf amddiangcy tro diw- eddaf, ac y mae yn fwy na thebyg yr anfonir ef yn ol fctto. Y mae y troaeddwr hwn yn awr yn 65ain mlwydd oed.
I.Elbr. TREFEDIGABTHATJ.,I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
I Elbr. TREFEDIGABTHATJ. ,I En fod ein gwladweinwyr, ar y cyfan, yn ddynion mor enwog am eu synwyr, en doeth- ineb, a'u gwybodaeth a gwladweinwyr uh wlad o dan haul, rywfodd y maent yn par- hau i ddilyu gwladweiniaeth hollol ynfyd a gwastraffus yn y Trefedigaetihau. Er fod yn Lloegr a Chymru filiwD o bobl yn byw ar y plwyfydd, a. miliwn arall yn byw ar elusen, yr ydym yn gwafio miliynau o bunnau yn y flwyddyn at gadw milwyr i amddiffyn trefed- igion cyfc/etbog, y rhai nid ydynt yn cyfranu ond ychydig iawn, mewn cymruhariaefch, at eu hamdcliffyn eu hunuin, a'r rhai sydd yn awr yn chwerthin am ben ein treuliadan'aruthrol. Y mae Mr. C. W. DILKE, A.S., wedi cyhoeddi. llyfr galluog o'r enw GrecUer -Britain," yn yr hwn y mae yn dynoethi yr ynfydrwydd yn y modd mwyaf diarbed. "Y mae Canada," medd Mr. DILKE, "yn mhob yotyr ynachos, g war thus dros ben. Yr ydym yn talu tair miliwn o bunnau yn y fiwyddynat ei ham-' ddiffyn. Nid ydyw hi yn cyfrariu dim at y! draul; y mae yn dibynu yn benaf arnotn ni'i amddiffyn terfynau o 1,000 o filldiroedd, ac y mae yn cau ein nwyddau allan drwy y tollau. trymioli a godir ganddi yn ei phorthladdoedd." Nid ydyw y tollau a godir gaiiddi or n wyddau Prydeinig yn ddim llai na 30 y cant: ac fe aicrheir, gan bersonau o awdurdod uchel, nad ydyw corph mawr y boblogaeth yn teimlo un ymlyniad wvth Loegr; a phe y digwyddai y ryfel dori allan rhyngom a'r Unol Daleithiau, credant ,y byddent yn debyoach o ymladd yn ein herbyn nag o'n plaid. .I Gyda golwg ar drefedigaethau Awstralia, yr ydym yn gwario miliynau yn unig i'w difyru hwynt 4rddangosiadati milwraidd. Dywed Mr. DILKE yn mhellach Nid yw yr haeriad disail y gorchfygid trefedigaethatl Awstralia, pe y gadawem hwynt iddynt ew. hunain, yn ddim amgeh na thestyn chwerthin i bob dyn sydd yn gwybod, rhywfaiat am danynt." Fel y gwyddys, ni Iwyddodd Ffraingd na Lloegr, er gwneyd ymdrecbion anghyffredin, i orchfygu trefedigaethau agoa- ach America, pan nad oeddynt yn cael en poblogi ond gan filiwn a hanner o bobl: a phe torsi rhyfel allan, gorfodid Lloegr un ai i alw ei milwyr adref o'r trefedigaethau, neu bydd- ent, n waeth na diles, fel, yn wir, y maenj, yn BrescnioI. ? mao y gyfundrefn bres. ennol," medd Mr..DILKE, "yn ein GWANHAU ni a hwytbll yn (lln gwanhau ni trwy drethi, a thrwy gymmeryd ein dynion Ilongitu oddi atjbom;, ac yn gwanhau y tref- edigaethau, trwy attftl dadblygiad yr hunail. ddibyniad hwnw sydd yn hanfodol angen. rheidiol i gyfansoddi mawredd cenedl." Yr ydym yn gobrithio y dengys holl ael; odau Rhyddfrydig y senedd newydd gymmaint o ofal am lesia,nt eu hetholwyr gor drethedig, fel y safant yn henderfynol yn erbyn y wlad lywiaetb- gootus a dilei hon. Yn lie gwario arian y wlad fel.hyn: i gadw i fyny ffug-fawr- edd, y mae yn llawH bryd i'n gwladweinryr bellaoh dalu sylw difcifol i'r nifer aruthrol 0 dlodioa eydd yn e in gwlad, a threfnu rhyw foddion elfeithi»l i Mhau en tbdi, ac i liniaru eu truenJ en tr eni
? ? i  I. ADDYSG RYDD YN…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
I. ADDYSG RYDD YN NGHYMRU. 'NID ydyW, achos addysg rydd yn Nghyartt yn symmud yn mlaen gyda'r un cyriymdra ag y bu ychydig o flynyddoedd yn ol. Er ei fod wedi gwneyd pynnydd mawr yn ystod yr ugain mlynedd diweddaf; y mae etto yn ein gwlad ugeiniau gynimydogaethau, ac yn en pJIth lawer o leoedd poblogaidd, nid yn unig heb ysgolion rhyddion, ond heb foddion addysg fydol o fath yn y byd, lie y mae y plant yn cael en gadael i dyfti i t'yny yn holiol anwybodus a diddysg; ac oni bae am yr addysg grefyddol a dderbynunttyB yr Xsgolion Sabbotlio), bydd. ent yn baganiaid hollol. Nia gall yr amddi. fadrwydd hwn Iailla. pheri gofid nid bychan i bawb sydd yn teimlo rhywfaint o ofal am Iwyddiaht ein cenedl. Credwn na cham- gymmerem pe y dywedem mai difaterweh, ac nid tlodi, ydyw y prif achos o hono. Y mae lleoedd ereill, liawn cyn lleied a tbloted a hwytha,u, wedi sefydlu Y sgolion Brytacaidd, ao'yn eu: cypn&l yn gysurus; ac y mae yu ddiammheu y galhu y rhai y cyfeirir atyat wneyd yr un modd pe ceisient. Gwydiiom mai y bwgftn sydd yn dychrynu llawer o gymmydogaethau rhag ymgyromeryd a'r an. turiaetli ydyw ofn y draul. Rhaid addef mai gorchwyl lied anhawdd oedd cynnal ysgol yn y dyddiaij gynt, pan nad oedd ond ychydig iawn o aWydd yn y wlad am addysg, a dim help i'w gael o un man arall. Oud y mu ¡11!efYllfa pefchau wedi newid llawer erbyn heddyw. Nid yn unig y mae mwy o awydd yn y wlad am addysg, & mwy 0 ?ayodrwydd i danyagrifio at gynnaliaeth ysgolion, ond gellir cael cymmhorth helaeth gan y Hywodraeth; a rhwng arian y plant, tanysgrifiadau, a rbodd. ion y Hywodraeth, nid ydyw y baich o'u cyn- nal ond ysgafn iawn, mewn cymmhariartb. Ond y mae addysg -or bwysig ynddi ei hun, yn dal oyssylitiad mor agos a chrefydd a moesoldeb, ao mor fenditbiol yn ei hetfeith- i-l- f-I v mae yn werih cwnevd crvn aberth er ei dwyn yn mlaen; a. phe gellid rhyw fodd ddwyn y lleoedd aydd hyd yma yn esgeuius i deimlo pwysigrwydd y pwngc, nid oes un ammbeuaetb na weithient mor rymus o'i blttid fel-na safai dim ø'u blaen. Yr ydym eisoes wedi cael digon e brofion o'r hyn a ellir ei wneyd, hyd ya oed mewn cymmydog- aethau byebain, trwy undeb a chydweithred- iad: a phe ceid gan brif ddynion pob enwad yn mhob lie i gymmeryd yr achos i (yny, a fful-flo pwyllgor i ddechreu gweitbio, a chynnal cyf- arfodydd cyhoeddus i-gynishyrfa y bobl at eu dyledswyddau, y. mae yn ddiammheu y der- bynient gefnogaeth wresog a chyffredinol. Fe ddylent gofio mai atynt hwy y mae y bobl yn edrych, wrthynt hwy y disgwyliant, ac os na I'chymmerant hwy yr achos i fyny, hwy, yn benaf, a fyddant yn gyfrifol am y canlyniadau. Y mae arnom ofa nad oes ond ychydig etto yn edrych ar yr achos hwn mewn goleuni priodol. Edrychir arno yn rhy fynycli yn unig fel cwestiwn o aur ao arian, ac fel un nad: ydyw. yn rhyw bechod mawr ei esgeuluso, ac am hyny safant draw, neu ymddygant yn oeraidd tuag at yr ymdrechion a wneir i set- ydlu ysgolion dyddiol yn eu eyinlmydogaeth, Weithiau yr ydym yn gweled hyd yn ce [swyddogion eglwysig yn ymddwyn fel hn; ac y maent trwy eu hesiamplal1 a'u gwelth- redoedd yn gwneuthur hyny a allant hwy I attal llwyddiant addysg. Dymunem vaga at feddyliau y cyfryw, fod gadael ugeioia11 0 blant yn eu cymmydogaeth heb addysg yn ud o'r trychinebau gwaethaf a allai ddigwy iddi. PW1 a all ddyweyd pa effeithwu ddeilliant yn y dyfodol oddi wrtho ? Nid y unig bydd yn golled annhraethol i'r plait ell huDain, ond hefycl fw rhieni, ac i gymdeit yn gyffredinol. Da genym weled fod rhai o'r enwa, Ymneillduol yn cymmeryd achos addysg ry i fyny o ddifrif unwaith etto, ac yn teioolo eu rhwymedigaeth i wneyd eu goreu o'i blaid. Yr ydym yn deall fod ymddiddan nisith difrifol wfidi bod arno yn un o ¥yfarf.¡dy misol diweddaf y Methodistiaid yn MlolI. Annogwyd pob cymmydogaeth sydd heb y ^rJ, gol ddyddiol i wneuthur ymdrech e8D1" sefydlu un yn ddioed, er rhoddi addysg j