Baner ac Amserau Cymru

Y CYNNWYSJAD. &0- 1 YKhyM 2 Dam..i. I Ff.,dd H-1- 3^ Acbos hynod » rhamanius o don ammod pnodas 3 Taiiau dinystriol m r,if Fthygl-u — 4 Newyddion Cymreig » N,ith o gyfy-gd- 6 Bt.d'IomMtb 6 M?rchMdoedd n. n. 6 M.rohnadoedd G,,Iie,bi.ethau n. 7 Pigion o'r Pentaa .n 7 UytbytA.dd?JoMS | Hysbyti?dM 8

YK mhen chwe mis ar ol osgyn i'r gadair Babaidd, cyhoeddodd Pio Noso gjlohlythyr yn erbyn y Feibl Gjrmdeithas Frytanaidd a Tliramor, yn yr hwn y dywed ei fod yn ys- tyried mai ei ddylOOwJdd oedd gwrthwynebu a chondemnio y Beibl Gymdeithasau hyny, y rhai oeddynt yn Iledaenu yr Ysgrjthyrau Sanctaidd, wedi eu cyfieithu i iaitli y werin, yn mhlith y dosbarthiadau mwyaf anwybod- us o'r bob], ac yn eu rhoddi hwynt yn rhad, fel y gallo pob dyn, wedi gwrthod y traddod- iadau, atbrawiaetbau y tadau, ac awdurdoi yr Eglwya, ddeongli yr oraclau Dwyfol yn ol ei farn bersonol ef ei hun, a thrwy hyny, syitbioi lyngclyu cyfeiliomad dycbrynllyd. Nid oedd dim rhyddid i un dyn ddosbarthu Gair Duw o fewn un rhan o diriogaetbau y Pab o dan boen carchariad. Ond y iiiae pethau wedi novia yn fawr erbyn hyn. A ganlyn vdyw y disgri&ad a roddir o sef villa Tiethau mewn llythyr o Rnfrin, a ymddang- osoddyn y Westminster Gazette— newyddiadur Pubaidd: "Nis gellweh ffutfio un meddyl- ddrych am y cyfoewidiad mt\wr sydd wedi cyrotueryd lie yn RbuMu. Gwwthid B-ibl- au Pvjtcst»naidd, diiluniau halogedig, llyfiau drwg, !a rchyfieithiad newydd o Lothairyn yr heoiydd yn mhen ycbydig oriau wedi i filwyr Italy gymmeryd meddiant o horn. Ac erbyn hyn, y mae gàn y Feibl Gymdeithaa Frytanaidd a Thramor y st urdy ynddi, a Beibl- wludwyr yn myned oddi amgylch i vrert'su Baiblau a Thestamentau, a'r bobl yn eu prynti, yn eu darllan, ao yn eu ehwilio, er gwasthai holl wrthwynebiad yr offeinaid Pabaiad.

Ymddengys fod yr adroddiad fod M. GAMBETTA wedi' ail gychwyn ymdrafodaeth am gadoediad wedi codi oddi ar girasymad am ffeithiau yr achos. Yr oil a wnaeth tie oedd hysbysu i Arglwydd LYONS iias gallai Ffraingc gael ei chynnrychifli yn deg mewn cyuuadledd ar gwestiwn Cyttundeb Paris, oddi eithr i lywodraeth reolaidd gael ei sefydlu gan Senedd Gyfansoddiadol; lie mewn trefu i sierhati liyn, dywedodd y dylai y Gallu- oedd Ammhleidiol wasgu ar y Germaniaid i galiiatau cadoediad. —

Y mae Mr. GOSCHEN wedi cario allan ei ddiwygiad mawr; sef, byrddio plaut tlodion allan, ao felly, rhoddi cartrefi iddynt heb law y tlottai. Y nia) Bwrdd Cyfraith yi'ilodion wedi "in fon gorchymyn allau ar yr 28Ain or mis diweddaf, yn rhoddi caniatid jrGwarcb- eidwaid i fyrddio plant amddifid rhwng dwy a deng rolwydd oed, mewn tai yn y wlftd, gyaa pliobl barchus o'r un enwad crefyddol a bwynt, a ewyllysiant eu cymmeryd, am bed- war swllt yn yr wythncs bob un. Cymmerir y rbagocheliad manyhf yn erbyn arfer unrhyw greulondeb tuag atynt; ni chauia- teir i heb fú.BDachu yn y eyfryw blant, gan na oddefir i fwy na dau o honynt fod yn yr un ty ] ac ymwelir unwaith bob chwech wythnos a pbob pleutyn gan aelod o'r pwyJl- gor by-rddiol-eymdeithas o bersonau elus engar a ymgymniorant a chwilio pa fodd y bydd yn dyfod yn mlaen; neu os metha y cyfryw, ymwelir a phob plentyn gas swyddog y Gwarclieidwaid. Y mae miloedd o fwth- ynod yn Lloegr a Chymru lle'r edrychid ar fyrddio dau o'r cyfryw blant am 8s. yn yr wythnos fel beudith, a lie y derbynient driti- iaeth lawer gwell nag yn y tlottv; a lie, ar ol cyrbaedd oed, y gallent ennill rhywbeth iddynt eu hunaiu. Edrychai y cyfryw blant ar ;y bwthyn fel eu cartrff, tra y gofilai y pwyllgor byrddiol am eu bod yn cael pob chwaveu teg a chatedigrwydd. Y mae y cynllun yn un pwysig; ond gan ei fod yn gweithio yn rbagorol yn Y sgotland, pa ham nas gall fod yn llawn mor lwyddiannus yn Lloegr a Chymru.

0 barfch i'r adroddiai am benderfyniad yr awdurdodau GermaDaidd i danbelenu Paris, dywed gohebydd yn Versailles fod y cyflegr- foydcl Gevmanaidd wedi eu gosod mewn sef- yllfaoedd mor fiDteisiol fel y gallant yn bawdd daflu llosgbelenau dinystriol i ganolbarth y ddinai, ei bod yn llawn vner hawdd iddynt dinbeleau y Notre Dame ei hun sg oedd iddynt ddinystrio yr Eglwys Gadeiriol yn Straabvrg. Enwir y 19eg o'r mis hwn fal y diwrnod ar baun y bwriedir dechreu.

Hysbysa llythyr o Rufain fod anewyllys- "arwch y Pltb i ymadael a'i arian wedi peri Iteibid mawr yn nifer y swyddogion eglwysig sydd yn rhoddi eu presenooldeb yn y VaticA Yn wir, nid oes gan rai o'r esgobion ddim i ddibynu amo ond eu cyflog1 swyddol, ac y mae attaliad y cyflog hwn wedi eu dares- twng hwynt i dlodi mawr. Etto, nid ydyw Pio NONO yn rhoddi un help iddynt, er y wyddys fod ganddo yn y Vat:can dair mil- iwn o francs mewn aur, ap y mae "ceiniogau Pedr" yn dylifo i mewn yn barhau". Y mae yn awr yn ymbles TU yn Oriel Raphael, yn lie yn y gerddi; ac nid oes ond yehydig o weinyddiou gydag ef. Modd bynag, can- lynir ef bron bob auaser gan Cardinal BONA- PARTE, yr hwn sydd wedi derbyn gorchymyn gan NAPOLEON i beidio ei adavl ef, a'r hwn, am hyny, a adawodd ei balas ardderchog yn y Piazzi Venezia i feddiannu ystifelloedd yn y Vatican. Y mae y Pab yn edrych yn wael iawn, a chedwir ef mewn dychryn parhans gan arddangosiadau ffafriol i lywodrai-th VICTOR EMMANUEr. Os ymosodir ar y Va- tican, bwriada Pio Noxo fyned i Porto d' Ansio, ac oddi yno yn mlaen i Malta, mewn ageeodg Brydeinig. J*.

Prydnawn dydd Mawrth diweddaf, cynnal- iwyd cynnadledd o A-oghydfftiifvyr yn Ngha- pel Cair's-lane, Birmingham, i ystyried y cwestiwn o ddadsefydliad Eglwys Lo-gr. Yr oedd Mr. J. CARVELL WILLIAMS, ysgrifenydd Cymdeithas Rhyddbad Crefydd, ynghyd a nifer mawr o foneddigion dylaawadol ereill, yn brsaennol. Llywyddid gan Mr. J. S. Wright. Pasiwyd y prndeifyniad canlysol yli uofrydol:— "Fod y gynnadledd hon o'r farn, wrth ystyried sefyllfa breeennol opiniwn y cyhoedd, yn gystal a sefyllfa dumewnol Eglwys Loegr, y dylid galw ar y Senedd i gymmhwyso at sefydiiad arall y deyrnas yr egwyddor o ddadsefydliad, yr hon y mae eisoes wedi ei mabwysiadu gyda golwg ar yr Iwerddon, ac am hyny ei bod yn mawr gymmeradwyo y cynnyg- iad y bwriada Mr. Miall ei ddwyn yn mlaen yn yr eisteddiad nesaf." Cyttunwyd yn mhellach i wneuthur ym- drechiadau egniol i ddysgu y cyhoedd yn egwyddorion Cymdeithas Ehyddhad Crefydd. Penderfyniad diysgog Anghydffurfwyr Bir- mingham ydyw, parhau i gario y symmudiad presennol yn mlaen gyda'r bywiogiwydd mwyaf.

Taenlr y gair mewn cylchoedd gwlt idyddol uchel yn Llundain, fod y cwestiwn o Addysg Genhedlaethol yu yr Iwerddon wedi bod o dan ystyriaeth y Cyfriogyrghor, a'u bod wedi lyfod i benderfyniad tfafriol i obeithion y Pabyddion a'r pleidiau ereill sydd yn ffafriol J i" add) sg enwadol." Bwriedir dwyn mesur i mewn i'r eisteddiad meddir i ym- wneyd ag addysg uchraddol ac elfenol yn yr lwiridon-5, Choleg y Frenhines, yn gystal A, ysgolion elfenol. Os ydyw byn yn wirionedd, fe gyll corph mawr y blaid Ryd". frydig ei hymddiried yn y Llywodvaeth; a'r caulyniad o hyn,1 ya ol pob tebygoirwydd, fydd i'r d03barth goreu o honi wrthod rhoddi'eu cefnogaeth i Mr. GLADSTONE: a pha mor ffafriol bynag ydyw y Toryaid i addyse enwadol, o'r braidd y credwn eu bod yo barod i ddiddymu y gyfundrefn Wyddelifjbressnnol, ac i sefyrilu cyfundrefn o roddion i ysgolion enwadol; yr byn, mewn effaith, ni byddai yn ddim amgen na gwaddoli yr Eglwys Babaidd yn yr Iwerddon. 46

Mewn canlyniad i'r digwyddiadau milwr- aidd diweddar ar y Loin., ac ymadawiad y Ffrangcod o Orleans, y mae y Llywodraeth DJarbodol wedi penderfynu ffurfio dwy fyddin fawr wahanol, i weitbredu yn y ddos- bartbj yn oael eu gwahanu gan yr afon, a thrwy hyny gadw y ffore'd yn rhydd i ymuno a bydoin Paii -yr hyn ydyw y prif amcan mewn golwg. 0 dan yr amgylchiadau pres- ennol, y pwogc pwysicaf ydyw cadw y ddwy fyddin rhag cael eu eaethiwo gan ystyriaetbau politicaidd neu weinyddol. Am hyny, gan y callni agosrwydd eisteddle y Llywodraeth yn Tours attiil gweithrediadau y ddwy fyddin, penderfynwyd fod i holl swyddfeydd y Llyw- odraeth gael eu troaglwyddo i BORDEAUX. Y hi yn meddu eyfieui;der-tu, rhagorol i ddal cymmundeb a hi droa for a thir, yr hyn sydd yn rhoddi manteision neilldnol i gasglu adnod- au milwraidd Ffraingc ynghyd, ae i barhau i gario y rhyfel yn mlaen.

Dywed gohebydd y Daily News, gyda byddin y Due o MECKLENBURG, fod milwyr cyffredin Bavaria yn cael eu llywodraethu gin raddau helaeth o anian fwystfilaidd ae: anontstcwydd:— Yn mhob tref y maent yn myned i mewn iddi, y maent yn ysbeilio, yn lladrata, ae yn dinystrio pob peth a ailont. Eu gweithred olaf o'r natur yma oedd yn Digny. Oyhyd ag y gwyddant fod Prwsa- iaid i'w cefnogi hwynt, hwy a ymladdaat gyd ffyrnigrwydd bwystiilaidd; ond pan adewir hwyut i yiuladd eu hunain, nid oes ganddynt ddigon 0 wrol- deb moesol i'w cario hwynt drwudd; ae i'rffaith hon y priodolir eu go,,eh giad yn Orleans. Nid ydv? y CorphIu B "rii dd yn cael ei gadw fel ol fyddin yn unig 0 herwydd ei fod yn y frwydr ar y 9fed, Y.. .d 0 b "I yt Yiaetbau gwleidyddol. Rhodd- wyd pob blaenoriaeth a rhagorfraint yn nechreu y rhyfel i'r Bavanaid gan Dywysog y Goron, yn cyn- nwys yr hawl anwylafigan galonau y Bavariairl-sef, hawl i ysbeilio pob peth a ewyllysiont oddi ar y Ffrangcod. Yr amcan mewn golwg wrth roddi yr hawl anghyfiawn hon iddynt oedd ennill eu hewyll- ys da; ond y eanlyniad ydyw, y maent wedi dyfod yn annioddefol orthrymus yn eu gofynion. Dilynir gwladweiniseth wahauol tuag atynt yn awr, a dy- wedir fod yr ail gorphlu Bavatiaidd i gael ei symmud o'r lie anrhydeddns a feddiennir o flaen Paris." ———————

Os ydyw y gwalianol adroddiadau a ledaenir yn wirionedd, ni bu gan Count BISMARC erioed fwy o waith mewn Haw rag sydd ganddo yn awr. Heb law ei gyolluniau i chwanegu at diriogaeth Prwssii ar draul Ffraingc, a llyngcu Luxemburg, y mae hefyd wedi sefydlu ei lygad tracliwaotus ar y Byd Newydd. Taenir y oair mewn cylchoedd diplomyddol yn Wash- in i; ton, fod Prwssia yn ewyl ys:o cal lie i roddi ei thraed i lawr yn India'r Gorllewin; ac wedi gofyn am gydsyniad yr Unol Dalcitb- iau i gael goisaf lyngesol yvo, un ai trwy bryniant neu orebfygiad; gan gynnyg, mewn ffordd o ad-daliad, rhoddi pob help i Lywo' r- aeth America i gael gorsaf lyngesol yn Mor y Canoldir. Pa sail bynag a all fod i'r ad- roddiad hwn, ymddengys fod y New York Tribune yn ei drafod mewn dull tra effeithiol, cyn belled ag y mae a wnelo yr Unol Dal- eithiau ag ef. Dengys y byddai y cyfryw drefniant o'r naill ocbr a'r llall yn hollol groes i draddodiadau yr Americaniaid. Nis gall- wn edrych gyda boddh&d ar sefydiiad wcrhyw Allu Ewropaidd ar yr hannergylch hwn or byd; ac Did oes arnom eisieu un Orpaf lyng- esol mewn unrhyw ddyfroedd Ewropaidd. Byddai y cyntAf yu ffynnonell o ddyryswch ac anymddiried diddiwedd; a byddai yr ail yo ddilei mewn amser o heddweh, ae yn an- niffynadwy mewn amser o ryfVl."

By wed gobebydd y Daily Telegraph yn Brussels fod teimlad dwys yn ffynu yn Luxemburg mewn eanlyniad i ddadganiad a wnaed gan Count BISMARC, yn yr hwn y mae yn condemnio Cyttundeb 1867, yr hwa sydd yn diogelu ammhleidgarwch yr Uchel Dduciaeth, o herwydd fod ei hammhleidgar- wch wedi ei droseddu amryw weithiau yn ystod y rhyfel. Lledaenir gwrthdystiadau eisofs yn ei erbyn, ac y maent yn cael eu liawnodi gan luoedd o bersonau. Ymddengys fod y newydd wedi cynnyrchu cyffto mawr hefyd yn Holland, a Belgium; dywedir fod yr olaf eisoes yn cymmeryd mesuritu "rhag ofn y digwydd rhyw ddamwain," i gasglu ei galluoedd milwraidd gyda'r brys mwyaf ar derfyn Luxemburg. Dywed gohebydd y Pall Mall Gazette yn yr Hague ei foi ef wedi clywed "o ffynnonell uchel" fod cyttundeb wedi ei wneyd fi8 yn ol rhwng yr Uchel Ddug o LUXEMBURG (yr hwn sydd hffyd yn fivnin Holland) a'r Brenin WILLIAM o Prwssis, trwy yr hwn y mae y blaenaf yn rhoddi i fyny ei deitl i'r Uchel Dduciaeth am ad-daliad arianol.

Y maey Proffeswr G. Bischof, y daearegwr enwog, lrcdi marw yn Bonn. Dywedir fod lliaws mawr 0 geffylau yn cael eu prynu yn yr Iwerddon at wasanaeth byddin Ffraingc. Tn mrawdlys Caerefrog, dedfrydwyd dyn i bum mlynedd o lafur penydifcl am ladrata llythyr yn llythyrdy Thirsk. Rhoddir ar ddeall y bydd i'r gynnadledd ar Gwestiwn y Dwyrain ymgytarfod yr wythnos gyntaf yn Ionawr nesaf. Y mae y Pharmaceutical Jourral yn dyweyd fod esgob newy(ld Sierra Leone, y Parch. Dr. HeDry Cheetham, yn nechreu ei oes yn fferyllydd. Y chydig ddyddiau yn ol. cyflawnodd swyddog milwraidd hunan-laddiad drwy osod ei ben w rciliau y ffordd haiarn, er mwyn i'r trco fyned drosto yn agos i orsaf Aldershot. Mewn attebiad i gais Count Moltke, y mae y Cadfridog Trochu wedi gwrthod caniatau i unrtyw swyddog Prwssiaidd ddyfod i Paris i adrodd yr thanes am gwymp Orloas. Yehydig ddyddiau yn ol, cymmerodd terfysg le yn Rlmfarn, ac archollwyd amryw o bersonau. Yn ol yr hysbysiadau diweddaf a dderbyniwyd, yr oedd y ddinas dragwyddol "yn bertfaith dawel. Y mae y Scotsman yn dyweyd fod llythyr ,Mr. Gladstone at Mr. Deass, A. S., mewn perthynas i'r pab, wedi cynnyrchu y tteimlad dwysaf yn lrheng- oedd pob corph crefyddol efengylaidd, a bod cyfa:« fodydd dylauwadol i gael eu cynnal,yn mhob cwr o'r wlad i brotestio yn ei erbyn. TAD I DRI AB-DDEG AR Hircuiy 0 BLANT !-O flaen yralon Stockport, ddydd Sadwrn diweddaf, gwnaeth dyn o'r euw Jones ei ymddangnsiad. Dy. wedid ei fod mewn amgylchiadaa i alln talu 3s. "n wythnosol at gynnaliaeth merch iddo oedd wedi piiodi, ond yr hon a adawaid gan ei g-wr. Yn ngwyneb hyn, dywedai Mr. Jones ei fod ef yn ys- tyried y dyfaraiad yn un pur galed arno, ac yntau yn dad i dri ar-ddeg ar hugain o blant! Y mae deg o honynt yn fyw yu awr. Yr oedd iNi ro. Jones wedi ei anrhegu gynnifer o pbymtheg o weithiau A gofpiJI. iaid; hyny yw, deg ar hugain 0 blant ar bymtheg genedigaeth. Yr oedd y tri ereill wedi eu geni yn y drefn gyffredin.