Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Baner ac Amserau Cymru

Nid yw statws neu berchnogaeth hawlfraint yr adnodd hwn yn hysbys (delweddau ar gyfer 1857-1900 gyda diolch i'r Llyfrgell Brydeinig).
Cuddio Rhestr Erthyglau

3 erthygl ar y dudalen hon

PRWSSIA A LUXEMBURG.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

PRWSSIA A LUXEMBURG. N:D oedd Ewrop ond newydd ddsohren an- adiu fel o'r blaen wrth gacfod yr awyrgylch yn c!ir!o, a.'r perygl o ryfel a Rwssia, wedi myned heibio, M ddiegynodd taranfollt araH ar ei chlubt, yr wythnos ddiweddaf, mewn perthynM i Dduciaeth Luxemburg, yr hon sydd, fe al!ai, yn &rwydd lawn mor sicr e ystorm &'r gyntaf. 0 ddeutu pythefncs yn 01, yr oedd rhyw s't yn y gwynt fod Pfwssia yn bwriadu meddiannu Duci&etli Luxemburg, a'ichyMyUtua GermMy, cud md oedd ond ychydig yn dychymygu fod un sail wirion- eddol iddo, ac mM dyfais ddrygionus ydoedd, !t'i hamctu i ddychryau pobi y wlad hoD, ac i chwanegu at y cyCfo sydd.eisoet yn ffynu ar y Cyf&ndir. Ond erbyn byf, nia gan fod un ammhellaeth mewn pprthyBUt iddo; ac mewn trefo i alluogt ein darllenwyr i ddeall y ewes- ttwn hwn yn drwyadl, ni a roddwn yma yr ychydig Neithiitu canlynol:— Nid ydyw Luxemburg end darn bach o v]ad—Hjtwer llai nag un o oiroedd Prydain Fawr. Y mae yn gorwcdd i'r gogledd o FfMiugc, rhwng Belgium, Prwssia, a FfraiDgc. Ei byd :t'i !ted mwyaf ydyw 65 o ntldiroedd bob uu; a cii\r ei tlirigotion ydyw o ddeutu 200 mit. Cynnwysa. hen goedwig enwog Ar- deucea; ond, ar y cyfan, y mae }yn n'rwyth- own yd & gwin; ae y ui;to yaddi nifer mawr o fwngloddiau hmarn. EL phrifddicM ydyw Luxemburg. Saif ar yr afon bach Atzette (yr hon sydd yn rhedeg i'r Mozelle), ac y mae weji ei hadeiladu mewn rhan ar graig uchel a serth, ac mewn rhan yn y dyffryn odd!tunodd. Ond er nad ydyw Luxemburg ond beohan o faintiol!, ac heb Zanddi berth laddoedd o gwbl, gan ei bod agos i gant a hmner o EU- diroedd o'r mor, ac,heb afon fawr fordwyol yn rhedeg drwydd), etto y mae llygind FfraiDgc a Pbrwssia wedi bod ami, gan ei bod yn gor- wedd ar y terfyn rhyogddynt. Pn ddiddym- wyd y Cyngnrair Germanaidd ya 1866, ci cbymmerwyd Luxemburg i mewn i'r treftiiant tiriogaethol newydd, ODd gadawyd hi allan. Cynnygiodd yr Ymherawdwr NAPOLEON ei phrynu; ond safodd BisMARC yn ei erbyn, am ei fod yn ystyried y buasai y meddiant o honi yn f.mteisiol i Ffraingc i ymosod ar Prwssia.; ac o'r ochr M-aH, nid oedd Ffraingo yn fodd- lawn i PrwBsia ei ebael, 0 herwydd rheswm cyBMyb. Cyttunwyd gan hyny na byddai iddi fod yn eiddo i'r Ba.iU Ba'r I!a)l. Yr oedd y pryd hwnw yn meddu ar un o'r am- ddiSynfeydd cryfafyn Ewrop, a phenderfyn- wyd, drwy gyttundeb a wnaed yn LIundain yn y flwyddyn 1867, fod hon i gael ei gwneyd yn gydwastad &'r Hawr; a bod i'r ddau can mil o bobi oeddynt yn trigo yn y diriogaeth fechan fwynhau annibyniaeth am byth, o dan nawdd n.c aTnddiffynia.d Prydain Fawr, Ffraittgc, Prwssia, Rwssia, a,c Italy; a gwnaed Brenia Holtand yn Uchel Dduc Luxemburg. Amçan y cyttundeb, fel y gwelir, oedd Bym- mud pob acblysur o ryfel rhwng Ffraingc a Phrwssia; and er fod y pum Ga)Iu Mftwr wedi IIawnodi y Cyttundeb, nid oes un o honynt ya rhwym o fyned i ryfel i'w amddi- ffyn, oddi -eithr i'r holl Alluoedd ereill gyttuno i wneyd hyny. Yn awr, y mae Pfwssia, wedi dadgan, trwy Count BiSMARC, mad ydyw hi mwyaoh yn yetyried ei hun yn rhwym 0 sefyll at y cyt- tundeb, o herwydd fod Duciaeth Luxemburg, meddai hi, wedi ei mewn amryw o Haera ei bod wedi amlygu cyd- â goddef i gar- Ffrengig dùiangc i Fflaingc i ym-I YDO fi?u cat1'odau wedi tro  ilawnion o ymborth, a fwriedid i fyddinoedd Germany, i Thionville, at wasMiaeth y wedi cyflawni amryw 0 fàn weitbredoedd ereill anghyssoa ag ammhitid- garwcb. Nid ydy y hyn yn ddim 011 ond esguslOn salw-a dlsall hefyd, meddir-ar ran Prwssia, dros ei chyssyUtu a Germany. Ond pe y gellid pron eu bod yn y mae amryw 0 bonynt yn berffaith gYSBon a sefyllfa0 ammbleidgarwch; Etc am y lleil!, byddai gn,n Prwssia achos cynawn i gwyno yn erbyn Llywodraeth Holland; yn ol rheolau arfeiol rhyfel, oa nad &Uai HoUand wrthbron y cyhuddjadau hycy, neu os gwrbhodai hi roddi iawn am y troseddau a nodwyd, wedi ei chael yn euog o houynt, bydda.1 yn gyflawn i Gyngbrair Gogleddbmth Germany gyhoeddi rhyfel yn erbyn teyrcas y Netherlands. Ond yn He dwyn ei chwyn yn mfaen yn erbyn HoHand yn y dull arfero), y mae Bis- MARC wedi rhoddi ar ddeall, er nad ydyw wedi dywedyd hyuy mewn geiriau eglur, fod Prwsaia. yn ymba,rotoiiwneyd "pryd" ohoci hithau, yt debyg fel y bwr!a.da wneyd ag Alsace a LorrMne. Pe y geilid pron fed Llywodraeth Luxemburg wedi cynawni un o'r troseddu a roddir yn ei herbyn, dyled- swydd PtwaMa. ydyw-nid dadgan ei phen- derfyniad i ymwrthod a.'r Cyttundeb, ond galw ar y ga,liuoed0 erei!). a.'i Jitwiiodasact i'w i yn ammhleidiol yn 01 ei hymrwymiad. yn ol Cyttundeb 1867, y mae Uchel Dduoiaeth Luxemburg yn diriogaeth ammbleidiol; yr hon nis gall un o'r guliuoedd *ydd ar ei therfyDau—Ffraingc na Phrwssia —ymosod ami na'i meddiannu heb droseddu eu eyttundeb. Y mae rhyfe!, yn ol deddfau y ewledydd, yn diddymu pob cyttundeb rhwng y galluoedd a fyddont yn rhyfela eilydd; ao o ganlyniad, pe m busssti y eyttun- deb wodi ei wneyd ond yn unig rhwng Prws- sia. a Holland, buasai unrhyw weithred etynol ar rAn swyddogion y Netherlands yn cySawn- hau. gwaith y MermaDiaid yn meddiannu tiriogaeth Is-EUmyna.idd er gwaethaf pob cyitundeb. Ond ni wnai yr annyddiondeb mwyaf ar Mtt Holland ryddhau Prws.s!a oddi wrth ei rhwymediga.eth tuag at y galtu- oedd ereil), y rhai y mae annibyniaeth Lux- emburg o gymmaint pwys iddynt hwy ag ydyw iddi bithau. Yr ydya yn gorfoi casglu, gan hyny, oddi wrth vr holt n'eithiau, mai unig amcan Bis- MAnc yncymmeryd y cam hwn yw rhwyddhau y nbrdd i gysylltu Luxemburg a PhrwSiia. Gwyr yn dda, pe y llwyddai i gtel meddiant o Luxemburg, yn gystal ag o Aieace a Lor- rainf, y gwneid chwanegiad pwysig at gad- ernid sefy Ilfa Prwssia, ac y gallai hi ymoatod ar Paris p9D Y mynai; yr hyn beth fyddai yn wanvehdod mawr i Ffraingc, ao yn acLos sier o ddrwgrleiwhc1 rhwDg y ddwy wlad o hyny alltAD. V mae y Daily News yn gwneuthur y sylwadaucaniyBolar yr amgytchiad hwn:- fod y B'ttith fod Count BiSMAEC wedi dadgan pendetfyniad Frwssia i ymwrthod aCbyttun- deb L'undMn yn ddioed wedi i'r Tywysog GoKTSCHAKOFF ddadgan penderfyniad Hyw- odraeth Rwssia i ymwrthod a. Cbyttun- <)eb Puri", yn rhoddi !)H cryf i dybiel fod rhyw gyd-ddealltwrizeth rhwng y ddau a)lu ar y mater. Pe y gwneid ymchwiliad yn mhlith.y cofuoditU yn Berlin, creda y ceid hyd i gyttundeb dirgelatdd, a roddai eglurbM cySa.wn ar eu gweithredoedd drwgdybus; ao y mae cymmait-t o debygolrwydd rbyttgddynt fel y barr)a rliai mai cynnyrch yr un meddwl yw y naiti a'r ]laH. Uu ai cafodd y TywyMg GoRTSCHAKOFF ei annog gan Count BtSMARC i y gymmerwyd g<\nddo, neu ycte y mae Count BmIARc wedi dilyn esampl y Tywysog GoRTSCHAKOFF. Haera y ddm ddadgan ei fwriad i droseddu yn erbyn ammhleidgarweh y 1\1ùr Du, a'r l1all yn erbYll ammbleid- garwch',Duciaeth Luxemburg — fod yr am- mhloidgarweh hwnw eiloes wedi ei drosedda. Y mae y naill a'r Ilall ya dwyn cyhuddiadau neilldnol yn mlaen; fie, heb arolJ am attebiad na yn cyhoeddi iddY11t hwy eu hunain, ae yn dadgan Dad ydyw y cyttundebau yr ewyllysiant gael ym- wared o honynt mwyaoh mewn grym. Dydd latt diweddaf, ymgyfalfydclodd Gweinidogion ei IvIawrhydi i att'biad a roddent i frys]ytbyr Count Bis- MABC. DywoJir eu bod oil o'r un meddwl gycla golwg 81' Y1' agwerld y dylai Lloegr ei chymmeryd. Nis gall gydcabod fod gan Prwssia, mwy m Rwosis, hitwl i dros- eddu cyttandebau. pan 'y myno, ao i beidio sefyll at ei bymrwymiadau trwy A hwynt. Hyd yn oed pe y profid nad ydyw Luxembur wedi ymgadw yn fanwl at Gyt- tundeb 1S67, ni wnai hyny ei ddirymu. Fe gredir fod attebiad Arglwydd GRANVILLE i Count BiSMARC yr un o ran aylwedd a'i atteb- iad i fryslytbyr y .Tywysog GoRTSCHAKOFF; o blegid y mae y naill acboa a'r llall bron yn hoilol yr un fath. Gan fod y Gynnadtedd tt gynnygiwyd gan Prwssia i ymgyfarfod yn fuan yn cymmerir ach03 Oyttundeb Llundain, yn gystal a Chyttundeb Paris, yn ddiau, 0 dan ystyriaeth ddifrifúl; ae ni a hyderwn y Hall yn beddychol.

I Lat%Vmidiol% ymdø.

Y RHYFEL.