Baner ac Amserau Cymru

Y MAE Mr. GLADSTONE wedi anfon llythyr at Syr WILLIAM CAILROLL, diweddar Arglwydd faer Dublin, enw yr hwn oedd y cyntaf o liaws mawr o enwau oedd wrth ddeiseb a gyflwynwyd i'r Prif Weinidog gan Mr. M'CARTHY DOWNING, A. S., yn erfyn am ryddbad y Ffeniaid sydd yn awr yn ugharohar. Mewn attebiad, dywed Mr. GLADSTONE fod Llywodrasth ei Mawrbydi, ar ol talu yetyr- iaeth ddifrifolilir mater, wedi dyfod i'r pen- derfyniad o annog y Goron i ddangos trugar- edd iddynt mor bell ag y gellir yn gyssou a heddwch a threfa yn y wlad. Gan hyny, rhyddheir hwynt, ar yr ammod na byddo iddynt aros yn, na dychwelyd i'r DeyrDas Gyfunol. Y mddengys fod y penderfyniad hwu wedi gadael argraph dda ar y Gwyddelod, yn enwedig y dosbarth Ffeniaidd o honynt. —— ♦

Mynega gohftbydd y Daily News yn Dublin fod y Preabyteriaid Gwyddelig yn benderfynol o sefyll yn ddiysgog ar y cwestiwn o addysg yn yr Iwerddon. Nid oes un gwahaniaeth barn yn en plith ar y pwngc hwn, fel yr oedd ar y pwnge o ddadsefydliad. Y maent yn gryf yn erbyn gwneyd unrhyw gyfnewidiad yn y gyfundreln genedlaethol a'i gwna yn fwy enwadol Dag ydyw yn bresennol. Yn wir, byddai yn well ginddynt i gyfnewidiadau gael en gwneyd mewn cyfeiriad hollol wrth- wynebol i hyny; a chreda y gohebydd y cyf- eiriwyd ato y byddai iddynt bron oil foddloni i dderbyn cyfundrefn hollol fydol o addysg, yn hytrach na myned yn mlaen mewn cyfeir- iad euwadol. Gan hyny, hysbysir fod Pwyll. gor y Gymroanfit GyfFi edinol yn gwneyuthur tref'niadau i gynnal e-f,-rfodytid cyhoeddus yn y prif drefydd yn Ulster gyda golwg ar y Ddirprwyaeth Frenhinol a gwe ithrediadau y I Llywodraetb.

I Hysbysa gohebydd milwraidd mewn llythyr it ysgrifenwyd ganddo yn Versailles, fod penaethiaid y fyddin Germanaidd yn haeru, Bid yn unig ei bod yn boisibl y bydd iddynt ymosod ar Loegr; ond ei bod bron yn sicr y bydd eu hymosodiad yn llwyddiannus. Y "penaethiaid" y eyfeirir atynt yma vdyw, brenin PrwBsh, BISUARC ddichellgar, a MOLT- KE diwaelod. Nid gorchwyl difyr ydyw medd- wl am awyddfiyd arweinyddion miliwn o filwyr; y rhai, ar hyn o bryd, sydd yn cyl- nnsoddi cynllun o fyddin i anrheithio ein gwlad, i losgi ein trefydd, i saethu ein gwlid- wyr a'n gwirfoddoliaid. Dywedant yn hyf fod eu hymosodiad bwriadol ar Loegr yn sior o fod yn llwyddiannus. Os telly, y mau yu gweddu i ni ystyried ein sefyllfa, a mabwys- iadu mesurau nerthol i amddiffyn ein hunain. Fflly, o leiaf, y dywed yr ysgrifenydd o Ver- sailles. Ond uid ydym ya credu hyn. Dywed llythyr o Frankfort:—" Ffurfifyd cyrillun cyflawn o ryfel yn erbyn Prydain Fawr yn union fel y rhjfeJgyrch yn erbyn Ffraingc, yn mhell cyn i'r ymdrechfa bresennol ddecbreu."

Dywedir fod. cynllun mawr er diogelu Llundain o dan ystyriaeth y Swyddf* Ryfe). Yn ngwyneb sefyllfa beryglus bresennol pethau yn-'Ewrop, anSefydlogrwydd y perth- yniisiu rhwng y Galluoedd Mawrion, a'r ù,)'(Hinoçctd iu'uthrol o ftwr sydd ya awr gin wledydd y Cyfandir, teimlant y dylid gwneyd I lie mor bwysig a L!uod>\in mor ddiogel ag y mae yn bossibl rbag ymosodiad. Fel y mae yn awr, y mM yn hvuod o agored *a diain- ddiffyn, a g-Ilai byddin gref ei chymmeryd h?b rhyw lawer iawn o dra.Serth; ac ni galla;' 1 T cmlyniad o hyny hi na bod yn dra ditriM. Bath ydyw natur y cynllun Bydd o dan ystyriaeth, ni wyddys etto; ond beth bynag ydyw, os bydd yn un effeithiol, y mae yn rhwyni o fod yn un costas iawn! .—————— ——————

Dywed gohebydd y Daily News yn mhen- cadlys Tywysog Coron Saxony fod y Gertnah- wedi cael eu siomi yn ddirfawr yn eu tybiaeth gfda golwg at swm yr ymborth sydd yn Paris. Ymddengys mai yr hyn sydd yn cynnyrchu y blinder mwyaf yn y gwersyll ydyw, y ffaith fod gweithrediadau angecrheidiol tung at ei thanbelenii wedi eu hesgeuluso o herwydd eu bod yn crodu y gorfodid hi i ymostwng gan newyo, Yn awr, rhaid gwneyd y gwaith yn T tymmhor gwaethaf or y flwyddyn, pan y mae y ffyrdd yn arswydus o drymion ar ol toddiad yr eira a'r rhew. Dywedir fod mag- nelau gwarchau o faintioli aruthrol ar eu taith tua Pharis. Aeth deg o honyut trwy Berlin ddydd Mercher diweddaf, o'r llaw- weitbfa yn Spandau, gyda phum mil o belenau mawrion. —————— —————

Nid oes tin ammhenaeth erbyn hyn na ddarfu i'r Cadfridog TROCHU ennill rhai man- teision parhaus a phwysig trwy y rhuthriadau a wnaed ganddo ar y diwrnod cyntaf a'r ail o'r mis hWD, er na lwyddodd i dori all-in. Yr oedd yr adroddiad a gyhoaddwyd yn y Times yn mhen o ddeutu wythaos ar ol hyny yn cynmvys y syniad cyffreaio oedd ar y pryd yn ffynu yn y wlad hoo. Cadwodd y Ger- raaniaid eu tir yn Champigny; *ac ar ol diwrnod avail o segurdod cymmhRriaethol, boreu ddydd Sul, gadawodd y Ffcangcod y pentrefydd a feddiannasid ganddynt er dydd Mercher, ac enciliasant at y Marne." Modd bynag, camgymmeriad hollol ydyw hyD, fel yr addefir yn awr gan yr lioll ohebwyr. Dy. wed gohebydd y Daily Kews yn mhencadlys Tywysog y Goron yn Versailles, mewn teleg- ram a ymddangosodd yn y Daily News am y lOfed o'r mis hwn :— "DiagwyHr er hyny y bydd i'r gw&rehofMu wneyd y-"d,hi.- -Yll.Yh yn erbyn 11i.ell.u y Gcrmaniaid, ae ystyrir fod "e?y" th au da y dwyrain i'r ddinas yn d?a bygythi.l. YmMy Ffrangcod yn p?Ths- i dd-I rhai o'u sefyHfaoedd blaenaf ar y Mai ne, megys Champigny, lie y maent wedi adeiladu gwrthgloddiau cryfion. Y mae llu mawr o filwyr Germany yn eu gwylio hwynt." Ac felly, addefir yn awr, ar bob llalV, mHi felly y mae yn bod, er nad ydyw y cyhoedd yn gyflfredinol yn gwybod-hyn. Bydd y sef- yllf,toedd newyddion a ennillwyd gan y Ffrangcod yn fantais fawr iddynt i wneyd eu rhuthriadau riesaf o'r ddinas. Dywedir wrtli- ym foi y Ffrangcod wedi symmud rhai o'r magnelau mawrion o Valqien, Vanvres, Be Issy, gan ogod, yn lie y rhai a symmudwyd o Valerien fagnel mawr, yr hwn sydd vn anfon Ilosgbeleni o fewn 1,500 o latheni i Versailles. Nid oes un ammheuaetk nad oes rhai o'r magnelau mawrion wedi Oil haufon i'r sefyll- faoedd blaenaf a ddelir gsta y Ffrangcod ar y Marne.

Nid ydyw yn ymddmngos y cwymp Paris yn fuan o herwydd diffyg ymborth. Y mae yn' sicr erbyn hyn y gall Paris ddal allan am lawer o wythnosKu; ond y cwestiwn pwyiig ydyw, Am ba nifer o wythnosau 1 Ar ol cyramharu yr 'boll wahanol adroddiadau au gilydd yn fanwl, sicrheir fod ynddi ddigon o gigfwyd (yn benaf cig ceffylau) i roddi i'r bobl ddau bryd llawu yn yr wythuos, a phedwar pryd i'r milvm, byd fis Mawrth; a digon o fara, chocolate, a gwin, am orl mis. Y mae goheb- ydd y Food Journal, mewn llythyr a ysgrif- e wyd ganldo ar y 15fod o'r mis hwn, er ei fod yn lied ddigalon o hertrydd pethan ereill, yn teimlo yn dawel hwn gyda golwg ar flawd, ac yn cydnahod rod yno 4,300 o wartheg godro: ac y mae pob sicrwydd fod yno 30,000 o getfylau yn fyw, heb law y rbai y bydd eu heisieu at wasanaeth y cyflegrwyr. Nid ydyw yr alroddiadau a ladaeoir i'r pwrpas eu bod yn bwyta llygod ffreinig, c&n, a chathod, end anwireddau a ddyfeisir yn benaf gan eu g-4- ynion. Ni ddywedir dim mewn un man ynghylch halen. Pe buasai yno brinder halen, y mae yn ddiammhea y buasem Vedi cly wed hyny cyn hyn. — A. ——————

Dydd Iau diweddaf, cymmerodd diftyg cyf- lawn ar yr haul le, na bu ei fath o'r blaen er's llawer dydd, ac na bydd ei fath etto yn fuan. Nid oedd yn weledig ond mewn rhan yn unig 'yn y wlad h6n. Y mddengys fod sfcryddwyr y wlad hon yn teimlo dyddordeb neillduol yn y digvryddiad, ac yn ystyried ei fod yn fantais neillduol i wneuthur ymohwiliadau i natur gweithrediadau llywodraethwr y dydd., Ac er mwyn cael gwell golwg arno, aeth pedwar cwmni o honynt i wahanol wledydd tramor i weled y gorchudd yn cael ei roddi dros ei wyneb. A eth un i Cadiz, tref borthladdolyn Audalusia yn Yspaen, un arall i Gibraltar, y trydydd i Gran, yn Algeria, a'r pedwerydd i ynys Sicily ac os oedd yr awyr yn glir i graffu arno, bydd gan y gwahanol foneddigion sylw- adau tra dyddorol i'w gwneyd ar y digwydd- iad yn fuan. —————— Ymddengys fod Cynghor Trefol Moscow o (ken yr oes yn Rwssia. Ystyrient fod yr achlysur o gyflwyniad anerchiad longyfarch- iadol ar gwestiwn y Mor Du yn gyfleusdra da i ofyn i'r CZAR chwanegu rhyddid y wRag, goddefiad crefyddol, a diwygiadau ereill, at y bendithion gwertbfawr yr oedd efe eisoes wedi eu l-hoddi i'w ddeiliaid. Modd bynag, ystyriai ei Fawrhydi a'i Weinidogion fad eu gwaith yn cymcneryd y fath gam a hwn yn arddaogosiad o ryfyg a haerllugrwydd, am eu boi drwy hyn yn rhoddi ar ddeall fod y bobl yn gwyt,od cystal a'u llywodraethwyr beth fyddai oreu er eu Ilea ac felly, dychwelyyd yr anerchiad, a rhoddwyd cerydd llym iddynt am eu byfdra

Ymddengys mai prif amcan y G-rmaniaid yn meddiannu Dieppe, oedd yr alwydd cryf a deimlent i gyrhaedd y mor, fel y gallent doy- weyd eu bod wedi croesi Ffraingc o'r Rhine i'r Sianel Brydeinig. Ni arosodd yr ymosod- wyr ond un noson, ni s*ethas*nt un,ergyd, ae ni ksga,ant unadeilad; ond arweiniodd y ilian fwyaf o'r dynion eu 9effylau at lan y mor, a golchnsant eu traed yn y dwfr-golygft a ».fnodir ttto mewn barddoaiaeth. Ynahwy a ruddasant dair bloedd o gymmeradwyaeth i'w Brenin a Gwlad eu Tadau, ac enciliasant i'w llettyau, yn mhlith y rhai yr oedd ty y Trat'noddwr Prydeinig. Ni anfonwyd cymmaint ag un milwr i dai y triifnoddwyr ereill.

Y mae yn amlwg fod adnoddau y German- iaid mewn dynion yn dechreu darfod. Y maent wedi gei-fod galw allan 150,000 o'r cartreflu rhwng 30 a 40 mlwydd oed, y rhai sydd 611 wedi priodi; y rhai Did dyebymmyg- I asant erioed y gelwid arnynt i fyned alhn o'u gwlad i ymladd. Hyd yn oed gyda'r adgyf- nerthion hyn, o'r braidd y maent yn gallu cadw eu nifer i fyny, gan nad oes gan y Tywysog FREDERICK CHARLES, ond byddin o 90,000 o wyr, tra mae y fyddin Germanaidd sydd o 110m- gylch Paris yn dioddef yn arswydusoddi wrth nfiecliyd, prinder ymborth, a'r peleni a anfjnir yn barhaus i'w plith gan y Ffiangcod. A gadael allan warchodlu AI-ace a Lotraine, a'r milwyr sydd yn cadw y gwahanol ffyrdd o gymmundeb, Did ydyw y byddinoedd Bydd yn cario y rhyfel yn mlaen yn rhifo mwy na 400 mil o wir, tra y mae gan y Ffrangcod bron ) mmaiut arall, y rhai sydd yn debyg o ddyfod yn fuan mor alluog i ymladd ag unrhyw fil- wyr yn Ever op. Y maeot yn derbyn cyflen- wadau o arfau rhagorol yn ddibaid o wledydd tramor, ond yn benaf o America, to y maent yn cael eu dysgyblu yn fanwl bob dydd. «

Y mae Llywodraeth Italy wedi cynnyg i'r senedd adael i'r Pab fod yn benadur ar ei iawnderau ei hun ond gyda chyflawn awdurdod o fewn y Vatican, eglwys Santa Maria Maggiore, Castell Gandolfo, a'r lleoedd. perthynol iddynt-yr oil o'r rhai sydd i fod YI1 rhvdd oddi wrth drethi. Caoiateir cyflog o 125,000p. yn y flwyddyn iddo ef, a bydd ei lythyrfa yn gyesegredig, ac y mae i gael cyf- lawn awdurdod ar yr Eglwys Italtidd-i ap- pwyntio ei holl esgobion, ac i raoli yr holl golegau a'r atlarof-ydd i ddwyn offdiriaid i fyny. Nid ydyw y Pab yn cael ei wneyd yn annibynol mewn gwirionedd, fel y galleaid ei wneyd drwy roddi rhyw ynys fechan iddo ar derfynau Italy. Ondobydd fel hyn ya sicr o fod yn boen parhaus i'r gallu gwladol ya Rhufain.

Dydd Sadwra diweddaf, penderfynodd ein Gweinidogion, mewn cyfarfod o'r Cyfrin- gynghor, pa attebiad a roddent i fryslytbyr Count BISMARC gyda golwg ar y cyttundeb a wnacd yn Llundain yn y flwyddyn 1867, gyda golog ar Luxemburg, ac a lawnodwyd gaa gynnrychiolwyr Holland, Lloagr, Ffrainge, Rwssia, Prwssia, ac Italy. Dywei yr Obser- ver fod attebiad Arglwydd GRANVILLE, tra yn cyfaddef y buasai gwaith Luxemburg: yn cyf- lawni unrhyw drosedd amlwg yn erbyn jam- mhleidgarwch, yn cyfiawnhau gwaith Prwssia yn ystyried ei bod wedi, ei rhyddhau oddi wrth y rhwymedigaeth i barchu am- rnhleidgarwch y dduciaeth yn ystod parhad y rhyfel, yn haeru yn bendant na buasai un trosecld o'r fath, pe profid yn sier ei fod wedi ei'gyflawni, yn rbyddhau PLWSSia oddi wrth ei rhwymedigaetb barhaus i'r galluoedd a gyt- tunasant a hi i ddiogell1 annibyniaeth y Dduciaeth. Sicrheir i ni yn mbelhch fod yr attebiad wedi ei gyfansoddi mewn ton ochel- gar a chymmodawl, ac yn amlygu gobaith. cryf y terfyna y oweryl yn heddychol, os bydd i Prwssia ymattal rhag aifer unrhyw foddion treisiol i gario allan y syniadau a gynnwysir yn mryslythyr Count BISMARC. Dywed gohebydd y Times yn Berlin, fod Llywodraeth Luxemburg wedi rhoddi eglur- had a sicrwydd ag svdd yn tueddu i symmud ymaith y perygl i'r cweryl hwn arwain i ryfe).

Yn ol y trefoiant presennol, y mae y senedd i ymgyfarfod ar y 7fed o Chwefror; a dywedir mai y peth cyntif a osodir gar. bron Ty y Cyffcedin fydd amcaigyfrifon pwysig, er cynnyddu effeithiolrwydd y fyddin a'r llynges. Ymddengys fod y teimlal yn cryfhau yn mblith pob graddau a dosbarth y dylid, yn ngwyneb srfyllfa bresennol pethaa yn Ewrop, wneyd y wlad hon cyn gryfed ag y gellir i wrthsefyll ymosodiad.

Dywed y Morning Post fod yr adroddiad yn cael ei ledaenu unwaith etto fod ymdraf- odaeth wedi ei chychwyn, gyda!r amean o gael cadoediad, ymgyfaifyddiad cynnadledd, a therfyniad ar y rhyfel. Y galluoedd am- mhleidiol, meddir-ac nid Ffraingc-sydd yn gofyn am gadoediad, mewn trefn i roddi amser i Ffraingc i ethol Seneid newydd, ac i ymgyfarfod gyda'r amcan o ddewis Llywodr- aetb, i benderfynu y cwestiwn o barhad y rhyfel, ac appwyntio cynnrychiolydd i gyta- meryd rhan yn ngweithrediadau y gyncadledd sydd i gael ei chynnal yn Llundain ar gwest- iwn Cyttundeb Paris; ond ei fod yn dibynu ya gwbl ar yr awdnrdodau Germanaidd yn Versailles. Yn ol gohebydd y Daily Nevos yn Versailles, yr hyn a of/nir gai y German- iaid ydyw, fod i Paris gael ei rhodli i fyny ya