Baner ac Amserau Cymru

 BRAWDLYSOEDD CYMRU. MON AC ARFON. CYNNALIWYD y brawdlys ucbod yn Nghaemar- foo, ddydd Sadwrn, ger bron y Barnwr Lawrance. Gosorddwyd ei arglwyddiaeth lr llya gaa os- gordd o heddgeidwaid, dan arolygiaeth y Dir- prwy Brifgwnstabl Davies. Yr ochel-sirydd yw Mr. J. A. Davies, a Mr. R. Mostyn Roberta yw vr ts-slrydri. tra y gweithredai y Parch. D. L. Williams fel caDlan y sirydd. Tvngwyd y rhai a ganlyn yn Uebel Keitn- wvr:- sVr Llewelyn Tamer (blaenor), Mr. Henrv Kneeshaw, Mr. J. R, Davie, Mr. W, Taylor Morgan Mr. G. Yari-eD. Mr. John Menzies, Air. Thomas Lewis, Mr. N. P. Stewart, Mr. Thomas Baker, Mr. John RobinSOD, Mr. D. P. Williams, Dr. Evan Roberts, Mr. G. J. Roberts, Mr. John Hughes, Mr. Trevor Hughee, Mr. John Davies, Mr. J. Issard Davies, and Mr. G. R. Rees. Wrthl anerch yr Uchel-relthwyr Uongyfarch odd ei arglwyddiaeth hwy ar ysgafnder y calen- dar, ar yr hwn nad oedd ond tri achos i alw am eu sylw, nn o'r rhai, yn ol ei farn ef, y gallesid yn briodol iawn ei wrandaw yn y Brawdlys Chwarterol. Tori y?.-WiHiam Edward Barry (18), teiliwr, Bethesda, a Robert Bellis Jones, te .iliwr, Bethea. da, a addefent en henogrwydd 0 dod i stop Evan William Jones, a liadrata pnm llath o frethyn, &c., yr oil o'r nwyddau yn werth tua 2p., eiddo Evan William Jones, Hope Hall, Bethesda. Ymddangosai Mr. Ronoratius Voyd (dan gyf- arwyddyd Mr.'R A. Pritchard, Bangor), dros yr erlvnydd, a Mr. Trevor Lloyd (dan gyfarwyddyd y Mri. Twigge Ellis a Davies), dros y diffynydd JODes. Tystiodd Dr. Lloyd, Bethesda, a thad Jones, fod Jones yn eiddil ei bwvll, Dedfrydwyd y ddau ddlffynydd ] hs o garch,ar- iad. Yn of dwy wr-aig.-Thomas Williams (41). llafurwr, Bangor, a addefai ei euogrwydd o briodi Jane Ellen Roberts, yn Swyddfar Cof- restrydd, Caernarfon, tra yr oedd et wraig tlaen- orol yn fyw, a'r hon y priodwyd ef ar y lOfed o Chwefror, 1877, yn fyw. Ymddangosai Mr. Honoratius Lloyd (dan gyfar. wyddvd Mr. R, H. Pritchard) dros'vr erlyniad a Mr. Trevor Lloyd (dan gyfarwyddyd Mr. W. Morton Jones) dros y dififynydd. Mr. HoDoratius Lloyd a ddywedodd fod yr beddgeidwaid wedi ymholi a heddgeidwaid Liverpool am y wraig gvntaf, a chawsant ei bod hi yn byw yn y ddios- hono gyda dyn arall. Mr. Trevor Llovd a sylwodd nad oedd y carcharor ddim wedi twyllo yr ail wraig. Ar y llaw arall, yr oedd efe wedi cyfeillachu a hi am bedair blynedd, ac ni wadodd ei fod yn ,h priod. Wrth ddedfrydu, dywedodd y barnwr fod y carcharor wedi addef ei euogrwydd o drosedd di- frifol, Bernid achosion o'r fath yn ol maint y cam a wneid a'r merched. 0 barth y wraig gynt- af, yr oedd yn amlwg na driioddetodd bi ddim earn, gan y dywedid ei bod hi yn byw gyda dyn arall, tra yr ymddangosai fod yr ail wraig wedi esgor yn rohen deufis ar ol priodi. 0 dan yr boll amgylchiadau, efe a obeithiai na ebamddeallid mo hono os deliai efe braidd yn ysgafn ft r achos, drwy ddedfrydu y carcharor i fis o garchar gyda llafur caled, Tori t) i (tC ymosod yn Llitnberis. Thomas John Thomas, 25ain, chwarelwr, Llanberis, a eyhuddid o dori i if John Armstrong, Moss Bank, Llanberis, yn mis Mehefin diweddaf, gyda y bwriad o ladrata. Erlynai Mr. Trevor Lloyd, dan gyfarwyddyd y Mri Nee a Gordon Roberts; ac ymddangosai Mr. Honoratius Lloyd, dan gyfarwyddyd Mr. J. G. Roberts, dros y d ffyn. ydd. ? Mr. Trevor Lloyd a ddywedodd y cyhuddid y carcharor o fyned i boneddiges ag yr oedd ei gwr yn beiriannydd mor wrol, ac i ftwrdd ar v mor ar y pryd. Yn gynnar prydnawn y diwrnod dan sylw, gwelodd Mrs. Armstrong y carcharor yn ymyl yn edrych y ty, Yn ddilynol, gwelodd ef drachefn o gwmpas y ty, rhwng saith a naw o'r gloch y nos. Aeth Mrs. Armstrong a'r forwyn t'w gwelyan tnag ugain munyd wedi un ar ddeg or gloch, wedi gofalu fod pob drws a ffenestr wedi eu can. Defifrodd Mrs. Armstrong tnag un o'r gloch drwy glywed rhywnn yn ceisio agor y drws ond ni ddigwyddodd dim rhagor ar y pryd. Taa banner awr wedi tri yn y boren, denrowyd Mn. Armstrong drachefn drwy glywed y forwyn yn gwaeddi. Neidiodd hithau allan o'i gwely, a llefodd am help, a daeth dau ddyn yno. Wrth roddi ei phen allan drwy y ftenestr, gwelodd Mrs. Armstrong y carcharor yn myned ymaitb. Fe brofai y forwyn ei bod wedi ei deflfro gan awn yn ei hystafell wely. Bn hyny tua hanner awr wedi tri yn y boren, Yoa hi a welodd y carch- aror yn sefyll wrth ei gwely heb g6t na gwasgod. Yr oedd ganddo gyllell yn ei law, a dallodd hi o flaen ei gwyneb, pan lefodd hi. Yna rhnthrodd y carcharor i lawr y grisian, ac allan drwy ffenestr y gegin gefn, gan daflu bwrdd llawn o lestri wrth fyoed, Mr. Honoratus Lloyd a addefQdd fod y carch- aror yn y t, ond daliai yn gryf nad ei fwriad oedd liadrata. Pe mai dyna fnasai ei fwriad, hawdd fuasai iddo ddwyn pob peth gwerthfawr oedd yn yr ystafelloedd isaf. Awgrymai efe i'r rheithwyr mai myned yno i gysgu Boson a wnaeth y carcharor a phan feth- odd a cbael hyny, ei fod wedi diangc. Cafodd y rheithwyr y carcharor yn ddieuog. Ar gyhuddiad arall o ymosod ar Lizzie Morris, addefodd y carcharor ei euogrwydd,; a dedfryd- wyd ef i ddau fis o garchar gyda llafur caled. Dirwyo Rheithiwr. Richard Jones, George Dragon Inn, Bangor, a ddirwywyd i 5p., am beidio atteb i'r wys a'i galwai i fod yn rheithiwr.

BRAWDLYS MALDWYN, MEIRION, F F L I N T, A DINBYCH. AGOKWYD y brawdlys uchod heddyw (ddydd Mawrth) yn Rhuthyn, ger bron y Barnwr Lawrance. Y mae y calendar yn neillduol o drwm, gan y cynnwysai enwau y nifer anghyff redin o 16eg o garcharoriod. Cyhuddid un o lofruddiaeth, un o ddyn-laddiad, pedwar o dori tai, un o geisio llofruddio a lladd ei hun, pedwar o droseddau yn erbyn merched, dau o archolli yn anghyfreithlawn, un o ffogio, un o boni twyll, ac on o amlwreiciaeth. Anfonai sir Ddinbych 13eg o'r carcharorion, Maldwyn un, FHint ddau, a Meirion heb yr un.

I Y mae Mr. Jesse Collings, A. S., wedi myned i'r Eidal am dro.. Syrthiodd Mr. Robinson, clerc I warcheidwaid I Stockton-on-Tees, i lawr yn farw yn ei swyddfa y dydd o'r hlaen.

Pgtltgr oanchcottr. Nos SADWRN, Hydref SGain. I (Oddi wrth ein Gohebydd Neillduol). Yn Yn NGHYMMANFA GERDDOROT. y Methodistiaid Calfinaidd y ddinas a'r cylchoedd, canwyd, yn mysg eraill, y tonau hyn yn y prydnawn-'Congewest' (D. Wylor Owen), hen alaw ardderchog; Dewch bawb o'r saint,' 'Deff'rowch y tnjer udgorn yn seinio' (o Drysorfa'r Plant); Cynjas (gan y Parch. Ellis Edwi,rds 0 am r&n i garu r Iesu' (L, J. Roberts, Aberaeron) '0 rwyf yn cofio 'r diwrnod1 (W. F. Sherwin). Yr oedd y d6n olaf o'r un nodwedd a thonau Byddin yr Iachawdwriaeth.' Rhyw ganolig ydoedd y canu yn nghyfarfod y prydnawn-fel pe buasai yr arwemydd, Mr. J. T. Rees, JVus Bac., Bow St., a'r gynnulleidfa heb ddyfod i ddeall en gilydd. Yn yr bwvr, awd dros y tODau n hon alaw.- 'Bontnewydd' (leuan Gwyllt), Gwalchmai' (J, D. JODes); yo y ftíÝJ hon, dechrenodd yr arweinydd a chanmawl. -Tanvmarian' (Preli. E. Stephen); yr oedd myn'd yn hon. Llywarch' (John Jolles, Cwm- ygeifr cyng gan J. Thomas), Buddogoliaetb' ( T. Davies/Salford); yn y fan hvn talodd y. arwein- ydd deynged o barch i Mr. Davies, trwy ei alw i arwain ei dôn ei hun. Dangosodd y gynoulleid fa ei chymmeradwyaetb, a bu raid iddo ufuddhau. Yr oedd gweled Mr. Davies yn arwain yn adgyt- odiad o fedd y cfif lu o hen gyfarfodydd doniol a gaed o dan ei arweiniad medrus flynyddoedd meithion yn ol. Er mor anfoddlawn ydoedd, aeth trwy y gorchwyl yn gampns. Ac oi bu Mr. Rees yn ol a dyweyd hyny. Syniad campus oedd cael Mr. Davies i arwain gyda'i dOn ei nun. Y D ewi Saxit' (John Evans, Cynogfab); a galwodd Mr. Rees arM yn mlaen i arwain, yr hyn a wnaeth. Yr oedd rhyw fyn'd anarferol ar y ddn hon. Dywedai Mr. Rees fod y ddwy ddn ddiweddaf yn gredyd i'r awdwyr. Canwyd Rheidiol' gyda hwyl; ac yn sicr hen ddn fendigedig ydyw hi. IArabia' (K. Mills, Gwrecsam), hefyd a aeth yn iawn a dim rhyfedd o blegid alaw dda ydyw a'r gynnnlleidta mewn ysbryd rhagorol. Canwyd Fry yn y nef' (W. Davies), ond nid mor unol ag y buasid yn dymuno. Ond yn wir, yr oedd y canu yn rhyfedd- oi dda pan ystyrid pa mor liteog y gynnulleidfa. Dylai y Metbodistiaid deimlo yn falch o'u canu, mi credaf, os yw y cyfarfodydd hyn yn eng- hreififtiau teg o hono. Cafwyd anerchiad gan Dr. Cynddvlan Jones; a chymmerwyd rhan yn y cyfarfodydd gan v Parch. E. J. Jones, Heywood St., Parch. William James, ac eraill. Aeth y llywydd, Mr. John Roberts, a'r cyfeilydd, Mr. Llewelyn Lloyd, trwy eu gorohwylion yn hynod ganmoladwy. Ysgrifenydd y pwyllgor ydoedd Mr. Edward Williams, Moss Side ac ysgrifen- ydd yr Undeb ydoedd Mr. Robert Davies. Pen- dleton. Talodd v Parch. William Glynne deyrn- ged o barch i goffadwriaeth y diweddar Mr. Rich- ard Edwards, a'r gyfrif y llafur a arferai fyned iddo ynglyn a'r cyfarfodydd hyn. Trodd cyfarfod pregethu Moss Side allan yn llwyddiannus—Dr. Cynddylan Jones yn ei hwyl- iau goreu. SYR CHARLES HALLE. Ba y cerddor enwog hwn farw yn dra annis- gwyliadwy, boreu ddydd Gwener, y 25ain cyfisol. Yr oedd yn teimlo yn gryfach o 10 mlynedd, meddai ef, wedi bod yn Affrica ddeheuol; a dis- gwylid iddo fod yn abl i barhau i gynnal ei gyngherddan yn mlaen fel cynt ond dyma fel y trodd. Perchid ef gan bawb. Bu yma dros 40ain mlynedd, a gwnaetb wasanaeth dirfawr i gerddoriaeth glasurol y devrnns. Bydd colled fewriawnar ei ol. Yr oedd ei briod (Madam Norman-Nevada gynt), Lady Halle, oddi cartref. Ergyd o'r parlys a gafodd. Yr oedd yn bur beinyf ag ystyried ei oedran—76ain mlwydd. Bn yn ffefryn neillduol yn y cylchoedd uchat a byddai y Frenhines a'r teulu brenhinol bob amser yn ei fawrhau. Pwv a geir i lenwi ei le tybed ? I Y PARCH. JOHN TnoiiAs, LIVERPOOL. p Heno, traddododd y Parch. 0. L. Roberts, Pwllheli, ddarlith odidog ar y givr enwog nchod, yn Dghapel yr Annibynwyr yn Cborlton-road. Yr elw yn myned at leihau y tri nid pum cant pnnnau dyled sydd arno. Yr oedd y ddarlith yn wir ddoniol. Ychydig, mewn cymmbariaetb, a ddaeth ynghyd. Cafodd yr absennolion golled fawr. Maddener i mi am awgrymu yma y buasai codi 6c. am y Hawr a'r oriel yn well na gofyn It. iun lie, a 6e. i le arall. Nid oes yma rhyw chwaeth uchel am ddarlithiau. A pheth arall, nid yw pawb ya holtil myned i'r lie 6c., os bydd lie 18., er nad ydynt yn abl i dalu y swm uchaf. Y mae tipyn o falchder hyd ytí oed yn y tlotaf.

DINBYCH. I I CYFARFOD Y FEIBL GYMDEITHAS. I CYNNAI.IWYD cyfarfod blynyddol Cangen Dinbych o'r Gymdeithas Feiblaidd yn y Nenadd Drefol, nos Fawrth, o dan lywyddiaeth y maer (Mr. E, T. Jones). Yr oedd yn bresennol, yn mysg eraill, y Parchn. J. R. Ellis, Liverpool (cynnrychiolydd y Fam Gymdeithas); Joseph Evans, Evan Jones, David Jones; MrL T. Gee, a T. Bellis, ysgrifen- yddionlleol; J.Harrison Jones, Boaz Jones, a D, H. Davies. Dechreuwyd y cyfarfod trwy gana yr hen emyn Cymreig Marebog Iesu yn llwyddiannus,' ac i'r Parch. Joseph Evans fyned i weddi. Y cadeicydd, yn ei anerchiad agoriadol a ddy- wedodd ei fod wedi ei osod y noson hono mewn sefyllfa yr oedd yn falch o honi, am fod llywyddu yn ngbyfarfod cymdeithas Ag amcan mor rhagorol iddi yn anrhydedd uchel. Da oedd ganddo glywed yr ysgrifenydd yn rhoddi adroddiad mor ffafriol am y cynnorthwy a dderbyniodd y gym- deithas yn ystod y flwyddyn. Dechreuwyd y flwyddyn dan ammodau ynanfoddhaol; ondmewn canlyniad i roddion a estynwyd iddi gan bersonau a feddai gydymdeimlad ft'i hamcanion, yr oedd y gymdeithas yn awr mewn sefyllfa dra boddhaol (cymmeradwyaeth). Anfonwyd cyfraniadau i mewn gan dros ddau gant o gangeu-gymdeithasau yn Lloegr a Chymru; ond er hyn oil, gobeithiai ef y byddai i'r cylarfodydd blynyddol byn ennyn mwy o slil yn ngharedigion y gymdeithas, a phen iddynt gyfranu yn helaethach at ei hamcanion. Pa beth bynag a gyfrenid at y Gymdeithas Feibl- aidd, gallent fod yn sicr ei fod yn cael ei roddi at amcan da a theilwng (cymmeradwyaeth). Mr. Gee, yn nesaf, a ddarllenodd yr adroddiad am y flwyddyn, oddi wrth yr hwn yr ymddengys fod eyfraniadan y gwahanol enwadau yr un mor foddhaol ag yn y blynyddoedd a'aethant heibio. Y Parch. Joseph Evans a gynnygiodd. bender. fyniad i'r perwyl fod i'r adroddiad gael ei fabwys. iadu, a'i argraphu, a'i ledaenu yn mysg y oyf. roddwyr, ac fod i'r swyddogion barhau yn eu gwahanol swyddogaethau. Dywedodd Mr. Evans ei fod yn teimlo yn falch o herwydd y ffwth fod Cymru yn gwneyd mwy dros y gymdeithas nag un rhan arall o'r Deyrnas Gyfunol. Yr oedd hyn yn anrhydedd i'r Dywysogaeth-yn fwy felly am nad oedd y wlad yn meddu ar boblogaeth a chyf. oeth Lloegr. Er byny, yr oedd ganddynt. Ie 1 wella; ao hyd yn oed yn Ninbych, yr oedd dlWyg. iad er gwell yn bossibl. Y Parch David Jones a eiliodd y cynnygiad, a dywedodd Dad oedd yn bossibl gwneyd mwy er own ^rlvnion nag anfon id yiit Air Dnw, a barnaieffodyn^vell i ddyn gael meddiant 0 Feibf nng byd yn oed gael y fanta.s n gyfarwydd vdce?'?".? ??' raid dewi8 ?wcf! y ?uTeimhu yntao yn faich fod Cymrn wedi .n?deddaGMf Daw. ae fod Gair Dnw wedi gwrevd Cymru yn "?h?.?n.. Ond .n ffaith ddifrifol yngln â h? <?<M. (od llawer o bobl a dderbyDia?t y B -i' ?.f?'d ar ol y Cymry ynfwyhyddyBgo?yyu?yMwys. Y Parch. Evan Jones agynnys"? benderfyn- fad i'r perwyl fod y cyfarfod yn dinicii i Ddow am v Hwyddiant parhaol a ddilynai ei Air, a cyn hvderu y byddai i'w Ysbryd Sanctaidd fMdtth.o pob copi o'r Ysgrythyr a antonid allan fel Rg i ?ngoeideyrnaaaryddaear. Yn ddilvnol, cafwyd anerchiad rhagorol ar hanes y Beibl vn yr India gan v Parch. J. K. Ellis, Liverpool, y dirprwy dros y fam-gymdeit li- fts. Pasiwyd y penderfyniad, a tberfynwyd y cyfaifod drwy dalu diolchgarwch i'r maer am lywyddu.

DREFNEWYDD. HEDDLYS. I CYN-QALIWYD yr heddlys uchod ger bron Mr. R. Lloyd, ac ynadon eraill, ddydd lau. Twyll Htmedi<j.— H. Inwards, alias W. H. Drayton, trafaeliwr imasnachol, Liverpool, a ddygwyd yn mlaen ar gyhuddiad gohiriedig o gaellp, 10s. gan Mr. P. W. Jones, Bear Hotel, a 10s. gan Mr. W. G. Cottle, Victoria Vaults, drwy dwyll honiadan. Rhoddwyd tystiolaeth- au gan y ddau erlynydd, a chan yr Arolygydd Ramage, a'r Rhingyll Morgan, a rhyddhawyd y diffynydd. Tanio Ydlan.-Mr. D. T. Francis, Ty'n-yr- Wtra, Llanwnog, a, gyliuddai grwydryn o' r enw Burrell o roddi ei ydlan ar dan. Rhoddwyd tystiolaethau gan yr erlynydd a'i was, i'r per- wyl fod tan wedi ei ddarganfod yn yr ydlan yn gynnar foreu Mercher. Wrth fyned i r ydlan, cyfarfuant a'r diffynydd a ehrwydryn arall. Yr oedd swm mawr o wellt wedi llosgi. Yr oedd y tan mewn lie peryglus, a hawdd fuasai i'r fflamau ymledu. Pan gymmerwyd y diffyn- ydd i'r ddalfa gan yr heddgeidwad Davies, rhoddodd y bai ar ei gydymaith, yr hwn, erbyn hyny, oedd wedi llwyddo i ddiangc. Dedfryd- wyd y carcharor i fis o garchar gyda lIafm ca d.

I WYDDGRUG. I I Y DIWEDDAR DANIEL OWEN. YN nghapel y Methodistiaid Calfinaidd, Wydd. grug, nos Sabbath, cyfeiriodd y Parch. John Owen, y gweinidog, at ei bregeth at farwolaeth y diweddar Mr. Daniel Owen, yr hwn a fuasai aelod'o'r eglwys yn y lie er pan yn blentyn. Dy- wedodd y Parch. John Owen fod eu brawd ym. adawedig wedi llwyddo i ennill calonau ei gyd- wladwyr yn fwy nag unrhyw ysgrifenwr Cymreig wiadwyr yn fwy na?, arall yn ein dyddiau ni. Darllenwyd ei weithiau gan uchel ac isel, cyfoethog a tlilawd. Yr oedd efe hefyd wedi tori y terfyn rhwng y Cymry a'r Saeson, o blegid cafodd ei weithiau eu cyfieithu i'r Saesneg. Darllenid a gwerthfawrogid ei ysgrif- eniadau yn Lloegr a'r America; a dyan ei fod wedi gwneyd bywyd crefyddol Cymru yn llawer mwy adnabyddus i'r Cymry eu hunain. Ei nofelau ef a fa'r amddiffyniad cryfaf a gafwyd etto i grefydd efengylaidd Cymru. Yn eglwys y plwyf, foreu Sabbath, cyfeiriodd y ficer, y Parch. E. M. Roderick, at farwolaeth Mr. Daniel Owen, yn nghwrs ei bregeth. Yr oedd ei weithiau, meddai, yn rhydd oddi wrth y dy- lanwadau darostyngol oedd yn nodweddu cym- maint o nofelau y dyddiau presennol.

LLANGADFAN. I Nos Lun, yr 21ain oyfisol, cynnaliwyd Cyfarfod Plwyfoj yn ysgoldy Llangadfan. Amcan y cyfarfod oedd cael llais y plwyfolion ar y 'tir cyd' a'r mawnogydd cyhoeddus sydd yn y plwyf. Y cadeirydd oedd y Parch. Henry Jones, Rehoboth, yr hwn, wrth agor y cyfarfod, a ddywedodd fod yn pertbyn i'r plwyf lawer o dir, yr hwn, o'i arolygu yn briodol, a fyddai o fudd a gwerth mawr i'r plwyf. Y mae yn y plwyf un-ar-ddeg o fawnogydd yn perthyn iddo, y rhai a fesurant gyda'u gilydd dros 279 o erwau. Y mae enwau a mesuriad y mawnogydd cyhoeddus (public turbaries) byn genym, a rhoddwyd hwy allan yn ol yr enw a'r mesuriad fel y canlvn Erwau, Mawnog ar Fwloh Tomlin 92 Olu Wen 16 11 FawnogFawr on 12 „ Gwernymain 5 „ Moel Dentyrch 5 „ Bryn Perfedd 3 AUtOted?r ? 4 Fawnog Fawr 27 „ Pren Croes 54 „ Fawnog Fawr, etto 23 „ Cain Gae. 42 Chwarel Gyhoeddus 1 Y cyran 279 Y mawnogydd hyn, fel y maent, nid ydynt o fawr o werth i'r plwyf. ohaniatelr b yd ,r, P'yf'!ion fyned iddynt, yn ol yr hawl a feddant i fyned i,. ac am y d fid sydd yn pori ar y mawnogydd hyn, a'r hei.tiaeth a fogir awn ynt, hl fo'i.n ddim oddi ,rthYnt, er mai hwy bH yr 'a" iddynt. Dy)a) y plwyfolion chwareu eu rhan am y mawnogydd hyn. Dylent gael talu am yr a,, Iiaid sydd yn el bori, ynghyd ir bawl I ddal yr helwriaeth, neu eu gosod, fel y gwn& boneddwyr eraill a fyddont yn perchen tir. Hefyd, cyfeiriodd at y tir oyd sydd yn y plwyf. Dyma yr hyn a geir yn nyfarniad y plwyf ar hyn Cyn- nwysa yswm o dir cyffredin sydd yn agored I dala degwm o fewn y plwyf dywededig bum mil, pum cant, a phump a den?n o erw.u. Y mae y tir cyd. fel y mae, eyM yn ein plwyf, yn lied ddi-werth i r plwyfol- iec. Cymmerw, y tir oyd a -ilr o dan yr enw Pen- ,ifft Y ma. y tie hwn yn He da fel ?nnean d.f.??, gwarthel, a merlynod dym.eyn rrdi;e:a:, :ft; hyn .ydd yn ei wneyd br.n yn ddi-werth hollol i'r plwyfolion ydyw- 1. Fod amaethwyr o blwyfydd eraill yn anton eu hanifeiliaid I'r Penooed.' 2. Y mae gormod o anifeiliaid ar y Pencoed' bob haf fel nad all fod ond o ychydig iawn o werth i'r rhai sydd & hawl ynddo. 3. Y mae pethau fel y maent yn rhoddi mantais i'r I rhai sydd yn byw yn agos i'r Panooed fyned yn ara- baus a gormesol, fel na byddo rhyddid lie y dylai I rbyddid fod. I I Gofynodd y cadeirydd a oedd y gosodiadau uonou yn wlr. W Attebwyd ef gan y gwrandawyr eu bod. Y mae hi felly ya hollol.' ? A ddylai hi fod fel hyn ?' gofynM yntau. Na ddylai, oedd yr atteb. A ddylid cael ymwared Alr annhegwch yna.' Yn awr, meddai yntau yn mhellacb, er budd a niantais y plwyf, onid teg a ohyfiawn ynom, fel cyng- hor a phlwyfolion, ydyw rhoddi dais at y Cynghor Dosbarth ar iddynt wneyd cais at y Bwrdd Amaeth- yddol am reolau darparedlg ar gyfer diogeliad a rheol- eiddiad y tir cyd, a'r mawnogydd cyhoeddus hyn, sydd yn ein plwyf.' ?' derfyn y cyfarfod, cynnY&iwYd, eiliwyd, a phM- iwyd, ein bod yn anfon llais a barn y cyfarfod i r Cynghor Dosbarth, a'n bod yn symmud yn mlaen, yn ol Deddf Llywodraeth Leol 1894, i fynu ein hawl yn y tir oyd a'r mawnogydd eyhoeddus. Disgwylir y gwna y Cynghor Dosbarth ei ran gyda hyn, neu bydd y plwyfolion yn anfon eu cais i'r Cynghor Sirol am ei wasanaeth ef yn hyn.-Gohebydd.

epfataf a E, tafut. CYNNADLEDD GLOWYR DEHEUDIR CYMRU, CYNNALIWYD cynnadledd o gynnrvdiiolwyr glowyr y De yn Kghaerdydd, yr wythnos ddi- weddaf, dan lywyddiaeth Mabon. Yr oedd 13 o gynnrychi;)lwyr yn bresennol. Daeth ym- ddygiad goruchwylwyr Cronfa Sefydlog y Mwnwyr at weddwon ac amddifaid Cilfynydd dan sylw, a phasiwyd i ofyn i gynnrychiolwyr y llithr-raddia wylio fod y trueiniaid a ddiodd- efent yn y dyfodol yn cael cvfiawnder. Pas- iwyd hefyd benderfyniad o blaid cynnal cyn- nadledd genedlaethol o lowyr i ystyried y dyniunoldeb o bwyso mesur Mr. Asquith li reoti glofeydd ar y llywodraeth, a'r angenrheid- rwyddoNvnecigweiiiantauyn y uueuai. ren. nodwyd pwyllgor i wneyd trefniadau. Pasiwyd i chwanegu un sedd dros sir Fynwyar bwyllgor y lIithr-raddfa, a gofynir i'r gweitliwyr ethol un o'r gyrwyr i'r sedd hon. Cynnygiodd Mr. Brace f'od cynnrychiolwyr y gweithwvr ar bwyllgor y Uithr,raddfa i geisio cael gwelhant- au yn y cyttundeb i ddosbarthu y gwahanol fathau 0 10 a geid yn y Deheudir gin,alianol pris isaf bob glo; i sicrhau cyd-weithrediad rhwng gweithwyr a meistriaid i gosl) i perchen- ogion pyllau gl6 a werthent dan y pria y cyt- tunid arnn; f(d y meistriaid a'r gweithwyr, neu y meistriaid eu hunain, i reoli prisgwerthu y glb o bryd i bryd, ac fod canolwr i'w bennodi i'r pwyllgor. Y cadeirydd a ddangJsodd fod cais wedi- ei wneyd yn y cyfeiriad hwn o'r blaen, ond yn ofer. Awgrymai fod y mater i'w roddi yn nwylaw y pwyllgor oedd i ofalu am y ddeddf i reoli mwngloddiau, iddynt hwy dderbyn unrhyw welliantau a yrid i mewn iddynt yn y cyfeiriadau hyn. Pasiwyd pender- fyniad yn unol a'r awgrymiad hwn.

LLWGR-WOBRWYO GWLEID- YDDDION YN FFRAINGC. GORCHFYGIAD AC YMDDISWYDDIAD Y LLYWODRAETH. DYDD Llun, bu senedd Ffraingc yn trafod yr ysgandalau cyssylltiedig fig amgylchiadau y Ffordd Haiarn Ddeheuol. Beth amser yn ol, fel y cofir, cafodd M. Magnier, seneddwr dros N ar, a chyn olygydd yr Evenment, ei dded- frydu i flwyddyn o garchar am lwgr-wohrwy- aeth ynglyn a'r ffordd haiarn; a dydd Llun, ymosodwyd ar Weinidrg Cyfiawnder am ddar- fod iddo, yn mhlith eraill, meddid, fod yn hwyrfrydig i gyfarwyddo erlyniad y seneddwr Magnier. Wedi dadl gyfchryblua, fe basiodd y TJ benderfyniad unfrydol yn dadgan na ddylai aelodau seneddol gael cyfranogi mewn cvm- deithasau neu gwmnïau cyllidol. Nid edrychid, fodd bynag, ar hyn yn ddigon, a chynnygiwyd fod archwiliad pellach yn cael ei wneyd i achos y Ffordd Haiarn Ddeheuol. Dywedodd M. Ribot, y prifweinidog, ei fod yn meddwl fod cyfiawnder wedi gwneyd ei waith, a gwrtliwyn- ebodd erlyn rhagor. Penderfynodd y Ty yn ei erbyn; ac am hyny, aeth aelodau y weinydd- iaeth allan, a chyflwynasant en hymddiswydd- iad i'r Arlywydd Faure, gan yr hwn eu der- byniwvd. Gohiriodd y Ty hyd ddydd Llun.

LLANSANNAN. Arwerthiad blynyddol. Cynnaliwyd yr ail arwerthiad blynyddol yn Llansannan, ddydd Sadwrn diweddaf. Yr oedd yr arwerthiad eleni wedi ei osod yn nwylaw y Mri. Clough a u Cyf., a chafwyd arwerthiad rhagorol yn mhob ystyr. Gwerthwyd dros gant o wartheg, o gant a hanner i ddau gant o ddefaid, a thros ddeg-ar-hugain o geffylau a melynod mynydd. Cafwyd cynnyg bywiog a phrisiau rhagorol am yr anifeiliaid. Gwnaeth yr arwerthwyr eu gwaith i foddlonrwydd pawb, a chafodd perchenogion yr eiddo eu cwbl foddhau ar yr arwerthiad, yr hwn oedd yn ddiau yn un o'r rhai goreu a gynnaliwyd erioed yn Llansannan.

ABERYSTWYTH. Oyfarfod Blynyddol.—Dydd Mercher, Hydref 23ain, oynnaliodd yr Anntbynwyr Cymreig, yn Baker street, Aberystwyth, eu cyfarfod pregethu blynyddol. Y rhai y galwyd am danynt i gael eu gwasanaeth yn yr wyl eleni oeddynt y Parchn. Evan Evans, Llanbedr; Dr. Owen Evans, King's Cross, Llundain; a William J. Nicholson, Porthmadoc. Yr oedd tyrfa fawr o bobl wedi ymgasgla ynghyd, ao yn llenwi y capel hardd/ac yn gwrandaw yn astud ar yr hen efengyl dda yn cael el phregethu ac ni wrandawsom erioed ragorach pregethu nag a gafwyd yn nghapel Baker street, er i ni fod yn gwrandaw ar y pregethwyr, ae ar rai o'r pregethau o'r blaen.

PENYGARN. I Darlith,-Am saith o'r gloch nos Fercher, Hydref 12 3ain, bu y genedl-glodus Cranogwen, yn ng"?el y Methodistiaid, Penygarn, yn traddodi el darntn ar Ddoethineb y pethan bycbain a chafwyd gan Cran- ogwen ddarlith dda, ac yn llawn gwersi. Darlith Feiblaidd a phregethwrol iawn ydyw hon, ao yn cyfodi i gyd oddi ar rhyw bed war o bethau byohain o Lyfr Diarhebion Solomon, a deuai y gwersi o bob cyfeiriad. Daeth tyrfa fawr o bobl feddylgar i gyd i wrandaw ar y ddarlith hon; ac fe allai i rai ddyfod er cael gweled Cranogwen, ac nid i wrandaw darlith. Y mae 28ain o flynyddoedd er pan y bu y farddones hon yn Mhen-y- gam o'r Maen; ao y mae capel y Garn yn fawr iawn, ao yn gofyn am lais mawr Cranogwen ar ei eithaf. Gresyn na buasai hi yn sylwi ar hyn, a rhoddi mwy o i llais llawn allan nos Fercher. Ni chafwyd cymmerad- wyaeth, nao anghymmeradwyaetfc, gymmaint ag ua waith yn ystod y ddarlith, yr hyn beth i ni ydoedd yn syndod mawr. Cadeiriwyd gan John Bonsall, Ysw., y Cwm, Clarach, yr hwn a anerchodd y dorf deirgwaith, ond bob tro yn Saesneg. Talwyd y diolchiadau arferol gan y Parchn. Morgan, Bow street, a Morgan, PwU. glas. Gwnaothant hyny mewn modd meistrolgar, cyr- haeddgar, a chwim ryfeddol, gan fod y ddau yn weinidogion ar eglwys y Garn. Deallwn fod elw y ddarlith yn myned i aelodau yr Ysgol Sabboth a gynnelir yn Bow street, yr hon ysgol sydd yn un 0 gaughenau nlferus ysgolion eyssylltlol Penyprn.- Gohebydd.

Eglwys yn Nghymru a ddygwyd yn mlaen gan y llywodraeth o'r blaen, ae ni ddygwyd erioed ddim yn mlaen oddi ar ddybenion mwy iselwael a dirmygus. Ond o drugaredd, yn ngolwg yr esgob, gorchfygwyd hwy yn llethol. Yn marn Esgob Ty Ddewi, ymosod- iad y llywodraeth ddiweddaf ar yr Eglwys yn Ngliymru, yn fwy 11a dim arall, fu yn achos ei dymchweliad. Y peth penaf sydd yn tra- llodi y naill esgob a'r llall mewn canlyniad i'r fuddugoliaeth, yw yr alwad sydd o bob cyt- ciriad am ddiwygiad yn y gyfundrefn eg- lwysig. Gwel Esgob Llandaf berygl cael chwyldriiad dan yr enw diwygiad; nid yw efe, iiai frawd yn esgobaeth Dewi, yn golygu fod galwad am un diwygiad pellach na chwaneg o allu i'r esgobion i fwrw allan o'u bywoliaethau glerigwyr anghymmliwys, ac esgeulus o'u dyledswyddau ysbrydol, Nid amser perygl yw amser diwygio yn marn Dr. Basil Jones; ac nid doeth yw ymgais am ddeddfwriaeth neillduol yn mhertbynas yr Eglwys yn y Dywysogaeth i'w chyfaddasu yn E-livys yn y D fwy at deimlad eenedlaetliol y Cymry. Yn y cyfamser, y mae yr Eglwys yn gyffredinol yn mawr lawenhau am ddychweliad y Tori- aid i awdurdod a thueddant i gredu fod yr etholiad diweddaf yn rhagarwyddo mai y Toriaid sydd i fod mewn awdurdod o hyn allan hyd ddiwedd y byd. Dichon, er hyny, y bydd rhai o honyirt fyw yn ddigon liir i weled y rh6d wedi troi. Cj/mmanfewer!d Canu yn Sir Gaerfyrddin. —Nid oes amgenach pobl air Gar am ganu, yn enwedig canu crefyddol yn y cyssegr. Y mae y mis hwn wedi bod yn nodedig am ei gymmanfaoedd yn mysg y gwahanol enwad- au. Y Bedyddwyr a gynnaliasant ddwy gymmanfa yn ddiweddar iawn-y naill yn Talog a'r llall yn Ffynnonhenry. Y Method- istiaid, hefyd, a gynnaliasant ddwy—y naill yn Llanpumsaint, a'r llall yn Nantgaredig. Yr Annlbynl r, hwythau a gynnaliasant gymmanfa yn Peniel. Lleoedd yn y parth amaethyddol o'r sir yw y rhai hyn; ac yr oedd y cymmanfaoedd ynddynt yn agos iawn i'w gilydd o ran lie ac amser. Ymddengys yn syn i mi fod y Bedyddwyr yn cynnal eu cymmanfaoedd hwy ar y Sabbath. A ydyw yn ormod yn eu golwg roddi dydd gwaith unwaith bob blwyddyn i gynnal cymmanfa ganu arno ? Hir-hoedledd.—Boreu dydd Sadwrn, wyth- nos i heddyw, bu farw hen wraig yn Llan- elli, o'r enw Elizabeth Morris, yr hon oedd wedi gadael ei chant a phedair mlwydd oed er y 5ed o fis Mawrth diweddaf. Hyd o fewn ychydig amser yn ol, yr oedd yn nodedig o iachus a siongc. Yn grefyddol, perthynai i eglwys y Bedyddwyr yn Felinfoel. Darlith.—Nos Sadwrn, wythnos i heno. bu y Parch. T. Job, Cynwil, yn traddodi. darlith ar America, yn Bethany, Burry Port. Yr oedd y capel yn Hawn o wrandawyr, a'r darlithydd yn ei hwyliau goreu. Jla,),Ivolctetli y Parch. Stephen Davies, /V;>r/>—Boreu ddydd Mercher, o ddeutu pedwar o'r gloch, bu farw y Parch. Stephen Davies, gweinidog yr eglwys Annibynol yn Peniel, ger Caerfyrddin, yn 62ain mlwydd oed. Dioddefodd gystudd caled, ond nid yw yn wybyddus i mi heddyw am ba gyhyd o amser. Yr oeddwn yn adnabod Mr. Davies yn dda, ac yn dra hoff o'i gymdeithas, er nad yw yn gofus genyf i mi erioed gael y fraint o'i wrandaw yn pregethu. Ar ol gorphen ei addysg yn N gholeg Caerfyrddin, ordemiwyd ef yn weinidog yn Soar, Aberd&r, yn 1858. Ar ol hyny, ymsefydlodd yn Peniel, yn y y fiwyddyn 1866, lie yr arosodd hyd ei farw- olaeth. Nid oedd yn un a wnai lawer o sõn, nac yn un a wthiai ei hun yn mlaen, ac a fvnai gael ei weled ar bob amgylchiad. Ond yr oedd yn wr galluog, ac yn ymwybodol o'i nerth i weithio mewn tawelwch; ac yr oedd iddo barch mawr yn ei eglwys ac yn ei ardal. Cerid ef yn fawr gan ei frodyr yn y weinid- ogaetli. Cymmer yr angladd le prydnawn ddydd Llun 4essf, am hanner awr wedi un o'r gloch. mae Aliss S.  Y 6'?M? o China—Y mae Miss S, J, Jones Bala, y genades o China, ar ymweha?d &'r Deheudir ar hyn o bryd; ac yr wyf yn cael ar ddeall ei bod wedi cael cyfarfodydd llewyrchus iawn yn rhan isaf sir Aberteifi a sir Gaerfyrddin, a rhan uehaf sir Benfro. Yn ngwaelod sir Benfro y mae hi yn bresen- nol, o fewn terfynau gohebydd arall, a fedr advodd yr hanes yn dda. Y mae y genades wedi addaw cynnal eyfarfod yn Burry Port nos Wener nesaf; ac y mae yn y lIe gryn ddisgwyliad am ei gweled a'i ehlywed hi. Nid yw v China Inland Mission, meddir, yn perttiyn i un enwad crefyddol yn fwy nalr lleill. Canmltvydtliant Cymdeithas Genhadol Llundain. —Yn y Tabernacl, Gowerton, nos Fercher, cyn. naliwyd y cyfarfod cyntaf ogyfres ogyfarfodydda fwriedir eu cynnal dan nawdd cyfarfod chwarter- 01 yr Annibynwyr yn Ngorllewin Morganwg, i ddathlu Camnlwyddiant Cymdeithas Genhadol Llundain. Yr oedd yno nifer mawr n weinidog- ion y cylch yn bresennol, ac yn cymmeryd rhan, yn y cyfarfod. Diwygictd dirwestol yn Burry Poi,t.-Ar ol rhai blynyddoedd o lonyddwch a thawelwch, y mae ovfeilUon aobrwydd yn Burry Port wedi ymdde- ffroi o'u difaterweh, ac wedi penderfynu gwneyd vrngyrch effeithiol yn erbyn meddwdod, cyfedd- aeh, a cliota y gallaf hwn, Dechreuwyd y frwydr nos Lun diweddaf, pryd y cafwyd araeth danllyd gan y Parch. T. Job, Cyowil nos lau, drachefn, cafwyd araeth rymus gan y Parch. Mr. Moses, o Lanelli. Heno, etto, yr ydys yn disgwyl gih enwog o Ferthyr i ymosod ar y gelyn. Y mae y cyfarfodydd yn boblogaidd a brwdfrydig rhyfedd. ol, fel yr odrychir ar y cychwyniad yn dra addawol. Cyhuddiad pioysig yn erbyn J.leddyg,-Pryd- nawn ddydd (xlwener. rboddwyd Dr. Henry Richards, meddyg cynnorthwyol, Pont-y-pridd, yn ngwarchodaeth y Rhingyll Rossentrator, Llun- dain, Yr oedd y meddyg wedi el gymmeryd I fyny yn Nhreorci, o gylch dau o'r gloch y boreu hwnw, gan y Rhingyll Lewis, gyda ei fod yn disgyn o gerbyd a log-sill ganddo yn Mhont-y-pridd V mae yn ymddangos ddarfod cylioeddi yn y Police Gazette, yn Rhagfyr diweddaf, fod ymofyn am y efrr ar v oyhuddiad o beri erthyliad yn Ysbytty Bethnal Green, Llundain. Dywedir ei fod wedi vmadael o Lundain er mis Mawrth neu fis Ebrill diweddaf. Efe a fu o fewn dwy flynedd yn ol yn ewasanaethu fel dispenser yn rhan uchaf Cwm Rhondda-fach ac yr oedd y pryd hwnw yn lied adnabyddus yn y cylchoedd meddygol. 0 ddeuta dau o'r gloch boreu ddydd Gwener, tra yroedd y Rhingyll Lewis yn sefyll ar ochr y tfordd yn Nhreorci, efe a welai gerbyd yn tynu yi mewn yn ymyl tafarndy, a'r cyhuddedig yn y fan yn dyfod allan o hono. Brysiodd y swyddog ynmlaenat y doctor, a chyfarchodd ef, gan ddywedyd, Wei, But yr ydych chwi er's llawer dydd ? Dr. Henry Richards, onid 6?' eb efe; gan chwanegu ond nid wyf yn eich adnabod chwi. Myfi,' ebe yntan, yw y Rhingyll Lewts, ac yr wyf yn myned i gymmeryd gafael ynoch chwi ar y cyhuddiad o beri erthyliad yn Bethual Green, Llundain.' 1 Maent yn gwneutVmr cam a mt. oedd yr attebiad. Cymmerwyd ef ar y pryd rr tywyll yn Nhreorci, ac wedi hyny durtwya ef ymaith i orsaf heddgeidwaid y Pentre, lie y rhoddwyd ef yn ngofal y swyddog o Lundam. Helwyr da yw gwyr y peisiau gleision.