Baner ac Amserau Cymru

LLIFOGYDD ARFON.WYU 01 pob adroddiad a welsom ac a glywsom, cymmerodd gwlawogydd trymion Ie yn Ngogledd Cymru ddydd Sadwrn cyn y diweddaf. Yn mysg manau ereill, dioddefodd Bangor V, Iclriylch yn drwm iawn. Ysgubodd llifeiriant yr afon Adda blentyn ymaith, a boddodd. Yn Nghaernarfon, drachefn, yr oedd y cymmylau yn arllwys eu cynnwys mewn modd diarbed iawn; ond ni chlywsom fod galanastra ar fywydau na meddiannau wedi ei wneyd yno. Mewn rhanau ereill o'r sir, hefyd, caed gwlaw trwm. DOLGELLAU.—Cadeirydd newydd yr Undeb.—Mr. Edward Griffith sydd wedi ei ddewis yn gadeirydd Bwrdd Gwarcheidwaid Undeb Dolgellau yn lie Mr. Wynne. Y mae y boneddwr galluog ac adnabydd- us hwn yn warcheidwad er's blynyddau lawer, ac wedi llaaw y swydd o is-gadeirydd y bwrdd, hefyd, am ysbaid maith, a gwneuthur y cyfan gyda ffydd- londeb a deheurwydd mawr. Am ei gymmhwys- derau i brif swydd yr undeb nis gall tod eiliad o ammheuaetb. Caffed flynyddau lawer etto i fyw i wasanaethu ei gydgenedl o fewn yr undeb.

mrJOæ11=_ aI DWY 0 DDAMWEINIAU AESWYDUS AR Y FFORDD HAIARN. DBG 0 BERSONAU WEDI EU LLADD—LLIAWS MAWR WEDI EU NIWEIDIO HVRDDIO Y "FLYING SCOTCHMAN" I'R ARGLAWDD—PEKYGLON Y PWYNTIAU. MAWR ydoedd y dychryn a gynnyrchwyd yn ys- gotland a Lloegr, ddydd Mawrth diweddaf, gan ledaeniad y newydd fod y Flying Scotchman--y eyflym drCn Ysgotig adnabyddus, yr hwn a edy Edinburgh am ddeg o'r gloch yn y boreu, ac a ddylai gyrhaedd Llundain erbyn saith yn yr hwyr- wedi ymgladdu yn y mörglawdd yn nghymmydog- aeth Berwick. Mor gynted ag y clywsant am yr hyn a ddigwyddasai, aeth holl feddygon tref Ber- wick tua mangre y trychineb ar frys; ac yn dra dedwydd, deallasant nad oedd y galanastra, trwy drugaredd, agos cymmaint ag yr arweimasid hwy I dybio ei fod, oddi wrth yr adroddiadau cyntaf am dano. Ond hyd yn oed fel yr ydoedd, drwg iawn oedd sefyllfa pethau. Pan o fewn rhyw dair mill- dir o bellder i Berwick, rhedodd y gerbydres oddi ar y llinell, a rhuthrodd yr agerbeiriant i'r gwrth- glawdd sydd ar ymyl y Hinell. Y mfir sydd yr oohr arall iddi. Wrth gwrs, aeth y cerbydau yn y tan wed'yn yn strim-stram-strellach, gan ddryllio y naill y Hall mewn byr ennyd; ac am bellder mawr, drylliwyd a chodwyd y rhoiliau i fyny. Cafodd ayriedydd y peiriant, y tanwr, ac un o'r gfirds eu lladd mewn moment; ond y mae yn rhyfedd ad- rodd fod y teithwyr, er ddarfod i rai o honynt gael niweidiau trymion, wedi diango oil a'u bywydau yn ysglyfaeth ganddynt. Yr hyn sydd yn gwneuthur V ffaith hon yn hynod iawn ydyw, fod yr holl dren wedi cael ei gwneyd yn gandryll-ao etto, diangas- ant hwy a Prydnawn ddydd Mercher diweddaf, drachefn, digwyddodd damwain ddychrynllyd arall i dren o Leeds oedd yn cyflymu yn mlaen ar hyd Llinell y ("anolbarth (y Midland Railway), i ardal Llynau Cumberland, a gwneid y nifer liosoeaf o r teithwyr i fyny o ymbleserwyr ar eu hynt i-r eymmydog- aethau rhamantus hyny. Yn Junction Wenmng- ton-gorsaf fechan yn agos iSettle-y digwyddodd y trychineb hwn, pryd y rhedodd y peiriant oddi ar y rheiliau, naill ai wrth groesi, neu yn union- syrchol wedi croesi y pwyntiau. 0 ran yr aohos o honi, yr oedd y ddamwain hon yn gyffelyb hollol i'r un a ddigwyddodd i'r Flying Scotchman y diwrnod blaenorol; ond yn ei chanlyn- iadau yr oedd, yswaeth, yn 11awer mwyechryslawn na hono. Yingladdodd olwymon blaen y peiriant yn y ffordd (y permament way, fel ei gelwir), nes oedd y cerbydau, trwy gael eu hattal yn sydyn yn y modd yma yn rhuthro yn erbyn ac ar draws eu gilydd blithdraphlith. Gwnaed yr holl dren yn ddrylliau. Yr oedd amryw o'r cerbydau wedi eu r'i l' _1 u gwneyd mor faned a choed matches, liaa y aar- llenydd gredu yn rhwydd fod yr olygfa yn un ddychrynllyd iawn. Yn uniongyrchol, daeth bagad o wfr i'r lie i estyn pob cynnorthwy dichonadwy ac wedi rhyddhau y teithwyr o fysg y malurion, ac i feddygon ddyfod yno, caed nad oedd dim llai na chwech o bersonau yn gwbl feirwon, ac un arall wedi derbyn niweidiau mor drymion fel mai am yehydig iawn o funydau y bu yntau byw. Cafodd amryw ereill-o ddeutu ugain o gwbl-eu hanafu i raddau mwy neu lai, fel mai hon ydyw y ddamwain fwyaf alarus a ddigwyddodd ar ffyrdd haiarn y deyrnas er's peth amser. Amrywiol ydynt y dyfaliadau o berthynas i'r achos o'r trychineb. Dywed un adroddiad fod y peiriant wedi taraw yn erbyn y pwyntiau eglurhad possibl a naturiol iawn—tra y dywedir gan ereill nad aeth yr ager- beiriant oddi ar y rheiliau am beth amser ar ol croesi y pwyntiau. Un effaith anocheladwy i'r damweimau byn, yn ddiau, fydd creu pryder mawr yn meddyliau Uawer- oedd ynghylch teithio ar y ffyrdd haiarn. Cyn y lieddiir meddwl y cyhoedd os gwneir wed'yn bydd raid gwneuthur ymchwiliad o'r fath fanylaf i'r ddwy, a'r amgylchiadau cydfynedol a hwynt. Priodolir y ffaith na ddigwyddodd ond mor lleied o farwolaethau yn y trychineb i'r Flying Scotchman ddydd Mawrth, yn gyfangwbl, i waredigaethau rhagluniaethol, neu ddiangfiiau hanner-gwyrthiol, ys dywedir. Pa fodd bynag, ar y ddau ddiwrnod agosaf i'w gilydd yr un wythnos, wele dren teith- wyr wedi eu gwneuthur yn gaadryll ar ddwy o r llinellau pwysieaf yn y deyrnas, a lliaws o druein. iaid anffodus wedi eu lladd a bydd y ffaith hon, yn ddiau, yn sicr o gario dylanwad annymunol ar feddyliau y rhai sydd yn arfer teithio llawer gyda'r gerbydres.

I EISTEDDFOD Y DEHEUDIR. I I ARAETH Y PROFFESWR RHYS. I (Parhdd o'r Rhifyn diweddaf.) I I Pan oedd yr ymdrech a wnai tywysogion uymru yn y drydedd,ganrif,ar-ddeg, i gynnal eu hanmbymaeth, ar fyned drosodd, yr oedd gwraig weddw yn byw yn lIIlaen Sawdde, ger Llanddeusant, yn swydd Gaer- fyrddin. Collasai ei phriod yn y rhyfel; ond yr oedd iddi fab, a gwenai Ehagluniaeth ar ei hamgylchiadau, nes y daeth yn berchen cynnifer o anifeiliaid, fel y byddai yn gorfod gyru rhai o'i gwartheg yn yr haf i bori ar y Mynydd Du, ger llaw Llyn y Fan Fach a r raab i'w bugeilio. Un diwrnod, pan oedd yn cerdded ar lan y llyn, gan fwyta ei damaid, disgynodd ei olygon Ulewn syndod annisgrifiadwy ar y fenyw harddaf a welsai dyn erioed, yn eistedd ar wyneb gwastad, gwydraidd, y dwfr, yr hwn a wasanaethai iddi fel drych, tra y cribai hithau ei gwallt a ddisgynai yn droellau tlysion dros ei hysgwyddau. Gwnaeth yr olygfa i'r Uangc anghofio ei hun, a genethod Myddfe, yn gystal a'r pennill a ddysgasai yn y pentref:- illac eira ywyn Ar beit y bryn, A'g, glasgoed yn y Ferdre; lilac bedw man Yn nghoed Cwrn brdn, A mcrched gldn yn Myddfe. Cymmaint, mewn gair, oedd ei syndod fel y daliodd ei law allan fel pe buasai yn cynnyg iddi ran o'i fara-a- chaws, a daeth hithau yn nes.nes ato nes y tebygai allu ei chyffwrdd a'i law; ond gyda hyny i lawr â hi o dan y don dan ganu wrtho- Cras dy fara, Nid hawddfy nala. Ar ol cyrhaedd adref, ae adrodd yr hanes i'w fam, ei chynghor oedd iddo gynnyg toes i Rian y Llyn dra- noeth. Dranoeth a ddaeth, a dacw efe yn coetiiu at y llyn yn y boreu gIfts, cyn i belydrau melynion yr haul oreuro brig y Fan, ac yno y bu am oriau yn syllu yn ofer ar wyneb y llyn, nes oedd ei lygaid bron wedi myned yn ffynnonau dyfroedd; ond o'r diwedd, wrth ddychwelyd ar hyd lan y llyn o droi yn ei hol ryw fuwch mwy barus na'i gilydd, ymddangosodd y Rhian iddo yn saith harddach nag o'r blaen. Anturiodd yntau fynegu iddi angerdd ei gariad tuag ati, a'i chroesawu &'r dyrnaid toes; ond ymaith 4 hi fel cynt, dan ganu y tro hwn- Llaith dy fara, 2'i ni fyna'. Cynghor ei fam yn awr oedd iddo gynnyg i'r Rhian fara wedi hanner ei grasu; ae at y llyn y daeth y llangc y trydydd boreu, fel o'r blaen, a bu yn ei wylied yn ddyfal a phryderus hyd nes yr oedd yr haul bron a dis- gyn i wely'r heli. Wrth gychwyn adref yn siomedig, triidd i edrych ar y llyn unwaith yn rhagor, a mawr fu ei syndod wrth weled gyr o wartfieg yn cerdded ei wyneb, a'r hon a garai yn canlyn ar eu holau. Ar ol nesiiu ato, cydsyniodd i ddyfod yn wraig iddo, ar y telerau y byddai raid iddi ei adael os digwyddai iddo roddi iddi dri ergyd diachos. Yna ymsuddodd i'r llyn; ond pan oedd y bachgen ar fedr ymollwng ar ei hoi, dyma hi yn dychwelyd, a'i thad i'w clianlyn, a chwaer iddi oedd mor debyg iddi fel nad oedd dyn a fedrai wahaniaethu rhyngddynt. G\vr briglwyd oedd y tad, o faintioli anarferol, ac yn berchen nerth ei leuengctid. Yr hyn a ddywedodd wrth y llangc oedd, fod iddo groesaw i ddyfod yn fab-yn-nghyfraith iddo os medrai osod ei fys ar yr hon a garai. Dyna benbleth yr oedd y gwr ieuangc ynddo; ond nid hir y parhaodd, canys, fel y gwyr pawb, myn sercb ei ffordd--syii)niudod(I y ferch a garai ychydig tuag ato un o'r traed bach des- tlusaf a welodd crydd daearol erioed. Cymmerodd ei cliariad yr awgrym, a dewisodd yn iawn. Am y briod- as, cymmaint fu y llawenydd a'r gwledda fel nad oes dim o'i hanes ar gael; end dywedir i'r wraig ieuangc gael yn waddol gynnifer o anifeiliaid ag a fedrai rifo heb dynu ei hanadl ati-un anadliad i bob un o'rrbyw- ogaethau, yn ddefaid, geifr, gwartheg, a clieffylau. Gan nad oedd am golli amser yn nghymmydogaeth ddyrys yr un-ar bymtheg-ar-hugain, a'r lleill hirion ei heglau, y dull call a gymmerodd i gyfrif ei chyfoeth oedd yn bummedau—un, dau, tri, pedwar, pump, fel clychau Aberdyfi, a hyny drosodd a throsodd drachefn tra y daliai ei gwynt. Gyda'i bod wedi gorphen hyn o orchwyl, daeth yr oil i'w chanlyn i Esgair y Llaethdy, ger Myddfe, lie y bu hi a'i phriod fyw yn hapus am flynyddau, yn magu tri o fechgyn glewion, glandeg, a Rhiwallon yn enw i'r hynaf o honynt. Ond un diwrnod, pan oedd y wraig yn dangos hwyr, frydigrwydd i fyned gyda'i gwr i weled y seremoni Gristionogol o weinyddu bedydd, digwyddodd iddo ddywedyd wrthi, "Dos, dos," a tharaw ei law ar ei hysgwydd. "Dyna yr ergyd cyntaf," ebai hithau, cymmer ofal roddi i mi chwaneg." Addawodd yntau y byddai yn wyliadwrus yn y dyfodol; end yn mhen amser ar ol hyny, pan ddigwyddai iddynt fod yn nghanol gwledd briodasol, a phawb yn Ilawen o'u ham- gylch, torodd hithau allan i wylo, a tharawodd ei glvr ei law ar ei hysgwydd, gan ofyn mewn syndud pa ham yr wylai ar adeg felly. Ei hatteb oedd, mai K pobl ieuaingc yn myned i helbul yr OECLCL, a iD i wedi rhoddi iddi yr ail ergyd diachos. Addawodd yn- tau na roddai un iddi byth ond hyny. Pa fodd bynag, fel yr oeddynt, yn mhen hydo?dd ar ol hyny, mewn angladd, a phawb yn alarus o u cyloh tolod' J J allan i chwerthin, gan fod angeu fel y tybiai bi, gollwng pawb o'i ofid. Anghohodd ei jA?r a tharawodd ei law ar ei hysgwy?, g? erfyn ?"' gofio yn mha Ie yr oedd. Hwn o<"My?<? gy L ymaith 4 hi t?M Esgair y Lhethdy, gan alw a gwartheg ar ei holir llyn fel y canlyn, cyn agosed ag y mae genym draddodiad y cymmydogion a'i clywodd.— Aru wifrech, Moelfrech, Mu olfrech, Gwynfrech, Pedair eae ton-frech, Yr hen Wpnebwen, Ar Itis Geingen, Gydo' Tarw Gwyn o 19s y brenin; A 1 4 du bach, sydd ai, y bach, Dere dithe, yn iach adre'. A dyma fel y galwaijar y pedwar Joh oedd yn aredig ar y cae:— Pedwar eidion glds Sydd ar y ma's, Denwch chwit/w Yn iach adre'. A eliyn wired ag iddynt gael eu galw, i ffordd yr aeth- ant, a'r aradr ar eu holau, dros y mynydd i r llyn, gan wneyd ar eu hynt y rhych hirfaith a elwir hyd heddy w yn Gwys yr Y chain Bannog;' ac am y llo du, bach, oedd wedi ei ladd a'i flingo, dywedir iddo gael adgyfocl- iad ar y cambren, a nerth i gampio ar ol y lleill, ac'ni ehaed golwg arnynt mwy. Ond am y Rhian ei hunan bu ei meibion yn cerdded llawer ar Ian y llyn, mewn hiraeth am weled eu mam; a bu iddi ymddangos idd l vnt a dysgu Rhiwallon ynghylch rhinweddau gwahan- ol lysiau, a'i hyfforddi yn nirgelwch y gelfyddyd o iachau pob math o glefydau ac afiechyd. Dyna y tra- ddodiad am ddechreuad teulu Meddygon Myddfe, a eynnrychiolir heddyw gan lawer o bobl sydd yn byw yn Neheudir Cymru, a rhanau eraill o'r wlad. v .11_ _L1_ 1 Y mae y dosbartn o cnweuiau Y pennyn non iddynt yn hen dros ben, ac i'w cael mewn gwahanol ffurfiau yn mhlith y rhan fwyaf o genhedloecld y Cyfandir; ond y debycaf iddi o lawer y gwn i am dani ydyw yr un Ellmynig, a wnaed yn adnabyddus dan yr enw 0 Undine, ac a ddigwyddodd fod y peth cyntaf i mi grepian ei ddarllen yn iaith yr Ellmyn, pan yn las- langc yn Mhenllwyn, Dyffryn y Rheidol. Un diwrnod, wrth chwilota am lyfrau rhad yn Aberystwyth, deuais ar draws cyfrol ail llaw yn cynnwys Undine, gan De la Mette Fouque, yn Uyfrwerthfa y cerddor clodwiw, Eos Bradwen. Y mae y fargen ag ef ar fy meddwt mor newydd a doe, ac yr wyf yn cofio yn dda y plesev a gefais yn gwneyd y cliwedl allan ar hyd y ffordd adref, a'r pleser hefyd a gefais flynyddau wedi hyny pall yn segur gerdded un diwrnod ar yr heol yn Leipsic, wrth weled hysbysiad mai yr hyn yr oeddid i fyned drwydilo yn yr hwyr ydoedd chwedl Undine, wedi ei throi yn opera. Hyfrydwch heb ei ddisgwyl oedd hyn, gall na wyddwn fod opera wedi ei gwneuthur o honi; ac yr oeddwn yn falch o'r cyfle i adnewyddu fy nghydna- byddiaeth A, hi. Wrth wrandaw ar y gerddoriaeth, tarawodd i fy meddwl mai iawn o beth a fuasai cael. gan ryw bencerdd droi chwedl Rhian Llyn y Fan Fae!. yn opera Gymreig, a dyna fy marn o hyd. Y iuae llawer o'r un defnyddiau yn chwedloneg Myddfe a'run Ellmynig; ond fod yn yr olaf, o leiaf fel y mae yn ad- nabyddus i mi, fwy o swn carnau meirch, a dyrnau marchogion, a mwy o rianod yn sio heibio mewn sidan- au. Pa fodd bynag, nid oes ond bardd a cherddor Cymreig a fedr ddywedyd i'r dim pa beth a ellid o hanes Rhian Myddfe, er ei bod yn amlwg oddi wrth yr hyn a glywsoeh eisoes fod lie ynddi i'r pethau canlyn- ol Adsain rhyfel a chwymp Llewelyn yn y dechreu, bugail-gerddi wedi hyny ar y Fan Fach, a charwriaetli- au dyddorol yn ol mympwy yr awen; ac yna daw pri- odas Gymreig neu ddwy i'w portreadu yn well nag y gwnaiif y pethau a werthir o dan yr enw i'r Saesoii yn ymdrochleoedd y Dywysogaeth. Y mae ynddi hefyd angladd a galar, heb son am faint a fyno calon y rliani. antwr mwyaf dibris o ddeddfau cyssegredicaf anian a'r byd materol o ysbryd cyfriniol annaearol Gwlad Hud yn rhedeg yn ,edau symmudliw drwyddi o ben i'w gilydd. Wedi'r cyfan, nid yw y chwedl hon ond un, ae nid wyf yn galw eich sylw ati ond fel enghraifft: y mae digon o rai eraill ar gael yn mhlith y Mabinogiou, a llawer o honynt yn fwy eu hamrywiaeth, ac yn fwy trylawn o'r elfen arwrol. Os mynweh wybod rhyw beth am danynt, ceir hwynt nia yn noiiol yn ngliynwr yr esgyrn sychion, ond yn hytrach yn gorwedd fel cyrph wedi creigio mewn gwisg o fwswgl yn nhraddod- iadau a lien gwerin ein gwlad, yn aros i fywYlI a myneg- iant gael eu hanadlu iddynt gan awen y genedl a rodd- odd fod iddynt, a dychymmyg yr hon a boblogodil it hwynt awyr, daear, a dwfr, ac athrylith gerddorol yr hon a ddylai fod yn abl etto i'w harwain yn llu dysg- ybledig a soniarus, fel y gwna Wagner, ac eraill o oreugwyr cerdd yn yr Almaen, allan o fyrllyclmi benafiaeth a mangre y Tylwyth Teg i wyueb haul, llygad goleuni.

OYMDEITHASFA CHWARTEROL Y METHOD! STIAID CALFINAIDD YN NEHEUDIR CYMRU. CYNNALIWYD y Gymdeithasfa uchod yn Aberystwyth, Awst lOfed, lleg, a'r 12fed. CVFAKFU pwyllgor y Genhadaeth Gartrefol nos Lun, y 9fed, am saith o'r gloch. Am dri o'r gloch ddydd Mawrth, cyfarfu Cyfeis- teddfod y Gymdeithasfa yn y Tabernacl. Dechreu- wyd y cyfarfod gan y Parch. E. Thomas, Llanllyfni, trwy ddarllen a gweddïo. Yna gofynwyd a oedd brodyr yn bresennol o'r holl Gyfarfodydd M isol a'r Henaduriaethau; ae at- tebwyd yn gadarnhaol. Yn nesaf, darllenwyd y cenadwriaethau canlynol o'r cyfarfodydd misol:— Oogledd Aberteifi.—"Gan ein bod wedi ein hys- bysu gan y Parch. vV. D. hvans, Cynon, fod yn ei fwriad i dalu ymweliad â 1 gyfeillionyn yr America yn ystod yr Hydref nesaf, pasiwyd fod cais yn cael ei wneyd at y Gymdeithasfa am lythyr cymmerad. wyaeth i'w gyflwyno i sylw a nawdd ein cyfundeb yno tra ar ymweliad yn eu plith. "-Thomas Ed- wards, ysgrifenydd. 0 Sir P'ynwy.-I. Penderfynwyd i'r gymmanfa, yr hon sydd i gael ei cliynnalyn ein sir yn Hydref nesaf, i gael ei chynnal yn Penuel, Penycae, Hyd- ref 12fed, y 13eg, a'r 14eg, 1880. 2. Penderfyn- wyd fod yr achosion yn y Bargoed, New Tredegar, Farteg, Garnfach, Nantyglo, North Risca, Nazar- eth, Pontygof, Park-place (Tredegar), Casbacb, Cendl, a Holly bach, i gael eu gosod o liaen pwyll- gor y Genhadaeth Gartrefol 3. Yn wyneb y golled ddirfawr y mae yr eglwysi yn North Risca a Nazar- eth wedi ei gael drwy y danchwa arswydus a gym- merodd le yn mhwll glfl North Risca, lie y cyfarfu amryw a'u marwolaeth, ae y taflwyd lluoedd allan o waith, penderfynwyd fod y cyfarfod misol yn danfon cenadwri i Gymdeithasfa Aberystwyth; sef, dymuniad ar i'r brodyr yno gymmerydyr achos i sylw, a tbrefnu ffordd rydd i wneuthur casgliad trwy y Deheubarth i gynnorthwyo yr achosion uchod, ac i symmud y baich mawr o ddyled sydd ar y capelau hyny.-Evan Jones, ysgrifenydd. Yn nesaf, cymmerwyd dan sylw benderfyniadau pwyllgor yr Etholiadau Cynideithasfaol. Cymmer- wyd hwynt dan sylw bob yn un ac un. Yn laf, Fod llywydd y Gymdeithasfa a'r brodyr i draethu ar Natur Eglwys, a rhoddi y Cynghor, ar aehlysur ordeiniad, ynghyd a'r arholwyr cymdeith- asfaol ac athrofaol i'w dewis trwy y tugel gan gyn- nrychiolwyr y Cyfarfodydd Misol a'r Henadur- iaeth a bod amser yr etholiadau uchod, a thym- mhor eu parhitd, i aros fel yn bresennol. Y n 2il, Mai dymunol fyddai i'r cynnrychiolwyr nodi un o bob Cyfarfod Misol ac Henaduriaeth i gyfansoddi pwyllgor (nomination committee) i enwi brodyr cymmhwys i'r amrywiol swyddau o'r gwa- hanol Gy farfodydd M isol a'r Henaduriaeth. Ond na byddo hyny yn gwneyd i ffwrdd hawl cyn- nrychiolwyr ereill i enwi, os barnant hyny yu briO odol. Yn 3ydd, Fod ysgrifenydd y Gymdeithasfa ethol am dair blynedd; yn yr uu dull a'r swyddog ion blaenorol. Yn 4ydd, Fod ysgrifenyddion y Genhadaeth Gar- trefo), ysgrifenydd yr Athrofa, ac rsgrifendd Cronfa y Gweinidogion, ynghyd a Ihirysorydu y Gymdeithasfa, trysoryddion yr Athrofa, trysorydd y Genhadaeth Gartrefol, a thrysorydd Cronta y Gweinidogion, i'w hethol am dair blynedd, yn yr un iiiodd a'r swyddogion ereill. Cadaruhawy" y

wau-ond nid oeddynt yn gweled eu ffordd i'w weithio allan. Y maent yn addef fod y cwestiwn hwn ynghylch w,9au yn un arall o'r drygau mawr- ion a lliosog sydd yn gyssylltiedig & chyfundrefu yr helwriaeth, a'r deddfau barbaraidd sydd yngln & hi, ac yn rhoddi bod iddi. Am sylwadau Mr. BRIGHT yn y ?y'y?, canlynol, i'r hwn y terfynodd ei?eth, nm oes neb a all wadu eu priodo)deb: "Nid ydyw yr Ysgrifenyd??ol ™ddfau wedi dwyn y mesur hwn I ,,vtt i ddeho a  yr helwriaeth. Nid amean y '?"?, hwn ydyw d' bl ?sunrhan diwygioydeddfauhy? gwb,. Nid oes an rhan (¡ honoyn eyffwrdd â hwy, Mesur) Ytl 1 'd f t ddalpanae lau sym, wyd i mewn 1 d«'fuu<^yf d?l riaethau syml, wyd?mewn. ?'?"? ngenrhel 10, acmd  Y wlad hon rc mmcradwaeth). Wedl gwrandaw ar ,tag ulain 0 areithiau  Rydd yn eistedd ar yr oebr amlll l' T?, nid wyf wadi elywed eymmaint ag an cynnyg oedd yn m- ^■SRSSSF^SRI naw?iauacangenrheidiau yr amaethwyr (clywch). Yr wyf yn dymuno gofyn i'r boneddwyr sydd ar yr ochr arall, ai ni byddai yu fwy anrhydeddus iddynt hwy eu hunain, ac yn fwy aurhydeddus tuag at y Tf hefvd, pe yr ymdrinient a'r cwestiwn hwn yn deg ("Oh, oh," a chymmeradwyaeth). Os ydynt yn alluog i drechu cefnogwyr y mesur mewn ymran- iad, bydded iddynt wneyd hyny-yn lle treulio dydd ar ol dydd fel hyn mewn dadleuon gwag o r natur yma, yn y rhai y mae arnynt wir ofn taraw arfywyd y Mesur, ("0!" a chymmeradwyaeth). Ond y maent drwy yr amser yn chwilio allan am fan ddiffygion ynddo yma a thraw; ond nid ydynt yn cynnyg dim sydd yn gyfartal iddo. na dim sydd yn rhagori arno (clywch). A gat fi eich rhybuddio eich bod ar y funyd hon, yn sefyllfa bresennol amaethyddiaeth, yn sefyllfa isel y tenantiaid am. aethyddol drwy y wlad-a gaf fi eich rhybuddio fod eu llvgaid hwy ar y Ty hwn? Y maent yn clywed neu yn darllen yr areithiau a draddodir ar y Mesur hwn-ac oni all hi ddigwydd tod y eyf- newidiad a ofnid dri neu bedwar mis yn ol gan y Llywodraeth ddiweddaf, eu bod yn colli cefnogaeth y siroedd-ai ni all hi ddigwydd y bydd y drwg a ofnid yn myned gymmaint gwaeth nes y collant eydymdeimlad a ehefnogaeth etholwyr holl siroedd y Deyrnas Gyfunol? (cyinmeradwyaetli y Rhydd- frydwyr, a gwaeddiadau oddi wrth yr \V rthblaid "Nidi syd"). Wel, uid wyf yn dyweyd wrth y boneddigion anrhydeddus sydd gyferbyn a mi ond yr hyn yr wyf yn ei gredu sydd wirionedd. Nid yw y mesur hwn yn cyfarfod yn Hawn a fy noolycriadau i ar gwestiwn mawr deddfau yr hel- wriaeth; ond yr wyf yn dywedyd ei fod wedi ei ddwyn yn mlaen gyda'r amean gonest o gynnorth- wyo ac ysgafnhau beichiau yr amaethwyr. Nid wyf yn gwybod rhifedi amaethwyr y wlad hon, ond y mae nifer fawr o honynt yn cwyno acyn dioddef; ac yr wyf fi yn gobeithio ae yn credu, beth bynag fydd y wwrthwynebiad a roddir i'r mesur hwn, gan ei fod yn cael ei gefnogi gan y mwyafrif o aelodau y'£.9, a'i gefnogi hefyd gan fwyafrif aruthrol o r tu allan iddo, y bydd yn ddeddf seneddol cyn diwedd yr eisteddiad hon; a bydd yn cario cenadwri o gyf- iawnder a daioni at y rhai sydd yn dilyn yr hen fasnach anrhydeddus o amaethyddiaeth-y rhai y mae y boneddwyr anrhydeddus sydd ar yr oolir arall i'r T.9 yn proffesu eu bod yn eu cynnrychioh. Ond y maent, yn ol fy marn i, er eu holl broffes, wedi bod yn euog o esgeuluso eu manteision a'u hawliau am dymmor maith, a hyny yn y modd mwyaf gwarthus (uchel gyULnieradwyaeth)." Darllenir y sylwadau uchod gan amaeth- wyr y deyrnas yn ddiau gyda dyddordeb anghyffredin ac yn fwy felly gan iddynt gael eu traethu gan un o'r dynion mwyaf unplyg a phenderfyuol o fewn y byd. Ar ol i Syr STAFFORD NORTHCOTE, fel arweinydd y blaid Dorfaidd, geisio taflu ei fantell, er yn aneffeitkiol, dros ymddygiadau anghysson a rhagritbiol ei gefnogwyr, cododd Ur. WATKIN WI-LLIAMS, a dywedodd "Fod yr etholaeth Gymreig yr oedd efe yn cael yr anrhydedd o'i chyrinrychioli yn teimlo y dydd- ordeb mwyaf yn y mesur hwn—yn mherthynas i adranau yr hwn y bu yn ymgynghori a hwynt. Yr oedd efe, pa fodd bynag, yn meddwl, ar el darllen y mesur, ei fod yn annigoiiol; achyda'r gwelliautau a gynnygia y Llywodraeth yn awr, nis gallai efe yn gydwybodol, ddyweyd dim wrth ei etholaeth ond hyn—ei fod yn hollol annigonol. Yn ei farn ef, nid oedd ond un ffordd i derfynu cwyn yr amaeth- wyr ar y mater; a hyny oedd, fod gan bob un sydd yn dal tir yr hawl i ddelio a phob peth ar y tir, beth bynag fyddent-pa un bynag ai ysgyfarnogod, neu wningod, coedieir, neu adar duon (chwerthin) -ae y dylid djddymu deddfau yr helwriaeth. Ni raid iddynt ofni gyda golwg ar hela. Lie y bydd pobl yn hoff o hela, bydSant yn sicr o'i fynu. Am y rhesymau hyn, yr oedd ganddo ei ammheuon ynghyleh y mesur; ac o blegid hyny, dymunai ddyweyd, er y byddai iddo bleidleisio drosto, nad oedd efe yn ei ystyried ond cyfran fechan o'r hyn a roddai y senedd i'r amaethwyr yn y blynyddoedd nesaf (clywch, clywch)." Nid ydym yn ammheu cywirdeb sylwadau Mr. WILLIAMS. Y mae yn ddiammheuol ei fod ef, ac amryw o'r boneddigion eraill sydd wedi siarad ar y cwestiwn, yn dangos fod cyfiiewidiad pwysig yn aros deddfau yr helwriaeth un o'r blynyddoedd nesaf; ac ni ryfeddem weled y Weinyddiaeth bresennol yn cynnyg eu diddymu, wreiddyn a changen, oddi ar ddeddftyfrau y deyrnas. 0