Baner ac Amserau Cymru

LLOFRUDDIAETHAU YN. PERU. BARXWR YN SAETHU CADBEN LLONG. i South Pacific 7 lilies, newyddiadur a gyhoeddiryn Callao, am yr 2Sain o Ebrill, a rydd adroddiad am ddwy lofrudJiaeth a gymmerodd le yno. Y cyutaf a laddwyd ydoedd Alexander Hall, prifbeiriannydd Csmoi Gwaith Glo Somby, yrhwn a drigiannai ger Haw Ffordd Haiarn Areguipa a Puno. Yr oedd gan Mr. Hall yn ei wisanaetli fel cogydd Chinead, yr hwn o herwydd rhywbeth neu gilydd a gwerylodd gydag un o'r dyaion a weithient ar y ifordd haiarn, Chiliad o genedl, a chan dynu llawddryll allan, saeth- odd v Chinead ef yn faiw. Wedi gwneuthur diofryd yn eu myig eu hunain y mynent ddial gwaed eu cydwladwr, amgylchynodd mintai o Cbiliaid y tv yn j atod y nos. Rywfodd neu gilydd, daeth y llofrudd i wybod ameu bwrlad, a diaagodd allan trwy y ffon- eatr; ond ymddengys nad oedd y peiriannydd an- ffodua yn gwybod dim am yr hyn a gymmerodd le, ac iddo, wrth glywed trwst o amgylch y tj ganol nos gyfodi o'i wely, a myned allan, pryd yr ymosodwyd arno gan y fiatai ffyrnig, gan ei ladd yn y fan; yr oedd ei gorph wedi ei dyllu gan yr ergydion, a'i ben- glog wedi ei ddryllio a'i guro i mewn yn y modd mwyaf arawydun fi oheryg, fel yr oedd yn amlwg. Torodd y mileiniaid befyd i mewn i'r ty, ao ysbeil- iasant ef yn llwyr o bob path oedd ynddo o werth. Y mae dau ddyn-dim oud dau allan odorf liosog- wedi eu cymmeryd i fyny ar ammheuaeth. Y gfrr a syrthiodd yn aberth i'r ail lofruddiaeth ydnedd un Cadben Heywood, boceddwr tra adna- byddus ya Callao a Lima. 0 ddeutu pedair blynedd yn ol yr oedd llynyddiaeth Ilestr Aueiioanaidd o'r enw Mary o'.dan ofal Mr. Hey wood; collwydy llestr bono; ac ar ol bod am bymtheng niwrnod yn agored i bob math o beryglon, a myned trwy ddioddefiadau tuhwnt dis rifiad, cyrhaeddodd y cadben a'r dwy- law yn ddiangol i Callao. Ymaefydlodd yn y wlad, priododd, actyn y diwedd, llofruddiwyd ef mewn moid bwystfilaidd gan yaad heddweh yn nghym- mydogaetb Chacalooayo, lie yr oedd yn trigianu. BMM y 23ain o Ebrill, galwodd y cadben anffodui, yn cael ei ddHyn gan ei was, yn nh? y barnwr, i ??" ?ty'M heddwch, i orchymyn i ddyn  ? dd;l?,d ?? (y oadben) ?e) ei gymmeryd !'F diUlfH5"'f 1 mwyu ei orfodi i weithio (0. na th?ai). a tbrwy "Y"y ?' y ddyled addi ar ei lyfrau. Gwrth- ododd y bar'llir wneyd lond gau fod ei ddyledwr yn bresenn('l dpry, gWn&eth y eaJben gais i'w gym- rT/budd lefaf J 61 Yn y fan, heb roddi y rhybud(I daf, f V barnwr lawddryll alUn a tbaniola ddvvy ergyd, yr ?" ba rai a laddodd y cadliB-i rr ,i,r aeth y fwled i mewn i'w freat. Diangodd y Ilo/rud^lTS^S^ ——— iV ?.

TAN MAWR YN MANCHESTER. PNBM. 11 I  ?'n, torodd t? allan yn y?? y ?""? Mr. E. ButtM worth, yn Union street, Anoats, Manchester. Yr oedd yr adeilad hono yn saith llofft mewn'uchder, a deg fFenestr o hyd. Nid yw yn wybyddus pA fodd nae yn mba le y deobreu- odd y tin gyntaf; oud Ilosgodd gyda'r fath gyflymder, o-herwydd naturloagadwyd y nwyddau oedd i mewn, fel cyn pen yr awr, wedi ei ddarganfyddiad cyntaf, yr oedd y t6 a'r gyfran helaethaf o'r muriau wadi cwympo, heb ddim ond pedair congl yr adeilad yn ares. Yr oedd yr ystordv yn sefyll yn Bghanoldos- barth hynod o'r poblogaidd, ao ofnid rhag i r tan ymledu i'r tai cylohynoi. Ac mewn gwirioaedd, fe losgwyi amryw fythynod bychain yn Allum street, a liweidiwyd lliaws ereill gan y tan a'rdwfr. Syrth- iodd rhan fawr o'r YSTORDYI'rgamlassyadyn rheaeg gyda'i ochr yn Rochdale, yr hyn a bir oedi:d ar drafnidiaeth hyd nM y gellir eu ca'g'u ymMth. • byn tri o'r glocb, yr oedd y pe^ranwyr wedi cael meistrolaeth ar y tio; y prif berygl a ofnid ydoedd, i'rychydig furiau oeddynt yn parhau I sefyll, Rwympo i'r heol. Ymgasglodd torf aputbrol i'r lie, ond cedwid hwy mewn pellder diogel oddi wrth yr adeil- ad llosgedig gan gorphlu cryf o heddgeidwaid. Cyf- rifir nad yw y golled a achoswyd gan y goddeithiad anffudus yn ddim llai na phymtheng mil 0 bunnau.

I YMLADDFA ANGEUOL RHWNG DWY DDYNES. DYDD Llun, Mai 20tin, cynnaliwyd trangholiad yn Preston, ar gorph dynes o'r enw Catherine Gallagher, yr hoa a laddwyd mewn ymladdfa a gymmerodd le rhyngddynt y prydnawn Sadwrn blaenorol, gan wraig weddw o'r enw Ann Hastie, yr hon a ddyg- wyd i'r llys o dan ofal heddgeidwad. Walter Johnson a ddywedai ei fod ei y noswaith a nodwyd, wrth glywed twrf dychrynllyd yn dyfod allan o dy Gallagher, yn Hope street, wedi troi at y drws, a'r peth cyntaf a welodd, ydoedd y ddwy wraig a enw- yd ar lawr yn ymladd &'u gilydd. Codasant i fyny gyda'u gilydd, y naill yn gafael yn ngwalit y Hall, a thra yr oeddynt mewa cyflwr hanner ymgrymol, ciciodd Mra. Hastie y drangcedig, yr hon a syrth- iodd i'r llawr yn uniongyrchol. Dywedodd gwraig o'r enw Mrs. Hodgkinson ei bod hithau, ychydig cyn i'r ymladdfa gymmeryd lie, wedi gweled Ann Hastie yn Friargate, pryd y gofynodd iddi i ba leyr oedd yn myned, yr attebiad a roes ydoedd, Yrwyf yn myned i ladd Kata Gallagher; y mae fy shawl gand-di, a mynaf ei chael, onid e, Uaddaf hi." Mary Gallagher, merch fach naw mlwydd oed y drMgced- ig, a ddywedodd, fod Ha8tie wedi ?i fi)d? drangee ty hwy o ddeutu pump o'r gloch prydnawn Sadwrn, a gofyn i'w mham pi ham na wnai hi dalu am y thauil. Dywedodd ei mbatn wrthi, os aroaai hyd y dydd Sadwrn dilynol, y rhoddai iddi bedwar swllt. Yoa aethant gyda'u gilydd i dafarndy, o'r jhwn y dychwelasant yn mhen o ddeutu hanner awr, pryd y deohreuasant gweryla ac ymladd â'u gilydd; a thra yr oedd y ddwy ar lawr, daeth ei thad i mown. Penliniai Ann Hastie ar frest ei mham, gau ei dyr- nodio yn ei gwyneb. Pan gyfjdasant, aeth Haties allan, gan waeddi—"Gall y d-I farw gyda hi o'm rhan i." Eiateddodd Mrs. Gallagher i lawr, a deohreuodd ei gwaed lifo yn arutbrol; yna eymmer- wyd hi i'w gwely, He y bu farw yn fuan. Dywed- odd Walter Johnson-y tyst a holwyd gyntaf, iddo ef yn fuan wedi i'r ymladdfa fyned drosodd, weled John GlIagher-gwr y drangeadig-scann Hastie, yn sefyll ar riniog y drws. Yr oedd braieh Gallag- her o amgylch gwddf neu wasg Hastie, a dywedodd rywbeth wrthi, i'r hyn yr attebodd hithau—"Yr ydym yn all right bellach." Priodolai Dr. Ridley, meddyg, yr hwn a wnaeth archwiliad ar y corph, farwolaeth y wraig anffodus i effeithiau cio neu ddyrnod. Dychwelodd y rheith- wyr ddyfarniad o "Ddyn-(es)-laddiad," a thraddoJ- wyd y garchares i sefyll ei phrawf ar y cyhuddiad hwnw yn y frawdlys nesaf.

I DAMWAIN ARSWYDUS AR FWRDD AGERLONG. I DYDD lau, Mai 29ain, digwyddodd damwain ar. swydus ar fwrdd yr agerlong Wisconsin, perthynol i Knell Guion,. Yr oedd y llestr newydd gyrhaedd Queenstown o Liverpool, er mwyn cymmeryd teith- wyr ar ei bwrdd am America. Yn hollol ddisym- mwth, ffrwydrodd y berwedydd, a ddefnyddid i'ferwi pytatws gyda thwrf dychrynllycl, gan ladd Henry Gleaves (cogydd ly teithwyr), ao ysgaldio Stephen Thompson (cogydd y Ilestr), yn dOst: yr oeid yddau yn sefyll ger Haw pan ddigwyddodd yrytil-ldryliiad. Cymmerwyd Gleaves i'r Ian yn ddioed, He y cynnal- iwyd trengholiad arno, ac y dychwelwyd dedfryd yn unol a'r ffeithiau uchod.

PRAWF TIOHBORNE. YR WYTHFED DYDD AR HUGAIN. Yr oedd y tystiolaethau a roed yn mhrawf yr "Hawlydd" heddyw yn dal perthynas yn fwyaf neillduol a'i ymweliad a. Wapping, wedi iddo ddych- welyd i Brydain fel "Syr Roger." Yr oedd y tyst- ion oil o'r bronynunfryd yntystiolaethumai Arthur Orton ydoedd. Y NAWFED DYDD AR HUGAIN. Chwanegodd y tystiolaethau yn erbyn yr Hawlydd yo fawrheddyw etto, gan rai o hen gyd ysgolheigion Roger Tichborne yn Stonyhurst, mate y liong Osprey, ac ereill. Yna gohiriwyd y llys byd ddydd Meroher, Mehelin 4ydd, dros wyliau y Sulgwyn. I Y DEGFED DYDD AR HXJGAIN, Galwyd chwaneg o dystion yn mlaen heddyw (dydd Mercher), i wrthbrofi yr hyn a ddywedasid gan yr hawlydd o barthed ei fywyd yn Stonyhurst.

Bwriada y pregethwr Wesleyaidd poblogaidd ry Parch John Evans (Eglwys Bach), gychwyn i. Am- erica ddechreu y mis hwn. Mae ei gyfeilljon yn Utioa wedi rhentu yr Opera House at ei wasanaeth. Daliwyd negro o'r enw Thomas Harris, yn am. canu treisio dynes wen yn agos i Cairo, Illinois, ar y 26ain o'r mis diweddaf, a chymiuerwyd ef at goeden oedd ger liaw, ar yr hon y crogwyd ef yn d .isere- moni. PONTARDDULAIS.-Dydd Sadwrn, cyn y diweddaf, eynnaliodd y Teml wyr Da yn y lie hwn en 11 har. ddangosiad" mawreddog am y waith gyntaf er pan sefydlwyd y gyfrinfa. Da genym ddeall fod yr ardd yn dra blodeuog yn yr ardal hon; er nad oes ond ychydig fisoedd er pan sylfaenwyd y dem), y mae nifer yr aelodau yn rhifo yn agos i gant. Ym. ffurflodd y Temlwyr yn orymdaith hardd, ac ymwel- asant & thai amryw o funeddigion y gymmydogaeth. Wedi hyny, dychwelasant i'r ystafell, lie yr arferid cadw eu oyfarfodydd wythnosol, pryd y traddodwyd anerchiadau gwlithog gan amryw frodyr.

LLEWELYN: LLYW OLAF GWALIA. RHAMANT JHANESYDDOL. PENNOD XXXIII -.Y cais i Lofrucklio y Brenin lor- lotrth—Ajlwyddiant yr Arteithylwyd- Tynged y Braalojrudd Y Oastell Adfeiliedig unvsaith yn rhagor Diwedd truenus milwr. ?? sydd SMyeh yna ? gofynai y brenin, pan weV iodd y telynor ya cael ei wysio i mewn i'w bres- ennoldeb. (I Bardd ° Gymru, eioh Mawrhydi, ydoedd yr atteb. Beth sydd gan y bradwr eisieu yma ? Ai ana geisio codi gwrthryfel yn mysg fy neiliaid y mae 1" A Gyda chenad eich Mawrhydi, nid bradwr yw y gftr eitbr y mae ganddo y parch mwyat i Loegr a'i brenin, ai hyfrydwoh mwyaf yw canu eu elodydd," attebwyd eilwaith gan yr hwn a ddygasai y der- wydd l wyddfad Iorwerth. Os felly, dened yn mlaen, a rhodded i ni 'eng- rbaifft o'i fedrasrwydd ar ei delyn," gorohymynai y brenin. Daeth y derwydd yn mlaen, hyd at droed yr es- gynlawr, ar yr hwn yr oedd cadair Iorwerth wedi ei chodi. t, Cofia di, fardd," meddai, "nad wyf fi yn myned i wrandaw dim ar dy gaaeuon cenedlaethol; gad i mi dy glywed yn canu am eawogrwydd gwiad Hen- gist." I hyn ufuddhaodd y telynor, a dechreuodd chwareu ei fysedd yn feistrelgar ar y tanau, gan dynu allan o honynt y fath ddylif o gynghanedd nes gwefr- eiddio pob enaid oeddyn yr ystafell, a awyno Iorwerth tuhwnt pawb; weithiau toddai hwynt hyd ddagrau; yn uniongyrchol wedi hyny, gwnai iddynt godi mewn brwdfrydedd milwraidd ar en traed, ac ymaflyd yn eu oleddyfau, eu gwaed yn berwi mewn gorawydd i ymladd gyda eu gelynion. Nid oedd, pa fodd bynag, yn effeithio ar neb agos yn gymmaint ag ar y bren- io, cymmaint felly, fel pan ddarfyddodd, y galwodd arno i ddyfod ato, i'w ymyl, gan ddyweyd- Dy wed pa faint- o gyflog a ddymunet ei gael, ac nac ofna roddi dy bris dy hun, oanys erioed nis olywais y fath gynghanedd berseiniol. Caiff ein trysorydd dalu i ti yr hyn a ofyni, boed mor uchel ag y bo." Dynesodd y telynor yn nes fyth at y brenin, a thynodd rywbeth allan o logell ei hugan, gan ddyw- eyd- "Bydded gwiw gan eich Mawrhydi daflu llygaid ff,friol dro3 y ddeiseb hon," meddai, gan ddyfod yn nes drachefn. Myn einioes St. Sior, nid ydym mewutymmher o'r fath oreu i dderbya deisebau, delynor; and gan fod ein brenbinal air wedi ei wystlo, ni a edryehwn ar yr eiddot ti." A chan ddyweyd hyn, ymgrymodd i lawr i estyn yr ysgrif a ddaliai y derwydd yn ei law. "0 Bael, fy Nuw, eymnahorth! gwaeddai y telynor, mewn Cymraeg, gan dynu ei ddagr allan o'i fynwes/llc annelu dyrnod marwol a hi atgalon y bren- in. Ond yr oedd Iorwerth wedi sylwi fod rhywbeth yn hynod yn null y derwydd, ao mewn canlyniad ar ei wyliadwriaeth; gyda chyflymder y fellten neidiodd i fyny, a gafaelodd yn ngarddwn ei fradlofrudd oyn i'r ddyrnod ddisgyn. "Adyn mileinigl" gwaeddodd Iorwerth, gan ddwyn y ddagr oddi arno, ac ymaflyd yn ei wddf. Ymdrechai ac ymwingai y derwydd a'i holl nerth am ei fywyd a'i ryddid; ond yr oedd y brenin yn feddiannol ar nerth dau neu dri o ddynion cyffredin, a chyn bod gwjr ei lys wedi casalu digon o bresen- noldeb meddwl i redeg lito i'w gynnorthwyo, yr oedd wedi hyrddio ei fradlofiudd i'r ilawr, a'i archolli yn dost a'i ddagr ei hun. Cyfaddefayn awr, filain," gwaeddaiyn ddigofus: "pwy a'th osododd i gyflawni y weithred felldigaid hon 1" Nid oedd y derwydd yn rhoddi un attebiad iddo. Cyfaddefa, onid e ti fyddi farw;" taranai lor- werth mewn cynddeiriogrwydd, gan gyfodi ei arf i fyny* ? ?foment nesaf, buasai y derwydd yn gorph marw, oni buasai i Hugh Lupus, Iarll Caer, gyfryngu trwy ddyweyd- Eich Mawrhydi, os 110ddwoh ef, bydd yn am- mhossibl iddo gyfaddef; 800 y mae o'r pwyeigrwydd mwyaf i chwi gael gwybod pwy a'i gosododd ar waith i w..ya hn. ????maith ag efi'rddaeargeUddyfnafodan amflfos y castell, a boed iddogael ei osod ar yr ar- teithglwyd yn uniongyrchol. 1, Gwnaeth Hugh Lupus arwyddjar rai o'r milwyr; ao yn y fan, llusgwyd y derwydd allan o'r ystafell. Yr vdym yn bwriadu bod yn bresennol ein hun. ain," ebai Iorwerth; "ac am hyny, arweimwch y ffordd, fy arglwydd, a boed i'r gweision ddwyn cyf- lawnder o fontlaglau, modd y gallom gael golwg dda ar wyneb y bradwr mileinig a chyfrwyo. CyMMaint ydoedd cynddaredd y brenin fel nad arosai-torphen ei bryd bwyd. Cyn pen ychydig funydatl yr oedd yr holl barotoadau wedl eu gwneyd, a'r bradwr yn barod i'w rhoddi ar yr arteithglwyd. Eistsddai Iorwerth yn ymyl; ger Haw iddo, Bafai y derwydd wedi ei ddadwisgo, a'i rwymo. "Nid wyfyndisgwyl derbyn y drugaredd lelaf oddi ar eicb dwylaw," meddai; "o blegid ni fuaswn yn dongos dim fy hunan, pe buasai genyf arf yn fy llaw, at yn rhydd. Oud ar yr un pryd, md dibwys aenvf a fyddai arbed fy aelodau "rhag cael eu gosod rhwng dannedd y peiriant acw. Cyfaddefa yote." Gofynweh chwi unrhyw gwestiynan a fynooh imi a mi a'u hattebaf yn ffyddlawn i'r gwirionedd." "Pwy a'th roddodd ar waith I geisio fy llofrudd- W "Penaeth yr urdd yr wyf yn perthyn iddi. pa urdd yclyw hollo ?,, "Urdd gyssegredig y Derwyddon." Edrvcbai gwj-r y llys y naill yn wyneb y Hall, pan glywsant hyn; o blegid er eu bod liaws o wettkian wedi elywed mil a mwy o chwedlau fod yr addoliad derwyddol yn parhau i gael ei gynnal i fyny mewn rhai o barthau gwylltaf a mwyaf a-hygyroh Cymru, nid oeddyut wedi ystyried fod yruno r adroddiadau yn deilwng o'u orediniaeth. Mawr, gan hyny, ydoedd eu gyndod pan gawsant eu hunalD yn mhresennoldeb dyn a broffesai fod yn un o ddysgyblion y ffydd hono, ae edrychent arno fel pe buasai yn amfail gwyllt dieithrol, o ba un yr oeddynt wedi elywed flawer o ddiagrifisdail, ond nad oeddynt erioed, hyd yn awr, wedi cael cyfleusdra i'w weled a'u Uygaid en hnnain. lorwerth oedd y cyntaf i orehfygu ei syndod a'i chwilfrydedd, ac ail ddechreuodd gweatiyno y der- wydd. I I Dywed wrthyf, fllain, a oedd gan Llewelyn, yr hwn yr ydych chwi yn ei alw eich brenin, rytwbeth a fynai bradgynliwyn melldigedig hwn. "I wyd,dV yw yn gwybod dim am dano," ebai y .der- wydd. Edrycbodd Iorwerth ar ei bendefigion, y naill ar ol y llall, gan ofyn- "A ydyoh ohwi yn ei gredu, fy arglwyddi?" Ysgydwodd Arglwydd Mortimer ei ben mewn am. mheuaetb, ond attebodd Iarli Caer yn ddifloesgni- Yr wyf li yn oredu fod Llewelyn yn elya agored a digél, ae nad oes cymmaint o'r llyfrgi ynddo i berl i'w wrthwynebydd gael ei fradlofruddio. Y mae Llewelyn yn ddyn I" "Dyna fy nghred ionap," ebai Iarll Gloucester. Os felly, yr ydym yn ei ryddhau oddi wrth bob bai ynglyn a byn; ond pa gospedigaeth Bvdd briodol i'w gweinyddu ar y bradwr erchyll hwa I" Edrychodd y brenin o'i awgylch, a gwelai wyneb gwelw Walsingham, yswain y diweddar Syr Roger Clifford. Nid oedd yr yswain wedi llawn yojiachaa oddi wrth y niweidiau a gafodd pan y bu-fel y mae y darllenydd yn ddian yn cotio-mor agos a chaelei losgi yn boethoffrwm i Bael. Pa beth wyt ti yn ei ddyweyd ar hyn, Walslng- ham ?" gofynai y brenin, yr hwn oedd wedi clywed am y trybini y buasai yr yswain ynddo. "Eich mawrhydi, fe offrymodd y Derwyddon paganaidd ao eilunaddolgar hyn nn o'ch deiliaid i'w gau-ddnw, ac oni bae i Ragluniaeth mewn modd gwyrthiol o'r bron gyfryngu, buasent wedi fy yau in- nau hefyd ar eu haUor waedlyti. BI)ediradynhwn gael ei losgi yn Uudw wrth yr ystango, canys dyna unig briodol haeddiant heretic," ebai Walsingham. 46 Yr wyf Yn credu dy fod di yn hanner myaach yn barod, yswain. A ydyw yn wiiionedd dy fod yn arfaethu eillio th ben a'th wyneb, a throi yn offeiriacL a gwisgo y owcwl yn lie dwyfroneg y milwr? "Fy arglwydd, y mae yr archollion a dderbyniaia wedi fy analluogiigymmeryd rhan mewn milwriaeth ddaearol; pa orchwyl gwell, gan hyny, a allaf ei gael nagjmgodymu mewn ystyr ysbrydol a'r un, drwg ?" Yr wyt yn iawn, ac yr ydym ninnau yn derbyn dy ddyfarniad. Ho, filwyr, boed i ystangc gael ei gosod i fyny ar ganol y Uain agored o lfaen y cas- tell, a boed i bentwr da o danwydd sych gael en casglu o'i amgyleh." Yna cyfododd Iorwerth oddi ar ei eistaddle, ao aeth allan o'r ddaeargell; a chyn pen ychydig fuo. ydau wedi hyny, yr oedd ooelcerth fawr wedi el ohasglu, a'i thanio, yn nghan01 pa un yr oedd y derwydd. Goddiweddodd ei dynged ef yn union. gyrohol; ond ni ddangosodd yr arwydd lleiaf o ofa na gofid am yr hyn a wnaethai. Oyhyd ag y gaUodd, canai folawd ei dduwiau a'i wlad, a threngodd gan ysgwyd ei ddwra yn fygythiol ar y milwyr Seisnig. O'r diwedd, diffoddodd y fflamau; ond o'r derwydd, nid oedd yn aros ond yn unig ei Jadw. j t t < t Ymunodd y Tywysog Dafydd, ar ol ei anturiaeth yn nghymmydogaeth ceubren yr ellyll, a'i gwmnl gyda phob brys, ao yna aethant yn mlaen yn nghyf- eiriad y castell adfeiliedig. Nis gallai y tywysog lai nag edmygH y safle gadarn ar ba un y safai. Pan ddaethant yn g'yntaf i'w olwg, adeg toriad eyntaf egwanaf y wawr ydoedd; nid oedd yr haul etto wedi gwneyd ei ymddaogosiad; acymddangosai anian.fel pe yn hepian. Yr oedd hyd yn oed y gwyliedyddion, arol bod ar eu ti-r am rai orisu, o dan ddylanwad yr "hftn lonydd." "Dyma yr adeg," ebal y Tywysog Dafydd, "y mae yn rhaid cymmeryd y castell yn awr neu byth." Rhnthred ugain o honoch yn mlaen, a drylliwch y porth allanol i lawr, tra y bydd y saethyddion yn cadw y murian yn glir oddi wrth elynion. Ymruthrodd y dynioa a bennodwyd i gyflawni y gorchwyl hwn yn mlaen; ond deffrodd y trwst a wnaent y gwarchodlu oddi mewn. Yn thy ddiweddsr, pa fodd bynag. Diangenrbaid yw i ni yma fyned i fanylu mewn disgrifiad o'r ymladdfa; digon yw dyweyd fod y Tywysog Dafydd, ar ol hanner awr o ymladd cated, wedi Ilwyddo i gael mynediad i mewn i'r amddiffynfa, er cadarned ydoedd, a medai ei ddilynwyr cynddeir- iogwyllt bob no o'r ysbeilwyr, hyd nes nad oedd ond prin ddwsin o honynt yn aros. Arbedwyd bywydall y rhai hyn ar eu gwaith yn rhoddi eu liarfaa t lawr. "Ballach, Ebbert, machgen i," ebai Dafydd, dan- gOI i mi pa fodd yr eir i'r ddaeargell." Cyfeiriodd iy corach at risian geryg oedd yn y golwg, a'r foment nesaf, eyflymmi Dafydd ac Ifor i lawr ar hyd-ddynt. Yr oedd gan Ifor fir anferth o haiarn, a pha un yr agorai ddrws ar ol drws; ond er y cyfan, nid oedd nn olwg i'w gael ar y Dywysogea Neata. Daethant at risiau araU a arweinlai i lawr I ddaeargelloedd is a dyfnach fyth. Ofer fu eu hym- chwiliad yma hefyd; nid oedd Nesta yno. Yna, o'r braidd yn brudd a digalon, crwydrodd y ddau farchog ar hyd math o fynedfa neu rodle gromnenog, gan edrych a welent an drws ystafell yn rhywle. Wedllymlwybro ennyd yn y modd yma, safodd Dafydd o lfaen man lie yr oedd careg hirfain wedlel gosod yn ddiweddar yn y mur, neu o'r hyn lleiaf, lawer o amser wedi y pryd yr adeiladwyd ef. "Drws dirgelaidd, fe ddlchon," sylwai y Ty- wysog. "I lawr ag ef," ebai Ifor, gan god! ei drosol, ac ymosed ar y maen yn egniol Disgynodd i lawr yn ddarnau, Oiliodd y ddaa farchog yn eu hoi mewn dychryn a syndod; o blegid yn lie mynedfa ddirgelaidd, neu ddaeargeU guddied- ig, gwelent wrthddrych arswydus a thorcalonus ei ymddangosiad-miilwr arfogwedi eigladdu yn fyw! ao erbyn byn, y cnawd wedi gwisgo ymaith oddi ar yr esgyrn, fel nad oedd yn aros ond yn unig ysgerbwd Boeth, yn cael ei ddal i fyny gan yr arfogaeth fllwr- aidd, d fil "b' If Y fath dynged ddychrynllyd i filwr, ebai Ifer, wedi edrych ar yr olygfa yn so a difrifol am ral munydau; "mor arswydus a raid ei fod; cael ei gav i fyny mewn twll o'r fath yma i farw yn arafaidd o newyn a diffyg awyr. I I Ofnadwy I ofaadwy I" ebai Dafydd yr hwn naa gallai lai na meddwl am y dynged gyHelyb oedd efe wedi ei mesur allan i'w benaeth Hoel. "Pwy oedd of, ty bed 1" ebai Ifor drachefn; "a pha drosedd a wnaeth efe i haeddn triniaeth 0 r lath Ond nid oedd Dafydd, wrth gwrs, yn gwybod; Ie nid oedd dim ar arfogaeth y truan anffodus a roddai iddynt yr hyabysrwydd lleiaf. Nid oes neb ond penaeth yr yabeilwyr a all ein bysbysu. Ond tyred, gid ini fyned yn mlaen i chwilio am fy chwaer. Ifor, ebai Dafydd. Ond er pob ymchwiliad, nid oeddynt yn galla caufod dim arwyddion o honi yn un man. "Rbaid i ni holl y penaeth ysbeilgar, y mae ya amlwg," meddai Ifor, wrth weled pob ymgats ddyfod o hyd iddi yn afiwyddiannns; ",diohol1 fod