Baner ac Amserau Cymru

MESUR Y CARCHARAU. YR olaf, end nid y Heiaf pwysig, o'r mesurau I" addawyd yn yr Araeth o'r Oraedd, oedd Mesur y Careharau. Ychydig ddyddian yn ol dyswyd ef i mewn, a darllenwyd ef y waith gyntaf. Ei amean ydyw siorhau cynniideb yn nghyfundrefn ein earcbarau, ac eneitbio!- rwydd yn eu harolygiaeth. Y mae yn ddiam- raheu ei bod yn Ilawer gwell yn awr aag oedd rai blynyddau yn o], end y mae etto fawer iawn o ammherifeitbrwydd ycddi. Er ei bod yn dra chostus, y mae yn mheU o fed yn effeithiol; a dangosodd Mr. CROSS yn eglur fod arotygiaeth ein careharau yn ddiffygiol iawn. Nid oes yn bresennol ddim Jiai nag 116 o garcharau yn Lloegr a Chymru; a dywedodd yr Ysgrifenydd Cartrefoi, nid yn unig na byddai diddymu banner cant o hon- ynt yn un golled, end y byddai mewn gwir- tocedd yn fantais i'r -f!ad. Y mae geDym on carchar i bob dwy filldir ar hugain o nti- diroedd ysgwar, ac i bob dau csn mi! o'r boMogxeth; ond pan y chwiliwn i!w dosbarth- iad Heo), canfyddir yr angbyMondeb mwyaf. Felbyn: ymaf gan Rutland gsrchM i bob 20,000, a Mr Worcester un i bob 338,000 o'r trigolion. Os edrychwn am gyfartaledd nifer y cMcharorion yn yr amrywiol garch&rau, gwelir angbyfartalrwydd hynod. Y maedeu- ddeg, yn mlia rai y mae pedwar cant ar gyf- ;irtaledd bob dydd o'r ft wyddyn; a deuddeg hefyd, yn y rhai nid oea ar gyfartaledd ond deuddeg o garcharorion. Cyfartaledd dyddiol 7 catcharorion yn ngharchar Rutland ydyw pump; ond nid ydyw y eyfaitiledd yn Ti- verton ond dau. Wrth gwrs, rhaid fod llawer iawu o arian yn cael eu gwastraSn i gadw awyddogion i'r carcharau byobain hyn. Yn Tivprton, ]Ie y defnyddir pump o swyddogiou i edrych ar 01 dau gMcharor, y mae y gost yn 104p. y pen: yn Oakham, He y mae chwech o swyddogion yn cadw pump o gatcbarotion mewn t<efo, 150p. y pen. Ond yn Stafford, 23p., ac yn Salford, 15p. Heb Jaw hycy, y mae Itymder y gospedigaeth yn amrywio mot f&wr mewn gwahanol garcbarau fel y mae yn afresymol iawn. Mewn rhai carcharau y mae y ddysgyblat-th yn Ilem iawn:—mewn ereil), nid ydyw ond Sug. Gan hyny, dywedodd Mr. CROSS, mewu cMlyniad i'r diffyg o eafon gyffiedid, "y mae y dedfrydau a basiwyd M garct)Morion yn ymarferol yn drymtch mewn rhai carcharau nag mewn ereiH, er fod y barnwr &'u cyboeddodd hwynt yn bwriada iddynt fod yr un &th yn hoJIoL" Mewn rhai carch&rau, cedwir y carcharorion i weithio am ddeng awr; mewn eiei)l am ddim end tair awr: mewn rhai y maa y treadmill yn galedwaith Dym, mewn ereill nid ydyw ond dysgyblaeth ysgafn; ac yna y mae amryw- iaeth mawr gyda go!wg ar heJaethrwydd y rhyddid a ganiateir i'r caroha.rotion hefyd, a gwahaniseth hynod gyda golwg ar ymborth. Mewn ychydig o'r careharau mwyaf, nid ydyw y gost y pen ond bychsn, ac y mae y drefn a ddilynir ynddynt yn gyBnil ac yn effeithiol: ond am lawer o'r rhai lieiaf, nid ydynt yn ddim amgen na nythle i segur- swyddwyr costua. Fel meddyginineth i'r anghyssondob gwarth- us hyn, cynnygia Mr. Caoss fod i bob galiu ae awdurdod ar gareh&riu y bwrdeisdre& &'r siroedd a feddicnnir Tn uwr gan y brawdlys- oedd chwartotol a'r ynadon gael eu tr(s- glwyddo i Ysgrifenydd y Dywodraetb, a bod i'r carcharau gael eu rheoli a'u haroJygu, trwy Fwrdd o Ddirprwywyr, ganddo ef. Trwy y cyfcewidiad mawr hwn, disgwylia sefydtu dysgyblaeth unffurf drwy y wlad, a gwneyd cryn leihM yn nghost y 'weinyddiaetb, trwy ddiddymu hanner cant o garcharau, ac arbed gwastraS' afreidiol yn yr arolygiaeth. Fe brynir y manteision hyn am swm mawr o Mian. Troagtwyddir holl dtaul ei& cyfun- dtefn gMcbarol oddi wrth y trethi lieol, a goBodir hi ar y eytlid ymberodro!. Gofynir t'r drysorfa wJadol datu 28o,000p. yn Nyn. yfido), yn chwanegol at y draul breaencol o D9,IOOp.! ar ol gwneyd caoiata.'i rhesymol ar gyfcr iieibad mawr yn nifer y earcharau; a thrwy y cynllun hwn, tybir yr ysgafnheir y tretbi lieol oddi wrtb faich o 392,000p. Nid oes un ammheuaeth nad oedd gwir angen am well trefniadau yn arolygiaeth ein carchMau. Dygwyd y pwngc i aylw y Llyw- odrapth gxn amrywiot gyrph, megya Oym- dettha: Gwyddoniaeth GymdeithMo], a Chym- deithas Howatd. Modd bynag, y mae yn aaimheus iawn ai SurRad cyfundrefn ganol- barthoi, creadigaetb bwrdd newydd, a Uu o awyddogion newydd yn y brifddicaa ydyw y feddygimaf'th oreu i'r drygau y cwynir yn eu herbyn. Gellid yn hawdd gael UBfFur&aeth manwl hab yr amtywiaeth hwnw ag sydd yn ymddaugoa yn hacfodol i gyfurfod a neilldu- olion Heot. Y mao yn ddiammheu yr arbedir alian trwy wneyd heb wasanaeth swyddogion mewn eleharau byc]Mtn, ae yn mron dife: Ocd ai nid tiDid cael diwygiad mewn dull tiawer mwy esmwyth a theg? A ydyv y diwygiad oynnygiedig yn debyg o fod yn un effeithiol a phitrhaot'! Wedt i'r at,olygiaoth leol ar y rhai sydd yn cynnrychio!i y treth- didwyr gael ei aymmud, y mae pob lie i gredu miti eynnyddu, ao Did Deihau, a wn& cost y carcharau. Dichon fod Hnwer o'r ynadon ymweliadot yn annoeth ao yn fympwyol; end nia g&ilwn gt'edu fod y dy!amwad a atferi); fel hyn ar weinyddiaeth ein carcharau, ar y cyfan, yn niweidio). Ac aid ydyw yn debyg y bydd cyfundrefn ganolbarthol o f&tb hwn yn foddion i leihau troseddau, gwellhau gweinyddiaeth, a chynnyddu cynnildeb. Dylid tain sylw arbenig i'r cynnygiad i drosglwyddo holl goat y carcharau oddi wrth y trethi Ueot, a gosod y baich ar y wtadwr- )aeth. Pel y gwyddys, y mae Mr. DiSRAEH wedi symmud liawer o drethi oddi ar eiddo tirol, ac wedi eu taflu ar y eyilid oyN'redinoI. Diohon fod y cyfnewidiadau hyn mewn rhai ystynaethfm yn gynawn, ond y mae yn IIawn brydi'r egwyddor ar yr hon y maent wedi eu wylfaenu gael ei hystyried yn drwyad). Pel y tyiwa y D(6ily News, dylid dacgoe naw gellir arbed yr arian a gynniiid trwy Fesur y Carcharau ocd yn unig trwy fabwysi&du y cynllun o osod y cwbl dan reolaeth ae aroiyg- iaeth un Swyddfa yn Llundain. "Y mae oynnygion fel y rhai byn, a wneir y nailt e)B teddiad ar ol y ilal), er lies un dosbarth o eiddo, ar draul dosbarth arall, yn graddol bar- otoi y genedi i ofyn cyn hir am i ymchwit- iad trwyadi gael ei wneyd i ddosbarthiad y beichiau cyboeddus—y eanlyniad o'r hwc a all beri gond i'r boceddigion gwiedig, y rha) sydd yn awr yn eefnogi MR. Cucss, fel yr oeddynt o'r blaen yn cefnogi Syr MASSEX LOPES, o herwydd y wladfywiaeth sydd yn awr yn oynnyrcbu y fath tawenydd yn on piitb." Modd bynag, y mae pob lie i gredu y peair y Mesur, gan ei fod wedi ei ddwyn gan y Llywodraeth Doryaidd, ac yn debyg o foddhau corph mawr y Tory aid.

Y DEHEU. I Daeth niter liosog o ymbleserwyr i Aberyatwyth ddydd Alawrth y Suigwyn. Rhoddir canmoiiaeth netUdnol i ysgol y bwrdd yn LIanddewibren gan arholwryagolionyHywodr. aeth. Mr. Davies, Bank House, sydd wedi ei ddewis yn gadeirydd Bwrdd Ctaddu sir Aberteiti, yr ydym yn deall. O'r diwedd, y mae Ysgol Genhedlaethol L!an- bedr Font Stephan wedi ei throsglwyddo i'r bwrdd ysgo). Y mae Bwrdd Meol Merthyr wedi pemderfynu gwneyd, pent newydd er cytieasdra i bobi dd& Aberc-tnaid. CymmeTodd claddedigaeth Syr John ScourMd, yr aelod aeneddol dros sir Benfro, Ie ddydd Uun, wythnos i'r diwedda.t. Yn nghyfarfod diweddaf Cynghor Trefol Caer- fyrddiu, pasiwyd fod Hythyr o gydymdeimlad yn cael ei anfon at weddw y diweddM Mr. D. Lewis, aelod o'r cyDghor. Yn hwYi nos F&wrth, torodd tin allan mewn yahfeU arlunio yn NghMnewydd, a chyn pen yr awr, yr oedd wedi:eijMMgt hyd lawr. Dylai y perchenog ddiolch erbyn hyn iddo ragotalu yswirto y lie. "Er mwyn —— peidiwch a dyweyd t chi' 'Mwet'd i," taer erfymai dyn a ddahwyd yn pysgota heb hawl mewn aber fechan ar ystad byr Pryse.Pryse. Gogcrddan, OM gwrthod cydsyn.o a.'r cais a wnaed, a chostiodd ei bechod iddo bunt a'r treuliau. Rhoddwyd ydtM Mr. Harries, Glynarthen, Aberteiti, ar dan nos Sul neu boreu Uun, cyn y diweddaf, gaa ryw ddyhirod maU. LIosgwyd gwerth can' punt o yd a gwatr. Cesghr tuag at wneyd y goMed i tyny. Gobetthtw. y cetr hyd i'r rbai a gyHawnodd yr anfadwaith, ac y cospir hwy hyd eithaf y gyfraith. Dywedodd cadeirydd Bwrdd Gwarcheidwaid UndebTregaron, ;yn eu cyfarfcd diweddaf, am l repoi,te?. y Neti,,3 ofalu pa beth a roddai mewn ynei bapyr, onid C, na chaniateid iddo gael bod yn y cyfarfodydd Uywed golygydd y Cam. brian N eW8 mewn attebiad, na feiddial y cadeirydd gtisio rhwystro y reporW. o'r cyfarfodydd, onid c y bydd yn sicr o dynu y cyhoedd yneiben. Doniol iawn, onid c? SO dan y trefniadau presenno], cynnelir deuddeg oSMriauyn Jjlanfair Pont StephM mewn Nwydd. = r yn; ao y maent yn diegyn yn eu tro ar bob dydd o'r wythaoa. end y Sabbath. Awgrymir y priodotdeb o'u cynnal o]I ar ddydd Gwener. Oni fydd hyn yn weUiant ? Pa beth a ddywed amaethwyr y wlad oddi amgylch, a maanachwyr y dref am y symmud. iad hwn ? Cyfarfyddodd David Jokeman, gyriedydd peir- iant o Gaerdydd, &'i farwoiaeth mewn modd tra disyfyd yn HenS'ordd ddydd Mercher, yr wythnos ddiweddaf. Ymddengya fod y truan anffodu* yn prysur roddi olew ar y peiriant pan y aymmud- odd yn ddisymmwth, ae aeth y tr@n droeto, gan wahanu ei ben oddi wrth ei gorph. Y dydd o'r Maen, canfyddodd un o gaidwaid helwriaeth larU Litburne ddyn o'r enw Thomas Hnghea, Gteaydd, HanShange!, yn cymmeryd cwniugen a ddaliesid ganddo mewn trap Aeth ato, a gofynodd iddo am ei enw. Yr atteb a gafodd ydoedd—Doe* gen' i 'mn enw; ao oa nad wyt ti yn oredu, treia ei N'eindio fe, was." Ie, yn mhellach, dwrdiodd gnro ymenydd yr larU.was allan am ofyn iddo am y trap. Cyttunodd dau frawd o Wyddelod, o'r enwau Timothy a John DonotM. y dydd o'r blaen i wncyd ymosodiad ar deithydd. o'r eaw Jameit Vaughan, yn NghMnewydd. Cyttunasant hefyd wneyd ymosadtad ar Mr. ,Mattbews perchenog bweetty y Frenhinea yn y dref boBo. Yn y M hwtw y gwnaed y ddau ymoaodiad. Dydd MMcher, dygwyd hwy o naenyrheddynadon. pryd y coatiodd i Timothy bum punt, a John bedair punt; meu g&tchar. Dydd Mercher diweddaf, derbyniwyd ymddi- swyddiad penaeth yr heddgeidwaid, Major Bond. gan Gynghor Trefol Caerdydd. Rhoddodd amryw o'r aelodau uchel ganmotiaeth i'r metior am gadw dysgyblaeth mor ragorol ar y rhai oedd o dano ef; ao yn tnwedig am ei ymdrechiadau egniol i ddaroetwng meddwdod yn y dref. Nid yw ei olynydd wedi ei beDnodi; a phaeiwyd un pecder- fyniad rhagoro); <ef, nad oes dim nn ymgetayddam y awydd a aiff i "ganfaaio am bleidleisiau i gael ei dderbyn o gwM—bydd yn ta8u ei hun allan o'r gystad!enaeth drwy hyny. Edrychwn ar y pen- derfyniad hwn M un tra chanmoiadwy yn mhob yatyr. Yrnddengy: mai digon gweddol y Uwydd y gwr eydd .wedi cymmeryd <:ot)<t'a<-< t adeiladn tlotty newydd Llanbedr Poet Stephan a Bwrdd y Gwarcheidwaid i gyd;.dynu. DeaUwn fed yr adeilad i fod yn barod cyn diwedd mis Mai; ao of) na byddai, bod dirwy o ddeg punt yn yr wythno* yn diagyn ar yr adeifadydd. Rhyw ddiwmod yn ddiweddar, aeth un ne)t ddau o'r rhai oeddynt wedi eynnyg am yr adeifadwaith t mewn, a deehrønasant:wneuthur rhyw feturiadau neu gilydd; ond eawsant eu troi ymaith fel ymyrwyr. Am y diffyg hwn mewn caredigrwydd, dywadwyd wrth y contractor am iddo beidio rhyfedda ot penderfynai y bwrdd ryw both heb fod yn ddymunol ganddo parthed y ddirwy wythnoaoL Dydd Mawrth diweddaf, am chwech o'rglochyn y borea, cyohwynodd Mr. G. Rowley, Aberystwyth, o'r dre! hono ar ei ticy<!e am Bonterwyd. Wtdi aroa deng munyd yno i gael ei anadi ato, hwyliodd am LanifUoeo, a chyrhaeddodd yno erbyn dan o'f g!ooh yn y prydnawn, wedi teithio naw miildir ar hngain. Aroaodd yno am awr; yna cyfeiriodd am Moat Lane; wedi hyny, hwi ag ef i FachyaHeth, lie y cyrhaeddodd erbyn oaith o'rgtochynyrhwyr, ar ol.teithio trigain, namyn un, o nUdiroedd. Ba yn gorphwya am awr a haMer; a chyrhaeddodd i Aberystwyth erbyn un ar ddeg o'r gloch y not. Teithiodd, er gwaethaf gwynt a gwJaw, ddwy ar bymtheg a thrigain o 8)ldiroedd mewn deng awr; yn ages i wyth miJIdir yr awr.

I y GOGLEDP. Y mae AbergeJe wedi penderfyna myned dan y local act. Y mae bwrdd IIeoI Forthmadog wedi penderfynu prynu y gwaith nwy at wasanaeth y dr<f. Cwynir nad ydyw oymmydogaeth Trefechan, ger Aberystwyth, yn cael ei chadw mor lanwedd tg y byddai yn ddymunot. Y Parch. P. C. Ellis, perigtor Llanfairfechan, sydd wedi ei etho! yn ddirprwywr dros etgobaeth Bangor i'r "confocasiwn." Yn nghymmydogaeth y Pantglas a'r Graigwen, ger Rhuthyn, y mae awm aaferth o "glai y erooh. enydd wedi ei ddarganfod. Dvdd Mawrtb, t)'a.ddodwyd dynes o'r enw Smith i sefyfl ei phrawf yn y frawdlys, am Jadrata sofren o atop Mr. Josiah Hughei), yn Mangor. YrwythBosddiwedda.fbu y Major Tullock yn gwneyd ymchwiliad dros y Uywodraeth i gynlluniau Bwrdd Uwarcheidwaid Undeb Conwy, tuag at wneuthur gwelliantaa yn Colwyn Bay. Taith trwy Og)edd Cymru a ddewiaodd Argtwydd John Hay, yr hwn, y dydd o'r btaen, a ymbriododd &merchieutnga{ Mr. L&mbert, yr A.s. drotsir Bt!<!ks, fel y MLdaith fwya{ dymnMi. Bydd y gwaith o adeiladi yr Yegol Waddoledig newydd(Dr. WiiHame), yn Nolgellau, yn cael ei ddechreu yn ddioed. Oymmerwyd yr adei!adwaith am 2,313p., gan y Mri. Jonez a'i Gyf., o Arthog. Y mae yn arferiad gan y gwyr ieuaingc oydd yn perthyn i Ytgol Sabbothoi yr Anmbynwyr yn y Wyddgrug, <r'a amryw flynyddoedd beilach, gael piMerdaith ar ddydd L!un y Sulgwyn. Aethaut eleni i Landudno. Y cweatiwn pwysicaf sydd dan aylw bwrdd Ileol Bangor ar hyn o bryd ydyw y prtodoideb (er mwyu cynniideb), o oleuo y ddinaf) ag olew paraffin yn ue Rwy. Ymddengys fod pTotiad Caernarfen yn myn- ed yn gryi ynerbyn hyn. Ychydtg amser yn o!, pendertynodd cyfeiltion Mr. A. F. Watt), PtMarn, gar Abergeie.gynwyno tysteb iddo. Yr oedd yr boll gyfraaiadau t ddyicd i law erbyn y 14eg oyfil. Ond bu y boueddwr teilwng farw ddydd Sui, y 4ydd cynaoJ. Dydd Mawrth, wythnoa i'r diweddaf, ymwe!. wyd a'r dref hon (Dinbych), gan cifer i'oscg o yni. bleserwyr o Blackbura. Yn eu my<g, yr oedd Mr. Holland, tad yr eueth fach an&dua a !of''uddiwyd gy(la'r fath greulondeb gan yr adyu mall "llham Msb, yr hwn sydd yn awr yn arcs et brawf ya ngbarchar Kirkdale, Liverpool; a gweddillion inarwol yr hon a ddarganfyddwyd mewn dull mor hynod gan y ei Morgan.' Yrnddenzys fod gan un o heddgeidwa.dAberge!e syniadau pur wreiddtot, a chroes ir gyfraith yn y fargen, amei ddytodswyddau fel ceidwad yr hedd a chaMd wybod hyny yn Dghyfartod diweddaf yr yuadan. Knw y g'<T ydyw Harvey. Yr oedd pedwar o fechgyn drwg y gymmydogaeth wedi bod yu berwhela, daliwyd dau o honynt i'w dwyn o flaen y faiuge. Nid oedd yr heddgeidwad na'r dyn oedd Kydag ef yn adnabod y bechgyn ond y maa yn ymddangos fod Harvey wedi myned i dy un o honynt, & chael ganddo gyhddef. Ctfodd wybod

y;??? neb fod yn sier na ddygid ef yn mlaen rhy, bryÜ fel hawlydd er ol'sedd gan bJaid gartrefol neu i?yw allu traIDor. 08 ,ad 0?;?????????? bresennol UD ?v? ?rLaeth y penadur dioraedded.g, & ?ym.Dudiad yn toddion i rwyddhauy Sd ?voiy?ydd; wMyd diwyg.adau Pwygig ??yi? rymheMdraeth. Dywedirllawero bebau ffafrio! am y Suitan ??y?. ond ? gallwn MEhofio y ?ith fed cMmohaet,h ?cb,el ?we?dt ei ?i r ?MUL.Aziz .r ei ?gy?? .??? Dvwedir fod Mith miliwn 0 coMO??wedt eu, Sn o dry,orf. y Sntt.u diw.dd.r i W?g Y Cy\!id. Y !MR MouMD V., meddir, yn bwr- iadu c)hoeddi maddeumt cyOredmol hyd y- 20fed o OrpheMf. Y mae Awstria wedt ei gyd- Mbod. HysbyM telegram o Berliu nad oe9 Md ychydi? iawn o gydymdeimM â'r Sultan newydd yu y ddinM houo. Rhydd gohebydd y Daily ¡Sews adro'idiad mMytach Mg un a ymddaug. osodd hyd yt.M o ddiorseddia(i ABDUL-Aziz it chyho',ddiad ci olyuydd. Yrnddengys mai dydd Su y tfurllwyd y peuderfuia.d i ddymchwelyd y Sultan os nacbydsy. &'r diwyg,adaucynnyg. iedig. DraM.th, ymwetodd y Prt: Wemidog &g ef ac ymrhf-chodd ei dd&rbw.yllu I gydsynio § hwvnt-oQ(J yu cfer. 0 ddeutu haDuer noa, cyhoeddwfd MoORAD. Rhwog dau a thri yu y boreu, aeth L,FDII' IACIIA, peuaethyswyddogiou m)i)w)!tidd, i'r pn[M. Yr oedd ABUUL-&ZM yn ffyrm" iawn o herwydd iddo gael ei ddefh'o 0" -o fod NIOURAD wedi ei gwag. Dywedwyd witho fod MocBAD wedi ei gyhoeddi. Aetb fel dyn gwaligof, a bygythlodd y di<t]edd mwyaf arswydus. Myaegwyd iddo inM ofer oedd pob gwrthwynebiad, a pharwyd iddo edryeh aUau u'r Oeuestr—a. gweiai fod y pah's wedi ei a.u]gy!chycu gan fiiwyr. Yua y oedd efe yn barod t additw ucrhyw beth; ond yr oedd hi yn rhy dd)wedda.r, ac Mweiniwyd ef ymaith yn garcharor'