Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
5 erthygl ar y dudalen hon
Y MARCHOG FFYDDLAWN: KEU,…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y MARCHOG FFYDDLAWN: KEU, FRAWDOLIAETH Y GlWES DDUR. flihamant hanesyddol). PENNOD XXI. I Ai yn effvo, ynto yn ngliwsg yr oedd ? Beth ? Ai parhacl o'i freuddwyd ydoedd hyn; ynte a oedd yr hunllef arletliol wedi dyfod yn ffaith, yn sylwedclol wirioaeddol ? Ilhoddodd ei holl nerth allan mewn ymdreoh egniot; ac yu mhen ennyd, lhvyddodd i ymrolio oddi ar y gwely i'r Ilawr. Yno codwyd ef i fyny ar ei draed gan ddau ddyn cadaingryf. 'Doedd dim ammheuaeth ar ei fedd wI filWY, yr oedd yn ammhoBsibl fod; yr oedd yn ga,bl effro, a theirnlai, er ing i'w ysbryd, fod ei fi-eichiau vvedi eu rhwymo mor ddiogel fel nas gallai y dim o honynt. O'i flaen, safai yr ysbl wr J udasaldd, a'r ddau filwr a'u pawenau ar ei ysgwyrt dau. "Sant Peelr sauetaidd!" gwaeddai Bardolf; beth, yn enw y I'orwrn, ydyw hyn ? "Oni elli di ddyfalu, yswain?' attebai yr ysbiwr, gan ddal y ganwyll i fyny, a thremio yn ngwyncbVc^harordigymmliorfch "Xas gallaf, syr-nis gallaf ddyfalu dim," meddai Bardolf. "Yna rhaid fod dy ddychymmyg yn bynod iditfrtvyth a dilewyrch. A dyweyd y gwir wrthyt, yswain hutf, ofni yr ydym dy fod wedi crwydro oddi cartret. Yr ydym yn ofni hefyd nad yw dy bwyll yr hyn a ddylai fod. Gad wybod a wyt ti yn parhau i ddyweyd mai i ddinas Manlieim y perthyni, ivr da 1" "Nage," attebodrl Bardolf ar unwaith; "nid i Jlanheim y perthynaf; ac ni ddywedais h1"Y erioed cbwaith. Yr oil a ddywedais oedd, fy mod ar fy nhaith o Manheim. I Sacsoni y pertbyuaf, os dymuneoh chwi gael gwybod." "Hoi na feiidia am ddyweyd (lim chwaneg' yswain," chwauegodd yr ysbiwr. "Ni a ddeuwn I, wybotl y gwirionedd yn dy gyloh heb un eym" mhorth pellach genyt. Yr oil a ofynwn genyt ydyw ymostwng yn dawel; ae i'r perwyl hwnw, credaf mai dymunol a fyddai i ni weinyddu i ti un ymgeledd ehwanegol." Uwnaeth amnaid ar y ddaa filwr, a hyrddias- ant hwythau y carcharor yn ol i'w wely yn ddi- seremoni; yn nesaf, rhwymasant ei goesau yn ddiogel, a chydag ,un o'r huganau, diogelasant ei ban wrth y post, gan lanw ei enau i fyny a ohadaob, a'i wneyd yn gwbl analluog i symmud bya, troed, na thafod er gwaredigaeth iddo ei hun. Wedi owblhau yr oruchwyliaeth annhrugarog hon, cyf- ododd yr ellyllon y darnau rbaffau oedd ar hyd y llawr, ao aethant ymaith o'r ystafell. Gall y darllenydd ein credu yn eitbaf rhwydd, pan y dywedwn nad oe:!d Bardolf y pryd hwnw yn tuimlo ei hun yn ddyn dedwydd. Rhoddodd bob ecini a allai er ymryddhau; ond er pob ymdrecb, yn troi yn ddiffrwyth; a phan, o'r diwedd, yr argy- hoeddwyd ef ei fod yn rhy ddiogel, trodd ei feddyliau i gyfeiriad arall. Yr oedd y gwlaw wedi cwbl ddarfod; ae oddi wrth yr ychydig oleu a dreiddiai i mewll i'r ystafell, casglai fod y lloer wedi gwnfiyd ei hymddangosiad o(ldi allan. Ond pa awr ydoedd? Yn mha Ie yr oedd Michael Fostern? A oedd y mileiniaid wedi darganfod ymadawiad yr hen gyfaill ? "Rhaid ei bod hellach gryn lawer tu hwnt awr banner nos," efe a ymresymai; "canys y mae yr ystorm wedi peidio yn lIwyr, a'r cymmylau wedi clirio oldi ar wyneb y lloer. 0 bossibl nad yw yn agos yn foreu. Y Nefoedd fawr gyfiawn os na lwydda Michael, bydd fy nghyflwr yn anobeithiol. Rhaid eu bod wedi ei ddal yutau cyn hyn. Ooh mYIl fy einioes Y maent wedi gosod eu crafang au ellyllaidd a melldigedig ar y genethod. 0 am ryddid!" Casglai hyn wrth glywed gwaedd ddychrynedig yn dyfod o ystafell y genethod; ae unwaith yn rhagor, rhoddodd ei holl adnoddau ar waith i ymryddhau oddi wrth y eareiau oedd yn ei ddal yn rhwym; ond, druan 1 nid oedd ganddo, er pob ogni, ond griddfan mewn ing siomiant. Yn y cyfamser, yr oedd yr ysbiwr wedi myned gyda'i ddau gydymaith ysgeler i'r ystafell Ile yr oedd y ddau a ddrwgdybiai yn cysgu; a phan y canfyddodd fod y drws wedi ei gloi o'r tu mewn, rhoddodd gic &'i droed iddo, nes oedd y follt yn ffoi o'i lie; ac aeth i mewn yn ddiseremoni. 0 1 trugaredd 1 gwaeddai Irene, gan gyfodi ei phen oddi ar y gobenydd, mewn dychryn; "pwy eydd yna ?" Gan bwyll, fy ngeneth brydferth i," meddai yr ysbiwr, gan fyned yn mlaen at erchwyn y gwely, a dal y llusern uwch ben; a chwanegu mewn syndod rliagrithiol- Yn enw'r Forwyn, pwy yw hon sydd gyda thi, fy nghariad 1" A gwaedd drylawn o arswyd, agorodd Eleanor ei llygaicl; ond pan welodd y gwyneb pygddu, gwrth- gas, yn hylldremu arni, cwympodd yn ol mewn alaetk, gan guddio ei phen a'r cwrlid. "Sylwch chwi, fy merch i," meddai y dyhiryn ystrywgar, yn fileinig; "nid oes genyf amser i ofyn cwestiynau i chwi yn awr. Chwi a wisgwch am danoch gyda phob brys. Deuwch, o blogid chwi a arbedwch i mi lawer o drafferth drwy ufuddhau yn ddioed." Ond, syr, dadleuai Irene, gan yr hon nid oedd un awydd gwadu ei rhyw; "yn sicr, nid ydych mor annynol a disgwyl i ni gyfodi o'n gwely yn eich gwydd chwi a'ch clau gydymaith?" "Caitffynau gydymaith droi eu cefnau atoch tra y byddwch yn ymwisgo. Dyna y cwbl a allaf ei ganiatau. Ufuddhewch." V mae y cyfau drosodd; y mae ein eyflwr yn anobeithiol 1" gruddfanai yr Iuddewea brydweddol, gan blethu ei breichiau am wddf ei chyfeilles. Hust 1" sibrydai Irene, mewn attebiad iddi. Hyd yn oed pe yr arweinid ni i angea ganddynt, gadewch i ni ei gyfarfod gyda dewrder. Nis gallwn eu gwrthsefyll-am hyny, gwell i ni a fyddai ufuddhau. A gawn ni eich cyfodi i fyny 5" meddai yr ysbiwr, yn awdurdodol. "Na, syr," attebai Irene, ynbwyllog, "gwnawn gyfodi ein hunain. Ond, Oh! syr; a wneweh chwi ddim ein hysbysu pa beth sydd genyeh ei eisieu gyda m ? Pa ham yr ydych wedi dyfod atom i'n hystafell wely 1 Pa drosedd a wnaethom 5" ebai drachefn. Attebaf eich gofyniadau pan y byddwoh wed Vrawiago, ydoedd atteb sarug gwas mall y Chwi- ys. Wedi iddynt roddi eu dillad am danynt, gorchymynodd yr ysbiwr i'w ddau gydymaith KJ nimeryd eu gofal, a'i ddilyn ef. Pan oedd y dynion, bwystfilaidd eu hymddang- oalad, yn dynesu ati, teimlai Irene ar fin llewygu gan ofn. Cedwch draw," meddai gydag urddas y ferch inweddol; a chyffyrddwch ynom. Ewch chwi bilaen, a dilynwn ninnau ar eich ol." 11 yanlynwcli ehwi H, ynte," ebai'r ysbiwr; ac ond i chwi fod yn frysiog, cewch arbed i'r dynion byll YmAflyd yaoch.11 Deallodd Irene y trefniant, ae mor gynted ag y cychwynorlil yr ysbiwr, cymmerodd afael yn mraich Eleanor, a dilynodd ar ei ol; a'r ddau filwr yn eu canlyn hwythau. Aethant i lawr i'r ystafeU yfed (y tap room), lie yr oedd gwraig y tJ wedi ei rhwymo, a'i genau wedi ei lenwi chadach fel nas gallai yngan gair, na symmud bys. Yn yr olwg arni, collodd Irene bob mymryn o wrolder a feddai yn flaenorol, canys gwelodd bellach oi bod hi a'i hoff gymdeithes yn gwbl at drugaredd yr ellyllon. Syrthiodd i lawr ar eisteddle, a thaflodd. ei breich- iau o amgylch gwddf Eleanor. "Wedi ein colli wedi ein colli 1" dolefai yr Iuddewes. "0 1 yn mha le y mae Bardolf!" gofynai. "Deuwn ag ef yma atoch," meddai yr ysbiwr, yr hwn oedd wedi clywed yr hyn a cldywedasai. 0 peidiwch ac ofni; raid i chwi ddim bod heb gyfaill; eymnierwch gysur. Credaf y bydd yn dda genych gael dychwelyd i Heidelberg unwaith etto. Nis gelhvch ddirnad pa mor awyddus ydynt am eich gweled yno," chwanegai y dyhiryn, yn bwrpasol er poenydio y ddwy herlodes ddinivved. Gan droi at y ddan filwr, gorchymynodd iddynt ddwyn Bardolf i lawr. Aethant, a phan ddychwelasant, yr oedd yr yswain gyda hwy, wedi ei rwymo draed a dwylaw; gosodasant ef i orwedd ar lawr yn yr ystafell; ac yna aeth y ddau allan i barotoi y meirch. Pan weloeld Irene gyflwr ei chyfalll dewr, ond anffodus, ymallodd anobaith ynddi; teimlai nad oedd iddynt bellach un gobaith am waredigaetb; oud fod y cyfan drosodd arnynt. Pe gallasai Bardolf .ddyweyd gair o gysur wrthi, ni fnasai yn meiddio ei ddyweyd yn nghlyw yr ysbiwr; am hyny, bu yn ddistaw. Nid oedd etto wedi cwbl anobeithio am igymmhorth gan yr hen dafarnwr; er mai egwan iawn, erbyn hyn, ydoedd yr hyder hwnw. Yn mhen ennyd, yr oedd y meirch wedi eu dwyn at y drws; a daeth un o'r milwyr i mewn gyda'r llaiigc Francis, yn mraich dyner yr hwn y gafaelai, megys a chrafangc haiarn. Yr wyf yn gwbl sicr na wyr y dyhiryn bychan hwn ddim ynghylch ei feistr," ebai y milwr, gan gyfarch yr ysbiwr. "Yr ydym ein dau wedi banner ei ladd; ond wedi methu a chael dim allan o hono." "Na ofelwch," meddai cyunrychiolydd y Sef. ydliad Sanctaidd; "gadewch ef ar ol i ofalu am ei feistres. Y mae genym ni ddigon ar ein dwylaw yn awr. Cymmerwch yr yswain, a rhwymwch ef yn ddiogel ar un o'r cyfrwyau," chwanegai y cyn nrychiolydd. Cyfodasant Bardolf i fyny, a dygasant ef allan; wedi dattod y eareiau a rwyment ei draed, gosod- asant ef ar un o'r meirch; a rhwymasant ef yn ddi- ogel wrth y cyfrwy, drwy gylymu rhatf gref o droed i droed. Wedi gwneuthur byn, dygwyd y ddwy eneth allan, a sicrhawyd hwythau bob un ar farch; yna neidiodd eu caethiwyr i'w cyfrwyau. "0 griddfanai Eleanor; "gwell a fuasai i mi farw gyda'm tad. Ni fuaswn felly yn Uusgo neb arall i bwll gyda mi." Hust, fy anwylyd," meddai Irene, gan gasglu nerth wrth weled ing ei chydymaitli. 0 bossibl na ddeuwn o hyd i gyfeillion yn Heidelberg. Na feddyliwch am danaf fi, o gwbl. Ni wna Duw ein gadael; y mae ef yn rhy dda i adael y diniwed i ymdaraw â'u siawns Yr oedd yr ystorm drosodd, a'r holl gymmylau wedi eu hysgubo ymaith. gan adael y lloer i ym- lwybro drwy entrych y ffurfafen mewn unigrwydd. Pan sylwodd yr yswain ar hyn, casglodd ar unwaith ei bod yn bell wedi hanner nos, a (iochreu. odd ofni fod yr hen Fichael hefyd wedi ei ddal gan draUodion. Ar yr adeg bresennol, parod ydoedd i roddi y byd yn grwn, pe yn eiddo iddo, am gael defnyddio ei ddeheulaw a'i gleddyf. Ond yr oedd yntau yr un modd mor ddigymmhorth a dial!u a'r ddwy eneth egwan y daethai i'w hamddiffyn; ac er cryfed oedd oi galon yn naturiol, teimlai megys pe buasai ar ymddryllio o dan bwys ei ofid annbraeth- adwy. Yr ysbïwr oedd yr arwcillydd yn awr, ac yntau yn gorfod dilyn; yn nesaf, deuai y ddwy forwynig brydferth; -to ar eu hoi hwy, y ddau filwr-bwystfilaidd a chreulawn ar flfurf ddynol. Yr oedd eu gwynebau tua Heidelberg, a'u llwybr drwy y goedwig. Pa fodd y gallai Bardolf wynebu ei feistr gyda'r newydd am y trychineb alaethus oedd wedi goddiweddyd y rhai a ymddiriedwyd i'w ofal ? Gwyddai y disgynai y ddyrnod gyda nerth marwol o'r bron ar y marchog anrhydeddus a mawrfrydig; a gweddi daer a difrifo] yr yswain ydoedd-os na ddeuai ymwared o ryw le iddo, am iddo gael marw cyn cyrhaedd terfyn y daith boenus a helbulua hon. (/ barliau).
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
LLETHR PARNASSUS, dydd Givencr Boreu tawel gydag ycbydig wynt. Y m»e'r holl gyfeillion canlynol lieb ddysgu cynghanedd ae fel plyfyn gwyn oddi ar yr ysgallen yn Awst, yn hwylio gyda'r awel i le nas gwyddys:—A^aethwr, Dewi Collen J K. Feryddon, Hen Englynwr, loan Llugwy, Panwr, Aber- ystwythian. jtSF E. raif Ddzi. Anfonodd ef, dro yn oJ, i'w cliyboeddi yn y FANER, gyfieitbiad i'r Saesneg o'r gflii boblogaidd "Mae Nhad wrth y llyw," gan S. R. Gommeddasom ninnau i'w chyhoeddi o herwydd tri rheswm. Yr oeddym yn credu mai o'r Saeaneg y cyfieitbocld neu yr efelychodd S. It. hi gyntaf • yn ail, nad oeddym fel rheol yn cyboeddi barddoniaeth Saegneg ae yn drydydd, nad oedd y cyfieithiad i fyny yn hollol a sajou y peitiaut Saesneg sydd ar y lIaw chwith yn mhen pellaf ein gwyntyllfa. Achosodd hyn i ohebiaeth gymmeryd lie, ac y mae'n ddyddorol I bawb gael hanes y gan adnabyddas o bin yr awdwr'ei hun. Y maa ef, fel Dinnau heb fod yn sicr ai efelychiad neu beidio yw "Mae Nhad wrth y Ilyw;" fe allai fod rhai o ddajllenwyr y FANER yn wybod yn well. Wele attebiad plaen a dirodres S. R. i E. Farf Ddu Anwyl Syr,—Y mae bron drigain mlynedd er pan gyfan- soddais y ganig fer, Mae Nhad wrth y llyw." Ar gais fy ahad, a rhyw hen gyfeillion, y darfu i mi ei hysgrifenu, wrth eu clywed yn adrodd yr hanes am "Fachgen y CHpten." Nid wyf yncoflo i mi weled pennillion ar y mattr cyn hyny, yn Gymraag na 8 tesneg; ond gwelais rai ar ol hyny. PQ buaswn wedi gweled pennillion cyn hyny, y mae yn debyg y buaswn Nu cofto yn mlii le, a gwaith pwy oeddynt. Yr wyf yn cofio ceissio troi y pennillion i'r Saesneg wrth adrodd yr hanes i Saeston. Y mae cymmaiut o amser er hyny yn awr, fel na chfrwn ddyweyd dim yn benderfyuol. Yr wyf yn nieddwl y bua wn yn cofto rhywbeth am y pennillion fcaesneg oa tU cyfidthu a wlreuthum, Os oeddynt i'w cael, hoffwn wybod eu hoed, a'u hawduraetb, a'u hanes. Yr oedd y rhan fwyaf o'm "Caniadau byrion" boieuol yn efelychiadau orywhanes iieu ryw tmyn, xea ryw gaiiiad." Gyrel E. Farf Ddu gopi etto o'i gyflcifcluad, a bydd yn hyfrydwch geuym ei gyhoedrli, Dyma fe (fe wel y darllen- ydd fod y Saesneg yn Gymreig iawn, hob law yn walJus. 0 herwydd hyny ois gallwn roi lie iddo mewn colofn arall);- THE LITTLE BOAT ON THE OCEAX. (Or the Ocean Barque.) Far, far, on the ocean, one dark stormy night, A frail boat was sailing without polar light, A»e ocean> the winds and the rain, O'er fill'd the crews bosoms with terror and pain. The boy of the captain, with spirit so high, Said to them now smiling, "Right happy am I;" Although storms and tempests, in mountains disport, My 'lItller' the pilot-we're bound for home port." Thou blest child of heaven, be g!1iant ;> nd brave, Sm!?h t thfl0 ^a9rk bil0VV3' and wiId 'i ing wave;  a/l,^dept!hs of "-? arise, roar and foam, ihyHte?s.ec?re,andbouN()forsweetho)M Thou shortly 8h&1I enter thy iovs ever mr,™' F.ry.nd.r thy Brother awai'!e? ?"? Tlh?ant fTdristant f h brijBght "??ion-b.huid thy lov'd home, Ble?t Canaan is near, whence no one doth rome. Thy sails now unfurl, the breeze wafteth fair Draw nigh thy wisffd heaven, thy Saviour is'there Thine an chor well grounded, high tiue floweth f ist • Thy small barque tho' thatter'd, is safe home at list Y dda it siJdd da," y cwrlid gwyrdd, gall T. E. Prin y gallwn gredu nad oes rhyw hea iaw weii bod yn helpu yr "nn 1 oed." PennjIJion nudcdig o dda fel bardd- oniaeth, ond clogyrnaidd yw elel, ncen a'ch eirfan yn y pennill olaf ond un. twelwcli i ni ail wneyd hwnw o'r herwyiirt, a darfod Rydag ef. Yr ydym am i chwi ymddangos ddydd Meicher, ac yn fiucli o roi pob cefnogaetli i chwi ar y mae? teranonol. Odlau hiraetk, gan loan Gwent. Yn Firos.Ile. Deiflryn Serch, gan Meudwy o Batagonla. Rhagorol iawn a ch/mmeradwy. Dytid illercher. Lizzie fach cilmoi, gaD W. LI. Roberts. Y mae hon yn gan delynegol o r iawn ryw, n bydd yn dda gan y cerddorion pan ddaw Allan o r wasg—ac ni bydd hyny yn rhawg—xael I gafael arm. Caa iawa ydyw, ac hyirod o effeithiol. Braidd yn faith i fod yn ddefnyddiol mown cyngherdd yw ei bai penhf, ond (iigon hnwdd ei ciiivtogi. Awiryw cnglynion, do, gan Glyn Ifor I amryw bersonau da yn eisteddfod y Pasc, ond y mae'n ddrwg genym nad oes dim ddyddordeb ynddynt i ddarllenwyr ein cyhoeddiad. Yn hanes y o'farfod y dylasai yr englynion ymddangos. Y maent allan o amser ac allan o le yn awr. R, Williams. Dyleeh y,grifenu pob testyn ar ei bapyr ei hun. Yr ydycb yn englynwr a phennilliwr lied dda. y Brify&jol < Gi/mru, gan Seilo Richard. Pcnmllion Cojfudwi-facthol, gan Powell. Paid a dechreu, gan W. Wil- liams. Englynion, gan Hefinydd.—Yn nwjlaw y cyssodydd. Cicaicn Jonah, gan Afoxog. Y mae pryfyn befyd yn difwyno ua u'renglynion, ond cant oil ymddangos a'u beiau ar eu penau, gau iddjrns fod yn fuddugol mewn lie mor fawr a Lluadaiu. Golud Cyin.ru, gan James Gilart. Yn aros gofod. 0 herwydd bud cymmaint o Saesneg yn ymgrit io i mewn i "^orrupto'r iaith," bu raid i ni adael tros yr hanner allan Chwi wfclwch nad oes dimbyd gwell na chadw aty Gymraeg. Nid yn and y mae Saeson fel chwi a ddysgasant oymraeg, yn y^giifenu barddoriaeth mor frodorol yr olwg ami. Byddai yn lies i a in ryw o'n hysgrifenwyr Cymreig pe'r astudionteich cystrawen a'eh llafarwedd chwi. Da machgen i. Dauenglyni'rpysgotwr, gan Seilo. Llinell wan iawn yw eich ol;tf "A'i f,,tilwaittigy'n brofjdig." Yr ydym yn cym- meryd ein cenad i'w cbyfnewid fel hyn:— Ei physg a ddalia heb ddig, Ag abwydau gwibedig. Cyfarcftiad Priodasol, gan J. Cusi Jones. Oyfaill arall wedipriodil 01 Cu-i, Cusi, newydd tr«m! Drwg lawn yw y llinell- Ac Aapus fel ty clpel Anhawdd dyweyd pa un ai'r meddwl af'r gyngbanedrl yw'r gwrthunaf; ond dyma englyn campus genych— Ieuan fo a'i Wenaf Wen "—yn hir, hir Dttti wawr haul ffurfafen; I wel'd pryd'r ymledo preD, llO'1I delwan yn mhob daien. Yn eich englyn nesaf yr ydych yn colli eich pen etto, ac yn eu gyra I ganu mewn gogoniant—ddivy awd Ddiddiwedd o foliant; Yn un a bloedd myrddivm o blant Yma i'r Ieaii ymroisant. Chwi welwch fod Cnd ilm iddynt ganu dwyawdddiddiwedd efo myrddiwn o blant. Er mwyn gweled ffasiwn ddyn yw y Cusi rhyfedd hwn, a wnaiff rhai o bobl dda Ffestiniog ym i ni ei ymwelgard. Breuddwyd y Meidwyn, gan Avonog. Y mae hwn yn dda anghyffredin, ai gwreiddiol ynte cyfeitbiad yw? Caiff hwn y FANEXI fawr, os gwelwch yn dda. Dbkuddiaiii, gan Aberog. Chwi a ddechreuwch ar fesur rhydd, ontl ar lun eyivydd. Y mae hyn yn ddigon gwar«nt- edig, er enghraifft, yr neu hwianger;ld :— "Gwcw" meddai'r gdg Ar y gangon gunzlog;- Gwcw meddai'r llall Ar y gangen arall. Yr ydych chwi ac ugeiniau Jeraill ar y ffordd i olou dydd, Wele gwmwl du arall ar Barnassus. Feirdd anwyl, i'r rhoi a fo itwh 0 honom, yn iach 1
DEWRY; SEECH, J
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
DEWRY; SEECH, J At ol y brydferth a'r riniveddol Elcn, merch hynaf I Gitt,yib -Ebrill. Ychydig feddyliais wrth ysgwyd y Daw A chan fy nheimladau yn troi fy mhen draw- Ni thybiais wrth roddi fy ffarwel a chwi Mal dyna'r tro olal y gwelwn I hi Y dyner, yr addfwyn, y siriol ei gwedd, Arced yn gynnarol dan leni y berld,- Y gruddiau brydferthid a chdch ac a gwyn, corph teg tynerziidd dan law angea'r, dYn Wrth edrych i'r beddrod mae'n hynod o ddu, Oud diolch i'r Iesu, 'mae modd edrych fry,— Mae'r ddi e ir yn colli pob blod'yn sydd diwa A'r nefoedd i'w derbyn yn agor ei drws Ac felly 'r dloa Klenrhy dlos i'r hn wlad, Daeth angel i'w 'mofyn i ardd wen ei Thad; Mae tly&ion y gerddi ysbrydol i gyd Yn gwenu ar Haul y Cyfiawcder o hyd. Mae'n chwlth genyf dnflu rhyw drem i'r hen fro, A meddwl fod Elen i lawr yn y gro; Po deuwn ar ymdaith rhwng bryniau'r hen wlad, Ni chawn i'm sirioli mo w6n Elen fad; Mae Itanw adgofion yn pruddaidd ymdroi Ar draethell "Glan Dubach," ac fel yn ymrot I ollwng ei gwjniou dros wefus el li, Nes yw fel yn marw wrth dywallt ei gri. 'Roedd genym ni Ysgol Sabbothol loch glyd,- Yehydig gym 'dogioii yn dyfod ynghyd Fel teulu'i un aelwyd o gylch yr un bwrdd, A hithau oedd un o anwylion ein ewrdd; Tel seven drylachar hwyr hafaidd o Fai Yn gwenu yn nRhanol ser ereill fo llai,— Yr awrlion mae'n gwenu mewn wybrcn o hedd, A rhyngo'm a'i gwenau mae cwmmwl y bedd I ewag yw y gadair lie bu lawer awr Do, collwyd o'r teulu un gerid yn fawr; Mae'r Beibl yn aros-or hwn rho'es ei sall,- Mae ol ami ddeigryn yn gwlychu ei ddail; A dyn,,L'r Ilyfr Jiyinnau ar astell goi- ]law, Ond M yw hi yno a'i Llytt" yn ei Raw ;— Mae'n Ilawer dedwyddach uwch law'r byd a'i haint, Yn nghwmni yr Iesu, a chwmni ei saint. Hoffaswn ei gweled ar drothwy y glyn- Rhyw bruddaidd fwyzihftd yn wir fuasai hyn A selio fy ngbusan ar rudd deg ei gwedd Cyn cuddio 'i hwynebpryd dan orchudd y bedd; Hotfaswn ei hebrwng i fynwent y I' Llan, A go,od fy neigryn yn berl uwch y fan- Fy nistaw ocbenaid ehed dros y don A gwylia weddillion y fftn glaer ei bron. IV rhiaint t'oedd dill yr ystorm yn anbawdd,- Y Duw da tosturio), bydd iddynt yn nawdd; Yn nghanol helbulon, trallodion diri', Ni siomwyd neb roi'saut eu pwys arnat ti; Er weithiau'n llawn galar, a'u bron yn Ilawn braw Dysg di iddynt lechu yn ngheudod dy law, Ac edryeh i fyny, nid edrych i'r bedd- v v. <« a a 1'» h^fln 1 tyny mae jiio" Patagonia. MEUDWV. I
CONWY. -I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CONWY. I Damwam arswvdus.—Dau fachgen wedi boddi wrth ymdrochi.—Yn hwyr, ddydd Mawrth diw- eddaf, boddodd dan frawd, meibion i Mr. Hill, un o wylwyr y glaiiau, ya y dref uohod. Nicl oedd yr hynaf o'r ddau ond 14eg mlwydd oed. Ymddeng- ys eu bod hwy a nifer o blant ereill yn ymdrochi o dan y grogbont (y tubular bridge), a thybir fod yr ieuengaf wedi anturio i le rhy ddwfn, a bod ei frawd, yr hwn ni allai nofio, wedi myned i'w gyn. northwyo. Yn yfan hono, y mae y lIauw bob amaer yn rhedeg yn nodedig o gryf, a chredir fod y ddau frawd anffodus hyn wedi cael eu cario ganddo, canys hv-l nos Fereher nid oedd eu cyrph wedi eu cael. Eu tad oedd un o'r rhai cyntaf i gyrhaedd i'r Ile ond nid oedd o fewn ei allu i weinyddu un ymwared iddynt. Yehydig ddyddiau yn ol, claddodd ei wraig ac un o'i blant, ac yn awr, drwy y trychineb hwn, y mae wedi ei adael iyn gwbl amddifad.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
IECHYD yr enaid ydyw gwir grefydd. PAID boddlonl ar wneyd yr hyn a wnaeth un arall: rhagora ar hyny. A ELLIB dyweyd fod aderyn sydd yn cysgu ar ei aden yn meddu gwely plyf ? BETH ydyw hwnw y mae dyn cyfoetbog mewn angen o hono, ond sydd bob amber yn meddiaufc dyn tlawd ? —Dim. "A GAF fi eich Haw I" gofynai Augustus i Matilda, tra yr oedd y ddawnsfa ar ddecbreu. Gyda'm holl galon," attebai Matilda. Y MAE llawer benyw druan yn rnoddwl nas gall wneyd dim heb wr; ae wedi iddi ei gael, y inao yn deall nas gall wneyd dim gydag ef PAN y dywedwyd wrth AVyddel un tro fod pris y bara wadi gostwng, efe a lefo,ld: Dvma y tro cyn- taf erioed i mi lawenychu yn ngwymp fy ngbyfaill goreu I "YB wyf fi yn myned drwy fy ngwaith," meddai y nodwyddwrthy bachgen diog. Wyt, ond nid heb gael dy wthio yn galed," meddai y kachgen diog wrth y nodwydd. Y MAE dau wedi priodi yn cael eu oyffolybu i siswrn, wedi eu huno yn y fath fodd fel nas geilir yn hawdd eu gwabanu, yn ymsymmud yn finych mewn gwahanol gyfemadau, ond bob aoiser yn cospi pa both bynag a ddaw rhyngddynt. NID oes dim purach na gonestrwydd; dim yn boethach na chariad dim yn loowach na rhinwedd; a dim mor sefydlog a ffydd. Y rhai hyn, yn unedig & wnant yr bapnsrwydd puraf, melusaf, cyfoetbocaf. gloewaf, a mwyaf sefydlog. PETH DAIONI.-Y mae dynion tewion yn dda i rywbeth wedi y cwbl. Y dydd o'r blaen, eistcidodd un o honynt ar leidr tra yr oedd tri heddgeidwad yn rhoddi cyffion ar y gwaJch. Dywedodd y cawsai ei bwyfau ef ei daflu bob amser ar cohr y gyfraith a. chyfiawnder. COEDWIGOEDD Y BTD.—Y mae coedwfgoedd Ewrop yn gorcliuddio 50,000,000 o aceri; yn Ngogledd Am- erica y mae 1,460,000,000 o aceri o dir yn o"el ei orchuddio & choed, o ba rai y mae y 900,000,000 o aceri yn pertbyn i America Brydesnig. Y rn;,e coedwigoedd Deteudir America yn gorchttddio 700,000,000 o "ceri. Y mae cyfartaledd coedwigoedd Bwrop 20 y cant; America yn 21; a phe I hoddid 20 y cant ar gyfartaledd i Asia, Affrica, ac Awstralia, byddai boll goedwigoedd y byd yn gorchuddio 7,734,000 ofilldiroedddaearyddol. CYFNEWIDIADAD BTWYD.—Geilir edrych ar gyfnew- idiadnu amgylchiadau y bywyd hwn yn gyffelyb i anwadalwch wyneb y m6r:—weithiau yn dawel ao weithiau yn yotormiir, ki donau yn ymlid eu gilydd yn barbaus. Weithiau y mao y owch bychan yn cael nofio yn esmwyth, ao weithiau y mae yn esgyn i'r nefoedd ao yn disgyn i'r dyfnder; weithini y mae o'r golwg rhwng dwy don, ac yn fuan drachefn y mae ar frg y dô" yn sefyll allan yn amlwg; ond pan y mae un don wedi ei gyfodi yn uchel, y mae hono ya ddiymaros yn prysuro i gilio ymaith i'w ollwng i'r dyfnder; a phan y mae efe yn disgyn i'r dyfnder, y mae tôn nrall yn dechreu ymweithio oddi tano i'w gyfodi i fyny. Dyma ddarlan lied gywir o oes dyn ar y ddaear; weithiau yn dawel, ac weithiau yiJ dyrnmhestlog; weithiau rhwag dwy don yn ei dristWch, ac weithiau ar frig y don yn gysurus. Pan y mile yn nghanol oi gyauron, y mae y rhai hyny yn ymsymmud yn brysur gilio ymaith i'w ollwng i dristweh a phan y mae iwedl disgyn i dristweh, y mae rhyw gysuron yn dechreu ymweithio oddi dano i'w gyfodi i fyny draohefn, tra y mae y don olaf yn prysuro yn mlaen i'w daflu i dir sych, gan Toddi terfyn am byth i'w for- daith fèr a chyfnewidiol.-Y dizccd(lai, fiarch. David Jones, Treborth. MYFI SY'N MAGU'R BABAN. [Gatt CEIRIOG]. Mvl:l sy'ii maau'r baban, Myfi sy'n sialo'r cryd, Myfi sy'n hwim, hwlsn, Ac ya hwian hwi o hyd Bu 'n crio boreu heddyw O banner nos tan dri, Ond fi sy'n col i m cysgu, Mae'r gofal i gyd arnat fl. Myfi sy'n magu'r plentyn, Bob boreu, prydoawo,a bwyr, Y drafferth sydd yn ei ganlyn, Fy hunan yu uolg r; Nis g^Vyr ef air o Saeaneg, Kac un gair o'n hedaith ni; I ddyssu'r t'wysog bychan, Alie'r gofal i gyd Arnaf Olid os caf fi ci fagu X fyned yn lleogcyn iach, Caiff iaith brenbinoedd Cymru Fod rhwng ei ddwy wefua fach; A phan ddaw ef yn frer io, Os na wnaiff fy ugbofio Ii, O cofied wlad y cenin, Y wlad sydd mor anwyl i ml. DIARHEBION CYMREIG. GWELL pwyll nag aur. GWAJ: a gfir, ac nta cerir. A WNEL dwyll a dwyllir. A WNEL Duw a farn dyn. DAW hindda wedi drycin. ALLWEDD tylodi, seguryd. NID twyll twyllo twyllwr. GOGANU'R bwyd a'i fwyta. A WNEL dyn Duw a'i barn. GivivA dda ni waeth i pwy. GWELL cariad y cl na.'i ga. GWELL synwyr na chyfceth. CYFAILL blaidd bugail diog. NrD oes dJ heb ei gyfrinacb. GOBBC canwyll pwyll i ddyn. Ni chel grudd gystudd caloa. CAR cywir mewn ing ei gwelir. GWELL marw na hir nychdod. GOBEU meddyg, meddyg enaid. GWELL bodd pawb na'! anfodd, GWELL un hwde na dau addaw. EWYN dwfr ydyw addewid mab. GWAE y dyn a wnêl gant yn drist. DIUPABTH gwaith yw ei ddechreu. GWAE a gaffo ddrygair yn ieuango. GWELL Duw yn gar na holl ddaear. A'R ni phortho gath, porthed iygod. Y GitoEs waethaf yw bod heb yr un. AELWYD dditfydd, aelwyd ddiffaeth. Po tynaf bo'r llinyn cyntaf oil y tyro DIGRIF gan bob aderyn ei lais ei bun, GWELL hir weddwdod na drwg briod. A HAUO ddrain na fydded droednoeth. GWAE yr anifail nid edwyn ei berchen. BREDDDWITD gwraoh yn ol oi hewyllys. Duw ? ran yr anwyd fel y rhan y dillad. DADLEU mawr ynghylch cynfion Ilygoden. CYNT y cyferfydd dau ddyn na dau fynydd. Y ci a gysgo a sewynaj y ci a gerddo a gailf. PECHODAU athrawon ydynt athrawon pechodau. HIE yr erys Duw cyn taro, Hwyr y dial pan y delo. BALCHDER heb droed; h. y., heb foddion i'w borthi. Y llEB a fo A march ganddo, a raiff farch yn fenthyg, Y MAE gobaith o alltudiaetb, nid oes gobaith o fedd. A DDYSGEB i fab ddydd Sul efe a'i gwybydd ddvdd Hun. GWELL yw myned i gysgu heb swper na deffro mllwn dyled. 0 BOB cwr i'r awyr y chwyth y gwyut y daw y gwlaw. d .th .d d DA gan y gath bysgod, eithr nid da ganddi wlychu ei tbroed. Myned i gysgu yr un amser a'r fuwoh, a chodi gyda'r ehedydd. y CYN fynyohed yn '1 farohnad oroen yr oan 1, obroea y ddafad.