Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
9 erthygl ar y dudalen hon
ARHOLIA.D BLYNYDDOL ATHROFAI…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
ARHOLIA.D BLYNYDDOL ATHROFA I Y METHODISTIAID YN Y BALA. DECHREUODD yr arholiad blynyddol ar y myfyrwyr yn Athrofa y Methodistiaid Calfinaidd yn y Bala eleni ar yr 22ain, a pharhaodd hyd yr 31ain o'r mis diweddaf. Yr arholwyr oeddynt y Parchn. Robert Roberts, Llundain (Carneddi gynt); John Evans, B.A., Clynnog; a D. Lloyd Jones, M.A.,Dandinam. Dydd Qwener, Mehefin yr 2il, cynnaliwyd cyfarfod yn yr Y stafell DarJithiau yn yr Atluofa i wneyd result yr ar holiad yn hysbys, ac i ranu y gwobrwyon. Yn y gadair, eisteddai Mr. llicliavd Davies, A.S., a thraddodwyd auerchiadau p'iodol i'r aclilysur ganddo ef, y Pavchn. Owen Thomas, Liverpool; irobert Roberts, Dolgellau; Robert Roberts, Lluu. dain, John Evans, D. Lloyd Jones (y tri arhohvr), Dr. Edwards: a chan y Mri. D. Roberts, Liver. pool; Charles Hughes, U.H., Gwreesam; a J. E. Hughes (Ialydd), y first prizeman. Safai y myfyr. wyr yn yr arholiad. fel y caulyn:- Myfyrwyr y bedwaredd flwyddyn :-laf, J. E. Hughes 2il, D. Jones Sydd, W. Williams. Etto y d'ydedd flwyddyn;-—laf, lE. J. Evans; 2il, 0. Hughes; 3ydd, J. Oweu; 4ydd, R. O. Wil. liams Sed, R. Lloyd; 6ed, W. Ll. Griffith 7fed, R. Rowlands. Etto yr ail lfwyddyn':—1, R. E. Morris; 2il, F. J. Jones 3ydd, W. Roberts; 4ydd, W. B. Hughes; 5ed, G. C. Roberts; Bed, T. G. Owens; 7fed, R. Hughes; 8fed, R. Evans; 9fed, W. Williams; lOfed, H. Jones. „ Etto y flwyddyn gyntaflaf, O. J. Owen; 2il, O. Edwards; 3ydd, J. G. Jones; 4ydd, H. Roberts, 5ed, E. Lloyd; Ged, loan Davies; 7fed, Joseph Jones ;8fed, W. Jones 9fed, R J. Williams. Derbyniodd y ddau naenaf yn y bedwaredd flwyddyn wobr o lOp. bob un a Mr. J. E. Hughes, fel y prizeman, 20p. yn chwanegol, rhodd Mr. D. Roberts, Liverpool; y pedwar cyntaf yn y drydedd flwyddyn, lOp, bob un; a Mr. E J. Evans, -p. yn chwanegol; y pedwar cyntaf yn yr ail flwyddyn, 7p. bob un; a Mr. R. E. Morris, 4p. yn chwaneg. ol, a'r pump blaenaf yn y flwyddyn gyntaf 7p. bob un. Gan pad oedd un ymgeisydd o Feirionydd yn ymofyn am dderbyniad i'r athrofa eleni, rbanwyd y 15p, a roddir i'r ymgeiswyr o'r sir bono rhwng y rayfyrwyr 116ygol. Pasiodd yr wyth ymgeisydd oedd yn ymofyn am dderbyniad i'r athrofa y flwyddyn hon drivy eu liarholiad fel y canlyn laf, D. H. Griffith, Liver pool; 2il, Edward Jones, Dinbych; Sydd, G. Jones, Runcorn; 4ydd, J. M. Jopes, Llanllyfpi; 5ed, Hugh Jones, Arlon; 7fed, Evan Jones, Llanbryn- IQair; 8fed, Edward Humphreys, Dyserth.
CYMDEITHAS CYMMRODORIONI LLUNDAIN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CYMDEITHAS CYMMRODORION I LLUNDAIN. TRADDODWYD araeth alluog no% NNrener, y  eyfisol I yn y Memorial Hall, Llundam, ar 11 Aman. yddiae th 11 gydag awgrymiadau er ffurfio Amguedd: fa Ganolig i Gymru, gan y ProffesNir lludler o- Aberystwyth. Oymmerwycl Y gada!r  Y Proffeswr Ramsay, F?. R. ?s. Y?n ? absednolde) Mr. Rudler, darltenwyd araeth gan Mr. C Jones, ysgrifenyd[l y gymdeithas: Ar 01  at y gwaith dirfawr sydd ynglSn Ag adabycl,haeth  cyniiygiodd y dar- lithydd Igynllun trwy ba nn Y gelhr arddangos gwrthddrychau anianyddol Cymru ??' man anoJog, neu Central ?<???. SylwM fod yn augenrheidiol casglu a dosbarthu holl gynnyrchlOn naturiol y Dywysogaeth, ynghyd ?,? wrthddryehau ereil! a wnai egluro y modd y cym mhwyair pethau yn eu ffurf gynte6g i amcamon defnyddiol. Rhaid i bob milyn a phlanlngyn, pob mwn a chraig, o fawn y Dywysogaetb, gael eu cyn- nrychioli yn yr Amgueddfa. Er mwyn pob cului mewn cyssylltiad it'r symmudiad, dadleuai J'ros ffurfiad casgliad cyffredinol, yn gystal a rhai Ileol. Traethodd y darlithydd yn benaf ar ddosbarthiad y gwahanol gasgliadau a fyddai yn y Mitstum, am- can parai ;a ,fyddai :cgltiro :y gwyddonau hyny a bèrthyncnt i anifeiliaid, planhigion, adar, mwnau, creigiau, &c. Cyniterfynu, dàngosodrl mai Aber- ystwyth a fyddai y He mwyaf cyflcus er sefydJn yr Amgueddfa. Byddai trwy hyny mewn cyssylltiad agos a Phrif JAthvofa Cymru, ynglSn ,ô. pbl), un y mae boneddwr galluog i ofalu am clani; byddii hefyd yn sefyll rhwng y De a'r Gogledd, ac mewn cyrchfa lln o ymwelwyr o bob rhan o'r byd, Siaradodd Mr. Morgan Lloyd, Q. c., A. s.; y Parch. Hubert Jones; y Proffeswr Peters, o'r Bala, ac ereill, ar y pwngc—pob un o honynt yn cyd- weled a. Mr. Rudler mai mantais fawr i'r wlad a fyddai sefydln y fath Amgueddfa yn nhref Aber- ystwyth. Ar ol talu diolchgarwch i'r cadeirydd a'r darlith. ydd, terfynwyd y cyfarfod. Gobeithiwn y bydd i'r mater yma gael eigymmer- yd i fyny yn egniol.
BRYSTE.I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
BRYSTE. I Y MAE yn y ddinas hon rhyw ugain mil o Gymry, er nad ydyw eu hanner yn siarad yr "hen iaith" Ond etto, y maent yn earn ein cenedl ni, a deuant allan ar rai adegau i ddangos hyny mewn gweith. red. Mae gan yr Hen Gorph" gapeleangachyf- leus yn y Broad Mead, yr hwn a ddaeth yn eiddo iddynt trwy fod Cymro cyfoethog yn byw yn Bryste tua deehreu y ganrif hon; ac o herwydd ei fod yn Gymro, ac yn Fethodist, ac am nad oedd gan;y Methodistiaid Calfinaidd yr un capel yn y ddinas, prynodd y Bread Mead gan John Wesley, a chyflwynodd ef yn rhodd i'r Corph, yr hyn a gostiodd iddo fil o bunnau, a rhoddodd rai cannoedd fel gwaddol i gynnal yr achos. Ond deallwn fod y capel a'r tir perthynol iddo yn awr yn.werth llawer yn chwaneg, gan fod masnaohwr o'r ddinas wedi cyn nyg yn agoa i dair mil am dano. Ond er fod cyn- nifer o Gymry yn y ddinas, nid yw yr achosion crefyddol Cymreig mor gryf ag y dylent fod. Y mae gan y Bedyddwyr a'r Annibynwyr, yn ogystal a'r Methodistiaidgapelau yma; ondlyr olaf sydd gryf. af o ddigon. Bu prif dclynion y;Cyfundeb yn ymwel. ed a Broad Mead. Yr hen arfer oedd i bob sir yn y Deheudir anfon gweinidog yno am fis ar gylch. Ond blinodd yr eglwys ar y dull hwnw; liolfent gael dewis gweinidogion eu hunain, fel yr oedd amryw drofydd ereiil yn Lloegr yn gwneyd, megys Llundain, Liverpool, a Manchester. Ond etto, am nad oedd yno fugail yn gofalu am yr achos, nid oedd ym dal ei dir; ond o'r diwedd, cawsant fugail, a gwellhaodd yr achos mewn canlyniad. Ond wedi ymadawiad y Parch. David Evans, B, A., Merthyr, nid oes yma yr un. Ymddibynu yn hollol yr ydys yn awr ar supply er's blynyddoedd; yn methn yn deg a gosod eu llygaid ar gymmhar. Yr ydym wedi clywed, a hyny ar sail dda, fod yr eglwys bellach wedi syrthio mewn cariad a'r Parch. David Owens, Cydweli, ac wedi rhoddi galwad iddo i ddyfod yno fel gweinidog. Y mae yma faes rhagorol i ddyn ieuangc gweithgar, lie y mae yr eglwys a'r gynnulleidfa yn gwisgo fgwedd lI\wy llewyrchus yn awr nag er'3 Jlawef ofiynyddoedd. -Gollebycld.
SIR GAERFYRCDIN.I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
SIR GAERFYRCDIN. I YN yatod y bythefnos diweddaf, cynnaliwyd mewn gwabMel fanau yn y sir uchod amrywiol gyfarfod- ydd canu, gyda'r amean o wclla C^niadaetb y Cysi- spgr, dan arweiniad y Parch. J. Roberts (Ieuan Qwyllt). Dydd Mercher diweddaf, cafwyd Cym- manfa Gerddovol yc nosbasth Llmiddarog, yr hwn a gynnaliwyd yn y lie uchod. Y mae y lleoedd canlynol yn gwneyd i fyny y cyfryw diosbarth, set arog, Llanart'nney, Capel Dewi, Pontyberem, a Llangyndeyrn. Llywyddwyd gan y Pareli. D. Lewis, Llangyndeyrn. Cafwyd tri chyfarfod, eef am ddeg, dau, a chwech. Gyda hyn o eithriad yn y cyfarfod deg, sef ei fod yn cael ti gario yn ink; n yn benaf rhwng yr arweiuydd a'r eantorion, er rhoi iddynt y gwersi a fernid ga«.ddo ef yn fwyaf angenrlieidiol. Vn ystod y cyfarfodydd, canwyd tua deunaw o ddaeu, sf Salm-dôuau, "Swa y Jubili;" ond yn hBraf y tcinau a elwir genym yn dooau oynnnlleidraol. Os edrycbir gcnyo, ar y gymmanfa hoti yn oi holl gyrsylltiadau, diau yr addefir ei bod yn un o'r rhai goreu, ts nad y goreu oil a gynnaliwyd erii oj yn uir Gaerfyrddin, mswn gweddeidd-dra, prydloi.dob, a cbaniadaetb. Yr oedd yn bresenno! y Parchn. D. Mi-r^" an, LUi-dilo; T James, Llanddasog; W. Jot-es. gweinidog y Bedyddwyr, yn L'engyn.eyro; a G. Evans, Caer f rddin gan ba rai y oafwj d tniryw aoerchiadau buddiol yn yi-tid y cyfarfodydd. Csfwyd lliaws mawr o awgrymiadau rhagorol hofyd gan yr arwein- ydd parchus o betthynaa i ddiwygia Oaniaiatth y Cyssegr. Gobeithio y gwnaiff cyfeillion yd?h?" ynghyd a phawb oedd yno, y defay(ld go ath, cyb,rwydrliadau da. Y mddangosi yn dl'a ho td\ o'r ar ddiwedd y dydd. Ein dymnni? a'n gwe(M aol ei ran yw, iddo gae) iechyd a hir oes i fyn d1 ar mtMn gyda y rhn bwysig bon 0 waith cv/se, n Duw? Goddefer i mi wrth dmfynu hyn 0 )i,'?"' annog y doebarth i godi ati yn unfr?dol e: an, cymmac? o'r fath y dwyddyn nesaf etto.-L Cae! HIBPLEW. Lt'l
I LLANRWST A'R CYLCHOFtir,
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
I LLANRWST A'R CYLCHOFtir, I Amryw gyfarfodydd. Y mae amryw gyfarfodydd a chycghetd?.? v! cymmeryd He yma yn ddiweddar, y rhai nia gaiM e,]¡ yn unig eu crybwyll. Ryw wytbnoB yn ol, cynn?i" cyngherdd yn Eghapel yr Annibynwyr yn 'DO\YÙ',IYJ Yr oedd yn cymmeryd rhan ynddo, y Parch W TJ' Thomas, MaeB glas; Gutyn A) fon, Miss Kate Ev"s'" ch6r undebol y Bettws. Yr oedd yr elw at I h dyled addoldy yr Annibynwyr yn y lie olaf, e, a Heddyw (dydd L'un y Sulgwyn), y ira? c ra" pregethu yn Danrw-t gan yr Andbynwyr l :,od Parchn. Robert Thomas, Ba!a, ac E. H. Eaugc: Y narfon, fel y prif rai sydd i gymmeryd rhan ynilo Yn Mhenmachno, y mae y Ttefnyddion Wcslcvay i yn cynnal eu eyfarfod blynyddol, ac enwogion athry, lithgar a bywiog y corph yn pregethu yno. ty. Y cadam wtdi cwyrnpo.— Dydd Mercher, bu fa Mr. Richard Vaughan, Inn, Penmachno. wedi cvrh ''pV.t yr oedran teg o 72 lin mlwydd oed. Ni nu ond ychvdi!3 yn wael. Ni welodd Penmachno erioed ddyn nlw llawn o allu a synwyr cyffredin na Richard Fy h. y Yr oedd yn an o'r rhai cyntaf yn sir Raeaarfon nad yn Nghymru, a wnae;h gais at gael YSCool Frvhn' aidd i'r wlad. YmunoJd ef, Getliin Jones, ar Parch David Davies (Abermaw yn awr), i wneyd caia i gael Ysgol Krytanaidd yn MUenmachivo. Ysjrifrnwyil i fyny 'i Lundain, a chafwyd y cynlluniau a swm v rhoddion a ganiateid gan y Llywodraeth. Arglwyj.i Mostyn oedd perchenog hraidd yr oil o'r tir yn Mrien. maohno y pryd hwnw; ysgrifenwyd ato i ofyn am oiipyn o dir, a darfu iddo yntau ysgiifenu yn ol ei fed ynbarod i gniatau iddynt dir lieu goed. Pan welwyd ei hel. ioni yn hyny, daeth rhai i'r penderfyniad i gyrr.merv 1 coed, ae felly y pasiwyd yn unfrydol. Yr cedd tinm o dir perthynol i'r plwyf yn ymyl Cciiil y fyr.went, yr hwn nid oedd o wasanaeta o gwbl. I'cntreifynwyj gwneyd defnydd o hwnw, lie yn chv.anegol at hyny. bwriadwyd raddu darn o'r fynwent. Pan hyshyswjj hyn i'r gymdeithas, cafwyd gair yn ol i hysbysu tas gellid cyasyllta Ysgol Frytanaidd a'r fynwent. Yr oeddynt, erbyn hyn, wedi myned yn mlaen yn rhy bell i droi yn ol. Penderfyuwyd adijila(lu yr ysgoldy, a cheisio ysgolfei> str ar eu cyfrifoMeb hunain. C'afodJ yr hen gyfaill Richard Fychan allan {od leuan hI> Gruifydd yn awyddus am ddyfod i Penmachno i gadw yr ysgol. Ysgrifenodd ato, a clafodd attebiad ffafricl yn ol, ond methai ibai yn y lie a cby lsynio i ajacl iddo ddyfod byd nes cael allan yn gyntaf pa sect ocM, Pan ofynwyd hyny i Ieuan, sicrhaoid nad oedd mewu cymmundeb ag un enwad, ei fod yn caru lies a llwyd.l. iant yr oil, ac yn arfer myned i wrandaw ar y Bedydd- wyr Pan gafwyd hyny ailan. peulletfynwyd iial oedd i gael dyfod yno yn yegolfeistr. Yn when iLii blynyddoedd, adeiladwyd ysgoldy Cenedlaetiiol yn yr ardal yn yr un lie yn hollol ag y darfu Arblv,-yd] Mostyn gynnyg tir iddynt. Pan orphenwyd hwnw. y peth nesaf i'w benderfynu oedd, pa bath a wneii hon adeilad 1 Cynnygiai un cyfaill ei fod i gael ri osod ar ardreth, ao i hono gael ei rhanu yn elmen i'r tlodion, neu ei osod yn dj i ryw un tlawd. Ondmyi.id y clerigwr i'r ardreth fyned at dalu oyflog i'r ys.; l- feistr. Gorchfygwyd penderfyniad Kiclnud Fychan gyda rhyw fwyafiif lied ddibwys, ond nid at dai eyflog i'r ysgolfeistr yr aeth yr ardreth; defnyddiwy'! hi, am wn i, o hyny allan. yn llo treth eglwys. Yn anffodus i'n cyfaill, yr otdl yu dilyn p'aid fcclmi o grefyddwyr yn Mhenmachno. Nid ydyw, ao ni ha y Bedyddwyr yn Mhenmachno end ychydig mewn nifer. Y mae fod dyn yn perthyn i ryw blaid, a hor.o yn Ward fechan ei rhif, yn llawer iawn o attalfa iddo fod yc ddefnyddiol mewn ardal. Y mae pobl mor gul a cLyf. yng eu meddyliau, fel nad ydynt yn harc,) i d.ierbyi! addysg, cynghor, na chynllun o farh yn y byd o Let dyn os na fydd yn porthyn i'w sect neillduul hwy tu hunain. Ni fu erioed well na chaliaeh dyn yn Mhen- machno na llichard Fychan, ac otto, yr oedd llawer yn mhell ar ei ol ef yn cael eu gwrandaw. BYid Y" chwith neillduol genyf alw yn Mhenmachno, a ei gadair a'i le yn wag. Byddwn arfer a galir yno boo amser. ELLIS O K .NAM.
Marwolaeth Y Parch. Dr. EADIE.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Marwolaeth Y Parch. Dr. EADIE. Bu y gweinidog a'r awdwr enwog, y Paich. John Badie, D. D. LL. I> farw boreu ddydd Sadwrn diweadaf, yn ei brnswylfod yn Glasgow. J)r. £ adie oedd gwein- idog eglwys Lansdowne, Glasgow; yr oedd befyd yn brofifeswr duwinyddol a llei.yddiaeth JcUIaiiid )r, n,:holrg y Presbyttriaid Uneui, Ond fel ""dwr y bydd ei enw yn arcs, a'i goffadwriaeth fwyal befidi," edig, y mae yn ddiau. Cyfansoddodd liaws o iS"M o deilyrgdod a dysgeidiaeth uchel; megys cs.K.niii'a» ar yr "}t.;nhesiaid :.11)' Col(ls3iair1; Mynt.1gair Ysglj:th: yrol;" "Geiriadur Beiblaid! LGeiJÎaduf Eg\WYSIgj jic. Yr oedd yn aelod hefyd o'r pwyllgor syd ) yn olygu y cyfieithiad awdurdxledig o'r Beibl. Gauoya ef yn Alva, yn swydd Stirling (Ysgodanu). I" J flwyddya 1814; o ganiyniad yr oedd yn 62tiii nilwydd oed pan fu fnrw. Yr achos o'i farwolaeth oedd cryn- hoad yr ysgyfaint (congestion of the lungs); a (ly. wedir iddo orfod gadael cyfarfod diweddar SYiid y l'rrsbyteriahl Unedig yn Edinburgh. Arddaogoioiw drdentau ciyfion pan nad ydoedd etto ond ieuanS0 iawn; a phan y deehreuodd bregethu, gwelwyd ar un- tfafh fod y cyfundeb y porthynai wedi cael KJP1 o'r fath werthfawrbcaf i'w liwlpudau. Yn 1S33, p3n nad oedd etto ond 21ain mlwydd ced, dewiswyd et fl lyeinidog ar eglwys Lansdowne, ac yno y lafurio yn ddyfal hyd derfyn ei oes, er carl "¡wa.I taerion o Edinburgh a rnai.au ereill. Yn 1^ |h; r' wydd o'r gwerth a roddenfc ar ei dalentau a'i dtl)"geit iaeth, appwyntiwyd ef gan yr Eglwys res Unedig yn broffeswr llenyddiaeth Feiblaidd yn ne") dduwinyddol y cyfundeb, felolynydd i'r i Jfitchell. Y u 1844. gwnaed ef yn LL, D. ?"n BWJ*. Glasgow; ac yn ISa.J. rhoddodd Prifysgoi St y teitl o n. D. iddo. Yn ]8">7, lhotldodd y I> iaid XJne.jig yr anrhydeild ddewis yn unfrydol i lanw cadair y oymnwdroW) synod.
I Marwolaeth a Chladdedigaetli…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Marwolaeth a Chladdedigaetli I Y Parch. DAVID JONES, Pont-y-b^' I BYDD yn syn. ac yn o6d ??u lawer ?lywed !"s '?' YDD yn 'ya ac )'n ofid gan lawer gIyweil am aeth y cyfaiU anmy), y pregethur doniol, a'r 6'j Sydu?wnhwuHeituGnst,. Ymadnwodd d r 'uC^j hon nos Fercher, Mai ?lain, ar ol pythefnca o 6)' jj trwrn. Er Bad oedd D.?d Joe" er' .blynlddü;¡ oDd pM w?n ei ieo?yd, yr hyn a'1l1u,Jt!I:ll yn fyu"'J fynedrwgyboeJd!.tdau,ettonif?)?y)Mir.)'f blynyddau yn veddiU iddo i woithio yn n,w",IJJn' Ar??ydd. Ei ?echyd diweddaf ydoedtl^j of the ?MH?s. Nid oes ond ycbydi yia'vrejl( 0' '? y bu farw ei faia» a "hrin flwyddyn a Ila it,? er er psn y ba farw ei fata, a pbrin awytidyn a fr pHU?MModdeiunig f?b; ac eIbyu hyn. 0 n wcdi eu dilyn trwy y glyu tywyll i'r wiaa boi-o,ti bydd raid ymadael mwy, He nd oeB tvw?U no", onddydJ, A phleser h,?o ddim prudd der sydJ. ? Ni oWodd Mr. Jonc" f wynhau ond yc'iydL b(net)u),oU?dpanfed.t jt;Jo borenol, o U^gut pan oedd tua deg oe<U j 0 fyned i weithio i'r gwaith gIA (fel y "'?.e:. ?ehgyn ei ardal), ac yno y bu cea y dtchreuo
FOURCIIOSSES, GER PWLLftELT.I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
FOURCIIOSSES, GER PWLLftELT. YK oedd ar feddwlybrodyryn'Fourcrosseser's rhai wythnosau bellach i gael "Wythnos Genhadol" neu gyfarfodydd diwygiadol am yebaid—ond yn petruso rhag ofn gwneyd mwy o ddrwg nag o les, ac ofn darostwng crefydd yn ngolwg y bobl yn lie ei dyrchafu. Wrth gofio am yr adnodau sydd yn dysgu "Mai y rhai sydd yn ceisio_sydd yn cael, ac mai i'r rhai sydd yn euro yr agorir," &0" pender. fynasant roddi prawf arni. Cawsant i ddechreu addewid gan y Parchn. Owen Jones, Llandudno; John R. Hughes, a Mr. Thomas Jones, o sir FOn, y deuent yno am wythnos i gadw cyfarfodydd. Ond nid oedd hyn yn boddloni y brodyr, o blegid gwyddent nas gallai y brodyr parchedig a llafurus byn wueuthur dim heb i'r Arglwydd fod gyda hwynt. Felly, trefnwyd i gael cyfarfodydd gweddiau i ofyn am fendith yr Arglwydd ar yr wythnos genhadol. Nos Lun, y 29ain o Fai, de chreuwyd ar y gwaith. Daeth cynuuHeidfa. dda, ynghyd, ac amiyw o ardaloedd ereiil. Aed i'r capel ychydig cyn saith; ac i aros amser deehreu, bu y gynnulleidfa yu canu ar ei heistedd. Dyna i ti, Mr. Beirniad, le i rwgnach. Ond yr oeddym ni yn hoffi hyny yn fawr, o blegid yr oedd yn dwyn y gynnulleidfa i ystyried, i feddwl, ac i dclisgwyl am rywbeth anghyffredin. Ac os gellir dwyn cynnull- eidfa yn feddylgar, odid na cheir hi yn addolgar hefyd. Saith o'r gloeh i'r funyd, dechreuodd iA Ir. Hughes. Wedi hyny, pregethodd Mr, Jones. Ac ar ol hyny, caed anerchiad gan Mr. Hughes, gan hyebysu hefyd y byddai yno gyfarfod gweddio bob dydd am ddau o'r gloch. Yn awr, galtwn ddyweyd y bu yr holl gyfarfodydd yn hynod ddymunol a llwyddiannus. Daeth agos i ugain "seiattua ahvmthM i Fourcrosses, a rhai l gapelydd ereilI a ?y mewn canlyniad i'r moddion yno yn r.ghorph yr wythnoB. Dymunem ddyweyd n?d oedd d.m yn ??MM turiol yn null y brodyr wrth brcgethu. Gwir eu bod yn ddifrifol a thaer, a hyny yn 01 pwysig. rwydd eu gwaith. Yr oedd pob !peth yn bur, a hyny gyda chwaeth dda. Eu pwngc mawr oedd cael y bobl at Grist, nid i'r seiat fel y myn eu her. H?v?r. Pa beth a all dynion o ddifrif ac eglwys o?rr'eiwMuthur? Gwneler y prawf. mnt ?rwy hyny adnewyd?iad ysbryd, a bed yn lAn oddi wrth waed yr annuwiol. ?::da?r hen frodyr yn Fourcrosses y bnasai vnfSa?nsanddy? nt gael wythnos o'r fath etto. -Se? bendith ar eich llafur frodyr, a pharhewch i weddio.
I BETHESDA.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
der y tywydd, cludwyd Y corph borth y cap 2SZTiev«r/n/,> «v £ £ &-s: dorf fawr gyrhaedd Y capel, rhoes y Parch. 1:: S. WUUams emyn allan, a chanwyd e ar Y 11 St. Williams Y??'°°?? ?° Ysgrythyr a AoeT auerobiad byr^ phwrg^- tj^Tylliaws oes augen d <{weyd llawer heddyw te1mlad y Ihaws gyyvTlc' hFiad hWwn n drwy v y yr Hefaru yn gryf yn yr am, gylchia(l hwn rwyr ardal. Ae y mae yn aw- fod 3?r un p,oth y ? pob un o honom. N Id y?wn. fee a? ??'y° n?S?i ?? ddywey(I "?"' bedd- IZ' am y cf ?yHe yn y gynnnneidfa etto er ei bod yn brofedigae,t fawr im, be.d.. ?-?"? ond marwolaeth ??DgI n & hy"? boreu ddydd Ian, y m?e ein chwaer wedi cael bywyd nad oes un eHen ynddo i gynnyrchu gofid. Y mae hi wedi cael ei galw adref oddi wrth ei gofidiau, a chyn gorphen ei Kwaith, i'n golwg ni. Carasem ni yn fawr iddi fyw yn hir, cr cysur i'w phriod, ao i fagu ei phlant all. wyl. Diammheu genyf i lawer o weddiau gael eu hanfon i fyny ar ei ran ef. Yna galwodd ar y Parch. W. Williams, Bortb, Aberystwyth (yr hwn a ddaeth yr holl ffordd i'w han»ladd). SylwaiNi theimlais erioed yn fwy anhawdd dyweyd dim. Nid llais Duvv sydd yn llofaru, fond Duw ei bun—" Canys yn yr awr ni thybiocli y daw Mab y dyn." Nis gallaf ddyweyd fawr. Pwy by nag sydd yn dymuno ar ein brawd beidio galaru, hi sydd fwyaf-hi yw y bellaf onebi ddymuno hyny. Y diwrnod olaf y bu byw, yr oedd of eisieu myned ymaith i wneyd cymmwynaa i'w svd-ddyn, ae am aros adref, gan ei bod hi mor wael, Na meddai hithau, "ewch, neu byddaf yn anesmwyth drwy y dydd." Yr oedd peidio gwneyd cymmwynas i gyd.ddyn yn peri poen iddi. Os oedd fel hyn yn ei gwaelodd, hi yw y bellaf i ddymuno ar i'n brawd beidio galaru. Yna canwyd yr emyn 279, ar yr hen dOn  C,.?neu dL y strike, fel y gelwir hi, -rY??p??. yn ef swnio ngeiniau o weithiau, a son IIawer am dani yn adeg y strike, ac ar ol hyny. Yna aahvodd y Parch. R. S. Williams ar y Parch. E. Hcrber Evans; a dywedir fod Mr. Evans wedi cael telegram yn Nghymmanfa Brynberian, sir Benfro, ao wedi teithio drwy y nos er mwyn cyraaedd yno, mai rhaid oedd cael dynoldeb a ohar- edigrwydd mawr i dynu dyn o ganol sir Benfro i Bethesda mewn cyn lloied o amser. Sylwai Mr. EvansBum yn eich anerch lawer gwaith ymao r blaen ar lawer amgylchiad; ond ni allaf fi ddim beddyw; y mae trefn ar bob gwaith ond hwn an. nbrefnns yw hwn. Pe baem yn chwilio yr ardal, eaem un lawer haws i'w hobgor na hi-yr annhebye. af a'r anhawddaf ei cholli. Wrong i gyd yn ein golwg ni; ond yn ngolwg yr Arglwydd, yr hwn a'i gwnaeth, v mae y cyfan yn ol trefn. Byddaf yn eweled pob peth fel hyn yn wrong hyd nes y gwel af yr uu fath a Duw ni bydda! yn foddlawn hyd hyny. Yr oeddwn y Dyrchafael yma yn 66n am yr enfys yn round, ond hanner cylch yw hi yn awr, bydd yn grwn etto cyn bo hir banner cylch yw ein gwybodaeth yn awr. Fel Jacob yn y nos yn cofyn, "Beth yw dy euw, a wyt ti yn Dauw car- lad, yn un y gallaf ymddiried ynot ?" Yr ydym yn cofio fel y souir yn y Dadguddiad am danynt yn wylo am nad allai neb agor y Ilyfr-Ilyfr gwybod- aeth Duw oedd hyd ddiwedd amser. Ondrhoddwyd yrxfillwedd i ddangoa y owN, a dyna oedd, "Oen newydd eiladd;" 'does dim i gael ei wneyd t r plant yn anghysson a'r "Oen newydd ladd ei Fab. Yr oedd y cariad mawr a amlygwyd yn ddigon o brawf nad oes dim drwg, dim niwed i gael ei wneyd i'r plant. Cwestiwn a eyfyd yn ami yw, Ai nid yw hyn yn annhrefn mawr newydd wneyd tf newydd a'i ddodrefnu, ac yn myned ymaith i ffordd? Bu felly lawer gwaith eyn hyn, Beth ywhyn ? Wel, dyweyd na cheir y nefoedd ar y ddaear; pe buasai yn gadael i chwi ei chael i gyd yma, ni ddeuech i'r nef, We), gyda golwg arnoch chwi a minnau, "Trysorwch iweh drysorau yn y nef." Tlawd iawn a fyddhi ei droi o le da i le gwael; ond nid felly yma. Pan glywais am y newydd gyntaf, dy. wedais, nid poor Mrs. Parry, ond poor Mr. Parry. Ystyriwn ef yn frawd o'r blaen; ond dwbl frawd yw efe i mi yn awr yn ei ofi(l; bydd mwy o brofiad ganddo yn awr bydd yn rhoddi mwy oli galon yn awr. Nid yw Duw yn cymmeryd bendith natnriol heb roddi un ysbrydol yn ei lie. Hoffwn i ddim iddo beidio soil am y fam wrth y plant, er mwyn eodi awydd arnynt i fyned i'r un fam a hi. Yr ydym yn myned i roddi un garedig iawn yn y bedd. A oes genym "drysor yn y nei?" Dyumnaf i'm hanwyl frawd nerth mawr i afael yn llaw Duw yn y tywyllwch i ymddiried ynddo, a ohono fod yr oen wedi ei ladd. Anwyl frawd, mynweh fyn d i'r un wlad yn y diwedd. Gweddiodd y Parch. R. W. £ ril^ Bethel. Yna canwyd yr emyn 357, ar y d6n "Et.B,o?nydd., Yn nesaf, ymffurfiwyd yn orymdaith I fyned i g?dd?yteutuyn mynwent Man Ogwen, a dar- llenwyd y gwaaanaeth yn dra phnodolgan y Parch. J. Morgans, ficer. A chanwyd emyn ar y dOn Llvdaw,' ac un ar yr Hen Ganfed, ar Ian y bedd Dangoswyd parch mawr i'r teulu yr oedd yr lioll fasnachdai wedi eu cau, a llem dros y ffenestn Wel, heddwch i'w llwch hi! Y Sulgwyn yw gívyl fawr bregethwrol y Method. istiaid, pryd ycynnaliant eu CYMMANEA FLYNYDDOL, Y mae y gymmanfahou yn ben aefydliad; anhawdd yw gwybod pa bryd y dechreuodd, end sicr yw, iddi ddechreii yn mheil o flaen Cymmanfa Liver- pool. Yn y deehreu, dydd Iau y Dyrehafael y cynnelid hi, yn hen gapol yr Aohub, cyn adeiladu capel y Carneddi, yu y flwyddva 81G. Pan sym- roudwyd y cyfarfod i'r Carneddi, yn fuen symmud- wyd amser y gymmaufa o'r Dyroliafael i'r Sulgwyn. Pan a"orwyd capel Jerusalem, yn 1842, cynnelid hi bob y ail blwyddyn rhwng y ddau gapel; aa yn 1853, daeth mor boblogaidd fel y cypnaliwyd hi yn v ddau gapel. Yny ilwyddyn ISG5, adeiladwyd capel Brynteg, a daeth yntau i'r cylch, a i-Mi modd v Gerlan; yn 1870, fel y mae y pedwar capel yn ei chynnal yn awr. Am y gymmanfa eleni, gellir ei hystyried yn un o'r cymmanfaoedd goreu a gafwyd erioed, o ran poblogrwydd y cynnulleidfaoedd, a'r pregethu rhagorol; yr oil o'r pregethwyr yn cael cymmhorth neillduol. Cafwyd amlygiadau mawr o bresennoldcb yr Arglwydd yn ein plith. Er man. tais i glywed yr oU o'r gweinidogion, bwriais fy ?ho??yn Jerusalem dros yr wyl, ac ni f wyn- S well cymmanfa erioed. Ond .icmedigaeth ?a'rderf?i y gymmanfa, & chael gwenau yr Ar- ?vdJ nad oedd neb yn un or pedwar capel "wweedui i uairy ea yn y seiat," y hwyd, el y dyweda. un o'r gweinidogion, Yn ^ynu 1'r Ian heb ddal neOnd daeth In i'r seiat y noawaith ganlynol yn ?DrynmtM e?. Ymae yn debyg fod gers i'r ho g. lwyai oddi wrth hyn. tJ,weiat3enQedgyMu!!etd- fa fwy hardd na chynnnlleidfa Jerusalem nos Su. pryd vr oedd dros M o bobl yn oydganu y Tempest UelLhen ddn y strike; ty.tMaethygwe.md?o. oedd. na chlywsant y fath ganu crioad. Er cym. Mint 0 beebu sydd yma, ac 0 wario arian am ofer- edd, y mae arian lawer, ïe, symiau mawr, yn cael eu cyfranu at gynnal achos'orefydd yma; casglwyd, rhwng y pedwar capel, at draul y gymmania,. droa 158p. Swm go fawr, onid 6 ? Y mae hyn yn llef. aru llawer. Cynnaliwyd seiat yn y pedwar capel boreu ddyd (I Llun, am hanner awr wedi wyth. Y mater oedd 2 Pedr iii. 17, 18. Canmolir y cyfarfodytld hyn yn fawr iawn. Testynau a threfn y cyfarfodydd oedd fel v canlyn YN JERUSALEM Nos Sail urn, y Parch. G. Ellis, B. A., Bootlo, oddi ar Phil 6, 7,  ?'' 1V i>ydd Sul, am 0,30, YPArchn, J, Lewis, CIelfyyadln' 0'1 MMat. xi. 18, 19; a D. C. D.v<?, M, A, Llnndaln, °?,??   31. Am, y PArch. T. Hees Morthyr, oddl ar Rhnf. Luc xvi. 31. 6. y P', ?chn. D. J.'ne? 1?"??, "?"' ?'?' ittL W. Am 6,1 i3.?DD!tViea' ,Abermaw.odd)crMat.tH.?-?7. DyMUun, am 10. y P.rch.. T. J. Wheldon B. a. Ffe tiniM. oddiM 1 Tim. iii. 6; a D C. Evans, Bhjl, ortUi M Col. i. 18, 19 Am 2, y Parch. D. DMiM, oddi M Mat- x;11 33. Am 0, v Parchn. G. Ellis, n. A., oddi ar 1 loan ii. 12- 14 a T. Rees, oddi ar Salra lxxiii. 25. YN Y CARNEDDI I— Nos Sadwrn, y Parch. J. Lawlj oddi ar Gal. it. 21. Dydd Sabbath, am 9.30. y Parchn. Q, Ellis, B A., oddi ar 2 Tim. ii. 19; aT J. Whddon B A., oddi «I»»» ix 5. Am 2, y Parohn. D James, oddi ar Salm xlii. 2; » D. t. M A" oddi ar Rhuf iii. 20. Am 6, y Parchn. J. Lewis, oddi ar Col. ii. 16,17; a T. Ree*. oddi ar Luc xxiv. 20. Dydd Lllln, am 10. y Panshn. G. FIlii, II, A oddi ar Salm Ixxxiv. 5-7: a 1>. Davies, oddi ar Marc IT. 6(5-29. Am 2, y Par. b. D. C. Evans, oddi fir 1 Cor. i. 27-30. Am 6, y Parahn, J. Lewis, oddi ar 1 Cor. ix. 20—22; a D, C, Davies, 31. A., oddi ar 1 loan i. 5. YN BRYNTEG. Nos Sadwrn, y Porch. T. J. Wheldon, B. A., oddi ar Rhuf. x,8, ?' Dydd Sabbath, am 9. 30, y P"chn. D. C. Evans, oddi ar InMtIMM'tU.J*me! oddi'rSatmh. 1-3. Am 2, y Parcb D. Davies, oddl ar Mat. xiii. 24. 30. Am 6, y Parchn G Kllis, n. A., oddi ar Mat xiii. 24-80; a D. C. Evans, oddi ar Salm I. 10 '1' Reei, olli ar Ileb. xi. 6; '"uvid Llun, am 10, y Pa,chn. T. Ree" oddi .r Heh xL 6 1 ,D C. Davies, oddi ar Col. iii. 1, 2. Am Z.y P?h. J. Lewis, oddi ar Phil. iii. 16. Am 6 y P?.hn. DO. Fvan?. oddi at 2 Cor. v. 26; a T. J. Wheldon, B. A., oddi ar Gal. ii. 20. ii. 20. YN Y GP.ULAN. Nos Sidwrn, y Parch. D. James, oddi ar loan xii. S3. Dvdd Sabbath, am 9. 30, y Parchn. T. Roes, oddi ar 1 IOM iii. 1 -.i&'D. Davies, oddi ar Act. xx. 21. Am 2, y P-rch O. C. Evans, oddi ar Luc viii. 49, 60. Am 0, y Parchn. I. J. Wheldon, B. A., oddi ar hcb, v. 8,9; a D. C. Davies, M. A., oddi ar Oal. i. 4, ° Dydd Linn, am 10, y Parchn. D. James, oddi ar 1 Joan t. 2; a J. Lewis, oddi ar Mat. vii 11. Am 2, y Parch. G illia B. A. od(ii ar Ie.r. vi. 1(!. Am (i, y Parchn. D.James, oddi ar Phil. iii. 8; a D. Davies, oddi ar Act, xx. 21. YN HBIUION. Dydd Sabbath, am 2, y Parch. J. Lewis, oddi ar Mat. ix. 2. Diffyg mawr a deimlid yma oeddprinder pregeth- wyr ac o herwydd hyny, fod y rhai oedd yma yn cael eu gyru yn rhy galed. Y mae hyn yn gwyn ag y mae yn rhaid i ni ei wrandaw yn yr ardal. Diau y gwellheir hyn yn y dyfodol. Ni byddai deg o weinidogion yn ormod. Fe allai y bydLI genyru air ar hyn etto. Gresyn i Ty'n y maes fechan gael ei gadael eleni. (I'W orphen yn MANEP. ddydd Sadwrn).