Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
6 erthygl ar y dudalen hon
ilgllip fpwtftatn*is. Nos…
ilgllip fpwtftatn* i s Nos SADIVRS, lonavr .r:8ain, 1882. Llundain Gymreio. (O(J(li t,th cill (i(Illct)!Itt(I n OVMPERTIIAS Y CVMMRODORION. 1 LARCH. I.). JONES-DAVIES, 11 A., AR ADDYSG YN NGIIYMRU. Nos Fercher diweddaf, cynnaliwyd cylarloa cy- hoeddus cyntaf y gymdeiUvaa uchod sun y tym- mor presennol. Cymmerwyd y gadair gan y Dr. John Williams, o Harley Street, a dailleuwyd jiiipyi- gau y Parch. 1). Jones-Davies, ii. i., per- iglor North Benfleet, a diweddar Gymmrawd o Goleg yr Emmanuel, Caergvawnt, ar Y dymun- oldeb o ddysgu Saesneg trwy gyfrwng y Gym- raeg mewn ysgolion elfenol yn y manau hyny o Gymru lie y siaredir Cymraeg.' Y mae papyr Mr. Jones-Davies yn chwanegiad pwysig at y dcladl ar Addysg yn Ngbymru. Dagenymddy- weyd fod cymdeithas y Cymmrodorion wedi pendeifymi ei avgrapho, a'i gyhoeddi, a'i lcdaenu yn mys" yr aelodau, ac yn mysgy Cymry, ar ei thraul ei hun. Yn ngwyneb liyn, ni wnawn yraa ond rhoddi y crynodeb byraf o houo. Et, nad oes un cwestiwu wedi cael cymmamt o sylw yn N'diymru yu ddiweddar a cliwestiwn addysg, nid yw v aaith alarus fod miloedd o hlant Cym- reig yn gadael yr ysgolion elfenol yn flynyddol lieb ond y wybodaeth fwyaf arwynebol or laith Saesnec wedi gwneuthur yr argraph ddyladwy ar feddwl y wlad. Er fod y dirprwywyr a fa yn vmchwilio i sefyllfa addysg yn y Dywysogaetli yn cvtlnabod y diffyg, nid ydynt yu cynnyg un math o feddygiuiaeth; a gresynai y llefarydd ei bcxl wedi gadael cyfleusdra mor ragorol i alw sylw y llywodraetli at y mater i litliro o u gafae Yn ol tablau Arolygwyr yr Ysgolion yu Nghym- ru, yr oedd efe yn barnu fod o ddeutu 13,000 o blant yn gadael yr ysgolion yn flynyddol heb -? yinniiitriaet l i o sefyllfl feistroli Saesneg. Trwy o setyiita plant Cymreig a Seisnig o dri dosbarth, dangos- odd foll y mater yn un hynod o ddifcritol i'r Cymro; ao yu ol y drefn bresennol o gario yn mlaen ysgolion Cymru, nid oedd ef yn gwe edun gobaith am wellliftd. Klioddwyd y drefn hon- sef, y drefn sydd yu gorfodi yr athraw i beidio talu sylw i'r iaith a siaredir gan y plentyn-ar y wlad nid o herwydd easineb nac anystyriaeth yr awdurdodau.ond o herwydd y bu raid i'r Cymro, oes let, ddwy yn ol, gymmeryd ei ddewis o ddau ddrwg, naill ai bod y plant i gael [eu dysgu gan Gymro na fedrai ddim Saesneg, neu Saisnafedr- ai ddim Cvmraeg. O'r ddau, hwy a ddewisasaut y lleiaf, sef yr olaf, ac felly y daeth y drefn bres- ennol i fod. Ond nUie'r amgylchiadau a arwein- iodd i hyny yn awr wedi pasio, a hyderai ef yr unai Cymdeithas y Cymmrodoriou i ddwyn y mater ger bron y cyhoedd a cher bron y llywodr- aeth, yr hon sydd wedi dangos awydd i symmucl ymaitli yr anfantsision o dan ba rai yr ydym ni fel Cymry yu gorphwys. Derbyniwyd papyr Mr. Jones-Davies gyda llawer o gymmeradwy- aeth, a ohymmevwyd rliau yn y ddadl a ddilvn- odd gan Mr. David Lewis, bargyfreithiwr; M r. Howell Thomas, y Parch. John Morgan, M. A., Dr. Isambard Owen, M. A., a'r cadeirydd. Ter- fyuwyd y cyfarfod gyda'r diolchgarwch arferol. Y PARCH. D. LLOYD JONES, M. A., AR I GAUTA-)IA. BUDDHA.' Nos Ian, traddodwyd davbth yn nghapel Wil- ton Square, gan y Parch. D. Lloyd Jones, o Llau. dinam, ar Gautama Buddha, sefydlydd crefydd y Chincaid." Cymmerwyd y gadair gan Mr. Griffith Davies, Arundel Square, yr hwn a wnaeth yohydig sylwadau yn cynuwys amcan- gyfrif o grefvddau y byd a'u proffeswyr. Rhoddodd" Mr. Lloyd Jones adroddiad pur ddyddorol o'r lianes tvaddodiadol ynghylcli' Gau- tama Buddha,' sefydlydd Buddhistiaeth India a China; ond braidd na tbybiem ei fod yn gosod oormod o bwys ar yr hen groniclau y cyfeiriai atynt mor fynycli, y rhai gan mwyaf ydynt chwedlau traddodiidol o awduriaeth a dyfeisiad canlynvvyr Gautama amryw ganrifoedd ar ol ei farwolaeth. Yn yr ail ran o'i ddarlith, gwnaeth rai sy I wadauar athra wiaethau Buddhistiaeth, cref- ydd fel y dywedodd y Parch. D. Charles Davies, sydd yn ail yn unig i Gristionogaeth (er rhaid add f, gyda phellder aufesurol) yn ei moesoliaeth dvrchafiaeth. Tueddai rhai o ddigrif-chwedlau ilfr. Lloyd Jones yn y berthynas hon i iselu ych- ydig ar fawredd ei destyn. Diweddodd ei ddar- lith gyda gair neu ddau am gynnydd Cristionog- aeth yn mysg y Chineaid, a gwuaeth gyfeiriad arbellig at waith y cenadwr Cymreig, y Parch. Griffith John. Y mae perthynas Cymru a'r China Inland Mission yn clivvanegu y dyddor- deb a ddylid deimlo genym tuag at y rhan hon o'r Dywysogaeth. Ar gynnygiad y Parch. John Owen ac eihad Mr. Lewis H. Roberts, diolchwyd vn o-vnuhes i Mr. Lloyd Jones am ei ddarlith; ac ar gais y Parch. D. C. Davies i Mr. Griffith Davies am lywyddu. MAJTION. Y mae Mr. Owen Roberts, M. A., F. S. A., wedi derbyn v swydd o Drysorydd i Gymdeithas y Cymmrodorion, yr hon a aeth yn wag trwy farwol- aeth Syr Hugh Owen. Deallwn fod y Proffeswr Eudler, F. G. s., diweldar o Goleg Aberystwyth, wedi ei wneuthur yn director of Anthropological Institute. Cynnaliwyd cyfres o gyfarfodydd diwygiadol yn nghapelydd Cymreig y brifddinas yr wythnos ddiweddaf, pryd yr amlygwyd brawdgarweh yn mhlith gweinidogion trwy newid pwlpudau &'u gilydd. Nos Iau nesaf, bydd Mr. Richard Roberts, B. A., Canoubury, yn darllen papyr yn Wilton Square ar Political Dissent.'
GWEITHRED WARTHUS MEWN NEWYDDIADUR.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
GWEITHRED WARTHUS MEWN NEWYDDIADUR. DYWED y Times am ddydd Uwener —Aid oes dim trafferth yn cael ei arbed gan y rhai sydd yn llywodraethu y newyddiadur hwn i ddarganfod awdwr y weithred anfad a gyflawnwyd trwy chwanegiad twyllodrus o linell yn araeth Syr William Harcourt, yr hwn a ymddangosodd yn ein rhifvn am ddydd Llun. Y mae y mater yn awr o dan vmchwiliad cyfreithiol, a gobeithio y bydd i gyflawnydd y weithred gael ei gospi. Y mae ym. ddangosiad y Uinell hon wedi bod yn destyn siarad mawr, ac yr oedd ymchwiliad yn mhob man am y Times y diwrnod hwnw,
Y MF.THODISTlAID.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y MF.THODISTlAID. TLIBFALDWYN IS if. "1 'I1"1 1,n. __d XT1. _nnl1t CYNNALIWYD y Oytartoa lHlOl llWll yu ini roUau»w. Ionawr y HJrg a'r 20fed. Llywydd, y. Parch. John IliHies, Carneddau. Pennodwyd y Jin. John Jehu, Manfair, a William joiieq, IVoo(I-street Birmiugham, i arclnvilio cyfrifon y gwahanol drysoryddion. lon- dcrfynwyd fod y Parch. John Hughes, Carneddau, a Mr Edward Jones, Croesoswant, i barhau yn eu swyddau mewn cyssylltiad fI Thrysorfa y Gweinidog- ion. Pennodwyd y Parch. Robert Davies i wneyd vmchwiliad i sefyllfa yr aclios yn y gwahanol orsat- oedd cenhadol mewn cyssylltiad ar Cyfarfod Misol hwn ac i anfon adroddiad i'r Parch. Joseph Jones, Menai Bridge. Pennodwyd y Mri. Thomas Jones, Graio- a John Jehu, Llanfair, i fyned i Beulah ar achosneillduol. Galwyd sylw at y drefn breseniiol o dderbyn blaenoriaid newyddion yn aelodau o'r Cyfar- fod Misol; a phenderfynwyd fod brodyr yn cael eu pennodi yn y Cyfarfod Misol blaenorol i gymmeryd rhan arbeniR yn y gwaith; ae y bydd derbyn blaenor- iaid newyddion yu cymmeryd lie yn nghyfarfodydd Misol Aledi y flwyddyn hon, a Ionawr y fiwyddyn nesaf. Pennodwyd y Mri. John Jehu a J. Jones, u. H., Llanfyllin, i fyned i Bontrobert ar achos neillduol. Y Parch. IÎ. Griffiths, a Mr. John Hughes, Brithdir, i fyned i Lanfechain, i gynnorthwyo yr eglwys i ddewis chwaneg o Haenoriaid. Pennodwyd y Parch. John Hughes, Carneddau, a Mr. AYilliam Jones, Hockley, i fyned i Wood street, Birmingham, i gymmeryd llais yr oglwys ar ddewisiad gweinidog. Pasiwyd fod y Parch. J. Grey»Jones i ysgrifenu yr ^.nerchiad gyda'r ystad- egau. Derbyniwyd cenaawri oddi with Mr. J. Jones, Lhinfyllin, yn gofyn am gaciatad y Cyfarfod Blisol i bwrcasu iron safe i gadw gweithredoedd y capeli, &c., perthynol i'r Cyfarfod Misol. Pasiwyd fod liyii yn cael ei wneyd, a bod y Mri. Evan Thomas, Birming- ham, a John Jones, Aahlands, i gydweithredu It Blr. Jones. Penderfynwyd fod cofion a chydymdeimlad y Cyfarfod Misol yn cael eu hanfon at Sir. Griffith Jones, Llanwddyn, yn I ei afiechyd, ac at Mrs. Griffiths, Bilston, a'r eglwys yn y lie, yn wynebmarw- olaeth Mr. John Griffiths; a'r un modd at Mr. Rogers, Halfen, a'r teulu, yn wyneb marwolaeth Miss Rogers, ac at Mr. Parry Croesoswallt, yr hwn sydd wedi colli ei briod trwy angeu. Darllenwyd a ehadarnhawyd cofnoclau y Cyfarfod Misol blaenorol. Pennodwyd y Parch. O. Hughes, a Mr. Gittins, Tregynnon, i yin- weled a dosbarth yr Adfa ar ran y Diysorfa Gynnorth- wyol. Cafwyd anerchiad rhagorol gan y Parch. 0. Hughes, y llywydd am y chwe mis diweddaf, a phas. iwyd pleidlais o ddiolckgarwch iddo am ei ddull medr- us r, boneddigaidd yn dwyn y gwaith yn mlaen. Rhoddwyd adroddiad am sefyllfa yr achea yn Seion, Albert Road, Cyrn-y-bwch, Carneddau, a'r Creiglwyn, ae ymcldiddallwyd a'r swyddogion am eu profladau eref- yddol. Amlygwycl eydymdeimlad a'r Parch. John Evans, gweinidog Seion, yn ei waeledd presenno!. A clian ei fod yn bwriadu myned am y misoedd dyfodol i liinsawdd mwy tymmherns, dadganwyd ein dymuniad am nawdd ac amddiffyn DllW iddo ar ei daitli ac am iddo gael dychwelyd yn ol wedi cael adferiad iechyd. Derbyniwyd a chadarnhawyd adroddial o gyfeie- teddfod y lleoedd gweiniaid a gynnaliwyd y noswaith flaenorol. Pendeifynwyd fod Mrs. Davies, gweddw y diweddar Barcli. John Davies, Llanfair, yn derbyn y cynuorthwy arferol eleni etto. Cafwyd anerchiadau gan amryw frodyr yn mhlaid y Drysorfa Gynnorthwy- 01, ac amlygodd y cyfarfod deimlad o frwdfrydedd cyffrediuol, a hyny mewn gweithred hefyd; o blegid cafwyd addewidion yn y fan am 10s. tuag at y drysorfa; ac y mae yn ddiau y bydd y swm hwn gyda r casgliadau cyffredinol y Sabbath olaf o'r mis nesaf, wedi cynnyddu yn fawr. Dewiswyd Mr. E. Thomas, Birmingham, yn drysorydd y casgliad hwn. Dewis- wyd y Parch. J. Grey Jones yn ysgrifenydd, a Mr. J. Jehu yn drysorydd yr achos cenhadol. Ail ddewis- wyd Mr. Jones, Ashlands, yn aelod o Gyfeisteddfod y Genhadaeth Gartrefol a'r richosion Saisnig, am y tair blynedd nesaf. Derbyniwyd papurau yr ordemio, a chafvvyd fod y Parch. Richard Edwards, Llansihn, wedi cael ei ddewis gydag unfrydedd mawr. Peucler- fynwyd fod y casgliad cenhadol am eleni yn cael ei ranu yn dair rhan cyfartal; sef, dwy ran i'r Genhad. aeth Dramor, a'r rhan arall i'r Genhadaeth Gartrefol. Y Cyfarfod Misol nesaf i fodyn Amwythig, JlIawrtl117 eg, y cyfarfod cyntaf am un-ar-ddeg o'r gloch; a run ùilyn- ol i fod yn Llanwyddelan, Mai lbeg a'r lOeg. Pendei- fynwyd cael ymdriniaeth ar Adfywiad crefyddoL yn athrawiaethol ac yn ymarferol," yn y Cyfarfod Misol nesaf. Y Parch. John Pritchard i agor y mater. Derbyniwyd gweddill y casgliadau cenhadol a r Achos- ion Seisnig, a cbasgliad fund y Cyfarfod Misol. Etbel- wyd yn gynnrychiolwyr i'r ddwy Gymdeithasfa neaat, y Parchn. John Pritchard, ac Owen Hughes; y Afri. T. Owen, a T. James, Croesoswallt. Dewiswyd y Parch. J. Pritchard i weithredu ar Gyfeisteddfod Trysorfa y Gweinidogion am y flwyddyn hon. Mater seiat dydd Gwener, "Elfenau crefydd ymarferol," seiliedig ar Iago iii. Pregethodd y Parchn. R. Davies, D. Pierce, J. Pritchard, O. Hughes, ac R Lumley, Liverpool.
Marwolaeth y Parch. JOHN MORGAN…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Marwolaeth y Parch. JOHN MORGAN EVANS, Caerdydd. CYMMEROPD marwolaeth y boueddwr parcnecng ucnoci le boreu ddydd Mercher diweddaf, yn ei gartref yn Ngliaerdydd. Yr oedd wedi bod yn dioddef er a blyn- yddoedd oddi wrth afiechyd mewnol; a thua deunaw mis yn ol, aeth dan operation.mtddygol. Wedi hyny, bu yn cyttawni ei ddyledswyddau gweinidogaethol am amryw fisoedd ond ymddangosodd yr hell afiechyd eilwaith mewn ffurf waeth, a bu raid iddo roddi i tyny ei ddyledswyddau, a chyfyngu i'r tY, ac i'w wely yn y diwedd. Annogwyd ef i ddechreu pregethu yn y flwyddyn 1850, yn mhentref Caeraeron, yn mhlwyf Llanfyrnach. Wedi iddo dreulio amser ei efrydiaeth yn Ngholeg Caerfyrddin, derbyniodd alwad oddi wrth yr eglwys yn Trefgarn, tie yr ordeiniwyd ef yn Awst, 1855. Arosodd yno am un mlynedd ar ddeg; ae wedi hyny, ymgymmerodd a gweinidogaeth yr Eglwys Gyn. nulleidfaol Gymreig yn Ebenezer, Caerdydd, lie y dilynwyd ei ymdrechion gyda llwyddiant mawr. Yr oeddynun o'r dynion mwyaf blaenllaw yn mysg yr enwad Annibynol, a diau yr ad-offa Ilawer am y rhanau effeithiol a gymmerodd efe ynglYn a r Utideb Cynnuileidfaol yn Nghymru. Nodweddid ei bregetbau bob amser gan farn a chwaeth dda, yn gystal ag as- tudiaeth ofalus. Pregethodd ei bregeth olaf IIIai y 15fed, 1881. Cymmer ei angladd le ddydd Mawrth, yn y Gladdfa Newydd, yn Ngliaerdydd.
Claddedigaeth Y Parch. JOHN…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Claddedigaeth Y Parch. JOHN WILLIAMS, Ty'n-y-coed, Llandrillo, Corwen. YN ein rhifyn diweddaf, crybwyllasom am farwolaeth ddisyfyd y gwr da, gwir ddefnyddiol, ao adnabyddus uchod, yr hyn a gymmerodd le rhwng naw a deg o'r gloch foreu ddydd Gwener, lonawr yr 20fed, yn ngor- saf y ffordd haiarn yn Nerwen, pan oedd efe wedi dyfod yno ar fedr dychwelyd adref i Dyn-y-coed, Llandrillo, gyda'r gerbydres, ar 01 bod yn treulio rhai dyddiau gyda'i frawd-yn-nghyfraith, Mr. R lioberts, Fronderwen, Gan fod y Fron mor agoa i'r orsaf—yn y golwg, ac o fewn ergyd careg i(ldi--iiis gallasai yr ym- adawedig fod wedi cyffrOi neu bocthi gorniod arno ei hun wrth gerdded i wneuthur niwed iddo. Ond yn gyssylltiol a hyn, dylid cofio ei fod er's misoedd yn dioddef dan wendid a nychdod trwm. Dywed y rhai oedd yn meddu gwybodaeth fanwl am dano fod ei ysgyfaint wedi darfod yn mron yn llwyr. 0 herwydd ei wendid mawr yr oedd wedi gorfod rhoddi y gorchwyl yr ymhyfrydai fwyaf ynddo o bob peth—pregethu— i fyny er's llawer o fisoedd. Mor gynted ag y dechreuai siarad yn y cyhoedd byddai pesweh blin yn ei ddal, nes ei orfodii ymattal. 0 lierwydd hyn, nid y pwlpud yn oncl Cyfarfocl lIIisol ei siT> a. chyfarfoclydd  lwysig Llantlrillo, oedd yn collI ci wa,<waeth. Nl goddeii ei fawr wen did os ad Ilcmawr hwys ar Gl beidan'nau IJafllr. Yn y cyssylltiail hwn g?illem adror].l ilwy ffi?itil ddyd<1ol'ol a glywso yn ei g-yJch "I' yr w Jurdod oreu M<1 glailded,gaeth. ])CCh1 euodd awdurdodoreu ??.?  enedigaeth yn MhcnUwyn, ?bre"ge'' thfu ?yn ?'?V?? ???,?gu 1]u o gown yu J Awr ynumg a gafodd ngwinllan Mlwy j I I  J<' efeo rybudd cyn n y f vj|UUl y waith gyntaf. Kr fod byrdra ,y rhy ui i ■ y iiwv,n 0 fod yn anfantais iddo, ettom.rgy? ybodactli a pherffaith mewn modd.anta?.noel hun "j/cfo fel yr aeth drwy mewn nieddiant ainoh(;b beri proMig- ?th ei oedfa syn ? y er boddhad i. ? aeth iddo, ac anghysui 1 oia; el. boddhad i, a aeth iddo,  anghysm inai yn  Y tmddododd efe C1 bre-  iddo, rywbrycl yn ystod yr haf dLweddaf, fyncd ïw hell g-ymmydog"eth ar fedI' aweinvddu yn mhl'iollas nith icldo. l'reget?o<1e ddwy waith y Sabbath, ond yi ocÜù ynrhy wad 1 wellly,lùu   rau yn y hno,¡"s dranocth. Adrof y daeth, wedi pregethu ,M Y W:ti th ddiweddaf. Y mae y !faith ar"U yn fwy hynod fyth, Teiinlai y cyfeillion 1\1ethodistaidd yn y nhewl, lthyd y-cil"wyn, awydd mawr am gael "c?,hoedditd" ganddo, ond pan ofynwy am un iddo, Ild oedd ganddo ond un neillduol heb ei a(ldaw -?ni ni blynyddoe,1(1. Fel y mynai pet ball fod, yr odd y diwed?ar Batch. Ben- ?'??t? Jon? Bagillt, wed1 addaw dyfod i'r daith at y Sabbath hwnw. Ond gan na cheid eytleusdm 1 gad Mr. Williams am gryn ysb?id heb hyny, penderfynwyd der- by ei addewid am dan?, a'r ddau we.mdog cymmcr- adwy i fyned drwy y daith. Y mae y Sabbath hwnw etto heb ddyfod, ond y ddau bregcthwr bellach yn oil beddau! Y fath gyd-ddigwyddiad hynod Bu Mr. Williams yn pregethu am o ddeutu deugain mlynedd: ac er's llawer o flynyddoedd yr oedd wedi enniU safle uchel yn y cyfundeb y perthynai iddo. In y flwyddyn 18-!) efe oedd yn gwasMMthu fel Ibw)?dd Cymdeithasfa y Gogledd, a thystion yw pawb fu yn bresennol yn mhedair cyramanfa y llwyduyn hono o'i, dull doeth, dirodres, a chydwybodol, yn inhii un y cyflawnodd efe ddyledswyddau ei swydd bwysig. Llywydd da yr ystyrid ef. Yn nghyfarfodydd nnsol rhanbarth dwyreiniol Meirionydd, yr oedd ei allu, ei fedr, ei bwyll, a'i dduwioldeb, wedi ei wneyd yn un O r dynion blaenaf ynddo, ac yn un ag yr edrychid i fyny ato am gyfarwyddyd a chynghor mewn achosion dyrus. I eglwys Llandrillo drachefn bu yn lie llygad am yr ysbaid maith o ddeuddeng mlynedd ar hugain; sef, ys- tod ei arosiad yn y gymmydogaeth. Nid yn ei gys- sylltiadau crefyddol yn unig yr oedd efe yn ivr o bwysau a dylanwad mawr. Yn wir yr oedd yn wr mawr yn mhob cylch yn yr ardal yullawn cystal. Nid eglwys y Methodistiaid yn Llandrillo yn unig gan hyny sydd yn tcimlo ei cholled ar ei 01: ondy inae yr holl ardal mewn dwfn alar, a hyny drachefn, nid yn unig am ci bod wedi colli cymmydog llednais ac amaethwr llwyddiannus, ond hefyd ar ol cyfarwyddwr doeth mewn materion plwyfol dyrus, ac amdditfynwr dewr, penderfynol, a goleuedig, pa bryd bynag y gwneid ym- osodiadau gan Doriaid ar Ityddfrydiaeth neu gan Eg. lwyswyr ar Ymneillduactll. I symio y cyfan i fyny: y mae Llandrillo heddyw mewn galar ar ol colli y ffi-iwi,' blaenaf o'i luewn: y gwr uchaf ei ddylanwad trwy Yr holl fro, heb eithrio na. gwreng 11a boneddig: ac na chcler y ffaitli, mai nid dylanwad safle uchel yn y byd (er ei fod yn dra uhyfrifol yn yr ystyr hwnw) yn gymmaint a nerth cymmeriad pur a, di edryw sydd yn esbonio y cyfan. Y mdaflodd Mr. Williams, gorph ac enaid, i bob cylch, a gwnaeth ci synwyr cryf dan ddy- lanwad gras, neu fel y sylwodd y l'arch. John Davies, Bontddu, ddydd yr angladd gyda cliyfeinad at sylw a wnaed yn gyntaf am yr anfarwol Mathew Henry, ei Isaitc-tifleci commott sense,' ef yn ddefnyddiol yn yr holl ovlchoedd crefyddol, gwladol, plwyfol, a chymdeith- asol yr oedd yn troi ynddynt. Dyn-y gwir ddyn-a hwnw wedi cael gras mawr yn ogystal a doniau natur. iol, ydoedd y diweddar John AVilliams, Llandrillo; ac 0 herwydd hyny y bu mor llwyddiannus, defnyddiol, a chymmeradwy yn ei holl gy]choedd. Coded a donied y Nefoedd etto laweroedd o rai tcbyg- iddo. Wrtli feddwl am y parch mawr a'r edmygedd cyff- redinol oedd i'r ymadawedig yn ei ardal a'i wlad, y mae yn wir ddrwg genym ddeall fod teimladau anghysurus wedi eu hennyn yn y gymmydogaeth a'r cylchoedd ynglv'n il'i angladd. Pel Ymneilldiiwr cysson a chyd, wybodol, ac un Had oedd yn petruso arddel ei Y111- neillduaeth yn mhob man pan y jbyddai doethineb a dvledswydd yn galw am hyny, uis gallai dim fod yn fwy sicr nag mai mwy cydweddol a theimlad Mr. AVil- liams ei hun, pe cawsai efe hamdden i ddyweyd gair cyn marw, a fuasai cael ei gladdu dan y ddeddf new- ydd, a chyda gwasanaeth Ymnoillduol. Gwyddid yn dda ei fod yn un 0 bleidwyr gwresoeaf mesur y Gwir Anrhydeddus G. Osborne Morgan ar hyd y blynydd- oedd. Am hyny, penderfynodd y weddw, a'r rhai oedd yn trefnu yr angladd drosti, mai dan y ddeddf newydd y dygid pob peth yn mlaen. Mewn canlyniad, aeth- pwyd at beriglor y plwyf i roddi rhybudd iddo am y bwriad hwn. Nis gallai y gwr parchedig hwnw om. medd y cais wrth gwrs. Gan nad pa wrthwynebiad 0 gydwybod neu rywbeth arall y gall Parchedig ficer Llandrillo fod yn ei deimlo, fel rhai perigloriaid eraill, at y ddeddf—wrth gwrs, y mae ganddo hawl, os yn dewis, i deimlo fel y myn at ddeddf sydd yn mryd Iliaws o'i frodyr yn gosod mynwentydd yr eglwysydd yn agored i gael eu lianghyssegredigeiddioond gan nad pa wrthwynebiad a ailai y gwr fod yn ei deimlo, yr oedd y rhybudd yn un prydlawn, ac yn ol y ffurf fan- ylaf a ofynir gan y gyfraith—gofalwyd yn arbenig na byddai gwalt na diifyg ynddi-ac am hyny nis gellid ei wrthod. Hyd yn oed pe yn ewyllysio peidio. Ond uid ydym yn dyweyd fod yr ewyllys hono ganddo, coficr-nis gallasai. Yr oedd y ddeddf yn pleidio yr Ymneillduwyr a'u gwasanaeth, .ac nid oedd dim i'w wneyd ond ymostwng. Ond y mae rhagor rhwng ym. ostyngiad ac ymostyngiad. Gall un fod with a flood grace, ond y Ilall with a very bad grace. Barned y dar- Ilenyd(I at ol myned yu mlaen pa un o'r ddau 'grace' a ddangoswyd yn yr amgylchiad hwn. Ni chaniataai parson Llandrillo—nid ydym yn cofio ei enw, ae nid yw hyny nac yma nac acw i'n prrpas proserinol-i fedd gael ei agor yn y fynwent i'r glVr mwyaf ei ddylanwad trwy yr holl blwyf, heb iddo ef, y periglor, yn gyntaf gael y fee! Ymresymwyil yn ddoeth ilg ef ar y pwngc, ond ni thyciai dim. Mewn canlyniad, talwyd un swllt J'"1 IY' ar nugain 0 anan iddo. una coneu y naitti non yn arbenigol, gwnaed hyny gyda gwrthdystiad—vndcr protest. Yr hen arfer mewn angladdau yn Llandrillo ydyw 'offi,ymti.' Nid yw yr hynaf yn cotio arfer arall yno. Estronbeth ydyw y taliad 0 gini am gael tori y bedd yn mynwent yr eglwys yn y Llan hwn, ac a gaiff ddyfod yn beth cyffredin amser a ddengys. Pa ham y safodd y periglor yn gyndyn dros ei gini' nis gwyddom. Pa beth oedd efe yn ei ennill drwy hyny? Nid yw y gini' a aeth i'w logell yn werth son am dani. Nid er mwyn hono yr oedd yn gwrthod, yn ddiau. Pa beth, ynte, yr oedd efe yn ei ennill? A oedd ei gyd- wybod yn cael rhywbeth drwy weithredu fel hyn? Vn sicr, nis gallwn ni gredu ei bod. Gwyddai yn dda mai Ymneilldiiwr oedd yr ymadawedig: ac nid oedd yn rhesymoliddo ddisgwyl i'r gwasanaeth angladdol fod yn un Eglwysig ar ol pasio deddf yn caniatau gwasan- aeth Ymneillduol. Pa bethjyn enw pob rheswm, oedd efe yn ei ennill, meddwn etto, wrth geisio tailu y rhwystr ynglýn a'r till ar ffordd yr angladd? Gwyddom am barsoniaid Cymreig yn cashau Yinueillduaeth a. chas cyflawn: ond gobeithiwn nad ydyw parson Llan. drillo yn perthyn i'r frawdoliaeth Anghristiouogol hono. Pa beth hefyd a enuillodil Kglwysyddiaeth drwy hyn? Nid ydym yn petruso dyweyd ei bod hi, fel cyf- undrefn grefyddol, yn llawer is yn main a theimlad yr ardal a sir Feiriouydd ar ol yr hyn a ddigwyddodd yngiyn A'r cla(idedi,aetli hwn nag ydoedd o'r blaen. Y mae Ymneillduaeth yn yr ardal yn gryfaeh ar 01 angladd Mr. AVilliams nag ydoedd gynt: ac Eglwys- yddiaeth yn wanach. Dyna un canlyniad pwysig i'r peth. Bydd hawl parson Llandrillo i dderbyn y tfil hwn, yr ydym yn deall, yn cael ei ddwyn yn fuan i lys cyf- reithioU'whendt.rfym). 0" gw'r yr "Y" "l 9!?i, inae un o berthynasau yr ymadawedig, wedicy,. .y)natermewn lIaw, ac yn benderf\nlJl 0 'I' 'cwc'!tiwnyr)?wlhwnynh('ndanty).aiU);?. y Ilall. O hyny y deillia daioni mawr, yn !ynu:iigamyceirMtybe?derfyniad&ry.. ?o.,yfera'r dyfodol yn Llandiillo ei hun, 01, i ?yfeirioatopcydigwyddaii ?M.uit. I,i?Vciog,,tetli (tybi(i ii.?ti c-i t fyihl dilyn esampl y brawd 0 lanati y Ddyfnh.. Yrydymwedi('aetmar.t.'ns)c)ddaiw)b?n' ymddyt'iad)iwnociddoyg?rp?<'hcd)gY.. ? tei..dadanCtyt:onMwnynyrard.t[at?? gylliniau cylchynol. DisgwyIiMbro.ib.n?. ?tbuddipobhwylusdodaritordd a?!?. ii?iiiis yn iieb oll,li 'It (teitillit(i () adawedig, a chydymdeimlad ,d weddw dia.l mae v ddeddf o'n tu mor bell a hyn yna, bid a ty heriwn holl barsoniaid erlidgar ymlicrodraetli v( hydii'w dwyn oddi arnom. and yr oedd YmneiUduwyrynybroMigacthodatuyr.?. gwrthdystiad yn rhywbeth ni a gredwn, > g ?dyIasaieio..goL H?ddi.doh.?uhJ- sier. Oferydyw?afodcyuwyLodyndyt.t. i'r pwdge ac hyd yn oed os protir yn .1 11:1?, wedi ?weithredu oddi ar hawl wrth wneyd hp ddymunem argraphu ar ei feddwl, mewn 1;. dilgir mo hono, mai nid bob amser, ac yn ar adeg angladd, y mae yn ddoeth me yn mynu hawliau noethion gyda manylder a liyn, oil a ddywedwn—er ei fwyn ei hun, ac er 1. Egl wys y illae yn oleuarl Yl1ddi-da genym fn;, wcdi gweithredu yn hwylus, mewn hww.garw. gwnaeth ei frawd clerigol o'r Gwyda. iwera v (idytidiau yn flaenorol, yrhwn niewn ai. Methodistaidd a gydweinyddai y S»aMi> t\lwys gyda'r Parch. David Jone. <.a ddygiad y gwr parchedig hwnw yn fawi, brin y gellir dyweyd fod achos weui ei i hyny yglyn a chladdedigaeth y gÍlT auwyl r idus ftyddfawn 0 Landrillo. Yu Anoladi). Cymmerodd y gladdedigaeth Je ddydd C v weùdaf, y 7ain-yn when yr wythno," 1 r ? wf.d, .f farw. Hawdd ydoedd gweled ar y J.j foreu, fod rhywbeth allan o'r llwybr cy?d. i ydHeydiwrnodhwnw. \roedd i>re«*}»»j' j tref wedi ymdrwsio yn eu diwyg oreu, a < ? •' trenauo gyfeiriadau y BAla a Chorwen ddyeithriaid yno-mwy 0 bobl duyeitm, 0 a welwyd ar unwaith yn y dretlan wled.o bben. Gwnaeth y cyfeiHiou sydd yn bh; nhapcl y Methodistiaid eu rhan yn rhagond groesawu y Uiaws oedd wedi dyfod yrighyu, tn paru lluniaotli ar eu cyfer; ac md tr;.ul .t fechan ar gyfer cyunifer ydoedd hyny. o ddeutll hanner awr wedi un or g'ocl,, fvddwyd wrth Ty'n-y-coed, preswyl yr y'L. Amaethdy 0 gryn faintioli, ryw hanner mil! tref, ydynv Wil. I ddechreu, rhoddodd y > ,.1 Peters, y 13ala, yr emyn- Mae Ibrawd wedi gorphen ei lbith, Ei lafur a'i waith yr un wedd,' ic, allan i'w ganu. Mr. Peters oedd yii ruou cmynau allan ar hyd y gwasanaeth. \na u.: ycliydig adnodau yn y 4edd a r oed bennod v laloniaid, a gweddiwyd yn ddwys ac clieii: "an y Parch. Kobert Koberts, Dolgellau. \i v., ymffurtiwyd yn orymdaith drefnus i lyiait went; y pregethwyr yn mlaenaf: y J' Edwards, Bala, a Robert AVilliams cerdded yn mlaenaf: pawb bob yn ddau ,Ii o ddeutll hanner cant. Yna y blaenoiiuM > ddau. Gallem dybio fod yuo o lioiiyiit liv.) war ugain i gant. Yna y dorf yu gjfiredinol, yn rhifj (?olygfa ddyddorol bwn ?('uetU e"ett?t p)a:.t; f i toU?lhefYdwcdieugosodyc ddwy res ger lh mymdalth aMg.atoot yn cerdded rhytg??y?t. hi diwrnod gan y ieueug. f >n cu ybih. Wtui c • vuvtytt?tt f, ymwabanudd yrhoh Of) IW!itith :t tfordd. i wneya Do i'r elt rgerbyd a'r c?r?tdifyce?heibio. Y pr3?(i iir y .C iulain i'r iynwen% c.md ?r heu bennil1- M .e tgliyteiilion wedi myned, xc. Wedi c}!h?fid gUn y bo,?, a ?iod, bW (.(,i.: n i 14wr yl;(i,ii), Ciaycii J) r?t.<)tC"xv,Utcwndm?eddy?)to.?i.s.'t'? bnmd.e,!yKym''M.dMdde)rchog]Mno.?. ,Itr yr hybaich ttdoctur ?ii 'p,tiu?,,t yr -> yiiirittii?ti llu o Egl,, y1)10,i, )!I M?yctdroM?}nt?rgyDi.yrynm'.rodmot.I?. ar edegau cl.dd^d;gae luu, o lhtm ein rceddwl (Wfdd Wa.wr; Giuh:hem a.m g)fLU-i;lra g )wJ¡ 1,Oil fawr yn • a?l ei da.lien am uriwaiih fc yr .? a l?y-y o dan iiiuliau tglwys biiv?f. I y pl?- ?i .? gw. lth hwi.w gan Ur. tfdwar. s. UAeLiiiiutia 3,j, daii arw?,(Iiou o(lei,ulal arro (,I LLiti al? eidfa. w edt c nu emyn, aet..pw>d i Wcl t .n^ :• isti<iM,yfh"a?t)r?n?yd,!t)!eyeynn:.hw?tt: lywyndiaeth Dr. Edwards, Dect.reuw.dy?;? trwydatUenatWeddioganyrh?b?chJ:?'' Liaai.wchllyn ac >na e.iwyd c)iavcbi»d&u hy^-1 (iuutli-neu (iiiiiii (j'r a'r gotiuctli,c,i, i, BOdwedduvcytddauhyu yu g?t'te?ut-?.t!- y i Edw..nia;E?mt.t!.s,H.m..ti)lo;'i'hm?-.?. Pentre, UimdriUo; Edward \Vill:am, Ca ma*r: Roberts, Dol^elluu; John Davies, Bon ddu; a 1', Abermaw; a'r Mii Kobert HGwhnd, Ffesuiii- g; piy» Pcnt.aya.-t CUadwaladr Lloyd, 1.1.1,rjtl (ynwyu trwy weddi gan .Mr. D.wics, yr Ab-inif v u- i'r cyfaifod barhau am dros a\>r, yniwabaawyd v.. 4 >'is gull-idd angeu du Dd 11 It-su 'n gaeth.' Yn yr liwyr traddodudd y Parob. Duvid Davies, t\> bregein aoguddjl i'r ymada^e 19 i dyifa lioso0*.
Y BRAWDLYSUED". M O N.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y BRAWDLYSUED". M O N. Agorwyd y frawdlys hon ddydd Iau, y 1 maris. Dilynwyd yr Arglwydd Farnwr L.i; < Neuadd Sirol gan yr uchel-sirydd--y Cadbeal J. Lloyd-a Mr. J. Price Koberts, yr hwu a redai fel is-sirydd. Dydd G wcner, am (k gloch, agorwyd y Ilys i ymwneyd a'r tros. ■ Sylwai y barnwr yn ei anerchiad i'r uchelu it!; nad oedd hwnw o nodwedd ddift-iful-hyny II, achos o wraig yn gadael eiphlentyn. Auwyl" yr uchelreithwyr yr achos yn erbyn Anne 11; a therfynodd hyn y gweithrediadau. SIR GAERFYRDDIN. Cyrhaeddodd Syr Watkin Williams o An .■a i Gaoriyrddin pry(InaNvn tldylti iwyd ef gall yr uehel.sirydd-Mr. C. II. ,i, —yr is-sirydd, a'r swyddogion craiil. 11 arglwyddiaeth i eglwys St. l'edr boreu ddv.M I ■ ac wedi hyny, agorodd y Uiosog o uchelreithwyr. llysbysodd y barn" r oedd aehos o droseddau i ddyfod ger bron, a odd mai dyna y drydedd frawdlys ar y > l hono ag oedd heb achosion troseddol i'w dv.; a bron. Gwyddai fod gwahanol opiniynau jkv oedd troseddau yu lleihau trwy y v.lad oedd ei sylwadaeth ef yn ei arwain i gie in t: t ac yr oedd yn fater o lawenydd mawr !•■<• 1 iddynt hwythau, mai felly yr oedd. A n. ue ld dim achosiou troseddol, acd yn IIIb.11 rhai gwladol. SIR GAEltNARFON. DYDD MAWKTU. Hugh Williams, lSeg mlwydÜ 0, J. Ii hwn oedd allan ar feichiafaeth, a j»yhud>inl j rcd itunaturiol yia Trewyttir. ialynn1 r Marshall, ac arnddiffynid gan &ir. S Rliyddhawyd ef, a rlmddai y barnwr ci ai iadwriaeth yn y dyfodol. Margaret Jones, Kbenezer, a gyhuddid i> ,i blawd. Erlyniil gan Mr. M. Lloyd a J if- 1 Bankes, ac amdditfynid gan Mr. Sv.etei.;i; Air. Marshall, a Mr. Douglas. Rhyudhawy! i I)YI)D NIEPCI[Elt. Jane .Tones, yr hon oedd yu byw 1