Baner ac Amserau Cymru

IT Stnrbb. I TY Y CYFFREDIN. I DrM MMCMER, Gorphenaf 30atn.—Cymmer- ?DM.D A y gad?u- am chwarter wedi deu- ,ia y Llefary(ld y gadair am chwarter wedi &u. [ Y Sedd. TVrÎg yn Xgtourfyrddin. Ar cynnygiad Mr. Arnold Morley, cynnuUydd v blaid Ryddfrydig, cafodd gwys newydd ei Wdi allan er ethol aelod dros Ddwyrcmbarth Caerfyrddin, fel olynydd i'r diwcddar Mr. David Pugb. v Mesur y Trethiant Lleol. O'r diwedd, y mae adranau Ysgotaidd y mesur wn wedi eu pwio; end ni wnaed hyny, heb i (ll>U frwdfrv-oig gymmeryd lie arnynt. licc'hrcuwyd yr ymdrafodaith gan Syr George Truvelvan, Prn g.vmiyg'wyd fod yr ail adran i f"vil yn rhan o 'r mesur. Cwyn >i Syr George fod .lvwodraeth wedi anwybyddu syniadau yr Liodau Ysgotaidd yn hollol; ac unwyd ef yn yr achHvaiud hwn gan Syr George Campbell a Mr. Arth Mr. Wallace, un o'r aeloilau dros Edin. 'hur,h, nior bell a herio Canghellydd y Trysorlys i f'p.dar xvitdaitli i'r dref hono i auerch cyfarfod fvb.wMus, ac i roddi prawf ar syniadau y werin p"hi. Os ecitl allan fod barn y cyfryw yn ffafriol ïr lai i(ido ef (Dr. Wallace) eis- i.rineivn sach ban a lludw, neu i wneuthur pa • vmnstyngiad arall a deimlid yn angenrheidiol. Caftfyd araeth hynod o finiog gan Syr William llircourt, a Jywedai fod y llywodraeth wedi rwpithrcdu yn y dull dirmygus hwn tuag at aildvs" rvdd yn Ysgotlnnd o barch tuag at y tui-iiUadnu enwadol sydd yn ffynu yn Lloogr. Ar ol hyn aeth yr ymdrafodacth yn mlaen am aaner maith, hyd nes y cynnygiodd Mr. W. H. Smith y Cloadur; a ehan nad oedd yr aelodau Ys- pAudd yn gwrthwynebu, cafodd y ddadl ei dwyn i dcrfymad, a chyttunwyd a.'r adran. Cafodd yr adran oedd yn dwyn perthynas a'r lwerddon ei phasio yn uniongyrchol, yr hyn sydd ya proli y buasai y mesur wedi ei basio yn llawer cynt pc y talesid yr un sylw i geisiadau Ysgot- bad ag a wnaed i anghenion yr lwerddon. Yn y mod,1 hWll y mae y mesur yn gwneyd ei ffnrdd yn mlaen trwy y pwyllgor. Ymwasgarodd y Ty am ugain munyd i chwech. TY YR ALTGLWYDDI. pvM IAI", Gorphenaf 31aiii.-Cymmerocld yr Arglwydd Ganghellydd ei aedd am chwarter wedi pedwar. 0 ddeutu awr y bu y fS, yn eistedd heddy w; a'r unig beth a ellir ddyweyd am yr eisteddiad ydyw, Da ddaeth dim o bwys ger bron. Cafodd Mesur Prif-ffordd Caergybi ei basio trwy bwyllgor. TY Y CYFFREDIN. DYDD IAV, Gorphenaf Slaiii.-Cyttimerodd y Llefarydd y eadair am dri o'r gloch. Prydlcs Chwarel y Gwylwyr, Arfon. Mewn attebiad i Mr. Lloyd George, dywedodd Mr. Jackson fod trefniadau yn eael eu gwneyd gan y Goron mewn perthynas i brydles y chwarel uchod, ac y bydd y cyfryw wedi eu cwblhau yn faaa bellach. Ynglyn a phrydlesoeda a ganiateid gan y Goron, yr oedd yn arferiad gwneyd ammod, fod i nifcr digonol o ddynion gael eu cyflogi mewn unrhyw chwarel a agorid ar dir yn perthyn i'r (joron, ac nid oedd efe yn gweled rheswm dros i gyttundeb cyffelyb gael ei gau allan o brydles Chwarel y Gwylwyr. i Dfulforiad gtmrtheg byw. Mewn attebiad i Mr. Howell (Bethnal Green), dywedodd Mr. Chaplin, fod sylw Bwrdd Amaethyddiaeth wedi ei alw at ddioddefiadau gwartheg tra yn cael ea cludo ar draws y cefnfor o'r America, a'u bod yn awr yn ymgynghori a'r Bwrdd Masnacb ynghylch v dull goreu i roddi attalfa ar hyny. Pe y gosodid diffyndolliaeth ar ddadforiad gwartheg byw fel defaydd ymborth, byddai i'r cyfryw ymborth yn y wlad hon godi yn ei bris yn ddirfawr. Mr. Gladstone, a'r Pal. t Ceisiodd Mr. T. W. Russell (Tyrone), roddi ergyd lanclnvith i Mr. Gladstone heHdyw, ynglyn a chenadaeth Syr George Krringtoa at y Pab, yn ystod tymmhor gweiuyddiaeth Mr. Gladstone; oni ni chafodd ddim am ei boen, druan! Yr oedd Mr. Russell wedi rhoddi rhybudd cyfrinachol i ?lr. Smith ynghylch ei fwriad i ofyn cweatiwn, yr ,Nir. Smith yng !fldi ar araeth alluog a draddodwyd g,m Mr. Gladstone y noswaith tlaenorol Yr hyn y dvmunai ef,gaol gwybodaeth arno ydoedd, a owld papurau jSf cael eu cadw yn y Swyddfa Dramor mewn perthynas i genadaeth Syr George Errington, a pha un a fyddai i'r Llywedraeth eu cynnyrchu. Attebiad Mr. Smith ydoedd, y byddai iddo ym- gynghori ag Arglwydd Salisbury ar y mater. 1 foment nesaf, cododd Mr. Gladstone ar ei dracd, gan ddyweyd y buasai yn disgwyl i Mr. T. W. Russell, yn ol arferiad seueddol, ac fel ewes- tiwa o foesgarweh, roddi rhybudd iddo yntau yn "hylch y mater, yn gystal ag i Mr. Smith. Mooli bynag, nid oedd eM yr hen wron wedi pylu ya gymmaint fel nas gallai wneuthur dad fiad ar genadaethau blaenorol at y Pab, gan doangos allan, nad oedd Syr George Errington, mewn modd ya y bydd, yn gweithredu yu y eymmeriad o drainoddydd neu lysgenadwr. Yr oedd Mr. Glad- stone mor hynod o ddiofn ar y mater' hwn fel yr oedd yn gwahodd Mr. Smith, nid yn unig i roddi attchiad syinl i'r cwestiwn, ond i gynnyrchu yr boll bapurau y gallai efe ddyfod o hyd iddynt, fel ag i roddi mantais i'r wlad ddyfod i feddiant o wir iiiathiau yr achos. Yna cododd Mr. Cavendish Bentinck, gan ofyn cwestiwn maith ynghylch araeth Mr. Gladstone; ond cafodd ei MM&M)' gan y Llefarydd. Dywed- odd yr olaf fod y cwestiwn yn gyfryw nas gallai ef alw ar neb i'w atteb. Bu raid i Mr. Bentinck eis- dd i lawr, tra y chwarddai ei gyfeillion a'i elyn- ion Yu ogystal am ei ben, druan Mesur y Trethiant Lleol. Yn gymmaint ac fod y mesur JIWD wedi el DUrO, ar adranau y trwyddedau wedi eu tafluo rneilldu, cafodd ei basio trwy bwyllgor cyn saith o'r gloch lieao. • Cvnnygiodd y Llywodraeth fod i'r wyth- fed adran, yr hon oedd yn dwyn cyssylltiad tl thrwyddedau newyddion, i gael eu gadael allan o'r ttesnr; ac er piwyn arbed ymdrafodaethaderbyn- "fyd gwelliant o eiddo Syr Wilfrid Lawson i'r perwyl, nad oes yr un dnvydded newydd i gael ei chamatau. Yr oedd cryn wahaniaeth barn yn ffynu ar ddwy ochr y Tý ynghyloh yr adran. Ceid rhai Radicaliaid peuboeth yn cefpegi y Llywodr- aeth a Thoriaid pybyr, am gadw yr adran i mewn yn y mesur. Yn yr ymraniad, cafodd yr adran, a gwelliant Syr Wilfrid Lawson, ei wrthod. Bydd i'r mesur gael ei argraphu yn ei ffurf newydd yn diiioed. -C-yflenicad-Tre-uliaw y Llythyrdy. Ymffuriiodd y Ty yn bwyUgor cyflenwadol. Y bleidlais gyntaf a gynnygiwyd ydoedd y swin o 4,898,551P., er cyfarfod ft threuliau y llythyrdy. '•wnaeth Mr. Samuel Smith (Filiut), sylw arbemg o sefyllfa anfoddhaot y llythyrdy yn Liverpool, gau ei ddisgrilio fel lie hollol afiaohus i ddynion dreuliocu dyddiau ynddo. Yr oedd y gwaith, ebai d, yn fwy nag y geiiid yn hawdd ei vueycl yn yr adeiladau preeeanol, ac appeliai am i'r Postfeistr CyffredlDol roddi yityriaeth ddiflifol I sefyllfa pethaa yn y dref bwyeig hono. Chwalwyd ei obeithion gan Mr. Raikes, yr I, wn a ddywedodd I fod yn rhaid i'r adeiladau presennol wasanaethu am rai blynyddoedd etto o leiaf. Wedi chwaneg o siarad, cyttunwyd a'r bleidlais, I ac ymwasgarodd y TS. I TY YR ARGLWYDDI. I I DYDD GWENKR, Aivst laf-Cyinmerodd yr I Arglwydd Ganghellydd ei sedd am chwarter wedi nedwar. I Yr Iuddetvon yn Russia. -1 Gofynodd Iarll Meath ai gwir ydoedd fod Rwasia wedi aufon gorchyinyn allan yn gwahardd yr Iudllewon i ddal, nno i ddiwyllio unrhyw fferm; ac oe felly, pa un a fydd i lywodraeth ei Mawrhydi wneuthur rhywbeth er attal i'r Iuddcwon tlottaf ddyfoi i'r wlad hon. Arglwydd Salisbury a ddywedodd nad oedd y llywodraeth etto wedi derbyn hysbysrwydd swyddogol ar y mater hwn, ac nid oedd efe yn tybied y byddai i'r ymfudwyr Iuddewaidd ddyfod i'r wind hon. Cafodd Mesur Cyfrifiad y Bobl (Lloegr a Chymru) ei ddarllen yr ail waith. Cymuierodd ymraniad le hefyd ar drydydd darlleniad Mesur Syinmud Pyrth yr Heolydd, Lluniiain, a phasiwyd ef trwy fwyafrif o naw. Ymwasgarodd y 'ry amhauner awr wedi saith o'r gloch. TY Y OYFFREDIN. r DIDD GWENER, Atvit laf.Cymiilei-odd y t Llef irydd y gadair am dri o'r gloch. Trosglwyddiad Heligoland. IR I I I I .1 1 T1 I /I I i mae y cyuuuueu a wnuexn jjiueur a ureriuauy ynglyn a Heligoland yn parhau i ddyfod o dan sylw y Ty. Y mae Mr. Bryce, Mr. Buchanan, a lliaws eraill o aelodau yr wrthblaid, wedi rhoddi astud iaeth fauwl i Ddeddf Berlin, 1885, er cael allan pa efi'aith a gaiff y cyttundeb diweddar ami. Heno, bu raid i Syr James Fergusson, yr Is-ysgrif- enydcl Tramor, fyned o dan groesholiad ilym ar y mater. Ei attebiad ef i'r holl gwestiynau a ofynwyd, ydoedd, uad oedd yn cu bwriad i'r ddwy lywodr- aeth weithredu y tu zillan i delerau Deddf 1885, mewn perthynas i'w tiriogaethau, a chylch eu dy- lanwad yn Affrtea. Eisteddiad dydd Sadwrn. I Cynnygiodd Mr. W. H. Smith fod i'r gynnal eisteddiad dydd Sadwrn, ac fod i reolau dadleu- aeth ar ddyddiau Mercher gael eu rhoddi mewn grym. Y rheswm a roddwyd ganddo droa gynnal yr eisteddiad eithriadol hwn ydoedd, fod y gwaith gryn lawer ar ol, ac er mwyn cael dechreu y gwyliau ychydig yn gynt. Cafodd y cynnygiad ei basio yn uniongyrchol, can fod pawb wedi blino ar y tymmor. I Mesur y Trethiant Lleol. I I -1 I Pan ddaeth y mesur hwn ger Dron caioaa yr boll gweatiynau addysgawl a drafodwyd mewn pwyllgor eu dwyn ger bron. Yn g" vntaf oil, dywedodd Canghellydd y Trysor- lys (Mr. Goschen) ei fod yn barod i gau allan yr ls-adran o'r adran gyntaf, yn yr hon y darpcrid fod cyfran Lloegr o'r tri chant a banner o filoedd (35ft,OOOp.) o bunnau i fyned at bwrcasu trwydd- edau yn Lloegr. Mr. H. Fowler (Wolverhampton) .a alwodd sylw at y ffaith fod pump ar liugain o nosweithiau wedi eu treuliod diafod cwestiyuau arianol y nwyddyn, yr hyn, w ei farci cf, ydoedd yn wastraff afresymol ar amser y Ty. Nid oedd efe yn gwybod i'r fath ddiffyg gallu. gweinyddiadol gael ei ddangos yn holl hanes y ddeddfwrfa. Yna cafodd yr is-adran ei tbynu allan, yn ol cynnygiad Mr. Goscben. Mr. Ritchie a gynnygiodd fod i ddarpariaeth gael ei rhoddi i mewn yn y mesur er awdurdodi y cynghorau sirol i drosglwyddo yr arian neu ran o honynt i'r awdurdodau Ueol, fel ag iddynt gael eu cymmhwyso o dan Ddeddf Addysg Gretftwrol. Cyttunwyd a hyn yn ddiwrthwynebiad. Yna, cynnygiodd Mr. Goschen fod i gyfran Cymru o'r dreth ar wirod a chwrw gael ei defn- yddio gan y cynghorau sirol at wasanaeth Addysg Ganolraddol. Attegwyd hyn gan Mr. S. T. Evans (Mor- eanwg), a chyttunwyd &'r penderfyniad. Cymmerodd ymdrafodaeth le yn ddilynol ar adranau eraill y mesur ac yn y diwedd, pender- fynwyd iddo gael ei ddarllen y drydedd waith y diwmod dilynol. Yn ddilynol, 3rmffurfloday Ty yn bwyUgor cyf- lenwadol, a bu yr amcangyfrifon » dan ystyriaeth hvd vr viuohiriad, TY Y CYFFREDIN. I DYDD SADWRN, Awst 2il.-Cymmerodd y Llef- I arydd y gadair am ugain munyd wedi deuddeg. Mesur yr heddgctdwaia. Y mesur uehod a helynt y Ilythyrdy, a fu odan ystyriaeth yn yr eisteddiad eithriadol hwn. Car- iwyd yr ymdrafedaeth yn mlaon ar y blaenaf yn benaf can Syr George Campbell, a Mr. Storey. Yr oedd gan Syr George rybudd i lawr ar y papur; sef 's fod i'r mesur gael ei ddarllen yn mhen y tri mis i'r diwrnod hwnw. Yr oedd efe yn siarad o' blaid y cyfryw gynuygiad; ondo herwydd ei fod yn crwydro, galwyd ef i drefn gan y Llefarydd. Eisteddodd i lawr, heb gynnyg y penderfyniad. Yna, bu aelodau eraill yn cynnyg gwelliant ar welliant; ac!fel hyn y cadwyd y ddadl i fyny hyd hanner awr wedi pump, pan, yn ol y rheol, y bu raid ei gohirio. Am yohydig amser vedi hyny, cymmerodd siarad. leynghvlch gwaith Mr. Raikes yn galw y Western Mail, prif organ y Toriaid yn y Deheudir yn 'argraphwaith gwarthus,' a hyny am y rhan a gymmerodd yn helyntoedd diweddar y llythyrdy. Cododd Mr. Mc'Lean, yr aelod dros Oldham, a r hwn sydd yn rhan-berchenog ar newyddiadur dan sylw, i brotestio yn erbyn gwaith Mr. Raikes yn bedyddio ei bapur ar yr enw hwn ond nid oedd y Postfeistr Cyffredinol yn bresennol ar y pryd. Ymwasgarodd y Ty am chwarter i chwech. I TY YR ARGLWYDDI. DYDD LLUN, Awst 4ydd.-Ymgyfarfyddodd y Ty am chwarter wedi tri; pryd y cafodd y cyd. gyniad brenhinol ei roddi i liaws o feeurau. Y Dirprwywyr Brenhinol oeddynt, yr Arglwydd Gaughellydd, larll Lathonj, ae Arglwydd Knuts- ford. Cymmerodd yr Arglwydd GangheHydd ei s?dd am chwarter wedi pedwar. Yr nnig gwestiwn a fa o dan yatyriaeth hedd- yw ydoead, annibyniaeth Swaziland. Hysbys- wvd fod llywodraeth ei Mawrhydi wedi dyfod i gyttundeb a gwerin-lywodraeth Dehenbarth Affrica, trwy yr hwn y sicrhawyd annibyniaeth y wlad hon. GWDaed dadganiad ar y mater gan Arglwydd Knutsford, yr Ysgrifenydd Trefedigaethol; ac vna gadawyd iddo syrthio i'r Uawr. Parllenwyd Mesur y Cyfrifiad, a phasiwyd ef drwy bwyllgor. Ymwasgarodd y T9 am chwarter wedi pump. I TY Y CYFFREDIN. I DYDD LLUN, Ami 4ydd.—Cymmerodd y Lief. arydd y gadair am dri o'r gloch. y Creulonderau yn Armenia. Syr James Fergusson, yr Is-Ysgrifenydd Tra- mor, a galodd y datodwaith o atteb cwestiynaa pwysig ar ran y llywodraeth heddyw; a thra y parhaodd y cyfryw, bu yn bar boethlyd ar y boneddwr gwir anrhydeddus. Y mater cyatal a djjyftwyiger bron ydoad.61 crenlonderan Tyrcaidd yn Armenia. Erfyniai Mr. Bryce am i'r llywodraeth wneyd a allent i roddi terlyn ar yr erchyllderan hyn. Attebodd Syr James yn y (lull diplomataidd arferol; sef, fod y llywodraeth Brydeinig yn dra nafriol i beddwch gael ei adferu yn Armenia; ond oinai nad dyma yr adeg fwvaf cyfleus i ymyryd. Parodd hyn i Mr. Gladstone godt ai- ei draed; ac mewn ychydig elrian, adgofiodd y llywodr- aeth fod ganddynt y feddyginiaeth yn eu dwy. law eu hunain os na wrandawai llywodraeth Twrei ar ein gwaith yn gwrthdystio yn erbyn yr hyn a wneid ganddi yn Armenia. Cyfeiriai Mr. Gladstone at ddarpariadau y cyttundeb a wnaed ft Twrci aniryw fiynyddau yn 01. Addefodd Syr James fod y ffeitlliaa yn rhai pwysig, ac yn teilyngn sylw; ond ofnai mai creu helyat a wnai ymyriad ar hyn o bryd. Y Cyttundeb ynghylch Swaziland. Cafodd ei ddwyn i sylw yn yr un modd ag yn Nbÿ yr Arglwyddi. Darllenodd y Barwn Henry De Worms eylwedd y cyttundeb, yr hwn a dder- byniwyd o Ddeheubarth Affrica trwy y pellebyr. Y mae y llywodraeth Brydeinig yn caniatal1 i weriniaeth y Transvaal gael gwneyd ftordd haiarn trwy Swaziland i'r mAr. Y Cynghorau Sirol a Mcsur y Trethiant Lleol. Mewn attebiad i Mr. Samuel Smith (Fflint), dywedodd Canghellydd y Trysorlys (Mr. Goschen) fod swm yr arian gwaddol y bwriedid eu cyflwyno i Gyngborau Sirol Lloegr yn 709,000p. Mr. Smith:—• Pa faint yw cyfran Cymru ?' Mr. Goschen 34,000p. Y mae hyn ar gyfer Cymru yn unig, ar wahan i sir Fynwy, ar gyfer pa un y gwneir darpariaeth arbenig yn y mesur. Cyfanswra i Loegr a Chymru gyda'u gilydd yw 743,000p.' Yna ymffurfiodd y Ty yn bwyllgor ar Fesur yr Heddgeidwaid. TY YR ARGLWYDDI. DYDD MAWRTH, Awst 5ed.-Cymmerodd yr Arglwydd Ganghellydd ei sedd am hanner awr wedi pump. Cafodd Mesur Symmud y Pyrth oddi ar heolydd Llundain ei ddarllen y drydedd waith. Pibwys ydoedd yr holl waith a wnaed yn y Ty, yr hwn a ymwasgarodd am ycbydig cyn wyth o'r gloch. TY Y CYFFREDIN. DYDD MAWRTH, Awst 5ed.-Cymmerodd y Llef- arvdd v eadair am dri o'r gloch. I Anitfudd-dod yn mhlith y rnilwyr. Mown attebiad i Mr. Gourley, dywedodd Mr. Stanhope, yr Ysgrifeuydd Rhyfel, ei fod yn gwrthod cyhoeddi cofnodion o weithrediadau y llys milwrol a fu yn eistedd mewn barn ar ail- gatrawd y Grenadier Guards am eu hanufadd-dod diweddar yn Llundain. or Yr luaaewon yn nwssia. N T- 'K. ¡ Byr tJames rergusauu, mewn abnewau 1 -1. Atkinson, a ddywedodd mai jnaterion yn dwyn cyssylltiad a gweinyddiad mewnol Rwesia yn unig ydoedd y driniaeth a dderbyniai yr Iuddewon oddi ar law yr awdurdodau yn y wlad hono ac felly, nas gallai Llywodraeth ei Mawrhydi ymyryd a hwy o gwbl. Tynged MMur y Bangciau Cynnilo. Gofynodd Mr. Labouchere a oedd y Liywocir- aeth yn bwriadu myned yn mlaen gyda'r mesur uchod. Mr. Smith a ddywedodd, y byddai yn wir ddrwg ganddo ef weled y mesur yn cael ei fwrw heibio ond gan fod y genedd-dymmhor eisoes wedi rhedeg yn mhell, a gwrthwynebiad lied gryf yn cael ei roddi i'r mesur, ofnai nad oedd yn bossibl ei basio, ac felly caffai ei dynu yn ol. Busnes y Llywodraeth. Yn nesaf, cynnygiodd Mr. Smith tod l tuanes y Llywodraeth gael y flaenoriaeDh ar bob peth arall o hyn i ddiwedd y tymmhor, ae nad oedd dim i ymyryd a'r cyfryw yn ystod y ddadl. Cafodd y cynnygiad, wedi peth siarad, ei basio. Mesur yr heddgeidwaid. Ymffurfiodd y Ty yn bwyllgor ar y mesur hwn; a chyn diwedd yr eisteddiad, darllenwyd ef y drydedd waith, a phasiwyd ef.

EISTEDDFOD GADEIRIOL OORWEN, Cynnaliwyd yr eisteddfod uchod, dydd Llun, Awst 4ydd (Bank holiday), mewn pabell eang a f.hvfieua. -J Yjt ORSEDD. Am hanner awr wedi wyth y boren, cafwyd gor- ymdaith i'r orsedd, yn cael ei blaenori gan Seindorf Bres Glyndyfrdwy, pryd yr urddwyd lliaw8 o lenorion, cerddorion, a beirdd, Ac. CYFARFOD Y BOREU. Yna gorymdeithiwyd yn ol i'r babell erbyn deg o'r gloch, pryd y dechreuwyd ar waith yr eisteddfod. I ddechreu, cafwyd detholiad gan y seindorf, ac wedi hyny aethpwyd trwy y rhaglen fel y canlyn ■ Beirniadaeth Cadvau a Pedrog ar yr tnglyn- ion I Y bach plufyn.' Goreu, Mr. R. Abbey Williams, Bettws-y-coed. Cystadleuaeth yr unawd i blant, 'Myfi sy'n magu'r baban.' Goreu, Miss Fanny Vaughan, Corwen. Beirniadaeth Mr. J. Williams ar y 'Carved Butter Plates.' Goreu, Mr. R. Morgan, Ty'n-y- pant, Llanuwchllyn. Cystadleuaeth deuawd, 'Y ddau Wladgarwr.' Goreu, Mri. C. A. a J. 0. Hughes, Liverpool. Beirniadaeth y Parch. Gregory Roberts ar y cyfieithiadau i'r Saesneg o'r Emyn 174 yn Llaw- lyfr Moliant.' Goreu, Mr. Williams, Glyndyfr- dwy. Beirniadaeth Mrs. Lloyd a Mrs. Cole ar y Worked Wool Slippers.' Goreu, Miss A. C. Hughes, Corwen. 'Myfanwy. Cystadleuaeth yr unawd Tenor, 'Myfanwy.' Goreu, Mr. T. Morris, Birkenhead. Beirniadaeth Cadvan a Pedrog ar yr Hir a Thoddaid, 'Henry Richard.' Goren, 'Cystenyn.' Detholiad ar y Delyn gan Telynor Meirion. Beirniadaeth Mr. Jenkins ar y Tonau Cynnull. eidfaol. Goreu, Mr. Cadwaladr Vaughan, Pen- machno. Cystadleuaeth y Corau Meibion, I Comrades Song of Hope.' Goreu, Walton Park, Liverpool; arweinydd, Mr. W. W. Jones. Anerchiad gan y Llywydd, Owen Lloyd, Yaw. Beirniadaeth Miss Gee ar y Traethodau Meith- riniad Teuluol.' Goreu, Miss E. A, Jones, Gan- llwyd, Dolgellau. SSCystadleuaeth yr unawd contralto, 'Father of Heaven.' Goreu, Miss Maria Thomas, Dinbych; ail, Miss Roberts, Llangwm. Beirniadaeth Mr. D. Williams ar y I Ffon.' Goreu, Mr. R. Daviea, Pwll-y-gelan, Llanfach- raeth. Yna cafwyd beirniadaeth Cadvan a Pedrog ar y Pryddestau, 'Crist yn wylo uwch ben Jerusalem. Gwobr, 4p., a chadair hardd, o wneuthuriad Mr. J. Williams, Dolgau (rhodd yr Anrhydeddus C. H. Wynn, Rhug). Ymgeisiodd deunaw, ac yr oedd y gynnulleidfa yn rhoddi gwrandawiad fel pe byddent yn y glorian. Rhoddwyd uchel ganmol- iaeth i'rmwyafrif. u, D. D. Price (Ap lonawr), Llawamlet, Abertawe yn absennoldeb yr hwn y cadeiriwyd y llywydd, yn ol Braint a Defawd Beirdd Y nys Prydain. Cin y cadeiriad, gan Madam Alltwen Williams, Cystadleuaeth y violin solo, gyda pianoforte accompaniment—'Angels ever bright and fair. Goreu, Miss Jones, Cefnmawr. Yna. terfynwyd cyfarfod rhagorol iawn. CTFAEFOD Y RITVDNAWN. I Am hanner awr wedi un caiwytt gorymaann fawreddog, yn cael ei gwneyd i fyny gau gyfrinfa- oedd Odyddion y gymmydogaeth, gyda banerau, &c. Blacnorid gan y seindorf; ac am ddau o'r glocli dechreuwyd ar.y gwaith prydnawnol, trwy gael Can yr Eisteddfod-'Gwlad y Delyn,' gan Eos Meirion. Anerchiadau gan y beirdd. Beirniadaeth Mrs. Foulkes Jones a Mrs. Williams ar y Bookmark. Goreu, Miss Price, Bwlchgwyn ail, Miss Roberts, Corwen. Cystadleuaeth yr unawd bass, Honour and Goreu, Mr. Price Davies, Penmachno. Beirniadaeth Cadvttn a Pedrog ar yr englynion, Awel Awst.' Goreu, Mr. Henry Davies, Cefn- mawr. Cystadleuaeth Canu Pennillion. Goreu, Mr. Griffith Davies, Corwen. Cystadleuaeth Pedwarawd, 0 ddydd i ddydd' (W. Davies). Beirniadaeth y Parch. Gregory Roberts ar y cyfieithiadau i'rGymraego The Sick Chamber.' Goreu, Miss Williams, Glan yr afon, Corwen. Cystadleuaeth Corau Plant, 0 be joyf ul in the Lord' (Ambrose Lloyd), gwobr 5p. 5s. Goreu, Llandderfel a Dinbych yn gyd-fuddugol. Anerchiad gan y Llywydd. Beirniadaeth Mrs. Roberts a Mrs. Pugh ar yr Hearthrug. Goreu ac ail, Mrs. Pugh, Plas yn ddol. Detholiad ar y Delyn gan Telynor Meirion. Cystadleuaeth yr unawd soprano, i rai mewn oed, wedi ymwisgo mewn gwisg Gymreig, Y Fwyalchen.' Goreu, Miss Nellie Hughes, Liver- pool. Beirniadaeth Cadvan a Pedrog ar y gan, Yr Haf-ddydd.' Goreu, Mr. R. Abbey Williams, Bettwsycoed. Can gan Madame Annie Williams. Beirniadaeth yr Anrhydeddus Mrs. Wynn a Mrs. Walker ar y wool work. Goreu, Miss Roberts, Corwen. Y brif gystadleuaeth goraivl-I gor heb fod dan ddeg a thrigain o nifer a gano oreu, We never will bDw doitna,'&'r ganig I Y Nant' (The Brook) (Tom Price). Gwobr, 30p. Goreu. Brython Choral Union, Liverpool; arweinydd, Mr. J. Hughes. Beirniadaeth Miss Walker ar y pencil drawing, 'Y Ddraig Goch.' Goreu, Mr. W. R. Mc'Curley, Walton. I) Can, gan Madame Alltwen Williams. Beirniadaeth Mr. E. Jones Griffiths ar y traethodau, I Yr Egwyddor Etifeddiaetbol. Gwobr, 3p. Goreu, Mr. Ellis Jones, Ceryg-y. druidion.. Arweinydd y dycH, Cadvan. Beirniad y gerddoriaeth, Mr, D. Jenkins, Aber- ystwyth. CYKGHERDD YR HWYK, (jynnaiiwya cyn?MKM M&Wred4Og yn yr nwyr, 0 dan lywyddiaeth B. D. Roberta, Yaw., pryd y cym- merwyd rhan ynddo an y rhai Mntyno):—M?datn Annie Williams, Madam AUWsn Williams; Eos Meirion, Mr. D. Jenkins, yngbyd & buddngwyr yr els. teddfod. Yr oedd y trefniadau ya bobpeth y gellld eu dymnno, ao yn haeddu olod i'r yagrifenyddion, y IIIri. E. Wnion Evans a W. T. Cole.

CYLCHWYL LENYDDOL A CHERDDOROL CAERGYBI. CYNNALIWYD yr uchod yn y neuadd drefol, ddydd Llun, a throdd allan yn llwyddiant mawr. Y llywyddion oeddynt Mr. H. H. Williams, Dr. O. T. Williams, a'r Cadben Thomas Westbury, Mount. Arweiniwyd yn fedrus gan Mr. J. W. Jones, Caernarfon. Beirniadwyd y gerddoriaeth gan Mr. F. Gregory, arweinydd seindorf enwog y 23ain gatrawd o'r Welsh Fimileers, lie Isalaw, Bangor; a rhoddasant foddlonrwydd cyffredinol. Cyfeiliwyd gan Miss Bartley, Conwy; a chanwyd amryw ddarna.u yn hynod o swynol gan Miss Jones (Llinos Conwy), yHwn sydd o ddeutu deu- ddeg mlwydd oed. Am ddatganu yr unawd tenor, I Myfaitwy,' rhoddwyd y wobr i Mr. T. J. Roberts, Llandeg. fan. Yn y brif gystadleuaeth gorawl ar ddatganu yr anthem, 'Bydd melus goflo y cyfammod,' ymgeis- iodd dau g6r sef Bangor, a Chaergybi, y blaenaf o dan arweiniaeth Mr. Peter Roberts, a'r olaf dan arweiniad Mr. Richard Griffith. Cafwyd cystad- leuaeth ragorol, a rhanwyd y wobr a lOp. rhwng y ddau. Cystadleuaeth ag y cymmerid gryn ddyddordeb ynddi ydoedd cystadleuaeth y seindyrf pres, mewn chwareu I Quick-8tep march,' ya yr awyr agored. Dwy seindorf a ymgeisiai; aef seindorf frenhinol y Vaynol, a seindorf dyffryn Nantlle, y naill a'r Hall o Arfon. Yr olaf ydoedd y goreu. Cymmerodd cystadleuaeth arall le rhwng y ddwy seindorf hon, am wobr o 15p. yr hon a ddy- farnwyd gan y beirniad i gael ei rhanu rhyng- dclynt. Nid oedd seindorf Nantlle yn foddlawn ar y dyfarniad, modd bynag, a gwrthodasant eu cyfran o'r wobr. Ennillwyd y llawryf ar yr unawd contralto, gan Miss Hughes, Bangor; ae am unawd ar y crftth gan Mr. Trefor Owen, Caergybi. Allan o chwech o ymgeiswyr, ennillodd Mr. Richard Griffith, Caergybi, y wobr am ddatganu yr unawd baritone. Rhoddwyd y wobr am ddatganu y don gynnull- eidfaol' Caernarfon,' i g6r Armenia, o dan arwein- iad Mr. L. Williams.0, Ymgeisiai seindyrf pres Caergybi, Marine, a Kingsland, am y wobr o 5p. a bathodyn aur; a dyfarnwyd yr olaf, o dan arweiniad Mr. W. W. Roberts, tra mai y blaenaf a ennillodd ar y Quick-step,

TWYLL HONEDJG GWR 0 FON. SON EI FOD WEDI EI DDAL YN NGHAMLAS SUEZ. CREDIR fod Thomas Hughes, o riyn Goronwy, Brynteg, sir Fun, aelod o Fwrdd y Gwarcheid- waid, Llanevchymedd, yr hwn sydd eisieu o dan dair gwarant, yn cael ei gyhuddo o roddi cheque twyllodrus, wedi cael ei olrhain i Naples, a'i ddal ynuno'r porthladdoeddyn Nghatnlas Suez. Icgofir fod heddgeidwad, tua phythefnos yn ol, wedi myned i df1 Hughes, a'i gymmeryd i'r ddalfa o dan gy- huddiad o dwyll. yn cynnwys swm o ddeutu 450p. Darfu i'r cyhuddedig, ar ol iddo gael caniatad i fyned i ystafell yn y llofft am funyd neu ddau, lwyddo i ddiangc drwy y ffenestr. Aeth ar hyd y wlad i Ian yr afon gyferbyn S. Chaernarfoll croea- odd y Fenai, a chymmerodd gerbyd i Lanwndt oddi yno aeth i Borthmadog hefo'r tren, lie yr arosodd am noson. Yn foreu dranoeth aeth i gyffordd yr Abermaw, ac oddi yno cymmerodd docyn i Euston, pryd y rnethwyd a'i olrhain ddim yn chwaneg. Ondarol hyn llwyddodd yr Arol- ygydd Jones, Porthaethwy, i'w olrhain yn mhell. ach. Derbyniwyd hysbysrwydd fod dyn yn Llun- dain yn atteb i'r disgrifiad a roddid o Hughes wedi codi tocyn i Melbourne ar fwrdd agerlong Uinell yr Orient Curco, gan ddyweyd y byddai iddo ymuno a hi yn Naples, Sibrydid yn air Fon ddydd Sadwrn fod y cyhuddedig, yr hwn a groesodd y Sianel Brydeinig o Dover, ar y 24ain cynfisol, wedi cael ei gymmeryd i fyny yn Nghamlas Suez, ac y byddai iddo gael ei drosglwyddo i heddgeidwaid sir Fon yn mhen ychydig ddyddiau.

Y MILIWNYDD CYMREIG YN CALIFFORNIA. EWYLLYS THOMAS BLYTHE, A DED- FRYD Y BARNWR. PRT.T.EBYR o San Ffrancisco, prif ddinas Califfornia, a ddywed fod y Barnwr Coffey wedi traddodi ei ddedfryd yn achos hynod ewyllys Thomas Blythe. Y mae llawer wedi ei gyhoeddi yn y newydd. iaduron Cymreig am yr achos rhamantus hwn ond gall fod mwyafrif ein darllenwyr wedi l anghoiio y ffeithiau; ac o herwydd, hyny ail ad- 1 roddwn hwy yn fyr. Flynyddau lawer yn ol, yr oedd crydd o'r enw Williams yn byw yn rhywie yn nghymmydogaeth y Wyddgrug. Iddo ef yr oedd mab o'r enw Thomas H. Williams—dyn cyflym ei feddwl, ao anturiaethus ei ysbryd. Ymsefydlodd ef yn Liverpool, ac yno agorodd yr hyn a alwai yn Llaethdy sir Gaerlleon.' Y pryd hwnw yr oedd s6n am y mwngloddiau aur yn cael ei ledaenu led- led y ddaear; a clian nad ydoedd y busnes o werthu Uaeth yn talu yn dda, penderfynodd Thomas Williams ymfudo dros y moroedd. Yr oedd efe mewn dyled yn y wlad hon; ac erbyn cyrhaedd Califfornia, 'gwlad yr aur,' yr oedd efe wedi newid ei enw, ae yn galw ei hun erbyn hyn yn Thomas H. Blythe.' Cyrhaeddodd i'r wlad newydd yn y flwyddyn 1849-deugain mlynedd yn ol; a chyn pen ychydig iawn o amaer, dechreuodd gaaglu cyfoetb, bron yn ddiarwybod iddo ei hun. Ni wyddai neb faint ei gyfoeth, os, yn wir, y gwyddai efe ei hun. Daeth drosodd i'r wlad hon; a thra yn Llundain, daeth i gydnabyddiaeth a merch i wraig a arferai ddy- weyd ffortiwn. Er maint ei gyfoeth, yr oedd Blythe yn byw yn isel, ac yn ymwneyd a phobl gyffredin. Bu yn cadw cwmni yr eneth hon am amser; ac yna ymwelodd a'r Wyddgrug, gan osod ei hun allan i'w gyfeillion fel Thomas H. Williams. Modd bynag, ysgrifenai i Califfornia wrth yr enw Blythe. Dychwelodd i'r wlad hono yn ol; ond ni wnaeth efe ond ychydig o ddaioni gyda'i holl olud. Un diwrnod, wedi cweryla o hono gyda'i deulu- yddes, rhwygodd y miliwnydd ei ewyllys a phan fu efe farw yn 1883, gadawodd ei holl etifedd. iaethau eang i'w berthynasau ymgecru yn eu cylch. Aeth llysoedd Califfornia at y gwaith o geisio chwilio am etifedd; ac 0 y fath ddyddordeb a gymmerid yn anturiaethau bywyd yr hwn a fu gynt yn werthwr llaeth. Yr oedd holl Blythes y wlad yn hOni eu hunain yn berthynasai iddo, ao yn mysg y lliaws yr oedd Williams's o Gymru. Ychydig amser yn ol, cofir ddarfod i hysbysiad gael ei gyhoeddi yn y newyddiaduron Cymreig fod un Mrs. Roberts, o'r Wyddgrug, ar bwys ei disgwyliadau am gyfran o arian Blythe, wedi addaw can mil (100,000p.) at wasanaeth yr achos Methodistaidd yn Nghymru a Liverpool. Yr oedd Mrs. Roberts yn berthynas i Blythe; ac wrth gwrs, credai pawb y deuai hi i ran o'r arian, Ond Ow! sioihedigaeth, y mae' Barnwr Coffey wedi dyfod i'r casgliad mai dynes ieuangc o'r enw Florence Blythe, merch aughyfreithlawn i'r r iwnydd, yw etifedd yr eiddo; ac iddi hi y eWtU anferthol o bedair miliwn. (4/n ddoleri wedi eu dedfrydu. Gaijwyd 1 ,bu Blythe yu cadw owmni gyda hi