Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Yr Amserau

Mae’r adnodd hwn yn rhydd o gyfyngiadau hawlfraint ac wedi ei gyhoeddi dan y Nod Parth Cyhoeddus 1.0.

Cuddio Rhestr Erthyglau

6 erthygl ar y dudalen hon

AT EIN GOHEBWYR. j

YJINEILLDl"WVR -CnIaG. -I

CY 11 AN FA DDLPTWESTOL GWYNLDD.…

- - - - -NODIADAU "MEDDYLIWR."…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

NODIADAU "MEDDYLIWR." I Y ?r? ??«'? yn Klnbyih—Gweinidoyion ii Ym- ii tieiilduol Cymru a'r clhiliadatt—Twyll ?/?tM?M- iaeth larll 1 >erby—Rheithsyrif y cartre/lu—Y ?e??/?tc'? /<??/!?M /7«;'?;? ? wusunaelhu. Yr it-yf yn meddwl iod liawer o wir mown svlw a wnaeth hen wr yn fy nghymydogaeth ychydig o ddyddiau N-n ol, set", mai yr egiwyswyr eu liunain a dynant yr eglwys, fel seiydliad, i lawr. Mae pob petb yn argoeii hyny ya awr. Cyfeillion yr Eg lwys ydynt ei gelynion Tciiaf-y rhai hyny sydd yn aiddgar ymawyddu am gario ailan ei chyfreith- iau sydd yn gyffrodia yn llivyddo i w gosod ger y byd yn oi boil wrthuui bvdol. Pe bae vr holl egiwyswyr lei Harri o Exeter, Ardalydd Bland- ford, a Wardemaid Diul-ych, buan y dcuai'r Eg- lwys mor annyoddefol gan bold PrycLin fel na chaniataent ir Henedd bieidleisio nn ddimai tuag ati, ac ni adawent wertii ceiniog o eiddo'r yviad yn nwylaw ei swvddogion. Buasai yn anuichonadwy i elynion panat yr Eglwys Belydledig yn Niubych ei dwyn i fwy o warth nag a wnaeth y Wardeniaid trwy y weitbred y crybwyliir am dani gan oiieb- ydd yn yr At.iserau diwed'Jaf. Nid w) f a;n ddy weyd gair mewn pertbynas i'r dreth cgtwys yu Ninhych; gall Gwrthdrethwr," yr hwn sydJ, I li%N'Ll Syfii, mae'n vmdilangos, yn hysbys o'r boil amgylchiad- au, wneyd hyny yn dda. Ond edrycuer am foment ar yr ajivyddor o dreth eglwys fel y i-hodd- wyd hi inewn gweithrediad yn Ninbych. Dyma eglwys Gristionogol meWll enw, yn hoai bod vn gangen o'r wir Eglwys Apostolaidd. L'roll'esir di- lyn yr hwn a c.dywedodd, Fy mremniaeth i nid vw o'r byd bWD," am yr hwn y dy yvedi r Nid vm- rvsen etc, lie ni lefain ac ni cblyw neb ei lais ef yu yr heolydd. Corsen ysig nis tyr, a Lin yn mygu nis diffydd," yr hwn oedd mewu gwirionedd yn "addfwyn a gostvngedig o galon." Amcan profTesedig yr eglwys hoa ydyw dwyn pocliaduriaid at Grist — gwneyd pawb yn wir Gristionogion, yn debyg i lesu Grist—Y mae yn aumhosibl cario ailan yr amcau bwn heb arian—rhaid i'r neb a fyddo yn gonad dros Grist, gael cynhaliaetl1- rhaid cael yr elfenau i weinyddu y sacrament, a rbaid cael adeilad priodol i'r perwyl. Ilyd yma y mae pob peth yn dda. Ond pwy ydyw y rhai sydd yn Ninbych yn gofalu am aciiosion allanol yr Eglwys, ac yn edryeh ei bod yn cael cynhal- iaeth deiiwng? Wei, y person, y clochydd, yr or ganydd, hen glare cyfreithiwr, taïarnwr, ysgolfeistr, ac asiedydd Sut y ccsglir yr arian ? Ai trwy apelio at ewyllys da y rhai sydd yn earn yr achos, fel y gorchymynir gan Grist a'i apostolion ? 0 na, y mae gan y gwyr hyn ffordd fwy rhagorol" o lawer. Y maergyfraith yn ciniutati iddynt or- fodi ereill i gynal yr Eglwys. Mae'u wir fod dyn ion ereill yn y plwyf yn l!aflll'io i enid pechadur- iaid at Grist t'el y prollesa yr Eglwys" yvueuthur. Mae li wir fod y dynion liyn yn creuu yn gydwy- bodol nad ydyw yr Eglwys" yn gweithredu yn unol achylVeithmu Crist, ac nas-gallant o herwydd hyny gyfranu tuag at o chynhaliaeth beb di-eisio eu cvdwybodau. Mae'n wir hefyd mai y dynion hvn ydynt y nifer luosocaf o lawer iawn yu yr ar dill, a'u bod ynllafurio yn ddiwyd i gario aliau egwyddorion Cvistionogaeth yn y c.lcli y maent yn troi ynddo, a'u bod wedi liwyddo i raddau hel- aetiiach o lawer nag y mae "yr Eglwys" wedi ei wneyd. Y mae yr holl bethau hyn yn wir, ond V mae y Wardeniaid hyn, y tafarnwr, y clarc twrne, &c., v rhai sd, I yn tcimlo dros hvyddiant achos H Addfwyn lesu," yn pHndurfynn defnyddio'r gvf- g?- J raith a myned i dai cu ?'o?' C?'?<OMo?.-? a ];?.?. ata en beidtl) a'n gwerthu er mwyn cael arian tUHct at gyuHI ac!los y t}IJCI' \Varedwl', Y n:a('ut tuag at gynal achos v tyner Waredwr. Y maent yn ac -naell llais vn yr heolydd." Y mae yuadon y wlad yn penderfynu yr achos, ac yn datgau torl yn rlutid qorfodi y gweinidog ymueillduol i gynal eglwys arail a y maeyn gydwybodol yn ystyried sydd yn annheiiwng o gynhaiiaet.h.te ei orfodi tnvy hyd yn nod rym y cloddyt os bydd raid, obiegid dyna yd vw gaUur gyfraith yn y pen. draw. Ewch i'r '■ lv'lwvs' ar y Sabboth, gwrandowch ar y person %N, sa, 118 yn darllenei bregeth ar addfwynder a llarieidd dra Crist, ar natur ysbrydol ei dcyrnas, ac ar y teimladau dyngarol a ddylent lenwi nivnwesau ei ddilvnwyr, Diiynweh y ceisbyliaid ddydd Lhm i dv yr ymneiilduwr cyihvybodoi—edrvcher arnynt yn yspeilio doclrefa oi dy, dan dyngu a rhegi ofailai, yn myned a hwyut i'r arnerthfa, ac o dan efteilb iau diod gadarn yn eu gwerthu i'r cynygydd uch- af. SwyddogioQ yr Egiwys ydyw y rhai hvn, y rhai sydd yn gW"ert!JJ y dodrefa yna er gailuo-i y pregcthwr ag oedd ya preget'm ddoe i bariiau'i Inegethu efeugvl Crist! ?c?n dii'rif a vd¡w yn rhyfedd fjd cynifer o aniT,ddwyr yn y wlad pan ediychir ar v pethau hyn '? Nis gallaf wybod pa i)ctli;iti liyii Nis ,vyl)(iii p;i 10(i y dichon i' r Parch. g, J. lloberts yn KiubH:JJ, person y plwyf, feiddio esgyn i b Ll 11) Li Llr Iwys" i brcgethu Cost, wedi iddo gydweithredu i arfer y f'atii drais ac anghyfiawnder tuag at yr Ym- neiilduwyr. Gall fod yn bur siwr nad ydyw yvedi enill emvognvydd nac fel Cristion. Y mae yvedi hod yn offerynol i ddwyn crefydll Crist i warth a dirinyg. Mae yn dda, genyt lod Mr. Price yu bwriadu cadw ei gvd- wybod yu ddiiyeiiwiu, a gadael i'r sefydliad gwiad- wriaethol hwn gymeryd ei eidd,) trwy drais, 0<; gwel yn dda, fol y dangoser i Gyinru oil, pa fodd i y littleIIliwri yn dirmygu Crist ac yn gor- thrymu deiliaiu Prydain. B ydda i gwelull y ceis- byliaid yn myned i dy gweinidog ymueillduol, ac yn yspeilio ei ddodrefa at wasanaetii yr Eglwys yn well ua chant o ddarhthiau o biaid Cvmdeithas y Dailgysylltiad, Tra yn sou aru yveinidogion vm- ueiilduol, Yr ivijf yn ni'tdd,wl y dylai gweinidogion ymueill- duol Cy turn weith red u ychydig yn fwy peudertyn 01 ar achosion gwludwriaetbol nagv maent hyrl yo hyn. Mi wa yr atebir yn union uad gweddus yd. yw i weinidogion vr efengyl vmyraetb ag achosion I 1 ,)..)," ,0 '1 I' gwladwriaothoi. Yr yvyf ya parchu'r teimiad oddi- ar ba un y mllc'I' gwrthwynebiad hwn yu codi, ac yn yvir u' charwn weled gweinidogion Crist yu tallu en hunain goili ac vsbryd i'r lioll ddadlouoa plcidiol sydd yn linvi. yi) byd politicaidd. 1 r wyf yn meddu l mai aid gweddus fyddai i genatl lesu bregethu Whigiaeth iiou Doriacth, nOli Der- byiaetn—byddai hyny ya sicr o amharu ei dddn- yddioideb fol gweinidog. Oeal y mao pcryg rnyu cd i r eithalion ereill, ac esgeuluso dyleuswydd bwysig trwy ddistawrwydd. Edrvcher ar Gymru yu ttkvl* YI-I ei chynhrychioliad Seneddol. Y mae, yn aanlou 20 o aelodau i'r Seuedd, ac er fod wyth os tiad naw o bob do o'r Cymry yn ymneiilduwyr, nid oes, yr wyf yn meddwl gymaint ag nnymne li- duwr yn eu plith. Nid oes gymaint ag un yn cyn- hrychtoli ei syuiadau creiyddoi. 111 awr, y mae yn flaith fod gweinidogion ymneillduol Cymru yn y fath ddvlanwud ami, fel y gellir dyweyd fod y Dyyyysogaeth i ryw fesur yn eu dwylu-v, Pre^ethwyr Cymrn ydynt ei dynion cyhoeddus. Ouid ydywachoslon pwysig y wiadwriaeth, gan hyny, yn deiiwng o svlw y pre,etll\vr? Pe dan- fon id 29 o ymneiilduwyr ac o ryddgarwvr i hrycbioli Cymru yn Seuedd Prydain, ùycldut-yn fath gyfnerthiad i'r blaid ryddgarol a I-I, sydd yno eisioes, tel y geitid cario liawer iawn o fesuiau pwrsig nad Des yu awry no! c'yfansoddiad preseuol y Ty, gobaith y gellir eu cario i'a aumhn- odoldeb, gan hyny,sydd i'r pregethwr egluro tipyn ar eu dyledswyddau wrth etholvvyr Cymru ? Pali tUyw i'«itliagi if i møWll i'r Sijnedd sydd yn ormesol ar yr ymneiilduwyr, y mao Oil gweinid- ogion yn dod a] lti) fel un gwr i'w witliwynebu, a day maent yn ei wneyd. Ymunant lawer o hon ynt eta i wrtliwynebu gwaddoiiad Maynooth. Oud ai nid gwell fyddai ccisio cau alian y pisildrwyUd v i'r mesurau drvgiouus hyn hasio trwy fod yn wyl- iadwrus ar ddydd yr etiioliad? Ai pan y mae'r *1 (ii-w- wedi ei wneyd ydyv/r amser i dalu eyhv i achosion gwladwriaetiioi? Y muo pl-dd yn awr mewn ayvdurdod yn y Senedd, os derbyuia gefnogaeth, a ryddiau gorthrwm gwladol a chref ydlol ar yvarau y deiliaid, nas gallent gael gwar- edigaeth oddiwrthi efailai am flvnyddoedd. lllivdd ddyrohaliad ychyvanegol i'r Eglwys SefydJedig, yr EgKvys bono sydd wedi myned yn ddrych Ïr hyd o ran rhaib ei Ilesgobion, ei gomes nrymncttldu wyr cydwybodol, a llygredigaeth ei hatbrawiaeth trwy yciiwgu dylanwad, rlioi IJIWV o allu bydol yn cu dwylaw, a cbyllwyno addvs y wl id i-w gofal cyfyuga ein masnacli, ychwaliega ein beichiau, a g.vna ni yn [wy analluog i'w dwvn cryfna ireicluau gorthrymwyr Ewrop, a rbydd holl north dylanwad moesoi, os nad milwrol Pryduin o blaid eu goimes. Ouid dyledswydd gweinidogion y ryY pcthan hyn ? Os ydyw g.faddoli Pusevae-th a Phabydd- iaeth yn ddrwg, onid drwg hefyd y<lyw ethol y dynion a wyddis a bleidiaut bvay? Os yclyw gosod treui ar larar tlawd yn bechod, ouid pechod ydyw cefnogi y (l.viiion av ? Yr wyf yn credu fod Uhaghuiiaeth wedi ymddiried dawer iawn i olal gweinidogion ymneillduol Cymru. y Innc ganddynt yn anuuiongyrchol ddylanwad mawr ar y Senedd, ayn ei ddefnyddio er lies eu crefvdd a'u gwlad dinvu yn fwy egniol a phendei fynol. Maddeuer i mi am wneuthur y sylwadau hyn. Kid yvyf ond yn Ilnig- yn taflu r awgrym, obiegid y mae gouyf y parch rnwyaf cJi¡¡'uatJ i weinidogion ymneillduol Cymru. Yr wyf yn meddwl fod yn annichonadwy cael ^lywodiaeth fwy twyUcarus na'r un Rydd yn bro- senol mewn awdurdod. Pan oedd ei baelodau yn tfurfio yr wrth blaid yn y Ty, yr oeddvnt vii dadleu yn egniol o blaid diOyndolliaeth. Yr oedd laril Derby yn defnyddio pob cyfl-'usdra i ddatgan ei syuiadau o blind adforiad deddfoa yr yd, ac hvd yn nod arc! ei ymgymeriad fi'r swvdd, awgrymodd v byddai iddo adferu diflyndo'diaet'n pe caifai gefn- ogaeth, ond ei fod yn ddigon parod i gario alian ryd'ifasnach os oedd y yvlad yn de\i"h v., yr (■odd yn ddigon parod i fod yn offeryn i andwyo y wlad, os oedd y wlad yn dewis hyny, end iddo ef gael parhau yn ei swydd. Ond pan clraddododd Disraeli ei araeth ar y goden, credai lluaws mawr fod y Weinyddiaeth wedi dirgel ymwrthod a diffyndoliiaeth. Derhyniwyd ei araeth gyda bon- llefau o gymeradwyaeth gan ryddfasnachwyr, ac ni awgrymodd Disraeli niewn un modd fod eu eymeradwyaetb yn rhy gvnar,—gadawodd iddynt dwyllo eu hunain ac ymorfoleddu yn ddiachos. Ond yn mhen ychydig 110sweithian vedi hyny, y mae Disraeli yu datgan ei egwyddorion dilfyndollol yn eofn ac yn ddiwedrlaruch, y mne ladl Derby, yn nllY yr Arglwydd Eaer yn Elundain, yn ceisio darbvvyllo y yvlad, trwy uwgrymiadau lied eglur, y dylai y bobl oddef ychydig o dreth ar yd tramor er mwyn yr amaethwyr, non mewn gwirionedd er mwyn y meistr tir. Eel hyn y mae'r yvlad mewn l an?icr?ydd boUol mewn p?rthyoas i egwyddorion 1 y Weinyddiaeth, a hyny o wir fwriad, Ond vi- 1 oedd pleidwyr larll Derby a Disraeli yn haeru er hyny, pa ansicrwydd bynag oedd yn lianfodi mewn y yddiaeth neyvydd, nad oedd dim amheuueth am en Protestaniaeth trwyadl. Plaerai rhai rhyddl'as- nachwvr Protestanaidd nad oedd dim perygl i ryddfasnach oddiwrth y Yveinyddiaeth bresenol, and bod perygl i Brotestaniaeth oddiwrth y Wein- yddiaeth Whigaidd nen Kyddgarol, ac o ganlyniad mat dyledswydd pob Prolestant trwyadl oedd cefnogi Gweinyddiaeth laril Derby. Ar y tir bwn yn utiig y dygwyd dau ymgeisydd yn mlaen ger bron etholwyr Eiverpool, Ulllg gymeradwyactii y rhai oedd, eu bod yn yvrthwynebol i waddoliad llaynooth. Ceisid darbvvyllo y bobl fod y \Vein- yddiaeth bresenol yn i (Idi cl ,i Vill ia.cl v gwaddoiiad ofer oedd dyweyd wrthynt fod laril Derby ac aelodau ei-cill" o'r Weinyddiaeth wedi cefnogi y gwaddoiiad—fod laril Derby yn dyweyd nad oedd yn meddu bwriad preseuol i dynu ymaith y gwaddoiiad,—yr oeddynt yn ymddiried yn ddi- vsgogyn alieimlad Protest-maidd Derby a Disraeli, a chredent na orfodid Prydaill Brotestanaidd byth i gynal Coleg Pabaidd, ond i larll Derby gael digon o gefnogaeth a phan draddododd Mr. Wal- pole a Mr Newdegate eu bareitbiau o blaid cv- nygiad Mr. Spooner i gael ymchwiliad i'r addys- iadau a gyfrenid yn Ngholeg Maynooth, tra yr oedd Mr. Gladstone, Arglwydd Palmerston, a rhvddfasnachwyr ereili, yn erbyn yr ymchwiliad, tybiodd pleidwyr y Weinydviiaeth nevvydd en bod yn meddu ar br>nvf diymwad fod y Weinyddiaeth bresenol yn barod i ddiddymu y gwaddoiiad. Dyma oedd y dyb gy(Treuia yn meddyiiau y bobl. Yroeddy Protestaniai.i brwdfrydig yu Ilawenychu I o herwydd hyn, a thybiasant fad dydd tiangc y gwaddoiiad wrthyuiws; oud rhyfedd fel y I;JiO Disraeli yn eu twyilo! Nid oes un bwriad g,tl1 y Llywodraeth," eùt; Disraeli nos Fercher diweddaf yn y Senedd, "ya bresenol i gynyg diddymiad y rhodd i Goleg Maynootii; ac nid oes dim wedi disg'. n odiliar vveiusau yr an o aelodau y Idywodr- afetii a allai Clll(,ItILI i I-oi yr liwiiw II- neb. Nid wyf ychwaith yn cytuno a'r tir oddiar bit uu y dadletiir dros gael yniciiwiiiad, er fy wcd yn bleidiol i ymchwiliad gael ei wneyd." Erbyn bvn y nae'r Weinyddiaeth bresenoi mor Babaidd a'r un y daw y papur bwn o'r wasg, wedi rlioi rhyw cspon iad ar y geiriau uciiod a all foddloui ei blcidwyr; oud y mac pethau yn sel'yll yn awr, nid oes dim gobaith cael diddymiad gwaddoiiad Maynooth gan Weinyddiaeth larll Derby, ac nid ydyw eu gwaith yn pleidio ymchwiliad, ond rhoi mwgwd ar lygad y wlad et' en tW) Uo, Yr wyf yn meddwl nad ydvw y wlad yn gyfLc- dinol wedi gweled y perygl sydd yn nglyu a phasiad rhe\tbsgrif y CartreUu. Y mae yn myned trwv Bwyllgor y Ty yn bur araf, m<lè'U wir, ond er hvin nid oes nomawr o amheuaeth bellach nac1 a tivvv v Pwvllgor yn ddyogel, os na ddaw rliywbetii i d,;tl1 |y Vfeinyddiaeth bresenol ailan cyn hynv. Y lIlilC y rhanuu mwyaf gerthrymus o iioni wedi p.asio'r iy trwy Bvyafril o 1? yu un:„ ailan o 2")7 o nifer set y rlmu sydd yn rhoi bawl i'r Llywodraeth godi v niler penodol o wyr trwy drais os gwel yn dda. Addefa y Llyvvodrneth nad ydynt yn bwriadu rhoi y ga'lu hwn mewlJ gweithrediad y iiwyddyn hon, oud ar yr un pryd nid ydynt yn dymuno vmdduied am y galiu lr.vuw i'r Ty newydd, rhag iitt fvti(I iddynt lwyddo ei gael oblogid dywedodd y Cyf- rtj?thiwr Cyll'i-olitiol, rbes'Ym dros gamatau Y gaibt bwn i r Hywodraeth )/? awr, nad vdoodd yn <)eby?o) y bvddai i >- Wanouil-dy newvdd roi awdur- .lod i'l y IYN-dliti i' 1.10,vyl(l )-oi tt%vdt)i-- go,ii niret- petiotio'i trv.v'i- yn nglyn a hyny. Y mae ya awr yvedi pasio'r N, ?.Yall v vii tle\vis, gymeryd dyn oddiwrth ci denbj trwy dr;ds, ei orfodi i gabJu Daw trwy d\ngn y bydd iddo was- anaetlm yn lfyddlon, pryd nad ydyw efailai yn modd wl gwneuthur h Y lJ y-ei daaufor: o'i gartref I w Odl,ti i drin arfau, a'i roddi i letya mewn tat'arudai—o« digwydd iddo gyflawni rhyw un o dros gant o droseddau penodol, y mao gael ei fflangellu, pa beth bynag fyddo ei selyllfa; ac ofaliai pan e]o adref y ca fod ei deulu, y rhai oeddynt yn dibynu arno ef am gyunaliaeth, yn y tlodtv, ac efailai yu ll;ii eu nifer trwy aiar ac eisiau, o h-rwvild ei absenoldeb d, Ow, ow, ai tybed mai vn Mrvdain. yn y bedwaredd ganrit ar bymtheg, y maededdf i'el hvn yn cael ei phasio ;1' II)n sydd yn gwncyd y petla yn warth i'r eithaf ydyw, nad oes dim rhith o esgus i w roi dros y peth. Addefir yn awr gan y Weinyddiaeth bresenoi, ac aelodau yr un ddiweddar, nad o?s dim yn am^vicii- iadau y dyddiau hyn yn galw am y mesur hwn vn y radd leiaf, oud yn hollol i'r gwrthwyneb. Yr amcan ydyw gwneyd y wlad yn hvy milvvrol yn ei hvsbryd, neu mewn geiriau ereiil, enyn ysbryd diaigai, ymladdgar, auloesol, ac anghristionogol, yn y wlad, yn unig er mwyn cael "byd da helaeth- wych beunydd i ieibiou peudefigion y tir, gan nad ydyw "yr e,, I w I,v,(Iil], y liynges, an trdcd- lgtiethau, &c yn ddigon ar en cyfer. -Yr it,!If!lil meddwl fod teimiad y Ty pan gynyg- l. odd Mr, M. Giuson, nos LIID, fod peadefigion i lod, yn agored i wusanaethu yn y Cartreliu fel ereill, yn dangos yn eglur nad ydys yn ystyried mai anrhydedd ydyw cario arfau rhyfel, a mytred i j gyfarfod a'r gelvn ar files y gwaed. Ond os oes eisiau gwyr i atnJdiffyn y wlad, ac os nad ydyw y gwr priod i gael ei esgusodi, na mab y wraig weddw yr hon sydd yn dibynu arno am ei chyn- I naiiaetb, pa in yr esgusodir y pondefig ? le, 1),L,ill hefyd ? Eu tir an heiddo hwy sydd mewn perygl, ac y mae eu liamser hwy at en gwasauaeth. A phe na byddent yn dewis gwasanaethu, ni byddai talu dog, ugain, nOli banner can punt amgael un yn eu lie yu ddim iddynt hwy; ond byddai gwasan- aethu IHHl ortbd talu hyd yn nod bump Den ddeg 1 punt i'r gweithiwr tlawd a gonest yu ei audwyo ar iinwaitli. Os na lwyddir i ddileu y mesilr gnr- thrvines hwn oddiar lyfrau y wlad va y Senedd j newydd, rhaid i mi gyfaddef fy mod yn coieddu syuiadau rhv uchel am etbohvyr Prydain. MK.uovr.Twn. j

[No title]

MANION A HYNODION.