Yr Amserau

?-.i.m" !-r?rmmM <! .———? EISTEDDFOD BETHESDA. IAU D7ECHATA2IJ, Mai 20, 185 2. N Y WASG, ac a gyhoeddir yn ddioed, y Rhifyn J. cvntaf, pris Chwa'cheiuiog, or Cyfansoddiadau Buddugolyn Eisteddfod Bethesda. Bwriediry ^ollir cynwys y cyfaflsoddiadau buddugol, yn nghyda r j Feimiadaeth, mcvra 4 rhifyn Chwe* cbeiniog. | Anfoner pob order* am da no yn ddioed i H. JONLI, BoOSSiiLLER, BETHESDA.

At Ein Derbynwyr. CrHOEDniR yr Amseran DOli WYTHXOS. Y mac wedi ei fath- lloJi, fel v gellir ei gyfeirio yn ,1.lidoU i uarhyw barth yu y Dpyrnas Gyfunol. Ei bria s»yilil f",I y cunlya :— BL.\E-[HL,-¡:;S. am tlwy.ldyn; 7s. bo. aia lianer luwyddyn 3I. 9C. am chwavter blwydily.I. Os AH OOKI.,—17s. AM flwydil- Ta Rij, 0t\ am h,mer blwyddvn 4s. :k. am chwarter blwydtl- yu, Ni wneir uu sylw o woUebion oddiwi iii ddyuilriaid iieb tiaen-dal. Cyfeirier yrarchebion (orders) am yr Amserau i Mr. Jnhn Lloyd, Aiiiserau Annf-street, Liverpool; ar efe Nydd i dderbyo yr holl daliadaa. Oellii" aufnu post' xtnmps (ceiaiog^iu) am 7s. lie. a than hrny, 00 Arobebion \Pod Ojjice Order*; am syroan nvrolilaw iiyuy. Xii kfalliTti nicr!iaii yr au- fonir rliifvuaii ychwaaegol i uoJb oldieiiiir i'w liai".Uebiou ddvfod i law ddeuddvdd o leiaf, cya dydd ei gyhaeddia.1. 1'lUGL Y LLYTHYKAU ..Ù\ ABCilKBIOS AM "\IlI.l.f.Vhgwy1ir i bob j/ohebydd a derbynydd diiiu Waul cludiatl ei Uoll iydjyr- IILI yagliyd a thraul y Post Ollice Orders. Collar, oa ua bydd i stump cyfitet,ol i doll y llythyr g>vel ei ddodi anto, y gorfvdd i'r derbynydd duia ttill lieli bei-lio derbya y llytliyr; gan na iliUu'bvnir arian yn rh..g-dtJ yu y ily'-nvi' i u ADXEWYBUC TALIAPAO.—Kr M-vyu i'u iLrbyir.Ty ddeall pa bryd y bydd eu taliadau i fyay, rUoddir y ruUyu oli. ond uu o bob rhagdaliad raewn anilen felni, ya IIp un well, a deuller mai y rhifyu uesaf fydd yr olaf, oi na adaevryddir y taliad Cyil cyhoeddi y rliifya caulvnol. &?W- CaDiatdr yr ehv ,.rleml i ddo^partli'Tyr. D,UIIt SYLW.—Bydd pob Xewydciiadur a gyfoirir i wlad dratnor, nea i Drefedigaeth t'ryiauaidd, yu dduro-ftyiigydig i gapl >"1 atal, oddieitbr iddo gadl Hi roJili yn y llytbyrdy o fewu 8À1t.1 uiwraod i ddydd ei AT IlYsBysiyvit. Gm mai yr Amsml¡ ydyw gylchrediaù vn y Dvwysog- aiiir h(-Iietliaf ei Qnth; y fo vdyiv y cyiVwng goreu i gyhoeddi HY":5i:brl In.mY8g y Cynivy. Cyho .-ddir unrhyw hysbvaiad heb fod uwchiaw H llineli am 38. a e, fUIl bob lliuell (Yll cvuwys trIa. W o lythymnau) yclnvane^,jl. Ueibeir y prisiau pail fyddis yn mynycUu cyhoeddi vr un Hysbysiad. JTO ADVERTISERS. The Amserau being thp mogt exiengi.,e1 v oircnlatp, I eW:j- paper iu vhe Princioality, is the best medium for publish- ing all kindi of AdTertiso- menta amonq- the Welsli peo- pia. Lte term^ ai-elo\r: Six lilies and under, three shil. ling and two penco for each additional line ( containing about 0 letters). Discount will be allowed oa Advertise- j meats repeatedly inserted.

Y PDAU YMGEISYDD. Y mae hawliau y dilau yargeisyd;! dro3 Fwr- deisdrefi Arfoa yn awr ger bron yr ethohvyr yn eu cyfarcbiadau, a gallem feddwl nad OC9 le i hetruso munyd yn nghylch pa tin o bonynt yw y teilytigaf i gael ci ddewia. Gt\syd Mr. Dnvles ci ayniadau gwiatiyddol allan yn eglur a dilioced; nid yw yn gadael dim yn gudJieJig nac yn amwys Y mae yn bloidiwr d:ia i);th i fmnach rydd, y;) wrth wynebwr peudertynol i adferu tretii y bara, ac felly yn gyfaill i farn y tlawd, iawnderau y llafar- wr, a laeldweh y wladwiiaetli. Y mas vn wrth- wynebol i amcau y prif weinidog i roddi aJdyss y bobl yd nwylavv a than lvwyddia-th clerigwyr yr Eglwys Sefydledig; ac os etholir ef, bydd gan Ymneillduwyr Cymru titi genan o'r eiddynt eu hunaiu i lefarH droa eu hiawnderau yn y Senedd -un darian beth bynag i ddvogelu eu breinian Arddelwa Mr. Davies hefyd ei fod yn bleidioi i eangiad cyleb yr etliolfraint, a phleidleisiad drwy y t!1gd. Mewn gair, y mae yn ddiwygiwr trwyadl, tnor belled ag y mae wedi cyhoeddi oi syniadun a tiodir y prif bet'hau ganddo yn ei gyfarchiud. Y mae, debygem ni, yn iacii yn ei grado a'i egwydd- oriou, ac ni raid i ni ychwanegu y dymunoin iddo lwyddiant a baddagoliaeth. Am y Hall, Mr. W. B. Hughes, y mi3 yn hynod 0 YDlI a gotalus ya ei gyfarchiad i'r ethohvyr. Ni ellir dywedvd oddiwrtli ddim a pa both yw ei syniadau ar ddim yn raron. Gesyd ei bun ar dir y gall droi ei wyneb y froidd a fyno, yn ol fel y byddo amgylc!iiada:i. Disgybl a chan'yuwr i IarJl Derby ydyw ef, a digon ïr disgybl fod fel ei athraw. Ni wyr neb hyd y dydd heddyw, ac ni wyr yntau ei ban cbwaitli, pa beth a wua Iari1 Derby y Sjnedd nej tf. Dasth ef a'i gyfeillion i swyddau dan yrmvystiiad i ddwyn masnach v deyrnas yn ol i rwymau a chaethiwed y toilau diffvnol-i adferu trcti yr yd, &3. ond wedi cael y swyddau, ni feiddi^ot gynyg ar y dasg bono byd yma, ac ni feiddiant a Idof yn eglur y uyuvgiant bytli ami vhwaith. Po caent ddigon o fwyafrif vn Nhy y Cyffroain, hwyrach yr antnrient, atliebygol iawn y gwnaent. Defnyddiant iaith a geiriau nid i egluro, ond i guJdio eu haucanion felly yn union y gwua Mr. Hughes. Ni hoffai addef ei hnn yn bleidiwr i Weinytldiaetlj Tarll Derby ofall-ii, gan yr ofnai y byddai i hyny filwrio yn erbyu ei etholiad ond y mae pob lie i goeiio mai dyna ogwyd iiad ei feddwl. Dylai yr amhetjaoth Jeiaf o hyn fod yn ddigon i droi y faotol yn ei erllrn ar ddydd yr etholiad. Dyweu Mr Hughes, yr hyn a ddywed pob un 07r blaid bono, ei fod yn bleidiwr i ryddid crefyddol pob plaid, ond y gwrthwynoba y Pab- yudion i gael ychwanog o awd irdol vri y wlad hon. Nid oes uu ymgeisydd. Toriaid.l yn y bly- liyddau diweddaf ya dangon ei wyneb i'r etholwyr heb y udimeiworth ginjerbread hon yn ei law. Meddyliant drin Ymneillduwyr fel plant bach, ond dweyd gair am ryddi 1 crofy ldol, aa yn erhyn Pahyddiaeth a Phabyddion, lant enill irarr fJ. phleidleisiau pob plaid. Y cyfeillion mawrion hyn i ryddid oydwybod, weli'r cwbl, ydyw y rhai a iwria tuat, ac byd yn nod a ddywedant, 03 cant awdurdod a gallu, y rhoddant addysg y genodl yn nwylaw yr Eglwyswvr,—yr yspoiliant yr Ymneill- duwyr o'u breiniau ,maf a gwertbfawrocaf,—y cyraeraut eu plant o'u dwylaw, ac o iditan eu ha- ddysg, i gael eu liaddys^u rn iwa egwyd larion a farna daail a chydwybodau vr .nnoillduwyr hyn, yu surdois Rhufeir:ig—addysg a duedda i arwain y wlad yn ol i dvwyilwch ofnrgoeliou Pabaidd Gweddied Ymneillduwyr y deyruas, ar gael o lion- ynt en gwaredu 0 ddwylaw eu cyfeill:on h În Y mae yr angiiysondeb aydl yn y peth yo rthyn i'r eithaf: son am bleidio rhyddid crefyddol yr YID- neillduwyr, a gwrthwyao'ou Pabyddiaeth, a son am gynlluu 0 addysg i yspoilio yr Ymneillduwyr o'u rhyddid,—ac i wasauaetiu; dy beuion ac egvvydd- orion Pabyddiaeth ar yr uu gvytit. Y mae y datgaaiad a wnaeth Iarll Derby o'i fwriad i roddi addysg y bobl yn Haw v clerigwvr," medd y Carnarvon Herald "yn Jdengwaith gwaeth a mwy gwrtbwynebol i ryddid crefyddol yn awr, nag afuasai vgain mlynedd yn ol, wrth ystyried tueddiadau Pabaidd dosparth mor luosog 0 esgob- ion ac offjiriaid yr eglwys wladol, a'r hollol ddy- gaaedd tuagat ryddid gwladol yn zy tal a tuag at I ryddid crefyddol ag aydd yn anwahuuol gysylltied- ig a'r egwyudoriou hyny." Ymneiliduwyf a disfvgwyr Arfon, y mae llvgaid Cymru arnoeh ? Yr ydych wedi codi ar eioh traed ger broil y Dywysogaeth, nac eisteddwcli i lawr uiwy nes euill eich buddugoliaeth, neu o leiaf, wneyd pob ymdrech er ei heniil. Y mae genycli bethau mawrion ei gwerth i edrych arnvnt i'ch cymhell i egni a dyfal barhid, Nid mater per- soaau ydyw, ond mater egwyddorion—mator yr oes hou a'r oesau a ddeuant. Na fydded yn eich plith yr un Esau halogedig i worthu ei ragorfreint- iau ei hun a'i blant er mwyn unrhyw saig 0 fantais breaenol a thymhorol. Deliwch afael ynddynt faint bynag a gostio hyny i chwi; y maent yn fyrdd g«verthfawrocach na dun a el'wch euill drwy eu haberthu. Yr oedd un peth yn anerchiad Mr. Davies ag oedd yn ddrwg genytn ei weled, os darfu i ni ei ddeall yn iawn, sef ei fod am adael yr achos yn hollol yn nwylaw ei gyieiilion. A ydym i ddeall wrth hyn nad yw ef ei hun yn bwriadu ymweled a'r etholwyr, a'u cyfarch yn bersonol ? Os felly, bydd yu anfantais fawr i lwyddiant yr etholiad. Gallai ef gaol dylanwad ar lawer un sigleJig ei feddwl, oa feddai neb arall mo hono. Ped ym- welai Ù Bwrdeisdreii gyda rbyw gyfaill 0 ddy- lanwad, byddai yn wasanaeth dirfawr i'r actios. Y mae yn sier y byddai yu aberth fawr i Mr Daveia yn ei amgylchiadau trafnidol, i fyned i'r Senedd, ond nid yw aberthau o'r fath i wneyd J cyfrif o houynt ar y fath amser a bwn. Pwy a wyr nad er mwyn hyn y trefnodd Rhagluniaeth iddo ef gyfoeth ac annihyniaeth, fel y gallai ym- gyflwyuo i wasanaeth pwysig ei genhedlaeth yn Nghyngor y wladwriaeth. Yn ei awyddfa, ni all ond gwasanaethu ei amgylchiadau tymhorol ei hunan; fel aelou Seneddol, gall wasanaetbu ei geuhedlaeth mewn achosion annhraethol fwy pwysig na'r holl bethau hyny-achosion eyfiawn- der a gwii-ionedd-acliosion dynoliaetb-aehosion rhyddid gwladol a chrefyd(iol-acliosion yr eg- wyddorion mawrion a osodir allan ganddo yn ei anerchiad at yr etholwyr. Rhodded holl garedigion rhyddid, y rhai ni feddaut yr etho'fraint eu hunain, eu holl ddy- laowad ar waiih. Y mae gauddynt hwythau lawer i'w wneyd er cynhorthwyo yr achos, er na feddant blaidiaiS gallant ymddyddan, ymresymu, ac ymJrechu enill rhai, a chadarnhau ereill gydd yn meddu y bleidlais. Dyger pob punt i'r bwrdd cyfuewid — polvhatling i'r drysorfa. A chaffed Ymneillduwyr a Diwygwyr Arfon yr anrhydedd a'r fraint 0 roddi esampl deilwug 0 efelyhiad ci Gymru oil.

AT ETilOI.WTR CYMREta L1VICRP00T.. Anwyl Gyfeiliion is Chy-letholwyr, Gelwir arnom yn fuan i ymaifer ein hawlfraint fel etholwyr yn newisiad dau 0 bersonau i Gyn- nrycbioli y drefboblogaiddhonynySenodd. Bydd yr etholiad nes ifyn un pwysig iawn, y mwyaf pwysig o'r un a gym'jrodd le yn ein hoes. Y mae ein gwlad mewn cyfnod difritol gvda golwg ar ei i hamgvlehiadau gwladwriaethol a chrefyddol ae nid yw yn gweddu fod yn ddifater ar y lath amser a hwn. Dylem ymdrechu i iawn ddeall ac adnabod yr amser; i gyraedd syniadau a ff irflo barn oll)'J- edig a chy i vyhodol am ein dyledswyddau fel Gwlalwyr a Cliristiouogiou. Ni ailwn ymddwyn yn deilwng ac anrhydeddu3 o'n prolfcs fel Crist- ionogion, os byddwu esgeulus a difatcr o'u dyled- swyddait fol Gwla-lwyr. Y raaa nes portliynas rhwug (iwla-liadaeth a Chrefydd, nagy mae ilawer o honom, fe allai, wedi raeldwl fod. Llefaro Id yr l-Iwn sydl yn "Llywodraethu yn Mreniniaetb dynion lawer iawn yn ei air ar faterion gwladwr- iaethol, ac y mae CrisUonogaeth wedi ei baincanu i gymhwyso dynion i lenwi holl gylchoed 1 y bywyd liwn yu gysta] ag i'w cymiiwyso i f.vynhau yr hwn a adaw. Y mae y blaid sydJ yn awr mewn awdurdod yn y wladwriaeth ar ap^lio at y w!ad i ofyn iddi bar hau a chadaruhau yr a Tdurdo 1 hono yn oi dwyiaw. ByrD pwvs inawr iawn yn Ilais y dref ar v m iter- bydd genym ni fel Cymry ran fawr iawn yn ffuri'- iad Ua:3 y dref ar yr achos, ol y mae dra lluosog o honom yn meddu yr bawl i bleid- ieisio. Daeth y blaid sydd yn awr mewn awdurdod, i swyddi ar y brofFes eu bod yn BrcAectlmists—yn withwynebwyr i Fasuaeh vyd 1; ac yn a-vyddus adferu t:'eth y bara, a ereill. Ec rfm y innnc mown svydi, ceisiant gyfrwysgelu eu bwriadau, nuthwyd yn dog, er gwas=ju yn arnynt lav/or gwr.it'i, a cliael ganddynt fvnegu eu hannanion. LIvu sy.ld yn Hwyr debygol, os nid yn sicr-gof, 03 cant ddigon o aelodau Ty y Cy. tfrodin ïw cf!li)i yn y S me ¡lncsa.f, Q:t phetrus. ant ail osod yr hen dr.ith orthrymus hoio eto ar y wlad, me.vu rhyw fFurf nou gilydd. Nid oes neb a all ragddyfahi pi dryehinah a acho^ai cynygial o'r fath yn eiu gwlal. 2tI,vynhaodl y wlad y fath gvflr-vnder 0 feudithion tymhorol yn y blynyddau diweddaf, er pan sofydlid masnach. rydd, ua ollynga Iiyth mo honynt o'i gafael lie!) yindroeh galed i'w diogelu. Er y pryd hwnw hyd y pryd hlvn, y mae ein gwlad wedi bod yn dnwel a heddychlou hyd yn nod yn yr amser yr oedd rhvfel" oedd a therfysgoedd yn llouwi pob gwlad arall yn Ewrob, Miloedd ar liloelu o deuluoedd fig oeldvnt cyn hyny yn wasgedig eu cyflwrgan brin- der ae angen, ydynt yn awr yn cael eu gwala a'u gweddill 0 fara. TlorH a nifer tlodion yn lleihau bob blwyddvu. Cyfiifon cyllidydly wodraeth bob tri, mis, yn dangos foil gwaitli a masnach, a chythvr] cylfre liuol y wladwriaeth mewn ansawdd iaehus a dymunol. Argviriod lo ld yr ychydig brawf a gafo 11 Masnach Rydd eisoes, laweroedd ag oedd- ynt ar y oyiittc v. i wrtbwynehwyr penderfynol iddi, fe! y maeut erbyu hyn yn mvsg ei phloidwyr mwyaf gwresog Bydd y bleidlais a roddwn yu yr otholia 1 nesaf vn uu bwysig iawu yn ei chysylltiad a'r achos hwn. Dyiem dlwys ystvriel a allwn ni bleidleis- io yn yr etholiad droa rai a b'ei lleisient yc. y j Senedd drou a h'eru yr hen "D led ifau Anwir lIyny "I ytn ihwelyd v tioliou oddiwrth farn, aT i ddwyn barn angeuogiou y tir—el y byddo g ve I Iw. on yn yspail id lynt as yr anrheithiont yr amldi. fad," hen fod yn gvfranogiou o'r euogrwydd, ae felly o'r was ddwyfol a gyhoeddir yn eu herbyn. Yr yrapryd, neu v gwasanaeth a ddewisa, yr hwn sydd"Dad yr amd lifaid.a Barnwr y gwedd wonynei breswylfa sanetaidd," yw,—"Datod rhwymau an- wiredd, tynu ymaith feichian tryraion, gollwng y rhai gorthrymsdig yn rhyddion, tori p )1) iau,— tori eiu bara i'r newvnog—dwyn y crwydriaid i dy—dHiadu y no.-t.h—d?va!h.t yr en?id cystL'd hed. •b- Ail osod detldfyr yd fyddai, mewn geiriau anwii-(,,?l,,l iin Irae.-latlwy- law miliynau, ??sod yr hen feichiau trvmion ar ¿Il II \,saw \'dJau "'0' 1 l' 1 lM-g-vyddau, g.vasgu ar y gorthrymedig, dwyn bara y cewynog oddiarno, a phlethu iall trawster creulawn am yd Ifau y trueiuiaid. Rhyf.dd goy- mamto fygythion a gwaeau a gyhoedda yr Ys- I grvth3 yr yn erbyn v rhai a wijant hyn, ac mor uch1 el1 ycodir barn y tlawd a'r gorthrymedig yn v gair. Pan y maeyr Arglwydd yn coffau esiamplJosiah dduwiol wrth Saturn ei fab annuwioi, ere a ddv wed—"Oni fwytaodd, ac oni yfodd dy dad, ac oni wnaeth efe farn a chyflawnder,yn,t y bu dda iddo ? Efe a farnod 1 gwyn y tlawd a'r angonog yna v jlwyddodd onid fy aduabod i oedd hyn ? medd vr Arglwydd." Jer. xxii. 15, 18. Ni allwn ni yn ein byw v/eled, pa fodd y gall neb sydd yn ystyr ied ac yu crynu wrth Air Duw, roddi ei bleidlais yn yr etholiad dros un ymgeisydd ag y byddai dim lie Ïw amheu ar bwnc masnach rydd. Y mae pleidleisio dros bleidwyr rhyddid masnachol, ac yn erbyn dynion a drethent fara y tlawd, yn dyfud yn ddyledswydd grefydllo1 arnom, 06 y Bibl sydd i fod yu gyfarwyddwr a dysgawdwr ein crefydd. Mewn perthynas i waddoliad Coleg Pabaidd Mayuooth, nid oes yn ein mysg ni fel Cymry gys- god 0 wahaniaeth gotygiadau. Yr ydym wedi ein cyfan-gysylltu yn yr un meddwl a'r uu farn ar y mater hwnw. Credwn oil mai trawster a chamwri ydoedd y weitbred Seneddol hono a dyrchafasom ein llais yn ei herbyn gyda chorff Protestauiaid y devrnas gyfunol. Ewyllysiem oil o'n calonau weled ei diddymu. Ond ymddengys hyny yn beth anobeithiol am ryw dymor, er yr hyderwn nad pell iawn ydyw y dydd i hyny gymeryd lie Gyda golwg ar y mater hwn, nid oes ond ychydig o ddewis rhwng y ddwy blaid wladwi iaethol sydd yn awr yn ymgais am ein pleidleisiau ond hyn, saf fod uu o'r ymgeiswyr, Mr. Ewart, yn wrthwyneb. wr penderfynol i bob math 0 vraddolion at achos- ion crefydd-i unrbyw blaid mwy na'i gilydd. Yn hyn y mae efe o'r un golygiadan a chorff rnawr Ymneillduwyr Protestauaidd o wahauol onwadau yn Lloegr a Scotland. Am Iarll Derby a'i bleid- wyr, nid ydynt yn meddwl cyffwrdd blaenau en bysedd a gwaddoliad Maynooth mwy nag y tnae Arglwydd John Russell a'i bleidwyr ef yn meddwl gwueuthur hyny. Yr oedd lluaw3 mawr 0 bleid- wyr y llywodraeth brosenol Yl1 bleidwyr gwresog i Svr R. Peel, pan ddygodd y mesur hwnw yn mlaeu, a riioddasaiit eu cynorthwy eguiol iddo i'w gario trwy y Senedd. Llefara swyddogion y Ilyw- odraetb yn gyfrwys a gwagelog iawn ar y mater. Ewyllvsiaut roddi rhyw led obaith i'r wlad y bydd iddyut, rywbryd, hwyrach, feallai, oa hyn, ac 03 y llall, gymeryd yr acho3 dan eu hystyriaeth ewyll" ysient droi Maynooth er mantais iddynt yn yr etholiad; ond chwarddant am ben ehndrwydd y bobl a gymerent eu twyllo ganddyut, wedi i'r oth- oliad fyned heibio; a diogelent eu hunain yn nghysgod y rhith addewidiou amwys a roddasant. Gwyddant yn eithaf da na dcliclaon i un lywodr- aeth ddileu gweithred gwaddoliad Maynooth, os na bydd yn barod i fyaed yu llawer pellach na hynv, s-f i ddileu yr EJlwys Brotestanaidd yn Lwerddou fel aefydliad gwladol ac nid llywodr- aeth Iarll Derby ydyw yr un a feddylia wneutbur hyny. Y mae un poth arall 0 annhraethol bwys i ni i'w vstvried gyda golwg ar yr etholiad dyfodol; sef arddatganiad Iarll Derby, pan gymerodd awen- au y Uvwodraeth i'w law—sef yr amcanai ddwyn yn mlaeu drefniant 0 addysg i fod dan oruwcholyg- iaeth Clerigwvr yr Eglwys Sefydledig. Pe na buasai dim ond yr ystyriaeth hon yn nnig, d.) lasai fod yu ddigonol iu cyffroi fel Ymneillduwyr Pro- testanaidd, 10, ac i gyffroi Eglwyswyr efengylaidd hefyd, i wneuthur ein gorau i gael awenau y lIyw- odraeth 0 ddwylaw y neb a djimlai ar ei galon wneuthur y fath beth. Pan edrychom argynydd dychrynllyd. Puseyoeth, neu Babyddiaeth yn yr Eglwys Sefydledig o fewn corff y blynydllau di- weddaf; y lluaws mawr 0'1 chlerigwyr a aetbant yn Babyddion cwbl oil mewn enw yn gystal ac mewn egwyddorion, a'r lluaws sydd yn myned yn barhaus:—byddai trosi Goruchwyliaeth addvsg ein plant i ddwylaw yr offeiriadaeth yn drychineb ofuadwy i feddwl am dano. Y dydd duafa welodd ein gwlad er ys oesau lawer, fyddai dydd rhoddi grym cyfraith i'r cyfryw fosur yn ei Senedd-dai; 'ie, dydd llawer duach UfÙ dydd a fellditbiodd Job 1 gynt a fyddai mawu gwirionedd. Y mae yr byn oil sydd -verthfawr ac anwyl genym yn ein crefydd a'n rhagorfreintiau, yn yr eleugyl a'i hathraw- iaethau a'i hendithion, yn galw arnom, ac yn ein rhwymo i ddwyn ein pleidlais allan ar ddydd yr etholiad er diogelu mwynbad y rhagorfreintiau etholiad er diogelti inw,, hyn i ni ac i'n plant. Pleidieisio dros ymgeisydd a broffesai ei fod y.i bleidiwr i weinyd lia-Sth Iarll Derby, fyddai yn fradychiad o'r egwyddorion y proileswn ein bod yn eu credu fel gwirioueddan Dwyfol, ac yn eu caru yn fwy ua'n bywyd. Y mae llawer o ystyriaethaa pwysig ereill a eniJ eu crybwyll, vn galw am i ni.gydweithredu a phloidwyr rtsyddid trwy y deyrnas gyfunol yn yr etholiad sydd i gymeryd lie. Gobeithiwu yn hyderus na bydd yr etholwyr Cymreig yn Liver- pool yn ol o hyo,-y tallwn bwys ein dylanwad fel etholwyr o du cyfiawnder gwladwriaethol, a rhyddid crefyddol. Geill y Senedd a etholir bar- hau am saith mlynedd, a gall llywodraeth o ys- pryd ac egwyddorion yr un breseuol, wneyd au- rhaith ofnadwv mewn saith mlynedd o amser; os rhydd y wlad raff ifIdi drwy ethol diôOIl 0 gefnog- wyr iddi gario allan ei bwriadau.

ADDIIF.SS TO WITrl P.FEl- To THEIR DUTIIR-S AT THE APPKOACHINU- etkctton Trinitarian Protestant Dissenters are no insignifi- cant portion of the Electoral body in this town and throughout the kingdom. The part they may take in the present momentous straggle i3 of great im- portance to their own honour and consistency, and will have a material influence on the result of many Elections besides that of Li verpool. Whatever attempt may be made to draw away attention from the real question to he decided hy the approaching General Election—that question is a very simple one. The constituencies of the three kingdoms are appealed to for the purpose of determining whether the system of commercial policy established by Sir R. Peel, and carried more fully into operation by Lord John Rus- sell shall be reversed as unjust and unwise, or shall he maintained and gradually perfected by the applica tion of its principles to the complete removal of all re- strictions on the trade and commerce of the country. In addressing Dissenters, it is not necessary to ad- duce arguments in favour of commorcial freedom. With few exceptions, they are, and ever have been ardent advocates of that enlightened policy, the effects of which have now been ascertained hy the experience of several years. Its inestimable value has been de- monstrated by the vast increase of our trade and commerce, by the continued productiveness of taxa- tion notwithstanding the large repeal of taxes by the increased employment of the industrious classes without any reduction of w:tges-ai1:I by the abundance and cheapness of the prime necessaries of life—producing as its natural results, a diminu- tion of pauperism and crime, and the universal pre- valence of contentment, loyalty, and peace. True religion leads all who feel its influence, to consider the poor, to look even with deep interest on the con- dition of the millions who are doomed to toil, and who can at best earn for themselves and their families only a moderate share of the necessaries and comforts of life. It was the confident hope that the condition of the working classes would be ameliorated by the removal of the taxes on Corn and other articles of or- dinary consumption, which nerved the exertions of Christians and philanthropists in that protracted struggle which was finally crownerl with success. The result has more than justified their anticipations. Plenty blesses the land. There is bread enough and to spare. Humanity, benevolence, and religion, unite their voices in calling upon every man who prizes these blessings, to put forth all his energies in securing the return of staunch Free, Traders to the Commons House of Parliament. Their continued enjoyment is nbsoluteiy essential to any improvement in the sanitary, the educational, the moral and the re- ligious condition of the people. Now, Lord Derby and his colleagues are the open and undisguised oppon ents of this system. In that character they attained to power. They avow their conviction that it is wrong in principle, and ought to be reversed. They assert that it is unjust to the owners and cultivators of land, and they declare their fixed determination to compensate that class for the supposed injury they have sustained. Every candidate for a seat in Par- liament, however smooth and fair his pretensions, who is a supporter of the existing administration, ought to be strenuously opposed. Let no such nlan be trusted. If you wish the blessings that have llow- ed from Free Trade to be filched away,—if instead of advancing in the oareer on which the Nation has so auspiciously entered—you wish that we should go back or at least stand still—if you are willing to see the contest of class against class perpetuated and em- bittered, illciteall of dying away by the permamcut es tablishment of justice to all classes—if your desire be that the example we have set before other nations of a generous policy should be misrepresented by our own follvas a failure and a mistake—and then its ex- tension throughout the world retarded and discourag- ed—then you will give your votes to Mc. Kenzie and Turner. If on the other hand your object is as we firmly believe it to be-the reverse of all this—then Cardwell and Ewart will have your support. Among the many attempts that are made to dirart the attention of electors from the true and only point at issue—viz.. Free Trade—there is none more diligently persisted in than the cry about the preva- lence of Romanism, and particularly about the en- dowment of Maynooth. As this is a point on which Dissenters are very sensitive, and as they are con- scientiously opposed to the religious sentiments and practices of the Romanists—and therefore justly anxious to avoid everything tlt,.t might indicate in- difference to the errors of that system—the bearing of this subject on their conduct at the present Elec- tion demands careful attention. G-reat effort;, are mailc just now manifestly for party purposes, and in many instances by persons who know little and care less about religion—to represent the support of Liberal candidates a3 calculated to encourage the growing power of Popery. From this pretended fact it is inferred, that it is the duty of all good Protestants to assist in returning Protectionists, or at least men who will give their voice and vote to maintain Lord Derby and his colleagues in office-all good Protes- tants being, as is implied in the argument, Dread Taxers. Now conceding, which we most willingly do, that it is the duty of Dissenters to oppose all grants of money by Parliament for religious purposes—and conceding, further, that grants to Romanism are more objectionable than any other,—still the question arises—Is the Ministry now in power less likely to continue the endowment of Maynooth, and similar payments from the public funds, than a Liberal Ad- ministration would be ? What say the antecedents of the party, and what say their recent declarations on the subject? Have not the Tory party always been the most decided advocates for religious endow- ments—those to the Romanists not excepted? Was not Maynooth first quartered on the public by Mr. Pitt at the time of the union with Ireland aud that too, (as many persons well able to judge contend) as part of the compact-as one of the conditions of the union, and which, therefore, national honour compels us to abide by ? Have not the Tories always been the most strenuous supporters of the scheme for en- dowing the Papal priesthood in Ireland? Is it not a fact that Sir R. Peel had the support of the great body of those who now call themselves Conservatives in carrying his Bill for the permanent and augmented endowment of Maynooth ? Did not the present Premier deliver a powerftd and effective speech in advocacy of the measure ? How many of the present Ministry voted against it, or have ever uttered one syllable either before they came into power or since, indicating any intention or wish to withdraw it ? Has not Lord Derby very recently distinctly declared that he has no present intention to interfere with the settlement made by Sir R. Peel's measure ? The truth is, there is not the shadow of a probability that either the Maynooth endowment or any other grant to Romanism, will ever be withdrawn, whatever party may be in power, so long as the Irish Church remains in its present state, and other bodies of pro- fessing Christians continue to receive money from the public purse. Away, then, with the impudent pretence that by voting for Mackenzie and Turner you are supporting Protestantism, and opposing Po- pery. It is not true. The cry about Protestantism being in danger is a mere delusion but even if the danger were real instead of being a mere election- eering sham, the Conservatives are not more likely to protect it from the attacks of the Papacy than their political opponents. A Ministry of which Lord John Manners is a member, and which has bestowed the first place of patronage that came into its hands 011 Dr. Thorp, a decided Piv eyite, is far less worthy of the confidence of real Protectants than one which placed Dr. Sumner and Dr. Musgrove in the highest places of the Church, and which has, in the distribu- tion of its patronage, shewn a decided leaning to the Evangelical party. The wretched attempt of Lord Derby to manufac- ture political capital by declaiming about Demagogues and Democracy, was utterly unworthy of his station and character. If ever there was any danger to this country from that quarter, it originated in the ini- quity of the Corn Laws. Oppression and injustice in Governments is the aliment on which Demagogues live,—take that away, and they die. Since the repeal of the Corn Laws, the power of ultra-democracy has  been languishing and has at, length expired. The land is now one uniform scene of harmony, loyalty, and peace, with the exception of the miserable wail of a few grumbling monopolists, bemoaning the loss of their unrighteous gains. The noble Premier must have been hard pressed, when he stooped to the paltry artifice of representing his predecessors in office as the patrons of Democracy, and his own advent to power as the salvation of the country from Repub- licanism. Ludicrously absurd, however, as the insi- nuation is, it is not without significancy, coupled with the distinct intimation that, in his opinion the educa- tion of the people ought to be regulated and controlled by the Clergy, it shows very plainly to what parties he looks for support, and that he is not ashamed to pander to the worst passions of the worst portion of the Aristocracy and the Church, in order to bolster up his power. Let every elector who wishes to see a prudent and constitutional change effected in the representative system, which shall render the voice of the House of Commons what Lord Derby virtually I admits it is not now— a true expression of the intelli- gence of the nation, and who wishes that the educa- tion of the people should be conducted on principles I of justice and freedom, take care to use his power in sending men to Parliament who will relieve his Lordship from the burden of office. Brother electors,—we make this appeal to voii under a deep conviction of the important issues that hang on the approaching content. Be trne to your: own principles, which are those of equal laws and equal rights to all. Stand firmly hy the interests of the working man, whose comfort, and that of his family, depends on the abundance and of food, which nothing but Free Trade can secure. Be not deluoed by a spurious affectation of zeal for Pro- testantism, assumed for party and political purposes, but refuse your votes to men who degrade religion by seeking to ally it with injustice and oppression. If an extention of the suffrage, and the freedom of your schools from clerical domination, are objects to which you attach importance—then, assuredly, the sup- porters of Lord Derby are not the men for Yon. Every consideration that can he adduced—wr as? p(?ot in which the KUbjwt c?n he viewed, points to rC.AtIVDl W ELL and EWART as the candidates entitled to your votes, THOMAS BLACKBURN' H. STOWK BliOWN THOMAS HenLEY. WILLIAM CROSFIELD JOHN FOULEKS. RnHEltT GEE. JOHN HUG 1 [ES J- R..TEFFERY. RICHARD JOHNSON THOMAS LLOYD. TrtOYtAS MORE CROFT J. A. PIC TON. THOMAS PIERCE. DAVID PRICE. ELIEZER 1*1 G H. T. STAMFORD RAFFLES. WILLIAM ilE ES. WILLI AM P.! *BEPiTS. CHARLES ROBERTSON JAMES STITT. OWEN WILLIAMS. PETER AVILLIAMS. THOMAS WYLIE. I

EIS'I'EI,IDFOI) Y CY?,1. I EISTEDDFOD Y CYMAR. Cynhaliwvd yr Eisteddfod hon mewn ystafell per- thynol i waith y Cymar, ar y (Oerl o Fai diwcddat, pryd y cymervvyd y gadair gan y Parch. John Jones (Llangollen gynt), a'r is-gadair gan air. D. Evans, (Dewi Haran,) am 3 n'r gloch yo y prydllawn, Beini- iad y cyfanso<illi;;(\an d<)edd y PFelt. I., Ellis, (l'yn. ddeiw); y beirni id cerddorol ydoedd Mr. John Thom- as, (Icuan Ddu,) a Mr. Llewelyn Williams, t'aerphiii, ydoedd v Telynor. Yr oedd yr ystafell yn oriawn n ymwelwyr parch liS o wahauol barthau'r wlad, ac yr vdoedd yn eu plith am ryw fcirdd campus. Gwedi i'r Llywydd agor y cy far fod, gal'.vyd ar v Parch. R. Ellis i ddarllen ei feirniadaeth, a dyma fel y dyfarnwyd y gwohrau — Am y Traithawd gored ar Yr achosion sy'n peri fod sefylifa y gweitbiwr yn gwaetbygu yn ngwyneb cynvdd masnach." Dyfarnwyd £ & i Ei- ddil Ifor, a ti 10s. i John Hees, Pendaren, am yr ail oraf. Am y Mry'.dest oraf ar Iios^iad \,1' Amazon," Dyfarnwyd £ 3 i Dcwi Wvnn o Esylit, a £\ \Os. i'r Parch. Evan Evans, Nantyslo, nm yr ail oraf. Am v Traithawd goraf ar tlanes Haman a Mordecai— gweredigaeth Mordecai a'i genedl, yn nhyd a l'hy, mwysiad o'r eyfrvw at yr oes hrescnol." Dyfarnwyd £ 2 i David Williams, Kendle, a Cl i Caleb Recs, Dowlais, am yr ai! oraf. Am v Traitilawd goraf ar Ddyledswyddau rhieni tuag at eu plant." Dyfarn ,ig a t ett i), lai,. t 11 I)yiarn wyd y brif wobr i John Rees, Pendaren, ond gan nad oedd yn bresenol, uis gellid ei wobrwyo vn ol telerau y Pwyllgor. Dyfarnwyd Traithociau liafvdd Howeils, Treoes, a'r ciddo Ishmael Williams, l)inas, yn gylar- tal, fel ail oi-af*, a rijaiiw,id El Am y Fawlgerdd oraf i feistri presenol gwaith glo Trocll- v rhiw;" rhanwyd £ 2 2s. rhwng Evan Richards, Eirw, a Dafydd Howeils, Treoes, am yr ystvrid hwy yn gvfartal. [Gwelir Mawdgenld 31 r. Howeils mewn colofn arall N,ii v i-iiif%,n lj"ii.] Ain y 12 Engiyn Am- odl union, crychgymeriad) goraf i Mr. Jabt-z Thom- as, goruchwyliwr gwaith y C'ymar." Dyfarnwyd y wobr ( tts. Is,) i Evan James (fenan ab lago), Pont y pridd. Am y 6 phcnill goraf ar Ddefnyddioldeb glo," yn nghyd a ehyfieithiad o'r unrhyw i'r Saesneg. Dyfarnwyd y wobr (t I Is.) i Evan Llewelyn, Maerdy Dinas. Am y gan oraf ar Ddyledswyddau pluntyn tuag at ei rieui." Dyfarnwyd y wobr (Ills.) i Evan James (leuan ab lago). Am y gan oral fel Cyng- hor i dafarnwyr i gadw rheolau da yn en tai, &e." Dyfarnwyd y wobr Pendaren, ond gan nad oedd yn bresenol, cyflwynwyd y wobr i'r ad orstf, sef Walter Thomas, Llanelityd. Am yr Englyn gorat n" tsttmu. Uytainwyd y wobr (os.) i Dewi Glan Taf, ond gan na 1 oedd yn bresenol, rhoddwyd y wobr i'r ail oiaf, sef E. James (Ieuan ab lago). Englyn tri ban i'w osod Ar fedd y diwedd- ar fardd Siarns o Gefn Tylchau." Derbyniwyd 31 o gyfansoddiadau, ond nid oedd un o honynt yn toil- yngu'r wobr, sef 10s. Y gystadleuneth ar ganu, "Jleib y Wen ynys. Yr oedd tri o Gorau, sef Cor y Cyfeillion, C'or Aberdar, a C'hor Llanihtyd. Dy- farnwyd y wobr, sef £ 2 i Oor Llanilltyd. Yn y gvs- tadledd ar ganu, LJythyr De;,o Bah," F oedd p(l air o jrantoresau, sef Yr hen N:tllllli o I erthyr, Mrs. Rosser, Miss Howen, a Ruth. Dyfarnwyd y brif wobr (15s.) i Naomi, it'r ail wobr (IOs. i Mrs Rosser. Yna g-wedi iddynt amlygu eu diolchgarwch i'r Liywved, &c., terfynwyd y cyfarfod yn brydlaun, ac attli pavvb i'w fl'ordd YI) Ilawen wedi cad en llwvr foddloni. [Pyfvnwyd yr banes yna o lythyr a dderhyniasom oddiwrth Bwyllgor yr Eisteddfod. Ond dywed j Lili I'ytatws" mai 4 o'r gloch yr agorwy 1 (Irw, %,r ystafell, ac nid 3 fel yr oeddis wedi wedi achosi llawer o fudd i'r gwestv sy mewn cysyiit, iad a'r ystafell—na bu i neb o'r Beirdd oeddynt ore senol ar.crch y cyfarfod, oddieitbr Dewi Haran, yr hwn a atlroddorld engivii i'r Llywydd—fod Natli-n Dyfed yn dywcyd i absenoldeb John Rees gael ei achosi trwy i'r Amserau (mewn gwall argraff a (I li wvgiwyd yr wythnos ddilv no]) iiysbysn nmi ary 18ed o Fai v cynhelid yr Eisteddfod -i ddibeureb gael ei gwnevd gan un o aclodau y Pwyllgor, yr hwn a rldy wedai i J. Rees gael hysbyslen yn uniongyrch wllli- wrth v I,Iyr%yild auilvg,,i tiati wedi deall fod presenoldcb yn un o amodau yr liysliysleii-i Dewi Haran gynyg fod i J. Itecs gael ei wobrwyo— i loan Emiyn ddweyd y byddai liviiv yn fifreolaJild- amddilfyn cymeriad yr Amserau, a dweyd am ddiof&l- weli d-I yr Argraffydd. Dywed ein gohebydd yn mhellaeb, i'od rhai yn ystyried vmrfdygiad y Pwyllgor gyda'r Traithawd ar Ddyledswyddau rhieni tuag at eu plant," yn annghyson a'i ymddygiad gyda'r I, 12 EnIYII," a'r "Cvrighor i dafarnwvr, a bod yr Eis- teddfed wedi myned heibio yn lied ddib'eser, ac na chafodd pawb eu liwyr foddloni.—GOL.] BE!RNIADAKTH Y CYFANSODDIADAU. J Dywed ysgrifenydd y Pwyllgor i'r Beirniad dvsg | edig wneyd y sylw eanlvrnd cyn darlien ei Feirniad- at,tti, I)fi g-enyf weied fod y wlad yn teimlo cv maint o ddyddordeb yn yr Eisteddfod hon, ae i gyinf- er o Draithodau llafurfawr a Barddoniaeth gnmpos ddvfod i mewn, yr hyn, er ei fod yn mwyhau trafferth y Beirnia l yn ddirfawr, eto, sydd yn anvydd eglur o ,,Yi)y,],] f,leiioriaeth (ii-s- gwvl i mi svlwi yn fanwl ar ragorion a ch>>'di s;iau c'.nifer o gyfansoddiadau meithion—digon vw dethol y rhai llwyddianus o blith y lleill, gydag ambell nod iad i ddanos])aham. I. Traithawd ar Yr achosion sy'n peri fod sefvil- fa gvpcithiwr yn Rwaethyan yn wyneb cynydd nach." Derbyniwyd saith Traithawd ar y pwne pwysig hwn, a pbob un o honynt yn 0 c; r o ymchwil a 1. "Ernest Jones." 2. Y gweithiwr a'i vsbryd;" casghxld hwn lawer II bethau gwerth sylw, ond rid yw er hyny yn gsftn soddiad campus. 3. Gwladwrcofnoda yntau luaws o ffeithiau ystadeg.d, ond ymgsdwa yn dra pheil oddiwrth y pwne. 4." Danielnid yw Dan iel yn dvfod yn agos iawn at ei bwnc, llawer o beth- au anmherthvnasol. o. "Valentine o'r Bedw Traithawd goleii ac argrr.fiTifidcd, yn (III.N n ei bwnc o'r dechreu i'r diwedd, gvda rhai gwallau icithyddol n. "Sam Ben Tai-w Traithawd llafurfawr ywlr eiddo Sam, yn eymeryd golwg eang a ehyfTrediuol ar y pwnc, yn hytraeh ironnod 0 bethau, ar nad oedd y testun yn ei geisio ganddo. 7." Maewy Hach;" dyma draithawd gorchestol a grymus, yn dilyn y pwne yn well na'f llcdl 011, a( yn nodi alian yraehos. ion yn fanylacb. Ei -iddo efyw v brif wobr, a Sam Ben Tarw," vr ail; a phe buasai trydydd, buasoi "Valentine o'r Bedw,n deilwng iawn o honi. Car wn weled y tri Thraithawd mewn argraff. C,,e-Z- Rlit)d(iir Beirnia.laeth y Cyfunsoddiadau ertiil yn ein rhifyn UCS;lf.- ( "')L. ————————————.——?.—————?.. ——————— ?

NEWYDDIQN CYMREIG. ,r 11 GO a LR-DD. JJArciinadoenn. — (iw euith, o 13s. i los. 6c. yr lfi<; o bwysau Ilaidd, o 9s. i lOs. yr 147 o bwysau Ceiich, o 5s.fic. i7s. yr lOo o bwysati; Blawd t'eircb, o 13s i 14s. yr 120obwvsau; Cloron, o 5s. i 7s. v 210 o bwysau; Ymenyn fires, o 9c. i lie. y pwys eto hallt, o 61c, i Hie. y pwys; YVyan 15 am 6 cheiniog. ^r anifeiliaid yu dal yn agt s i'r uu piisiau a'r wyth- nos o'r blaen. Y g-.vartheg a'r moeh yebydig yn UWI), a'r erlTylau .vchydj yn is. CAERGYBI.— Dydd lau'r Derchafael, cynhaliwvd cyfarfod Te yn n^bapel y Wesleyaid, Caergybi, am- can yr hwn ydoedd lleihau y ddyled svdd ar yr add- oldy. Ar ol tal\! pob costa! eafwyd forI yr elw vn £ 24. Ni welwvd mwv o gvdymdeimlad gwahanol enwadaa y dref un am^er, pob plaid a gvnortbwyodd yn yr achos hwn. Taled Pen mawr yr cglwJs idd- ynt am eu caredigrwydd.—Goh'dn/dd. BALA.—Nos Fawrth, Mai 23ain, traldodwyd dar lith ar 11 letian Gwvncdd," yn nghnpel y Trefnydd- ion Calfinaidd, g-nn" y Parch. T. Roberts, (Scorpion,) Llannwehllyn- Llywyddwyd gan y Parch. J. Parry, yn absenoldeb O. Richards, Ysw., M. D., F. R. C. S. Trwy ryw anfTawd, ac y mae yn haws cael esgtis na rheswm, ni wnaeri y cyfarfod iiiir hysbys ag y bwr iadwyd ac o'r berwydd, ni ddaetheynifcr yn nghvd. Hvderaf ein hod wedi teimlo gwirionedd yr hen ddi bareb, gwaith i bawh awaith i twb." Ond er y cyfan, daeth v rhai mwyaf coethedig o'r dref a'r gv- mydogaeth yn nhyd. Parbat del y darlitliydd parehns am ddwy awr, heb i neb gael en blino a meithder, na'u siomi a gwngter. Yr oedd pub braw ■ddegyn flysu;leirio gall loewder ei athrylitb, nertli ei liyawdledd, a gryin ei ddysgeidiaeth. Credwn ein bod yn gwneyd gwasanaetb a'11 cenedl, wrth ei bar gymell i sylw. Na fydded yn fnd wrth un dref nft plientref t 'IVv (ivinrti l,eill),-Iia(ir. Frodvr llenvddol Ffestinioc, Pentrefoelas, Llanrwst, Llanidloes, a Llangollen,sicrbewch ei chlywedigaeth, a Ilyny pyda brvs -fl. ?l. Unnnn ( Y?rr.L?jnu?j, ?fno?nn !)!n'cn A FF[.)\T. —Cynhnliwyd (-yfmfod ch'?cch wythnos.d vr undch ucbod yn Pcntre'rfoelas, Mai y 24ain a'r 2oain. Yr nedd y ?wein:dn?i?n ''ani' no) vn bresenol ar vr ach lvsur: — O. 0wen?. Rhesycae; H. 't'ho?'a?. Rhns; D. Price, Dinbych; H. Pugh, Vlostyn; M. Lewis, Tre- ffynnon R. Williams, Bsigillt; H. Elli. Corwel W. Lloyd, Wern ac E. Lewis, Dciydd Elen. Yn mhlitb pethau eraill, pend erry n wyd fod i'r cyfarfod nesaf gael ci gvnal yn v rabernacle, Tivffynon, d vdd Mawrth a dydd Mercher, y Gcd a'r 7fed o Orphenaf nesaf, pryd y disgwylir i boil weinid.gion yr undeb fod yn bresenol, a chvmaint air a alio o ddiacomaiu a chenhadau v gwahanol eglwysi. Mewn cysvUtiad a chyfarfod Tred'ynon, cynhclir un yn Rhesycae, i ddtchreu ar y 7fed o'r mis a ncdwy ',ac i harhau dfos yr Sred, a disgwylir y bydd i'r gweinidogion a lIdd- ont i'r cyfarfod cyntaf, rcridi eu presenoldcb a 11 eyn- northwy vn vr olaf hefyd. UNDED TKEFFYNON.—Cvnbaliodd Gnarc le. ir .van.. yr Undeb hwn ell evfarfod pymthegnosol ddynd Gwener vr 28ain o Fai, pryd vr ocli,l N-T) bresenol vr Archddeacon Cb>n>-h, Cadeirydd, f". r C vnvyarcheul- waid, a IH n'r Gwareheidwaid pres. nol Dar llenw yd cofnodion y cyfarfod blaen<>rol; tal wydi'r tlodion er y Bwrdd o'r blaen, rhandir Tre nvcon, £ 130 15s. 2c.; ihandir Wyddgrug, £ 157 2s. 2c. rhandir Whitford, £ 93 15s. 5c. Cvfan- swin, £ 381 I2<. 9c. C.vfodai Cadbcn Morgan, a dy. wedai f.>d tr< thi yr Ulldch yn mwyhau v naill flwvdil vn ar ol y llall, a'i fod ef 111 priodoli hyny i rad ian mawr i ddinvg I.;ofal, [lid ile i ofni fod llawer yn der- hyn arian nad yw yn elusen iddynt en cap!; er pn.fi hvn. cyfodai gwraigweddw yn mhlwvf TrefTynnon wedi bod yn dfrbyu 4s. fie. ) n wythnosol, ac ar yr un pryd m-edi -4I- _uo derbyn ugeinian o bnnoedd oddiwrth waith mirni a buasai yn parbau i'w dderbyn o hyd, oni buasai i'w hamrylcbiadau ddvfod yn hysbys: pendertynwyd, gan hyny, yn nn llais, ar fod i'r gwahanol b I w v fv, I d alw eyfi'.rfodyd l er chwilio i amgylchiadau y rhai svdd yn derbvn elusenau gan y plwyfydd. Yn pi Ill.vf*r v *,v, I r (ie,id vii v tv ar n(.'cg Y cyfarfod diweddaf )60, el: hyny derbyniwyd i fcwn Id, a gollyngwyd il alian. Y n;fer presenol yw 163- i z,,Il 'vtigwyd i I alliati. Y ii.fer pi-eseilil l yw 165- C A E RN P, FoN.- Yr ydym yn deall fod dynion ieu- angc y dref hon wedi c;iel ffafr eu nn istri i gau f siopau am 8 o'r gloch yn yr hwyr, bob nos yn ystod yr haf, oddieithr dvddiau (fair neu farchnad. Yroedd- ynt yn dechrcu ddoe. DAMWAIN ANGRUOL—Trwy ryw anfTawd, aeth Robert, nnb Abel Jones, cigvdd, gynt o (raeriiarfon,o dan yr olwynion ar v rheiiffordd, yr hvn a aehoso id ci farwolaeth yn mhen ychydig oriau. Dygwyddodd byna ar vr 21 ain o Fai. CAERNARFON. —Wythnos i ddydd Sadwrn diwedd- ar, taftodd H. Hughes, cigvdd, yn v dref hon, gyllell at ei wraig, yr hon aanafwvdyn dost. Dywedir fod rhai o'r cigyddion a gymerant y safieoedd to cefn i'r farchnad yn Ngbaernafon, yn achosi llawer o aflou- yddwth a blinder i fasnach wyr cyfiifol bob wyth- nos. CAERNARFON.— Yr wytbnns n'r blaen, bu can gith, eiddo Edward Fouikes, crydd. yn y drcf hnn, gath bach a chanddi bedair coes ol, a dwy arynffoti, un Hygad yo nghaool y talern, a clall dufod yn v genau P,r,TilESDA.-Ar yr 21ain o Fai, anafwyd amryw ddynionyn chwartd lechi y Penrhyn, trwy i ddernyn o'rgraig syrthio i'r chwarel. Dywedir fod yranSawd wedi achosi marwolaeth rhai o'i- gwe;thwyr RHIWABON. — Dywedir fod rhyw rai o (!cttlti Hen- git mcwn rhai gweitliydd yn ngbymvdogaeth Rhiw- abon, yn dirwyo y gweithwyr Cymreig am siarad efl liiaith eu hunain Y CF.NHADWR 0 LmEllfA,- Dywed y Cnrnerrvnn Herllld fod didwylledd y Parch. Dr. Wood, yr hwn a fu trwy ranau o Fon ac Arfon, yn casglu at ei gapel yn bur amheus, ac y dylai y Cymry fud ar eu gochel- iad gyda dyeithriaid o'r fath. RUOSTRYFAN A Rili)SNENA-I.-Y mae preswylwyr y dliwy ardal ymayn awr o dan b!a y Freeh Wen er's oddeutn tri m's, pan y mae prcswylwyr ardal y Dolydd VB en canol fel Israel gynt yn Gosen, heb deiinlo dim o'r pla, a hyn sydd i'w briodoli i lanweitbdra 1 preswylwyr, medd henafgwyr. — Gohebydd o Arfon. TALIKSIN, GER MACHYNLLETH.— Er ys ychydig wythnosau yn of, dartu i ilir. John Davies, atbraw mewn Ysgol Sabbotlud yn y lie hwn, gyny Beibl yn wobr i'r aciroddwr goraf o'r 12fed btnnoa c Efengyl loan. Pan ddaeth yr amser i gystadltb daeth tri i adrodd, a burnwyd Richard James yu creu. Pan oeddynt yn adrodd, dygwyddocid Mr. J- Trcvethan fod yn bresenol, ac fe'i boddhawyd i'f futh raddau let y cynygiodd yntau roddi 2 I/eibl i ddospartb o fcibion a dosparth o ferched ystalUI1 am danynt, trwy adrodd Job, pen. 17. Yn nos- parth y meihion yr oedd 5, a burnwyd Hugh Jones a J. H. Griffiths yn gyfartal cawsant Feibl bob u 11. Yn nosparth y merehed yroedd 3, a barnwyd Elizabeth Jones yn oraf. Yr un boneddwr, er mai Sais vdyw, a barhai i gael yr un hyfrydweh, a cbynvgio.Ul ddau Feibl Saesouig, un i rldosparth y tncibion ar llall i ddosparth v merehed i gystadiil trwy adrodd vr un benod yn Saesouig. Pan ddaeth yr a leg, bainwyd Solomon Davies yn oraf o'r meihion, a H. K Francis yn oral o'r int-rcheil. Ad- rnddodd y lIeiil mor dda, fel y barnwvd yu addaS eu gwobrwyo hwynt oil. Nid dyma v tro cyntaf i .J. Davies achosi daioni yn mysg detliaid yr Vsgol S tbbothiii. Ulywais fod Mr. Charles Painter we ti cynvg g-wohr gvlfi lyb yn a bod 18 o ymgeiswvr wedi dvfod yn mlaen. Na ddiys- tyrrcl ueb ddydd y pethau by chain.—Pceriii.

GENE Dl('rA E'I'tt XU, illii()DASAIUP A M A II W O I, A E T II A U. U Y m"c'n ddrwg iawn genym i ni od,!inr galJJh:' by si aeth, gyhoeudi yn ein rhifyn rliwe,ltJo.f, t'od }] r.. Humphreys, gw raig y Parch. R. Humphreys, Dvff- ryn, Meirion, wedi marw. Achoswyd hvnv drwy gamddeailtwriah cyfeillion i :\1r. Humphreys, ond deallasaut gm-cci,3n mai tlaf iawn ydoedd, a nid wedi mal w, Esgc-roda, Mai 1G, prid Mr. Hugh Price, Cry.Id, flicol 1 farchnad, h,dlheli, ar fab. -21, priod Mr. Adam Evans, A,ruffydd, Mach- ynlletii, nr fub. 22, yn Dover House, 3Irs. W. Bagot, ar ferch. 24, priod Mr. R. Vaugban, White Horse, Pei)- mach^o ar fercb priod Mr. Daniel Jones, Gwevdd, Rbos- nenan, t.iandwro^, ar efeiliiaul, d:ui fab .3-1, priod Mr. T. Roberts, Draper, llritania House, Rhyl, ar ferch. Trngaredd a i cylchyno, tra'n teithio anial f?; lor h?fy) a'i ?i?yno rlwg awe\ ddcjfh: gwyri: Cael icsu'n etileddiaetl) a'i iech?\td?r).tf')' L? AtQ?ntrioby?)y'jaddusit\\v yn iihcyrnas Hef. T. B. 31. Pyiodvryd, 1\1:li 18, yn -TJ(,ZTW--t, 1 .aram^yn, sir. r; -r. it,1. Dudley, a Miss Jamie Slurkey, Highgate, ger Dref- newydd. 4'r vn,.1 l r. D av;(1 Rilvv- 22, yn Llanwrin, Trefaldwvn, Mr. Dav:d Row- lands, Ddl-dvdd. Pennal, ger ?dachyniletb, a Miss M- j Edwards, Fronfelen, ger Corns. ,yn egl,Ys St. I)c(lr, t'wllheli, Ni]r. IVi!liaM Roberts, gynt o'r Bryucnn,a Jane Owen, Peurhyd- _n 2<s? ?n E?!?vs 'rm?sfynydd, Mr. G. Evans di- lyniog. v d fl, 31r. G. Fvans ?ii- weddar o'r ?c?hron?)) Arms, Festf)]",11 3ii-?s Sid- ney Jones, Trawsfvnydd, Y ddmddy:t hyn" a gy- chwynasant ur 01 priodi yn ddioed i A-,v.,tralia. yn Llanbadarnlawr, Ceredigion, Air. John Rees, Black Horse, Drefeehau, ag Anne mercb Mr. R Pugh, Bragwr, St. James s qiiare, Aberystwyth. -19 vn Egl%vys Penn,,ii, Nlr. F,,Iwnrd Hughes, faermaen, a Miss Anne Jones, y ddau 0'( Pandy Pantperthog, ger Mancbynlleth. 28, vn Eglwys Llanbeblig, Mr. William Jone»» Dolydd, Llanwnda, a June, mcrch Mr. Owen UNoiisp Brazier, Caernarfon. Bu r arw, Ebriil."», yn Vine Grove, Regent Road, Mancheit'*rf Mr. William AI<irris, oed 72. Bu yn aelod lfydrilo" g)'Ja'r Annibynwyr Cymreig ar lawer o flwyddi Mai 15, William, mab Mr. W. Hughes, Clochyddr A berg( le, ned 22. -17, Thomas, mab James Miller Y!!?? Aber)'" twnh,oed 16. -17, Mrs. Mary PricharJ, "Cambrian Inn,' Manchester, oed 64. -IS, Mrs. Elizabeth Jones, Tydweiliog, Lieynf oed 61. -IS, Charles Simon, Ysw., Treffynon, oed 61. 18, yn Bridgenorth, Amwvthig, Robert, mab Mr Thomas Edwards, gynto Dreffynon, oed 18. 2a, Mr. Thomas Pierce, Canwyllwr, Heol 1 Castell, Rhuthyn, oed 42. 20, Elizabeth, merch Mr. Hughes, Brethynwr, Chester-street, Birkenhead, oed 6 blwvdd a 7 mis. --22, Margaret, priod Mr. Owen Prichard, Saer- llongau, illorfa. Ni fyn, oed 32 -2:3, yn Nghaerlleon, Thomas, mab y Parch. T- Griffiths, Vicar Llanfawr, ger Bala, oed 20. -'¿3 Margaret, pri?d Eran Evans, Hendre CIan Alwen, ger Cerig v Dru lion, yo 5i oed, Gada\Yljth ei phrio 1, ynghyd a J2 o blant a liawer o gyfeiliion » alaru ar ei IIOJ. Claddwyd hi yn mynwent wrth gapel Pentre Llyn y Cymer, He bu yn aelod o Crist am 42 0 flynyddoedd. Yr oedd y i2pientvn y0 ei hanfon i dy ei hir gartref. 25, Elizabeth, inereh Mr. David D 'arie,; 'G,) r- uchwyiiwr, T"y-pvllwyth, ger Aberdar, ord 2 flvnodd., 2.5, lir. Michael Williams, Clochydd, Llan- bedr, jjer Pwllheli, oed 78. -2ï, yn ei 52 mlwydd, yn y Crelli, Brycheinio? v Paicb. Ebenczer (irifliths, unig tab y PardI. D. Griffiths, o'r Gelli, g-yut o Fadagascar, Ganesid ef yn Madagascar, daeth i'r wlad hon gydlÙ neni p.\o ddaethant drosodd o berwydd erledigaeth. Dych- welodd drachefn i'r wlad hon gyda'i dad, a bu yu llvgad-dysg o ferthyrdod ainryw o'r Cristionofjion. Wedi dychwelyd i Brydam, ymroddodd yn gyfiawn i waith yr Arglwydd. B11 yn derbyn addvsg athrotaol yn Ffrwdyfal, dan ofal Dr. Davies. Yroedd yn aelod y pryd hwnw yn eglwys gynnulleidfaol Crugsbar, lie v deciireuodd bregethu. Bu wedi hyny a:n buiO mlvnedd yn ngboleg Highbury, Llundaill. Yr t,ed(i Yil ddi weddar wedi yinsefydlu yn y weinidogaeth y U nhref Bil'ingshurst, swydd Sussex. Deehreuodd y,t -Its w einidonactbol lwyddianus ond cyn bod ar faes ei latllr iinllwyddyn, daeth ailit:f me\vii evflvm. Yr oedd vn ddyn ieuanc hawdd ar. tluwiol a dysKedif Ei eirinn olaf ociidynt—" j,firw,l, na alcrwch—y mae pob peth yn dda, pob peth yu dda, pob pcth yn dda." AMERICA. Cbwef. 21, yn Picatonica, Wisconsin, Mrs. Janfl Morgans, gynt o Gil v-cwm. ir Gaclfvrcldill a gwetii hyny, o Ferthyr Tydfil, oed 71. I Ala wrth 12, vn Ngharbondale, D. H. Williams, mab Mr. J. R. Williams, gynt o Myddfa, Sir Geer- fvrddin, a Mrs. E. Williams, gvr/t o Difynog, Si' Frycbeiniog: oed 19. 20, ger Pont fdvden, Swydd Lewis, Mr. Wil- liam Hughes, gyut 0'1' Bryn Moel, ger Bala, Meirion, oed 23. 31, yn I)e-S%y(ld York, Pa.,Daniel, mab John a Catherine Prichard, gynt o Bethesda, ger Bangor, oed 3 blwvdd a 4 mis. Ebrdl 19, claddwyd yn yr Yuys H;r, Richard mab Mr. Hugh Williams, Bodowyn Isa, Llanidan, Mon, oed 22.

Jfoi-daith y Great Britain.— G.tdawodd yr ager- lestr wech hon yr afon Alercy ar y laf o Fai, ac er ei bod wcdi eyfarlod A thywy id anffi.friol, yr hvn a bnrodd fod ei bwy'.iau bron yn hollol dddudd, gwnaeth y fordaith mewn 13 o ddyddiau a 5^ o oriau. Ar y 12fed nofiodd y pelldcr o 3<)i o fiildiroeud mewn 24 o oriau. Y mae'r rnordeithwvr "n siaru,,} Vll y modd mwyaf parchtis am ymddygiad y cadbei, a chyfleusdarau a chysuron v llestr. 1