Yr Amserau

i AT ETHOLWYR BWRDEX3BREFI SV>'VDD OA E RXA R FOY CYr'I.WT?'TYl: Cji?. wcdt d ai'wyd.'o H? ??'? 1?'?- c etholwvr v gwahanol P'wrdeisdrc? i RICHARU DAVIE?, Y=?., Pom Menai, brydnawn Dydd Ian j diweddaf, yn gofyn caniavY.l i'w enwi et' M Ym?eis ydd am Gvnhr?-Jbi?liad y B?-rdcisdr?ti crybwyH';di? yn y Senedd, a chafwyd yr auibiad tiairiol a Luddh?.j! F<j?'EDDT:f'0?, a gauiyn:— —■ Mae Y cats a ddodwyd genych yn fy nwylaw, pa un prdd wedi ei arwyddo mor Muoso?f, yn (v nghymhell i Lidat,Lti-i i'v ??try mater yn f?lura didwyll. Chwi a wyddoch ty mod ya Ymwneyd & masnaeh eang, yr hyn sydd yn gofyu oddiwrthyf y sylw a'i- goM manylat'; ac os cydsyniaf a'ch dyrnuniadan, bydd raill i mi esgeuluso fy llesad fy hnn, yr hyn betli, i 1m c'iri sefyllfa i. a fyddai yn gryn abortli. Bydd byn ex unwaith yn amlw: os ystyriweh foil fy ngorehwyl- icu yn gofyn ty mhresenoideb gwastadul yn Liverpool neu Bont Menai, heb son am y draul ychwanegol a dynid arnaf yn fy sefyllfa newydd. Ar yr un pryd nid wyf yn annlieimladwy o'r anrhydedd a gynygiweh ei rnoddi anUlf, a minau o'r dosparth hwnw aelwiryn benodol—j bob! A dun gymeryd iin hystynaetb, ddirfawr bwvs v manteision svdd mewn peryyU yn i --ithio tr FYDI)AI) CSEFYDDO'L, a Llwyddmnt j Masnaehol y Wlad o gwr bwy gilydd; yn fnvv unwed- igol yn gyrnaint a bod Arglwydd Derby, 11 fit A\ einid- 02 v Goron, wedi eglur rldatgan mai ei fwriad yw ym- ddiried i Gkrigwyr yr Eyhcy? Sefydled'.y, hollol ly:c- vdraethiad y Cyllidau a bit'idle*sir geiP y Senedd tuny at addysg y icerin. yr hyu yn ddiamen genvi nid yw ddim llaina declireuad Trein o I., yn amcanu cwtogi KHYDDXD CP.EFYDDOL, yr lion nllhliau yw braint fwyaf, a bawl nuwadadwy pob Jyn, gan ami hon yw sail pob hawliau ereill; ac yn gyrnaint a'i fod i wedi dat?an hefyd. (-? cefnogir ef gan t'wvaÙif v T?, Cyffredin, ei fod ef yn barod i Ddymchicrfyd Eyicy- CY a 'red i n,<ifod  fvn barod i  ddnrion RHYDD rASXACH, o'rhyn H?iai'mor bell asr v perthyna i AIL-OSODIAD TItETH AR YD; os yw Etholwyr Bwrdoisdrefi Swydd Gaernarfon yn edrych ex y materion hyn yn yr un futh bwysigrwydd ag yr wyf fi, ac os dyelnvelnvit fi fel eu Cynrychiolydd, yr vyf yn teimlo yn rhwymedi'_r i dderbyn yr Yniddiried, fca faint byuug a gyst hyny i mi fy bun, gan lod yn oendcrfynol ar vi- an pryd i adael i'r Etholwyr farnu j drostynt en hunaia beb un yniyraeth o'r eiddof 6.. Gan foil yr amgylohiad felly, c'nwi a ddysgwyliwdi 7n naturiol gael gwybod fy meddyliau ar bynciau ereill mwyaf amlwg yr amser yma. Atolygaf, gan hyny, eich caniatall i fynegi, fy mod yn ystyricnl DIH- GEL BLEIDLBISIAD ( Vote by Ballot) o'r pwys mwvaf, heb ba un ni fyddai IIELAETIIIAD YR HAWL-FEAIN'T (Ertension of the Slffrage). yr hyn Jiefyd wyf yn ei gefnogi, ond gwawd a hudoliaeth. Yr wyfyn me:ldwl hefyd y gallai Traul y Wla Iwriaeth oddef dirfawr lei- had, a thrwy ostwng y trethi, gwellhau amgylcbiadau pob dosparth, a rhoddi hwylusdod i ddwyn allan egwyddorion RHYDD FASSACH i'w helaothrwydd cyf- lawnaf. Yr wyf yn o^tyngedig yn dioleli i chwi am y meddwl uchel sydd genych am danaf, ac o ba un yr wyi yn ystyried fy hun yn hollol annheiiwng. Ystafell y PicyUinr, Cacr- rf()n, JIai :2- j' na

AT EIN GOHE8WYR. DERBVN'XASOJI y-grifaii oddiwriii E. l Eangir;, Un wcdi cael iadiad, Sodali-. Yuysfab, T. F. LI., £ Martun, Gutyn Arfun, Trebor -Ilai, J.;e, S:c. o'r rhai nis gallwn wneyd im sylw yr wythnos bon. YN EIM NESAF cyhoeddir v<grifau Rhen Graswr, Eugrad, D. Evans, a Dt-wi Glyn Taf. I J. M. ( Cwxnarnan). Y mae gonnud wedi ei gynoedui eisoes. MAWDDYX a ddyla-ai hvlyd an fun y di'ongliad.

At Ein Derbynwyr. CrHOFuniR yr .tmww BOB WYTH.VOS Y ma» wn.li "i l'atb- D0di, t'tl y yoilir ei yn fldiiloll i iiurhyw blf.rll1 ya y Deyrnas Gyfuuol. Ei bins «ydd f,l v can]yu:- BLAEN-UAL,—15s. am tl'^yddyn; TSI.Hc. am !laHAr blwvddyn 3s. 9,. am chwaiter bhvyddvu. Os \H GUEL,-17s, am thvydd- I Ta 8s. 6c. am hapr bl-.vyddvu -U. am chwarter bhvydd- yu. Ni wneir un sylw o urclubioa oddiwrth ddypitiiaid heb flaen-dal. Cyfeirier yrarcliebioa (nrdrra) am yr Amxerau i J/r. Joha Tjloyd, Anuprau Ojhcf, 17. Qnee:t, A i/(. L,ivcrpool; ac pfr> eytld i ddorbyayr hull ¡lalia,\3.;¡, Gellir anion p->>t>iye (ceiniognu) am 7s. fjc, a than hyny, ac Archphion (Post OJ/ice 0/('s/ am syUlIIl nwdllawh:yny. i,; Rallwn sicrhau yr an- fonir rhifynau vr-Iiwaoegol i neb orldieithr i'w liarchebion ddvfod i law dd^nddydd o l?.iaf, cyn dyild ei gyhoeddiad, XaAUL V LT-YT!IVUAU A'11 ARL. II K I! ION AM ARIA-V. DLSGWYLIR ibob ?tH.'bydtl?derbynydd?.Jntr?nlchjdindeihoU?ythyr- a.u;y??h'dathl-P!? v P,?, 0,,Ie,-s. Colier, os Tia t?y(I'l i stamp cyfatebol i doll V llvtbyr gaul oi ddodi arno, y uorlydd ird?''hYuyddd?h-??'???/?,ueuh.:idtod<')-hyuyItythTi-; ?anu.dderhyniiariMnyurii?bjIyuyUythyrdtti. J A'u.vKwvDnr IALIAUAU.—Er mW,vn 111 derbynwyr ddeal! pa tryd y bydd eu t .liadaii i fYIlY, rhoddir v rhifyn olaf o:id un o bob rhau'daliad I ieu-n amlea film, yu ]j" un wen, a '¡"l1f'r mai y rhifyn lienf fydrl yr olaf, os na adnewyddir y taliad cyu cyboeddi y rhit'yu canlvuol. Carii i, yr elw arierol i ddosparthwyr. D ?LIErt SYLW,-B"dd pob Newyddiadur a eyfeirir i wlad drainov, neu i Dit'ledigaeth Frytanaidd, yii ddarostynyedig i ga-1 ?i zit,ii, ()t'i li-?tl!r !(Iflti ?i r(i,l(li o Bditb niwrnod i ddyd 1 ei gyh. eildiad. AT HYSBYSYVYR. Gan mai yr Amatrau ydyv j 1!ydrli:Hla¡- belaethut' ei gylchrcdia 1 yn y Dvwysog- aeth; y fo ydy.v y cyfrwug goreu i gyhoe'd'ii Hysbysiadau yn mysg y Cymrv. Cyhoeddir unrhy.v bysbvsiad heb fod u'.vchi t.t 'i llinelt run is. a 2". am Ilin?ll (yn cymvy tua ) o lytbyrcnau) vi-iiwane^'o!. LleilH..ilo y prhiaa pm t'yddis ,n mynyvlui cyliooddi \vm IZysbysiad. | ITO ADVERTISE US. Thrt A litem « being the rno-t exttjusiv.dy circid.itK'd X v s- paper in the rrincipality, is the best medium for publish- ing all kinds of Advertise- ments among the Welsh peo- ple, Tho) terms arelow :—Six linos and under, three shil- ling"' and two pence for each additional line ( conUinin- Discount will be allowed on Advertise- ments repeatedly inserted.

YR YM3E tSV.'Y" DUOS T.iv; liPOOL. Fel v mae amser yr etboliad yn agosau, y mae pryder ac egni y pleidiau gwrthwynebol yn cyn- nycldu. Yn y drcf bon nid oes Ïw glywed y dydd- iau hvn ond swn purotoad iii y galluoedd ymryson- gar yn darpuru erbyn dydd y prawf penderfynol. Bydd yr ymdrecb y::ui yn sicr o fod yn un galed iawn, a rhy anhavvdd ydyw dywodyd, gydag un math o si envy dd, pa (For del y try y lantol. lien nythle ddrewliyd toriaetii ydy'.v Idvorpool wedi bod o ddyddiau y gaethfasnach hyd y dyddiat; hyn, yn fwy felly nag un dref fttwr boblogaidd yn y deyrnaa. Y mae dylanwad aflach uchel eglwys- j yddiaetii yn parbau yn ei l'ym i raddau helaetl) ynddi, ac Ymneill-iuaeth ac egwyddjfiou rbyddid yn isel a gweilli'¡il, mown cyruhariacth. L'u rheswra am LYll vdvw, ddaribd i'r Eglwv' si Yni- neillduol yn amser yr ymureeh fa'.vr am ddiddym- iad y gaethfasnach, ddwyn eu tystiolaeth yn erbyn y betli t'olldigedig ac ysgyninu hono, a gwrthod cymuudeb eglwysig i bob un ag oe id ganddo lais ynddi, ac a wrt.iodai dyuu ei Lw oduivVithi. Digiodd hyn y cyi'oethogioa a biuiiynent i'w cy- nuileidfaocdd yn ddiiTa'.vr, ac enciliodd y rhan fwyaf o lawer i'r Kghvys Sefvdiedig, lie yr oedd J croesaw a masnachu faint a fyuent yu ngiiig a gwacd eu cyd-ddynion. Trodd y rhai hyn allan yn feibion toriaetii, dati mwy g.vr.jsog ac ymroddgar na'v lleill. A chan fod mwy o drat'niu'.ryr y dref JlUl yn dal cysyhtiad a r gaethhiooach, ac yn elwa oddnvrdii, nag uu dref arail yn y deyrnns, aetli y dref yn fwy toriaidd ac uciiel eglwysaidd ei hvs Lryd nag yr un arall, ac nid yw wedi oeri n^m iwr iawn yu ei sol hyd y dydd hwn. Tref ydyw, lbl y dywedai y diweddar Iiarch. J. Eiias unwaith am dani, wedi ei baden-idu trwy drais, a cbwys a gwaed y caoutiion tiu im \Yedi mysgit y cymrwd a gydia briddfuiui lnuriau ei thai wrth eu gilydd." Tref," med lai, a y mae ei chevigyn Uefain o'i inuriau, ai thrawstiau yu atcb or gwaith coed, yu ei hevbyn." Mov belled ag y mae isclder achos Ymneilldu- aeth yma, i'w briodo;i i hyn, (a diau ei fod yn un o'r pvif achosion hefyd,) y uiao hyd yn nod ei his elder a'i gwendid cymhariaethol, yn anrhydedd au yu glod i"vy hcgiwysi. dyugodd i w niwed ei hun yn yr achos hwnw, ac ni thvodd oddiwrth hyny, er iddi golli (Fair, a thynu gwg y mawrion a'r cyl- oothogion, yr hwn sydd yn aros yn gwmwl du UIVCtl ei phen hyd y dydd h'.vn. IfoJcl plant yr hen fa3ufteliwyr rnswn dynion ysoryd ac egwyddovion eu tadau. Y maent yn 'bleidwyr calonog i bob caethiwed, ac yn elynioii ymroddgar i bob mesuv rhyddfrydig. Eu blaenor Mu hathraw yw y Parch. H. McNeil, yr hWll fi chodiad ei fys a'u harweiuia ar ei 01 drwy boll ffosydd ei annghysondorau a'i yspryd cul a rbag- f u-nllyd ei hun. Ycbvdig amser yn ol, tynghedai j ei ddvsgyblioa mown cyfarfod cylioeddus yn ciu L,a byddai iddynt bleidleisio ar un eyftU id nad i roddi ei 1 bleidlais yn y Senedd dros ddiddyraiad gweitbred Gwaddoliad Coleg Maynooth:—sound Protestant oedd i tod yu arwyddair ar y i'aner, a dim arall, Cyn pen y pythefno3, yr oedd y gwr hwn mewn gohebiaeth ag Arg. J. Manners, Pa bydd cwbl oil yn ei egwyddorion a'i deimladau, er nad mewn euw, i'w waliodd i gvuygeihunyn ymgeisydd dros Liverpool, ac v rhoddai ef, Mr. McNeil, ei ddy- j lanwad o'i hlaid la, v gwr liwn, a gadwodd gvmaiat o swn drwy y dref a'r deyrnas yn nghylch Pabyddiaetii a gwaddoliad y Coleg- Pabaidd—a gyhoeddodd gvnifer o fygythion barnedigaethau yn erbyn y wlad, am fod ei liywodraeth yn ffurfio Pabyddiaeth, yn troi fel hyn ei hunaa i wahodd boneddwr o'r egwyddorion hyny, a cbyfaiil calon i'r gwaddoliad, i ddyfod yn ymgeisydd am gyn- hrychiolaeth y dref lion yn ySenedd" Digril'i oedd gweled mawrygwyr penfoddalion y gwr, yn j eosi eu cernau, ac yn llaesu en gweflau, pan ddaeth y peth i'r golwg; a digvif iawn oedd ei weled yutau wcdi suddaw byd at yr eu yn nghors ei an- nghysotiderau gwarthu3, yn ymwingo, ac yn yitz- dteipio, fel y dywed pool y wlad, yn gyuE-lyb i hen geliyl antlbdr.-], i geisio llusgo ei hunan allan o honi. Yr esgus a roddai oedd, nad oedd yr uu sound Protestant i'w gael,—bod Lord John Man- J ners yn 3Qundprotectionist, os nad oedd yn sound Protestant,—y pleidleisiai dr03 drethu bara y tlawd, os na phleidleisiai dros ddiddymu gwaddol- iad Coleg Ilavnootli DynF,'r dyn sn.cid yn ar wain liuoedd o ganlynwyr, ac yn eu mysg, luaws o'r vhai a borthodd raasnach rydd a (ligouedd o Cava, yr liyn nad allent ei gael o'r blaen! Lie bynagy byddo ef, clywir bloedd yr hwn sydd yu teyrnasu yn mysg ffyliaid ac y mae yn olidus gweled fod nifer y ffyliaid raor Iluosog.. Y mae rhagrith a dicbellion y blaid Doriaidcl yn dyfod i'r golwg yn gyrnaint ag erioed y dyddiau hyn—yr un yw hi, yr hen ddraig, hen dynes rhyddid ac iawnderau dyn eto, ag ydoedd gynt. Cymera Mr. Forbes Mackensie, un o'r ymgeiswyr toriaidd dros y dref lion, arno ai fod yu wrthwyn- obwr i waddoliad Maynooth yn awr, er iddo bleid- leisio clrosto pan ddygai Syr R. Peel y mesur yn inlaen, ac er iddo fod a'r llaw benal i lygu cynyg- iad Mr. Spoouer am ymchwiliad i'r achos wythnos neu ddwy yn ol. Arno ef yr oedd y gufùl i gael digon o bleidwyr y liywodraeth i mewn i ffurfio Ty, pan oedd y mater i fod dan ymdriniaotb. Cvmerodd ofal i gadw draw y tro hwnw, ac nid oedd cymaint ag un o'r gweinidogion, nac ond ychvdig o'u pleidwyr wedi dyfod yn nghyJ, cyf- rifwyd y Ty allan, a syrthiodd y cyuygiad i'r 11 wch, ac erys y cytrifoldeb am hyn yu beuaf oil ar ysgwyddau y Mackensic anffvctdlon ac annghy- son hwn, Nid yw Maynooth ond magi ddicbell- ddrwg gan y dynion twyllodrus a diegwyddor hyn, i dda! yr lianer deiilion a allant hudo iddi. Nid ydyut yn meddwl cyfl'.vrdd blaciiati eu bysedd a'r gwaddoliad; o'r ddau, v mae llai o obaith oddiwrth Iarll Derby aï Lleillwyr y gwnant hyn, nag sydd oddiwrth Arg. J. Ptussell a'i blaid. Od oes, fel y dywediv i ni fod, rhai Ymneilldu- wyr Cymreig yn y drcf lion yn cymeryd eu twyllo a geiriau ofer y dynion diegwyddor hyn, y mae yn ddrwg genym i'eddwl am danynt Y mae yn brawf o ben pur feddal ac egwan, neu o galon bur ddiegwyddor. Chweoychem weled gwersylloedd Ymueillduaeth wedi eu glan buro oddiwrth ddyn- ion o'r f;¡th hyn a lynant wrthynt, ond a fradych- ant eu hegwyddorion bob cyfleusdra a gatfont. Y mae Iarll Derby wedi bod yn onest mewn un peth beth bynag, set' yn ei amcan i wasgu ar ryddid ac iawutlei-ati cvdwvbocl Ymneillduwyr, os caiff aw- durdod a gallu i gyflawni ei ameanion. Y mae I gwell gobaith i'r dorth fara ddianc rJiagddo nag sydd i'u rhagorfrdialiau crefyddol. Y in,o yn dda genym grybwyll, fod y Parch. W. W. fjwbauk, un o glerigwyr efengylaidd y dref, ac un o'r rhai mwyaf poblogaidd a dylanwadol, yn dyfod yn mlaon yn eofu i bleidio Mr. Cardwell a Mr. Ewart, y ddau ymgeisydd rhyddfrydig. Y mae y Me Neiliaid mewn digter llidiog tuag ato am hya. Gwr o ttddwJ annibynol a goneit yw Mr. Ewbank, yn deall hawliau ac iawnderau dyn, ac yu awyddus i bob dyn gael llawn fwynhau ei ryddid a'i iawnderau.

NO DI AD A U "M EDDYLIWH." j Yr uyf yn mcddul y byddai yn dda i etholwyr Liverpool gadw golwg ar ystraugciau Mr. Forbes Mackenzie mewn perthyuas i gynygiad Mr. Spooner. Gwrthwynebodd waddoliad Mnyuooth unwaith, ond pan roddodd Syr II. Pueel swydu iddo, fe bleiuiodd y gwaddoliad, a dywedai ei fod wedi ei wrtbwynebu o'r blaen am fod y gwaddonad yn fyeban Yn awr y mae vn datgan ei fod o blaid tyull ymaith y gwaddoliad. Ceisiodd v Weinyddiactb dwylio'r wlad, trwy gymeryd arnynt bleioio cyuygiad Mr. Spooner ar v mater, er eu bod mewn gwirionedd yu awyddus iawn i'r cyuyg- iad gael ei k-thu. Yr oedd y mater o dan sylw y Senedd ddydil Mawrtb tua banner dydd, ac yr oedd i dd'od o dau eu sylw dracbefn yn yr hwyr. Yr oedd y Weinyddiaeth ur eu cyfyng-gynghor pa fodd i liudagu y cvnygiad heb osod eu dwylaw eu hunain arno. Ond yr oedd Forbes Mackenzie yu barod wrth law i wnevd unrhyw fudrwaith er mwyn cadw ei swydd. Ei orchwyl arbenig ef fel Ysgrifenydd y Drysorfa, ydyw gofaln fod deugain o aeloilau yn y Ty pan fydd rh)w festir ger bron ag y mae'r Llywodrueth yn awyddus i'w gario: ond nos Fawrth llwyddodd y gwr hwn i gadw pleidwyr y Weinyddiaeth allan o'r Ty, fel y gellid cyfrif y Ty. Y eaulyniad fit uad oedd ond 38 yn bresenol, ac felly bu raid gohirio y ti,, ci ddydd lau, yn 01 cynygiad Arglwydd Palmersto.n ganol dydd, ac nid ydyw yn debyg y gellir dwyn y mater yn y Senedd hon bellach. Pe buasai Mr. Forlies Mackenzie yn awyddus i gario cynvgiad Mr. Spooner, fel y mae yn ceisio twyllo etholwyr Liver- pool trwy ddywedyd ei fod, a chan mai ei waith ef ydyw gwneyd Ty," fel y dywedir, sef cael y nifer digouol o aelodau (-10) yu bresenol i ddwyn achos ion y Senedd yn mlaen, gallasai \vneyd hyny yn hawdd, oblegid ni tuasai raid iddo gael ond un hehlaw efe ei hun i wneyd y nifer angenrheidiol. Yr wyf yn meddwl mai ofer ydyw i Olygydd yr Arnserau, na Golygydd unrhyw newyddiadur rhyddgarol arall, d '.adieu yn erbyn gwaith y Llyw oiiraeth yn cymeryd add\sgiant y bobl i'w dwylaw. Y mae llwyr angeu am ryw gynliun efjeithiol o addysg. Y mae yr ogwyddor wirfoddol wedi gweithio yn dda, mae'n rhaid addef, onclllid ydyw eto wedi ilwyddo i ymlid lluaws tnawr o arferiadau llygredig ac anfoesol o'n tir. Ond yr wyt' vn gwa- haniaethu ychydig yn fy ngolygiadau ar y mater oddiwrth Mr. Fox, Syr -Tames Graham, ac Arg. Derby. Yr ii-yf yn meddwl fod yo angenrheidiol codi ysgolion i ddysgu arfcrioix moesoldeb ?'?! Seneddwyr yn gyntat' oil, a piie byddai i Iarll Derby nen ryw un arall ddwyn mesur i'r perwyl hwnw i'r Ty, mi a ddadleuwu o'i blaid gyda'r egni mwyaf. Pa fodd y gellid defnyddio arian y wlad yn well na thvwy dalu i athrawon medrus am ddysgu egwyddorion moesoldeb i'n Seneddwyr, ar y rbai y mae'r cyfrifoldeb dracbefn yn gorplnvys o wíleyd cyfveithiau er lies y wlad ? Yn 01 fy mftrn i, gellid gosod cyullun fel hyn ar droed, a gailai l'awb ei gefnogi heb osod un math o drais ar eu cydwybod, oblegid nid oes dim gwahauiaeth yu mysg y pleidiau crefyddol mewn perthynas i e- wyddorion cyutaf moesoldeb. Er mwyn profi fod angenrheidrwydd am gynliun addysg o'r natur hwn, mi enwaf ddau amgylchiad a gvmerasant le yn nghorffyr ychydig ddyddiau diweddaf. Yr oedd aelod Seneddol yn traddodi araeth wrth etholwyr Canterbury ychydig o amser yn ol, ac yn ngbord. ei araeth dywedodd rai pethau sarhaus a divstyr- 11yd am aelod araIL Iramgwyddwyd hwn yn ddirfawr, a danlonocid at yr aelod anvhydeddus a'i tramgwyddodd, gan eriyn arno alw ei eiriau yn ol: ond goraeddodd yr acloci anrhydeddtis wneyd. Erbyn hyn yr oedd y mewn dyrys- web --vr ae(Id wedi cael ei srvhau, ac vr oedd ei anrhydedd wedi cael ei lyehwino. Beth a wnaeth- pwyd yn yr amgylehiad Wei, cymaint oedd an- iwybodqetli, 0 ddifFvg addysgiant gwell, y ddau aclod Seneddol byn druain, lei y penderfynasant mai y fforud oreu i benderfynn y mater oedd idd- ynt 'fyned o'r neilldu i lo dirgel, a sefyll rhyw bellder penodol oddiwrth eu gilydd, ac yna iddynt saethu at eu gilydd i edryuh pa un o honyut a ieddid. Felly fu: aeth y ddau greadur hyn yn eu hanwybodaeth mewn cerbyd gyda'u gilydd i dariio ergyùioll rnarwol at eu gilydd. Mae'nwir i phea- S.Itit eu dychrvnu gyrnaint pan oeddynt vn marcio y tir allan, fel y bu yn agos iddynt gael uÜJOd y dtafferth o ladd eu gilydd ond eto ar ol d'od atynt eu hunain, taniasant ar eu gilydd, ac fel i hu mwyaf ffodus, ni wnaethaat un niwed y nail 1 i r Hall. Cymaint oedd anwybodaeth y tldeuddyn hyn, fel yr aeth y tratngwyddedig yinaltli weli cael ei foddloni, a tbybio id fod ei anrhydedd yn jddilychwin; a mediiyiiodd yn ei anwybodaeth fod y sarbad a daflwyd aruo gan ei gyd-seneddwr j wedi ei olchi ymaith gan yr ergyd allan or llaw- ddrull. Ouid ydyw yr am^yloiiiad hwn vn dangos fod cyflwr moesnlein SstdiVyr yn isel iawn, a bod angenrheidrwydd am ryw gynliun o addvsg- j¡mt SoneddoJ ar eu cyfer ? Priu y FJuasid yn i meddwl fod yu bosibl cael dau o foneddwvr mewn gwlad Gristionogol fel Prydain, trior dywyll am eu | dyledswyddau, ac rnor anhyddysg yn ngorchymyn- ion byraf y ddeddf foesol, megys Na ladd," &c. Un amgylehiad eto, ac yna yr wyf yn siwr y bydd darllenwyr yr A mseran yn cydolygu a mi I mewn Pei-tilyn s i'r angenrheidrwydd o gael rhyw gynliun | o addysg Seneddol. Yn y Senedd nos lawrtb, yr ocdd yr aelodau anrhydeddus niewu cvfyngder meddwl mewn perthynas i pa bryd v gclbd CHO' cyfleusdra i ddadleu y pwngc pwysig ° waddoliad Maynooth. Yr oedd y wlad yn tcrw ar y mater, ac yr oedd bron yn anniclionadwy cael noswaith i'w drin. Nid oedd modd cael un noswaith nad oedd rhywbeth eisioes wedi. ei beuodi i fod dan sylw. Ac eto er hyn oil, yr oedd archwaeth ein j haelodau Seneddol mor isel', a'u hanwybodaeth am wit- deilvngdod pethau mor fawr, f81 y rhedasant i or Senedd, ac oddiwrth cu gwaith yno, tel plant i yn gadael eu liyfrau i fyucd i chwareu, ac aetiiant i edrych arged vlau yn vmryson rhedeg! r no y buont yn gwaeddi "hwi iiwn" a "hwj v Hall, tra yr oedd yr anifeiliaid druain via carhmiu am eu hoedl at "yw host neillduol ag oedd wedi ei osod ar eu | c.yFer. Yn awr, onido ydyw y fieithiau hyn yn dangos fod llwyr angen addysg ar ein Seneddwyr? A goreu po gyiuaf y dygir rhcithsgrif i mewn i' r j perwvl medd Munimuwri. t¡-.¡r Dylnsai y "Nodiadau" uclmd o eiddo ein goheb- ylll Meddvli wr"' ymddangos yn eia rh,fyn (i weddaf; ot;d o hcrwvdd diffyg S;,f°d bu raid goijil-io Ct, cyhoeddiad, el- cli bod wedi eu cysodi. AT OLYGYDD YH "AMSKUAU. SYII,—Gan fod y Senedd ar dori i (ynu" yn fuan iawn, etallai mni Joetli fyddai i mi ddefnyddio y cyfleusdra i orphWyS ychydig. Ei^lhii yrym- i-od(laf i tipn"l ftitcr;)n gwlad wriaethol pan gyferfydd y Senedd newydd; ond yn bresenol yr wyf yn dymuno cael iiamdden i- ddeinyddio nosweithiau braf yrhafisyllu ar, a.meddwl am weitbrcdoedd 1 h y [edd auian. Ond nis gallaf roi fy ysgrifell o'm llaw y waith hon heb ddefnyddio y cyfleusdra i ddiolch i chwi, Mr. 001., am alw fy syiw at yr llyn a ystyriwcti yn anmhriodoldeb mown gair a ddefnyddiais pan yn ysgrifenu ar y dreth eglwys yu Ninbvch. Gau nad oeddwn yu eael liawer o aiiisei- i feddwl, yr wyf yn synu na fuasai mwy o lawer o'm geiriau yn cad oil nodi allan i'w condemnio. Ond gyda phob parch i chwi, Mr. Gob, yr wyf yn meddwl eto fud y gair a ddefnyddiais yn eithaf priodoi i osod allan duedd foesol y weithred y cyfeiriwn uti; ac y mae yn hawdd canfod mai yn yr ystyr hwnw v dofuyddiais y gair, oblegid gwyr pawb, ac addefais inau hyny yn fy Nodiadau, fod y gyfi-aitli yu catiiat.an "atta- faeliad" dodref'n, & am dreth eglwys. Os nad "lladrad" yn ngliyfrif cyfraith ynefydyw cymeryd eiddo yr Ymncilldllwyr trwy drais am dreth eg- lwys, y mae yn riiaid fod rhwymau moeeol ar y cyfryw i dahir dreth ac os felly, mae y neb a omedda ei thalu yn peehu yn erbyn Daw. Ond tybiwyf nad oes yr un Ymneillduwr egwvddorol a haera hyny. Yr wyf yn bur sicr nad ydyeh chwi yn barod i osod pechod wrth ddrws y nifer luosog o Ymneillduwyr cydwybodol, y rhai ydynt yn gwadu eu rhwymedigaeth foesol i dalu'r dreth hon, ac yu gwrthwynebu ei thalu hyd nes y gorfodir hwynt i wneuthur hyny. Neu fel hyn:—Os oes rhwymau moesol ar yi: Ymneilidiiwi- 'I (ialli'r dreth eglwys, yna y mae'n becliod iddo beidio ei thalu; ond os nad oes rhwymau moesol ar yr Ymneillduwr i'w thalu, y mao attalaelu eiddo'r cyfryw trwy drais, yn ngwyneb cyfraith y net, yn"H:!drad." Nid ydyw fod cyfraith Prydain yn C)fiawnbaa y peth, yn newid dim ar y mater, i m tyb i; oblegid gall llywodraetbau fod yn euog o ladratta, vu gysfal a pliersonau. ruae Prydain wedi llad- gysLal It phersunan. 1 mae,. wedi Jlad- ratta gwledydd cy)I hyn.slCl wyf yn gwybod a ydyw'r loylo ucbod yn dda gadawnf i chwi, Mr. Gel, farnu ond pa un bynag, yr wyf yn meddwl c t'L tll Pry- dain y awduroodi neb i ladratta, airigeti petitio princippi perfTaith. Dyna ddigon, mi dybivvyt, mewn perthyuas i briodoldeb un gair. "ad ocs nob beb litbro ar air, gwr perffaith yw hwnw," Ond ar 01 AD feddwl, y mne yn ddrwg genyf fy mod wedi rhoi cerydd mov Uyra ir Parch. it J. Roberts, Dinbych, gan fy mod yn deall oddiwrtli lythyr eich gohebydd i yst, nad vdoedd y gwr parciiedig yn bleiciiol i r dreth. Derbvnied y gwr hwnw fy vmddiheuriad hWll, ac ystyried bob am ser mai peth perygms iawn ydyw bod m-iwri cwui ppun (a gafn arfcr y gair°) drwg.—MEPDYLIWR

PVIANION A HYNODION. I -mn I Y mae'r Daily Xews yn but- briodol yn gofyn :— Pa wyneb sydd gall Dy CN .fi"'eliii wedi ei gyfau soddi yn benaf o ynadou, roi cyfreitliiau mewn grytn yn erbyn cynghwystlon (bettings) yn mysg y dosbeirth iselaf pan y maent hwy yn cau i fynu Dy y Cyffredin—Maynooth a'r cwbl—fel y galient fyued yu un cord'gyda'u gilydd i edrych ar ol cu cynghwystlon eu hunain ar y Derby ?" Y mae y foneddiges Miss Smith, gwaredigaeth ryfeddol yr hon 0 I agcrlong losgedig Amazon a bai-ocid y fath syndod, yn awr wedi dychwelyd i Dublin, ei He genedigol. Daeth y llong Sarah Anne o Port Phillip, o'r lie yr hwyliodd lonawr 21, gyda Id mil owns o anr, yr hwn a brisir uwchlavv hanner can mil o bun- noedd. Yr wythnos ddiweddaf, bu farw dyn 36 oed yn Llundaiu, mewn eaulyniad i niwed tumewnol a gawsai trwy geisio cyflawni gorcliest, sef cario ar ei gefn ddernyn o haiarn yn bedwar cant o bwysau, am gyngwystl o alwyn o gwrw; felly collodd ei fywyd yn yr auturiaeth ryfygus. Y mae catb gan Hichard Swiuburn, ffermwr, Bishopton, ger Htratford, yn cyflawni yn serchiad- ol ddyledswydd mani-yngliyiraith i ddeoriad yn cvnwys chwech o gywion iar. Ychydig ddyddiau yn 01, pedolwyd ceffyl a chaseg mewn goiail \'n Saxilliy, oedran unolparai a wnai 63 y ceiiyl yn 30 oed, a'r gaseg yu 33. Y mae'r olaf eto yn alluog i dyuu tnuelio bwysau dros bont Saxiiliy. Y mae Eghvys llydd sgotland wedi casglu at wahaool achosion or 181edo Fai 1S13 hyd Mawitb 31, 185:2, y swm dirfawr o £ 2,742,001 4s. 8c.! Dywed y Prwyaduron a benodwyd i wneyd ym- chwil i Goleg llhydyeham, nad yw yr addvsg a gyfrenir yno yn tueddu at ddyrchal'u neb yu y byd, y Y mae darlhiwwyv a thafarnwyr Limerick wedi penderfynu, na oddefir i r tngolion, os gallant hwy en hattal, yfecl dim and porter a chwrw Limerick Dywed en hadroddiad fod dros ddeng mil o bun- noedd yn mynerl o'r dref bono am ddiodydd br.ig yn unig. [Onid gIVe:i iddynt ddeisebu am duitfyn- doil ar bob gwlybyroedd meddwol a cldygir yuo o leoedd ereill ? Nid annhebygol na chaent hyny gan Arglwydd Derby.] ,¡ 0 fewn yspaid tri diwrnod, ar fFeram Mr. G. Spencer, West Rasen, bwriodd y fuwch 16, llydn- odd y gaseg, daeth yr hwc'n a thorlhvyth o berchyll, doorodd yr iar ar nythaid o gywion, dwy wydd ar luaws o gywion gwyddau, a bwriodd y gath dor- lwyth o gathod. Y mae y cyfau yn dod ymlaen cystal iig y gellid dysgwyi." Yn ddiweddar bwriodd cath dri-throed bump o gathod bach, mewn staid berthyuol i gwmpeini rheiHtbrdd Amwythig a Birmingham, ger Wolver- hampton. Cymerwyd tail- o honynt oddiwithi, a boddwyd hwynt. Wedi hyn daeth yr hen gath o hyd i dwll llygoden ffreinig, ac ynddo lnaw., o rai bychain; lladdodd yr hen lygoden, a nifer o'i chywion, gan gymeryd tair o honynt at ei dwy gath bach a gwelir y a hwythau yn ei cbyd- sugno yu dangnefeddus. Fel yv oedd Dennis Lean a'i wraigyn dychwelyd i'w eartref o Castleisland, Iwerddou, ychydig nos- weithiau yn ol, neidiodd dau ddyn o fol' y CIawdd yn ochr y ffordd, a tharawsant ef i lawryn y fan vna llusgasant ef i ganol cae, a thorasant ei wddf mor ddwfu, nes tori gwraidd ei dafod. Y mae careg sylfaen ctpel Wesleyaidd newvdd wedi oi gosod yn Belfast, yr hwu sydd i gymvys 500 o bobl, ac i gostio 1, 00. Nis gallwn beidio chwerthin pan yr adroddid ellwecil i mi y dydd o'r blaen, am ddyn a arferai weddio yn hir, a'r hwn a gymhellasai gyfaill i aros rrydag ef i gymeryd ci foreufwyd, a hyny yn erbyn ei ewyUys yn fawr. Gweddndd a gweddiod.i nes i amynelld yr ymwelydd ballu, a meddyliodd am wnoYll ei ffordd tua'r drws yn ddistaw ond yu ei yrngais i wneyd hyny, efe a ddeQVodd fab yr hen yr hwu a gysgai yn esmwyth ar ei gader. "Pa nloi* ftitlll y bydd eich tad trwy ei weddi?'' gofynai yr ytnwolydd yn ddistaw. A ddaeth efo at yr luddewon eto ?" gofynai y llange mewn atelnad. "Naddo," meddai v lbill." c, Wel, jute, nid yw ddim hauer trwyddi eto," ebe y bachgen, gau ym- ollwng i gymeryd cyntyn arall; ar yr hyn aetli yr ymwelydd allan.—American Paper. Yn y mis Ebrill, uaethai 308 o longau i New York, gyda 29,117 o y i i i t'i i cl w v r. Y nifer a laniwyd yn v pedwar mis cyutaf o'r flwyddvn hon, ydoedd 71,001, yu ngbyfer 75,000 yn 1851, a 40,000 yn 1,850. Yn ngwestty y White Horse, yn Spilsby, y mae Ilwdn-dafad a fagwyJ yn ddof, un o ddau efaill, yr hwn a lydnwyd Mawrth 27, Itln, a'r hwn a eiwir Billy. Y maeyn mesur o flaeo ei drwyn i flaen ei gynffon, bum tioediedd ac iiii ti--tldcg modfedd; ei gylclifesur yw pum troedfedd ac un fodfedd, a phwysa yn fyw 1 !):¡ P\ys, Cymer Billy ei wydriad o gwrw nell wirod gyda chymaiiit o Has ag y gwna un o gyfeillion deudroed. Teimlodd fwy nag iiii. waith nerth dylanwad alcohol, nes ei dclwyu i gyf Iwr o hollol feddwdod. Ar y cyfryw aehlysuron, cilia Billy o'r neilldu, allan o olwg y cyffredin, fel un ymwybodol o'i setyflfa, ac a gysga lies sobri. Nos Wener, cymerodd tan le mown meiin gotwm i fawr, ar gongl Alum-street, Manchester, a dystry w- iwvd (,I.tlo 0 werth £:2UO. Gorcliymynwyd i leidr yn ngharchar Glasgow ymdrochi; aeth i'r ymdroehfa a pblastr ar ei frest; ond parodd y dwfr iddo ymollwng, ac er tnawr syndod i r ceidwad, gwelent o dauo drysorfa yn cynwvs chwech o oriaduron aur. Y mae y Proffeswr Muss, prif feddyg Sweden, newydd gyhoeddi llyfr dyddovol ar glefydau pobl Sweden; yn yr hwn y mae yn dangos lod y trigox- ion yn cyflym wacthygll-yn anianyddol mewn maintioli a nerth, ac vn foesol mewn deall a rhin wedd—sefyllfa a briodolir ganddo yn benaf i r defnyddiad helaeth a wneir o Fraudi yu y wlad hono. Elailai y bydd yn ddrwg gan fechgyn yr argrafF- wyr glywed fod dyn ya America wedi dyfeisio pciriant i wlychu papur tuag at ei wneyd yn barod i argrafFu arno, yr hwn a'i gwna yn gynt ac yn well nag y gallant hwy. Cynhahwyd trcngboliad ar gorfF gwraig 77 oed, yn Frankfort (clio vr Utica Observer) yn ngroth yr hon yr oedd pientyn perffaith, yr hwn a fuasai yeo ers 40 o flynyddoedd. Dywed y Dumfries Courier fed cath, tra yn sefyll yn llygad yr haul wrth ddrws ty yn Max- welitown, wedi dal a llyngcu tair gwonnol yn olynol tra yn ei phasio yn eu ehedfa. [Y mae yn j ddrwg genyrn addef ein bod mor ddwl fel yr ydym yn metlui deall dau betli yn yr hanesyu bychan ucbod, sef, sut y bu i'r tair gwenol basio'r' gath os llyngcodd hi hwynt, ac hefyd, sut y bu i r eu llyngcu os pasiodd y tair gwennol Yn Abertawo, ychydig o ddyddiau yn ol, achub- odd dyn tlawd forlan a cherbyd rhag dinystr an- ociieladwy. Pan dderbyniodd yn dal am ei gymw y nas ?'7<??'H ??' gymwynas ddernyn tair ceiniog, ni wnaeth un sylw wrth y ihoddwr haelionus (yr hwn sydd yn dda. arno yn y byd), ond troes at uu o'r edrvchwyr a gofynodd pa un oedd ei flordd ddirgelaf tua'i gartret'. Pan ofynwyd iddo pa'm yr oedd yn gwneyd y fath ymofyniad hynod, atebodd, "Wei, os at' adref ar hyd y ffordd fawr, a i o ryw un i mi beth a dderbyniais gan Mr. ———— am acliub ei ferlan a'i gerbyu, pa atebiad a allwn ei roi ?" Y mae Mr. Brace, mown un o'i gyfrolau ar Hungnri, vn hysbysu, pan ydoedd ele yn Vienna, fod un o'r milwyr 'Huugaraidd yn y fyddiu Aws- triaidd wedi digwydd dyweyd "EJgin Kossuth" yn ddigoii Lieliel i*w swycl(lo(, ei gl),wc(l, a orcliymynodd iddo gael pump ar bugain o fflan gellau. .nid,,Iaii,,os pan filangeliir dyn yn Awstria. fod yn rhaid iddo ddiolch i'r swyddog am liyiiy; ond gorueddodd y milwr hwn wneuthur byny. Gorcliymynwyd iddo gael pnmp ar bugain draehefn, ond eto fo omeddodd. Fflangellwyd ef dracbefn, pryd y diolehodd rhwng ei ddanedd lie ychwanegodd, Y mae fy nyhefu yn perthyu i'r Yrahcrawdwr, ond fv nghalon i Kossuth. Y mae yn awr 900 o blant yu un o dlodtai Li mevick. Y mae newyddiaduvon Ysgotaidd yn bytheirio eu digofaint yn enbyd am nad oedd yr un o r ael- odau sgotaidd yn y Ty pan gyfrifwyd of ddydd Mawrth. Gall Cymru gwyno yn yr un modd, oblegid md oedd un nelod Cymreig yn y Ty ar y pryd. DA GENYF RESWM.—Tua dechrcu'r wythnos, cy- merodd yr yiad<U(Man canlynol le yu lihref Bangor, rhwng gwraig gwr sydd yn cadw Beer Shop, ac un oi chymydogioc:— (Jymijdny.- peer wu Mrs. ai gwir ydvw'r gair nad yw c-icli gwr N, lllll" ei air cirwy roi ei bleidlais i Mr. Richard Davies? Y wroiq.— i Yn wir mac'n ddrwg iawn genym nad allwn wnevd fully. O ran egwyddor i Jlr. Davies y I)ii,,scin ni o'i) i-aionau yn dewis rnoddi mil o votes pe bnascnt, gen yni, oed v gwir ydyw, yr vdvm ar ol cydymnryrg^hori i'n gilydd, wedi penderfynu inii!r -,iiiig siawns i n byth i gael Hen Licence a Victualler's Licence) fydd pieidleisio yn erbyn Mr. Davies; ond yn wir, mal"!) ddrwg iawn genym wneyd felly. Cymydny.— Pwv svJd Ycdi l'hroi fasiwn beth yn eich penau ebwi ? y wraiy.— Yn wir mae liawer ia<vn yn bamu felly, ac yn ein cyfcirio at aroryw oeddynt wedi tnyned yn afarriwyr) ftlly, er nad oodd ganddynt gynt Shopt

NEWYDDION CYMREIG. LIVEKPOOI.. — Cyfarfod Dirwestd. — Mehefin I, cynhaliwyd cyfarfod Dirwestol yn ngiiapel Pall Mall, y Llywydd y loedd y l'arth. H. Ilees. Anerchwyd v gwyddfodolion gan y Llywydd; Mr. Jones, Tre- j madog; Mr. Rowlands, Bala; JJr. Iloberts, Groes; Air. Roberts, Olynog; Mr. Jones, o'r Dehuudir; a Mr. Hughes, o'r dref bon. Yr oedd yr anereliiadau yn fyw log a chvineliiadol, y gwrandawyr yn lluosog ac astud, a pliawb yn ymddangos fel pc bnasentyn cael liawer o foddhad. — Anarawd. LIUNDAIN.— Coftdacl leu an Girynedd.—Cynhal- iwyd cyfarfod yn ddiweddar n ngiiapel yr Annibyn- wyr Cymreig yn Ab'.ersgate Street, Liundain, i'r dy ben o gynortbwyo yr amcan clodwiw a oso IIN-vit ar droed yn Ngbymru gan Mr. Rees, Dolgellau, o godi cofadail i Ieuan Chnndd. YIl mhlith ereill yr oedd yn bresenol y Peireli. VV. Kees, Liverpool; J. Griffiths, Alltwen Owen Thomas, a J. Miiis, Linndain Mr. Hugh Owen, a Mr. J. GnS:hs, Greenwich, & Cymerwyd y gadairgan y Parch. Owen Thomas, ac ar ol cryn lawer o ystyriaeth, daethpwyd yn unfryd i'r penderfyniad a ganlyn:—YVrth ystyried mai dwyn I yn mJacn welliant mocsoi a ebymdeit'iasol merehed Cymru oedd v prif orchwyl yr ymroddodd Icuan (xwynedd ato Hynyddoedd olaf o;¡ oes ddefnyddiol, j barna y cyfarfod hwu y dyhii unrhyw beth a wneir er trosglwyddo ei gofladwnaetii i'r oesoedd dyfodol, du- eddu i gario allan vr un amcan. Penderfynwyd g:111 hynv, vn unliais, fod ymdrech i gael ei wrevd i "us"lu swm o arian, a defnyddio v cyfryw swm, o bryd i hryd, yn wobrwyon am draetbodau Cymreig ar ryw faterion a fyddo yn tueddu i ddyrchafu sc(dUa f,)cso! a chymdeitba<ol merehed Cymru, a bod pob un o'r cyfryw draetbodau i gael ei alw, Traethawd eofbul wriaethol Ieuan Gwyned l ar Ac lu fyd fid yr elwa ddcillia oddiwrth y traethodau i fyned i weddw Ieuan Gwynedd tra bo hi byw; ac wedi hyny i g-vo- ortbwyo y llog. Enwyd cyfeisteddfod, ac etiiolwyd Mr. J. Griffiths i fod yn ysgrifenydd. Penderfftiwyd hcfvd anfon yr adroddiad liwn i'r Amserau ac i'r Car- narvon Herald. GOaLCPB. MARCHN^DOKDU. — Gweintb, o I-3s. i 1 os. \r 168 o bwysau Haidd, o 9, i 10s. yr 147 o bwysau Ceirch, o 5s. 6c. i 7s. yr 103 o bwysau; Bhiwd Ceireh,o I3s. i 14s. yr 120 o bwysau; Cloron, o 6s. 6e. i 8s. y 2L0 o bivysau Ytiiei) -n I]"-es, 1) 9, i I! c y pwys; eto hallt, o O^-e. i ile. y pwys; eig eidiou, o 4c i Gjc. y pwys; inolltgig, o 5e. i 6,fe.; cig oen, o fic i 7c. y pwys; cig Hoi, o 3c. i tic. y pwys. Yr anifeiliaid yn dal eu prisiau yn dda, ond nid oes cymaint o ofyn ar geffvlau. PKNIML GER DINBYCH.—Nas lau, Mai 27, cynhal iodd Dirwestwyr dosparth Dinbych eu cyfarfod misol yn y He liwn. Llywyddwyd gan y Parch. Isaac Jones, Naiitglyn, ac anerchwyd v gwrandawyr gan Mrd. Joseph Lvans, a John Parry, Dinbych; a Charles Jones, JSaron.—J. W. CARNKDOI A JERUSALEM GER BETHESDA. — Cyn haliodd y Trefnyddion Calfinaidd eu cyfarfod blvn yddol yn y capelydd hya gwyliau y Sulgwyn eleni trf(.,rol. Y ,,ii v gweinyddiadau cylioeddus oeddynt, John Hughes, filangollen; Robert Hughes, Gaerwen; Edward Morgans, Dyfl'ryn Joliii I'lli 11 ips, Bangor; Ioliii Jones, Gwrecsain a Robert Ellis, Ysgoidv. B; 1! (, ti dydd Llun, ymgvnullodd v gwahanol en wadau i g' d gynal cyfarfod eglwysig, pryd y cymerwyd dan sylw yr angenrheidrwydd am foci yn Qyddlon gydag- aclws erefydd yn ci boll ranall." Yr oerld yr hin yn gvsurus, y gwrandawyr yn llnosog, a'r pregethau yn dda iawn. Hyderir y bydd iddyut gynyrchu Ilawer o les i'r rhai oeddynt bresenol. (Taifyredig o lvthvr) Llech i.don. CI,YNOG, YN ARFON.—Ar ddydd liltin v Subzwyn diweddaf, cynaliwyd cv lymgais ddarllenvddtd vn Ngiiapel Pcntref Cfynog, ddau o'r glocb yn y nrvd- nawn, a chwech yn yr hwyr. Llywydd, Eben Fani.l Barnwyr, fllrd. hohcrt Parry, Owen Jones, Evan Griffith, Thomas llobeits, Owen Owens, a D. W. Pughe, Ysw. Yn v eyfarfod hwn, ytiit nai pedair o Ysgolion Subbothol y gyinydogaetii, sef Hrynaerau, Capel Uchaf, Seion, a'r Pcntref; ac yuiunai cantor ion vr ysgolion dywededig i wneyd i fyny un cor clleitliiid at ddybenion v dydd, yn cael ei lywyddu gan 3Ir. Robert Griffith, Hrynaerau, a ciianasant luaws o doiiau yn ystod y cytarltd yn beraidd a elivwrain, er in awr foddhad a hyfrydweh i hawh oedd yn gwrando. Rhenid y darllenyd lion i ddau ddosbarth; v cyutaf yn gynwysedig o rai dan 18 a thros 12; y Hall o rai dan 12 oed. Rho Idasi! allan un testyn at y prydnawn a'r liwyr i ragbarotoi arno, ond yr ail destvn ni hyspyswyd hyd v pryd hwnw. Y darllenwyr a fernid yn oreu oeddynt v rliai can- lynol :-Di)s. 1. ill;lrra 1. Thomas, Jane" Williams, David Williams, Martha Roberts, a John Jones. Yn ail oreu, John Tbomas, Henry Griffith. David Wil- liams, John Williams, Margaret Thomas, a Mary Jones. Dos. 2. James Ebenezer Thomas yn oreu d lwy waith, a Margaret Williams. Yn ail oreu, 3Iargaret Williams, William Jones, a Catherine Hughes. Yn nesaf mewn medrusrwydd darllen- yddol, eyfrifid John Williams, Mary Jones, William Jones, a Mathew Hughes. Nifer y plant yn v ddau ddosbarth cedd 27. Gwobrwyuyd hwynt oil a liyfrau bychain, buddiol, am eu diwydrwydd a'u hiawii ym- ddygiad ar yr achlysur. Gwobrwywyd y rlni goreu a liyfrau gwir wertbfawr o ei(!(io y 'J'raethodau, a'r rhai ail orcu "iThestameutau bycha:n ?orenredi?. Cyny?ioddD.?V.ru?h?Ysn'.?F.yfr Hytunn.'t?werthf?wriry?'untncwnoedrana. ddar- JJenaiynoreuunpenniitohymnanodidaHanrr dyben. Enni'lwut v Llyfr Hyranau gan Mr. Evan Owen, Bryn Ervr. Anerchwyd y cyfarfod yn dra bywiog ar wahanol adegau gan y Parch. Robert flti, lies, D. W. Pughe, Ysw., Mrd. John Jones, James Williams, Thomas Jiines, Evan Owen, Robert Jones, Owen Owens, Cadben Oivin, &e. Cynwysai yr (11), erchiou Ittkver o annogaetbau a hvfforddiadau budd iol. Yr oedd y gynullcidbi jn burhiosog a phurchus, ac amlygid dyddordeb a boddhad neillduol drwv y cyfarfod, hei) ond tuag awr a banner o seibiant mewn yspaid o saith awr. Yrhyn a gymbellodd,y gyniydogaetb i wneyd yrysgogiad hwn oedd, ystyr- iaeth a'r difaterweh a gcir yn gylfredin am fedru dim yebwancg ar ]yf'r na darllen i/ciriau, a'r angenrheid rwvdd o gvfTroi yr ysgolion i ym.;yraedd at y raid lIchaf o fedrusrwydd yn y gelfyddyd arbenig o ddar- llen, sei" gosod all/tn y synwyr wrth ddarllen." Hi"- derid yn fawr y byddai y cyfarfod yn wasanaethgur i'r amcan daionus hwn. Hyfryd genym Ion gyfarch y gymydogacth ar yr iawn y m'ldygiad, y gweddeidd- dra, a'r moesoldeb a -ii vr cr ei bod yn ddydd gwyl, adeg'a fu yn fagl i lenenc- tyd lawer gwaith, ymadawod 1 pawij o'r l'entref yn brydlon a gweddaidd, gan fawr ganraol y boddhad ,t I. a,!erlad,lC.th a gawsant yn amrywion syml y Cyf arfod Darllen.— Un oedd i/;>o. IFESTINIOG.—Cyn Jiodd Cymdeithas Caredigion Dirwestol (ilanau Barlwyd Ffestiniog'' ei chylehwyl j flvnyddul ar y 31aie. o r mis diweddaf. Ymgynull odd yr aelodau i'r Ysgoldy Brytanaidd erbyn 2 ac ar ol gwneyd y gorc]iNN,vii,)ii iii,enrliei(liol,evcll)%%Yll asant oddeutu 11 yn oi'ymd.iith,yn cael eu rbagflaenn gan Ger Dirwestol y Gyiudeithas, i bentref Ffestin- iog, ac yno cydeisteddasant i giniawa yn Nirwestdy -Mrs. Owen, a uiawr ganinolid eu moesoldeb a'u bymddygiad gweddaidd gan y rhai a wvinieiit arnynt Hyfryd yw hysbysu fod y Gyiudeithas ddyn gar el hon yn cynvddu, ac yn ychwauegu cryfder o tiwyddyn i flwyddyn, ac felly vn neillduol eleni. v cantorion brawf de l wydd o'u medrusrwydd hyglod yn eu dadganiad o'u tonau.—Gohebydd. LLANERCIIVMEDD.'—Cynaliwyd eylchwyl flyny Idol Cymdeithas Ddcrwyddoi (iyfeillgar Llanerchytnedd ilfai 31. prvd yr anrhegwyd Mr. John Hughes (Ieuan Alaw) a gwertb E8 o kfrau, fel cydnabyddiaeth ddi- olcbgar yr boll Gymdeithas iddo am ei lafur gwas- tadoT, a'i ddull didderbynwyneb yn cario allan cu rbeolau ar bob achiysur. Yr oedd y rhodd yn gv- nwysedig "o Rowland s Maiia Ar'ti(]'jae," Lveil s Geology'' Maeuuley's History of England," 2 yf.. Jolo Manescripts," "\V¡¡liams's Eminent Welsh- j men," Literature of the Kyinry," by Stephens; oil wedi eu rhwynio yn bardd Wrth g\flwyno y rhodd j iddo dros v (iyai leitlias, traddododd R- I'rieliard, Ysw., Llwydiartbb Ego, svniadau y gwyd 'hub lion mewn araeth gainpus. Dywedai hefyel rod Mr. Hughes yn ei wasanaeth ef er's tua 2;3iin o flwyddi, ie, "nid yn ei icasuiweth ddylasai ddyweyd, ond yn ei vM- DDiRiEn. Hir oes i Ieuan Alaw i dderbyn Rawer eto o wobrau rliinwedd, yw dymuniad unfrydol tri golion Llanercbymedd, nc yn eu plith — 7V>.«««. W A UN FAWR, ARFON.—Cynaliwyd Cylclnwl Ddir- westid Mai 31, yn Ngiiapel y Trefnyddion Cailinaidd yn y He hwn, pryd yr ymgasglodd tyrfa. luosog o bob enwad crefyddol, a pliawb yu ymddangos yn aiddgar dros yr achos Dirwestol. Anerchwyd y cyfarfod yn rymus ac effcithiol gan y Peirch. D. Hughes, B.A., Bangor, (A.,) a J. Davies, Nerqais, (T.C ) Daeth nifer o gantorion o'r Gaerwen, 3ion, ac o Danvmaes, Sir Gaernarfon, ac unasant a cliorau yr ardal hon, dan arweiniad 3Ir. William Owens, Prysgol,—yn nghvlch cant a hanner o rifedi, n rboddasant fod lonrwvdd eyfliedin d i'r gynulleidfa trwy eu symiedd yn canu. Am 6, yn yr hwyr, declneiiwyd y cyfarfod gan y Parch. J. D. trwy ddarllen a gweddio; a rhoddodd anogaeth i fyned yn mlaen gyda Cblwb Dirwestol sydd yn yr ardal gall yr ieupndyd Ytia a'r Parch. John Hughes, Llangollen, oddiar Hosea 2. 14, 1,5. A chaivsom arwyddion neillduol o lonrwydd yr Arglwydd ar y cyfarfod, hyd onid oed pob un wedi annsjhoifo ci sect —G. Jones. WYPDGIUG.—Mehefin oed cynaliwyd cylarN)d gan v a'r uchel eglwyswyr, yn y' f 10n' 11 dvben o wahodil dan yir.gcisyJd seneddol, yn erbyn lilr. Mostvn a .-ir John Hamner, ac y ii)i.e dau wedi derbyn v gwaboddiad, set ill r. Peel 0 Fryn y l'ys Iro, y Sir a" rhvw Mr. Warren o Lund am dros y Bwr- deisdrefi. Gwelais annerchiad Mr. Peel. Mae yn datgan yn hcnnaf ac yn lfaenaf ci fod yn Eglwyswr, ac yn caru yr eglwys am ei fod yn credu inai Ili a i egwyddorion Protestanaidd, ac hefvd i'n rbyddid gwladoi a chrefyddol, felly nid rhaid i Yinncullduwyr Sir Flint fvned i'r (Iraf e:-tli i viuholi, pwy sydd vn debyn o fod dros neu yn erbyn eu hiawnderau, ond bu agos i mi a gwneud cam mawr ag ef, mac yutau yn Parehu boll bleidian crefyddol, fel brodyr or un ttulu, a ellir ei gredu tybed ?—Ethdii r, 3IARUNGLAS, MOM. — Ddydd Llun y Sulgwyn, cyn- aliocid yr" Annibynol Frodyr Dirwestol "eacvtitrfbd blynyddul yn y He hwn. Agorwyd y llyfrau am 15eg. Cymerwyd y gadair gan y dewisedig Lywyd, Mr. Sctfa Jones, Fedw, yr hWIl a gyfluwnodd ei swvd.l vn gan- y. Ar ol newid a de^ is y swvddogion am y flwyddyn ddyfodol, ymffurfiwyd yn drtfnils i °yd \{\d te. Ar 01 hyny ei-teddwyd 1 diefnu achosion angen- rheidiol y Gymdeithas. Hyspysnyd mai gwerth y Clwb \n bresenol yw £:>10. Y mae iJifer yr aelodau oddeutu 60. Derbyniwyd 4 o aelodau newyddion y dydd hwn. Galwyd ein sylw gan y Lljwydd at .fal yr ArdwydJ tuag atom fel Cymdeithas yn ystod y flwyddyn a aeth heibio. Ni Lu i neb o'r aelodau farw yn nghorff v flwyddyn, ac ychydig iawn mewn cydmhariacthniuynn?nch. Y mae "y Gymdeithas hon yn deilwng () vlw wrth ystyried ei Rnrthtda't chynaliad i fyuy. Fturfiwyd hi mewn cvsylltiad aT Annibynol Urdd v Rechahiaid;" ond vtBne.j?du odd oddiwrth yr Urdd" mewn amser cv!addas ac o berwvdd hyny y mae hi yn fyw eto, prvd v mae vr 1.. rdd wedi myncd i ebargofiant.— Un V"I ??- we(ii,MN-ned i ebarg,;fiant. C i o it ETHOLTAD Bwp.DEISDRERI CAF.RN-ARVO-I.-Yi- oedd un o etholwyr Caernarfon ddydd Sadwrn diweddaf,r hwn fyddai beunydd yn awchus bleidleisio o duy Tories, yn bwrw ei gwyn fel y canlyn Vn Imeth y bo'r decsiwns yma, ni dies i erioed ddim end eolicxi oddiwrthyn nhw. Yn dersiwn Gore H uedd fv mil i am fwyd a diod dros £ :3o0, eto ni dies i o honvnt ond El(',O. Yn yr I'v tilil i (if-os 1::70, eto ni ches i ond prin £40. Ac yn e!cc,;i;i-i; Buckley Hnghes y tro diweddaf,yr oedd fy mil yn ddau swllt a saith geiniog adiinai; ond ni fvnentdalui mi ond 2 swllt a ciiwe' cheiniog, ond mi sefais i yn stout a chyda Ilawer o groes dynu, mynais gael fv mil vn llawn y tro hwnw. LLAI)DERFEL. Y Gymdeithas gyfeilh/ar. — Dvdd Mawrth, Mehefin laf, cynhaliudd y gymdeithas lion ei gwyl flynvddol. Yn y boren.cyd-gerddodd yr ael- o(];itl i'l- eglwys, lie y cawsent bregeth dda gan y Parch. John L. Jones, yna eyfranogasaut o giniaw wedi ei barotoi yn y modd mwyaf bod lhaol. a threul- iasant y prydnawn mewn modd hollol foddhaol. Y dydd lau canlynol, cynhaliodd Cymdeithas Gyfeill- gar y Merehed eu gwyl mewn mo id eyfhlyb, ond eu bod hwy wedi cyfarfod i gyd yfed te yn Hei giniawa. Difyrid y cymdcithasau ar y ddau achiysur gan Goro gerddonon medrus, a threuliwyd v cvfarfodydd vn y dull mwyaf gweddus. Dewisodd y ddwy cymdeithas Mr. 0 Richards, Rala. i fod yn feddvg iddvnt yn ys tod y flwyddyn ddyfodol.—D. Men-ion. CAERNARFON.—Deallwn fod Hugh Hughes, y cig- ydd, yn parliau i afhmvddti yn marehnad y drefhol1 —bod ei vtnddygiad tuag at ei wraig ac ereill Vn av- w jiyddus, ac mai teg ydrv ei waradwyddo yn gy. h oedd us. DEHEimZB. LLANELLI.—Cynhaliodd Methodistiaid y dref hon eu cyfarfod bivnyddol dydd S ;l, wythnos i'r diwedd- af, pan y gweinvddodd y Parclin. Benjamin Thomas, L.an bio; a John Jones, Llauedi. Anerehwvd y evfarfud yn y prydnawn vn ddifyrus gan y Parch. D. Rees. Yr ¡¡celd y cyfarf(;'¡ydd ):n HII,.so'i, a'l' Clts:.d. ladau at leinau dyled y capel yn aiirli)-deidus.-Gu- hebi'dd. CAERFYKDDIN.—Ar y 2ydd a'r 4ydd cvfisol, cvnal- i vyfl flair newydd Caerfyrddin, yr hon yw 'v" 'fl iir fwyaf yn y flwyddvn. Daeth liawer iawn o an,feil- iaid i'r ffair gyntaf, a chyrhaeddodd v rhai tewion o honynt brisiau da. Yr oedd digonedd o foch tewion yn yr ail. a gwerthwyd liawer am y prisoedd arferol. — Gohebydd. ABERYSTWYTH.— Wythnos i ddoe dvgwyd dwy ddynes o flaen yr Ynadon yn y lie hwn, sef Jai.e Edwards, uiercb i dyddynwr cyfrilol yn yr ardal, yr hon oed 1 vn y dref yn gwnio a Catherine Janster, yr hon a elai o dy i dy gan rh N,.v hctllcuach, a chymeryd ami v uallui adrodd tesni pa folll bvnag, hi a gafodd gan Jane Edwards, I'ddl iddi tua £1 10s. rlnvng arian a'u gwertb, gan adda\v dychwelyd yr arian yn mhen ycbvdig amser; end er myned i yrnofyn am danvnt, iiici (ield dim iw gael felly cymeryd y dwyllwraig i fynu, a bwriwJvd^U i garehar am dri IlJis. M?T.? Tvnrfr.-Wythnns i ddydd Lion di. wc< daf, cyna?odd Cymr«dori<,n v He hwn en Beis- t.dfuu. D?ihvn <od y hrif wobr am y Pryddest ar "R;,d.,id" wedi ci dyfiruu i Iorwerth' Giaa A led; a bod y Parch. T. B. Morris, 3Jr. A. Williams, IVJostyn 31 Thomas Blackvvood, Pedr xMostyn, See., &o., wedi enill ihai o'r gwobrau. aeth IIeruiwr cyfrifol, yr hwn oedd newydd ddyfod i'r lie, ag un o'i geflylau i lawr i Ian v mor er mwyn ei Ln- hau. O hcrwvdd >i f")fl N ii itlii o'r lie, aetii i le rhy ddnfii, syrthiodd oddiar y ceffyl, c" vmerodd y llanw ef ymaith, a boddodd ya y man. Cafwyd y cei'il' yn fuan. — (lohebydd. LLASEMI B.>ddiad 3fenh.— Boreu dydd 8\\J. wythnos i'r diweddaf, cafwyd corfF merch ieuane, 14 oed, o'r enw Anne Longhurst, vn llvn y Ffwmes, :f y drcf boo. Acih ar gojl in-s Sadwrn. licrnir mai ))ei(!)?)' llvn a wnaeth. Dvwedir m?iyr achos iddi fynon i ymfod ii oethi, i'w brawd ei churo y 11 enbyd nos Sadwrn, fel v gyrwyd hi i anobaith. v qilr-.vv(i lii i F'?unw? eleni yn v lie yma, ar yr 2011'd a'r 2f ain o Fa'. Yr oedd )' cynulliad n vn (Ira ihmsog. vn v gwnbanol Rvfurfotlyrtd ??n y Pcirch. W iilinni't' Ty'nvcocd; Wiliiams, Uirwiiim; Williams, Peny- bont; VViiiiams, Treleeli; Davies, Llanelli; Jones, Maesteg; Matthews, C'astellnedd; Jones, liiiydni Davies. Cwmaman (yn Saesonae.' ) Hughes. Duw. lais; Thomas, Glynnedd; Griffiths Llanliaran Powell, Caerdydd, &c. Cafwyd Cymanfa dda iawn. — Un oedd yuo. 'L 3t

G E N E DIG A E T H A U PRI () 1) A S A U, A 31 A R W O L A E T H A U. Ess-yodel, Mai 26, yn Bampton, Oxlordshire, priod Mr. John Williams, painter, gynt o Fangor, ar fab. 29, priod Mr. Evan Jenkins, Frongocb, ger Aberystw yth, ar ferch. -—-9, priod Mr. Evan Lewis, tinman, Pwllheli' ar fcrch. -30, priot! Mr. W. Roberts, llyw"ydd y llong Phoebe, Conwy, ar ferch. Mehefin 1, priod 31r. William Pierce, Hwvthwr ileelii, Porth Madoc, ar ferch. 1, priod Mr. R. VViiiiams, Custom House Tavern, Caernarfon, ar fab. priod Mr. John Price, argraffydd, WydJgrug, ar ferch. Fxiodwyd, Mai 27, vn eglwys Dewi Sant, yn y dref hon. 3Ir. Owen Griffiths, Cae Howel, a Miss Giace Jones, y (Icliiii ) B uledern, Mon. yn nghapel Bethesda, ger Bangor, Mr. R. Prichard, P>-tliesda, a Miss Grace Jones, Caernarvon. i 28, yn eglwys Abcrercb, Mr. William Hughes, yn eglwys Llanbeblig, Mr. Owen Thomas, a Miss Sophia Martin, Caernarfon. -2!J, yn eglwys galeiriol Bangor, Mr. Robert Priehards, painter, Peutrcf, a iiiss Anne Griffiths, Kvliin square, Bangor. vn eglwys Gadeiriol, Bangor, P.Ir. Evan Edwards, Pentre'r-foelas, a Miss Margaret Griffiths, Felinheli. e,Iv%-vs Al)er,laron Mr. Rcbert lVil!i,,Imq llywydd y Hong Fossile, Pwlihcli, a Miss Mary Griffi- iths, Tymawr. Mehefin 1, yn eglwys sadciriol Bangor, Mr. John Jones, garddwr, Abererch, a Margaret Mr. R. Roberts (Macewy .I.m), Ban¡;-or. -1, yn nghapel Taberrmc.Mon.Mr.JoshnaJoneo, a Miss Anne Jones, Idaubedr goch. ■ 1, Mr. Henrv Jones, Llanidan, a Miss Eiliu Jones, Holyhead Tavern, Upper Bangor. 1, vn eglwys Llanaelhaiaru, Ai fon, Mc. Rich- ard Thomas, Cefn a Jliss JaDo Roberts, Mynyddedrvfe I. Criccieth. yn ('r.c.) Abergele, Mr. Robert Jones, Henllan, a Miss Mary Knowles, Dinbych. Bu Farw, M ii 2d, Mr. Johu Jones, Plas Llangw" vfan, Mda oed 70. —— 25, Mr. Edward Jones Pierce, Plasachaf, Swydd Dinbych. —— 27, Mary Ellin, mercli Mr. J.,bn Evans, St. Panl's-^quare, yn y dref bon; oed 2 flwydd. 28, Mr. Samuel William Samuel, Gadlys, Pwllheli; oed 67. Mrs. Elizabeth Lloyd, Tylnlltn. Llanfuinu-u- bwll.Mcn oed 71. 2J. Mr. Thomas Hughes, paentiwr, Howl y M" vnydd, Bnngor; oed 36. 30 Miss Harriet Mason, Caernafon. 30, yn Llanidloes, Henry Rogers, Ysw., Bir- mingham 34. 30, Mr. Ricnard Jones, masnachydd, Maolivn. letli, yn dO mlwydd oed. Gadawodd briod a thri o Clandwyd ef y Merelier can- lynol yn mynweut y Llan, pryd y canlvnwy 1 ei w d ilbon marwoi gan ganoedd lawer o'i gvfi-illion hi aedias. \r oedd Mr. Jones yn ddvii hawddgar a tliirion, yn brio 1 a tiiad tyner a gofalus; yn gymyd- og ser jhog a chymwynasgar; ac yn fasnacliwr meilr. us a 1 "y idianus, am yr edryadiai fod ei elw ef a Ih-s i y prynwr yn cydgvfarfod. i?angosodd garedigrwvJd a (Tyddlondeb muwr tuag at achosion crefyddol, yn < neillduol yr Ysgol Sai>b>thol, y Fi hi Gymdeithas, a thalu dvled capeli. Ond er bwriadu Ilawer, ni chaf- odd y fraint 0 roddi ei litili yn gvfl nrn i eglwys Ihluw, yr hyn a orphwysai yn ddwys ar ei feddwl yn ei gystndd diweddaf. Dioiehai lawer am ei j'od wedi cael ychydig o hamdden i geisio trugaredd i'w enaid, a. daogosai fwy o bryder am gad bentlvth nr ei cystudd nac am adferiad o bono. Yr Arglwydd a aysuro ei briod alarus, ac a amdd.fTyno ei bluM mm- ddifad.—Cyftdll iddo. -—— 31, Mr. Richard Griffiths, Maes Mawr, Clyn- no'T, Arfon; (lcd 77. Mehefin 1, Mr. Robert Mathew, Victoria Hotel, Llnnberis, Arfon. -— ). Mr..John Hugh Parry, Efail newydd. g»r r wlllicli j oed S"