Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
11 erthygl ar y dudalen hon
At Ein Derbynvvyr. I
At Ein Derbynvvyr. I OTHOEDDLR yr Amserau BOB WSTHXOS. T mae wedi ei fath- (!di, fel y gellir ei gvfeirio yn dllidoll i unrhyw bartli yn y Seymas Gyfunol- Ei bris sydd fel y canlyn: BLAEN-DAL,—15s. am fiwyddvn 7s. Gc. am lianar blwyddyn; 's. 9c. am ehwurtev blwyddvn. Os AR GOEI.,—17s. am tnvvilrt- yn 8a. 6c. am haner blwyddyn -Is. :!< am chwarter blvvydd- yn. Ni wneir un sylw o archebion oddi wrth dclyeitnaid heb tlaen-då1. CT-feiriu-r yr archebion (orders) am vr Amserau i Ilr. John Zlo:,d. Amserau Ojftce, 17, Queen Anne-street Liverpool; ac efe aTdd i dderbvn vr holl dialhiU. Geilir anfon ?os?f/f .«uM? einingau) aru 7s. 6e. a than hyny, ac Archebion (Pn??t Office {ceinin?au ) am 7s. 6c. a than .a y ac Arch.'bton (?n.? Q?'M br?rs) am symau uwcbiawhyry. ?? ?wi) sicrhau yr an- fonir rhifvnaa Tchwfm? u?t' oddiH?.hr i w har?hebion Adyfod i law ddeuddydd 0 leif?, cyn dydd ei gyhoeddiad.
- I AT EIN GOHEBWYR, !
AT EIN GOHEBWYR, TAM TN SWYDDFA'R AMSERAC !—Difrod anadferadwy I ar farddoniaeth !!—Un boregwaith yn ystod yr wvibnos o'r blaen, diuwyddodd i ni trwy rvw ddiof- afwch neu gilydd, adael pentwrmawroFarddon iaeth mewn lie na ddvlasem; ac yn y cyfamser, aeth Jini Jones yn ol ei harfer, i lanhau a thacluso y swyddfa; a gan na byddwn un aniser yn gadael onrbjw bapyrau yn ei flordd ond a fyddant wedi eu diofrvdu i gael eu profi trwy dan, ni bu iddi betroso am fvnyd o barth y priodoldeb na'r an- inhriodoldeb o iwrw y pentwr crybwylledig i'r man yr arferai fwrw yr boll bentyrau diofrydedig. Pa fodd bynag, ni buom yn hir heb i'n sylw gael ei gyfeirio at yr hyn a dcligwvddasai, ac yn ddioed gwnaethom bob ymdrech a allem er achub yr hyn ydoedd heb fyned yn ulw o afael yr elfen ddinystr- oJ. Yn mysg y rhai a acbubwvd, yr ydym yn cael y darnau canlynol:-Cwyii yr Amddifad- Tywys og Cymru-ber Awdl- Yo iach i GNmru-Coffad- ( wriaeth (iwilym Peris— Engivnion i H. H. Rob- erts—Marwoiaeth Dewi Wyn — Y V Fawr-Golyg- fa anianyddol Llanberis—Cwyn yr Afradlon Beddargraff H. Pu;li-Pliilarinonic Society, Tre- flynon-Y gwallt gwyn-Deigrvo ar fedd leuan Gwynedd— Yr aderyn Bronfraith, a Ffarwel i Ferwyn. Ond am y rhai a dddawyd, nid oes gen- ym i'w wneyd ond rhoddi yr amcan restr a ganlyn: —Gwaith m wn, an G. Tegid-Cvr)ghor ilr Medd- tvyn, gan W. H.-Effeithinu'r haul, gan Awen Fair—Ofl'eiriad Pabaidd a Modrvb Gwen, gan I Glan'r afon-Nyth Aderydd a Rhvwbeth, gan R. G.—Cais at Moesen, gan Derfel Meirion-Cantn,)I- inetb i R. E., PoutMenai, gan J. J.—Rhen Graswr Ty Pobty, gan H. Ogwen—Ymadawiad nith, gan G. Idris-Act. ix. 36, &-c., gan R. E.- Y dvn a'i daith, dw'r a gwirod, Good Temper, ac Adlais Tad, gan Einion Ddu-Gwreica a gwra, gan Gar- wr iawn drefn D%,chvmN,g, gan Mawddwyn — Marwnad, gan R. R.— Rhyddid a chaethiwed, gan Brytwn—Y Cymun Bendisaid, gan t. J. o Lany- ors- Taith dyn, gan T. B.—Hai! hai I eto, gan Onier, a 11 Tlieimiadaull Un o blant v Nant. Tyst- iai Jini Jones yn y modd mwyaf difrifol, ei bod bi yn gwybod, wrth losgiad y papnrau, eu bod yn cynwys rhyw beth rhagorach naphapurau cyffred- in; oblegid yrydoedd y fflam a gynyrchent, yn llawer dysgleiriacb na'r hnn a uynyrcbid a bapyrau eraill, yr hyn oedd arwydd sicr (meddai DÍ) « burdeb a choethder y Farddoniaeth a gyn- wysent. Hyderwn v derbynia pwy bynag sydd yn ei golled o'r achos/gydyradeimlad cyffredinol ein darllenwyr. YSORIFENU l'it ARGRAFFWASG.-Gan y tyblwn fod Difer lunsog n'r rhai a anfonent ell hysgrifau i 01- ygwyr Newyddiaduron, &.c., yn camsyniad o barth vr bvn sv gymhwys i'r wasg, dyniunein atw sytw ycyfrvw at yr amgryuiau canlynol. Na fydded i neb roddi cynyg arysgrifenuoddieithr y bydd gan- ddo ryw beth eisiau ei arnlygu, y bydd yn werth iddo ef vsgrifenu, ac i ere111 (Jdarileu yr hyn a am- lygir ganddo, ac wedi idda amlvgu yr hyn fyJdo angenrheidiol, na fydded iddo ycliwanegu unrhyw gyntibn ddychymygol; oblegid gall fod yn bender- fvnnl, na wna hyny aingen blino axnynedd v G..11 ygydd, ac anfoddio yrholl (Idarlierw) r. O'n rhan ni, byddai ysgrif ar ddrws ysgubor," os wedi ei hysgritenu gan un y byddai ganddo rywbeth g werth ei amlygu o berthynas i wrthddrych ei ysgrif, yn Hawer mwy derbyniol genym, nag erthyglau soth- achlyd mympwyol, hyd yn nod pe byddent ar brif Tanau y greadigaeth, neu ar y symudiadau pwysig- afyn mysg cenedlaethau'r ddaiar; oblegid ni nod. weddir y cyfryw ysgrifau un amser A dim teilvngach o sylw, na rbyw adliw ymddangosiadol. Y mae ertbyglau o'r fath yn llawer cymhwysach i fod ya wrthddryehau mawl-dremiadau y rllal a lioilant gynyrcbion ptentynaidd, nen Jute i fodynmy>gy petbau a arddangosir mewn arholiadau ysgolion, nag i fod y nodau i wfl'tiaduu dirmygus (iolyg ydd Newyddiadur, yr hwn wedi iddo ddarllen tair llinell o bonynt, a fydd yn hollol barod i'w bwrw Eaill ai i'r tan, neu ynte i'r sothachfa. Mvnych iawn y blinir y Golygydd befyd gan ysgrifenwyr Y cynyg cyntaf, y rhai a dybiant fod eu han- fedrusrwydd hwy, ac aflerwder eu hysgrifau, yn hawlio pob tynenvch oddiar ei law, ac yn sicrhau ymddangosiad eu hysgrifau vn ddioed, pan nad oesgauddynt unrhyw reswrn aros dy-bied felly, am gen mai dyna ell "cynyg cyiitaf. Ac efallai na byd I dim wedi eu cynhyrfu i gynvg v tro hwnw. IvnMqnr rlivor "Fr", ul. -svy irfewii pridt. A bwyrach y bydd amgylchiadau yn gorfodi y Gol- ygydd weithiau i gyhoeddi yr anraljerffeithderau a'r gwrthyni penaf, fel yr ymborth raeudyliol goraf a ellid ddethol i'w osod o lfuen canoedd, neu fe- allai filoedd o ddarlienwyr! Yn ngwyneb yr vslyr iaethau yna, yr ydym yn dymuno ar y rhai a deim- lant awydd i ysgrifenu, ofalu ar foul ganddynt ryw beth i'w ddyweyd a fyddo yn werth ei amlygu. Bydded eu hanesion yn fyrion a chynir, eu traith- odau yn eglur ac addysgiadol, a'u barddoniaeth yn syml, rheolaidd, a choethcdig. Defitvddier ysgrif- lyn (ink) du, na fydded eu papyr-leni yn rhy fawr- ion, nalr liinellau yn rhy agos i'w gilydd; a chyda golwg ar y llaw-ysgrif, gofaler mwy am eglurdeb I na thlysni. ASTEOV-dd GLAN SIBERA.—Gwyddom fod Gweinyd(]- iaeth lar!) Derby yn debyR o f.)d yn un buror- iaeth larll Derby yn debyg o fod yn un bur or- tbrymus os ca ddigon o gefnogaeth—fod Ymneill- duwyr yn ymddwyn yn annghyson a hwv eu hun- ain wrtb ei phleidio, a bod yr Uchcl-eglwyswyr yn arfer pob dichell a allont yn y Senedd ac allan o'r Sencdd er casglu digon o nerth i ortbrymu yr Ym neiilduwyr,—eto nid ydym yn tybied yr ymddyg em yn ddoeth pe cyhoeddem lytbyr ein gohebydd yn ei ffurf bresenol. YMNEiLLOtwR.—Y maeln llawn mor anbawdd i ni benderfynu pa un ai oddiar gau ddyben ai ynte o dditJyg gwybodaeth y dywedai Llywydd cyfarfod cenhadol Llundain, fod yrEglwys Sefydledig wedí Uafurio mwy ar flies y genhadaeth na'r holl enwad au vmneillduol, ag ydyw i ni benderfynu pa beth ywgwireaw YmneilJduwr." I. G. CLEDR.—Pebuasem yn cyhoeddi vr "Anerch- iad i Gyrn(!eithas Lenyddol Caernarfon," rhoddas- em achos cyfiawn i luaws o'r rbai anfonent i ni ddarnau cyffelyb i dramgwyddo. Pe buasai ein gohebydd wedi crynhoi ei syniadau yn lied reol aidd i ddwsin a lianer o linellau, buasent yn llaw- er mwy derbyniol. MACIINO. Gaii nad yw ein gohebydd yn enwi'r tonau a genid, nae yn nodi'r cyweiriau, yr ydys o dan aufantais i farnu o hartlt cy wirdeb yrawgrym- iadau. Byddai ycbydig byfiordJiant yn fwy cy- mtradwy na difriaeth. G. EBHILL.— Pu'r Cariad lythyr" yu ymguddio am ddeufis-y mae'n o'n blaenau yn awr, ac yr J'd- ym yn pendcrfynn ei yrn i ymguddio eto, gan nas gallwn farnu y byddai ei ymddangosiad yn lies i neb. NCN.HI.-Jlae'r awgrymiadau o barth yr anghyd- weddoldeb sy rhwng trigolion a chynnrychiolwyr Moreanwg yn rhy ddiweddar i ateb y dyben bwr- ia-Icaig. DIDVMVS.—]Mwy priodol fyddai i'r "Hen Wr" anfon ei gwyn at ei yfaill yn gyfrinacnol, na thrwy gyf- rwng llewyddiadur. GALAP,WR.-Pe cvhoeddein boh peth o'r fath a anfon- ir i ni, ni byddai genym le i gyhoeddi dim arall. T. T. (Cymar).-Ca "Molawd y Meistri," a'r "Cyng- her! dafarnwyr," ymddangos cvn hir.
EXHOLIAD LIVERPOOL. I
EXHOLIAD LIVERPOOL. O'n rhao ni, yr ydym yn ymfoddloni i Liverpool fod yn wrth-ldrycli i ysgwvd pen ami, i cstyn bys ati,—i fod yu wawd acyn chvvibaniad holl drefydd poblogaidd, goleuedig, ac armibynol y deyrnas hyd nes y bo iddi gywilyddio, hunanffieiddio, a golchi ymaith y gwarthrudd a ddygai yn wirfoddol arni ei hunan. Y hi, o holl drefydd poblogaidd y deyrnas, a ddylasai fod y gi'ylaf ei lials dros fa3- cach rydd, ac ya cibyil gvviadweiuiaeth larll Derby a hi yw yr unig un o honynt i ddychwelyd pleidwyr i'r Weiiiyddiaeth bono i'w cbyunrychioli yn Noy y Cyffredin Maateisia hi fwy oddiwrtb ryddfasnach nag un dref arall, ac eto y lath yw ei dallineb a'i hamryfusedd, fel y raynai roddi cortyn am ei gwdM i grogi ci hunan. Dygir lluaws o resymau yn mlaon i ddangos pa ham yr enillodd y Toriaid y fuddugoliaetb yn yr ctholiad. Priodolir y peth mewn rban i'r beu fwrdeisiaid, y rhai ydynt eto yn dra lluosog, ac o'r dosparth iseiaf a gwaelaf o feibion dynion, gan mwyaf. Y maeut crioed wedi arfcr gwerthu eu pleidleisiau i'r bJaid a roddai fwyaf aru dauynt. YBtyriaDt y byddeat yn ynfydion perffaith, os nid yn euog o bech'Jd mawr, pe na ofalaut am fynu y > geiniog ucbaf a fyddai modd am eu pleidleisiau I pan ddelo etholiad. Nid gwiw son am reswm a chydwybod wrth greaduriaid o'r fath hyn. Ni fuasai waeth ceisio atal moch cytbreuiig y Gada reuiaid rhag rhuthro dros y dibyn i'r mor, na cheisio eu perswadio a'u hargyhoeddi trwy resym- au. Nid oes ganddynt fwy o gydwybodolrwydd o egwyddorion cyfrifoldeb, nag sydd gan gathod gwylltion yr anialwcb, Golygant ddydd yr ethol- iad yn unig fel diwruod ffair y pleidleisiau, a'u hunig bwnc hwy ydyw gwneyd y fargen oreu a allant. Pleidleisiodd y rhai hyn, heb ond ycbydig iawn o eithriadau, dros y ddau Dori; ac y mae lie cryf i dybio nad am ddim y gwnaethant felly. Y mae yn ddigon hysbys i laweroedd c honynt dystio wrth bleidgeiswyr y blaid arall, na symudent gam i roddi eu pleidlais o un ochr, heb dal da am eu poenau. Ond ni fjnai y blaid bono halogi eu bacbos, drwy roddi cymaint a chwech cheiniog am bleidlais. Yr oedd nifer luosog o'r dospartb pwdr hwn yn addolwyr duw y bol; a thywalltai y ddau ymgeisydd Toriaidd, a'u pleidwyr, ddigon o ddiod-offrwm i'r duw hwnw. Yr oedd golwg alaethus i'w gweled ar laweroedd o honynt yn cyrchu tua'r pleidleis-fytbod, yn rhy feddwon i allu dywedyd dros bwy y rhoadent eu pleidleisiau. Cydnabyadai y ddau ymgeisydd llwyddianuus eu hunaiu dan rwymedigaethau neillduol i'r hen Freemen, y meddwon anrbydeddus (?) hyn, am cu ffyddlondeb ond mwy priodol fuasai i'r gwyr, fel y Caldeaid gynt, offrymn eu diolchgnrwch i'w balleg rwydi eu hunain, i'r rhai y daliasent y creaduriaid truenus, i'w caethiwo i ufudd-dod eu hewyllys. Dylanwad arall a fu yn effeithiol iawn i droi yr etholiad o blaicl y Toriaid, oedd dylanwad yr offeiriadaeth. Nid oes un dref yn y deyrnas yn cymeryd ei marchogaeth i'r fath raddau gan dwyll-offeiriadaeth ragfarullyd a dallbleidiol, ag ydyw Liverpool. Archoffeiriad mawr yr urdd ragfarnllyd a dallbleidiol hon ydyw Dr. M'Neile, ) ac y mae ganddo luaws mawr o fan offeiriadach yn gweini tano, o ba rai y mae y gwyr a fuant yn offeiriaau yn Gymraeg yn y Concert Hall yn ddi- weddar: ac y mae ganddynt fyddiu o filwyr wedi ei dysgn a'i dislybILi yn dda, y rhai a ufuddhant iddynt yn mhob peth. Gelwir y fyddin hon, "The Protestant Association," ac yn Orangenien." Cluda y rhai hyn ddelw y Bibl ar benau polion cryfion, yn ngbanol y rhai y bydd math o fidog yn guddiedig, ac y maent yn barod; ac awyddus i wrthwynebu hyd at waed, gan ymdrech yn orbyu Pabydaiaeth. Dangosant gywirdeb eu crefydd, a thanbeidrwydd eu sel, drwy gyffroi nwyda'.i y Pah- yddion, a chyffroi terfysg ac ytnJaddau, ac fel hyn, a'r Bibl yn arwydd uwch eu penau, mathrant ei holl egwyddorion dan eu traed yn eu hymddvg- iadau. Clywid llaweroedd o honynt ddydd yr etholiad yn rhegi ac yn mellditliio y Pab, pan yn ymdroi yn ngbanol cbwydfa eu meddwdod ar hyd yr heolydd. A all offeiriaid y blaid ffiaidd hon agcryd eu geneuau yn eu hystafclloedd a'u cysegr- oedd, i ddatgan diolchgarweh i'r Goruchaf am y fuddugoliaeth a enillasant drwy y fath foddion, a ehyda'r fath oflferynau ? Gorfoleddant ac ymffrost- iant yn uchel iawn ynddi, ond gorfoledd yn y I golwg, ac nid yn y gydwybod a'r galon, ydyw, A "phob cyfryw orfoledd, drwg yw." "Erbyn chwiiio eu hanrhydedd, nid anrbydedd yw." Y mae chwydiad gwarthus twyllja cbelwyudau, triciau budron, a hud-wobrau, ar ogoniant eu goruchaf- iaeth. Enillasant hi ar draul aberthu pob eg- wyddor o rinwedd, a darostwng eu hunain a'u eyd-ddynion i warth a gwaradwydd. Dosbarth arall a fuont fraich i blant Lot yn yr ymdrech hon, ydoodd yr hen wrageddos, a gymer- ent eu dychrynu gan y bwganod, Pabyddiaeth, Maynooth, &c. Codid y drychioliaethau hyn o flaeu golwg y peufeddalion truain, nes oeddynt bron ar lewygu gan ofn. Cymerent eu perswa^ig oil, ac y gwnaent eu goreu i wrthwynebu Pabydd- iaeth, a dileu gwaddoliad Coleg Pabaidd May- nooth. Ofuent fod y ddau arall yn gyfeilliou dir gel i'r Pab a'i eglwys. Gwyddai eu twyllwyr di- egwyddor a digydwybod amgen pettiau,-gw) dd- ent bwy nad elai y ddau Dori haner cam pellach yn mlaen na'r ddau ddiwygiwr mewn gwrtbwyn- ebiad i Babyddiaetb, a dileu Gwaddol Maynooth. Gwyddent hwy yn eitbaf da bod Cardwell ac Ew- art yn gymaint Protestaniaid a Mackenzie a Tur- ner ond gwyddent beth arall, bod y ddau olaf yn bleidwyr larll Derby,—yn wyr o vsbryd ac eg wyddorion ucbel eglwysaidd y pleidient bob mesurau Toriaidd a gorthrymus; ac am hyny, budent yr eneidiau anwadal, a'r penau gweinion hyn, i fradychu eu hegwydaorion fel rhyddfas nachwyr, a rboddi eu pleidleisiau dros urnddiffyn. wyr Protestanaidd, bid siwr Yr oedd vn y dos barth gwael hwn luaws mawr o Wesley aid, ac ambell i Ymneillduwr. Y mae un peth arall i'w ystyried fel rheswm am y fuddugoliaeth Doriaidd bon sef, pa fu y blaid ryddgarol yn ddigon gofalus ao ymdrecbgar yn eu cynlluniau a'u gweithrediadau. Y mae tuedd gref iawn mewn dynion a deimlant bod eu bachos yn dda, i ddiofalhau, gan ymddiried ya hyny. tvbiant gan mai achos gwirionedd a chyfiawnder yw eu hachos, y rliaid iddo lwyddo a gorchfygu, gan aughofio bod yr ymdrech fwyaf egniol yn ang- enrheidiol i ddwyu barn i fuddugoliaeth. Gweith- iai y blaid arall ddydd a nos yn ddiorphwys* I Teimlent hwy y byddai raid iddynt yrqdrechu ac egnio yn yr ymarferiad o bob moddion cam neu gymhwys, fel dynion yn gwybod ac yn credu bod eu hacbos yn ddrwg, ac nad oedd dim ond cydym- eguiad gorcbestol o'u tu hwy, a allai gadw ei ben ac ni arbedent unrhyw lafur pcrsonol, na dyfeisiau anwireddus, na diodydd meddwol, na thraul o un math er sierlia-i eu hamcan. Mr.Gladstoue, (un o brif farsiaudwyr y dref, ac un o'r dynion mwyaf cybocddus ac anrhydeddus, ac un hefyd, oedd yn doriad ac yn eglvvyswr ucbel hyd yn ddiweddar) wrth gyfarch pleidwyr Cardwell ac Ewart ar ol yr etholiad, a sylwai:— Yr wyf yn gweled ar heolydd y dref hon, ac yr wyf yn ei ddyweyd g-yda gofid dwvs, achos y weith- red vvallgofus hon (sef etholiad y ddau Dori), ac mor bell ag y mae fy ngallu i yn cyraedd, ni chaiff v peth fyned hcibio heb ymchwiliad. Foneddigion, ni fvnem ni ddefnyddio meddwdod fel moddion i gyr haedd y dybenion sydd genym mewn golwg, byJdui y peth yn anghyson a'r egwyddoiion goleuedig a bri>tf'<jswn. Ac y mae yn ymtrrost genyf feddwl, ddarfod i ni, a'r rhai a gvdweithredeut a ni y dydd hwn, ymgadw rhag hyn, a'r hyn oil a wnaethom, le i gwnaethom o galon bur a gonest. Cawsom nerth- oedd i'w gwrthsefvll yn yr etholiad presenol, ag oedd- ynt agos yn oruwch ddynol. Yr wyf yn ei ddywed- yd gyda'r gofid dwysaf, na chawsoch yn eich arwein- w),r ysbrydol-yii nghlerigwyr yr Eghvys Sefydledig, -y cyfry? gyfeiiliou gwresog i'ch daioni moesol a thymboro),a?yroedd ?eoych bawl i ddisgwyl, pan y ?wetsom y rhai aymneillduant oddiwrtliym, yn wein- 'dogion a phobt,yn n?hyd a'r Pabyddion, wedi dyfod allan dros MhosThyddtd, ac o tdmd llsiant en cyd greaduriaid heb gyfrifeu hunt?n yn weil na'u '-yn?d<?i.,n,td VI1 ymdreehu i wneyd daioni i baw b, ,ango.s cared,grwldd ?"? at hob dyn. Yn awr, neddlglOn,buasai y" ? Renyf allu dywedyd vr un netli nT 18'' ° SWftb wynebent. Olid bwvnthwy, heb vmf' lal,a'n gwrth W}lJcr,ent. Oud'hwynth wy, lieb vmfiUlJi°nl ar osod ?'Y" a thramgvvydd ar 'v lire! svrld J., fl'r(l? svdrl '?"? 'nef.edd?.fynent  l ,i d ar?slwn at lwthau tymhorol ùyn y ¡¡dh sydJ ■  ?n miten a Gtl'wedyd. HJll a bya 0 fara a gcwcb chwi, a s m wv* Nid yW? bwys pa UIl a )'dyw yn d(ligotl neu I)aidio os i) a ty d (I N- %,ch fo(l(llawn ar vn a evvvil?,siwn ni i chwi gael, nyni a wnawn i chwi ymf*o(idio- "11 1 Bydd yr ymadroddion uchod, gan mai o enau Gladstone y daethant, yn dan ar guawd rhai dyn- ion. Ond y mae yn briodol crybwyll y ffaitll, fod amryw o'r offeiriaid Pabaidd, ac o'u praidd, wedi pleidleisio gyda'u hrodyr, offeiriaid yr Eglwys Sef yuledig, o du Mackenzie a Turner, Ni fyddai raid i'r ddwy offciriudsetb gworyla uemawr, y maent o'r un yn yr Sill'" y mae y gwaban. iaeth. Byddai cystal i Me Neil a'i blaid, gynyg amodau heddweh i wyr Pihufain, canys mewn gwir- ionedd brodyr o'r un bru ydynt." Erbyn hyn, y mae holl drefydd mawrion y deyrnas wedi datgan eu barnau, a throi en cefnau ar Liverpool druan, dan gauu-" And we left her alone in her glory."
ETHOLIAD BWRDEISCREFI SIR…
ETHOLIAD BWRDEISCREFI SIR OAERNAKFON. Pan lawen gyferchid yr hen Gadweinydd Rws- aidd Gwroarrow unwaith, ar ol brwydr dost, am y fuddugoliaeth a enillasai ar draul colli hanner ei fyddiu, Buddugoliaeth yn wir," atebai yr hen Gadweinydd, "Un fuddugoliaeth eto o'i bath a'n llwyr ddinystriai." Felly y' gall arbendodwyr (Aristocrats) Sir Gaernarfon ddywedyd yn awr, gyda'rpriodoldebmwyaf. Ymladdasant frwydrdost; brwydr ar ei dechreu a dybient y gallent ei henill yn rhwydd ddigon heb wneyd dim ond awgrymu ac amneidio ar y gelyn er peri iddo gilio o'r maes mewn dyebrvn. Cawsaut ar ddeall yn fuan en camsyniad, a bod yn rhaid iddynt fyddino y mil- wyr cyffredin, a'u hanfon allan dan dywysir.d qwvddoffion nrofedig: stiwardiaid, a chyfreithwyr eyflogedig curid y rhai hyn dracbefn o'r maes yn mhob vmgyrch gan restrau o filwyr gwirfoddol y blaid wrthwynebol. Bu raid i'r pendodiaid eu hunain wregysu eu harfiu, a myned allan i'r maes, a baeddid hwythau hefyd. O'r diwedd aeth mor galed, nes y gorfu i'r boneddigesau ytnwadu a'r gwylder a'r neillduedd perthyuol i'w rhyw, ac ym- arfogi i fyned allan i'r ymdrech. Ar ddydt] cyntaf y prawf llwyr faeddi.l y fyddin bendodaidd. Ym- gasglai yn nghyd dracbefn yn yr hwyr; adnew- yddidyrymdrecb ar byd y nos. Ymosodent ar dai en gwrthwynebwyr yn y tywyllwch, arret-asant eu boll ystrywiau drygionus, a daliasant ati gydag ym- roddiad diorphwys byd y bore; a llwyddasant i enill rhyw fath o oruchafiaeth warthus ar ddydd y pleidleisiad; ond buddugoliaeth ydoedd nad oes t eisieu un arall gyffelyb iddi ar ei hoi, mae llwyr ddi- fetha eu hachos am byth yn y bwrdeisdrefi hyn,— buddugoliaeth na allant feddwl am dani heb wrido a chywilyddio, a gofidio. Arfau eu milwr- iaeth oeddynt gvfansoddeuig o boll elfenau traws- ter a liy^redigaeth. Beth pe ceid allan holl hanes eu goruchwyliaeth Y mae digon yn wybyddus eisocs i beri i bob nieddwl gonest ecbrydu a ffieiddio y dynion a fedrent ymddarostwng i arfer v fath foddion. Ffei. ffei, foneddigion a dwbl ffei, ladies! pan ymwerthech i gyflawni y fath fudr-gastiau, ac arfer holl nerthoedd eich sefyllfa- oedd a'ch dylanwad i wasgu trueiniaid, a lialogi eu cydwybodau. OnitI ch .vi. yn anad neb, a dJy- lech gefnogi a chymeradwyo y rbinweddau o onestrwydd, gwiriouedd, a cbydwybodolrwydd, pa lel)yiia-yeanfyddoeliliwynt? CIlwYellwi,vrhai a osodir ar y fainc ynadol i farnu cyfiawnder, i gospi troseddau, ac i amddiffyn iawndcrau cymdeithas, -chwychwi, yrhai aymffrostiwch yneich nchelradd- oliaeth, vn nghoethder eich dysg a'ch moesau da, a ymroddwch yn y modd hwn i lethu a diwreiddio yr egwyddorion hyny yn meddyliau y bob], ag ydyut hanfodol i fodoliaeth pob rhiuwedd cymdeithasol! Foneddigion, "Wylwch ac udwch am eich trueni sydd yn dyfod arnoch." Y mae yr Hwn sydd uwch na'r ucbaf yn gwylied," ac yn gweled eich gwaith yn traws wyro barn a cbyfiawder yn y wlad, ac fe gofir eieh anwiredd i'ch raeibiou eto. Gellwch ganu yn iach am byth bellach i'ch tra- awdurdod; y mae ffon yranwiriaid wedi ei hvsigo; y mac ian eich trais ar gael ei thori, ac ni ellwch cdwi a'ch ladies byth oi chyfanu mwy. Yr etholiad nesaf a rydd iai-wol adyrnod l'ch trawster yn Mwr I deisdrefi Arfon, ac mewn llawer Sir a Bwrdeisdref yn Nghymru. 11 Yr oeddym yn synu at sefyllfa y bleidleisiaetb j yn N gbaernarfon yu neillduol, ac wedi poinderfynu rhoddi darlith hallt iddi, cyn i ni weled yr esgus- moi1d"'bynag. PoB i Bwllheli, gwnaetb ei rhan yn ardderchog cadwodd Nefyo, bitbau, ei phen yn rhagorol. G wrda CriccioUi hefyd, yn wir, daetb yn well na'r disgwyliad. Caeruarfon yn unig a droes allan yn somedig. Am Fangor, ni allesid gobeithio nemawr oddiwrtbi, o berwydd ei bod yn gymaint o dau gratangal1 Penrbyn a'r offeiriadaeth. Ar y cyfan, ag ystyried mor agored ydyw y cyffredin o blant dynion eto, i gymeryd eu trin a'u troi gan wgau a gwenau, bygythion a hudoliaethau y gwyr mawr, y mae yn rliyfedd ddai-fod i Mr. Davies ddyfod mor belled yn mlaen. Gwnaetb y nifer a bleidleisiasant trosto wrthsafiad gorcheslol yn y dydd drwg, yn erbyn y cynllwvnion a ymosodent arnynt. Enillasant enw ac anrhydedd iddynt eu hunain, a mwynhant wobr cydwybod dawel, wedi i'r ymdrech fyned trosodd. Da y gwnelai y rhanl, oftiog a ymollyngent yn livellI y brofedigaetb, ddal ar y syuwyr-wersi a draethai Dr. 0. 0. Ho- berts ar ddydd y penodiad yn Ngbaernarfon, a (eall fod y deiliaid yn fwy o werth i berchenogion tiroedd a tbeiau, nag ydyw eu harglvvyddi iddynt hwy, y gwoitbwyr yn werthfawrocach i feistraid a phercbenogion gweithfeydd, nag ydyw y uifistr- aid a'r percbenogion i'r gweithwyrN Beth a fyddai eu tiroedd o worth i'w perchenogion beb amaethwyr 1 w ti-in ac i dalti ardrethoedd am danynt? Y mae gordjdi-gonedd o diroedd brasacli a liawer rhatach na dim a geir yn Nghymru i'w gael yu America a rbanau eroill or byd, ond myned i ymofyn am canynt. ac o ran y pendefigion tiroedd trabaus a gorthrymus hyny yn y wlad bon, pwy allai ofidio gweled aiain a danadl yn gorchuddio meusydd eu hetifeddiaethau, a hwythau wedi eu gadael i fyw oreu y gallent nr y cynbyrchion Drachofn, fel y sylwai Mr. O. O. Roberts, beth a fyddai cloddfeydd cerig Bethesda a Llanberis o werth i'w perchenogion, oni bai y dvnion sydd yn eu gweitbio iddynt mewn enbydrwydd am eu liein- ioes? Gall y dynion hyuy gael digonedd o waith, ond troi allan 1 r byd i ymofyu am dano; ond nid mor hawdd y gallai y perchenogiou gael dynion yn eu lie a fetlreut wneyd y gwaith. Amaeihwyr a masnachwyr, celi'yddwyr a gweithwyr, ydyut ewynau, gwaed, a chalon y wJaclwrillcth, ac nid y dospeirth trabausfalch a'u gorthrymaut ac a ym- ddygant fel pe byddai hanfodiaeth a bywyd cym- deithas yn ddibynol arnynt hwy, ac o iierwydd hyny a dybiant tod ganddvnt bawl i erchi i bawb biygu i'w bewyllysiau. £ )ealied y bobl eu gwir nerth, a'u gwir werth, yna ni chymerant eu trin fel au reiliaid,-teitniant eii hurddas a'u Itautiibyn- iaetij,-edrycliatit yn wyneh eu treiswyr fel dynion I yn teirnlo eu bod yn ddynion, ac yn pendeifvnu mwyuhau yr iawnderati a berthyn i ddynoliaeth. Unwaith yr edrycho dyuiou mown gwlad rydd yu llvgaid en gorthrymwyr yn y 4teimlad hwn, fe dawdd boll awdurdod y gormeswyr o'u blaen fel y tawdd cwyr wrth y tan. Buasai yr vsbryd hwn yn yr etilolwyr yu sicrhau etholiad Mr. Davies rhag" ei flaen, beb osod yr un pleidleisiwr dany pery" g lleiafi ddyoddef colled neu anghyfleusdra ynei amgylehiadau. Dim ond i bob un a ddymunasai bleidleisio trosto, wneyd hyny, buasai y rDater trosodd, ac ni chlywsid mwy am dano. Tra y cy- mero y werin ei dychrynu gau fygythion, neu ei donu ag addowidion a gweniaeth i wneyd, ar ach Ivsurou fel hyn, yn ol ewyllvs y gwyr mawr, ni phaid y gwyr mawr hyny byth a'u gorthrymu yn y dull hwn. Defnyddiaut arfau twyll a tiirawster, tra y gallant IwydUo i gael Oil hamcanion yn mlaen trwyddynt. Pan y u dysgir i beidio a'r pechod hwn, cant y parch a'r unrbydedd dyledus iddvnt gan y bobl, ac nid cyn bvny. Y mae am bell fon- eddwr i'w gael o vsbryd rhy foneddigaidd i dra-ar- glwyddiaethu yn y modd hwn. Perchir y cyfryw gan galonau y bobl yn wastad. Pan gynnygid cydnabyddiaeth o barch i foneddigeiddrwydd Syr L Parry, o Fadryn, am ddatgan ei benderfyniad i beidio yrayrantb a iiawiiau ei denantiaid i bleid leisio yn yr etholiad, yn y cyfarfod lluosog a gyn- haliwyd yn Nefvn ychydig ddyddiau yn ol, dang- osai yr boll gynulleidia y teimladau mwyaf gwrea- og-gymeradwvol. Priodola y Carnarvon Herald fethiant yr ethol iad yu benaf oil i'r vVesleyaid, y rhai bron yn ddi eitbriad, a bleidleisient dros Mr. B. Hughes; a dywed ef, mai eu rhagfarn yn erbyn Calfiuiaeth a'r Ca1t1niaid oedd y rheswm am h'uy, Os yw esboniad yr Herald yn gywir, clruam o benau a cbalouau y dynion hyny. GeiJid dodi cymaint o fiynwyr ac o grefydd a feddant ó'J'da u gilydd, < mewn plisgyn cneuen. Ond yr ydym braidd yn amheu cy wirdeb y golygiad hwn o eiddoyr Herald- Gallai fod y bobl wedi derbyn gorchymyn oddi wrtb Dr. Bunting i bleidleisio fel y gwnaethant. Y mae yu hysbys ddarfod i'r blaid gefnogi pleid- wyr gweinyddiaeth larll Derby, gydag ycbydig eithriadau, yn mhob lie yn Lloegr, yn gvstal a Chymru. Daeth VVesleyaid Manchester allan fel un gwr yn erbyn Bright a Gibson a'r lIuaws mwyaf o lawer yn Liverpool yn erbyn Cardwell ac Ewrt. Aeth un o'u gweinidogion o ganol sir Feirionydd i Fanchester, yn un pwrpas, i bleid lelsio dros y ddau Gonservaiive. Cynffon gaglyd toriaeth ac ucbel eglvvysyddiaeth ydyw yr hen go iff Wesley aidd wedi bod o'i ddeehrcuad, ac yn debygol o fod hyd ei ddiwedd. Wrth derfvuu y waith hon, yr ydym yn llaweu gyfarch Mr. Davies a'i bleidwyr ffyddlon, yn yr or- uchafiaetb a enillasant: oblegid enill goruchaf- iaeth fawr a wnaetbant, ac nis gall y blaid wrth- wynebol ei gwadti. Mr. Davies, mewn gwirion- edd, er nad mewn enw, ydyw cynbrychiolwr y bwrdeisdrefi. Y mae yn llawen genym ei fod wedi dyfod allan, ac i'r golwg. Yr oedd yn gwella ac yn codi bob dydd yn ngolwg y bobl tra parhaodd yr ymdrech: ae os bydd byw ycbydig, ere a fydd cynbrychiolwr nesat bwrdeisdrefi Arfon, mewn enw, yn gystal ag y mae yn awr o ran gwirionedd o'r peth.
TERFYSG AR FWRDD LLONG. j
TERFYSG AR FWRDD LLONG. j Y mae Cadben y IIong Americanaidd" John Ravenal" o Liverpool wedi gwneyd yr hyspysiad canlynol ar ei lw mewo swyddfa cyfreithiwr yr Unol Daleithiau. Gadawsom Liverpool ar yr lfieg o Fal, gyda 2(jJ o fordeitliwyr, is-gadbeniaid o'r gyntaf ail ar drydedd radd ac 16 o forwyr. Yr oeddym yn ihwym i Efrog Newydd. Or dechreu yr oedd arwyddion yu mysg y morwyr o anewyUys- garwch i ufuddliau i'r Cadben. Ar yr 28ain 0 Fai anufuddaodd yr is-gadben i orchymyn y ell dbeu- a gwnaetb hyny dracbefn fwy nag unwaith. Ar ol i'r cadbeu ymgyngbori a rhai o'r mordeithwyr, diswyddodd y mate, a dywedodd wrtho nad ydoedd i'w ystyried ei hun o hyuy allan yn swyddog yn y Iloilcr. kr hyny rhutbrodd y mate i wddf y cadbeu, a bu raid galw y stiward i gyfryugu rhyngddynt. Galwyd y morwyr ynghyd, a gofynodd y endbon iddynt a wyddent beth oedd yr achos o'r angbyd- fod, pryd yr atebasant, nas gnvydlet-it-eu bod hwy wedi cael triniaeth dda. Dywedodd y cadben wrthynt nad oeddynt i ufuddhau i'r is-gadben (mate), Burnside mwyach ond iddo ef. Trocs y mate ar ei sawdl a rhuthrodd i wddf y cadben. Dranoetb cafodd y cadbeu of yn rhoi gorehymyn- ion i'r llongwyr ac yn bygwth eu saethu onid ufuddbaent. Cynygiodd y mate fod i'r cadben ac yntan derfynu yr yrnrafael drwy i'r naill a'r Hall gymeryd llawddrull. Aeth y cadben i lawr, a tbra yn ymgYlIghon dl Rchefn a'r mordeithwyr, daeth Burnside i lawr ynghyd a'r morwvr a rhai o'r mordeithwyr, a dywedodd ei tod wedi dod ar ran y rhai oeddynt ar fwrdd y Hong i'w roi ef mewu haiarnau a chymeryd llywiad y Jiang Ïw ddwylaw ei bun. Gofynodd y earl hen iddo a oedd efe o dditrif. atebodd Burnside ei fod, a deehreuodd ym- aflyd yn y cadben i'w gadwyuo. Rhedodd y cad- ben ar hyu i gyrchu iiawddryil. a phan geisiodd y mute ymafiyd yuddo dracbefn, tarawodd y cadben ef a'r llawddrull yr hwn a dauiodd yn ddiarwybod iddo, ac aeth yr ergid trwy gorff Burnside a hu farw yn y fan. Yr oedd Burnside y mate yn frodor o Gvmru ac yn ddeg ar hugain oed. Arol darllen y gwasanaeth claddu &c. taflwyd ef dros y bwrdcl.
IMANION A HYNODION.I
MANION A HYNODION. Yn ol ysgrifraith newydd y Llysoedd Sirol, nid yw cvflogau y barn wyr i fo, dros £ 1500, na than i;l'200 yn y fiwyddyu. Nid yw yr ysgrifenydd fclerk) i gael uwchlaw C700 yn y flwyddyn. Nid oes un barnwr Llys Sirul i ymarfur fel dadleuydd na ebvfreithiwr, Gadawodd hen foneddiges, a fu farw yn ddi- weddar yn Bath, o'r enw Becker, wyth mil ar bugJiin o buunau at wahanol achosion elusenoi a cl)l.z,fv(](Iol i Gymdeitbas Genadol Eglwys Loegr, £:\000; Cvmdeitbas Gyuortbwyol Fugeiiiol, i'ofiOO; Bibl Gymdeitbas, XIOOO; Ceuadaetb v .Nloi-tivial(l, XIOOO. le\Yl.t.r..yf¡lrfLJd plwvfol yn Llunciain, dywedid fod gan larll Derby a Due Richmond swyddfeydd cyngwystlol fbetting offices) yn eu tai eu hunain. lien wr a ben wiaig, yn byw yn agos i Mont- rose, a dderbyniasant bob un wythi)Os o'i, bleen £ltJO oddiwrth eu meibion a ymfudaseut i Awstra- lio Mv ewn llytbyr at Esgob Llundain, dywed y Parch. J. 1< Gladstone ei fod yn tynu yu ol ei apeliad at v Cyfring Gyngbor; a hysbysa yr Es- gob ei fod wedi cydsynio a galvvad i gyraeryd gofal yr Eglwys Esgobawl Rydd, ag sydd newy* dd ei gorpheii yn Devon. Os bvddwch yn dyirmo cael ym wared oddiwrtb hen gydnabod nad ydych yn hoffi ei gyfeiilacb— os bydd yn diawd, rboddwch fentbyg urian iddo; ond os bydd yn gyfoethog, gofynweh am fentbyg arian ganddo. Gwna hyn ateb y dyben o bed i'r naill a'r llall gadw yn nihell odcliwrthych. Uarwyd corffdyn, wedi ei ddilladu yu dnvsiadus, yn ngbamias Gloucester a Berholey, yn agos i'r lie blaenaf. Tybir mai ei lofruddio a gafodd; canys yr oedd ei ddwlaw wedi eu rhwymo ynghyd yn dyn a ehadach llogell, ei ben wedi cbwyddo a'i archolii yn ddycbryullyd, ac wedi duo gan arch- ollion. Rhoddwyd dau ddyn yn y cyffion yr wythnos ddiweddaf, yn Burnley, am feddwdod. Nos Nener yr wythnos o'r blaen, torwyd i mewn i Eglwys Wentworth, gan ryw ddyhiryn neu ddv- hirod, v rhai a ddrylliasant bibauyr organ, oddiar dvbiaetb mai pres oeddynt. Yr wythnos ddiweddaf, bu farw Wm. iSl'Nitie, gweydd, yu Carlisle, mewn canlyniad. i fed gor- modedd o'r cwrw rhad a roddid gan y toriaid. Anfonwyd bacilgen a bertiiynai i ysgol garpiog yn Llundain i Awstralia yn ddiweddar, ac yn awr y mae wedi anfon anrheg i'w dad o 21 owns o a nr. Y mae eto dair o longau wedi dyfod o Awstralia, ag ynddyut ynghyd tna 44,200 owns o aur, gwertli yr hwn a gyfrifir yn £ 177.000. Yr oedd uu dern- yn o aur dilyn yn pwyso 28 pwys. Dywed newyddiadur Llundain, fod gweddw oedranus o'r enw Stone, wedi mynych ddyweyd wrth ei mercbed y ceid ei chorff marw ar lanerch penodoloÏ hystafell; ac wythnos i ddydd Iau di weddaf, gwireddwyd ei daroganiad—cafwyd hi yn gorwedd yn ffirw yn y fan a nodasai. Yr acbos o'i marwoiaeth oedd y parly3 mud (apoplexy). Y mddengys yn awr, nad oedd o'r 56 personau a lawnodasant yr ardystiad yn erbyn penodiad Mr. Bennett i ficeria3th Frome, ddim ond 10 yn blwyf olioti gwirioneddol; ac o'r un ar-bymtbeg hyny, y mae un-ar ddeg wedi datgan eu gofid ddarfod idd- ynt wnenthur hyny, gan adael pump yn unig o rai a ellir eu golygu yn anfoddlon i'w sefydliad. Yn ystod yr wythnos o'r blaen, aeth rhyw ddv- birvii i dy Mr. H. GrifTith, Garregweu, Llanfi- bangel y pennant, tra yr oedd y teulu allan vn cneifio y defaid, ac a gymerodd gydag ef dros ddeugain punt, rhwng arian a'u gwerth. Gwuacd ymdrech i ddal yr invn a ddrwgdybid yn ddioed, ond yn ofer, ysywaetb. Yn llys bwrdeisdrefol Manchester ddydd Gwen- er, cyhuddwvd dyi) o'r enw John Alexander Shaw o arnhvreicaeth. Yn liliagfyr diweddaf, priodasai y carcharor un Fanny Blair, yn eglwys gadeiriol Aiancliestcr ac ar v ön,¡ o Ajenenn, tra ei wraig gyntaf yn fyw, priododdeneth ieuanc o'r enw Amelia irieaton. Traddodwyd ef i gymeryd ei brawf. Nid yw boll symudiadau dynion o'r naill gwr i'r ddaear i gwr arall, namyn symud o'r naill ran i'r anialwcb i ran arall iddo; canys y mae drain a mieri, blinderau atbrailodau, yn mhob man. Y mae cyfreithiwr y rhydd-fasnacbwvr yu y dref hon mewn meddianto ft'eitiiiau, a brofant tod yr wrtb blaid widi bod yn talu o dair i ddeg punt yr un am bleidleisiau. Os gwireddir hyn o lfaen pwyllgory Ty Cyffredin, diddymir etholiad Turner a Mackenzie. Y mae gwraig yn fyw yn awr vn Seville, Yspaen, yn 1L3 ralwydd oed. Pnodocid pan yn 30, a bu iddi 17o blant. Y mae ganddi yn awr 36 o wyr- ion. ft 45 o oiwyrion. Y mae yn feddiannol ar ei holl alluoeda. Collodd ei gwr wyth mlyuedd yn ol. Moesau da ydynt g-yfryngau sefydlog bywyd cymdeitbasol, megis ago y tnae arian yn gyfryw i fywyd train idol. Dysgwylir atdaliad yn gystal am y naill a'r Hall; ac ni wna pobl ddim rhoddi eu moesgarweb i urth, mwy nag y rhoddent eu hariau i fethdalwr. Y genedigaethau a restrwyd yn Llundain yr wvtbnos cyn y ddiweddaf, oedd 780 o fechgyn, a 724 o enethod—yn gwneyd yngliyd 151-3 o blant. Y nifer cyiartul yn y saitb wytbuoa gyferbyniol, o 1845 hyd 1851, oedd 1-313. Y marwolaethau yn n un ythnos, 087. Ycbydig ddyddinu yn ol, dysgynodd awyren (balloon) yn agos i r tollborth ar ffordd Greenwith, pryd yr ymaflodd peintiwr, a dlygwyddai fod [ gcrllaw, yn un o'r rhaffaul IV cbadw i lawr ond ysgubwyd ef i fynll ganddi, ae oni buasai i'r rhai oedd yn yr awyren ellusgo i mown atynt, buasai yn svrthio o 60 i 70 troedfedj o uchder,
TERFYSG OFNADWY YN STOCKPORT.…
TERFYSG OFNADWY YN STOCKPORT. I Torodd terfysg ofuadwy allan yn Stockport, ddydd Mawrth wythnos i'r diweddaf. yr hwn a ellir ei ys- tyried vn flaenffrwyth efieithiau y cyhoeddiad Der- byaidd yn erhyo goryindeitbiau Pabaidd. Am heth amser yn ol, mae'n ymddangos fod teitniatl chwei w iawn yn hanfodi rlnvng y Gwyddtlod Pabaidd a'r Protestaniaid, yn benaf o h*rwydd eu crefydd. Dydd Sul wythnos i'r diweddaf, gwnaetb yr ysgolion Pab- aidd vn hvsbys eu bod VI1 bwriadu cerdded yn orym- dajth fel arferol. Adgoliwyd hwynt am y cyhoedd- iad. Bu yehvdig o ymddyddan rhwng y prif hedd- geidwad ac ufteiriad Pahaidd, ac addawodd yr olaf na fyddai banerau na ribanan, nadiin a allai beryglu heddweh y dref, yn cael eu defnvddio mewn un modd. Cerdded a wnaethpwyd, a ibes o Wyddelod chwech ochr vn oehr,yn cvdgerdded gyda'r plant i'w gvvareh- od. Yr unig beth a allesid edrych arno, meddir, fel vn groes i yshryd y cyhoeddiad diweddar ydoedd, t lInn colomen a'r groes, gan y plant am eu gvddfau. Dydd Sul, pasiodd pob peth yn dawel, ond dydd LInn, cymerodd dadl le mewn tafarndy mewn per- tbynas i ?yfreithiondeb yr orvmdaith yn nwyneh y cvhoeddiad diweddar, rhwng Protestaniaid a'r Gwvddelod—twymnodd y dd,yù!aid bu geiriau chwerwon rhvnddYllt-ac yn y diwedd aetbant i ymiadd a'u gilydd. Yroedd yn frwydr boeth-rhcd- odd y Gwvddelod i gyrelin cynorthwywyr-g-wnaeth y Saeson yr un modd, a'r canlvniad ib i'r Gwyddel- od gael cut fa dda, ae ymlidi IV yo hwynt ymaith, ae anafwyd rhai o bob tu, ond y Gwyddelod yn henaf. 1 u n'" I L I H L' 1 Nos Lun c'vnierodti (ia<u gyoeiyu m mewn laiarnuy ar yr un aciios, a tberfynodd yn yr un modd—geiriau chwerwon. dvrnodiau, tywallt gwaed, a'r Gwyddel- od yn colli'r dydd. Gadawodd y Gwvddelod y ma's, can dyng" u y rnynent ddial y noson ganlynol, ac felly fit. Nos Fawrth, dechrcuodd y terhs o ddifrif, ond gvda pba blaid, v mae yn anbawdd wyhod. Wed I i'r beddgeidwaid wasgaru'r dorf'vn Hillgate, aeth y Gwyddtlod yn un corlf lieibio ty un Mr. Graham, ineddyg. yr hwn rywfodd oedd wedi tynu gwg y Pab- yddion arno. Yrnosodasant ar y ty hwn, gyda eberig j a plict!,alt ereill, torasant y ffenestri,ac anafwyd gwas meddyg yn ei ben yn dost, trwy iddo gad ei daro a chare,Yii yr ymosodiad hwn, derbyniodd y ty nesaf yn perthyn i weitbdy Mr, White, lawer iawn o niwed, trwy fod Ilawer olr (Vencstri wedi cael en tori. Wedi hyny, ymosododd y dorf ar ysgnldy perthyonl i Eglwys St. Jaiiies, yr hwn sydd gyl'erbyn a thy Mr. Graham, aeyr oeddynt wedi tori rhai o'r flenesiri yn yr adeiJad, pan y goddiweddwyd hwyntgan y Saeson, v rhai a ymosodasant yn flvrnig arnynt, ac a'u hym- lidiadasnt i fynu Rock Row, ac wedi byny a aethent, mae'n ymddangos, o udialedd tuag Kiigelev. He- chrcuodd y dorf Seisrii, yn Jllioed i fyned i'r tai, i droi allan y trigolion, a thaflu y dodrefn allan o'r ffenestri,.v rhai a ddrvlliwyd yn fuan g-an y dorfoddi- ailan, a defnyddiwyd traed y cadeiriau a'r byrddau fel eirf. Mewn rhai manau aeth y terfy^gwvr i ben- au y tai, tvnasant v to, a chawsant fynedfa y flordd bono, ac mewn o dai nid oes un demy no ddodrefn "n arosond darnau o lestri pridd ac o silfi- an. Yn Rock Row, y boren canlynol, yr oedd yr heoi wedi ei gorchuddio rhai modfedoi o dew, gvda I ehvm' ysgedd o gasnod a pheiswyn, y rbai oedciynt I- \i t,.il'n""1" !1nt1'fn". }1,' VVCUi CYfa:I"UUI UC;i.a.U j mewn ilawer o dai y mae arwyddion amlwg fod ym- gais wedi cael ei wneyd i'w uosod ar dan. Yr oedd V drysau wedi eu cnro i mewn a'u dryliio, y fl'enestri wedi eu tori, gwvdr, eoed a'r cwblj ac mewn un am gvlchiad, yr oedd y rhan fwyaf o'r inur wedi ei dynu i liiw. r er iiiw. vn cael cerysj a phriddfeini i'w taflu yn yr ymgyreh ofnadwv, Ond yr oedd ar yr un pryd wahaniaeth eglur yn cael ei wneyd, oblegid yn mysg y difrod eyllredinol, yr oedd rhai tai heb en eyifwrdd, i ar ddrvsan rhai o honynt boreu ddvdd Mercher yr oedd v gair Lloegr" wedi ei ysgrifenu mewu 11 y thvreiiau breision, fel pe buasai y trigolion yn ofni vmosodiad drachefn, ac wedi defnvddio y moddion liyuy i ddvogelu eu hunain. Mewn un ty, yr oedd un Mrs. Anne Bradley yn gorwedd ar enedigaetb plentyn wvthnos oed. Yn d-liystyr o sefyllfa wan- aidd ac afiach y wraig, torodd y mileiriaid bofcpeth oedd yn y ty; drylliasant byd yn nod y to uwch ei phen, a gadawsant i'r malurion syithio ami. Ym- aflodd v gwr yn un o'i blant, a diangodd gydag ef trwy'r ffenestr. Drylliwyd y dodrefn, cymerwyd pob peth n'r tv, a symudwyd v wraig druan i dwll y glo, yruTHs ongl !ylaneddol yn y ty. Tra 'o clvUit lJ'enestri a dodrcfn y tai hyn, clywid jj y waedd at y c,,il)t,li P;il)ai(!(I." Ar unwaith rhuthr- o,],l Iltiaws n)awr o'r d(,rf tua chapel lidgeley, haner J tnilldiro hellder, ac ar ol tori eu flordd i mewn, toras- ant. yr allorau, cariasai t allan y dodrefn a'r eistedd- Ieoedd, a phentyrasant hnynt ar eu gilydd yn yr heol ayferbvn a thv vr ofTeiriad, yr hwn syJù vn bywger- | llaw, sef y Parch. RandelpI) Filth. Dinystrodd y dorf bobpetU oedd yn y eapel, drylliasant yr allor, | grisiau yt oriel, a phob peth ar bin dodrefn. Gwith- ddrvi h nesaf eu cynddaredd oedd ty yr cneinad Pab- aidd (Mr. Fnth). ac mewn ycbydig iawn 0 amscr, J 1- berfeddwyd ef yn Hwyr, eymer?yd y dodrefn a 11;. Ir- an yr ofleiriad hwuw, a "osodwvd hwynt gyda phen twr dodrefn y capel, a rhoddwyd y ewbl ar dau nes ydoedd yn goekerth fawr a allesid ei gweled am "1. ,» u_>ivcilix na(l oedd dim Mai na 2,000 o bersonau yn y dorf, ac ni pheidiasant a'u erorehwyl o ddinystro hyd nes y daeth yr bedd- geidwaid It nifer o lilwJf ar en gwartbaf, y rhai a'u gwasgarasant yn fuan. Drylliwyd organ gwerth ac yr oedd y capel a thy yr oll'eiria,l i yn adiail holbd. Nid oes dim wedi eu gadael ond y OJnrii:lu north. Yn flodus, gallodd Mr. Firth ddiall cyn dyfodiad y terfysgwyr, ond priii y diangodd y gweision gyda'n bywydau. j Ymosodwyd ar gapel Pabaidcl St. Michael, yn y Pare, Stockport, ycbydig cyn II v nos. Torasant y (Tenestri, ac aetbant i mewn i'r capel, drylliasant yr allor a'r dodrefn. y del wall a'r eiste,id!eoedil, a'r c%% bi Ië, tynwyd yr oriel i lawr, a drylliwyd yr organ, ac ni adawyd ond y muriau moelion a'r llawr. Cyrbaedd- odd yr ynadon, y rhai a arweiniwyd gan yr h8dd. ?eidwaid a'r milwyr, y He hwn, a g?as?arasanty derf ycbydig cyn haner nos. Tra yr oedd y rhai hyn vn ytnosod ar y capel, aeth nifei- o wyr at dy y Parch. Robert Foster, A. C., vr offtdriad Pabaidd, ac yr oeddvnt ar dori i mewniddo pan ddaeth y inilwyy- i i'w baflonyddu. Darlienwyd y Ri-t Act ddwywailh, a cbymerwyd !00 o bersonati i'r carcliar, y rhan fWJaf o honynt yn Vryddelod. Erbyn dau o'r gloch yn y boreu, yr oedd un dyn vredi marw mewn canlyniad i'r niwed a gafodd. Aeth un dyn, yr hwn y gofyn wvd am ei gvnorthwy gan yr beddgeidwaid i y terfysg, i cellar, our) gorfti ar,iio ff,,i all,,iri. Pandit ymaflyd yn y drws i'r perwyl, torwyd ei fys ym- aith yn llwyr gan un o'r terfvsgwyr a phladur, ac yn mhen enyd ar ol iddo ddychwelyd o'r yspytty, cafodd ei fvs, yr hwn a gymerodd adref gydag" ef yn ei logell. ei' yfl ei l?)g?? l l. Y mae'r creadur mewn helbul mawr, oblegid y bvs rheltiaf Icldo gvr!a'i waith ydoedd. Yr oedd yr oiyg'fa boreu ddydd Mercher yn llys yr vnadon yn ofnadwy -ugeititaii o ddynion o flaen v fai no, rliai a'u penau a u wynebau wedl eu hanafu, ereill a'u breichiau wedi eu t,)ri, alr iiifer fwvaf o honvut wedi eu britro fwy neu lai. Y mae 114 wedi eu dal, ond rhyddha- wyd y rhan luosocaf o honynt, gan nad oedd dim fystiolaeth uniongyrchol yn eu berbyn. Y mae yn anbawdd gwyhod pwy oedd y cyntaf i godi'r terfysg. Yn Nhy y Cyffredin nos lau, darllenodd Mr. Walpole yr arJran ganlynol o lythyr a dderbyniodd oddiwrtb Faer St,)ckport: ilor bell ag yr ydys wedi caei allan, mae'n vmddangos fod y cytbrwfl wedi codi allan o gweryl rhwng y Gwyddelod a'r Saeson, ac yr kvyf vn ofni bod gelvniaeth grefyddol wrth wraidd hyny ond yr oedd y cwhl mor sydyu ac annisgwyl- iadwy, ac y mae sylw fy nghydynidon a minau wedi ei droi yn benaf byd yn bvn, i ddyogelu'r heddweh rbagllaw; fel nad ydvw'r fieithiau wedi eu caet atian yn gywir." Gresvn fdtl aidd Protestap.airfd neb yn ell gvru i dynu capeli Pabaidd i lawr, a dryliio penau v Pabyddion. Y dydd o'r blaen, dygwyd baehgenyn o flaen yr ynadon vn Llundain, am bicbio cerig pt ffenestr offeirial Pabaidd, a'r rheswm am hyny yd- oedd, fod bonedddwr wedi cynyg dimai iddo os gwnai hyny! Y mae ein Protestaniaeth ni yn ein dysgu i brutest:* yn erbyn y fath aidd Hrotestanaidd a tiyil.
[No title]
I EFFAITH Y MWYNGLODDIAU AUR AR OLYGWVR NEWYDL,fAT)TTFtON. Y mae golvgvdd y Dublin Commercial Journal ar ol ysgrifenu erthvgl faith ar fanteision ymfudiaeth i Awstralia vn ycliwauegu rhwng cromfachan fel y canlyn — [Hyd yn nod ar ol ysgrifenu y darn uchod y mae'r haiut yinfudol i Awstralia yn Nublin wedi Ueclaeuu mewn modd rhyfedd. Y mge un engbraiflft bynod yn werth ei chofrhau er profi hynYI-Y mae ysgrifenydd yr erlhygl uchod (yr hon a ysgrifenwyd yn neehreu yr wythnos) ar ol cael ei gvnhyrfu gan ei eirian ci imn, yn awr ar ei ffordd i wlad yr aur, heb gymaint ag aros am y "proof a phan gvferfvdd y tudalen hwn ei lygai gvntaf bydd wedi cvrbaedd yr oohr arall i'r beJen (iditearol .Gol. Y PALAS GWYIJR NEWYDD.—Yn mhen deuddeng mis meddir, bydd y Palas Gwydr wedi ei dros- glwyddo o Ilvde Park i'r bryn rhwng Sydenham a Norwood. Rydd yu fath o aidd axafaidd, ac yn greirfa o ryfeddodau y byd. GltU fod y Palas Gwydr i fod yn agored nrySabboth, aeth dirprwy- ttetli yn cael eu barwain gan Archesgob Caergaint at larll Dcrbv i gael ganddo alfer ei ddylanwad i g-an y Palas ar y Sabbotb, ac addawodd yr larll "vstyried y mater os gofynid am ymyriad y Ilyw- odraeth gan Gwmpeini y Paias Gwydr." Y mae'r Times yn beio'r ddirprwyaeth yn fawr am en bod yn ceis o atal y gvveitbiwr sydd yn cael ei gyfynou o fewn muriou cul ei weitbdy drwy'r wythuos rhag mwyuhau yr hyfrydwch rbesymol a iacbus o to iana gvdai wi-aitr a'i blant tua'r Palas Gwydr ai y Sabboth, Dywed mai y rhai olaf a ddy:ent geisio eu rhwystro ydvw y rhai hyny sydd yn byw mewn palasau gorwveb trwy yr wythnos ac yu gallu ym-j ddifyru a hoenuso tua mynyddan Cnnru. yr Albari, ar Alpau yn misoedd yr haf bob blwyddyu. Nid ydyw y pedwerydd gorchymyn yn mauu clan ar ymenydd y Times. Wrth gloddio i wneyd y rheilffordd o Fangor i Gaernarfon, caed cciniog a fathwyd yn nheyrnas- iad Edward I, oddeutu dwy lath o ddyfndor yn y ddaear.
NEWYDDION CYMREIG,
NEWYDDION CYMREIG, GOGLEDD. Y 3IARCHNADOEDD.—Gwenith o 18s.fie. i lDs.fic. yt 168 o bwy sau; Haidd o 9s. i IUs. yr 147 o bwysau; Ceit'ch, o 5s. 6c. i 7s. 6c. yr 105 o bwysau iOa?d Ceirch o )3s. 6c. i 14s. 6c. yr 120 o bN??-sau Clor,n, d d i ,onedd li)ae gt)lwg Cloron, ddigonedd am 1c. ypwys? Y mae golwg bynod o obeithiol ar y c?ydau yn Ngwynedd eleni. Y eigau yn cael eu gwerthn am brisiau yr wythnos ddiweddaf. Ymenyn o 9c. i ) le. eV pwys Dim llawer o gyfnewidiad yn marchnad yr anifeiliaid. Y gwartheg gweigion, a'r defaid, yn gwerthu yn bynod rwyÜù. Y ceflylau, a'r moch, ychydjg YIl fwy afrwydd. BUAWDLYS CHWARTEROJ. SYR FFLINT. Cynnal- iwyd y brawdlys hwn ddydd Iau diweddaf. pryd v dedfrydwyd Robert Roberts a Joseph Edwards, i gael eu carcharu am 12 mis, gyda chaledwaith, am ladrata cloron, eiddo Mr. Roskell, Stockyn, ger Tre- flynoii; a William Crump i gaeI ei garcharu am 12 mis, am ddarnguddio. Nid oedd yno unrhyw bruwf- iun eruill o bwys. CAERGY!H.- Dydd Mawrth wythnos i ddoe, tara- wyd Mr. William Wartliin, (oed 41,) gan un o'r pedrolfeini yn ngwaith y Portbladd Newydd sydd yn y lie hwn, fel y bu farw yn y fan. Gadawodd wraig a 6 o blant i alaru ar ei ol. BETTWS Y COED, GER LLiNRIV-ST.-Dydd Mawrth y 6ed cylisol, aeth dyn icuaiige olr enl' J. Ei-ans, melliuydd yn y He hwn, i'r afon i ymdrochi, a thrwy rhyw an flaw d, efe a foddodd yn ngwydd tri o ddyn. ion oeddynt gerllaw iddo ar y pryd. DOLGELLAU.—Dydd Mercher a lau, Mehefin 30 a Gor. laf, cynhaliodd y Trefnyddion Calfinaidd ea Cy mania flynyddol yn y dref hon. Nos Fawrth, pre- gothodd y Peirch. Wm. Roberts, Runcorn, a David Jones, Caernarfon. Am 10 ddydd Mercher, yni^yn" ullodd y pregethwyr yn unig. Am 2 cynhaliwyd cyfarfod eglwysig; pwuc y crfarfod oedd crefydd deu. Inaidd. Nils Fercher am 6, pregethodd y Veirch. J. Hughes, Liverpool, a William Morris, Ty Ddewi. Am 6 boreu Iau, pregethodd y Peireh. Juhn Ilees Tregaron, a D. Jones. Am 10 ar y cae, pregethodd y Peireh. W. Morris, a Henry Rees, Liverpool. Am 2 yn y cae, y Peirch. W. Roberts, a D. Jones. Am 6 yn y capel, y Peirch. J. Hughes, a H. Rees. Yr oedd y gwrandawvr yn lluosog, ac ymddygiadan teilwng i gvfarfod crefydd ol i'w weled arnynt vn gvffredinol Dylem gvdnabod y ddau beddgeidwaid am eu gwas- anaeth yn gofalu am iawn drefn dros yr holl gyman. fa. Cawsom bregethwyr da a thalentog, ac efengyl bur a ddaeth allan o'u genau a diumau tool yr Ar. clwydd yncvnorthwyo ei weision i draddodi. Go- beithiwn y bydd y gymanfa hon eleni eto yn foddion i ddychwelyd llawer o bechaduriaid at Dduw, ft chwanegiad mawr at nifer yr eglwysi o nifer y rhai t'vd(lant gad we(i ig. Go/Lebyiid. MAESGLAS.GER TREFFVNON.—Nos Iau,cynhaliwyd cyfarfod i wtando ar gystadledd adrodda\\l yu nghaped Lbenezer yn y He hwn. Y darn a adrodd. wyd oedd • tywydd y ??-" Y be,rniaid oeddvnt y P?e.i?r? R. Will.ams, t?iHt, a W. Thomas, Mae? ?s.. h..ma. Eihs (oed i6) a farnwyd yn oreu ei | wobr ydoeuu Gramadeg Caledfryn ;a rhoddwyd (jramaJeg-  j'r all oreu, se(Jl1U Owen (oed ?ra?Je? fegai ir ail oreu, se f John 0?en (oed PENTREFOELAS.-Dydd Llun 5ed eyfisol, cynhal- iodd Cymdeitnas Lenyddol y He hwn ei chy'farfod blynyddo!, pryd yr agorwyd ysgoldy helaeth, yr bwn a adeiladwyd trwy garedigrwydd 3Ir. Wynne, o'r Voe'as. G-.v(idi i biant yr ysgo! ac aeto d an'r t m- Voe!as. Gwedi i blant yr ysgol ac aelodau'r fjvm- deitbas gyfranogi o de da, a phetbau eraill oeddys wedi eu darpan:, gaiwyd ar y Parch. Mr. Eraiis, llywydd v Gymdeitbas, i gymeryd y gadair; yr hwn wedi anilygu pa beth ydoedd natur y cyfarfod, a alw. odd ar y Pei rcli. IV. Lewis, Llaniibaiigel Glyn mvfyr. Mr. Davies, Llanddogedj Mr. Owen, Eglwysfach a Mr. E. Thomas, Green, Dinbych, i anerch y gwydd. fociolion. Yn ystod y cyfarfod, darllenodd y Parch, W. Roberts, (A.) ei Feimiadaeth ar y Traitiiodnu ar Ddyledswyddau perthyuol i weinidogion a Meistr uud." Dyfarn?yd yr eiddo Mr. John Roberts fvs g.tfeistr,) yn orat; a'r eiddo Jared Jones, fg..h\n ?'-? ?'?dd y LIy?ydd Feimiadaeth ar Y vT Tohb'^aeVo. Dy farnwyd J,r iùdo Rowlands ? t7o°e'd"?! yn oraf, ar eiddo HnpsIn' vn aiL Ar «i k terfyn wyd un o'r cyfarfodydJ mJyaf dyddorol a gYD. ilall:N,v? '? Ilhe ti,e'jfo(!Ias. PEHETTDIH. I RAPCII. V. PRICE, DINBYCH, YN ISRR FoRGANWO Y mvvelodd y Ptreli. D. Price ag ycbydig fanau yn yn M"rganwg, ogylch amser Ci-mania Glyn-nedd. I raddododd Ddarlith ardderchog ar "Kossuth a Chwymp Ilungari," yn Soar, Mertbyr, nos Lun Meh. 2laiu. Yr oeiiti y eapel mawr yu orlawn. Lhwydd- id gan y Parch. D. Roberts, DowJair, a cbylebynid ef ar yr esgvnlawr gan Juaws o weinidogion. Nos Fawrth Jleh, 25hiin tratidododd yr nn DdurliUt t gyntiHeidfa fawr yn Ebenezer, Aberdare. llvwyddid gan D. Williams, Ysw., Yn vse vnoi). Nos Lun Meh. 28am, 1 raddododd Yr iiii dracbefn yn Nebo Hirwain i dyria fawr. Y Pareb. W. Edwards, A berdare yn y Gadair. Rhoddodd y Darlithydd a'i Ddarbtb, fo.?'?nr?-? ?.??.r i'r tor?ydd a'i gwrandawai. Cafodd pawb twy na t?erth e' h?ri?a Yr oedd ei bregetbau yn Soar, Mertbyr, y S?b?c.nyC??. Gvma-S '?'V-- A'-??re y ^^otb a ? y <.y.??a yn yy.t? ac yn y Gymanfa yn ry? dyl.tnwadol ??u. Hiraethir am ei dd?odiad ?o.- Guhtl¡!Jdd.. 'vdd c v fisol,  ??' ?'7' ??A?G.-Ar Y 3vdd cv6so). dad.n?a P.t ?u Mr D. J. Williams yn v !?' bwn, ac acliosoud golled fawr i'r perdlenog, ond v mae ef yn bur galollog, a hvderiry bydd iddo ei ail gloddio yn iiian eto. Y mae yn dda genytu ddeall na choll. wyd mi bywytl ar v pryd. ABF.RT.iwir.—/TinV.- Cynhaliwyd ffair yn v lis hwn ar yr 2ied cylisol. Yr oedd yno nifer luosog 0 dda corrnog, a cliettylati y gn(yn am dauynt yn lied arat, er hyny cafwyd prisiau rhegvmol am gynifer afl a werth wyd. Yr oedd gal wad uehel am ebution, y rhai a gyrhaeddent brisian da. PONTYPRIDD.-AR yr bfed cvfisol, boddodd bach. geul6 oed yn y lie bwn' wrth yludrochi yn afon Taf.
Family Notices
G ENE DIG A E T H AU, P RIO D A S A U A MARWOLAETHAU I —— j 4, gwraig Esgorodd, Porth Madoc J 4, gwraig Mr. W. £ Morris, Porth Ma d oc, 6, gwraig Mr. W. Evans, saer llongau, Portb Madoc, ar fercb. 7, gwraig Mr. Joseph Williams, Moorgatw- street, Llundain, ar fcrch. Prlodwyd, Gorph. 3, vn Eglwys Llanasa, David Daties, Tsw., Llanasa, a Miss Elizabeth Williams, GWilPyr, Sir Fflint. nu rarw, Meh. 2-5, Mrs. Davies, Kind's Head, Wvddgrng. 28, Richard, mab T. D. Griffiths, Ysw., meddyg, Brynhyfryd, Amlwch: oed 13. Gorph. 1, Mr. John Williams, ysgolfcistr, Aber- ffraw, Mon: oed < 9. 4, Mrs. Edwards, gwraig Mr. Goodman Ed- wards, Beitbengron, Ysgeifiog: oed 63. Yr ydoedd yn iach yn myned allan i odro yo y boreu, ond fe'l cymerwyd yn glat' ar y flordd, a bu farw yn mhea tuag 20 rnynvd. 5, Eliza, gwraig Mr. E. S. Jones, gwerthwr te^ &c., Heol y Llyn, Caernarfon: oed 26. oed 40. 6, Mr Ibomas Parry, cyfrwywr, Rhuthyn ocd 40. 6, yn Llanrwst, Edward, mab Mr. a Mri. Gipson, fadryn Pare, ger PwJlheli: oed 30. 6, Ann, gwraig Mr. Richard Roberts, Peny. bryn, Penmachuo: oed 45. —— 7, Daniel mab Mr. Pring, Wyr'd^rugoed S3.
[No title]
APELIO AT ESGOB EXETER.— Y mae ei Arglwydd- iaeth o Exeter yn achos Mr. Pryme yr bwn sydd yn dilyn arferion Pabaidd, megis y gyfesgell &<\ yn gofyn "Pam nad apeli i- H ta f fi ?" A tn nad ydyw o un dyben" y mae Syr Culling Eardle ya ateb ac i gadaruhau hyny dygir ymlaen y llythyr j canlynol Bishopstowe Mawrth 8, 1850 —Syr Yr wyf wedi derbyn eich llythyr a'r gyfrol o breg- ethau oedd gydag ef. Os bydd i chwi nodi allan ryw ymadroddion yn y pregethau hyny a dybiwch yu cynwys athrawiaethal1 croes i eiddo Eglwys Loegr, ac os vmrwymwch i erlyn yr awdwr vn ol y gyfraith, defuyddiaf y moddion hyny y bydd cyf- iawnder yn eu gofyn. Ydwyf Syr eich hufudd wasanaethwr, H. EXETEB- ,V. Tozer Ysw:—Yr ydwyf yn danfon yn ol y papurau a ddanfonasoch gvdn'ch llytbyr gan na chefais amser i' w darllen, Yr awdwr y cyteirir ato yn y llythyr uchod oedd y Parch. William Maskell, Capelwr Esgob Exeter a pherchen bywioliaeth eglwysig yn y plvvvf yn mha un y maer hsgob yn byw. Yr oedd wedi pregethu ac argraffu yr athrawiaeth o draws-syl- weddiad ac atin avuaethau pabaidd ereill tra vn Uenwi y swyddau hyny. Yr oedd lliaws mawr o'r plwvfolion wedi cano eu cWyu yn ei Arch. esgob Cuergamt. Atebodd yr Archesgob ei fod ya gofidio iod y cyfryw athrawiaetbau yn cael eu pregethu mewn pulpud protestanaidd, ond gan nas ga lai weulnedu yn yr achos, cyfeiriodd yr ach wyn- wyr at Esg-ob Exeter. Ar hyny duufonodd y p wy lolion at yr Esgob, a chyda'u llytbyr yr oheb. iaeth lhyngddynt ag Archesgob Caergaint, gan *3 &pysu ei Arglwyddiaeth fod yr ohebiaeth yn cynwys barn yr Arobesgoh II phriffaterion achwyu- lad y plwyfolion. Daufouasant hefyd y gyfrol o bregethau pregethau ofleiriad plwyfol Esgob Exeter ei hunan. Daufonwyd y papurau yn ol heb eu darllen gyda'r nodyn uchod. Mewn ycb- ydig o amser yumnodd Mr. Maskell ag Eglwys Rhufain gan dynu lliaws ar ei ol." Byddai un- rhyw ychwanegiad o'n beiddo ni yu wanyohiad ar y