Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
12 erthygl ar y dudalen hon
...- - ...-.==..-. NODIADAU…
.==. NODIADAU "MEDDYLIWR." Tr u-yf yii tneddwl y maddeua golygydd galluog yr Amserau i mi am ei efelyebu cyn belled ag i gyfansoddi "Hmili" i'r gweinidogion ymneillduol hyny sydd wedi amddiffvn Toriaeth neu Dartar- iaeth" yn yr etholiad diweddf. Y mae Rhen Ffarmwr" wedi datgan dymuniad i wybod fy medd tel arymddygiad y cyfryw, ac o ganlvniad, cymeraf finau fy rhvddid i'w ddyweyd yn onest wrth y tros- eddwyr eu hunain. Os digwydd i rai or euogiou daro eu llygad ar y sylwadau a wnaf, na fydded idd- ynt dybied am foment fy mod yn eellwair a hwynt; i'r gwrtbwyneb, yr wyf yn ddltnfol, yn sobr, ac yn penderfynu dyweyd fy meddwl yn onest, Gweinidogion YmneiIlduol Toriaidd :—Enw pur waradwyddus ydyw hwn arnoeli yr wyf YII addef, vn enwedig pan gofiresboniad y Rhen Ffarmwr" ar y gair Tori; ond gan eich bod wedi aberthu eich heg- wyddorion fel Ymneillduwyr, drwy bleidleisio drus ymgeiswyr Toriaidd yn yr etholiad diweddaf, yr yd- ych yn teilyngu yr enw. Yr wyf yn deall nad ydych ond dau neu dri o ran nifer, ac nad ydych yn fawr iawn eich dylanwad yn mysg eich cydwladwyr, ond er hyny yr ydych mewn swydd bwysig, y mae eich dylanwad yn fwy na dylanwad personau anghyoedd, ac y mae eich hymddygiad, o ganlyniad, yn gahv am sylw. Beth a barodd i chwi bleidleisio dros Doriaid yn yr etholiad diweddaf Ic, beth oedd yr achos i C'iwi wneuthurhyny A oeddech chwi yn gwneuth- ur hyny o gydwybod, am eich bod yn golygu mai eu hegwyddorion hwy oeddynt yr egwyddorion mw-yaf cywirT Nis gailaf goelio hyny, oblegid yr ydych yn dwyn enwymneillduaeth, ac yn dymiino i'r byd wy bod mai Ymneillduwyr ydych. Gwyddoch yn burion iod y Toriaid yn gytfredin yn eglwyswyr aiddgar, yn awyddus i ddal i fynu ein "sefydliad gogoneddus mewn gwlad ac eglwys, fel y mae. Y maent wedi bod erioed yn erbyn pob diwygiad gvvladol ac eg- lwysig, hyd nes y bu raid iddynt ildio. Y mae yn rhaid eich bod wedi sylwi, os bu i chwi sylwi ar ddim, fod yr eglwy fel y mae yn sefydliad gwladol, yn gwneyd niwed mawr i grefydd Crist-yn ei bydoli -yn dinystrio ei nodwedd mwyaf deniadol, ac yn afrwyddo ei Uedaeniad yn y byd. Fel rhai yn am- ddiffyn yr eglwys hon, y ruae'r ToriaiJ yn blaid nas gall iiii Yoincilidtiwrcydwybodoleu cefnogi. Gwydd- och hefyd fod y Toriaid bob amser yn sefyll ar ffordd pob diwygiad gwladol-yn rhai sydd yn gwneyd deddfau anwir, sydd yn gorthrymu'r tiawd a r adfyd us, yn gwneyd eu hegni i gadw y trethi trymiou sydd yn awr yn llethu'r tlawd, ac yn elynoi i bob ymgais at ddal i fynu heddwch cyffredinol, drwy ledaeniad egwyddorion nodweddiadol teyrnas Tywysog Tang- nefedd. Nis gallaf goelio, gan hyny, mai o argy- hoeddiad o gywirdeb egwyddorion y Toriaid y bu i chwi eu pleidio yn yr etholiad diweddaf. Na, os wyf wedi derbyn hysbvsiaeth gywir, cefnogasoch y Toriaid er rowy" cynffoni i wvr mawr eich cymvdog aeth. Aberthasoch eich hegwyddorion er mwyn gwen y boneddwr. Llychwinasoch eich cydwybod er mwyn cefnogaeth y pendefig. Troseddasoch ddeddfau'r nef rhag digio goruchwyliwr y meistr tir. Gwnaethoch lwybrau ceimion i'ch traed, a throisoch y cloff allan o'r ffordd. Beth ydys i fcddicl wrth y pethau livni Beth ydych chwi eich hunain yn el yed(licli A ydych yn meddwl y diangwch rhag y gosp haeddianol am eich twyll a'ch rhagrithl Na, y mae yn anmhosibl i hyny fod. Y mae eyliawnder eto yn aros yn y tir-y mae cosp yn nglyn a throsedd- au yn y bywyd hwn, a ehwi deimlvvch chwithau hyny cyn pen nemawr o amser y mae yn ddiamheu genyf. Yr ydych wedi fforffedu parch eich cyd. ddynion-yr ydych wedi rliestru eich hunain yn mhlith y dosparth mwyaf diruivgus a gwaradwyddus o'r hil ddynol, set y rhai a abcfthant eu hegwyddor- ion, ac a dramgwyddant ell cyfeillion er mwyn (Fafr y gwr mawr, Yr ydjeh yn ddiau yn wir ddirinygus yn ngolwg pob dyn medJylgar a chydwybodol A garech i mi ddyweyd beth wyf yn ei feddwl am eich hymdJygiad yn y tro hi%n ?, Yr wyf yn meddwl vn v lie cyntaf, eich bod wedi dwyn gwarth ar, ac wedi ymddwyn yn annheilwng i'r enw parchus vr ydych yn ei ddwyn fel Ymne Idtiwyr, ac fel Cristi Onogioll. Nid fd hyn yr ymil^vgodd yr hen Ymneillduwvr I gynt. Nid cynffoni i fawrion y tir, eled egwyddor a chydwybod i ba le yr elont,a ddarfu i'r hen Angby I ffurfwyr. Nid gwadu eu hegwyddorion er mwvn ychydig o fantais fydol a ddarfu i'r hen Buritaniaid gynt; na, ond ymladd hyd at waed dros eu herrwvdd orion-cymeryd eu I]Yspeilio o'u meddianau yn Haw en, yn hytraeh na rhoi i fynu un iod o'r hyn a ystvr lent hwy yn fater cydwybod-boddloni i adael cvsnr- on a holl adgofion cysurlawn eu haneddau a'u'bro ydd genedigol, ac anturior weilgi gnchio- a dycithr cyn gildio dim o'r gwirionedd. Mor wahanol yr yrnddygasoch C HVI Dan enw anghydllurfvvyr yr ydych wed. cylilurfio a Thoriaid yn hytrach na. dio-io y boneddwr. Er fod yr enw Ymneillduwyr arnoch yrydych wedi cydredeg a gelynion Y mneillduaeth i'r unrhyw ormod rhysedd. Er eich bod yu proffesti bod yn ddilynwyr yr hen Buritaniaid, yr ydych wedi gallu bod mor anmhur yn eich dybenion a ch hym ddygiad, fel yr ydych wedi gwadu'r g-Wil' er mwyn rbywbeth tebyg iawn i fudr elw. Onid ydych vn tneddwl eich hunain eich bod wedi ymddwyn yn an- nheilwng iawn o'r enw sydd arnoch i Ai via ddygasoch chwi.y buasai'r hen Batriarchiaid a'r hen Brophwydi yn ymddwyn Oh al fel hvn yr ym- ddygasai e.ch Blaenor ? A, fel hyn yr m- ddvgasai yrapostolion ? Na, gwyry Cymry yn barion fod eich ymddygiad yn gwarthruddo eich prolles. Nid siarad ar antur yr wyf, y inae Cymru yn gwybod am dau- och yn-lled dda. Er nad ydyw eich henwau wedi ymddangos yn y newyddiaduron y mae'r son am dan- och wedi cael ei ledacnu yn eang ac yn mhell. Gwyddis am danoch fel rhai yn arfer estryn i'r pul- pud ymneillduol, yn gosod eich hunain allan fel Ym- neillduwyr gonest yn dadleu dros eich hegwyddor- ion, ac eto fel rhai gwedi gwadu eich egwyddorion yn yr etholiad diweddaf, a hyny yn unig er mwyn cynffoni i'r gwr mawr—er mwyn gwen y boneddwr -er mwyn ffafr y, meistr tir, er mwyn cvuiwvnasau y goruchwyliwr. Estynir bys atoch mewn cylchoedd parchus. Adwaenir chwi wrth eich henwati ac oni bae parch i'ch swydd, rhoddid yrenw, "Iscariot" rhwng eich dau enw arall yn ol cyngor y Rhen F farmwr." Nid yn erbyn bai dychymygol yr wyf yn siarad, ond yn erbyn trosedd ag y gwyddoch chwi eich hunain eich bod yn euog o hfJOO; ac fel v cyf- ryw, yr wyf yn meddwl eich bod wedi gwarthruddo yr enw parchus sydd aruoch. Yr wyf yn meddwl yn ail eich bod yn wrthddrych ffioidd-dod hyd yn nod i'r dynion hyny y buoch mor wasaidd iddynt. A ydych yn tybied am foment fod gan y Toriad "hwnw,y meistr tir hwnw, neu y boneddwr eglwysiir hwnw, wir barch tuag atuch, pan y gwyr eich bod wedi gwadu eich hegwyddorion er mwyn ei flair ? A oes ganddo fwy o ymddiried ynoch mew n canlvniad A oes ganddo deimlad o barch yu ei fynwes tuag at eich swydd o'r herwydd A ydyw eich hvmddygiad wedi dyrcbafu y gweinidogion ymneillduol yn ei feddwl Onid ydyw yn hytrach yn debyg o'ch gwawdio 1 Oni fydd eich hanwadalwch a'ch 3. ?- ddygiad'diegwyddoryn (lestup chwerthiniad a gwat war cwmpeini v a'r ymwelwvr clerigawl ? Y mae yn.Adiati y bydd i ftsiir mawr Yr iryl yn meddwl hefyd fod eich gwaith yn bradycha eich begwydaorio mewn modd mor ddiesgus ag y gwn- ae(^och yn rhwfm o anmharu eich defuyJuioldeb, .olr fatli ag yw. Fel y dywedais yn y dcchren, nid ydvflrthwi svdd wedi bod yn euog o'r trosedd anfad hwn yn yr •etholia'd diweddaf, yn meddu dylanwad niawr, er. uyny y nrfe eich gwaith yn bradychu eich hegwyddtmofi yn sicr o erthylu pob amcan daionus a'chjieiddo i fesur mawr. Cyflawnasoch weithred mewn ychydig o fuiydau na wna oes o fuchedd cyson ac uniawn ei dileu. Bvdd effititli eich gweithred i'w ganfod ar eich gwrandawyr. Ni roddir ond ychydig o goel i chwi pan yn dyweyd y gwironeddau mwyaf I pwysig. Hyd y bydd eich hymdd, giaù yn adnabydd usac mewn col, tuedda i gryfhau amlieaaeth vr am- heuwr, awchlymu gwatwaredd y ca<>Iwr, i effeithioli achwyniadauy cyhuddwr. Ond yr wyf yn blino scf- yll uwcji beii eich gweitlire(I friidlis. Gadaivaf chwi ich meddwl a'ch hy.styriaeth eich hun. Peidiwch a dychymygu am foment mai dibwys oedd eich gweith- red am mai rhoi vote yn unig a wnaethoch. Y mae ysgelerder mawr yn eich gweithred er mor hawdd y cyflawnasoch" hi.. Y mae'r amseroedd hyn yn an' seroedd pwysig; y mae Cymru yn dadebru o'i' chwsg, yn (leclireii tcimlo ei dyledswydd a'i chyfrifolùcbic a'i bhwvs fel rlian o'r whvUvriaeth fwvafei dylanw i ad yn ybyd-yr (;e III pob un vn dechren ystyrie 1 fod pwysyn inhob pleidlais unigol — yr oed i eg"wvdd- oripp pwysig yn y thnreu, a dyledswydd pawh oedd pleidleisio fel pc buTisai nodwedd y Senedd newydd yn gyfangwbl yn dibynu arno fe yn unig. Onj er ,.rich bed ch-i mcwn swyJd uehel, gwadnsoch eich hegwyddorion, ac aberthasoch eich cymeriad, ac hyd ye oe(i(I ynoch clnvi, y gwirionedd sydd yn cael ei bregethu gei ych. Pan uedd pawb yn llygadu ar- nocii, troisoch allan yn anflyddlon i'cli prones. Gellir dyweyd am eich hvmddygiad fel y dywedoaa y proffwyd ar achos heb fod yn bur aiibcby^, Barn a drod yu yn ei hoi, a cbyfiawnder a safodd o hirbell; canvs gwirionedd a gwyuipodd yn yr lieol, ac union- deb ni all ddyfod i mewn." Blinn y darfyddo o'r tir ddynion a fradychaiit cu hegwyddorion fcl y gwn- aethoch chwi, medd MEDDYLIWR.
[No title]
CWSG-GERDOEOUD.- Y mae newyddiadur Bor- deaux yn hysbysu fod amaethwr cyfoethog yn nghym ydogaeth y ddinas bono yn ddiweddar, wedi can fod tod ei adar a'i golomenod vn cael en lladrata. Gall fod dau gi mawr yn cael eu gollwng yn rhydd yn y Dos, tybiwvd fod yn rhaid mai rhywuis yny ty fyddai yn eu lladrata. 0 ganlvniad, penderfynodd yr amaethwr osod ei ddynion mewn amryw fanau o am- gyleh y ty i wyiied. Y noswaith gan yr. d arosasant With eu post byd nes yr vdoedd yn ychvdig wedi deu- ddeg, pryd y clywent swn allwedd yn troi yn y clo, ac yna gwnaeth yr amaethwr ei hun ei ymddangos- iad yn ei grys, ac yn atnlwg yr oedd yn cysgn. Aeth rhag ei tlaen i'r adardy, ac yno rhoes tIro yn ngwddf dau aderyn, ac aeth a hwynt ymaith gydag cE. Own aeth yr un modd gyda dwy hwyadeu, ac yna dych- welodd yn ddistaw tua'i ystafell ei hun, aehuddiodtl yr adar YII utatus yu ei gist, ac aeth i'w wejy. Cy- tnerwyd y oioddion atalv\r yspellii>( uh byu lhugllaw,
I GWERINIAETH A PHABYDDIAETH.
I GWERINIAETH A PHABYDDIAETH. Gorchwyl mawr Llywodraetb Arglwydtl Derby, medd ei bleidwyr gwresocaf yn Blackwood's Ma- gazine, ydyw "gwrtbwynebn rhuthriadau digywil- ydd Glceriuiadh a ?V;a&y;.Ma<'?, y rhai a gant ddeaH fod dydd anwadalwch a swcwr beius wedi darfod." Eel hyn, y mae JiffyndolJiaetu wedi eti (iatIL-t i'i- gwynt. Y cwestiwn a roddwyd i'r etliol- wyr meddir, ydoedd, nid Rhyddiasnach neu Ddi- fryndolliuetb, Yr oedd yn gwestiwn llawer hel aethach sef, a ydoedd y wlad yn barod i gefnogi "y Gweinidog Protestanaidd Ceidwadol." Ni a gymerwn y mater fel y mae yn cael ei roi i lawr gan y golygydd Derbyaidd. Pe byddai modd i rwyrao'r Proteus politicaidd i ryw flurf neillduol, carena ddal y Prif Weinidog at yr ym- rwymiad hwn, sefnad ydyw am swcro Pabyddiaeth mwyach mewn un modd. Yr ydym yn addef y I carem weled Arglwydd Derby yn aros yn ei swydd amddigonoamser i ddod a'l oyiesti-wydd a'l wroldeb i'r prawl ar y pen hwn, ac i gaoiatau cyfleusdra iddo gau satnau y Pabvddion. Ond nid ydvm yn disgwyl y bydd iddo ymgyineryd a'r fath orchwyl. Gan ei fod wed: taflu Ditfyndoiliaeth dros y bwrdd er mwyu ysgafnhau llong y Llywodraetb, bydd Protestaniaeth yn cael ei daflu nesaf. Mae yn amlwg nad ydys i edrych ar egwyddorion ei Wein- yddiaeth ond yn unig fel ballasarn. Un o n rhesymau dros beidio disgwyl nemawr oddiwrtho, ydyw, fod yn ymddangos ei fod yn medd golygiad hollol anghywir ar y tueddiadau I gwladwriaethol,y rhaiy maeyu ei hystyried yn ddy- ledswydd orphwysedig ariio eu gwrthwynebu. Y mae yn son am y "ffrwd yraosodol c Weriniaeth," ae am yr ymosodiadau sydd yn peryglu ein sel- ydliad Protestanaidd," nid fel peryglon o wahauol fanau, ond fel tueddiadau cydry wiol, ond fel gelyn- ion cyngreiriol. Yr ydym yn meddwl y gallwn ddangos mai camgymeriad politicaidd hollol ydyw hyny, camgymeriad ag sydd yu rhwym i daflu pob seneddwr a syrthio iddo i gwrs peryglus. Y mae Gweriniaeth a Phabyddiaeth, ei- gwaethaf pob iim gylchiad ymddangosiadol i'r gwrthwyneb, yn elyn- iaethol hollol i'w gilydd, ac yn rhwym i weithio mewn cyfeiriadau gwrthwynebol. Pabyddiaeth sydd dwyll offeiriadol. Ei gyn- northwyydd naturiol ydyw tWJll Gwladwriaethol. Y mae y ddau yn hanfodol groes i Weriniaeth. Y mae yr oS'eiriad a'r milwr bob amser wedi teyrnasu eu hunain. Edrychwch ar Ewrop y funud lion; y mae v symudiad gwrtliol yu erbyn rbyddid cyf- ansoddiadcl yn cael ei gynbyrfu a'i gyleirio gan weision llhufain. Edrychir ar yr elfen werinol yn mhob man fel yn chwildroadol, a'r eiten offeiriadol fel yn geidwadol. Pabyddiaeth ydyw pertteith- rwydd y gyfundrefn bono o uniad yr Eglwys a'r Wladwriaeth, yn )'1';boo nid ydywy bobl yn ddim. Y mae egwyddor llywodraetb eglwysyddol yn orthrymus hollol. Hyd yn nod yn yr lwerddori, yr hon a all ymddangos yn eithriad, gan ei bod yn mbob ystyr yn ddirgelwch cymdeithasol drwyddi, nid ydyw Gweriniaeth a Phabyddiaeth mewn gwirionedd yn nn a'u gilydd, oblegid y mac y bobi yn cael eu cad w mewn caethiwed gan eu hofieir- iaid, a'r unig symudiad gwir boblogaidd neu wer- inol ydyw yr ymfudiad gwirfoddol hivnw sydd yn envn dyebryn a gwrtliwynebiad yr offciriaid Pab- auld. Y mao yn anmhosibl i Weriniaeth tel gallu, hanfodi mown gwlad o ormeswyr a chacthiou; ac y mae mor anliawdd iddi fyw gydagormesyspryd ol, ag ydyw iddi fyw gyda chaethiwed gwladwr- iaethol. Y mae y Seneddwr gan hyny sydd yu cam- gyinerydysgogiad gwrthly wodraetiiol a therfysglyd otieiriadaeth withryfelgar, am weithrediad yr egwyddor Weriuol, yr un fath a'r dyn a galUgy- mcrai grychiad gwyneb y dwr a achosir gan y gwynt, am y ffrwd ei hun. Y mae y Cymry nid yn unig yn hil, ond hefyd yn bobl yn meddu el fen a u bywyd cenedlaetbol. Nid ydyw y Gwydd- elod mwyach yn bobl, ond yn unig yn hi!. Nid yn unig y mae Pabyddiaeth ti Gweriniaeth fel hyn yn groes i'w gilydd yn eu tueddiadau, ond nis geilir gwitbsefyll rhuthriadau y flaenaf yn efFeithiol ond trwy yr olaf. Mewn gair, os ydyw ein sefydliadau Protestanaidd mewn perygl, y mae y perygl hwnw yn codi oddiar y cydgordiad sydd rhwng Pabyddiaeth a'r Bendefigaeth. Egwydd- orion Uchel Eglwysig yn ymylu ar Babyddiaetb sydd yn cyfansoddi crefydd ein pendefigion. Y mae Ptibyddiaetb wedi casglu ei dychweledigion ymron yn hollol o rengau y Bondeiigaeth Seisnig a'r otfeiriadaeth Doriaidd. Gallwn ychwanegu fod hen deuluoedd Pabaidd Lloegr wedi bod yn dra phendefigaidd a cbeidwadol yu eu hegwyddorion. Y mae Puseyaeth yn yr un modd, wedi cadw yr un noilweddiad y mae yn wrthwyneb hollol i "Bro- testauiaetb y bobi," tra y mae yr ysgogiad Isel- Eglwysig, mor bell ag y mae yn onest, yn hanfodol werinol. Amcan yr ymgyngreiriad Tractaraidd, ydyw atal cynydd Diwygiad Eglwysig. Yr ydym yn ail ddyw vd. (H' yay<iv-Tj!n sorycllicfl- au Protestanaidd mown perygl, y maent folly i od(hwt't.h Bendefigaeth, ac nid oddiwrth Werin- iaoth. Dichou i'r psrygl fod yn ddeublyg, sef gyda golwg ar y sefydliadau gwladwriaethol eu hunain, a nodwedd Brotestanuidd y sefydliadau hyny. -Am y blaeuaf y mac y sefydliad Eglwysig yn y wlad hon yn benaf mown perygl oddiwrth gynhenau mewnol ac yn llawer llai oddiwrth bleidwyr poblogaidd divvygiadau iachnsol, nag oddiwrth y blaid bendefigaidd hono, y rhai ydyut yn tystio y dymunent weled yr Eglwys Seisnig wedi ei rhvddhau oddiwrth awdurdod y Scnedd, ac wedi ei gosod yn yr un sefylifa ag Eglwys Esgohol America. Os ydyw manteisiou tymhorol yr EgJwys Seisnig mewn perygl, y maent felly oddiwrth y Seneddwyr hyny nad ydynt wedi pet- ruso dim i droi ei chyilidau o'u rbcdle priodol, er cyfoethogi y tirfeddianydd. Yr un Gweinidog Arg. Derbyl a ddiddymodd ddeg o esgobaethau Protestanardd yn yr Iwerddon, a ddileodd filiwn o ddcgwni-ddyletlion er mantais meddianwyr y tir. Oddiwrth bwy y mae'r gwyn uchaf yn dyfod o herwydd beichiau y tir, yr hyn nad ydyw yn ar- goeli daioni mewn un modd i'r Eglwys ? Oddi- wrth y Toriaid penaf, sef y boneddwyr tir-etifeddol. Otill gellid cadw ein sefydliadau Protestanaidd yn wladwriaethol gyfain, ac eto iddynt gael cu di Brotestaneiddio, yr hyn oedd amcan Froude a'i ymgynghreirwyr. Un amser yr oedd hyn yn vmddaugos fel yn debyg o gael ei ateb. Yr oedd Kitv d  coUi el nodwedd Bro- ilhydvchain yn mron wcdi colli ei nodwedd Bro- testanaidJ yn I!wyr. Yr oedd adnewyddu yr ym- Tytcillaclj a Llhufain yn cael son am dano, mewn modd agored, fel pet!) dymunol. Yr oedd tuedd em Seneddwyr a'n deddf-wneuthurwyr yn boUol yn y cyfciriacl bwa. Y mae ef'ydliac y grefvdd Babaidd yn yr Iwerddon wedi cael ei amdditfyn 'I' h ,)i-iq i d t'el eii yn a,oi-ed gau Whigiaid a Thoriaid fl eu giiydd. Y mae Protestaniaeth ein cyfansoddiad gwladol wedi cael ei wadu gan ein Grealou Chwarterol. Y mae breintiau, dro ar ol tro, wedi cael eu hestyn i'r Pabyddion, a'u hymosodiadau wedi cael eu godrlef. A oedd y rhai hyn yn cael eu gwneyd i foddloni dymuniadau y bob! ? A oeddent yn unol a thueddiadau gwerinol? Yn hollol i'r gwrth- wyneb. Efrwytl.au gwladlywiad pendeifgaidd oedd- ent, yr hwn a ddiystyrodd achwyniadau a deisebau y bobl. Gelwch chwi ef yn gynhwrf y bobl, yn ddadwrdd, yn ddalibieldiaotli, neu yr enw a fyn- och pc buasai'r dylanwad gwerinol yn ddigon cryf i fynu ei gyfran briodol o allu icfreithio ar gynghor y wladwriaeth,—mewn geiriau ereill, po buasai teimlad y wlacl-teimlad dwfn, arosol, a chrefyddol pobl Prydain, yn cael eu cyunrychioli yn deg yn Nhy'r Bob],-ni fuasai byth yu iidio cymaint i'r Pabyddion. Y mao Arglwydd Derby, gan hyny, wrth hys- bysu mai ci amcan yw gwrthwyncbll pub diwygiad gweriniaethol, yn fforffedu pob hawl i ymddiried vn ei nodweddiad fel Gweinidog Protestanaidd. Byddai Dr. Chalmers, er cymaint o Doriad ydoedd, yn ttrfer dyweyd nad oedd arno ofn gweriniaeth yr Eglwys, ond y weriniaeth allan o'r Eglwys. Ond y mae pob hanesiaeth yn prori fod cryfder yr egwyddor werinol yn gynwysedig yn ngil,.O-.LYio y bobl, ac mai unig ddyogolwch y grefydd hono ydvw'r olicn werinol. Y mac Ysgotland yn eng- raiift hynod o genedl yn en ill ei rbyddid yn nertli ei gwladgarwch crcfyddol; ac y mae yn cadw ei uodwedd Brotestauaidd i'r graddau y mae yn werinol, gan fod ei dospeirth uchaf, gan mwyaf, wedi syrthio i Babyddiaetb, neu i ofergoeledd cydrywiol. Protestaniaeth ydyw crefydd y dyn lhydd; nis gall hanfodi ond gyda rbyddid y bobl: oblegid 0 H e is the freeman whom the Truth makes free, And all are slSyes beside." r==- O'r PATRIOT.
[No title]
Gw ni HCrir.IAD.—mae dau ofibiriart Tabaidd, v rhai sydd wedi boa er s amser maith yn byw ar -ost y Gymdeithas er amddiiiyn yr offeiriaid Pabaidrl" a'r rhai oeddynt wedi cymeryd arnynt eu bod wedi eu hargvhoeddi o ynfydrwydd y greiydd Babaidd wedi troi yn ol drachetn at eu lien grefydd. Eu hemvau ydyw y Parch. Mr. NVall, a'r Parch. Andrew Hop- kins. Y GVFFES-GELL YN Y SEFVDLIAD. Y mae cv- huddiad pwysig yn erbyn gweini log Puseyaidd enw. oq-yn Llundaiii, yr hon oedd, yr ydym yn (leal-, yn destun ymchwiliad mewn cnnlvniad i gais esgobol. Uywcdir fod y trosedd wedi ei gyflawni gan un o amddifi'ynwyr aiddgar cvf'm;lreln y gyflesgell, cyfun- drefu ag y mae'r ofleuiud dysgedig yu ei hystyried an liollul gysvw ? PhrotcsUmiftcth, — L'rviy t
ICYMDEITHASAU TIR-RHYDDFEDD…
I CYMDEITHASAU TIR-RHYDDFEDD IANNOL. Fel cyfeiliioa cynydd a Uwyddiant dyncliacth, ebe i IFeek-1 y Vell-s and Chronicle, mae-r symudiad tir-rhyddfedcuanol yn meddu hawl neillduol o'n syivv, ic, o sylw pawb; ac o hyn allan yr ydym yn penderfynu gwylio cu gweithrediaclau llwydd- ianus, ac i fod yn amddiffymvyr calonog ac vn gyfenhon gwresog iddynt. Y mae-r adeg wedi I dfod pan y dyJid cymeryd y mater hwn i l'vny o ddifi-if gan Ddiwygwyr LJoegr a Chymru. Y mae Arg. Derby wedi apelio at y wlad—vr oedd y cwestiwn yn un pwysig—i ofyn a oedd bara i fod yn rha(I-a oedd masnach i fod yu rhydù-a oedd pobl ddcdwydd mewn gwaith i gerdded ein heol)da ac a oedd llongau o bob gwlad i ddyfod a chyfoeth y byd i u porthladdoedd ynte a oedd baia l fod yn ddiud, trafnyd i gael ei afrwyddo, an pobl i gael eu dyfetha gan aughenoctid, j newyo, ac auobaith. Yr oedd yr ateb fel y gallesid disgwyl; oud er hyny nid mor benderfynol a cbaJonog ag y dymunasia. Mae'r rheswm am hyny yn amlwg. Mae'r etholfraint vn rby gyfyng. Mewn lluaws mawr on Sirocdd a'u Bwrdeisdrefi y mae yn nwylaw caethweision. Mae'n rhaid i ni gan hyny gael yr etho fraint yn nwylaw ei-eill, ac i'r dyben hwn y mae CymdeithasairTir-rhydd ieddianol wedi eu sefydlu, l'el moddion cyflcus i gjfoethogir bobi weithgai-y dosbarth canol—ac fel lie cyflcus a manteisiol iddynt roi allan cu bar- ian, y maei Cymdeithasau hyn yu haeddu sylw nedfduot ond gallwn helaethu ar hyn ry\v adc? araB. Oud fe[ moddion i helaethu yr ethoirrain? ? yr ydym i edrych arnynt yn brescnol. Yn y wedd bou y tynasant sylw y wlad gyntaf. At- ol icidynt wcitblo yn dda, a chynyrchu effaith ddaionus, v decbreuwyd canfod en bod yn Gymdeitbaaau a? oeddynt yu talu yn dda mewn ystyr arianol. I Cymaint a hyna mewn ffordd o ragvmadrodd. Ond gallwn yma sylwi fod y symudiad Tir-rhydd- 1/ feddianol i'w gyfrif 0 fis Rbagfyr, 1849, el:fy Gvmdeitbas wedi hanfodi am yn agos i dd4y ¡ edd cyn hyny. Ar y dydd bwuw y rhestf?yH rh(ll Cymdüithas HirmiOgham. ac y rhodd#jTd enw a lie i feddylddrych gogoneddus Mr. ,Tames Taylor, o Bmningham. Cyn yr amser hwn?? jr oedd Mr. Cobden wedi rhoi yn mhenau dynion i oe,J-,i ?1r. Cobden wedi rhoi yn mbenall dynion i uryuu luyuuieuuiatiau gwertb cleugam swllt yn y flwyddyu yn ystod y cynhwrf a achosodd y Cy- nghrair er diddymu dedfau'r yd; ond i ilir. Taylor y mae'r clod o roi amcan cyffredinol i'r cynllun, am yr hyn ni ddychymygodd Mr. Cobden erioed. Yo uiwedd y Hwyddyn gyntaf, hysbysodd Cymdeithas Birmingham ei bod wedi sefydlu chwcch o Gym- deithasau annibynol, yny rhai yr oedd mwyna dwy fil o aelodau wedi tanysgrifio am dair mil o gyf rauau fod y tanysgrifiadau yn Birmingham ei bun yu iioOO yn y mis, a'u bod eisoes wedi tros- glwyddo cyfran-diroedd i yn agos i ddau gant o'n haclodau. Ar ddiwedd yr ail flwyddyn, cynhal- iwyJ Cymanfa, yn yr hon yr oedd Mri. Cobden, Bright, Thompson, Sturge, a Syr J. Walmsley, yn bresenol, yn nghyda lluaws o ddiwygwyr ereill. Er y pryd byny y mae cynydd y symudiad wedi bod yn ddirwystr nid oes un cwmwl wedi gor- chuddio ei obeithion, nid oes dim sioniedigaeth wedi afrwyddo ei gynydd, y mae disgwyHadan ei gyfeillion mwyaf aiddgar wedi eu llawn ateb. Yll ystod y flwyddyn ddiweddaf. y mae'r Undeb Rbyddfeddiannol yn bysbysu fod derbyniadau y gwahanol Gymdeithasau yu cyrliaedd y swm all- ferth o a bod nifer yr aelodau newvdd- IOn yn bymtheg mil. Cyuhaliwyd ail Gymanfa yn 1350, a thrydedd yn 1851, ac yn awry mae'r symudiad yn cael ei deimlo yn mhob congl o'r tir, :de%vn ychydig iawn o amser, yr ydym yu hyderu y bydd Cymdeithas Tir-rbyddfeddianol yn mhob tref yn Lloegr a Cymru. Ond beth ydyw Cymdeithas Tir-rbyddfeddianol? Wel, dim ond cymdeithas o bersonau, y rhai sydd yn cytuno i dalu swlJt yn. yr wythnos, i'r dyben o brynu tir. Y mae yn seiliedig ar yr egwyddor y gal! lluaws mawr wllec1 gyda u gilydd yr hyn nas gull personau unigol ei wneyd. Prynir etifeddiaeth gyfan, a rhenir hi yn mysg yr aelodau. Fel hvn yr ydys yn arbed traul mawr ddwy ffordd: y mae'r tir yn cael ei brynu yn rhatach nag y gallesid pe prynasai bob uu ei ddarn drosto ei hun; ac y mae y costau cyfreitniol yu cael eu gwneyd yu llai. Yu arnser y Cynghrair, yr oedd llawer yn rhoi £ 70 t £ 80 am ddarn bychau o dir, gwerth dwy bunt yn y flwyddyn; ond y maerCymdeithasau hyn yo gallu rhoi yr un faint o dir i'w haelodau ati oddeutu haner y swm hwnw, ac weithiau liai o lawer na hyny. Wrth fod gan y Gymdeithas Gyf- reithiwr hefyd, yr hwn sydd yu dai-paru yr holl weithredoedd, nid ydyw'l' gost ond yu anfynych dros 25s. Y mae hyn ynddo ei hun yn fautais fawr. Y mao costau gweitbredjedd darn bycha?, o dir yn ami eyt-?.?t ? p?mrth y nr ("I huT:. Y 01 prynu enfdddiaeth eang fel byn, rhenir hi ?r yn ddarnau gwerth 4?3 yn y nwyddyo, ac, yn 01 hri i gyfraith Lloegr, y mae hyn yn rhoi bawl i'r medd- iauydd i bleidlais dros y Sir. Cyn terfynu y sylwadau hyn, nid anfudil. fyddai i ni ddyweyd gair am sylfaenydd y Cyrn deithasau hyn, set' Mr. James Taylor. Gauwyd ef yn Birmingham, yu 1814, ac o ganlyniad y mae oddeutu 38 oed. Y mae ei 'dad yn weithiwr cy- tfredin yn yr un dref, yr hwn sydd wedi enill ych- ydig o eiddo iddo ei hun trwy ei ddiwydiwydd, ac y mae yno eto yn dilyn ei alwedigaeth er mwyn ei blant ieuangaf. Fel bechgyu Birmingham yn gyffrediuol, rhoddwyd James i weitliio yn foren, a rhwymwyd ef i ddysgu crefft, ac efe ahynododd ei hun trwy ei ddiwydnvydd; a rhyddhawyd James cyn ei amser, am fod ei feistradosdd yn rhoi eu masnach i fyny. Tua'r amser yma, priodold laylor er gwaetbaf Maltbus, a bu fyw yu gysurus am dymhor maith, hyd nes yr aoth allan o waitii. Y canlyniad o hyny fll, iddo ddech reu meddwi, a dygodd anghysur i'w deulu. Bu fyw fel hyn am bum mlyuedd yn y trueni mwyaf-ei deulu mewn angen, ac yntau yn meddwi. Ond o'r di- wedd ymunodd Taylor a'r Gymdeithas Dclirwestol, a phe na buasai y Gymdeithas hono ond wedi aciiub James Taylor, o Birmingham, o grafangau ei-eliloti meddwciod, buasai wedi gwneyd gwaith niavvi. Cadwodd Taylor ei ymrwymiad yn ffydd- ion i Daeth yn ^dirwestwr aiddgar. Ac nid oedd yn tocidlawn ar wellaa diwygio ei hun, ond taflodd e1 bol enld 1 r achos-claclleuodd yn gyhoeddus o blaid Dirwest, a bu yn Ysgrifenydd i Gymdeith- as I)iiirwesto, Birmingham, byd nes y daeth i fod ynapostol y symudiad Tir-rbyddfeddianol. Er y pryd byny, y mae wedi llafurio yu ddiwvd dros ei w!ad, ac wedi aad!cu dros Ddirwest a'r Cymdeith- ?vlail 1 ii-lb}udiCudianol gyda'u gilydd. Y mae y rhai hyny sydd wedi ei glywed yn siwr o'i gofio am amser walth; ac y mae y rhai byny sydd heb ei glywed a chanddynt wledd yn eu haros. Hcb ddim dysg ond a gasglodd efe ei hun, ychydig o Lladin a llai o Roo, yn ddyn diroures a gouost, y mac yn anuichonadwy gwrando ar Taylor heb boffi ei ddifrifoldeb, a chanfod ei wir werth, ac hob deimlo nad oes nemawr o ddynion i'w cael yn Mrydain yn fwy haeddianol o barch nag ydyw sylfaenydd y Cymdeithasall Tir rhyddfeddiauol.
CYM INF A BABAIDD OSCOTT.…
CYM INF A BABAIDD OSCOTT. DEDDF Y TEITLAU EGLWYSIG YN CAEL EITHROSEDDU. Mae'r Gymanfa Babaidd sydd ncwydd gael ei chynal yn Oscott, wedi cyhoeddi Arddatganiud a clwir, "Llylhyr Cymanfaol y Tadan, ymgvnull-j edig mewn Cymanfa DaleithioH yn Nghapcl Oatil- olicaidd St. Mary, yn Oscott-" Mae'n amlwg fod y taday megis yn herio y llywodraetb bresenol i roi deddf y teitlau eglwysig mewn grym, oblegid y maer llytbyr yn dcchreu fel hyn:—" Yr ydym j ni, Archesgobion ac Esgobion Talaeth Woatmins- ter, yn ymgynulledig mewu Cymanfa," &c. Yn y llytliyr Cymanftiol, dywedir wrth y "iryddioniaid" am iddyut ddewis sefydliad ysgolion da o flaen pob peth. "llhaicl i'w haddysg," meddai, ddod i fyny i'r marc yn ol golynion y dyddiau hyn mewn geiriau ereill, rhaid i nigymeryd mantais o'r moddion a roddir yn ein dwylllw i wneyd ein haddysg fydol mor etteithioi ag y mac ereill yn oi wllcyd." Ond ar yr un pryd, m!\(:n ymddangos mai nid er ei fWYll ei bun y mae'r ymdrechion hyn i gael eu gwneyd i gyfranu addysg eircitil- iol" i'r PabYéldíOll, oud yn unig l'el moddion i attal i'r plant tyned allan o afaclion yr offeiriaid Pabaidd. Sonir am swm mawr o wybodaeth fydol," fel magi; y fath ag a achosodd gwymp a dinystr ein rhieni cYlltaf Yll J hnradwys." Medd y llytliyr yn ruhellach Nis gallwn gnddio oddiwrthyrn ein hunain fod y golnogaeth y mae cyflwr neu angenrheidiau yr oes yn eu rhoi j addysg yn meddu tuedd i lvvyhau pvvysigrwydd addysg fydol, os Had i fychanu, o leiaf i wneud yn llai gwerth fawr addysg grefyddol. Yn ngwyneb y diiedd iieti yr lioli, dywedir, "Ein dylcd, swydd ydyw cael rbywbeth i wrth weithio v pwys- igrwydd anmhriodol hwn." Y moddion a gynygir e-r cario allaii yr amcan hwn ydyw hcbeth II a pherffeithio yrngorflbriad rYvyi)gor Ysgolion y I Tlawd, defuyddio moddion er tyuu sylw yr ys gollieigion oddiwrth efrydiaetliau bydol yn unig, a dwyn yn tnluen benodiad atbrawou, y rhai a fyddo n ddiystvr o'r fath oruehwylion ofcr, ac a gysegrant cu hunain i'r gorchwyl o ddwyn i fyny eu bys^olhtigiou yn Babyddiou tiwyudl.' "Gwnewch eich hysgolion (medd y llytllyr) yn llawn cystal yu mhob vstyr a'r rhai a aprir i ddenu eich plant. Defnyddiwch bob cefnogaeth a phob gwelliant s duedda i ddyrchafu safon sieh haddysg, ac na adewch un esgus tires ddanfon plant Catholiciaid i un man arall." Pan sefydlir j yr atlirofa Babaidd yn yr Iwerddon, hvderir y gwelwn yr hyn oedd yn eyfansodcli gogoniant Ciistionogactii boreuol yr Iwerddon yn cael ei adnewyddu—lluaws ag oeddent yn caru doethineb nefol yn gystal a doethineb daearol, yn ltwylio tuag ati o wiedydd pellcnig, i dderbyn y trysor aniflanadwv o'i dwylaw." Mewn pertiivnas i'r ysgrifen yma, y mae'r Times yn ysgrifenn fel y canlyn Er amser y Pabarchiad, yn 1850, a'r llytbyr busjeiliol ytii- fl'rostgar oedd gydag ef, nid ydym wedi gwclcd dim mwy pwyllog a pbenderfynol ddigywilydd." Tybia'r Morning Chronicle fod yn anirihosibi cael dim mwy diamcan a diystyr nag ydyw. Y ni ae'r Morning Post yn cyughori i ryw un gymeryd y mater i fyny, er mwyn treio ai nid ydyw gwaith y "tadau" hyn yn defnyddio eu toitlau yn drosedd o'r ddeddf a basiwyd yn ddiweddar.
M! Y TERFYSG YN SIX MILE BRIDGE.…
M Y TERFYSG YN SIX MILE BRIDGE. HheUhfarn o hfr'uddiiuth gwirfoddol. Y prif dyst o blaid y milwyr ydoedd y Rhaglaw Hutton, yr hwn sydd yn swyddog mihvrol o brofiad helaeth, gan ei fod wedi bod mewn pedair o frwydr- an yn yr India. Dywed efe pan ddaeth y milwyr i Six illite Bridge, eu bod wedi eu derbyn ag Invtiad I all a gruddfanau, a bod cerig lawer wedi cael eu I lluchio al) nt. Yr oeddynt yn gwneyd y peth olaf yn barhaus, ac yr oedd y dorf yn gwasgu ar y milwyr. Ceisiodd y swytldog ymresymn a hwynt, ond nid ocdd hyn ond yn eu eynddeiriogi yn fwy. Daeth ".Fathcr Bourke" i fynn at y cerbydau yn y rhai yr oedd etholwyr dan o/al y milwyr, a dywedodd, Oh, fy N'uw gweled rhai o'r uu grefydd ani, ein cig a'n g\\laed cin bunain yn cad eu trin fel carcharorion Cawod o gerig oedd effaith y sylw hwn. Daeth y cerig mor drymion fel y bu rhaid i'r Rhag!aw Hut- ton droi ei ddynion o gwmpas a gyru'r (lort* yiiiaitli a blacn y bidog. Ond mor fuan ag y gallasent, dech- reuodd y dorf ar eu gwaith o luchio ccrig drachefn. Yr oedd tri o'r milwyr yn gorwedd ar y llawr. Tyng- odd y swyddog yn y modd mwyaf pendant fod byw- ydau ei filwyr mewn perygl ar y pryd, oddiwrth ym- osodiad creulon a dibaid y dorf. Dywedodd ei ddyn ion wrtho, A oddefweb chwi i ni gael ein llofrudd- in fel byn heb ganiatau i ni saethu?'' Y pryd yma, rhedodd lluaws o'r dorf heibio, a ehan fod y Rhaglaw IIlItbn yn gobeithio y buasai hyny yn peri i'r holl dorf ddianc, gorneddodd ganiatau i'w ddynion saethu. Tyngodd Cadben Eagar oni buasai y bidogwvr y bu asai y milwyr wedi syrthio yn ysglyfaeth i gynddar edd y t'orf. Dywedai fod Father Bourke yn mysg y dorf, a chwip yn ei law yn ceisio cynhyrfu'r bobl i ddwyn yr etholwyr o afaelion y milwyr. Dvwcdodd un o'r milwyr t i fod ef wedi gorfod gwthio yr ofiFeir- iad Pabaidd, Father Bourke, oddiwrth un o'r cerbyd- au, gan ei fod yn ceisio gan y dorf lusgo yr etholwyr allan. D3,dd Merebei- dy- Dydd Mercher, dvgwyd yr ymchwiliad i derfyn. Aeth y rbeithwyr i'w hystafell ychydig eyn tri o'r gloch, Ile ugam mynud cyn pump, hysbysasant i'r 11 ys bed 12 o honynt (allan o 17) wedi cytuno ar reithfarn. Yr oedd y llys y pryd hyn yn orlawn o bobl yn awyddus i "yhod terfyniad yr ymchwiliad tra phwysig hwn. Y rheithfarn ydoedd, llofruddiad gwirfoddol yn erbyn wyth o'r milwyr, ae yn erbyn lIstuS h edd well ocdd gyda hwynt pan daniasant. Felly traddodwyd hwynt oil i gymeryd eu prawf. Y farn gvfFrodin yn mysg y newyfrftiarluron ydyw, fod v rheithfarn hon wedi cael e. haQbosi i fesur ujan r gan deimladau Pabaidd. Dywccl un newyddiadur dydd- iol fod v weinyddiaeth bresenol wedi cynhyrfu teim- la.]ali Phi'i'testaniaid a Phabyddion drwy eu gweithredoedd, fel mai ofcr yn bresenol ydyw i liub- ydd ddisgwyl tegweh yn Lloegr, mwy nag ydyw i fSrotestant ddisgwyl teg-web yn yr Iwer:ldon. ddiameu fod hon yn iaith Thy gref o lawer. Ar yr un pryd, fod perygl i'r teitnladau crylion l'artïol pre- senol efieithio ar weinyddiad cyfiawnder sydd cglur. Mae'n dda genym fod y Barnwr Crompton wedi am lygu llawer iawn o gymcdroldeb ac o ddoethineb yn nghyhoeddiad y ddedlryd ar y careharorion a gy- merasant ran yn y terfysg yn Stockport. Buasem jn cara c%floki ei syi%atlau ar yr achlysnr goer broil ein darllenwyr, ond nid ydyw ein guiudyu cauialau i ni wneyd hyny.
| BRAWDLYS SWYDD GAERYVERYDD.…
| BRAWDLYS SWYDD GAERYVERYDD. I Fel yr hysbysasom yn ein rhifvn diweddaf, y mae Brawdlys y Sir hun yn cael ei chynai yn y dref hon y dyddiau hyn .— Dydd Sadwrn, dygwyd Thomas Wood (10 oed) a Daiiiel Small (31 oed) yn mlaon o dan y cyhuddiad o dori i mewn i dy John Maefarlane, yn Speke, a Had rataoddiyno?33 ?.;?.dur, g'?n, a phethau creill.  Oddiwrth y dy?- ?'<-v '?"td TOO Kllen Maçfarlau£;í,08 Lun, y 0 hbnll diweddaf, pan y I cistedd yn y parlawr, wedi clywed twrf yn y g-tb. Acth at ddrws y parlawr, a gofynodd, "1U<1ry, (?an «lygu'r forwyn) beth vdwyt yn ei wneyd?" Gwelodd dri o ddynion yn y /&?6.y, a golynodd idd- "yiit Leth oedd eu neges. r oedd gan bob un o ? h-oiTjnt orchudd ar eu gwynebau, oddieithr un, yr hwn oedd wedi pardduo ei wyueb. Yr oedd gan un o honynt la.vddrull yn ei law. Gwaeddodd y fereh allan, a rhedodd yn ei hoi i'r parlawr. Aeth y dynion ar ei hoi, ae tlnelodtlun o honynt ergyd ati, ond ni tharawodd hi, a syrthiodd bithau i'r llawr. Gwaeddodd allan," O ty nhad Gofynodd un ° honynt," Pa le mac eich tad!" A dywedodd hitliau ei f.)d wedi myned allan. Nid ydoedd allan ar y pryd, oblegid yr oedd wedi myned i fyny i'w wely. Yna aeth dau o'r dynion i fyny'r grisiau, ac aros- odd nn yn y parlawr, i wyiied y rhai oeddynt wedi eu casglu yno, sef Ellen Maefarlane, un Mrs. Ed wards, a Mrs. Seddon, y forwyu, a bachgen o was. dyn -it iLrt),;(,(Id yi) y parlawr oedd yr un yr oedd ei vvyneb wedi ei barddno. Yr oedd ganddo law- ddrall. a bygythiodd saethu eu hvmenvddiau allan os gwnaent y cynhwrf lleiaf. Tynodd y ddan ddyn ,t aetl)Allt i fy,iy'r gri,,iiti y t,.d allan O'i NN.Clv, a dyvtedasant wrtho os na roddai efe iddynt ei holl arian y saethent ef yn farw. Dvwedudd yntati el. f,)d wedi. yinbeddychu a Duw cvn myned i'w wely, a'i fod 111 fuan yn disgwyl bod mewn byd gweil. Tar3wsant ef lawer gwaith, a gwnaetbant iddo sef- yll a'i wyn6b at y pared tra yr oeddynt hwy yn ehwilio'1- ystafell. Cymel'asant ej oriadur oddltan y gobenydd. Aeth un o honynt wedi hyny i lawr y grisial1, a tharawodd y Hall yr hen wr, yr hwn a g( d(ici (Iga(lair i amddifl'yn ei hun. Daeth y llal i fyny i'r ystafell, a dywedodd, Dowch a'r hen fil- aiD i lawr, a rhown ef ar y tan." Yna dacthant ag cf i lawr, a dechreuasant roi en bygythiad mewn gweithrediad. Dywedodd yr hen wr wrth ei ferch am iddi ddyfod a'i agoriadau iddynt, a dyfod a ehymaint o arian allau ag oedd ganddo. Aeth y ferch i fyuy r grisiau, ac un o'r lladron gyda hi, a uhwiliadd logellau ei thad am yr agoriadau. Nid oeddent yno, a dywedodd hithau wrth y dyn, Yr ydych wedi eu cael, ac wedi cymeryd yr arian." Yna plygodd y dyn i godi par o lodrau, a syrthiodd y gorcbndd oddiar ei wyneb. Yna cafodd Miss MaelUrlane olwg cyflawn ar ei wyneb, ac adnahu mai y carcharor Small ydoedd, yr hwn a welsai lawer gwaith o'r blaen, a'r hwn oedd wedi bod yn gweitbio cyn hyny i'w thad. Gofynodd iddi a oedd hi yn ei adnabod. Dywedodd bithau nad ydoedd; a dywedodd yntau, "Mae yn dda i chwi hynyo" Yna aethant i lawr, a gosododcl y dyn lawddrull wrth ben Miss Macfarlane, a dywedodd os na roddai hi £ o iddo y saethai ei hymenydd allan. Pan welodd y gwas ei feistres ieuanc mew n perygl, tynodd allan ei oriadur, a rhoddodd hi i'r ilyn, gan ddyweyd, "Peidiwch a saethu Miss, a rhoddafi clnvi fv oriadur." We('ti ilr dvnioi-i cliwilii)'r ty ti-iv_yddo, eloisantyr holl deulu yn-y parlawr, ae aethant ym- aith. Cynygiwyd £ 100 o wobr am (Idal y Hadron. Pan gtywodd Small hyny, rhoddodd ei hun i fyny. C"vinerwyd ef o lfaen yr ynadon, yn Woolton. Aeth „ carcharor Woods fel tyst dros y carcharor, ae ud- nabuwyd ef yn union fel y dyn oedd »'> wyncb wedi eLbardduo. Tyngodd yr eneth yn benderfynol at y Udau garcliaror. Oud mewn amddiff\niud, haerid j,ad oedd nemawr o goel i'w roi i dystiolaeth yr eneth, gau ei bod hi a'r teulu wedi eu dychrynu gy maint ar y pryd. Daeth tystion yn miaen hefyd i dyngu fi,li y carcharor mewn lie arall ar v pryd, ac o herwydd hyny, dygodd y rbeithwyr reithiani Dieuog. ,I- Y mae'r ??.rr?? /)/&MM yn beio'r rhcithhrn hou yn fawr, gan ddyweyd fod yn ainlwg foil mwy o goel i'w roi !r dystiolaetb yr eneth nag ar y lleill. Yr 1 oedd wedi ymddwyn mewn modd pwyllog a phen- derfynol drwy yr holl yspaid y buwyd yn y ty, ae wedi dang08 nad ydoedd wedi colli ei hunan- feddiaut-pan y dywedodtl Dad ydoedd yn adnabod Small. Ikblaw hyny,dywed fod tyst wcdi dyfod yn mlacn, ychydig o duyduiau yn oj, i brofi alibi o blaid carcharor, pan yr adwaenwyd ef yn ddioed fel un oedd yn cymeryd rhan yn y lladrad gyda'r carcharor, ae y profwyd d yn y ac y dedfrydwyd ef i alitud- iaeth Knla'r carcharor arall. Kid oedd nemawr o sicrwyùd nad ydoeud rbywbeth tebyg yn yramgylch- iad hwn,- D v cll Mawrth, rJyg\y.tl Georg? France yn mlaen o dany syhuddiad o dori i mewn i dy John Owen, yn West Derby, a Jladrata £70, a lluaws o bethau creill. Yinddanghosodd banes byr o'r amgylehiad yn yr Anvurau ar v pryd. Ar y laf o Felufin diweddaf, aeth v teii,'u i g%velyall oddeutu deg o'r gloch. Yr oedd y tculu yn gynwyscdlg o Mr. Owen a'i wraig, dwy forwyn, a phedwar o weision, mam a chwaer y wraig. "r oculi v ty yn dy raawr. Ychydig wedi nn o'r gloch N'll y boreu, clywai gwr y ty dwrf yn y lobby, iryferhy" ,1 drys ci Jstalcll, a rhedodd at y drws a daliodd ynddo yn dyn. Yr oedd y drws wedi ci folltio. Galwodd ar ei weision wrth en henwau, ond ni chafodd nil atebiad; a daeth ei wraig i'w gvnorthwyy" o i ddal v drws. r\Yacddodd uo o'r dvnion vn cvnH;dd am tJdynt ddrylliu'r delfs. Y'na torwyd y drws yn ddioed, a tharawyd cf ar ci ben vr un fynyd gan un o'r dynion a rliyw erfyu haiarn. Gwaeddodd yntau ullan," 0 fy nynion, ar- bedweh fy mywyd, peidiwch a'm lladd." Yr oedd y I gwaed y pryd hyny yn llii'o i lawr ei wyneb. Yr oedd pump neu chwech o ddynion yn yr ystafell ac yn y cyntedd. Yr oedd ganddynt oil orchudd am en gwynebau. Dywedodd gwr y ty wrthynt fod ganddo .swmbrafoarian,acatcbasamhwythau,Ve!,gad- ewch i ni eu cael ynte." Atthiiawryg'isiau,ac aeth dae. o'r dynion gydag ef. Cafodd ei fod wedi gadael ei oriadau ar ei ol, ac aeth i fyny dradJcfn w cyrchu, a'r ddau leidr fiydag ef. Yr oedd un dyn yn gwylied y wraig ac ystafell y morwynion. Clywodd hefyd swn traed tuallan i'r drysau. Rhoddodd idd ynt gymaint o arian oedd yn ei ysgrifengyst, set yn agos i ddeugain punt. Yna ymallodd v dynion ynddo, a gosodasant ei wyneb ar y pared, a dywed- asant wrtho am beidio edrych o'i gwmpas arnynt liii-v, aii) eifywyd. Ar ol cymeryd ychydig o arian o Ie arall, dywcdasant wrtho am fyned i'w wely. Cafodd ddyn yn gwylied ei wraig yn ei gwely, allaw- ddrull ganddo, yr hwn a fygythiai ei arfer droion. Aroso Id y dynion yn v ty am oddeutu awr o gwbl. Dywedodd un o honynt yn yr ystafell cistedd wrth wr y ty, pan yn ehwilio vr ystafell, Yr ydwyf li wedi c:iel cystal addysg; a chwithau, ond nid wyf yn gwybod beth a'm dygodd i hyu." Yr oedd inano yn yr ystafell, a rhedodd un o honynt ei fysedd ar hyd- ddo, megis o ddifyrweh. Wedi iddynt fyned ym- aith, cododd pawb oedd yn y ty, chwiiiwyd pob man, a chafwyd fed y lladron wcdi dyfod i mewn drwy dori drws y cefn. Tystiodd Samuel Brand, un o weision y ty, fod dau ddyn a goiehudd ar eu Kwyneban, ac arfai: YII eu dwvlaw, weili dyfod i mewn i'w hystafell, gan eu gorfodi i fod yn ddistaw, dan berygl o ddryllio eu hymenyddiau a dywcdai fod y carcharor yn debyg i un o honynt. Dywed- odd William Cave, y gwas arall, ei fod yn credu fod hwnw yn un o'r dynion. Tystiodd Mr. Howard, Uafurwr yn ngwasanaeth Mr. Owen, ei fod ef wedi cael ei alw i fyny ar y noswaith hono, a'i fod wedi myned i ehwilio am y lladron tua Walton. Yno daeth o hyd i chwech o ddynion, ac yr oedd un o honynt yn cario cwd gwyn, a rbywbeth ynddo, ac yr oeddent yn rliedeg. Dywedodd with heddgeidwad, yr hwn a welsai, am yr hyn a gymerasai le. Pasiodd y dynion heibio iddo yn bur agos, ac o ganlyniad yr oedd ganddo gyfteusdra i weled eu hwynebau. Rhed- odd ar ol dau o honynt, a Richmond ar ol y ddau arall; ond collwyd golwg arnynt. Wedi hyny nod- odd allan y carcharor yn mysg dynion ereill yn swyddfa yr heddgeidwaid yn Liverpool. Dywedodd Edward Capstick, heddgeidwad o Liverpool, ei fod wedi clywed am yr yspeiliad oddeutu tri o'r gloch y boreu, yn Vauxhall Hoad, a'i fod wedi gweled dau ddyn mcwn macs yn Vauxhall Road, y rhai, pan geisiodd en dal, a ymosodasant arno, ac a lwyddas- ant i ddianc. Yr oedd y carcharor yn un o honynt. Dygwyd lluaws o dystion i geisio profi alibi o blaid y carcharor, ond si^lwyd eu tystiolaeth yn fawr pan groeshohvyd hwynt. Dygwyd rheithfarn euog yn erbyn y carcharor; a gofynwyd iddo gan y barnwr a oud(i ganddo ryw reswm i'w roi pam na ddylai y ddedfryd o farwolaeth gael ei eliyhoeddi arno, pryd yr ateboddy carcharor," Yr wyfyn ddieuog, a byddai yn llawn gystal genyf i chwi fy nghrogi a rhoi i mi ehwe mis." Dywedodd y barnwr, Yr ydych wedi cael eich conuemnio gan reithwyr eich gwlad, ac nid oes yr amheuaeth leiaf ar feddwl neb a glywodd y prawf, nad oedd genycb law yn vr yspeiliad a'r ym- osodiad creulon hwnw. Yn ol fel y mae'r gyfraith yn awr yn sefvll, y mae eich hywyd wedi ei Irortrèdll i'r gyfraith; ond gallaf hysbysu i ellwi y gall trugar- edd eich gvvaredu. Rhaid i chwi barotd i ymad ael a gwiad eich genedigaeth, byth i ddychwelyd mwy. Yr ydych vveoi gwneyd eich trosedd yn llawer gwaeth drwy eich hamddiffyniad twyllodrus. | Y cwbl sydd'. yn aros i chwi ydyw, i'r ddedfr" yd o farwolaeth gad ei eliyhoeddi uweh eich pen, ond g-allaf hysbysu i elmi na fydd iddi gad ei chario allan. Fe'ch lialltudir dros y moroedd am eich hoes." Carcharor:—" Y mae genyf wraig a dan o blant, ac yr wyf mor ddiniwed a'r cerig yna." Yna torodd gwraig y carcharor allan i wdo yn uehel yn y llys; a symudwyd y carcharor ymaith yn ddioed.
SEFYDLIAD CYMREIG LLANYMDDYFEI.…
SEFYDLIAD CYMREIG LLANYMDDYFEI. Arbolwyd ysgolheigion y sefydliad ucbod yn yr iaith Gymreig, yu neuadd yr ysgol, ddydd Grt'ener, y 13eg o'r mis hwn. Arbolwyd hwynt gau v War- deii (Aielidoiticon AbcitGiu), yr hwn a gyuorthwy wyd gan yr Atlnaw Cymrcig, Mr. Hhys dones, yn mbieseuoldeb y ddau yinddiriedolsvr, beblaw v Swyddogion, yn ngbyda'r Ar-athraw Clint, y Dar- Ht.hydd newydd ai- F feryliiaetb a Liysieua?tt), u'r Athnnv Gwyddoniacih, y Parch. J. E. Cheese, 3,r AthrawClasoi, a'r Llylrgcllydd, a liuaws 0 di igoliou Att)i-awCla?5,ji', a'rL'?j,fi-C?) ,cl;'yd d,a liua?ysodi'l-0 ol'on Dechreuodd yr arboliad drwy ddarllcn rlianau o Ddrych y Prif Oesoedd," y rhai a gyfleithwyd | i'r Sacsoueg, a gramadsg a tharddind y geiriau yn cael eu rhoddi EL o'i- i .j ?.M-ttctjwyd a cRyueithwyd darnnu 0 r ?ii)th Sctsnig, a dariieMwyd cyfaasoddiadau yn yr iaith Gymreig. Hbanwyd gwobrwyon, y rhai a roddwyd gan Syr Benjamin Hall, i'r ysgolheigion caulynol:—John Morgan, Llwyu. geriiuw Llauymddyfri; Evan Jenkins, Coedmwstwr; Thomas Lewis, Mauafoti ] Ilenry Lewis, Llanboidy; Watkin Watkins, Pwll- coedog, Glyntawe; Thomas Evans, Llanymddyfri; Lewis Lewis, Llanboidy; William Jenkin Rees, Llanymddyfri; a Robert Thomas, Rbyd y meirch. Anrhegwvd y rhai ucbod a gwobrau o arian mewn pyrsau, y rhai a gyflwynwyd gau yr Ar- glwyddes Hall, o Lanovar; ll's Arehddiacou Williams; Miss Jobnes, o Ddolancothy; Miss Williams, a boncddigcsau ereill oeddynt yn bre- senol. Wedi hyny cvflwymvyd annerchiad i'r Arglwyddes Hall, gan Johu Morgan, yrymgeisydd llwydaiannus am y wobr gyntaf, ar ran ysgolheig ion y sefydliad, yr hwn oedd yn y geiriau can- lynol I'r Arglwyddcs Hall, o Lanover. —Gan fod ael- odau "yr A thro/a Gymreig, Llanymddyfri, wedi ein dewis ni i fynegu dwysder a gwresogrwydd y teitnl- adau sydd yn eu meddiannu ar yr achlysur o'ch dyfodiad cyntaf I Lanymddyfri, er pan sefydlwyd vr athrofa, yr ydym yn dymuno eich cyfareh, anrhyd- eddusaf Arglwyddcs, yn y modd gwresocaf, gyda phob cydiiabyddiaeth o barch a -diolehgarweli am y golal dibaid, ai haelioni clodiw a ddangosasoch tnag atom. Yr vdyeli eis,)es ellij, s el(Ill a chariad pob gwir wladgarwr, o he, n dd eich awydd- fryd canmoladwy dros lwyddiant < uredinol y Cymry; eithr yn enwedigol felly, o herwydd eich ymdrechion parhaus er cynal eu hen ddcfodau ac amddiflyii eu llenoriaeth ardderchog, drwy estyn cefnogaeth nodd- awl i wahanol Eisteddfodau a chymdeithasau y Dy wysogaeth; hefyd, yr ydym ni dau rwymau veil- wanegel o ddiolehgarwch i ehwi am y nawdd a'r cynorthwy a estynasoch i ni inewn modd mor ar- benig, drwy roddi y tir ag y uiae yr athrofa yn sefyll arno. Er fod marwolaeth y scfydlydd haelionus a gwladgarol wedi gofal a chyfrifoldeb yr ymd(iiiiedolwyr, yr ydym yn mawr lawenhau, o her- wydd y sicrwydd sydd gcuym y bydd i ni, ar fyr o dro, fwynhau breintiau ag nas goliasai y mwyaf hyderus yn ein plith ddisgwyl byth am danvnt. Yn olaf, ni a obeithiwn nad yw yr ymweliad hwn ond ernes o barhad eich ymgeleilJ i'r Athrofa Gymreig. John Morgan, Evan Jenkins, John R. Thomas." Atebiad yr Arglwyddcs i'r anncrchiad ydoedd fel y canlyn :— "Fy Nghyfeillion a fy Nghydwlaclwyr, — Dwys ystyriaf yr amlygiad boddliaol a gynnwysir yn yr annerchiad y cefais y fraint o'i dderbyn. Yr wyf yn sicrbau i ehwi fod fymhrif foduhad yn codi oddi- wrth y prawf a roddir yn awr, fod eich syniadau yn unol a'r eiddo fy InlIJ; ac fod yr ymdreclnadau a wnaethum i gyflawni bwriadau hybarch sel'ydlydd yr iUhrola ddysgedig hon (yn fwyaf neillduol y rh.. hyny a berthynent i addysg yn iaith y CJ"OH)') wedi i derbyn eich cymM?Jwya.etb. CefJ yr hyfrydwch ? inwyaf wrth ymwPlcd ;¡ Janymdd.Ytrl ar yr achlysnr presenol. Gobeithiaf wneyd y a tlna ehefn, ac y caf ar beb ymweliad weled Uwyddiant y Eefydliad yn eyuyddu. Y mac yn ofidus i mi orfod darllen vr atebiad hwn idd eich annercin.id, ond gan ,I, ellci:itis y -iiatiteisioii o'r a(!tl),sg t,)rcttoi t i%vyii- heir genvch chwi yn iaith gwlad fy ngenedigaeth, nis gallaf ei llefaru fel y dyvnunwn." Derbyniwyd yr annerchiad gyda chymeradwy- aeth mawr. Ar ol i'r Warden wneyd ychydig o sylwadau mown pertbvnas i'r aunercbiad, ac i'r Arghvyddes Hall longyfareh yr atbrawoti ar cu Uwyddiant, a'r ysgolheigion ar eu cynydd, terryn- wyd gyda botillefali i'r Arglwyddcs Ilall a'r Arch- ddiacon.
[No title]
TERFYSQOEDD YN ETHOLIAD GORLLEWINBARTH SWYDD GR.oucESTHit—Y mae tri ar bugain o ber- sonau o dan y cyhuddiad o gymeryd rhan yn y terfysgoedd diwcddar yu Bridge gate, wedi cael eu traddodi i gyinoryd eu prawf gan yr ynadon. Oddiwrth y tystiolacthau mao yn ymddangos fod nid yn unig llawer o ddinystr ar ciddo, ond llawer iawn o niwed wedi cael ei wneyd i'r heddgeidwaid ac ereill. Yr oedd un heddgeidwad yn cael ei ystyried am hir atnscr mewn sefylifa ber- yglus, ac nid ydyw eto wedi gwella yn hollol. ClIr- wyd rhai ereiil gyda cbreulondcb iiittnvr. Yiros- odwyd ar Mr. Dickenson, yr ynad Sirol, mewn modd gwartbus. G? roat< GREAT YAB-?u?.-Y mac rhyddfrydsvyr Great Yarmouth wedi penderfynu de?ebu yu eihyn etH- oliad Syr E H. X Lacon a Mr. Rumbold am eu bod wedi llwgr-wobrvvyo a bygwth- ETHOLIAD Busty. — Y mae etholwy r Bury wedi penderfynu rhoi (iiniaw i Mr. leel, AS., ar yr bled o'r mis nesaf. Y may Syr datnes Graham, Mr. Cobden o. Mr. Bright wedi cucl en gwahodd
T R 0 S E D D A U.
T R 0 S E D D A U. Yn Sheffield, yr wythnos ddiweddaf, torodd dyn ben ei blentyn anghyfreitblon yn y uiodd mwyaf cieulon, a ebeibicdd ioh-uddio mam y plentyn ar yr un pryd. Enw'r Uofrudd ydyw Alfred Wadding- ton, 20 oed, ac enw'r llofruddiedig ydoedd Eliza- beth Slater, merell Sarah Slater, ac yr oedd tua bhvyddyn a naw mis oed. Dydd Liun, cymerodd y fam wys allau yn erbyn W aldington am omedd rhoi diol tuag at gynal y pleutyn. Gwelodd hi ddydd Meicher, a thyngodd na roddai un flyrling tuag at y plentyn. Y nobon hono, aeth Wadding- ton at Sarah Slater i'w gahv allan o'r dosbarth benywod yn y Mechanics Institution, ac ar ol ei (JeLi ii i le lied ddistaw, hysbysodd iddi ei fod ef weai llol'ruddio'r pleutyn, a thyuodd allan gnliell lawr, a dywedodd, "Dymabetb o'i gwaed; yoa yruosododd ami ytl fiyrnig, a cheisiodd don ei gwddf. Cododd ei dwylaw i achub ei gwddf a briwiwyd hwynt yn dost. Canfu bachgen bychun y weithred, a gwaeddodd allan am gynoitbwy, ac ar hyny rbedodd Waddingtou ymaith. Ymosod- odd hefyd ar fereh arall yn wlien ychydig o am- ser wedi hyny, am iddi ei gybuddo o'r llofruddiad. Yn gynar boreu ddydd Mawrth, rboddes ei hun i fyny i'r heddgeidwaid, a chyfaddefodd ei fod wedi lladd y plentyn, a hysbysodd pa le y ceid y corff. Dywedodd ei fod wedi cymeryd y pleutyn oddiar eueth fechan o'r enw Barlow, a'i gano i le a elwir Cutler's Wood, yn agos i Sheffield, ac yno wedi tori ei ben oddiar ei gorff. Cafwyd y pleutyn yn y He y dywedasid, ac yr oedd ei ben yu gor- wedd yn mhell iawn oddiwrth ei gortf. Y mae dyu o'r enw David Davies, tafarnwr, vn Lower Swinford, yn awr yn y carchar o dan y cy- huddiad o loliuddiaeth. Alae'n ymddangos fod, ychydig o nosweitbiau yn ol, nifer o lafurwyr oeddent vn gweitbio ar rheiltfordd gerllaw, ar ol bod yu yfed yn y tafarndy, wedi syrtbio allan, ac wedi troi allan i ymladd. Aethant i mewn i'r ty drachefn, ac yr oeddent yn gwneyd terfysg mawr, yr hyn a barodd i luaws mawr o bobl ymgasolu o amgylcb y drysau. Tra yr oedd y tertysg yma o amgylch y ty, datth Davies adref, a blinwyd ef yn fawr o liei-w dd y dorf derfysglyd o alilgy leh drws ei dy, a cheisiodd eu gwasgaru, ond yu ailvvydd- iannus. Cymerodd ffou, a cheisiodd eu gyru ym- aitb, ond troisant hwythau i'w hwtio, a lluchio cerig ato. Ar hyn rhedodd Davies yn ei dymher ddrwg i'r ty, a bygythiodd eu saethu, Aeth i'r llofft, a'i lab gydag ef. Estynodd y carcharor ei ynau, a'i fab y pylor, ac anelodd hwynt y uail ar ol y llall at y dorf o ffeuestr ei lofft, gan ddefn- yddio geinau gwarthus ar yr un pryd. Cvnorth- wyodd ei fab ef i uil lenwi ei ynau, a saethodd bedair ergyd anafwyd pump, a Uaddwyd un Y mae Davies a'r mab wedi eu traddodi i gymeryd cu prawf. Prydnawn ddydd Iau, cynaliwyd trengholiad a'r gorfl Joseph Hunt, yr hwn oedd wedi crogi ei hun yn ngharchar Newgate. Yroedd y trengedig yu gorwedd Gan ddedtryd o salh mlynedd o all- tudiaetli, aui ladrad. Udùiwrtb'a;:stiolaetb un o'r carcharorion o'r enw Dunn, rnae'n ymddangos fod y trengedig wedi amlygu arwyddion o ing dirfawr ar ol derbyn ei ddedfryd. Pan roddwyd of yn ei gell, yr oedd yn ymgreiuio ar hyd y "llawr yn y modd mwyaf arswydus. Cwynai fod ei ddedfryd yn bur droui, ac otnai ua fyddai fyw bvth i was- auaethu yr holl dymhor. Yr oedd yu iaylo llawer iawn; ond fel yr oedd hi yn hwyrhau, dechreuodd fod dipyn yn fwy tawel ei feddwl. Ond yu ughanol y nos, pan gododd un o'r careharorion, teiinlai rywun yn hougian wrth un o ddrysau y gell ac erbyn galw y ceidwad, cafwyd mai y trenirediff oedd wedi crogi ei hun. Mae'n YUIULlango fod v trengedig er murwolaeth ei dad wedi bod o dan ofal eiewyt.r.yr bwn a'i magodd oud diangodJ ym- ?b gyda .nercb .cuanc, yr hon oedd yn pertbyu ?r IeUa,nC' i'v llou pertbyu i'r tv a ph:.JQdodJ 1 '• 'll^h0tJa ?dpur afnidus, jj 1 m ta?iT di'w wi-ai", ymaJacl odd.wrtho. Yspeil- iod,d V ei tustradoedd j\vy nag unwaith, ac vr oedd y tio hwn dan ddedhyd 0 aUtud.aetb am s?b mlyn- eda, am iadrata cot, gwerth 12s., oddiar ei feistr
A M R Y W I A E T H . Ai\1TI.YWIAETH.
A M R Y W I A E T H Ai\1TI.YWIAETH. HANKS ILYNOD.-Tiia phedwar mis yn ol, gwr ieuauc o Liucolu, o'r euIY Bealby, a gymerodd dy a siop yn High street, Boston, gan ei dodrefnu a'i pbarotoi yn siop grocer. Dydd Gwenery Croglith, priododd ferch leuaugo barch us yn Spilsby, ac a'i dug Ïw gÜrLrof newydd. Yn mhen dau neu dri dtwrnod, e?j a gynuygiodd i'w \J¡{á   divvrtiod, efe a gynuygiodd i'w wraig. ar fo<l idd- ynt cvn agor y sioo ■ ;• "au u I uul ^oiiand; ar l,>yU y cyds" vuiodd t-!■,ivnau ac efe a'i cyu erodd i Liverpool. Wedi cyrhacdd yno, cymemdd dryddyd (passage) iddoei hun a'i wiaig i iSew York, a cbychwyuodd y llong ac yr oedd haner y tunj?ith wedi myned hciMo c?t, iddi ddeall y twyll a attend tuag uti. Yr oedd" y frecb wen, y frech goch, a'r llong-dwymen, wedi tori allan ar fwrdd y Uestr; a chymerwyd y gwr yn giaf gat; y gynlaf, ar wraig gan yr olaf A)- ol glauio yn Mew York, yn lie ymatlyd mewu rhyw fasuaeu, bu y gwr fyw yn segur nes gwario ei hull arian. Yua efe a beuderfynodd fyned i California ond gan nad oedd gau ei wraig daiiii ymddiried vuddo, gwrthododd fyued gydag ef, a pbenderfyn- odd ddychwelyd i Loegr. Tuag at wueyd hyny," gan na feddai arian, gwisgodd ddillad a'i dyogeiai rhag sarhad, a chymerodd le fel ail gogydd (cook's mate) ar fwrdd llong yn rhwym i hen Loegr. (Yr oedd y cogydd ei hun yn ddyn du.) Cyr. haeddodd ben ei thaith heb un ddamwain, ac heb i neb wybod ei chyfrinach, ychydig ddyddiau yu ol. Cyfeiriodd ei tfordd yn ddioed tua'i chartref a cherddodd y 57 milltir o'i tbaith, mewn naw awx- ar ugain, gau fyued trwy Boston ddeg o'r gloch nos Sabbotb, yu ei dillad morwr, a chyrhaeddodd i Spilsby, cartref ei rhieni, ddau o'r gloch boieli ddydd Llun --Stamford Mercian. CYI-'AKI'OD CHEFVDDOL DYDDOROL YN CoKtSION.— Dydd Sabbotb wythnos i'r diweddaf, yr oedd vm- gyuulliad mawr o bobl yn y peutref tawel hwn, i wraudo ar auerchiadau i weithwyr cyihedin ac ereiil, yn yr awyr agored, oddiwrth Dr. Stowell o Goleg Chesunt yn Lluudain, ar Pareli. Hugh Stowell Brown, o Liverpool. Y mae yn annichon- adwy ymron ddychyuiygu am olygfa fwy dyddorol. Yr oedd y siaradwyr yn sefyll 0 dau gysgod derweu fawr ar leehwedd; ac yr oedd placit ieuaugc o gwmpas eu traed, a meibion a merched canol oed, a lieu wyr a hen wragedd, gweithwyr cyffredin, mwuwyr, peirianwyr, llufurwyr, a dynion o bob dosbarth yu cu hauigylchu, llawer o honynt wedi dod o beilder ffordd. Yr oedd y llafurwyr ya auihvg wedi eu bctieitllÎo yu fawr gan bynodrwydd y lie, y golygfeydd, a'r aeblysur, ac erioed ni an. uercliasaut gytinuileidfa fwy astud. Yr oedd yr astir nen uwch eu penau, uchder ardderchog y myuyddoedd o'u bamgylcli, etfeithiau balmaidd yr awelon, tawelwch Sabbothol y Ilyn gerllaw, per- eidd dra difrifol y moJiant, a sefylifa hynod y dorf, 1 gyd yn peri i un feddwl am y Pregethwr Dwvfo), yr own sydd wedi santeiddio glanau Genuaseret a mynyddoedd Galilea a'i addyagiadau, ac m enyn meddyliau a theimladau yu y dorf nad ant ya anghof byth mae'n ddiamheu. GOLYGFA WAHTllUS WlnH WELY ANCAU.-Cymer- odd ymchwiliad le, ar orchymyn Dirprwywyr Cyf- i-altia y I loctioll, yn ngwcithdy Outerard yn yr Iwerddon, yn codi oddiai y cyhuddiad o ymosod- iad gan y Parch. Mr. Kavaoagb, otfeiriad y plwyf, yn y Jvlm O'aH"ffh_-7 <rtTVli\rx\X J1 ,,1,w3 selydledig. Yr oedd hen wreigan yn y tlotdy, yr hon oedd wedi oi rhestru fel Protestant. Can ei bod yu tybied ei bod ar ei gwely augeu dyinunai cael gwasanaeth grefyddol otieinad Pab-' aidd, cydsyniodd llywydd y tlodty a'i ebais; oud oherwydd rheolau y ty, a ddanfouodd hefyd am y capelwr Protestanaidd, gan fod yr hen wroigan glat wedi ei rhestru yn "Drotcstant." Mae'n ym- (idangos oddiwrth y dystiolaetb fod Mr. O'Callag- han wedi cyrliaedd erchwyn y gwely yn gyutaf, a gorchymynodd i'r gwyliwr am iddo nacau dyfod- iad i mewn i'r offeiriad Pabaidd. Ond er byuy, llwyddodd Kavanagh i gaet myuedfa at erchwyn gwely y wreigan glaf, yn ol ei dymuniad. Gallesid meddwl mai hwn oedd yr adeg i arier tyuerweh y nail! tuag at y llall, on yn lie hyny, ei ou bod yu ymy 1 gwraig oedd ar ei gwely angeu, mne yn ym. ddangos fod y ddau wr parchedig wedi dechreu ymgynhenu a'u gilydd. Mae yn ymddangos oddi- wrth y dystiolaetb, ebe r CahcayMercury,fodO'Cal- lagban wedi ymaflyci yn ngholer Kavanagh cyn i r uiat ddyweyd un gair vvrth y wreigau glaf, wedi ei lusgo ar draws yr ystafell, wedi ei dadu ar ei wyueb ar y llawr, ac wedi codi ei droed i roi cic iddo pan ar y llawr felly. Y mae O'Callaghan ya gwadu rhan 0 r d.ystiolaeth yuia, ond yn addef y prif gyhuddiad yn ei erbyn; a'i reswm drosymosod ar y pabydd ydoedd, mai ei ddyledswydd, meddai, oedd ulull otlemud pabaidd tyned at erchwyn gwely un oedd wedi ei rhestru yn Brotestant, beth bynilg fyddai y can lytiiadau.-Livei-.pool Mercury. ETHOLIAD DURHAM.—Y mae brwydr boeth rhwng y Rhyddfasuachwyr a'r Toriaid; Mr. Fen- wick o Soutbill, yn cyuhrychioli y blaeuaf, ae Arg. Adolphus Vauo yr olaf. Y mae y ddwy blaid yr.. dra llafurus. Y mae Mr. Fenwick wedi cynal cviarfod mawr yn neuadd y dref, a derbyniwyd ei anuoKchiadau g)da boddiceb naw), gin yr thol wyl- Mae'r rhyddfrydwyr yu bur Indeius o hvyddiant.