Yr Amserau

MAN I ON A HYNODION. Codwyd pytaten iach y tymhor hwn, yn ngardd Mr. Miller, Friars' Croft, Irvine, yu pw" yso dau bwvs! Prvdnawn ddydd Merch er cyn yr olaf, cafwyd corff Richard Carman, clochydd eglwys Thornton. ger Incc, yn grogedig yn lloft uchaf cloehdy yr eglwys bono. Yr oedd y gwr truan wedi bod mewn sefyllfa pur anesmwyth ac isel er pan fu farw ei wraig, ychydig fisoedd yn ol. Golygydd Americanaidd arodda y cynghor can- lvnol i foneddigesau ieuaingc:—" Wedi i c'hwi ei gael i'r rhwyd yn liollol-iiviiy yw, i wneuthur y cynnygiad-peidiwch troi cich pen draw, neu gy- meryd arnoch wrido, neu ei gyfeirio at eich tad, neu ofyn amser i ystyried deullii- yr holl drieiau hyn yn bur ddu yn awr; ond edrychwch yn union yn ei wyneb, rhowch iddo smack calonog, a dy- wedweh wrtho am fyned yu ddiymaros i erchi y dodrefn." Y mae clerigwr yn byw yn awr yn y gogledd, cynulleidfa yr hwn nid yw namyn pedwar. Cyf- arfu y dydd o'r blaen a chyfaill lied gellweirus, vr hwn it of' N-ii(ii iddo, "AVel, pa faint sycld yn eich gwraudo yn awr?" "Tewcli, eber gwr parched- ig. gan ysgwyd ei ben, nid ydyeh yn cofio y farn ddychrynllyd a ddaeth ar Dafydd am rifo y Y mae y diweddar Dduc Hamilton wedi gadael corff ei eiddo personol, yr hwn y dywedir svdd dros gau mil o bunnodd, i'r Arglwyddes Lincoln. Bydd unrhyw gartrefluwr a esgenluso ymddang os yn yr ymarferiad (exercise), yn ddarcstyngedig i ddirwv o ugain punt, neu chwe mis o garchariad, oddieithr ei fod yn cael ei analluogi gan afiechvd. j Cafwyd hysbysiad ddydd Saci srn fod saith ychwaneg 0 weision wedi yspcHio eu meistri, 3'e,h",aiie,o, 0 weiS]OD V';PC?ilio eti inei?itii, tilewil s,?,iiifiti o i i'r (lybeii o fyiied I i? Y mae grym cbwant at ddiodydd meddwol, yn gwneud i rai dynion gyflawni gorchestion anhv- goel er mwyn evi-liaccici en gwrtbddrych. Pan ynymddyddan ar y mater lnvr. a boneddwr y dydd o'r blaen, dywedai ei fod yn adnabod dyn a genldodcl ar noson rewlyd ugain milldir o ffordd, am ei fod yn dysgwyl y gwnai dyn yn mben ei daith roddi benthyg swllt iddo. Ytdiydig ddyddiau n ol, yn Leicester, rjarfu i werthwr llestri pridd, er rnwyi; tvnu sylw pobl at ei nwvddau, roddi ? gwellt y safent arno ar dan, ac vna taflodd ei het i ganol y Cdamnu. Yn gospedig- aetb arno am hyny, penderivnodd yr awdurdodau, na chaiff ddangos ei nwyddau yn y farchnad bono am beth amser o leiaf. 1' Y mae digwyddiad lied drligrifol yn cymervd lie bob boreu yn Bridge street-row, Caerlleon. Pan fydd gwas Mr. Davies. F'eryUydd, yn glanhan n g!oewi y pres oddhdian i siop ei feistr, bvdd v ci (spaniel) yn cymervd ei eisteddie ar y stol, can wylio vn ddvlal weithrediadau y gwas; a chart I gynled ag y bvd lo wedi gorphen ei orchwyl, bydd yn estyn ei wtldf at y dyn, er mwyn cael gloewi ei g-oler bres yntau mewn modd teilwng igi o'i urdd- as ef. Weithiau bydd y gwas yn cymeryd aruo anghofio y gvmwvnas hon i'r ci, pryd y cymer Don ofal am adgofio iddo tnvy gyfarthiad tra ar- j wyddocaol. Ar ddiweddiad yr oruchwyliaeth j addnniol lion i'r ci, ol bydd bob amser yn cyfiwvno ei bawen i'r dyn i ysgwyd llitW ig Ohnmi<Ù1. Cvmerodd golygfa pur ryfcld le y Sabbotb di j woddaf, yn eglwys blwyfol Cftirpsic. Act]) y Parch. I Mr. Park. 0 Gadder, i'r nreilbla ? womyddu yn lie y Parch. T. Monro, gweinidog y pj¡ï)f. yr CIPCI(I j Mr. Park wedi myned trwy y rhan arweiniol o'r gwasanaeth, cymcryd ei destun, a deehre 11 ar ei bregeth, pan y cyfodai gwraig ar ei thraed, a chan floeddio yn uchel, dywedai, mewn sain tra Ysgotaidd, "Ewch ad re, Syr, a dysgweh eieb gwers—(gosteg byr)—ewch Ilrhe, meddaf a dvsg- well eich pregeth, cvn y deloch yma. Nid ydym j ni wccli urfer â dyn yn darllen prcgeth i ni: gall wn ni ddaillen un gartref i ni ein bunain. Ewch adre—(yn nwcb ung o'r blaen, gyda tharawind troed yn v Ilawr,)—ewch adre, a dysgweh eich gwers fel bachgen ysgol—ewch adre, Syr." Aeth yrnlaen yn y modd hyny am gryn amser, a dy wedir fod yr olwg ar y pregethwr yu annarlun- adwy.— Dumbarton Herald. Y genedigaethau rhestredig yn Llundain yr wythnos ddiweddaf oedtlynt L4:n, sef <49 o tech- gyn, a 688 o enethod. Y marwolaethau yn yr uu amser oeddynt 936. Bu gwr farw yn ddiweddar yn nhalneth Ben- joemas, yn ei 116 lfwyddyn o'i oed. Y mae hwn yn oedran anarferol yu y wlad hon. Bunsai gaii y tt-engedig bedair 0 wragedd. Gadawodd wyth 0 blant, yr hyuaf yn 72, a'r ieuengaf yn 16. Mwvu- haodd ei holl ulllloedd byd y diwedd a'r dydd cyn ei farwolaeth, yr oedd wedi cerdded tros chwe' i m ill tir, i edrych am un o'i wyrion. Dywed y Cincinnatti Commercial fod genet]) i wyllt wedi ei dal yr wythnos o'r blaen vn y et;ed tucefn i Columbia. Canfuwyd hi gyntaf yn j dringo y coedydd, gydi chyflymdra tebyg yn unig I r eiddo v mwnci. Aeth Cadben M'Oullough, ^'yda cbwmni mawr, i ddal y bod nodedig yma ac wedi hir lafur. hwy a lwyddasant Oddiwrtb yr hanes anrnherffaith a allai roddi, deallwyd e: bod wedi bod yn ngwaIJgotdy Columbns, fie iddi dciiangc o( I CIIN-110 I- i oddiyno rai misoedd yn ol, a'i bod wedi byw cry prvd hwn yn y coedydd, gan ymgynnal ar guau a gwraidd. r n diwrnod yr wythnos ddiweddaf, anfonwyd cenad oddiwrtb berson urddasol, yn gorchymyu i i grydu yn Ballater ddvfod i balas Balmoral erbyn | naw 0:1. gloch boreu dranoeth. Edrvchodd v crydd yn ddigllon ar y cenadwr, a tharanodd allan—"A ydych vn rueddwl yr af fi? A ydych yn meddwl j fy mod* [ i gael ty moedro gati y bobl yma? Ewch yn nghylch eicbbusnes." Dytna gario annibyn- iaeth 1 eithaliou cywilyddus. O fewn yehvdig ddyddiau yn ol, darfn i lafurwr o'r enw Macdonald, yr bwn Ii ynifudodd i Austra- lia naw mlynedd yn ol, beri syndod i'w gyfeillion yn marchnad y gwair, trwy ei ail-ymddaugosiad j yn eu plith gyda chynysgaeth o £ 11,000, cynnyrch swm mawr 0 lwcli aur a ddygodd gydag ef i'r wInd hon. ac a werthasai yu LlunJaiù-Edinburyh Post. c————— -———

A M R Y W I A E T H GONESTRWYDD YN CAEL EI woBiuvro.—Yr oedd morwyn yn cerdded ar gyttir Tunbridge-wells ddydd Mawrth y 7fed o'r mis hwn, n. cnododd bwrs yr hwn oedd yu cynwys putn penadur a haner Hoiodd luaws o liobl o'r cwmpas, ond mcthodd ci clo(i o liv(l i'r n o e t li clvwodd fod hysbysiad wedi cael ei ysgrifenu ar furiau'r llyfrgell am y pwrs a gollwyd, ond yr oedd yr hysbysiad hwnw yn ch weyd nnd oedd y pwrs yn cynwys ond 0 £ i i i'5. Ar ol gwneyd ym- chwiiiad, cafodd yr eneth allan mai boneddiges yn byw yn ————— oedd piau y pwrs. Gyda llawer iawn o drall'orth, ac ar ol colli ilawer iawD oatiiser, aeth yno. Pan welodd yr eneth y foneddiges, canfu yn union ei bod yn un o'r rliai hyny a gvfar- fuasai ar y cyttir y dydd o'r blaen, pan gafodd y pwrs ary llawr, a'r hon mewn atebiad i Oft niad yr eneth, a oedd hi wedi colli rhywbeth addywedodd, nad ydoedd. Pan roddodd yr eneth y pwrs yn ei llaw, dywedodd ei bod y fynycl hono am gyhoeddi gwobr am y pwrs, ond y byddai yn ddiangenrllaid wrth gwrs i wneyd hyny bellach, ac ar ol datgan ei diolchirarwch, ac ymgrymu yn y modd mwvaf moesgar a boneddigaidd, arweiniodd y forwyn i'r drws, a'r ewbl a dderbyniodd N'r otieth am ei phoen ac yn gydnab} ddiaeth am ei gonestrwydd oedd— dim. Lr.vs MILWEOL.—Mewn llys mihvrol a gynhal- iwyd ar fwrdd y Victory \n mhorthladd Ports- mouth, ddydd lall wythnos j'r JiwedJaf, pIOf\ d William Alexander Williams, cyflegrwr, yn euog o daro un o'r uwch-swyddogion ar y olain o Of- phenaf tra yr oedd y llong ary mor, a'r swyddog yn cyflawni dim ond ei ddyledswydd a dedfryd y llys ydoedd i'r carcharor gap! ei grogi erbyn ei wduf ar fwrdd y liong Dauntless, y pryd y gwelo Arglwyddi y Morlys yn dda. LLWGRWOBRWYAETH —Y11 ol y ddeddf a basiwyd yn y Senedd-dymor diweddaf, mewn perthynas i lwgrwobrwyaeth mewn etholiadau, os bydd i'r ddau Dy gyflwyno annerchiad yn bvsbysu tod Pwyllgor Ty y (Jyffredin a bünoclwyd i ystyried (lei eo etlioiiadol yn gwneyd adroddiad tod llwgr- wobrwyaeth wedi cymeryd lie, gall y Goron benodi Dirprwywyr i wneyd ymehwiliud. Y mae'r Dir- prwywyr gan hyny yn mhen amser rbesymol i fyned i'r lie penodeaig, ac yno i agor llys o ym- chwiiiad i wysio tystion, ac i'w holt ar eu IIw; i alw am, ac i orlodi dygiad yn mlaen bob papur a llyfr, ac mewn gair i ddulnyddio pob motbiion galluadwy er cael allan y gwirionedd. Ac nid yn unig y mae trydy dù personau i gael eu boli, ond yn ol y cylnewidiad a wnacd yn ddiweddar, yn nghyfraith tystiolaeth, gall y prif bersonau eu hunain gael eu holi; ac er mwyn cym bell y Jlygr- wyr neu y rhai a lygrwyd i roi en tystiolaeth yri wiifoddol, y mae gan y Dirprwywyr hawl i ddi golledu y rhtii hynv a wnant hysbysiad cyflawn a fiyddlawn ar yr un pryd y mae i'w sylwi tad oes neb i gael ei esgusodi rhag ateli unrhyw gwest- iwn ar y tir o hawl ueu ragorfraint, neu am y bydd ei atebion yn tueddu i'w euogi ef neu ryw uu arall. Yn (yr, i bawb a ddaw yn mlaen yn wiifoddol, y mae rhyddhad holiol oddiwrth y eanlyniadau o hyny; tra y mae y rhai hyny a arosant hyd nes y danfonir gwys iddynt oddiwrth y Dirprwywyr, yr hon nas gallant ei hanufuddhau dan boen carchar- iad, yn nwy]aw y dirprywwyr. Y mae'r Dirprwy- II Vi' i wneud adroddiad i'w Mawrhydi, yr hou sydd i osod v mater ger brcn y Senedd ac y mae pob costau, &o I i gael en talu aiiau o attau a benodir gan y Senedd i'r perwyl hwuw. PUYF COPPYX CALL.—Difyrwyd ni y dydd o'r blaen nid ycbydig wrth edrycb ar bryf coppyu bychan, a'i vstrywiau i faglu pryfyn glas mawr. Yr oedd y blaenaf yn ymguddio yn ddyogel yn ei we cordeddog o'i luniad ei bun, ac yn brvderns wylied ci ysglyfaeth, a'r olaf yn cerdded 0 gwmpas yn ei ddull dtdaro arferol, heh ddycbymygu fod gelyn gerilaw yn cynilwyn am ei fy'wy'i. Yr oeud y pryfyn glas ('r nad aeth am fynvd allan 0 olwg y pryt coppyn, eto yn gallu cadw tu hwnt i gyrhaetid maglau ei gasteil; a chan fod yr olaf \n meddu ond amynedd byr, ae yn ofni y buasai pdhau yn parhan tel hyn am hir amser, penderlyi.ood ddod allan 1 wneud ymosoduid uniongyrchol ar ei elyn. j Canfu adeg gy Hens, dueth y pryfyn glas yu ei rod- iadau yn nes i we y pryt coppyn nag or biuen, an yr oedd yn uniongyichol gerilaw; rhuthtodd y I pryf coppyn arno yn sydyn, ond pan gan 111 fod y pryfyn glas yn gwneud ystum ymladd, a chan ei fod yn ty hied ei fod brauld yn rhy fawr i roddi gwasgfa iddo yn y dull arferol, ciliodd yn ol mor sydyn ag y daetb. Ei ein nifyrweh pa Jbdd byuag 1 dychwelodd drachefn,ac aeth o gwrnpas ei orciiwy I rneWIl dtilIIJl\Y gochelg'¡r. it sylw/lsom ei fod wedi dwyD gydng td y tro llWi! edefyu sidanaidd. Yr oedd yn canfod nad C,O-.Tct-dtm goDaith llwyUTo trwy vmosodiad agored a theg, ac am hvny daeth •tlUn i weled belli a wnat ystryw. Sierliaodd na p?:i i'w gortyn sidanaidd yu ei gasteil a dahodd y  -'i  di'oioa;)i g y!chp i e i \'ti pen arall ,i (11.,)l o amgyich ei elyn tua hanor dwsin o weithiau mewn cylchoedd, gu e- od,i nior yi- oec](i yn anmhosibl i'w elyn ddiange. Wedi ei sicrhan fell li n, lli.sg- odd y pryf coppyn ei ysglyfaeth i'w gell, a phau edrychasom iddi yn fuan wedi hyny, nid oedd ond cortfyu marw y pryfyn glas mawr i'w ganfod! FFAITII HAXKSYDDOL HYNOD. — Yr oedd gwraig yr enwog Arglwydd Clarendon, awdwr Hanes y I Chwildroad yn eneth o Gymiaes, yr hon oedd yn bur dlawd yn ei gwlad ei hun, aa am hyny aeth i Lundain, i geisio gwella ei hamgylchiadau, n daeth yn forwvn i ddarllawydd mawr yno. Tra yn y sefyllfa isel hon bu ei meistres farw. a dy- gwyddodd i'w nieistr ei serchu, ac feÏ priododd. Bu yntau ei hun farw cyn peu nemawr o Hlser, gan ndael ei ijoll eiddo, yn werth o i'20,'000 i £ 30,000 i'w wraig. Y11 ntysg y rhai hyny agoedd- vnt arferol o fynychu y davllawdy, yr oedd un :\1r, Hyde, y pryd Ilynv yn ddadieuwr cyt'reithiol tlawd, a phenderfynodd geisio gweddw y darllawydd vn wraig iddo, a liwyddodd yn ei ymgais. Gem ion Mr. Hyde yn meddu cryn dalent, ac yn awr wedi d00 i feddiant llawer iawn o eiddo drwy ei wraig, daeth yn enwog yn ei alwedigaeth, a buan y daeth i fod ) [J ben yn y Caugbell-lys, ac efe wedi hyny oedd yr enwog lhde, larll Clarendon. Enillodd merch henaf y ddeuddyn hyn galon lago duo Kfrog a pbrioiiodd ef. Danfonodd Siarl yr ail yu ddioed iiiii el t'itiw,l, n(! fli- ol ei wawdio \n clost alll ei ddewisiad, a derfynodd trwy ddvweyd, "lago, fel v darilawaist, felly y mac yn rhaid i ti yted, ac yn ddioed govchymynodd i'r briodas gael ei chwblhau vn qyfreithiol a'i gwneud yn hysbys. Ar farwol- | aeth Si a rl, esgynodd Due EflOg Ïr orsdd dun y titl o lago yr ail, ond bu y dduces farw ryn cael y dyrchafiad hwn. Ond ei merched er hyny oeddynt y frenbines Mari, gwraig Gwilym y trvdvdd, yr hwn a d.tflodd ei dad ytigh} fraith oddiar yr orsedd ac a waredodd ein gwlad o grafangau Pabyddiaeth, a'r Ftenines Aun, v ddwy yn wyresau ir Gymraes dlawd, Etc yn gwisgo coion Lloegr yn olynoi, LLADRON YN AWSTIUA—Y mac newyddiaduron Vienna yn rhoi hanes am ddigwyduiail dychryn- llvd. Yr oedd asuuetbwr 0 Podolia Galiciaidd vu myned i tfair Zb traz i werthu par 0 ychaiu. Pan yn dychwelyd, gau ei fod wedi bod yn yfed yu lied drwrn, rhoddodd ei arian mewn gwregys, yr hwn a rwymotll 0 amgylch ei fetch yr hon oedd gydag ef. Pal] yn myned trwy goedwig cyfarfu dyn a hwynt, a gorchymvnodd iddynt roi eu harian iddo, lieu y cymcrai e!e eu bywydau. Tystiodd yr amaethwr nad oedd ganddo of ddim arian gydag ef; and gan fod y dyu yn gwybocl ei fod wedi gwerthu ei ychaiu, vmatlodd ynddo a llusgodd ef i'r goedwig. Yno ymunodd dau ddyn arall ag ef, a Uofruddasant y truan. Gwelodd yr eneth y trosedd yu cael et gyflawni. Wedi ei dychrynu yn fawr, diangodd urn ei hoedl, ac yn yrnyl gwelodd fwthyu bychau. Aeth i mewn a chanfu wraig tlywcdodd wrth y wraig beth a ddygwyddasai, a dywedodd mai gau. ddi hi yr oedd yr atian. Cymerotld y wraig yr arian a rhoes hwynt or neilldu, ac ar cblymuniad taer yr eneth, rhoddodd hi mewn ystafell wely er mwyn dyogelweh. Yu mhen ycbydig daetli ti-i ddyniou i mewn i'r bwthyn, sef y ti-i i a lotiuddias- ant dad yr eneth. Yr oedd un o honynt yn wr i'r wraig. Dywedasant wrthi eu lbd, wedi lladd y dyi), a'ti boil N,eli eLl siomi yn cKlufuwr, gan na chawsant ddim arian arno. Dan chwerthiu vu uchel t"nodd y wruig y WI regys allan a clangosodJ iddynt yr arian, a dywedodd tod yr eneth ag oedd wedi ymddiried y pwrs iddi yn yr ystafell uesaf. Amlygodd y mwrddwyr luwenydd mawr yu xi olwg ar yr arian. Ond ar ol ystyried tybiasaut y gallai yr cnetli achwyn arnynt, ac 0 herwydd hyny dech- reuasaut fyfvrio beth i'w wneyd a hi. Yr oedd yr eneth druan yn elywed y cw bl yr oeddynt yn ei ddyweyd. Penderfynnsaut ei lladd, ae let na byddai dim olion y liofruddiad, penderfynasiuit ei llosgi yn y H'wrti. Dechreuasant ar unwaith ar y goroiiwy l i tt(,, inewit vchydig o tynydall clywai yr enelli druan y fHamau yn enyn. Ar fin anuhaith, edrvchodd o'i hamgylch am Kvybr i ddianc. Vn ffodus, deallodd nad oedd y mur ond clai, ac felly yr oedd yn alluog i wneud twll digoii mawr i ddianc trwyddo. Felly hi a ffodd o'u gafael, ac ar ol myned ychydig o flordu, cyfarfu a dau o'r gendarmes, i'r rhai yr adroddodd yr holl hanes. Aethant ar unwaith i'r bwthyn, a chyraerasaut y tn llofiudd a'r wraig i'r tMaifa.

ESGOB CAF.RT.VVYTCOED r LTXCOLN) ARJ EGLWYS SEfYDLEDIG. I Dydd Tau yr ail o'r mis hWI) talodd F^gob CflPr-1 Iwytcoed e; ymweliad teirbhyvddol arferol a cliler- igwyr rhan o'i esgobaeth. Y mae golygiadau yr| esgob ar undeb yr eglwys a'r wladwriapth, yr ym-- osodiad pabaidd, sefyllfa, yr eglwys selydiedig a J bundeb a'r nn Babaidd, yn werth eu cyfieithu erj mwvn i ddarllenwyr uniaith yr Amserau gad man fi taisi wybod barn Esgoh ar y materion pwysig li \-ti: —Mae'r adroddiad o charge neu PivLLidde,, ES-I gob yn y Morning Chronicle fel y caulyu:— 1 Y gwir Barcbedig Esgob a dd'Hireuodd drwy sylwi fod cbwarter canrif wedi myned heibio er yr oedd arolygiaeth ysprydol esgobaeth Caerlwvt-g coed wedi ei hymddiried iddo ef. Yn ystod yr amser hwnw yr oeddcnt wedi gweled llawer o r,'vf-g newidiadau mawrion dymchweliad gorseddfeinc-l iau, ffoad breninoedd, adinystriad hen sefvdliadau.| Yu ystod yr amser hwnw hefyd yr oedd Eglwys Genedlaethol Lloegr wedi cael ymosod ami gan y rhai hyny o'r tn allan iddi, y rhai oddiar gvn)liell- iadau gwahanol oeddent yn awyddus i'w hvsgaru l oddiwrtb y wladwriaeth, ac yr oedd yn agored j fwy o beryglon o'r tu mewn oddiwrtb vr anghydroJ annedwvdd oedd yn fiynu yn mysg ei baelodau ei | nun. Cyn yr amser yr oedd efe yn cyfeirio ato, v dull yr oedd y llywodraeth yn ymddwvn ydoeddJ tra yn goddef pawb ac yn caniatau iddynt rydd! arferiaa o'u crefydd, can all ail oddiwrtb rhyw rag- orfreintiau neu swvddau penodol y rhai hvny ng; oeddent yn yrrneillduo oddiwrtb yr Eglwys Wlad- wriaethol, a'r rhai a arferent, yr oeddid yn tybied, y gyfran o allu a vmddiriedid iddvnt i dori y cysyllt iad rhwng yr Eglwys a'r Wladwriaeth. Ond yn 18'28 yr oedd v Llywodraeth wedi raabwysiadu dull hollol wahanol. Yr ydoedd wedi gweithredu cddiar yr egwyddor na ddylai yr un o ddciiiaid y Wladwriaeth gael ei gau allan o unrbywswydd, na'i amddifadn o unrhyw ragrrrfrant, ar gyfrif ei olvg-g iadau crefyddol. Yn gyntaf, rbyddawyd yrymneiil I dnwyr Protestanaidd o'u rhwvriiat- a chanintawydg iddvut fod mewn swvddau yn y llywodraeth, arl wedi hyny y Pabyddicn. Dilynwyd v mesnrau f hyny gan fesurau ereill oeddynt yn codi allan o| honynt, megis Deddfau Priodas a Chofrestriad, ac | felly yr oedd yr Eglwys yn awr yn sefyll mewn i cyflwr tra gwahanol, gyda go]wg ar y livwodraeth. i r iivn ydoedd cbwarter canrif vn ol. Yr oedd vn | ymgadw yn fwriadol oddiwrth wneuthur un sylwi am briodoldeb y cyfnewidiadau hyn, oud yn unigi fe dynai eu svlw at y (Faith o'r cysylltiad a.'r berth 1 ynas svdd yn awr yn hanfodi rhwng vr Eglwys a'i- Wladwriaeth. Y canlyniad ydoedd fod yr Eglw"vsi wcdi colii ei dyogelwch, aÏ sícrwyLld am barhad yrl nndeb a'r Wladwriaeth, yr hyn a dybid oedd iddii drwv'r deddfau hyny a ddirymwvd. Ond yr oedd i g.uuldo i syhvi ymhellaeh, fod yr Eglwys wedi cael i ymosod ami yn nghorff y ddwy flynedd diweddatgj yn ei nodwedd ysbrydol-nid yn unig fel Flglwvsl Sefvdiedig, oud fel cangon o'r Eglwys Gatholigg Yr oedd Esgob Rhufain wedi danfon Cardinal vrnej* i gyhoeddi Brief yn Lloegr, yr hwn nad oedd yn i cydnabod hyd yn nod hanlodiad yr Eglwys Whtd- | -%vriaetl!ol, a'r hou oedd yn siirad /un y gwledyddg hyn fel rhan o diriogaethau Rhufain. Yr ocdr1 wedi cael ei ddywavd, nad oedd y llythyr liwn o| eiddo'r Pab yn dwyn perthynas end yn unig iÎ tbrefniadau mewnol ac it dis«yblaeth cangen Seis-i nig yr Eglwys Babaidd. Mewn un ystyr yr oeddi liyny yn wir, a phe buasai y llythyr wedi ei ddwyug i mewn yn yr un dull diymbongrtr fig yr oedd cen- 8 adwriaethau blaenoro). oddiwrti) y Pab at v Cathol- 1 iciaid Uhufeinaidd, wedi eu dwyn i mewn i'r wladl hon, ni fuasai yr Eglwys Wladwriaetbol, efallai, yn l gwrtbdystio yn erbvn ei ddyfodiad. Ond yr oeddi Esgob Rhufain we.ii gadael ei ddull arferol, ac l wedi danfon Cardinal i'w gvhoeddi i'r byd, gan ym- i ddwyn tuagat y wind hon fd pc buasai yn rhan S o diriogaethau y Pub, a'r Eglwys Wladwriaet'nolS fel pe na vi-i meddu banfodiad o gwbl. Pel na buasai yr Egiwys Wladwriaethol wedi gwrth- i dystio yu erbyn dygiad y llythyr i mewn, buasai y rhai hyny sydd yn awr yu cwyno, yn priodoli eii distawrwydd i wendid ei honiadau i gael ei bvstvr- TX ied yn gangen annibynol o'r Eglwys Gatbolicaidd 1 Efallai nad oedd pawb yn gwybod fod cvfnewidiadl cyffelvb yn nghyfansoddiad eglwysyddiacth vr Eg i Iwys Babaidd, yn y wlad hon, wedi ei gynvg tuai diwedd v ganrif ddiweddaf. i aid Rbufeinaiad y pryd hyny, meddir, yn ffafriol i'r mesur. Yr oedd v Pab hefyd yn barod i wneyd v cyf^ewidiad, ond ni wnai hyny heb gydsynind y llywodraeth Brydeinig, yr hyn a naeiiwyd. T¡J;t'rt:! nmser hwnw yr oedd yn cael ei fwgwth gan weriii- wyr Ffraingc, ac ni wyddai pa raor fuan y bvddail rliaid idaoebwiiio am nodded yn Mrydain. O her wydd hyuy yr oedd yn tula parch i lywodraeth ya wiad bc)n orcl yn awr yr oedd JI1 teimlo ei hung yn ddyogel, ac nid oedd yn tybied yn angenrheidiol| i cfyn am gvdsyuiad ilywodraeth Prydain. Yi- oedd y Pab yn ei lythyr yn honi awdurdod YSbrYd-1 alar deyrnas Lloegr; a phwy a amheua, pe buasai yn meddu'r gallu, na fuasai yn danfon arflynges i| fvnu ufudd-dod i'w honiadau ? Yr oedd undeb Eyluys Babaidd uedi cael son am dano. Olld n rjallai ere roi un gefnogaeth i'r fath gynygiad. Awi tcnai Rhufain ildio dim, ac cs byddai iddynt ehwilio am undeb dray ymgynghreirio a hi, byddail r h aid. iddyntfoddion i i ynWSiyrtgiad, diamndol, Yill allT yr oedd Eglwys Wladwriaethol Lloegr yn gangen or Eghnjs Oatholig, an nid oedd Eghcysl Rhufain ei hun yn ddim miry na hyny. Mann amseroedd boreuol yr oedd yr ho 11 eglwysi cred yt, annibynol, ac yr oedd undeb yr Eglwys to- aidd yn cael ei ddal i fynu drwy gymundeb ei lutein O,lflll, ac nul trwg arglwyddiaethiad un gangen ar% ereill. Yua cyfeiriodu y prelad gwir barcbedig atl liaws o gwestiynau yn codi oddiar gysvlltiad yri Eglwys a'r Wladwriaeth. Yn gyntaf mewn pertb-jf ynas i hawliau perthynasol yr Eglwys a'r Wl'adwr-ff iaeth gyda golwg ar osodiad neu benodiad es- gobion, dywedai ei fod wedi cael ei dybied am am 1 se,r maitli, tra yr oecid y GoroTi vu tne,](I!i'r I)a%vi benodi offeiriijd i lenwi esgobaeth wag, fod yr Eg-i lwys yn meddu yr un bawl i wrthwynebu y penod- iad; ond trwy bendoif.vniad diwe.tdai-, vn Llys y Frenhines, yr oedd wedi cael ei sefydlu yn awdur- 1 dodol mai gan y Goron yn unig yr oedd yr awdur | dod nad oedd y cadaruhad hwnw o eiddo .T E?- | lw? s ond ffuif yn unig, ac nad oedd gan yr E?Iwys mewn gwirionedd un hawl i wrthwynebu. Yr ai! gwestiwn ydoedd yr un a gynwysid yn achos MrS Gorham, yr hwn a bendei-t'?'ilw?ct vri gan y Pw;llgr Barnol. Yr oedd rbai yn cwyno l o herwydd cyfansoddiad y Pwyllgor hwnw, gati ei i fod yn cael el wneyd i fynu yn hollol 0 !evgw?\ r, are lieygwyr byny beb fod o angenrheidrwydti yn ael- 8 odau yr Eglwys Wladwriaethol. Ond, a phasio S lieibio i'r pwngc hwnw, yr oedd yn dyrnuno g:11w fit sylw at y ffaith, tod y penderfyniad yn achos E Gorham yn cael edrvch arno gan rai fel yn cefn-1 ogi cyfnewidiad yn athrawiaethau yr Eglwys mewn perthynas i eileithioldeb betlydd, Nis gullai efeg gydsynio a'r gulygiad hwnw o'r penderfyniad di f | "edlar. Yr oedd y cwestiwu yn aros, Ïw dyb cf, ar weddar. Yr oedd v cwestiwn aros, i' w dyb ef, yarrfij Yr TITI tir a,, o'r blaen. Yroeddathrawiaethauyr Eghvjs wedi eu gadael lieb eu cvtrwrdd." "id oesdim amhenaeth yu meddyliau dynion di @ raftrn, dyweded yr Esgob a fyno, bod yr Eglwysg yn dysgu" adenedigaeth yn medydd." Ond gan fad per?gl i vmraniad gymeryd He, y penderfyniad aw i durdodol ydoedd, nad oedd yr Eglwys yu dysgn \? nail! beth na'r tIaU ar y mater hwnw Eod y? mater wedi ei a,lael yu agored o bwrpas fel y gellidS dysgu y naill athr?wiaeth neu'r UaH. sef vr aHu'aw-? iaeth Efengy?aidd neu'r Babaidd Mae'n Ym- 1 dlangos oddiwrtb v ?eiriau ydym wedi eu ;'hoi mewu llythyrenau EidaLtidd, na fyddai gau Es?oh? Lincoln un gwrthwyuebiad i undeb gymeryd lie rhwng Eglwys Loegr ae Eglwys Rhufain, pe brdd- ai i'r 01f ildio ycbydi?—eu cyfrfod megis a?? haner y nbrdd. Mae' n ymddaugos hefvd nad° ydyw yr Esgob yn hom mwy drs yr Eglw/s SetidJedig na bod yn gangen 0 run Eglwys Gatholig ag Eg-H lwvs Rhufain ac ar hyny y mae yn seilio yr hawf i feddti yr un rhyddid ag Eglwys Rhufain ac nu dd,» lai yr olaf argl wyddiaethu ar y flaenaf. Y cwbi a faentumir ydyw bod ar yy.?'? tir ag E?lwys Rhufain. Ai md dynm ystyr y g?iriau ur ho l barned y darllenydd. Yr ydyin wedi rhoi cytieiti, iad llythvrenol o bonynt.

A-?AMLnER c\KDor.vYit CY?REIG—Mcwn Uyft Seisnig, a gvhoeddw\ d yu ddiweddar o r enw 2a/tvs'| about Wales (Chwediau vn nghylch Cymi n), gweJn y wabaomo ganlyool :Auuml iawn y gweliii cardotyo CymrJi yn unriiyw ran o'r deyrnas, ))yd y nod yn y dvddiau hyn ac y mae yn deilwng o| sylw, na chatw,rJ UIl (yruro yn mysg y l,);H!lg cardotwyr a gafwvd yu L!undmn, pan y gwuaed | ymchwUiad i gardotiaeth y ddin?s er ys ycliydig| Hwyddi yn oL A gi'.Hafnnau ych wanegu e i i e| golygydd y llyfr 'i mi fod amryw weidiiau drwy? v parthau tylotaf yn y Dywysogaeth, ond md vvyfit yn coin i mi erioed gyfarfo 1 a chardotyn Cy:n-? reig. [B?aaaiyudda i'r Cymru pe galJasent hwytbau adweyd yr ua poth gyda golwg ar gardot-k wv? estronol.j 1 Yn Blackpool, borcu ddvdd Iau, fel yr oedd unp o'r dynion fydd yu trochi plant, yn rhoddi un oS honynt ar gais ei lam dair gwaith o dan y dwfr, er S maiut dychryn dirfawr a lleiaiu a?abthus Ý picntyu,? bu Luw u ddydjiyu yn mreiu-hiau y dü, §

I AT EIN GOHEBWYR. I I- HAFREN a ddymnm gael gwybod Pa fath w!ad?? | vw A%?stralia? Pa fath yw ei hinsawdd ? Pag fathgy0cusderausyddynddi? Pa fJ.int yw i. | | phellder o Brydain? Pa faint o amser a ?vmerh? | ityned\no? Paade?aryRwyddynydywyS | ?''yafffafrioli?vchwynyno! A all ymfudwyri | ?r?e) ?y?pcsdra i anf'm ilythyra? i Brydain ar oil cychwyn yno cvn cyrbaedd pen eu taith? Pa borth-g t i?ddywymwyafmanteisio) i wahanol grefftwyr,! I i lanio ynddo Ac a ydyw y Llywodraeth yng rhoddi rbyw rwymau ar y rhai a anfonir ganddi -vno Os vdyw, Pa rwymau ydvnt ()s oesi j r! ai o'n gobebwyr a allant roddi atebion cywir n? cS.ryn?i'rgnfyniadau blaenorol, byddaidda?cn- 1 i yi? iddynt ein hanrhe?u a hwynt mor Inan ag v§ | b- dd yn gyfiens iddynt. ?. P. fDwyran)—Y mae cy?eit))iad y dernvn a) l g DdiSaniad Cenedlaetbau vn rhv anystwyth ac | a;:e?!ur. Buasai well i'n gohebydd gymeryd (!ern- | I yn byrach, cadw yn fany)ach at ieithwedd v (Jym-| r?c?agnfa!uameg;nrdcbyneihollfrawdde.t L an. Yr un svi?adau ydynt briodol gyda golwg ar1y Iysgrif I. Williams'' (Borth). Y?;)FY?.wR a ddvinuna ael gwybod gan BwyHgor Listed.f?)(I Cyinrodorioii ?),ertliN,r Tvdfil p wv y,- Eisteddfod Cyinrodorion Merthvr TvdH) pwv yw awdwr yr Anthem a:7<?/'ar "Digrifwth Da Mil "J A hoeddwyd y F?rniadacth Ger.Moi-td' C? di,trwyba?yfrwng? Neu os naddo, pa mor i'uau| v gwneir hyny, a thrwy pa gyfrwng? R. Blue Pi/— Yehvdig nifer o belenau rhvdd? haol, vn n?hyda pheint o win, ac ynddo dd.()gnedd.. pl.io(l,)l ) -,I allai fo(I yn Ifesol rliag y Idled(t:- l eg. Ceid cyfar?yd !yd o barth y modd i'w c ymer- Y(i !Z?in unr  vw g' yd gan unrhyw gyfferiwr parchus. I I .\n:u.IL{;s.-GaHant. Ym&eynddrw?genvm drosf bryder ein gohebydd. YmaeycYfansoddiadyn bur wallas, a'r testvn yn un hynod o'r anbyfrvd. Pe cawsid cyfansoddiad da arno, nid newyddlaJur fuafai cvfrwn! eyinhwvsaf il- YMOFVKYDD.—Yr enw sydd gan y Saeson ar y Gym- || deithas y cyhoeddwyd y Gynadiedd o berthynas| iddi yn ein rhifvn diweddaf yw, Tlte London Mu-1 <?a< Lil? <?;? Guarantee ?c!c?, fel y gwelir jf yn yr Hyshysiad a ?yhoedd?yd vn vr un rhifyn. A. AB IORWERTH.—Tybiem mai Welsh a ddyiid ei? aTfer yn ddieithriad, a bod Welch wedi myned|g allan o ddvddiad er's talm o amser. GWELT.UT GWALL.— Yn nechr1I banes y Gwobr- | wyad yn Rhiwbrvf(,ir," d.lasaJ fod Gan ireit/ur;/r& v We!sh Slate Company," yn lie "Gan y Welsb? StatcCompanv." g D. B. (L!anclli)- Ymofyner A J. Breese, Ysw., Pw!I- ? heli, Arfon. | [)ERnn¡L\nI ys?rifau oddi'Yrth Y G?eithiwr Tv- | 1 lawd, Yr Hen Vi'arm?vr, il?)n, Craswr, 1. F.d" n, (HenlIn",) ac Ymneiilduwr Diragrarii.1 I Cant ein sylw yn fuan.

AT EIX DERBYXWYR. I f t' 1 I Cruor.nniR yr Amsrrau BOB W)T I ?NO I;, Y mae wedi ei fatliPa fundi, fd' g^llir Pi gytv-irio yn diTirloll i unrhyw banh vi? vjj gDeymas Gyfanol. Ei bris sydd fel y canlyu :— I | Ei.iF.v-mL,—am fh:y(h1yn; ÎS. Ik, am Imner blwyrtdyn 'ls. 9. am cbwarter bl'vvddyn. Os \R GUEL,-lïs. am flwydil-| Bvn 8s. Of. am hmier bl.ryddyit; 4s. :)o. am fhwartor bbrydd-S irn. Ni wueir nn sylw o urohebion odJiwrth ddyeithriuid lieb | tLleu-d:d. B C 'N,feirier yr arelielioii yr Amsaau i Mr. John 1 |Uo>;d, ??'??! 0/%(vJ7. Queen 1 Lit-e,-poot ac ci'!? |svdd i dderbynyr holl (hdiadan. Gf'Hir Mtfon po;-?Mf stamps| 1""InI0g'au) am 7s. 6c. a than h'ny, ac ArcbRbion (Post Office* | ?''?r.fM)-'ym'H)??'f'h)awityny. Xi? galbvn sic rhan yr :m- 5l It'onir rhifynan ychwnnegol i uyb o<l.li«itlir i'w himdiebion 1 I,I,Ivfo(i i l?tw loi!tf, cyn fi? Itl ei TT:A¡'L T LI.TTHYRAU A'li ARcnEBIO.V A M AUTAX.—Disgwvlir l |i holl ?(()iebyd<l a clerbynyrM dalu tranl cludiad eu huil lr" ;livr-| i ynghyd a tliroul y Post (ylicF Orders. Cotter, os na bydd | fi st,??,p rvfateho] i doll v lh thy v gael ei'ddodi arno, v gurfydd;fj ■ i'r derbynydd Ial,t toll il Ictiblny,neu beidio derbvn y lIyth;'T | jgan na clderbyllir ariaii yu rhag-dal yn y llythyrdai. I ADSEWTDDO 1 AT.TADAT-.—Er mwyn i'n derbvnwyr ddeall PAL I)ry?l y byrbl en taliadaa i fvnv, rhoddii- y ddau rifyu olaf ol ho\) rhagdaliad mewn a:nlèn felen, yn Ii" nn wen. I ).$' Caniateir yr elw arferol i ddosparthwyr. | D\IEJl Srr.w.—Bydd pob Newvddiadnr a srvfeirir i wlad? .h?'uor,neuiDtRf"diL'?"t!j Fryttnn.id'vndd)'?tYn?pd!?)? buafl ei atal, oddieithr iddo sael'ei roddi yn v 11 ,-thvniv o fewn1f "aitJ¡ niwrnod i ddydil ei gyhosddiad. I AT HYSBYSWYU. 1 I Gan mai yr Amserau ydyw |y Xewyddiadur helaethaf ei |>l(;hrediail yn v Dy.vysog- II 'til; y fo ydyw y cyfrwng; Su'nroti i gyhoeddi Hy.sbysiadau vn mysg v Cymvy. Cyhoeddir •inrhyw hysbysiad heb fod ain 3,. a 2e. i un bob liinell (yn cynwys tua o lythyrenau ) ychwan^gol. Meiheiry prisiau pan 1,li, v;i mynychu cyhoeddi yr nn Hysbysiad. TO ADVERTISERS. I The Amserw: beina'!b ■ mosta extensively circulated News- i pMpprinthDP'?cipatit?i-? the be?t medium IV." pul.b- b- j iufaHkin.?.fAh'?i?.g merits among the Welsh })('o-1 pIe. The term" are lo?v :-Six lin(' and under, three "hi1- lings an,] two pence for ea"¡l v additional line (containing i about ";0 letters ). DiscountJ ilU{J/I:;r} AI,i.: ments repeatedly inserted. f

I Y DUC 0 WELLINGTON'. i I Hynodid dydd Mawrtb diwoddaf, Medi v 14eg,i !I8,j:¿, gan y digwyddiad pWjSIg o farwolaeth y| gwr mwyaf ei enw, ac nchaf ei fri, ar rai ystyr-l iaethau, yn y wllld hon, ac yn Ewrop, nid amgenl y Due o {Wellington. Ydyw, y mae vntau wcdij tnyoed "i ffordd yr lioll ddaear." Disgvnoddi tnegis mewn moment i'r bedd, y ty rbagderfyn I iedigibobdyn byw." Geilir dyw^dyd iddo fai-w niewn oedlan ac mewn rhyw ystyr, "ynl 'J' i yflawn o barch ac anrhydedd, eyfeeth, a gogon. iaiit;" ond, with farw ni ddygodd efe ddim ym I Ilitb, ae ni ddisgyn ei ogoniant ar ei ol ef Uu y Tywysog a'r gwr mawr farw fel dyn arall, gan ad I nel ei fawredd a'i deitlau, i ymddangos o 9aen y frawdle bono, lie ni adwaenir y goludog o flacn, v tlawd." Dyn mawr mewn gwirionedd ydoedd y Due. ] SCyrhaeddodd biuacl uchaf enwogrwydd a mawi-ecici bydol. Yr oedd ei enw yn air tenlnaidd a cliyr, !ieciri drwy yr holl deyrnas, a boll Ewrop dros yr I haner can mlyuedd diweddaf. Efe oedd eilun e wlad, ei phrif wron, canwyll ei llvgad, seren ei^ gobiutb, a dwrn ei nerth. yn ei hymdrechiadan] igwaedlyd a Ffiaincyn ystod rbwysg rhyfelgnr Xa-| Ipoleon Bonaparte. Ganwyd y ddau yr nn flwydd I YD, a'r no flsvyddyn hefyd y ganwyd y Maeslywydd, ¡ SOI1]t vr hwn a fu wrthwynebydd galluog i We!- J iiu?tou mewn )tawcr brwydr galed yn Hispaen a! ) Phortngal O'r diw?dd, cyfarfu dau brif rYfelWr¡J yr oesau, Napoleon a Wellington wyneb yn wy- neb ar faes Waterloo. Hwn oedd y tro cyntaf a^ diweddaf hefyd iddynt fesur eu nerth a'u galluoeddl milwraidd ar yr un maes. Buasai y naiH a'r 11aJI m awyddus am gael y cyHcusdra lawer gwaith.a Safai y naill ar gyfer y ?aU mewn pryder, am yl canlyniad. Daliai Ewrop ei hanadl mewti am-I hcusrwydd ae arswyd. Curai?calonan Ftramc a| Lloegr yn gyMym yn eu mynwesau gan gymysg deimladau o ofnusrwydd, pryder, a gobaith. Y)) <r ymornest ofnadwy hono, cymylwyd scren Na-% poleon—machludodd haul Austjrlitz, a thywyn 1 odd seren WeUmgton ynei?awn ogoniant. Cafodd y Due fyw i weled claddu agos ei hoB gyd a'i wrthymdreehwyr ar faes y gwaed, EniH.? odd enw a dylanwad mawr yn gaulyno) fel cy S nghorwr mewn Ilysoedd tramor, a gWladwcitJYÙdl eartrefol. Nid oedd yn meddu ar athryl th n ? chalentau i wreiebioni a sym., nid oedd bytb yn ? rywallt ffrwd o hyawdledd areithyddol a aHai? ?]udo teim!adau y ty o'i Haen fel Brougham neu l Peel; ycbydlg a ddywedai, a hynv yn d(il,Nv; t diaddurn, ond bob amser yn synhwyrluwn ae i pwrpas. Yr oedd yn hollol ddirodres a dihoced; yn ouest a chywir; yr hyn a en il loci d iddo barehi tc ymddiried pob plaid. Yinddangosai yn wastadg el yn hollol farw i glod ac enwogrwydd, rllcJe:)t twy ato ef, ac nid ete atynt hwy. Yn ei holt gyl-B trchiadau i'r fyddin o flaen brwvdr, anfynyeh xW :eisiai dauio eu nwydaii a'u gwroli i ymladd dr.vyS 1 J' .] 1. 116 !>sod "gogoniant milwraid d'' yn gyniheiliad? arnynt Gwasanaethu ei frenbiu aÏ wlad oodd üi '?odmawref yu wastad. Ystniai ei hun a'i .yddtn dan ei lywodraeth yn weision y goron a'rl wla.dwriaeth, M mai eu dyledswydd penaf ydoedd ?yHawui yn Qyddion y gwasanaeth a ofynid gan- 1 a (dynt. ?id ei bwee ef, fe dybiai, ond matery? .iywodraeth ?u'tretbi, oedd penderfynu yanghvlchg I ua?)- y gw?snrmeth, a oedd yn gyQawu a (a, ail ?ad oodd. Uinddbau ac ymdrechu ei gyliawni ynf g y modd mwyat' effeithiol, oedd ei bwnc ef. Brein Il | garweb oedd taeddfryd Hywodraetho! ei feddwl. I Yr oedd yn nodedig y tuhwnt i nemawr un o? bJant dynion yn anhyblygrwydd ei feddwl a i? CNVYIIYS. 0 ran ei gorph yr oedd o wneuthuriad t fcadaru, gewynog, caled yn alluog i ddal ilafuri jmawr. Gofalai am ei ieehyd drwy godi vn forenj L ci.ymiiodraidcb mewn bvnytn ac vtVd, Yr oeddi sei feddwl aifavn yn gryfion a galluog fel ei -[. INiJ anmhriodol y cyfenwid of The Iron Duke," \Vedi tynn ei gynlluniau 'milwraidd yn ofalus, ef'p J1 safai atynt, ac an gweithiai allan gyda diysgcg i Invydd na allai dim ei siglo; ac nid ami y meth- J-idd a llwyddo i gyvaedd ei amcan. Enciliodd ol Baen bycldinoEdd Ffrainc yn Hispaen, i amddi- tfynfeydd lorries J edras, a safodd am fisoedd yn llonydd ar ei amddiffyniad yno, pan ocdd Llcegrl ac Ewrop yn ei ddirmygu fel Uwfrddyn digalonj Nid oedd swn yr anfoddlonrwydd mawr vn wlad hon tuog at ei ymddygiad, a'r cri am ei ddi 1 swyddo fel prif thenor y fyddin, yn effeithio din, | oil ar ei ewynau of. Gwyliodd ei gyfle yn amyn addgar a dystaw, a phan y daetb, tarawodd ergyd tii synodd Ewrop, ac a ddystawodd ar unwaith bol l tafod a fnasai yn cyfarth arno; ac yr oedd llaweil J bonynt mor brysur yn ei glod fori wedi hyn, ag til fuasent yn ei warthruddo o'r blaen. Yr oedd eii amyneddgarwch dystaw yr holl amser hwnw, yn well prawf o fawredd a gwrolder ei feddwl, ua'J i boll ovebestion ar faes y frwvdr. Ystyriasai ytl iioll amgylchiauau, a gwelsai mai vn y ffordd S Ilona yn unig y gallasai waredu y fyddin BrydJ einig rhag dinystr, a gwaredu Hispaen o grafaug-Il au y Ffraucod. Na feddylied neb ein bod wrth grybwyll y peth-g au byn yn amcanu mawrygu y gelfyddyd echrys lonoryfela; na, edrychwll arni fel yr un fwy ai l Imelldigaid ac ofnadwy a ddychymygodd calon, ac a ddysgodd dwylaw dynion erioed, ac ewyllysien weled y dydd y byddo'r byd oil yn ei ffieiddio ytl gymaint, fel na fyddo neb I'W gael a fyno ddvsgiii rhyfel mwyach." Ond rhaicl.adrodd pethau fel yr oeddynt. Edrychid ar rytel yn y dyddiau hynv l fel galwedigaeth anrhydeddus a gwir angenrheidl to] gan bawb yn mron a'r medrusaf yn y gor-3 chwyl, a gyfrifid yr anrhydeddnsaf o ddynion. Y ^mae y farn gyhoeddus wedi cyfnewid llawer ary pwnc o fewn yr ugain mlynedd diweddaf, a gwelir j f i"irgoelion dymunol yn awr y bydd rhyfe!a cyn hir wedi myned yn ysgymunbeth y bobloedd.  Yr un elfenau a ffurfient uodwedd y Due fe ?wiadwetnydd yn y Cyngor a'r Senedd, ac a am- lygai fel Cadweinydd ar faes y gwaed. Brein ?arwch odd ei brif egwyddor yn mhob sefyUfa. |Y'r oedd yn Doriad wrth natur; ond rhoddm eii ?dorigarwch y ffordd i'w freingarweh, yn union! ? ))an welai na aHai y ddau gdsefyll. Yr oedd bob ?mser yn onest. Cefnogai ef y Whigiaid niorl ? ?abnog ag y cefnogai y Toriaid, mewn mesurau al gymeradwyent en bunain i'w farn. Edrychid nmo I vn hy yr ArgIwyddi fel tad a phen cynghorwr l an y dJwyblaid yn y rhan fwpf ° achosion ac? do hefyd oedd pen cynghorwr y llys pan fyddai achosion wedi myned yn ddyrus. Fel byn vri |oe Id yn fawr ac yn anrhydeddus yn ngolwg pob? |graddau, a chyd-gydnehydd pawb fod Tywysog a| Igwr mawr wedi syrtbio a gollynga ei wlad och-| enaid a deigryn ar ei fcdd. | f Am gyfi?'r ybrydol a thrag'?yddo! y o-w)? 'mawr, ni pherthyu i ni Limn na dywedvd dim, l SMyn a allwn ddywedyd, ma.i mawredd bydo? |oedd mawredd ei fywyd; ac nid m?wredd? ?'fengylaidd a Christionogol—nid mawredd fel y)? I^dddo roan Fedyddiwr, yr hwn oedd f?wr yn? ngolwg yr Arghvydd," oedd mawredd ein gwron J ond hoUoI wahanol iddo yn ei natur a'i elfenau ;J "Canys ni edrycb Duw fel yr cdr?ch dyn." Eto| nid to?wch fyddai dywcdyd bod y Due yn ddyn'.? ingbrefyddol; yr oedd yn fwy defosiynol na !!awei | vn ei sefyllfa, yn ei ffordd cf. Byddai yn arfcro! ? 'Hchu i'r gwasanaeth boreuol vn ei eglwys bob °. ,ri ivdd, ac yr oedd bob amser yn dd¡fnfol yn ci? gyil?vu'adan crefyddoL fel gyda phob peth aral1 j CMiawnder ai nodwedd a ofyna i hyn gael ?J ybwyll, er nad ydyw i'w olygu fel prawf o dduw I io?deb. Tystiai Paul am ei gydgenecll, fod gau 1 ,/dmt" zeI  ŒI1D ,C'ftnmC] hY11\' mrw hE'lJcd n. ??ynt zcl Duw," gan ganmel hvny mor belled ?y!' oedd yn myned, a chan ofidio na buasai y zey hono "yn ol gwybodaeth." Yma rh?J i ni 3^ 11 d ae I mewn dystawrwydd. Buasai yn dda genyt'j| |gael tystiolaeth ddarfod i'r gwr mawr hwn dd?t&L? n1 bechndnr tlawd at groes Crist, a marw ivrnddiried ac ymffrostio ynddi. Ond nid oes tyst.J :Iolaetli felly i'w cbael. Ond am gyflyrau tra-* Igwyddol dynion o'r fath hyn, ni pbertbyn i farw | alion daeav farun na phenderfynu. Ar waliai^ loddiwrth ystyriaethau 0'1' fath hyn, dylid cvdiia- | bod ac anrhydeddu enwau a choffadwriaethaujj 1 lyuion 0'1 fath nodwedd a'r Due o Wellington, fel dynion a godir ac a gymhwysir gan Ragluniaet'h l ldwyt'ol i gyflawni gwasanaeth pwysig yn eu dydd rÙl cenhedlaetb. a Am ddefuyddioldeb ei wasanaeth i'n gwlad ac i aKwrop fel rhyfehvr. nid ydym ni yn ystyried einl ?i)un yn alluog i farnu. Modd byuag, nid cyfiawrj ? ydyw ei ystyried of yn gyfnfo] .un y gwaed n? ?dywaHtwyd yn y rhyfeioedd y bu ynddynt. Yr| ^oedd ef a Napoleon yn sefyll ar dir gwahanol yr? ? y pcth hwn. Yr oedd Napoleon yn ei ryfeloeddj ? gan mwyaf, i'w ystyried fel gwas ei drachwant a'il ? uchelgais personol ei hunan tra nad oedd We!- \ngto ond gns ao oBeryn y goron Or \\YWOdmc,J Ij'orydeinig. Napoleon oedd creawdwr Ilawer o'ig gryfeloedd, ond creadur ynddynt oedd y llall. BnJ ??s.u yr nn trychinebau yn cymeryd He, pe na | ?buas:n Wellington erioed wedi ei eui: ond hyd y| Iga'ilwn ni weled, byddai yn ormod dywedyd fcUy gyda. golwg ar Napoleon. Yr un pryd dylid cofio y gallasai y wlad hon ymgadw allan o'r bicre i waer}jyd, gan mwyaf beth byuag, oni buasai ysfu draws-ymyrgar ei Hywodraethwyr ac y mae euog rwydd tywaHtiad llawer o'r gwaed a gollwyd yn ?ymaint wrth ei drws hi ag ydoedd wrth ddrws Napoleon. Erbyn byn v mao bron yr hoH rai a fuont brif arweinyddion yn yr ymdrechion dychrynHyd hyny, wedi eu cuddio yn y bedd, a'u hwynebau wedi eu g Irhwymo yn y Ue dirgel,—yno, hwy a beidiant a'u l IcyfTro. Ac os oes ymgydnabod rhwng eneidian l ia'11 gilydd yn y, ysbrydol fyd, beth a ddichon fod S Isyniadaii a theimladau y fath wyr wrth gyfarfod l a.'ugitydd' p

?  I- I LI?OL"Opl | Y mac un o bapyrau dyddiol Uundaia, w)th? ?yl\Y) :u y nifer mawr o blant anghyfreithlon sydd|| |M) cael eu llofruddo ?dn eu mamau, yn ysgnteuIJ ? el y canlvn:—" Y m?e y? bwnc sobr i gael ei vs- H !tyrie!i?nn bobl ?ret'yddul a moesol, fod y fathjS I iroseddati a llot'i nddio babanod, treisio rnetcbed? |gan 1awer o ddyuion yn olynoi, a gwenwyuo perth- |, tutsan, er mwyn cael arian 0 glybiau, yn ystod y 1J1ynyddoedd diweddaf, ar gvnydd ofnadwy, Nt aS |gyfyngwn ein sylw yn bresenol at y cynydd i?'?'? Si'iuol sydd mewn baban-laddiad. Geilir olrhainaj ?oi achos ir cyfnewidiad hynod sydd wedi dytbf? ?))os)bcs::u g?!ed;g [.[o?gr—C)f?ewidiad er i'V? | ?igy mae yn rhaid fod rhyw achos iddo. Y mae ynB i Idios lad o" ond yehvdig o wyr icuamc yn ei'? ?j)entretydd yn y dyddiau hyn yn p?ioli hyd? nes !bvddynUwyr angenrheihoi. Yt-att'o'?t? g?!?-& ?g ydyw ymgytoii?chu mewn dull rhydd, hydS h?-s y mae'r cryd mor angenrbeidiol a'r todrwv. \o uid ydyw hyn, fel mae gwauthar hap, yn cuelfl I -'i ystyried yn waradwvdd—y gyfvaith foesol ydyw.i ?h'sb\si)' i nf gan y cteHgwyr, fod y gwasalial'thi ?t'edydd yn ofynol yu fuan iawn ar 01 y gwastm g ?teth priodas. Eto y mae hyn yn beth ewydd. S 'i?til hon foneddwyr yn ami hysbysu'r fl,vv,,Id'?'ll y? I. ",Ylllerodd y cyfryw atngjlchiad gwarthus 'o gy?taf?  'niet,o( l l y c),fryN? a ii, lcf)iaci g\v arti-,LIS 10 ,i)ta f ?'n eu plwyfydd, a'r fath tleimlad o waradwvdd fife |ehwilydd yr oedd yn ei geuedlu a dy?eda.'jt? Iwrthym hefyd mai yr anbawsder yn awr ydyw? idyfod o hyd i gwpl mewn amgylchiadau ise? yn y? !pentref, gydapharnin?dydyw t'heo) ?wcddeiddg ?dra a C?)?'ist!o??ogapt.?? ond yn eithtiad. Y ruae i iyn tfaith gywiiyddus fod y fath foesau wedi c<d? .yutnysg ein gwladtjiildwyr, fel nas geilir dyweydg heJ1acb fod ea gwyryfon yu caei eu rhoi mcwn ?' inriodas. Priodas yn ??Ht'edin ydyw teifyn y dui)? |hwn o ymgyieiHachu ond yu ami nid ieHy y m?c'.? ?Ac yma y gorwedd y demtasi?n i faban-laddiad.H ?Y mae hanes un amgylcitiud o fab?)? laddiad .\lJl §haues naw o bob deg. Ar ol bO?l yu siurad a'u S ?'?dd,' y mae'r nmb ieuauo yn goaicdd, yu angh^f | io, neli v-,i anvlltiox i ynibri(,di. Y enetli vn imyned allan i wasanieth. Y mae'r drwg yn cy- ei hvvbr naturiol. Y mae genedigaetli y Iplentyn yn cael ei ddirgelu. Y plentyn yn cael ei |lofruddio. Y fam yn cael ei dal, ei dwyn i brawf, |ond nid yn cael ei dedfrydn." I Er prawf o byn, y mae'r Morning Chronicle yn Inodi yr esiamplau canlvnol, y rhai a brofwyd yn y Ibrawiilysoedd diweddaf. Nid ydyw y rhai hyn ¡¡onel yr esiamplau y rhoddwyd eu hanes yn y Inanyr hwnw ar y dyddiau a nodir isod:— !Gorpb. )?, Northampton—Dirgelugenedigaeth. 13, Lincoln — Llofruddio plentyn, a dirgelu'r ?enedi?aeth.  14, Ann Welsh, a brofwyd am lofruddio ei pbJeutyn an?hvt'reithion. Rhyddhawyd. ? —— I.'), N<?ttT\?ham—Dir?elus?nedi?eth. S 17, Cylchdaitb NorfbJk. Ann H?vt-n, a brof- wyd am ladd ci pbk'ntyn anghyfreithiou. Rbydd- hawvd. ? -=- 17, Nottingham-Emma Lewis, a gybndd- ?vyd o lufruddio ei baban yn wirfoddol. Rhydd- |ha wyd. ? -=- 20, Winchester—Richard Roe a Frances | Rne, a g'ýhuddwyd o ladd plentyn y mab ieuatje. |llh ydflbawyd. 1 -=- 20, Caerdvdd—Un carcharor yn cael ei cby- ?huddo'tiaMe'bah?n. 20, E!icn Venus, a gyhuddwyd o ddiogclu I iiientdigat tb. ?——2<. !)ehy—Se!ma Ride, a ?!'M?Y<! ??frmldio ei phlentyn anghyfreithlon. Rhyddhawyd. —— 21, Alary iiJuhoney,yr un cyhuddiad. ltbydd- ii a "-N G'. I _1_ 22, 31 ary Glarvey, yr un cyhuddiad. Rhydd- fhawyd. —— 23, Worcester—IMary Robins, yr un cvhudd- iad. Condeniniwyd hi i gael ei dicnyddio, ond nid ddeilfryd i rael ei rhoi mewn qi-yin. —— 24, Dorchester-LoUIsa Walborn, l!ofrufldio ei baban. Rhyddhawyd. 24, Ann Apptin, yr un cyhuddiad. Rhydd- hawyd. —— 28, Maidstone—Catherine Brooke, yr un cy- huddiad. Rhyddhawyd. —— 29, Elizabeth Campeny, ceisin llofruddio ei mab drwy ei daflu i bwll. Rhyddhawyd. 30, Dii riitill -Jane Ilai-land, am lofruddio ei Iphlentyn an?byfieitblon. Rbyddhawyd. Awst 2, Ipswich—Maria Stewart, am lofrnddio ei baban. Rhvddhawvd. 4, Maria Cbitty, lladd ei pbientyn. Rhydd- hawyd. 6, Carlisle-EJeannr Patteson, )Iadd ei I gphlentyn. Rhyddhawyd. 9, Wells —Mary Amon-, Hadd ei ph!entyn anghyfreithlol1. Rhyddhawyd. 13, Ellen Roberts ?Cue)), yr un trosedd. I iSaith mlynedd 0 garchariad. 'I 19, Liverpool-Alice Shaw, yr un trosedd. IDieuog. 1 19, Selina Mooney, yr un trosedd. Cbwe i-nis o garchariad. n ? Oddiwrtb y rhestr otnadwy uchod, mae n amlwg fod y troseddau or aRtm a (:,),vt)W-N,Ii?Nvd yn ami ? awn, a bod yn nnhawdd iawn dwyn v eyhuddi??? ?idief. A mwy na hynv, gan mai dicnyddmd yd- |vw'r gosp am lofru.ddiad gwirf:1dû]" y r1).ae tosi'ul'i  d ,) ] %? n)?,te tostiiri ?tuag at y cyhuddedig yn meddianu'r rheithwyr, ac ?v mac bron yu annicbonadwy cael ganddvnt ?ddwyn rheithfarn 0 euogyn n?wyneb y tystiol- laethan caom,at. Y maer rhcstr 'ddu uchod yn ?brawfdiymwad 0 hyny.

I GWRAGEDD A THEULUOEDD Y MOR- I 10L\ I D. ? Y mae athrawiaeth ac arfcriad mn?wrcicineth I%vc('ti eu dwyn i mown yn raddol i fysg y M0r- Imoniaid, a geUir eu golygu yn awr fel nodwedd ?nci)]duo) eu cyfansoddiad cymdeithasol. Yn y idechren, yr oedd eu sylfaenydd, 110srph Smith, IÚ ?rhaihynyadybia?t hwy yn nyddtuniaid. fel y iseintiau gynt, mcgis Jacob, Dafydd, a Solomon, i Igael y fraint i gymeryd cynifer 0 wragedd ag a ?.i)ent eu cadw, er mwyn eodi tyiwythau santaidd gut wasanaeth yr Ai-Iwy(l(i. tit ?vma yn awr, y cyfryw ag ydyw, wedi dvfod yn un ?y?'t'cdinol, ac yn meddu pwys e?wyddor rcfyd?l- ?ol. Dys?ir mai dyben a sail pnodas ydvw codi ?pobi BeiUd?ol a santaidd i deyrnas Crist ar y dd!1ear, acyn y milllwyddiant mai gogoniant penaf Jvn fydd nifer ei blant, i wragcdd, a'i forwynion. ?Oad ar yr un pryd nid oes neb ond y rhai hyny |vdd yn agored i gael eu gwneud yn oifeiriaid, yn |.neddu'r hawl i briodi 0 gwbl. Y mae 'r wraig a tlhriodo y tuallau i'r offeiriadaeth yn priodi i ufibrn. y mae priodas i fod yn sefyllfa santaidd a phnr, .-to i gad ei chyflawni yn unig oddiar gymheliiad- I: 11 crefyddol a theimlad o ddyledswvdd, ac edrvchir .,At- gymhelliadau cllawdol 1 r sefyllfa bono lei ffieidd.dra, Dywcdir nas gall merch fyned i | fttwn i deyrnas nefoedd beb wr i'w dwyn i mewn Ire1 yn peithyn iddo efei inin. Gelwir ychwaneg- liad gwragedd i'r gwr ar ol yr un gyntaf yn seliad aiddo." Y mae hyn yn cyfunsoddi perthynas gyda iholl hawliau a dyledswyddau priodas. Y mae y wsyniad am gariad at un yn ueillduol yn cael ei hwtio. Y gweledydd yn unig sydd yn mcddn'l' jib awl 0 ganiataii i niCer y gwragedd gael eu Ilyeb. ewunegu; rhaid i'r ymgeisydd am wraig neu wrag iedd ychwunegol gael caniatad y rbieni, yna y fercli lei hun. ac yna'r gweledydd. Y mae gan bob Sinerch ddih-jod bawl i ofyn am wr mewn priodas Shy y tir o hawl i iechydwriaeth y mae'r llyw lilld, yr hwn sydd i dderbyn ei deisyfiad, yn irhwym o cbwiiio am wr iddi; gall orchymyn i annrhyw ddyn a d\bia efe yn alluog i'w chynal i'w Ihyoliwanegii at nifer ei wragedd ac onis gaU efe iddangos ri?,y ?v I)oddiiol, os uyuu :ddc -??cdd ? ei cbymeryd, y mae yn cael ei gospi am annfudd- dod- Y mae gan y gweledydd hefyd allu i ddi- ddyrnu v rhwymiad priodasol, a di fod i perthynas y pleidiau. Mewn rhai amgylchiadau, y mae llawer o wragedd yn b)w yn yr un ty, ond yn fwy tdfredm v mae y rhai ychwanegol yn cad eu eadw a'u cynal allan, y rhai svdd yn gyHredin yn aH?og i dalu eu ffordd drwy wnio, a gorcliwylion cyffelyb. y mae'r Mormouiaid yn haeru fod y gyfundrefn hou yn attalfa ac yn feddvginiaeth rhag y llosg- ach ofnlldwy-halogediaaeth moesol a naturiol y byd," ac y maent yn ei gwneud yn arferiar) cref yddol a ebvmdeithasol, yn bwnc 0 anrhydedd per- sonol i ddyn, yr bwn y mae ei wraig, ei ferch, neu ei cliwaer wedi ei Hithio oddiar y llwybr, ladd yr IIWll aï llithiodd, a chan ystyried hYl1 YD "ddetldf ^fvny ldig gyflredin," yn sylfaenedig ar gyfraith Moses, fe ryddheir y llofrudd gan reithwyr beth it vn-,ig canlyniad. Bod y gwragedd yn teimlo'r berthynas yu un unigol, ac yn orthrvmus, nid oes dim ambeuaeth, er fod gwyneb cymdeith .is yn gyflredin yn gwisgo gwedd siriol, ac i bawb sydcl yi, ymostwng oddiar deimlad o ddyledswydd neu irwilrrydedd crefyddol, y mae r iati yn ysgatn. Gwi thryfelodd gwvuig y proffwyd Joseph, a thyst iodd os byddai iddo ef ddal i fyned gyda gwragedd ereill, y gadawai hi ef am un arall and yr unig foddlonrwydd a gafodd ydoedd, "Fod yn rhaid i'r proffwyd ufuddbau i'r Arglwydd.' Pitn fydd v v cyfryw wragedd yn gwrthrvfela. y mae'r feddyg- jjiniaeth yn syml dros b8, ac y mae'r Hais cvH'red !i yn cymervd yr achos i fyny yn erbyn y wrai? ( 1 -1. v c I' I 1 11 11 'r'dryIJIl: ar ferch fel wedi tori ei haddunedau, ?s bydd iddi adael yr uu a seliwyd a phriodi un arall ac o ganlyniad ni wahoddir hi i wleddoedd jcymdeithasol.—Llwybr arall 0 gynyddu'r tenia, '!).c ycliwanegu gogoniant y penaethiaid ydvw, jtrwy "fahwysiad" Y mae hyn yn gynwyse lig I'r.ewn cvmeryd teulu cyfan fel rhan a chyfran 0 jdeulu y penaeth; ac y mae yn codi oddiar ostyng- jeiddrwydd yr hwn a gynygia ei hun felly i ymgy 'sylltu a nodwedd santaidd un ourddasolion mawr ion yr eglwys Gelwir y dyn, er enghraifft, yn Fab Brigham trwy fabwysiad," ac y mae yn byw gydug ef, neu OJ agos ato, ac yn gweithio iddo fel Y ( I ii, e f oientvn i'w dad, ac yn derbyn ei ymborth a'i dtii 11 ad fel un o'r teulu. Gan fod amiwreiciaeth 1 el hyn yn ffvnu, y iliae 1I- rhyw fenywaidd o ang- enrheidrwydd mewn cyflwr isel. Y mae'r parch hwnw i ragorokleb benywaidd, sydd yn tfynu mewn cvmdeithiis waraidd a choeth, yu cael ei wawdio gan y Mormouiaid. Y mae rhoi y lie mwyaf anrhydeddus neu mwyaf cyflens i fercii yn eael odrych arno tol ynfydrwydd gaii wyl, y "dydd iau diweddafOs na bvcld ond un eisteddie, v mac yn perthyn o angeurheidrwydd i'r dyn.— Pajiyr Amei icanaidd.

i S NV L,, VA 11) D. ? Derbyniwyd 2). o ber?onan i undeb llawn a'r ?ynadicdd yu Mrydain ?aw)-, saith yn Iwerddon, Ipunip yn y cenadaethau tramor, a a?,1, fel cenad- ion cynnorthwyol. Y mae 4,1 o bregethwyr yn I purhau ar brawf yn Mrydain Fawr, tri yn I?erdd- ?)n, tri yn y cenadaethau trH.mo, a chwech o gen- ;«¡on cynnorUiwyol, wedi teithio dair blynedd y! ?!h(R "27 ar imlwt yn Mrydain Fawr, 6 yii Iwerdd | >n. ID 0 genadon, a naw o?enadou cynnorthwyol. ?' rhai Jdd wedi hot! yn teith;o dwy Hynedd a 25 !ydynt ar brawl yn Mrydrtin Fawr, pedwar yn 'wel-,I(Ioti, o genadon, ac ugain o genadon cy nnorthwyol, wodi bod yn teithio un nwyddyn,— ?y cyfan yn 17:3 ar brawf. Derbyniwyd ar brawf, saith yn Lloegr, chwech yn Iwerddon, dau yn y cenadaethau tramor, ac 11 o genadon cynuorth- ?.vyo]. Yn ysbaid y Hwy ddyn ddiweddaf, bu Jar? I:Ú) 0 wcinidogion yn rydoin Fawr, dau yn Iwevdd- ?ou, a dau yu y ce!ind?cd,au tramor. Eu?ir ped war-arddeg o weinidogion fel wedi peidio a cbael ell cydnahod gan y corff; un o ba rai a enciliodd o siitli ei-eill a ymneiilduasant, a chafodd chwech eu diarddel. Hysbysid mai cyf anrif yr aolodau yn Mrydain Fawr yw 281,263, yr hyn sydd yn lleihad o 20.940: y nifer yn Iwerdd on yw 20,040, lleihad o 775 ar y flwyddvn ddi- weddaf: y nifer ar Gyfandir Ewrop yw 1882, llei had o 50: yn Asia, 2040, cynydd o 01 yn y cen- adaethau Australaidd a Polynesaidd 18,938, cyn- ydd 0 HOt vn Affrica 11,508, cvnvdd 0 339 yn yr India Orllewinol 49,410, cynydc1 o 210(5: yn nhrefedigaethau Brytanaidd Ameriea Ogleddol 17,500, cynydd 0 46 :—gwna hyn nifer yr lioll nel. odau svdd dan ofal y cynadleddau Brytauaidd a Gwvddelig. yn 402,641. Y mae yn Mrydain Fawr 915 o weinidogion, HJ2 0 weinidogion trosweitiiiol, a 103 o bregethwyr ar brawf-yn gwneyd cy fanswm o 1210 yn Iwerddon y mae 83 o weinidogion, 31 yn drosweithiol, &c., a 17 ar brawf, heblaw 20 0 weinidogion cenadol, 3 trosweithiol, a 2 ar brawf, -yn gwneuthury cyfanrifo 156. Ynv cenadaeth- au tramor y mae 370 o weinidogion, 13 trosweitii- iol, &c., a 77 o bregethwyr ar brawf,—yn gwnevd 460. Felly, cvfanrif y gweinidogion cysvlltiedig a'r gynadledd yw 1826. Dengys yr adroddiad fod nifer yr aelodal1 dan ofal y gynadledd Wesleyaidd vn Canada, yn 27,;i87 niter y gweinidogion yn j 186, gvda 25 o rai trosweitiiiol (supernumeraries).