Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
,. Vr. .. RHEILFFYRDD.
Vr. RHEILFFYRDD. Y mae adroddiad biynyddol Cadben Simmons ar Reilnyrdd v Devrnns Gyfunoi, am y ftwyddyn 1333, newydd ei'gynwyoo i'r Bwrdd Masnach. Yn yr adroddiad hwn, y mae rhai ystadegau pur addysgiadol i'w cael, a rhai awgrymiadau da. Mae'n ymdda.ngc3 fod yn niweJd y Qwyddyn ddi- weddaf C-Q!)O o nlltiroedd o reitffordd yn agored yn v Deyrnas Gyfuno). Yr oedd yu Lloegr a Chymru &30C o fiildiroedd, yn yr Alban 0(iC, ac yn yr Iwerddon C2i. Niter y milldiroedd a agorwyd yn ystod y nwvddyn ydoedd 269, sef 17- yu Lioegr a Chymru, 9yn yr:Alban, ac 86 yn yr I'.verddon. Yn niwedd y nwyddya lH.t yr oedd 5t.Ci o flUdiroodd o reHn'yrdd yn arcs beb en gorpheo. Yr ydyni yn cael hefyd fed Owmniau R))pi)n'y)'dd wedi codi un ai trwy gyfrauaa nen ynte drwy fentbyca, y swm anferth o £:iO,nO,7.W ac yr oedd ganddyut aUu i godi jS!.2'2,4:3I.,900 yn ychwanegoL Yr oedd nifor y personau oedd yn cael gwaith i wncyd rbeil- ifyrdd yn t..).t)47 Uat ar y 30 o Fcheun 18.')! nag ar y 2')ain o Fehe6rt 1S.')0, tra, yr oedd y nifer oedd- ynt yn cael gtvaith ar y rheUHyrdd ag oeddynt wedi eu hagor, wedi cynydda 3j8'), ac i'eUy yr oedd Hai o H:}58 yn eithio mewn cysylitiad a vheilH'yrdd yn 13jl nag ydoedd yn 18.30. N:fer y pcrsonau yn mhob gwhtd ar y SOiirn o Fcheun 18ol, ydoedd yn Lloegr a Chymra 80,ü U, ynyr Alban 8802. yn yr Iwerddon 17087. Y cwbl yn ughyd 10S,)01. Gydn gohvg ar ddamwcinian yr ydym yn deall fod 3C o dramwywyr wedi eu ]iadd, a :37iJ wedi eu niweidio yn ystod y nwyddyn 1801, yr hyn sydd yn dangos cynydu yn y damweiniau, gan nad oedd ond 3:2 wedi cu Iladd yn 1850, ac 1M wedi en niweidio. Ond nid ydoedd yr holl ddamweiniau hyn yn codi od iiar achosion na's gallasai y tramwywyr eu hosgoi, oblegid yn ystod y n'.vyddyn 1851 liaddwyd 17, ac anafwyd 20 drwy eu eamymddygiad ceu eu hanwyliadwriaeth hwy eu hunain, yr hyn sydd yn gadael 13 wedi eu I!add, a 35.) wodi eu hanafu drwy achosion nad oedd gan y tramwywyr un math o ddylanwad arnynt. Mewn perthynas i'r 37 o dramwywyr a laddwyd neu a anafwyd drwy cu camymddygiad neu eu diofdwch eu hunain, mae yn ytnddangos fod 24: o honynt (t) wedi eu Hadd a 15 wedi eu hanafu) yn tarddu trwy fod tramwywyr yn ceisio myned i mewn i'r cerbydau pan ydosdd y gerbyd- res tnewn ysgogiad. Gan fod niter y tramwywyr yn ystod yuwyddyn yn S-j,301,095 mae yn ym- ddangos na chafodd ond 4 o bob 1,000,000 eu niweidio drwy aeuosion anorfod iddynt hwy. Gan fod niweidiau fir reiirfyrdd yn gymaiut araU yu mron yn i8j0 ag oeddynt yn 1"- D, ac yn iwy yn vn t na? yn 1350, mae yn ymddaagos fod y per- y"! o dramwvo ar i-elif,yrdd yn cynyddu ond dyUd sylwi fed y damweiniau yn cynyddu yn ol fel y mae'r arferiad o luosogi y cerbydresi g\vib- deithiol yn amihau. Mae y Prwywrynnodi aUan fel diSyg mawr yn y gytundrefn bresenol o reit- Syrdd, fod m:li-siand:lactli a uwyddau, &c., yn cael eu cludo ar hyd yr un Uinell a'r tramwywyr, ac y Baa.0 efe yn awgrymu y byddai yn dda. cael 1'nuell- au o i g[udo ruarsiandiaeth, &c. Niter y tramwywvr ar reilnyrdd y Deyrnas Gyhmol yn 1850 ydoedd 7-2.8H.42-2 ac yn 1851, S.j)H i,f)});), scfmwy o 12.53<).G7:), neu 172 y cant. Yr ho)! dderbyoiadi1u oc1cliwrth dramwJwy1' yu 1 "0 yd- cedd yn l'-51, £7,GJO,7(j-i, sef mwy o .;Ct,113,003, neu 163 y cant. Yr holi swm a dderbyniwyd am g!udo awyddau o bob math yd- oedd yii 18!9r, vri 1S51, J.-7,05u,C'.)5 sef mwy o T679,788, neu 10 6 y cant.
GWRTHDYSTIAD HAYNAU.
GWRTHDYSTIAD HAYNAU. YmacyCadfridog creulon Haynau yn awryn Paria. Dydd Sni wyi.hnos i'r diweddaf, ciniawo.id Tnewn ty gwr cyfoethog ][e yr oedd Uiav.'s mawr o swyddogion milwrol yn bresenoL Dywedodd un o honynt pan yn traddodi araeth mewn pcrthynas i Haynan fod y cadfridog enwog wedi daagos mcd- rusrwydd mitwrol dihaful, ac wedi bod o wasan- aeth nid yn unig i'w benadur ei hun ond i Ewrob yn gySre.iinol. Yna mewn modd pur ofa)u3 cy- foiriodd at y gair ocdd ar led fod Haynau yn \vr creuton ac yn neiilduol ei fod wedi fllangcJ!u ben- yw urddasol. Mewn atebind dywedodd Haynau, Yr oe(id-,vn woli bw riadli gadael i hancsiaeth a mi. ond yr wyf no roi y cy Heusdra h\va 'arthus. Mae'neithaf .)ttngei!n. Yroedd yr 111.1: 1'\aonyd(l t.r :1" ,g¡J..ci 11ù\VcunLI ai' yr w o hono wedi ei wisgo ve<Mhnyned trwy y S'ug- ac wedi amlyu y diys- ..u-hydeJdus hwuw. Pan y ]!e am hyn cyrn.?)odd ,iaifa a gorchymynodd iddi gad ei Y mac hyn yn wir, ond yr wyfyn tystio anrhydedd mHwr yr hwn aystyriwyfyn gysegr- edig, fy mad i gaat a phedwar ugain o GUdiroedd oddiwrth y Ho ar y pryd, a phan gtywais i am y peth. dangosis fy anh'ymeradw'yaeth drwy osod y swyddog o dan wyHadwriaeth." Ar ol ychydig o egluriadau ychwanegol dywed- odd Haynau ei fod yn cael son am dano fet dyn crenlon a gorthrymus. Yr oedd yn addef ei fod wedi dangos gerwindeb, ond yr oedd hyny yn Bghyna.wniad cydwybodo! o'i dJyleciswy<lr1. Yr oedd etc yn ben ar 6!tvyr dewr, y rhai oeddertt yn teimlo i'r byw dros en hyraGrnwd.vr, ac yr oedd yn angenrhoidiol iddo ymddwyn tnewn modd pender- fynol fel y moddioi gorcu er tcrfynn rhyfei, yn yr hon yr oedd ganddo gynifcr o anllfl\s;1el'a!! i\v gorchfygu, Yr wyf yn go]ygu 'hyt'el t'e! v fB'in- gell drymaf a e!Ur ei gosod ar ddynohaeth, ac yn ystyried fod gerwindeu ag syddyn cIehn obrysuro gorchfygiad un blaid yn un o'rymddygiadan tyner- af a eHir ei arfer." Yna cyfeiriodd at y cyhuddiad o'i fod mewn gwaed oer wedi gorchymyn i ddounaw o bersonau i gael eu dienyddio ar yr un amser. Yr oedd y personan meddai. wedi en conde:nuio y Ilysoodd milwro! arolymchwiHad p.pyliogi w !tach- osion. Nid oedd gauddo ef ddim i'w wnoyd an condemniad. Mae n wir yr oedd gand io'r gattu i atal eu dienyddiad, ond nid ocdd yr amgytchiadan yn gyfryw ag i wneud tosturi yn gyson â dyled- swydd. Yr ocdd es:ampl yn an.'?enrheidio), a gaù- awodd I gynawnder gymeryd ei gwi's. A'i tybed fod Hayran mor ynfyd a meddw! y rhydd pobi nwiad rydd ymddiried yn ei an'-hyd edd" clwroi? Golygfa tra chymwys i arluoiedydd ydocdd gweled yr hen adyn creulon a gwrthndedig gan y byd, sefHaynau, yn a'nddiifyn ei bun yn er- byn y cybuddiadau c greulonde''j. nc yn pregcthn ar ecbryslonrwydd rhyt'ot wrth swyddogion mihvro] Ffraingc, yrbai. meddir, a ddot,.(Ide, cant o wyr a gwtiigedd diniwed ar heoiydd Paris yn mis Rhagfyr diwedd:<f. Yr oedd y siaradwr a'r gwrnn- dawyr yn deilwng o'u g'lyd.i, ac anrhydedd y nai]] yn adlelvyrchu ill' eidLio'r HaH. Os bydd rhyw un yn meddwl fod y s:ut leiaf i dybied fod Hay- nau wedi cael ci gondemnio ar gam, bydded iddyut ddarlien gwaith y Cadtridog Kiapka a'r t'ithiwr Americamidd Mr. Btace. Na n:d yn fynych y mae'r byd oU yn caLngyrueiyd am wir uodwcddtad dyncyhoeddn:
Y FFRWD YMFUDOL O'R IWERDDON.…
Y FFRWD YMFUDOL O'R IWERDDON. I Un o neithlau pwysig y dyddtan nyn ydyw y S'rwd g ynyddol o ymfndiaeth o'r Iwerddon. Y mae'r Gwyd(lulod yn gadaet en hynys werdd, en auld [I'c!/wll," wrtl¡ y canoeùrl boù dydd. Y mae Uafurwyr orcu y wlad yn gcsod pob ewyn ar wa'th i g-yrhaedd tir y goi-Ucwin. Nis ge!Hr cyfartbd a Gwyddel yu unmnn nad oes rhui o'i bcrthynasau yn America, a (1,9- i un uad ydyw yutau yn dlsgwyl am gyf1tUSl11"!t i fvucd vno ei hunau. Yr \dym (ebc'r yn gwctcd bob dyd.l (tyrf.ioudd o ymfudwyr yn pasio trwy 'r dref !)on i Nla%-o, a ''haaau gorlIcwinol Gillway. Yn Uc ?cihau y mae r ffi-wd yn cyuyddu, no yn ymchwydr'io yu barhaus Ni., "ollil. oMnin ducdd hirn.cU.!o't hon nfn wind weii i un achos i)"!JodoJ. Nid o!')] c(Teithitm )iaint y ctoroo yn hollol \dv\v, cr ein bod yn- addcf fed y son sydd wedi cue! ei ledaenu :r:e'.vn pcrthynas i ledacnia.d yr hiunt vn Mae'u ymddnngos fod anobnit') Hwyr wcdi meddiauu'r nafm-v.y).- o aUu gweiia en cytlv,,r yn en gwlad eu hunain. Nis g3.!)ant we!cd un tstfyn 1' r trut!n trymion a'r ?hcnti uchel sydd yn awr yn en IIethu, U-a y mae pob peth yn edryeh yn oLeithiol yn yr America. Ymae'rbaQe5hn ffiki-io I a ddaiiforiir gan y rhai hvny s'dd wedi myned .i.).n e;5ocs o'r cyaogau Tn:tW)ion a'r d:go::odd o waith sydd yn nhir y gor- Dowin, yn un o'r Cno'rpethau mwyaf gofiJu::i yn yr exodus yn breseriol vdyw, mai y ieuainc a'r gwyr grymus yn nnig svdd'yn ymtudo. Heblaw in-ny. y mae liua-.Ys o deu!uoedd yii meddn ar gyf.jeth !!od he!_ acthyaentnvsg. Y muc yn cac) cu hamgylehu ynfeunyddiol gan raiynymoiyn .J .J 0, d" 1 yn awyddns am iythyrau ac arian oddtwrth eu cyfeiilion o'r wennwiad orHcwinol. Y mae sym iau ma'vriou yn caci en derbyn tel hyu< a,c yn cae] en gwario yn ddioed i wneud y darpartadau angcni'hci<.}iolargy;c'ryib!'daith. Pn. 'o y bydd hvn yn terfYllll y mnc )"n aumhosibi dywcyd yn 'ct, na pha f)drl y mae y gwacad yma o iai'ur y mahuacho! .y w1<v1. nid f"?u i geis:o dyfaln. Nid ydym ond yn unig 1 yn crybwyl) y ffait:t am yr ymfudiaetb tei y ma.e yn cymeryd iie bob dydd." Y mae y Banner of Úl:5tCl' yn dyweyd, "Yr oedd oddeutu dog ar bugain o fordeitbwyr ar y Great Britain, yr bon a hw,Iiodd (nen yn bytrach a agorddodd) o Li'c'r- pooi ti,,i, Awstralia yr wythuosddiwcdd.u. ya rhai o Belfast a'r gymydogaeth, ac ya bonn.f 'yn ddynioa o deuluoedd parchus. Fel eghuhad ar yr eRekhiaa y mae y dylifhrl parhaus yma o'r Jwerddol} yu efreitlilo ar y farciinad iat'ur, !.a¡¡wn grybwytl tbd cyfaiil i m wedi dymuno arn0t)t ddau- tbQ gwchydd Fdn i .\Ioscow, ga.n sicrhau iddo gihi yu yr '.vyt'nnos o gyHog. ei gtudiad yno, ac, os nn i'yddai yn dyiliuno aros yuo, ei gtudiad yii o!, an etc yr ydym \vedi mcthu a chad un yn foddlou i fyned." Y mae'r Coleraine Chronicle yn edrych ar yr ymfudiaeth gyt'rodinol yma o'r Iwerddon fol mater i lawenhau o'i herwydd. Yr oedd genym safnau nas gaHem eu Heawi, a dwylaw nas ga!lem roi gwaith iddynt. Yr oedd y wlad wcdi ei rhanu i dyddynod bychain yn nwylaw dy'niou heb ariaa, teuiuoedd y rhai nas geIHd eu cynal ar gynvrch y tyddyu. Ood yn fuaa bydd agwedd petL'a-d vu uewid. 'Ki ivdd y tyddyuod bychain hyn i'w eaRi —bydd ysbryd mwy antnriaetbus yu meddiann'r bobl—cymerir a gosodir tjfermydd ar gyfuudrcta woll—ceir dyu yu meddu arian i'w cymeryd—ni fydd y mc'str tir mor arglwvddiaetbo], na'r tenant mor wasaidd. Bydd genym Jai o bentren, a m\vy o ga,rtreH. Ni ehawn gynifer o i'cdelwyr am swUt y dydd, ond cawn bcu-ianan medi yn cael eu gweitbio gan ddynioQ yn enUl hanercoron y dydd. Nt fydd genym gynifcr o weidion a morwynion, ond ni a'u cawn wedi en porthi yc well a'u talu yn well—ni fydd y wlad mor ami ei phoblogaeth, ond byddant yn bob! well a chyfoethoeach, yn cael gwell ymbortb, gwell cydog, ac o ganlyniad yn meddn mwy o bunanbarcb, mwy o annibyn- iacth meddwl, a mwy o ddedwyddwch."
TROSEDDAU. I
TROSEDDAU. BuftU'wgwraigcauoloedo'renwCuambcr- tayne, yn yapytty Bartholomew, ddydd Sul o dan amgytchiadau )Ied liynod. Mae'n ymddangos ei bod yn agltanol y nos wedi gadael ty y dyn gyda.'r hwn yr ocdd wedi bod yn byw, a gwelwyd dau ddyn gyda hi. Dywedodd un o'r rbai otafwrth yr beddgeidwad "Gwell iddi hi beidio cySwrdd a mi etc ouite mi rof fi rywbeth i'r ———— Gwelwyd y trengedig yn i'uan wedi hyny yn gorwedd ar y u'01'dda'ibascnauweditori. Dywedoddfoddauo ddyniou wedi ei thauu i !awr ac wedi diangc yruaith. Y mae'r trenghotydd wedi rhoi gorchy- myn dwyn y ddeuddyn byn ger ei t'.on. Y noswaith o'r biaen yr oedd dyn o'renw Garth- waite yu scfyll wrth ddrws ei dy yn Thomas street, Wyndham road, CamberweII, yn siarad a rhai o'i gymdeithion, pryd y gosododd ei fet-olt ei hllr. (merch icuangc gref) i ymiadd a goneth arall o'r enw \Va1st), a phau geisiodd mam yr olafeu tynu oddiwrth eu gi!ydd dxeth Ga'thwaitc yu mJaen a tharawodd hi ar ei gwyneb a'i chodf, a chiciodd hi yn ei hysttys yn y modd mwyafoeu!oa. Cariwyd bii'rbyspyttyaphrydiiawnddyddSadwrnbu fiu'w. Y mac').' tad noulün yn y ddaifa. j OJdeutumisyuo!,ebego!ygydd y Time,, yr oeddwQ yn bii,3-ta fy moreui\vyd gyda fv abeutu yn Kensd.!green, pan welais nifcr o bcrsonac yn pasio trwy'r maps gcrHaw fy nby. Ceisiais gaot al!a.n yr acbos. Gydn !!dwer iawn o anbawsder mi Iwydd.iig. Yr oedd yr boll feibion a'r mercbed yn dod o Paddington i we!ed brwydr rhwng aid da.n ddyn ond dwy ddynos! Yr ocdd y ddwy ddynes yn y maps wedi eu bymddiosg byd eu canolau ac yn ymladd a'u gilydd. Dynion oedd yn eu cymcryd yno, dynion oedd yn dal y g\vystl ac yn cadw'r amser. Ymtaddasant fct!y am o ddeutu banner awr, am, medd rbu.i -js. ac am .Ei. medd ereiii. Dywed rbai eu bod am wneyd byny etc. Gwelais y ddynes fuddugoiiaetbus yn cae[ eu harwain yn ol gan ddyniou gyda Uawcnydd mawr." Mae gotygfcydd fcl hyn yn warth i ni fel cened). Dydd Sadwro syrl.bicdd Haturwr o'r enw Thresh all:tD a'i feistr Mr. \V[iliamson, amaetbwra gwest- wr yn Leeds mown pertbynas i'r dt])l o wneyd t'byw waitb, ac mown ystum ymladdgar gofynodd ameigyuog. Arbynaetbymcistri'rystabj,a c'han gymeryd p'gaorcb aetb at y dyn a tbaraw odd et ar ei beu. Bn farw y creadnr druan pryd nawn y dydd canlynol, ac y mac WiUiamson wedi cael ei dra'tdodi i gymoryd ei brawfar y cyhndd- iado ddyuladdiad. Nos LUn, torWJd t tucwn i ny d. Vlt,n¡:rh, ."y. rcithiwr yn Coiton Grange, y'u swydd Efrog. Oddeutu banner avt' wedi naw or g!och aetb saith o ddynion a Uawddi'u!'iau gan ddyut a'u gwyaehnu wedi eu pardduo, .i r ty, gun '.vneyd eu yn ngbyntafynygngin, gan orel-, yiilyi-i i'r morwynion ag oeddent yno i cadw'r distawrwydd niwyaf neu yut3 y sacthnl eu hymenyddi.m aHan. Clywodd Mr. C!ough waedd, yr bwn oedj wrtb y bwrdd cinia.w gun ci fod wedi eigadwyn Bradford t)ydnesydoe;idynbwyr. Tyhiodd fod y twi-f yn dod oddiwrth y plant yn eu gwclyau, ac ao!h yno yn gyntaf. Pan yn myned i fynu cafodd fod y piaut yn eitbaf d'staw ac yr oedd am ddycbwoyd i'r parlwr pau ddywedodd un o'r morwynion wrtho, "mae eich heisiau Syr" Aeth yn union i'r gegin, ac er ei t'awr syndod a'i ofn, cant'u nifer o ddynion a'u gwynebau wedi eu pardduo. Tarawydefarei benganuno'rdynion yn ddioe i a gofynasant iddo pa ie yr oedd ei icstri ariao. Yna.gorfoIasantiddofyncdi'l'noSto'u b!aen a dangos y Uestri atian iddynt. Gosodasant ef wedi nyuy ar ei wely ei hun a'i wyneb i lawr, ac yr oeddynt bwythau yn cymeryd y Dcstri, gan gymeryd gofa! mewr i adaef pob poth nad oadd yn arian purarol. MeiddioddMr.CIoughdroiei tygad unwa]th i edrych beth ocdd yn myned yn mhcn ac am byny derbyniodd ddyrnod yn ei ben ganunouonynt. YrooddMr.Cionghyng'.vaedu ?-n dost ar y p,, y i C y in?- pum punt ganddo ac .iur a'i oriawr aur, a pbcthau cyn'ch'b. Ynycyfamseryroedd y rhaiereiHo'r yspoilwyr antteilaidd wedi cymeryd otiawr aur oddiar Mrd. Clouguacwedicymo'yupothat.) gwerthfawr ercill o'r ty. Yr oedd dau ueu dri o honynt bef'yd wedi tnyned i'r ystib), ac wedi troi y cen'yhm nUau. ac wedi myned a'c mfu'chwas i'rtyatyHeiH. Wedihynydnriuiddyutfyned a'r hoii dcu'u dan fygwth yn erchyU os gwnaent y gwrthwynebiaJ Hciat' i geU dywylt yn y ty a chloesant arny'nt. Llwydclaslnt i ddiangc gan gy- mervd gvda !iwynt g'.vei-h ;t3OO o eiJdo. Y mae'r heddgeidwaid yn thwi!io yu ddyfi:! am danynt. Y mae A!r. Clougb yn awr yn ei wely 8.c yn dyoddet' oddiwrth y ctwyHu a gatudd gan yr yspeilwyr ituawa mawr o uouyct yn gwyhed y ty oddiaHan.
[No title]
31ERC[IDDYGIAD ITYNOD.-Y mtie p,,il)yr Alb;iii,-ti(i(i ynrhoihanestiedddtgriff'tamt'L'rchtidygi.tda eH'eithiwy(tynddiweddar,oL')nthendKintyrc,gan wr gwuddw dros haner cant ned. a gwraig wcddw (le,i4 iiilynedd hviia,:Ii iiag ef. G,-tii f,)d iiieibion y wraig weddw yn dra gwrthwynebot i'r hen wr atw ei hnn yn dad-yn nghytraitii iddynt, rhwystrasant ) i(!do datu ei ymwdiadaH dyddi'd a'n ina:n. Gan ei fod yn pcndprfynu na cbymerai ei orehfygu, aeth y gwr gwcddw i guro bob nos wrth Henestr y ,ra¡ wedllw. yr ))on a ddy.tsii ei galon; achaa ei fot yncstd ci dderhyn mown yn rir.vydJ.h-uul- iasaiit yr :ut):er J!yd y boreu i ddadten cu mater- ion au i wneyd darparia ta'i i ddianc gvda'u gi!ydd, yr hy;) a geisi;lsdn <;i g,,).rio iUIatt i weithrediadarnosony 8fed o'r mis hwn. Yt'ocdd t ent wedi rhe.tfg can belied a Cam;)!ctown, pan y goddiweddwyd hwynt gan Mbion y wraig wsddw, y rhai a'i dygasant yn ol mewn gorucitafi.tetb i Louthcn!)iuyetoisant biyneihystafc!i,acy a;wy)iasantbi mewn modd dyfat. Ar noson y iS, pa fodd bYIJa. gwnaetl!pnvyd un ymgais ara!I i ddianc. Ytrt)hwn,aethact can belted a Carskey R:n', gvda'r bwriad i groesi i'r Iwerddon. Prin yr oedd ei Hong 1eclian wedi gadael y tan, nad yduedd yn cael ei di!yn gan gwch araH, yn yr hwn yr ocdd meibidn anhywaith y wraig weddw. Yr oedd yn yrnddangos yn ddius yr amddif.tdid ef o i (trysdr gwerthfawr p!m ar 6n ei feddianu, a cbyda grym un mewn anobaith, da'fn i'r gwr gweddw dewr a scrct) us dafin careg at gwch ei ymhdwyr, yr hun a wnaeth y fat!) niwcd iddo, fel y bu rhaid dychn'ciyd i dir yn ddioed. Catwyd cwch arai), ac ail ddehrel:wy(1 aryryrfa. Deng milldir oddiwrth y tir, ùaetÎJant i <ynn drachefn a'r cWIHd cariudus, a chy:.)t'rodd brwydroft)ad\vytcrhyns.dd\nt. Curei.t en t;!l;'dd 'newn modd pur ,in.iiai-e(lig ft'r on(i yti 'nhcu enyd (.'oronwyd dewrdt;ryr hen wr a Hwy<)diant. hallo(lu Kymfryd un o r'.vyfau ci fwriadedig'Mbi'jn- yn-nghyfraith, ac yn nghanoi ta! btoedd y gorctifyg- wyr,s.tcth..sa;!t ymaith heibio iddynt, gan adael en .Lymhdwyr heb ;ond unrhwyf i reoIieaHustrfrau. ;an mai or<;r nedd ceisin eu h}mliJ yn bwv. im raid t r dllau ia!) ddychwp[yd orcu v gaHe)!t. 'Kid ydya eto wecii ain ttyr.ed y cwpwl endued, id.iynt, ar o[ )r holt anhawsderan a'rdi. ang!au rhy.cud <, hcryglol1 n!r a thir, i.<Hbaedd eu han.can.n cr ca mcibion, dmu ge'tirtvb- )cd eu bud yn treuuo eu hutiau yn dded-.v- ydd yn -y'r ynyswcrdJ. Coitox Awstria wedt addaw g\vobr t'awr i'r neb a ddaw o hyd i go'on Hungfu-i yr hon a go!lwy yn ystod y chwH. dmad. Y tnae wedt addaw tuHiwn o fHorins t'r pOl!fkllíou hyny y )!)ni a dybir sydd yn ymohebn a Kot.sut.h os hydd i.'dy:it gynuort.bwyc- i "ac) eaf- ac) yn y go'jt!
A M R Y W I A E T H . I-
A M R Y W I A E T H I Y TERyysn yn StX MtLE Bmnc-E.—Pythefnos i ddydd Sadwrn diweddaf, cymerwyd 31r. Deimegc yr ynad, yn erbyn yr h\vn y mae warant ar y cyhuddiad gan Y rheithwyr a chwiiiasanti mewn i aehos y rhai a la'tdwyd yn Six Miie Bridge, i'r ddalfa yn Lime- ritk.arhoddwyd efynngharchar y Sir yn Ennis. Yr oedd u'iLwyr yn ei \y!ied ar ei H'ordd i'rearchar, nc yr oedd y dorfyndangos eu casinço tuag atodrwy waeddi. "Buan y codoch ehwj oddinr y (f<!aear i'r crogbren," a'r cyOdyu. yr oedd Mr. '!)e!mege yn edrych yn welw, ac isel ysbi-yd. Rhydfihawyd yr ho!I garcharorion gan y Barnwr Crompt(.n ar feich- ian. Mr.DeImegeniewn jLiUO, a dau feiehiau an) jE.Obob un. At.) y mitwyr JE20, a dau feiehiau hub un.— Y mae'r prifderfysgwyr yn a\vr wedi cae! eugos;)dynnn'yhnvcyn::wnder. Dydd Mawrth, c'y merwyd yr orrdriaid Pabaidd, y Parchn. Burke a Ctune i'r ddalfa, a rhyddhawyd hwynt ar fcichiau. Ceisiodd cyfreithwyr y gwyr parchedig ddyehrynu yr heddynad drwy omedd rhoi meieiuau, ond pun gan- fuwyd mai gwaith hollo! ofer ydoedd hyny, ymrwym.. nsant i'r swm o .CtOL) bub un, a'u mcieh'iau i £;)0 !)ih un, i ymddangos yn y frawdiys ausaf i gymcryd en prawf. Li.YTHYR GwRTHonnoiG.—Y mae ncer Frame, Mr. Bennett, wedi gwneyd rheol na dderbynia byih lythyr y mae'r Hythyrdoll arno beb ei dalu, ac yn wir v mae yn rheot dda uwn; ond, fei pnb rheo), y mae 'iddi eitbriadau. Y dydd u'r blaen, daeth ilvtiiyr ato, a chan nad ydned¡1 y ]h-thynJ(di wedi ei daht, dyehwetodd ef <el arferoi. Pan agorwyd ef yn y LIvthyr(!yCyn'redino),yr oedd yu cynwysnodynar yr Ariandy am yr hwn a ddanfunwyd gan wrai? oe:)d yn meddu par?h tunt ato, cr mwyn iddu brynu ychydig o ddodrcfn ncwydd. Danf?nwyd at! Mr. Hennp<t, yr hwn pan dtieaitodd betij uedd cy-i nwvsiad y )!ythyr, a fudddonod.) droseddu y rhef'i atn v waith hono; ac felly pan roddodd 2c.r Hyth' yr- gtydudd, derbyniodd yn ol. 'UN O'R "SE!NT!AU" 0 FLAEN YR YxADON YN Ln-NDAtN.—Dydd Sadwn, cyhuddwyd Mr. Richard Duckctt, b'tneddwr yn byw ar ei ciddo, o tnri gw.tdf ei wraig. Dywedodd -r achwynyJd, dync; !!cd bert yr o!n'g' ar!)i, ei b''d mewn am ei fo<t y cyhuddedi? \\edi bygwttt ei Iladd, di-r.y dori ei gwddf. Mr. Yardtcy (yr ynad): i Btth ydyw'r Rebos u'r rbYllíyoch! ydd:—Am na chydsyniafii i f)d yn un o cintiån'r! Dyddian Diweddaf. Dywedodd wrthyf y dydd o'r bfaen," Oddieithr i cbwi gael eich bedyddio i eglwys Sci'ttiau y Dyddiau Diweddaf, chwi golJwch cich henaid, byddtYch yn sicr o gac! eich damnio. Dy wedais inan "Os bydd i chwi fy nhrancrthu i mewn perthynas i'eh crefydd ufperno), mi doraf eich gwddf.' Y hcren cantyno!, fel yr oeddwn yn cerdded i )awr Mi)e End-road, i gae) ychydig o awyr iach, dacth dyn hychan, byr, a thew ataf, a gcfynodd i mi, Ai Duckett yw eich henw chwi! ac atebais inau mai e. Yna gofynidd i mi gymeryd haner chwart o gwrw, i'r hyn y cydsyniais, cr trmi fy niod gynfredin ydyw gilt a dwr, obtegid nid wyf yn cymeryd arnaf fod yn DdimestMr nac yn Sant. Wedi i ni orphen ein cwrw, gwahoddodd n i ddod gydag ef ychydig yn mhcllach ar y nordd. Daethom i )e agorc ) ar y (r!obe Road, yn ages i adei)ad fawr, yr hon a dybiais i oe(!d weithdy. Safasom wrtb y porth am ychydig o fyn- udau, pan ymanwyd ynofyn sydyn gan<)dau o ddyn- inn crytion, y rhai a'm Hosgasant i'r ty, He y'm syn- wyd wrth we)ed dynion wedi eu rbwymn ar welyan i symudnalla'.v nathroed. da, bethywhyn? Ai car- char ydyw' Ni wnacthum niwcd i neb erioed. Nid wyfyn wangof. Pam y'm dygir i'r!)e hwn? Cymcr yd fy niHad oddiam danaf dr\vy drais, a gorfodwyd (] i orwedd i lawr ar un o'r gwetyau gwellt. Cymer- wyd fy niilad ymaith, a'r bnreu dranoeth, pan geis- iaisgodi,dywedwydwrthyfa)norwcdd i hyd ncs y deuai'r med<)yg i edrych arnaf. Pan ddaeth y meddyg, teimlodd guriad fy a siara'fodd a mi. Yna 'Nid ydyw'r dyn hwn yn watl- gof mwy nag wyf nnau. Pa fodd bynag mi a'i gweiafdrachefnyforu.' Dranoetb, pan wet'?id h, gorchymynodd i mi RBf! fy riiyddhau, ac wedi hyoy cymerodd fy ngwraigy warant hon a[!an yn fy erhyn, er fy m?d w-Hdi bod yn brind a hi am 34 o nyn- yddan, ac yr wyfyn dad i ddeuùdeg o bJant, ae ni d.tarfu i mi ei tharo yn ystod yr ho)) amser hn'nw." Mr. YardIey:—Ai gwir y\v nad ydyw wcdi eich taro? Achwynydd:—Ie, buasai wcdi gwneyd pe na bnasai wedicact ei atta). Ki fuorn eriod mnr ddcd wydd a p)'an yr ocdd efe yn Sant y Dyddiau Di- weddaf, am dri mis. Dywedodd y dtffynydd fed ei wraig yn antfudns wedi troi yn Sant, a chyda chy northwyy brawd Kidman, y pregethwr, tlwyddwyd i gael ganddo fe fyned i un o'r cyfarfodydd, ond bn- an y gwelodd ddigon i'w dd.'go:)). Wrth we!ed pet fath bobt oedd gandfioi ymdria A hwynt. gadnwodd hwynt, a'r eantyniad fn i'w wraig gae) warant aHan i'wdd:dfe!gwaUgofddyn. Mr. Yar.Uey:—Nid yd- ych yti fwy gwaH?of 'ia-f wyf nnau, er f?d yr am'l gylchiadau yr aethoch drwyddynt yn ddigon i'c'! .j ?s —??<))?. acv" ''v?ny a'chcadwnddj )!;)ewucaet!i!wcdfc!!y yn ?!<-bt)] am yc?ij?om'a'j Khyddhawyd y dyn yn ddioed. ,j Mt:. ConuK\ A'R iLGEF. — Y mac BIr. Cobde". mewn tlythyr yn ymesgusudi rhag bod yn bresenf! yn Ncwt['fnnl'd, yn j' ciniaw cr anrhydedd 1\1: Sharman Crawford,yn ysgrifenu fct y canfyn :—" U;r. gair o natur ymarfero!. Y mnc'r f:wydr yn mha un yrydych chwi yn ddiweddar wcdi bod yn an'.vydd-' ian')s wcdi ei hynodi drwy arffnad a:iarfcr(d o a');)' g!)rnifso! ar ran y mcistriaid tir ar fu tenar.tiaid.J Dywedir wrthyf y ge!iir yn hawdd brof) amgylchiad an m'iUdno), yn y rhai yr of/dd caionan yr ctholwyr o'r nailt du, tra yr ocddynt yncae! cu g?rfodi i bleid- ieisio o'r tn ara)I. Byd?ai yu dda genyf pe penod ech bwyiigor i gasgln Gcithiau o'r natur yrna, fel y seHir cyfeirio atynt a'u defoyddio wrth y:n!aJd v frwyd)' o blaid yr unig feddyginiapth rhag' y futb gamarferiad o aHu, sefy Tugel. Byddai achosion pcrsnnol wedi en cadarnhau yn ddiysgog yn fwy eH cithio! na rhesyman dansodd<d, pa mor rhesymego! byna. er argyhoeddi y wlad o'r .mgenrhei<)rwydd am yramddtnyniad hwn i'r ethohvr. Yr wyfyn ed- rych ar htdaethiad eangach o'r tnget, nen cthuliad mwy mynych /)<?<' y II/fie!, ond yn unig yn foddion i y<h\yanegn dyoddenadan y bob!. O'm rhan i, gan nad ydyw rhyddfasna.ch a diEFyndoHiaeth mwyach yn fateriondad!,mi a edrychafyn miaengydady- ddorJcb mawr at yr amser pryd y bydd i b!md gwir ryddfrydig a phob)ogaidd i heiu'io byth a gadae) v maes hyd nes y bydd y yn ddeddf- ethoHadau fet y tnae eixioes vn mboh clwb a chym- deithasyn mron ynydcy'nas." AN(HIYDFOD YN Y OCS ditt] amheuae:h beHach naJ oes dwy bhud yn y (. frni- gynghor, y rhai y mae brwydr gysurns 0 a d g.'uon a. chyhuddiadau Dywedir fodi rhyw ddau neu dri yn ynuynu wrth Ganghfllyd<) y ,1 rysorlys, yr hwn, gan ei fed yn ewbl greduiias) Kethr gwneyd hcbddo, sydd yn g-wawdi'}.vr adodau penbyiatdd hyny sydd yn tafddwi .yHawni eu hadd- ewtthon anmhnsib), ac aii rewi yr ia a .tuadmerodd y tymhor diweddaf. Ond y mae'r aeiodau pcnby)aidd hyn yn Dnosog a di-Hdio. Os na fydd i sychder mis T{rphenaf, a gwtawogydd mis Awst, godi' pris yr yd I GO., Y '"?"? ''? y" Penderfynn gwneyd 'hyny 'd.d? eddf Seneddol t'r perwy). 0 amgyich y Sen eddwyr gooetthtol hyn.y mae yn ymdyrn. Pakingtou, ?a!po!e. Herr.c9, Hardwire, a Salisbury, 9da"'rhai or?d latoysgol Christopher Bcresford KeHy. A )hwng y rha! hyn a'n gwrthwyncbwyr anturiaethus, y mae yn hawdd dyehymygu fci y mae rhyw glytiwr ystrywgar h t Hywydd y Cynghor, yn cad gwaith i arfer y gorchwyiion bychain annisghfladol hyny a eiwir "cadw'r btaid w.th ci gi;ydd." Y mae'n an mhosih) i neb amen pa foddy mae ei galon, nen both bynag- ydyw'r enw priodo], yn tueddn. Y mae Ar- dwydJ Lonsda!e yn un o'r rhai hyny y byddai gan- !t ddo ormod t'w golii mown ystorom t fyncd yn miao) mewn un.iyw yrf a fyddai yn perygtu codi un ond os na eliir cad dtnyndoiiia.cth, peth haw()d iawn fy'ddai gwneyd yr amdnifadiad o hono i'r amaethwr yn destun i gwynu o'i hcrwydd yn barhaus, ac fc!It' o dan y rhith esgus o gyfartalu'r trethi, a gwneyd penderfyniad cyHawt. a difrifo! ar y ])wngc dyrys, dymuno swm nt.iwr o'r trdlwedd eu tios-)' glwyddo arysgwyddan y bobi er m'vyn ei (tdigoHedu cfamyr hyn a g<d!udd drwyddiddymiaddtiddfau'r yd. Y wir ddoethineb ydyw, Cadw'r biaid efo eu gi'ydd, a/' d.)I yramaethwyr mewn Haw," trwy eu hysbysu mai ofcr ydyw iddynt ()disgwyl Hawer o ddaioni trwy weiiiadau mewn ofrcrvnau amaethydd- ot a'r cyHt;!yh, neu fod rhyw obaith y bydd tyfu yd yn ta'.n o byn aHan. Byddai dywcyd y ewbi mcwiI un aracth yn dyrysu'r amean, ac o gantvniad, y mae y pwngc wedi ci ranu yn f.m d.:o',harthiadau i gacf pi osod a!tan a'i egturo gan y gwahanot actodau. Y mae yr larH anrhyded.tus ei hun wedi cymeryd y pwngc o gondemnio y peiriant medi new\dd. a defu- y('diad gwrtaith gwtyb; a dywedodd yn v ciniaw! amaet))yddol yn Whitehaven.' ci fnd wcdi ei dwyllo gun y d iau, a chymerodd y Miiwriad Lowther, A. S ,) ar yr un achiysur, y gorchwyi mewn Haw o hysbvsu !newn modd gntiil\ls athorcabnus.nad oedd nemawr o ddyhen mown trin y ddaear o hyn aHan, a dywed- od') ei ef wcdi gwneyd ei fcdd'w t i fy:ju i droi ei hoil dir y') b<')fa dcfaid. Y mae yn hawdd iawn canfod tuedd ac amc:)n yr hysbysiadau ))yn. Mae'n ymdd:iii?os fod aelodun y weinyddiaeth yn tybtcd? mni d'.eth ydyw ehwythn t.m anniddigr?ydd <hCfyn- (ioH.twt am unwaith etc, er mwyn gwneyd tclerau )'! gwet! i'r tiffeddianwyr. A gymer alOitctf¡\vyr Cum- bsrland eu hud-Jdeuu a'r uiebellion MARCMDDYGtAD.-Idwyddodd marchwasyn Ports. mouth yr wythnos ddtwcddaf i gac) gan h-ech ei t'eistres yr h')n oodd yn na ar hn:ain oed, yn bryd- ferLh yr olwg, ac yn wcrtj¡£;WOO i redcg oddiwrth I ci t'tcniu gydag' cfac ym!);iodasant yn Uunda.in. Tna chanot y mis G?rphcnaf, dygwyddodd Jaonr?ryn dychrynnyd yn Erzennn, yn Ai'tnenia. pryd y dynifhw?wyd tri ct?tnt o adeifadau, {i Haddwyd dau ar byrnthc? o'r trigoHon. Niweid iwyo y rhan t\yya.f or tai 1J)8:ui yn y ddinas. Y m.ie ha:nt y pytatw yu wae:)) y;t Soothampton a'r cymydogaethau Hag y bn erioed o'r b!aon. AHa.n o 17 bwsol a godwyd gllll )u'dd\vr yno yr wythnos ddiweJdat', yr ccdd :nui' hchitus fci n.a dhd cu dt'j'oyddtp. KosstTH AR YNFUDIAETII.-Derh!liwyd y ))ythyr I can!yno)oddiwrthKossuth,ganfoneddwr ynNcw- cast!e,acymneyndd!ameuybyddyndradyddoro! i'n dar!!enwyr, yn enwedig y rhai hyny sydd yn bwr iaduymftidoiAmeriea:— Anwyl Syr,— Yn eich Hythyrdyddiedigy)3eg o'r mis hwn, yr ydych yn gofyn i mi am fy marn mewn per thyn::siobt'ithion!tafurwyramaethyd!olamwn- g]oddwyr yr America. Yr wyf yn teimto fy bun yn enel fy anrhydeddu trwy'rymddiried hwn, ac y mae ynhyfrydgen\fgac!r!)oitchwifyargramadau. Y niae'r Unot Daicithiau, yn enwedig rbanau gor)iew- i)rj!y<\Iad,mpgysW!<;consinacIowayn fanau pur (;beithiolivmtu(twyr,yn enwedig iamaethwyr di- !audywedwch. Nidoesyrarnheua'-th Heiafna [wydda mewn yc1)ydig iawn o amser, gan fed gwerth y tir yn cynyddu yn barhaus trwy gynydd naturiu) Yr ymsefyd!iadaut!)a'rgort!ewin,traycaiu' yb!aenaf, hebtaw hoiti'anteisionei ddiwydrwydd trwy ei gnyd- au biyny'ddol, Senedd-dir am ddotar a baner (sef oddcutu pumswl!t) yr erw,a'rhwn sydd yn dwyn, pan y trinir cf, yn mhen yehydig iawn o Hynyddau, o ddeg i bymtheg dolar yrerw, a mwy. Y mac hefvd gynifer o g-yfleusderau i addysgu plant, ac y mac en eydraddoldeb cymdeitbaso! y); agor drysaugobeith- i<d o'u b)aen, fei y rhown syngiior i bawb sydd gan- !ddoychydigoariani ymfudo. Y mae'rifafurwyr dyddiol yn cyfarfod a mwy o anhawsderau. Y c\f Ing yn gyflredin yn y gorllewin, (heblaw Uety a bwy(), yr hyn a roir yn gyih-edin i'r liafui'wyr,) ydyw wyth Jolar ('euddeg switt ar hugain) yn y mis; i !ai'ur- wr amaethyddo! yn amser y cynbauaf, dolar y dydd ond nid oes cymaint o ofyn am lafurwyr huriedig ag yn Uocgr,gani'od yr amacthwyry'n y gorliewin i gyd yn !nron, yn meddu eu darn tir eu huuain,ac yn gweithioeubunainarno. Am gyHogau y gweithwyr mewnpyDau g'o, nid wyf ya gwybod dim, end yr wyfyn gwybod fod pyil- ao g)f) mawrion yn cae! en gweithxt drwy yr ho)l un- f'cb. yn cnwedig yn nhalaeth Pensyivania, ac y mac ¡.{\Ycitlmyr medrus boh amser yn cae! Gyda dioichgarwcb difl'uantameich cydymdeimlad, Ydwyfyreiddochyn tlydd!on, Lor).sKnsSL'TH. A ydyw Kossuth wedi angholio y mi)iynan caeth- ion Dn. CAniLL A'R PiUF WE!NiDoo.—Ymaepapur ? Gwy(ldellg" o'r enw Pl'eemrlll's Journal yn cyhoeddi !!ythyr()ddiwrthyPabyddpen!'oethadigywiIvdd hwnatyPrifWeimdog. Fe) esiampi oddt.'Hiaith y Pabydd Jesuitaidd hwn, ni a roddwn y dyfyniad uaniyno!:—" Ah, Argtwydd Derby, gall eich l!ywodr- aeth ddychrynu ac eriid, ac ypeilio, ac ar,arddio pan y mae eich hysgfyfaeth wedi eu cadwyno, ac yn anaHuog i wneyd uu math o wrthwynebiad i'ch gor- mes creuton, a'ch gorthrwm me!idigedio- ond i'l' nef y byddo'r diotch byth, y mae'r oiygfa o?r diwcdd yn dechreu newid. YmaehauiPryda.inFawryn prysnr fachlndo, y mae dydd eich Hywodrat'tt) ddi- gyn.'lybyncyaymni'wderfyn.ymaeeichnodwedd cened)aetho), a'ch parch, eisoes wedi diHanuynddi an; y mae eich cencdt yn awr yn cae! ei nodi aDan fe!undwy![odrusa<]iraddio!;yrydychynddiameu wcdi (t'orHcdu ymddiried Ewrop, ac yr ydych yn cael eich cashau, eich meiddio, a'ch dirrnvgH gan yr huH fyd. Y mae eich dwy )ywodraeth otynol wedi gosud yn i ddirmygyr holl hUddvno); yr ydych wedi e) gwneyd yn watwarvdd yn St. Peters- burg)], yn chwildrnydd yn yn wasanaethydd amscryn Paris, yn anf}y(d:wr yn Rhufain, yn fraù. ychwr yn Nap!es, yn ,dylcldr yn Madrid, yn anudon w'ryn Lisbon, yneriidiwr yn Herne, yu orthr\n!wr yn Athens, yn un anwrot yn Washington, yn rithiwr gartref, ac yn ddiatcd yn yr Iwerddcn. Cv- merir hefyd y dernyn prydferth a gantyn o'r Hythvr digynelyb bwn. Pan ydyeh yn drwgtiwio'r Jesuit !iaid,yrydymyn eich cyteirioiHunga'-i,Hey mac'r Ymherawdwr yn awr yn gosod y dynion duwio), dyss!'fdig,adiargyhocdd])yn,arbuHysgo]j<;uei ddei)i:'id. Pan y siaredweh am Cym- deithasau !3ib)au, yr ydytt! yn danfon i chwi bender- fyniadbarncIAwstriaaNapIps.neygorchymyniri (jyittdeithas Genhadol Scisnig Hrotestanaidd adaei y gwledyd() hyny mewn pyn;thcg niwrnod, o dan boen atltudiaeth gyhoeddus a gorfudul. Pan son iwch am eich rhyddfrydigrwydd Pn'testanaidd, y;' y<tymyngatwciehsyhvatNa;)ies!;t.f'y(), Henaodd- cn.iiunath raw Protestanairld ar(¡ly-u do-part)) cy- hncddns, 0 herwydd yr enHibiadaudiddiwedd' y jmac!i).yncudwyninn;wn yr)erbyny!yddGatiu)t- icaidd. Y mae telthlvyr yn awr yn cael eu hatal rhag myned yn eu bl.fJ.cn, yo cacl eu cwestiyno j a'u holi drwy hoH Hwrop, fe! pe byddentyngreadur iaid diche!i(i<trwt!; a bradychus, yn liedaenu gwrt)t- 'I rvfe) ac annyctJiaeth iba Ie bynagyr etont. Y mae gohebw.F y newyddiaduron Seisnig yn cac! en he'a fetdrwgweithredwyrobobdinasynEwrop.euUy I thyrau yn cact eu hagor, a i;ythau yn cae[ eu gor chymyn i ymadael mewn wyt!) awr a deug.nn; pan ddawcugorucbwylh\ra))f!jddiolacennibg!:ri'r 'I go!g." I Ci.uDo pufT AR nyD y R:iE!LFFORnn.—Un nos- cm yr wyrrnds ?<n?.?,??f, t-ytner; r:?.v.l !?).. <. t dati II ¡¡¡allt ;alllLli ei Il yn r eerhl'dan 0'1' trynydd ) dosparth i fyned o Liverp?oi i Fanchester. Yr oedd ? wed: dwyn gyda hi gist Hawydd fawr, wcdi c!i!oi a'i chort\ n", yr hon a roddodd i un o'r fludwyr fel dud. t lWJth, a'r hwn o gaoiyuiad a'i gosododd'gy<)a chist iau, &c., ei'eiH ar ben uu or ccrbydau. W<jdi i'r ccr- bydres gyrhaedd sane Victoria. Hithrwyd y clud- jwyth fufarferolodfiiarhen y cerbt'dan i'r Haw: a chanfodcistyWyddeJcsynrhylydani'wHithro, fe) yr oedd yn gorwedd ar hyd y rhigot, bu raid ei throi ar ei I)(Jchr, a tha!1wvù hI yn ddiserem;mi i'r !f't!wr. HJor fuan ag y gwnaethpwyd hyn, cymerodd y Wyddij!es feddiant o'i ehist, a Husgodd hi o'r naitt (':t oddiar y Sordd, datododd y rhatt yn bwyHog, ac yna yn eithaf didaro, gan agor y gist, tynodd aiian ddau o blant, un efa!)ai yn chwech, a'r Hat! yn bedair oed. Pan welwyd hyn, cymerwyd y ddynes i'r dda) fa. A(ldefodd <:i bod wedi rhoi y plant yn y gist am nas gaHai dah) am cu c!ndiad; ond yr Cedd yn an- niehonadwyei darbwyHo ei bod wedi gwneyd o'i Ue, a synwyd hi yn fawr pan hysbyswyd iddi ycedwid ei chit-t hyd m's y tc[id am gtudiad y pfaat. Yr oedd y cisttuaphedairtroedfedd o hvd,ac oddeutu troed- fedd o ddyfnder, ae ychy():g mwy na hyny o led. Yr ocdd ynddi rai gwrthbanau a 'dii)ad gwisgo. Yr oedd <i'<rn bychan oymyi y eauad wedi ei dori,a thrwy y ite byc))an hwn yn unig yr oedd y plant dru ainyngaihtanadiuyn' ystodeucarchariad. Di- gwyddiad n'udus iawn ydoedd fed y gist wcdi ei gosod ar ben y eerbyd a't gwyneh i fynn, achcb law d- o bethan erai!) o'i chwmpas; obleid pe buasid wedi (i 'hoi mown ce)i yn un o'r cerbydau, a chist iat]aliwy[hic)'cii)o'ihamgyich,ni<)oesyramheu- aeth ieiaf na fuasai'r plant wcdi eu mygu cyn pen y ddwy awr a gymerwyd i <yned o Liverpool i Man Chester. ERLEDiGAETH BABArDD.—Er's !!awor o Msoedd yn o), rhoddasom ychy o hancs a'r: wr agwraig yn Flot'encc (hrodorion parch us} Y rhai a gyrnor- wy(! "r "os y 17cI{ o Awst, I3.')t, ar y cyhuddiad o fodynHrotestaniaid. yp.c'a.rnoneu.BibIauacyn cetsio pcrswadio ereiU i wneyd yr un modd. Ar y cyhuddiadau hyn profwyd hwynt ar y 4ydd o Fehcnn diweddaf (ar ot bod yn y carchar hcb en pron yn ystod yr ho)l amser) a chafwyd hwynt yn Yr oedd y dystiolaeth yn dangos ell bod yn Brotestaniaid da, yn arfer darUen eu Bibiau yn rhco!aidd, ac yn earn gweJed ereH) yn pwneyd yr uu modd, ond yn prou hcfyd nad oeddcut yn euog o wneyd unrhyw ddrwg nac o gcisio dattroi crefydd sefydlodig y wta.d. Yr oedd y ddedfryd a basiwyd aruynt yM un drom iawn. Yr oedd y gwr i pael un mis ar bymthcg a detain o garchar ar ei ben ei huu gyda Dafur, a'r wrai i chwech a deugain gyda Uatar. Tynodd y prawfsylw mawr trwy yr oH o Tuscaai, ae achosodd y ddedfryd y dygasedd mwyaf. Y m:)R genyf i'ch byspysu" cbe goheb- vdd y D<.tz1y NelL'S fed Mr. De Reumon, tcenad Prwsia, gwthdystioyn erbyn i'r ddedfryd gacl ei chano a!)an i wc¡threJIad. nou yn bytrach y mac ei wrtbdysttad yn tebyg i hyn. Nid ? ydyw yn barnn y dylai Yln.vryd ond mew.t amgylch- ladan nellluol fel hyn—M :!J1hrychiolwr penl1dur Protestanaidd a'r ponadur vu amddia'ynydd Protestaniacth ar y cyfandir, nis "ll yn ddistaw ganfoc! gwr a wraig, yn ddicuog o bob <lrwg oud yn unig o didd dros y grofydd y maent. i."VY Y11 yn crcdu ydyw'r wir grefydd, yn eu taf!u i ga-char ac yn cael cu dedfrydu i ddyodd-1 efcosb ai) i farwo)aetb, a'i fodyn gobelthio y bydd i'r Uche! Dduc orchymyu i'w fywodraeth a'] c!iwi!- io i mown i'r achos ao at'd y futh weithred warad- wyddus." Y cyD'yw ydyw cynhwysiad npeHad Mr. De Heumont. Ooi a]lwn ddisgwyl y bydd yn cao! ei gefnogi yn wrcsog gan Wcimdog Prydain ?" DHTHorjADAu i'n Cr.ERGY LtST."— Y mae v PHC]} G. T. Pretymanyn 1. Gang))el)ydd Eglwy's Gadei'-iol I,inco1n gyda p!u-e'je!;uiaoi.h Sto!<c 3, Canon \Vitlchester ;3, Arbei-iglor Cbalfont, St. Giles 4. A)bci'ig]or WhJathampstcad Sterts .-), Curad IIarpoudcn Herts ] gyd yn noddaeth yr epgob a (i Curad sffydiog NetUeham swydd Lincoln yn ei feddiantcihun. Y maey Parch Rifhard Prety- mae yn 1 Hrit'gantor Eglwys Gadcirio) Lincoln gydn phrebcndtacth Kiisby 3 ArberigJor Stony Midd!cton swydd Rhydychain :3 Arbcrigtor Wal- gravo swydd Northampton 4 Arberigtor Hanniu" ton swydd Northampton 5 Arbo-iglor Wrou'bton s-.vydd WHt i gyd yn noddaeth yr esgob. Y :nac'l' r:itc!i F. D. Petkins yn Vicer Stoke sydd Warwick, Arg!wydd vicci, Somo swydd Warwick, uoddwr A.-ghvyJd G:uigc!!y(!d;' Vicer Down Hatheriy swydd Giterioyw, noddwr, Arg- (wydd G;uige!!ydd! Arberiglor Swavnotd swydd Linco!n, noddwr Arglwydd GangeUydd Ar yr ling o'f rms diweddaf. ]'wyr ddinvstriwvd yn Fm!and, gan dan." Nicafwvdcto hancs faao! am y galanastra; ond dywcdir na rdawyd un adeilad yn setyl), ond y Ih's barno! a phodwarooaianncdJcyf".gociddo S\facnwyd y dret' yn )X. o Sweden, a ('by
MAN!ON A HYNODION.! I - -…
MAN!ON A HYNODION. I Yr wythnos ddiweddaf, daiiwyd ar bin y m6f ger Biackpco), b'ysgod n }Ied{!go, a chandJn Lecl- air aden a dau droed: mcsurai .'4. modfedd o hyd a 27 o led. Y mae gan Mr. J. MeUor, o Chaddcrton Fold, gyw iar a cbanddo bedair coes. Deorwyd ef by- tbefnos i'r Sadwrn diweddaf, ac ymddengys yn debyg o fyw. "Berf sydd air yn arwyddo bod, gwncyd. neu ddyoddcf; yr byn yw yr oH o Ramadeg a ddysg- wyd i mi, ac y mae'n ddigon tiefyd ac os oes berf yn byw, my& ydyw canys yr wyf bob amser vu bod, weithiau yu gwneyd, ac yn dyoudef yn bar- !iaus." Yn y gynnad!edd Fet!iod;sta.idd a gynnaiiwvd yn dditveddar yn New kersey, America, gwcinvdd- odd Esgob Janes gerydd )!ym i'r clerigwyr icuainc a arferent ysmocio cigars yn yr beoiydd, oud yn enwedig yn nghyntedd yr eglwys. "Tybiwcii," meddai yr Esgob, "pe byddai i baentiwr dynu Hun Pau!, ApoUos, a Pbedr, gyda cigars yn eu sat'nau chwi a ddywcdoeb ar unwaith mai gelyn awnaeth byny." Y mae atlborthiad mawr o WIau yn awr yn cymcryd He o'r Iwoddon i Fi'rainc. Yn ystod y chwech wytbuos diweddaf, eyrhaeddodd y swm o 1205 o sacheidiau, yn werth dros £;25,OOO Gwna byn, o gan!yniad, leihau yr adbortbiadau i Loegr. Boneddwr unwaith wrtb ymddyddan a'r Parch Joon Wesh'y, a arferai yr ymadrod(i, T'ox populi, Vo,v Dei, (Dais ybobi, LIais Duw;) i'r hyn yr atebai Mr. \Ves]ey—" Nage nis gaH fod yn Hins Duw, canys y i'o.c I)ol)?,i,i a iefodd, Croeshoelier ef CroesbocHer ei!' Y mae cyfraitb yn Poland yn deddfu na byddo i nfb dynion wisgo bai'f, beb gauiatad yr awdur- dodan. a tbalu to!! am beidio tori eu baifau. Yn {Tair ddiwcddaf Korieglow, gwyswyd amryw ber- sonau bariog o naen y Macr, i ddangos eu trwy- ddedau. Y rbai ni aHent wneyd byny a roddwvd dan law eiUiwr, i gac! eu bysgnfhbau o'u barfaj. rMedd\Uem y gaHai Canghe!)ydd y Trysorlys chwanegu cryn swrn at y cyllid, pe mabwvsiadai gyh-aith gyn't'lyb yn Lloegr; end gan mai luddew ydyw Disraeli, ofnwn nad oes obaith iddo wneutb- ur byny.] Un diwrnnd, galwai Syr Anthony Carlisle, yr bwn oedd yn pbysygwr o enwogrwydd, yn nhy Mr. Basil Montague, pryd yr ymddangosai yn fwy Hawn o hunan-fbddhad nag nrfero), gan ei fod newydd dderbyn tysteb gantno)iaetbol o'r AI)othe- ca c //aM. Mewn ateb¡acl i ofynion Mrs. Mon- tague, efe a ddywedai yn rhwysgfawr a di!wys, Madam, gogoneddus g6r y Cyueriwyr a'm motant' i!" "Ond," gwrt))ebai Mrs. Montague, "beth a ddywed nrdderchog lu y mertbyri, eicb dyoddef- wyr (jJatiellt,), Syr Anthony ?" Cafodd y mcddyg hunanoieiddyrysu cymaint ganygofyniad syu- wyr!ym, fel ar ol ymgais auur i barbau yr ymddy- ddan, aeth aHau yn iled ddiswta. Dywed y Gardeners' Chronicle d- Agricultural Gazette, ei fod yn eredu nad oes yn awr ddim Hai na phymtbeg cant o bciria.aau medi ar waith yn Hocgr. Dangosai Uyfrau yrocfy. yr hwn a aeth yn fetb- dalwr yn Northumberland yn ddiweddar, ei fod \'n co!Ii deg punt ar bugain yn yr wytbuos trwy werthu "siwgr rbad." [Gresyu fodycydymgais (competition) rbwng masnachwyr yn cael e. gario allan i'r fatb eitbanon. Gwyddom fod rhai tlj-a))e)-s yn gwerthu" calico rho<1," am laioarian nag a dalaut am dano yn Manchester. Ni ddytai y pethan byn fod feHy: a'rfcddyginiaetboreu.teb- ygem, fyddai i bobi gydwybodot, onest, a pharcbus, beidio a phrynu dim yn y siopau rbad ] Cafodd Mr. PRarson, o Worcester, fi wysio i ymddangos o dasn yr ynadon yn Swindon, am ei foddio ei bun ar drani angbysuro araii, trwy VSfnocio pibeU fer \n un o'r cerbydan goreti ar rheiluordd y Great Western. Dirwywyd ci'40s. a 4i3. o gostau, yn gwneyd traul ei bibellatd tybaco yn bedair punt a pbedwar switt! Y mae yr byn a ganiyn yn un o'r amh-giadau penaf o hae)trydedd Cristionogol, yn gyftat ag o brch cynu!!eidfa 1 w gwemidog, a wetwyd un amser. Y mae y Parch. Mr. Thomson, gwej nido'y Annibynol o New York, yn awr o Gan fod ei ieebyd yn wael, gaiwodd ei bobi fod, a phendsrtynasant drefuu moddion digonol iddo gaet ei ryddbau oddiwrth bob Uafur gweinid- ogaetho! am ddeuddcng m]3. Ymrwymasaut i gyncnwi yr areitbfa ar eu traul eu bunain, a chadw ci dculu yntau am yr amser hwnw heblaw byny, rhoisant ?'100 yn ei logcll i ddwyn trani ei deitb- i fi 11 WyUiuGS i t]eit:!mvr, dacth y Hong Albatross i'r portbiadd bwn o Austraha, gyda cbwecb o for- deitbwvr, ac 20,f)()() owns oaur t'osgiw\dd?jgi Meist' t G.)Lobe, H?K?* ?' ??'- ?y"? yr "dburthi?d cyiitti? o aur Austrniia i'r portt)Ladd hwu. Bn farw nn Tbomas Roberts, ]fafnrwr, yn Wbit- I tiesey, o engio (?c/?<'?) a achiysurwyd trwv archoU bychan ar ei sawdl, a. wnaed gan flte? boeien yu ci esgid. Daddwyd tri o bersonau yn Birmingham ddydd Gwener, trwy nrwydrad berwedydd yn ngweithydd y Mcistri Whitehouse. Rhoddodd Samuel Bramford, dyn a gaetbiwid yn ngharchar Newark o dan y cybuddiad o drais, derfyn ar ei cinioes trwy ymgrogi. Nid oes namvn wytb mis 0:' pan briododd. D\wed y Iloi-iiii?g Herald, y dysgwyhr y bydd y Senedd yn caei ei bagor gan y Frenines yn bersonot, ar ddyel)we!iad ei Mawrbydi o Scodand, yr aii wythnos yn y mis Tachwedd. Bu farw ben wraig yn ShounuLJ, ychydig ddydd- iau yn o], yr bon a fuasai yn derbyn cymborth o'r piwyf am lawer o ftynyddoedd. Wedi iddi i'arw, cafwyd aHan ei bod yn njeddiaunu eiddo o werth agos i fil o bunnau! D.u'ht.bydd parciiedig yu Darlington, yn csbonio yr ymadroddion yn Ih'stri biwyu" a'r aniteiHaid buain," fct moddioM trosgtwyddiad yr tuddewon i'w gwlad, a ddywcdni mai yr ager- testri" a'r rbeH-gerbydres" a olygtd. DysgeJig ry fed do I 0 Cymerodd ymrysonfa rbcdeg lo yr wythnos o'r b!aen yn Cambridge, ddyn a chocs bren gan bobun, y naiit Yi; hatiad a't-Haiiyn Sais wedt rhedogfa gaied ai.s )1) munyd, eni!!odd y Sats. Fel yr oedd dyn t!awd yii toi das wair vn ddi- weddar, Hithrodd yr ysgoi odditano, a syrtbiodd ar bwynt ptgdorch ag oedd yn ei Juw, yr b\vn a aeth i'w gefn atbrwyei ga)'on. Nid yuganodd sur, bebiaw gofvn i'w wraig oedd ger!!aw dynu y bignorch aDan. yr byn a wnacth a bu farw yn y Ean,-St((iliford Jlcrcury. Ymddengys fod oaethwasiaeth yn Iwerddon o fewa Hai na chan mlynedd yn ol. Cynwysa y No. 28:1, A wst Ifi, 17U8, yr hys- oysiad cantynoL—"Arwe;'tb. genetti Negroaidd ddu, ddesttus, brydfertb, nr] arddeg neu ddouddeng miwydd oed, newydd ci dwyu o Caroiina, yr hon sydd yn dea!) ac yn siarad Saesoneg, ac yn dra. chymbwys i weinyddu i fonedd'ges. Ymofyner a James Carolan, Caricmacross, neu a Mr. Gavan, yn Bridge-street, DubHn." Na ddirmygwch gymwynas y Jleiaf: pan e!o tlong fawr ar lawr, dichon y gwna eychod bycbain ei Mussro i'r dwfn. Darfyddai yr hil ddynol pe peidient a chynorth- w\'oeugi!ydd. O'ramserybyddo'rfamyn r!nvymo pen y pleittyn, hyd y foment y byddo rhyw law dirion yn sychu Heithdcr angcn oddiar (laleen y tren(,i,(Ii(,, nis g,"Ilwn lianfodi heb lielp ein giiydd. Y mae gan hawb. gan hyny, a fyddo mewu angea cymhorth, hawj i\v of yo gan eu cyd- farwolion. Nia gait neb a chn.nddo fodd i'w roddi, ei omedd heb euogrwydd-Syr lVtÛter Scott. Y mfer o ymfudwyr a ddaethant i New York yn )' mis Gorphenaf, ydoedd 39.101 o lonawr I hyd A" i. yr oedd ] 79,0.-) L wedi glanio yno yr hyu sydd yii o yehwanegiad aryahei-a ddaethant yn yr un am" yn IH.jl. A cbymeryd cyf'res o wyt.hnosa.u Q1.;r-l v IlHI nifcr yr ymi'udwyr o'r deyrnas hon i wahanc't ttarthau Australia, yn 4000 yn yr wythnos. Yn ol y cyf't'if hwn, byddn.i y dyhysbyddiad ar ein poblogaeth me\Vll btwyddyn, dt'os ddau cant o ii!- oedd; ac nid yw yn nnhebyg na fydd nifer yr ymfudwyr o'r w!ad hon, i wahanol barthau, yn cvrhacdd ha.nner rniHwa cyn diwedd y fiwyddyn. Y genedigaethau rhcstredig yu. Hundain yr wythnos ddiweddaf, oedd 1-iiMJ, set' 7.):\ o fechgyu, a7J:Goeucthod. Ymarwolaothau oeddynt 980. sef 508 o wnywiaid, a 472 o fenywiuid yf oedd hyn yn 104 Uai nar wythaos flaennrol. "Yn y byd," meddai M.. y mae t) i math o gyf- eiHion—eich cyfhitlion n'ch liofftiit, eich cyfoittion na ofatant am danoch, a'ch cyfeillion a'ch casaut." -Praser's .åI(/grrzine, Y mae tu dalen (papyr Ffrcu- g'g) i gycl yn mron wed) ei !en\vi ag un crthygL amcan yr hon ydyw ychv.'anpgu'r tnsgl'1fi,aclal1 tuag at dah) costau Dr. Newmnn yn ei an-)(icliff,,n. iad yn erbyn Dr. AchiUi, y rhai. medd yr UJill'US, sydd )'n c\Thnecld y swm 0 £lo,oon, trD: I1fl<l ydyw y tansgrifiarlal1 o bob gwhid etc wcdt cyrhn?dd £:1000, Fe] cvmhclliad i Yn crybwy)) fod Dr. Nowm.in cisoes wcdt dechrcu df)t"-an ci i' r cytranwyr dr\vy ddy wc,vd vi, ofl',I'Cll CliWy Wtl,:Lll I'll N-l' \N)'IllrloF, tynt.
GWOBRWYO TEILYNGDOD.
GWOBRWYO TEILYNGDOD. Nos Sudwrn, yr 28jin o A\vst, cyfarfu !aws o "ruchwyhvyra gweitiiwyr Penydaren, Mcjthyr Tydft!, yn ngwesty y Netsnn,er swobrwyo Mr. Dafydd 'I'vdfll, '.I'roell-gei-f.? dd yn y gwai:b nchod, ag' ?xaKr a (;hcz,,?t,-eii gwer!.h j.,20, yn arwydd o'u parch iddo, a'r gotkd fydd o'i ymada\Yiad i aro!ygu Meiinau Cwmafon, yn He ci dad yn ng!)yfrai)h, y diweddaf g!odwitvMr.Na!)ianie]Evans. Dt'wiswyd M)'. J. Rhys, Penydaren, i iywyddu, ac wedi cael dystawrwydd, prysurodd i agor y cyfarfod yn y gciriau cantynoi:—GyfeiHion a C'hy(!wtadwyr, Mae yn dcbyg fed y swydf! o gadc'n'dd wed) dyfod i'mrh:)nhcno;ond nathybiedncb maiui(tygPen- yt'.art'n ii! yiiiiyi-chti gwe!l dynion o ran gatluoedd ac amgylchiadau na myti yw yr aches o'r<!cwisiad hwn. Na, medr Penydaren, fei y gweithfcydd ereit), dda: gos dynion o'r gattuoedd disgtciriaf, ac y rca.o wedi (ynnyrchu dynion ag ydynt yn enw, nid yn unig i i'erthyr.ond i'rDywysogaeth; ond meddyiiwyffod ydetjioliadhwn wedieymL'ryd Heo rbyw dyb sydd mown Hawer o'm c\fei)Hon mai rhyw rywcgactti o greadur deuryw ydwyf, ac y galhf fw yn y dwfr yn gysta! as; ar y tir; ac yn wir ni fyddai yn rhyfedd genyf iddynt gynyg pr:m f trwy dan ryw ddiwrnod, a hwn yn ddiau fydd yrolitf; a galtaf eichsioha.unaLninafeichcIustiuubythwedihyny. Beth bynag am hyn, teimlaf yn dra dioichgar am yr anrhydedd bwn, a gwnaf fy ngoren i gynawni dyled swyddau y swydd, ond cyn yretwyfyn uniongyrchul at ddybcn y cyfarfnd, dywedaf nad ocs aehns myned yn 01 cyn beited a'r diluw, i nodi amscr pan yr ystyrid rhywfat)) yn addas i'r gadair,os hyddai yngyfoethog, am fod yrHip Hura! &.c., yn adsain i'r oil a ddy- wedai,dancu ddrwg. Ond,gyf(,-i)Iion,maegcnyti gydiawenhau a chwi yn ngwawriad diwrnod pan y mae fin cyfarfudydd yn cael eu poblogi a dynion mcddyigar, ac y mae yn ofynot hyd y nod i'r gadair fod yn wyJiaùwrns pa beth a ddisgyna o boni a cban y hwnw yma heno, mae yn rhaid i m'nau ofalu pa beth a ddywcdwyf, fe) na bydd cyhuddiad na gwadu yn ofynol yn ol Haw. A dymnnaf ddyweyd wrthych hefyd, cad am- canaf at feithder, am byny dymunaf eich hastud wrandawiad, gan obeithio y bydd y sylwadiu yn adeitadol, ac yn perthyn i'r achos preseuui. Kid oes un pwnge wedi dyrysu cymaint ar ymchwiiion doethion yr ocsoedd diweddaraf, a'r pwngc hwn, sef fod &</tc'/i. y gweithiter YII lryrnlwu, e), .foti </M;<K't'taf<a</ y/t cYl/yddu; ac y mae yr anhawsder gymaint, fel y mae rbai wedi ymoUwBg i ryw greet gyt'ei)iornus,ac i ameu a oes cynydd gwareiddiad ai pcidio, ond pe byddemtiiynfyrounprawf ond yrechos sydd genym mewn Daw yma heno, mae hwn yn ddigonot i broS i'r gwrthwyEeb,am fod gwob:wyo teiiyngdod, a thalu parch i'r saw! y mae parch yn ddytedus, yn rhai o brif arwyddion cynydd gwareiddiad. Yn y rhanfechanycefaisiyranrhydeddowasanaethn yn yr achos bwn, ni allasai dim weini i mi fwy o ddedwyddwch, na chwrdd pawb yn unfrydol ynddo, ac yn dangos fod eu hamcanion yn gy%iir, trw\ goffa ei rinweddau a'i fedrusrwvdd fel yr unig achos o'n cyfraniadan. Nod eryf iawn arall, er prnn ein bod yn ncsu ymlacn, ydyw fod y casgliad hwn, yu ngwyneb eni!II!ai,ynr))agori cymaint aryrhynawnaMthom o'r un natur o'r btaen, yr hyn sydd yn dangos yn amtwg i mi, nad oes na gwasgfa na dim arall, all fygu yr ysbryd rhaorol sydd ar led, i gydnabod rhinauath(.iI\na;')od;acnifYddybyd(ynfymarn i) ond yn ei ddi!!ad magu, hyd nes y gwelir byn yn brif nod i gyrchu ato. Mae y casgtiad hwn yu ddiau wedicyrhaeddynmheUtnhwnti'ndisgwyliada.u, yn ngwyneb yr amser byr oedd genym i\v wneud, cyn ymadawfad eincyfaiU parchus, acaryrystyr- iaeth hefyd nad oeddem yn appeiio at yr hoU waith; ond na ehamddeaHed neb oddiwrth byn, fod un am- heuaeth ynom na fuasai y rhan aralt yn cydweith. redn, ond barnasonj fed appeliad at y rhai ag y mae wedi bod fwyaf yn eu plith, yn sierach prawf o gydnabyddiaeth ei deiiyngdod. Dywedai un hen" I' parchusyneinmysg.ybuasaiynwfUKandtio fd! roddi arian atddantbn dyndrwg nadyn da o'n mysg; ac yr ydym vn cyduno ag ef, ond y pwngc sydd heb ei ateb yw, Pwy sydd i'w dobyn? Anmhosibi braidd yw cael Ile i (itlyDi,-n drWj.ond ymaef(jd ein cvf,,lill l,n cael Ile, a Ile gwell, gol,g ,ir sefvUfa ariano),yn brawfo' i ddaioni a'i pvnydd mewn eymeradwyaeth. Nid ariau i'w ddanfon ymaiti) y'm niyngasglu,narhoddiddoamftned,o)idtann ptyfyn yr ydym i'w ddenu yn o), pan wncler ei sef- yUfayngyfarttttmewnehY. AmcaneincynuHiad hcno yw anrhegu Mr. I.ewis a? Oriawr aur, a Chad- weno'rundcfnydd,fcI c';dDabyddiaet))o'nhys'yr- iaeth o'i ddefnyddicideb yn ein phth, au amiygiad on hiraeth am ei g"i. Ond hwyrach fo.i rhyw un a)nofYn, Paharn y pH;)od\Y:<ar()'iawr,nt.'u!r<t/t/t,a chadwrydd, neu giitti-d, iddo ? We], mc<!dw i yr ydym nas gatlwn bennodi ar ddim mwy cyfaddas i ddangos ein hamcan, am y dywed yr et.wog Sterne y "dy)ai dyn, fct oriawr, gaet ei wcrthfawrogi am ei gerddfd- iad," ac nid yw dyn, heh amcanat iesoliei gyd- ddyn!on,yn fynhy') i, ddim Ilmgen na fwn wold. ddiftrwyth,yn!nct)!ucadw amser. jSiaddewisasoni un llltl' tT da!ll:os punIc!> y eyfljllgann:h oetid rh:in- om, a gwerth ei wasanacth i 1eistr a Hydffed y g¡l(!WCII hetyd yn ei fy-iych àduf}'a o'r II!H:t:b parchus sveld cr ar nc edryched Hr)' t}reh )}!dùi teLar_"}ddil1niau Qr lP.- ddihyniad sydd gan refst)-, gornc]]wytiwr,a g-\Tclthlwr, a!'engnydd,a'ruudcbadd\)aifod)hyngddynt,&u f<!d yn.wilYIi[!Í:¡¡¡ un dnreh Yli dilh\ytl](; ) h(;ll WIÙ- wen. Ca.ffc([hirocsifedd!a))uf;in)hodd n)cw.) beddwch, dfd\Yy'!dyd, a iiawnder; a bydded yr oriawr ar gnel i blant ei h!ant, ac i'w plant hwythan, er eu cymheH i yinddwyn ft-! dynion, ac i rtld yn ddefnydd- iol yn eu dydd a'u cfnhedjaeth, ac yn brawf nad eUir cerno ar tedd Mr. Dafydd Lewis,— "Gwarth ydyw mar.w hebnebyn dwynhiraeth, A phaw b yn anghoSo ar fyr ein bodotaeth." Arwyddnyd cryn dd<rbyniadi'raraeth,ac yna y cadeitydd a atwodd ar Mr.J. Hopkins i ddwyn at)an yroriawra'rgadwenyspltnyddd, prynedig gan Iir. Jenkins, oriorydd, Merthyr; a gaiwodd y cadeirydd 1\1' Mr. Capstick, arianytld y gwailh, i arwisgo Mr. t.ewis, yr hyn a wnaeth, ar oi araeth fer, ond cynwys- f,t"r, vii tnfilitli taranauogvmeradwyaeth. Uuasai yndda genym gotnodi araeth yrarwisgydd, ond methem ei ehtywed oM, o herwydd y tyrru i weled y Cododd Mr. Lewis, ac atebodd yn y geiriau a gan!yn:—GyfeiHion a Chydweithwyr.—Er fy mod yncodi danyrargramaddyfnafo'rdiolchgarwch dyiedus i chwi am y modd rhagl)roly daethoch aHan i amiygn eich teimtad gwresog ataf fi, <to mae y fath faes eang wedi ei agor o'm blaen, fe) nas gwn pa 10 yngyntafi'wdroedio. Mewndyicdusbarchi'mt diwcddar aijr))v(lutltltis O't]{)gwyr, cu teilwng oruch- wy)wyr,act)witi)au,rhaidinnddyweyd n<ldana&(:i ond pHthau pwysig iawn fy nwyn i'r penderfyniad presenul; ond mae rhwymau tynion perthynas, gweit tal inn fy iiafur, yn nghyd a cham yn miaen mewu ymarferiad a gwneuthuriad haiarn, yn bethau nad anwn,hcb wcithreduyrunmoranghynawnacan- nnct!), rynyg eu g%vrthbtvyso. Gwedi dyfod yn awr i'r penderfyniad oymadaet, nid oes dim a aUai weini i mi fwy o hyfrydwch na'r tir sydd genyf i gredu fy mod yn ymadae) yn heddwch a pharch fy nghynog- wyr, eu goruchwylwyr, a chwithau, gan ddcisyfeich derbyniad o'm dio!chgarwch gwresocaf am y nod uchet hwn 0'ch cymeradwyaeth; ac erein bod yn cat-) ein gwahanu 'ynawr oddiwrth fin gilydd, eto byderaf na fydd i rwymau ein cyfeiltgarwch fyth iaesu." Gwedi i'r bloeddiadan o gymeradwyaeth ostegu, aeth M).J Hopkins. argaisycadeirydd. a'tttyaau oddiamgyich yr ystafell, i'w harddangos i'r tansgnf- wyr, pa rai a gwbl foddhawyd yn newisiad y pwyfi- gor. Treuliwyd y gweddiU o'r eyfatfod mewn Hawenyddachvdgordiad;acynnthI)thyMwydd- destnn'an, rhoddwyd Mr. D. Lewis, y cyia])! ymad- aw(d; B. Martin, Ysw., a goruchwytwyr Penydaren; y Wcstves, &c.; ac wedi taiu diolchEarwch i'r Hywydd a'r Is-lywydd, ymadawyd yu brydferth a boddtongar.
MANION CVMREIG.
MANION CVMREIG. Yr ydym yn deaU fod persouiaeth Llanrwst yn awr yn wâ, ac uad ydY' yn hysbys byd yn byn pwy a ddewisir i w Hcnwi. Caniatawyd 73 o drwyddeda)! i wcrthu diodydd meddwol yn Ncuadd Caernarfon ddydd Llua wvtbnos i'r diweddaf. 'Wythnos i neithtwr. traddododd M)-. Hug)i Ijbvd. ccnHdwr o Lnndan]. Ddariith yn Nhapel Engcdi. Caernarfon, ar SefyHfa. Foesol a Cbt-ef- yddol y Cymry yn y Brifddinas. Wythnos i ddydd Sul diweddaf. easg-lodd y Trnfnyddion Calfinaidd yn Nghaernarfon -64.0 at f Gvmdeithas Genadol. JJellll.n fr..r) Fos Men-ion wedi tahl ymwehad yn ddiwoddar i I'an,,(, <<yQnrfon, Tre'madoc, a Dolgellau, ac i drigoUon y val1l1uul ,lQf\cdd gael eu bodcibati yn fawryn swn ei pheronaet'i. Yr wythnos o'r Maen, cynaliwyd cytarfod mewn Ysgoldy Cenedlaethol yn )nht\vyfCcm\w, ar run SofydHad 'y Mud ar Byddar ya NghyuJrl1, pryd v casg!wyd .f2 ,s. He. at yr achoa, ac y dprbyn- lwyd y rf1.sg\Hltlau 0eddys wcelt eu gwnelld at yr achos yn ystod Y .¡(ldYI1. Cyflwynodd Miss Anne Bridge .Sl 11s. J r JI'YSlJ.f". ac ei-eill symau !!ai. Wythnos i ileitlliwi', eynrliodd t-I,itb,, 1 T b 1 "'( Cl us (,oraw l y Tabernad, Aberystwyth, ar ran y Gymdeithas Lenyddol yn y He. Am- Gogcrddan a Nanteos eu carcd- igtwydd mewn modd anrhydeddus er cyrhacdd yr atncan mewn golw(y Pyn)<hQEfno3 i ddydd Sadwrn diweddaf, darfu i Sais o yrnrldangosin"d g'olygus, tua ;)tl'. '< m. o dMi- dr.i. gw:tUt a. chcrnnew dunn, Hygaid Hwydion, ya gí\¡sgo diHad duon, yn gwai-oi-vniti wi-tli gt'l'd(h'd, an yn tynu at ?0 oed, ymweled p nrda! nr'd<! Cftpe! Curig. f). Phentre'foftas. Newidiodd fli .E10 yn v ]!e a pnwvd gvntaf, a bil .Co yn vr olaf, wpdi eu fftigio a)' Ariandy Lloegr; ac efe a Ruthyn. ac od.Uyno rhachet'n' t'r Wyddgmg. Gochekr cf.