Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
..Y SENEDD.
Y SENEDD. (Far hcid or rhifyn dire Idaf ond un.) Mkeithsgrifau cyhoeddus.— Y n Nhy'r Arglwyddi, gill unrbyw aelocl ddwyn i mewn rcithsgrif, end yn Nhy y Cyffredin y mae cynvgiadau am ganiat- ad i ddwyn rheithsgrifau i mewn yn fynych yn cael 6u gomedd. Yr amser cyffredin i wrthwynebu rheithsrif yn ei fynediad trwy'r Ty, ydyw ar ei hail ddarlleniad, pryd y bydd ei boil gynwysiad yn ad- tiabyddus, ac y gellir ystyried ei hegwyddor a'i heffaith cyffredinol. Wedicael caniatad i ddwyn rheithsgrif i mewn, y mae aelodau neillduol yn cael eu gorchymyn i'w darparu, y rbai ydynt gynygydd a chefnogydd y cynygiad ac weithiau y mae ereill yn cael eu hychwanegu atyut. Ynaymaj yn cpd ei dwyn i mewn a'i darllen am y waith gyntaf, a phenodir diwrnod i'r ail ddarlleniad, a gadewir bob amser ddigon o yspaid i argraffu a lledaenii y rheithsgrif. Dywedwyd eisioes mai nr yr ail ddarlleniad y cymerir y cyfieustra yn gyffredin i ddadleu rheith- sgrif sydd y pryd hyny yn cael ei dadleu, ac os bydd yn cael ei chymeradwyo.cyflwynir hi i bwyll- gor o'r holl Dy, neu ynte i bwyllgor penodol, i ys- tyried ei gwahanol adraniadau a'i manylion. Nid ydyw pwyllgor o'r holl Dy yn ddim amgen na'r Ty ei ban yn eistedd, a'r Llefarydd wedi gadael y gadair; ond gan ei bod yn rheol y gall aelodau siarad mor fynych ag y gwelont yn dda mewn pwyllgor, yn lIe cael eu cyfyngu i un araeth fel ar amserau eraill, y mae yn bur fanteisiol i ystyried a dadleu ar fan bethau y rheithsgrif. Y mae'r ar- feriad o gyflwvno rheithsgrifau o natur dyrus i bwyllgorau neillduol, wedi bod ar gynydd yn ddi- weddar, a geliid yn ddib rygl ei gynyddu eto. Y tnae llawer o reithsgrifau ag y mae lluaws mawr o'r aelodau yn anwyoodus yn nghylch eu natur, ac y mae sylwadau y cyfryw yn ddiamheu yn cael eu gwrando gyda llawer iaw.i o anniddigrwydd, ac y mae hyny yn achosi i laver iiwn o sylwadau ac awgrymiadau da gael eu colli. Trwy adael y cyf- tyw reithsgrifau i bwyllgor neillduol, gallai aelod- au y Ty yn gyffredinol fyned yn mlaen gyda rheithsgrifau o ddvddord-b mwy cyffredinol, tra y bydd gorchwylioa ereill o lawn cymaint o bwys efallai yn myned yn mlam ar yr un pryd ac y tnae gan y Ty bob am-er gyfleustra i adolygu gwelliadau a gynygir gan bwyllgor. Cyn i reithsgrif fyned i'r pwyllgor, y mae bob amser leoedcl gweigion (blanks) ynddi i'w llenwi a dyddhidau, swm y dirwyon, &c., y rhai a lenwir y pryd yma. Y mae rheithsgrifau o bwys mawr yn ami yn cael eu pasio ddwywaith neu dair drwy'r pwyllgor. Wedi i'r rheithsgrif fyned trwy'r pwy11- gor, y mae yn cael eidwyti i fynu gyda gwelliadau y pwyllgor, ac yn cael ei gosod o flaen y Ty, y rhai a gynieradwyir fel y gwelir yn dda. Os bydd llawer o ddiwygiadau, neu welliadau yn cael eu gwneyd yn y rheithsgrif, y mae yn gyffredin yn cael e bail argraffu cyn i adroddift.d y pwyllgor gael ei gymeryd o dan sylw. Wedi cytuno i'r ad- roddia 1, gorchymynir i'r rheithsgrif gyda'r gwell- iadaa gael ei hysgrifenu yn eglur cyn iddi gael ei liail d iirilerl. "Gwnacthpwyd cynygiac1 yehydig o amser yn ol, ond yn aflwyddianus, i ddiddymu'r arferi:;d o ysgriffuiu rbcithdjrifau ar femrwn, ac yo lie hyny i gymeryd copi argraffeiig c boui wedi ei llawarwyddo gan ysgrifydd y Ty, yr hyn a faasai yn at-jb pob dyben yn gj'3tal a'i liysgiifenu ar femrwn. ) Y mae trydydd darlleniad rheithsgrif yn bwngc c bwys mwr, pryd y bydd yr holl fesur yn cael fci adolygu, ac y mae'r Ty yn peuderfynu ar ol gwneyd y gwelliadau a wnaethpwyd, a ydyw'r rheithsgrif ar y cyfan yn gymhwys i'w phasio a'i gwneud yn ddeddt sefydlog. Nid ydyw'r cynyg- iad fod y rhoithsgrif hon i gael ei phasio," yn ddim amgen na ffurf; ond y mae engreifftiau wetli cymeryd lie, pryd y gwrthwynebwyd y cyn ygiad hwnw, a hyny yn effeithiol. Y mae teitl y rheithsgrif yn cael ei benderfynu yn ddiweddaf dl. Y mae yspaid o rai dyddiau' yn gyffredin yn cymeryd He Ihwng pob symudiad effeithiol ar y rheithsgnf, and os bydd acbos neillduol am frvs, a dim gwrthwynebiad, y mae'r yspeidiau hyn yn Cael eu hebgor, a chaniateir i'r rheithsgrif basio drwy ei boll symudiadau ar yr un dydd. Y mae'r hysbysiad hwn am symudiad rheithys- grifau ya gymhwys i'r ddau Dy. Y mac, pa fodd bynag, wahaniaeth bychanyn nheitl rheithsgrif tra yn Nhy yr Arglwyddi, lie y mae yn cael ci galw bob amser yn Act," pa un bynag a fydd wedi turddu yno, ynte wedi dod o Dy y Cyffredin. Wedi i'r Gyffredin basic rheithsgrif, y maent yn si danfon i'r Arglwyddi gvdag un o'u haelodau eu huuain, gyda'r hwn y bydd dim Hai nag wyth o aelodau ereill. Y mae'r Arglwyddi yu danfon rheithsgrif i lawr i dy y Cyffredin gyda dau o Masters in Chancery, oddieithr iddynt fod yn dwyn perthynas a'r goron, neu y teulu brenhinol, pryd y danfonir hwynt gan ddau farnwr. Rheithsgrifau Lleol neu Berso;tol.-NV rth drin y rheithsgrifau hyn, gellir ystyried y Senedd fel yn gweithredu yn farnol yn gystal ag yn ddeddf- wneuthurol. Y mae manteision a hawliau gwa- hanol bleidiau, ac amddiffyniad y cyhoedd, i gael eu hystyried. Mae yn rbaid cymeryd gofal, wrth gyflawni rhyw amcan buddiol, na fo neb yn cael cam. Rhaid gofalu rhag fod personau o dan ritb gwneud lies i'r cyhoedd yn amcanu at eu lies eu huuain. Rhaid gofalu am bawl y tirfeddianydd a'r dyn tlawd wrth basio rheithsgrif i gau tir cy- ffi-c d tn. Mown gair, wrth basio rbeithsgrifau personol neu leol, y mae materion cynifer o wa- hanol besonau yn y chwareu fal y mae yn rhaid i'r Senedd weithredu fel barnwr i beuderfynu rhwng pob plaid. Y mae'r ymchwiliadau sydd yn angenrheidiol eu gwneud er mwyu ponder fynu yn nghylch rheithsgrifau anghyoodd yn rby eang i gael eu gwneud gan yr holl Dy, ac am byny y maent yn cael eu cyflwyno i bwyllgorau. Er mwyn atal personau rhag cael eu gwneud yn ddiarwybod, y tnae rheolau sofydlog y Ty yn gofyn ar fod i ry- buddiadau neillduol gael eu gwneud (i'r cyhoedd drwy hysbysillJ yn y newyddiaduron, ac i bersou- I au y mae a wuelo r rheithsgrif a liwynt, drwy ry- ) budd personol) o'r bwriad i ddeisebu'r Ty. Y peth cyntaf y mae'r Ty yn ei wneud gau hyny, ar 01 derbyn y ddeiseb, ydyw chwilio pa un a ydyw'r rhybuddiadau hyn wedi cael eu gwneud, ac a gyd- ymffurfiwyd a'r holl reolau sefydledig ereill sydd ofynedig. Y mae'r ymchwiliad hwn yn cael ei ymddiried i bwyllgor, yr hwn sydd yn cyflwyno ei adroddiad i'r Ty. Hyd yn ddiweddar, yr oedd yn arferiad i'r Llefarydd ddarparu "rhestrall" o'r aelodau, y rhai ooddent i Ifurfio pwyllgorau ar reithsgrifau anghyoedd, yn dwyn perthynas a Siroedd neillduoi, yn y cyfryw fodd fel ag i uno nifor neillduol o aelodau yn dwyn cysylitiad a'r He, a chynrychiolwyr yn ddigon pell o'r lie i fod yn rhydd oddiwrth bob dylanwad llool. Yr oedd pob un o'r rhestrau byn yn cynwys dros gant o aelodau, ac yr oedd unrhyw bump o honynt yn ddigon i ffurfio pwyllgor. Yr oedd y dull hwn yn ago red i lawer iawu o wrthwynebiadau. Yr oedd niter y pwyllgor yn rhy fawr i wneud yr aelodau Unigol yn gyfrifol am eu pleidlais. Yr oecldent vn cael eu cymbell i bleidleisio gan bleidiau gwahan ol, heb wneud un ymchwiliad i'r naill ochr neu r liall, au weithiau ymdyrent i ystafell y pwyllgor, a Ilwyddent i dioi penderfyniadau y rhai oeddent t wedi eu gwneud gyda'r dyfalwch mwyaf. Arwein- lodd y drygau hyn i gyfnewidiad yn v drefn. Y mae pob deiseb am reithsgrif anghyoedd yn awr yn cael ei chyfeirio at yr un pwyllgor ncillduol, yr h wn a benodir ar ddechreu y Senedd dvmhor 'a'r hwn sydd wedi ei gyfansoddi o aelodau medrns- I nvydd a chyrnhwysder y rhai sydd vn eu cyfadd asu at orchwylion neillduol y pwyllgor. Er mwyn ( hyrwyddo eu gweithrediau, y maent yn rbanu eu 11 hunaiu i bump neu chwech o isbwylb°T0rau. U Yr holl adroddiad y mae'r pwyllg0 yn ei wnevd ydyw, pa un a gydymffurfiwyd a'r rheolau sefVdlo^ ai peidio. Os yn gadarnhaol, rboddir caniat^d ar uuwaith i ddwyn y rheithsgrif i mewn; ond os i'r gwrihwyneb, y mae'r ddeiseb yn cael ei chytlwvno i bwyllgor arall, yr hWIl hetyd a beuodir ar ddech- reu y Sencdd-dvinhor, gorehwyl yr hwn ydyw ehwiiio i mewn i amgylcbiadau yr achos, ac ad fodd eu barn mewn perthynas i r priodoldeb o beb gor y rheolau sefydlog, o fyny rhybuddiadau new- yddion, neu osod telerau newyddion. Os pender- fyna'r pwyllgor hwn nad ydyw'r pleidiau yn haeddu unrhyw dynerwch, y mae y Ty yn alluog er hyny i liniaru y rheolau sefydlog, gan nad ydyw mewn un modd yn cyflwyno ei awdurdod i arall; eto mewn ymarferiad, y mae adroddiad y pwyllgor yn derfynol ar y mater. (4wneir ymgais weithiau i ddirymu -y cyfryw beuderl'yniad, end yn auaml iawn y llwyddir. Pau na fydd dim yn digwydd i fyncd ar draws rhwyddfynediad rheithsgrif, y mae yn cael ei dar- llen y waith gyntaf; wedi hyn, y mac yn rhaid i dri diwrnod clir fyned heibio cyn yr ail ddarllen- iad, ac argreffira rhoddir hi yn uwylaw yr aelodau yn y cyfamser. Yna mae egwyddor y rheithsgrif yn cael ei hystyried fel mewn rheithsgrifau cy- hoeddus, p.c os bydd y cwestiwn o ail ddarlleniad yn cael ei gario, y mae yn cael ei gyQwyno i bwyll- gor neillduol. Os bydd y rheithsgrif yn cael ei gwrthwynebn, y t-ono yu cael ei chwilio a'i phrofi. yn fil-nol yn y t,\i'J'¡¡i°f; drisebftu yn ei herbyn 1 r [y. a chyfeirir hwynt at y pv/yllgor, y rhai sydd yn gwrando ar ddadiouwyr, ac yn holi tystion. Nid ydyw egwyddor y rheithsgrif mown un mOlia yn cael ei benderfynu drwy yr ail ddarlleniad, oblegid y mae'r rhagyraadredd (preamble) vn cael ei ddadl- eu yu y pwyllgor; ac os penderfynir nad ydyw wedi ei brofl, y mae terfyn ar y rheithsgrif. Gor- chymynir i'r rheithsgrif orwedd ar y bwrdd, ac yn gyffredin nid oes sylw pellach yu cael ei wneyd o boni. Os bydd y pwyllgor yn caniatau fod rhagymad rodd y rheithsgrif wedi ei brofi, y maent yn myned yn mlaen i ystyried y rheithsgrif o adran i aclran. Mewn rheithsgrifau i roi bawl i wneyd rheilffyrdd, mae cynifer o sediau ar ba rai y dichon y methir profi rhagymadrodd y rheithsgrif, a chyuifer o bethau ar ba rai y dylai'r gwyllgor gael hysbys- rwydd cyn y gellir dod i bcnder fyniad teg, fel y sefydlvvyd rheol yn 1S3G, ag sydd yn rhwymo'r pwyllgor i wneyd adroddiad mauwl i'r Ty. Pan dderbynir yr adroddiad, y mae'r Ty yn awr yn hysbys o'r prif resymau dros y mesur; mogys hyd y llinell, costau tobygol ei ffurfiad, y cyllid a ddis- gwylir a ddaw i mewn, yr anhawsderau yn ei gwneuthuriad, a'r holl fanylion. Nid ydys yn gwneud hyn yn bresenol ag un math o reithsgrif- au anghyoedd, ond y rhai ergwneud rheilffyrdd. Dywedwyd fod rheithsgrifau cyhoeddus weith- iau yn cael en cyflwyno i sylw pwyllgor penodol, ond rhaid i'r rhai hyn basio drwy bwyllgor o'r holl Dy. Y mae rheithsgrifau anghyoedd yn cael eu cyflwyno i bwyllgor neillduol yn unig. Y mae rheithsgrifau anghyhoedd yn cael eu cyflwyno i bwyllgor neillduol yn uuig. Y mae rheithsgrifau er caei liythyrau ysgar, hefyd er yr lleg o Chwef. 18)O, yn cael eu cyflwyno i bwyllgor penodol, yn gyfansoddedig o naw o aelodau, yu lie i bwyllgor o'r holl Dy fel cynt. Yn Nhy yr Arglwyddi, pan na fydd rheithsgrif anghyhoedd yn cael ei gwrthwynebu, cyflwynir i gadeirydd sefydlog y pwyllgorau, a gall unrhyw rai o'r Arglwyddi fod gydag ef, ond pan y mae rheithsgrif i gael ei gwrthwynebu, y mae'r pwyll gor ar reolau scfydlog y Ty, yn chwiho a ydys wedi cydymfFurifo a'r rheolau sefydbg hyny; ac os byddis, y mae'r rheithsgrif yn cael ei chyfeirio i bwyllgor o bump, y rhai a benodir gan bwyllgor sefydlog o bump o Arglwyddi, i'r rhai yr ymddir- iedir yr holl ofal o ddewis pwyllgorau ar reith- sgrifau a wrthwynebir yn ol amgylchiadau yr achos. MEDDYLIWR I
ESGOB EXETER A'R GYFFESGELL.I
ESGOB EXETER A'R GYFFESGELL. I Ar y chweched o'r mis hlVn, danfonod 1 y Parch. G R Prynne, o Eglwys Ht. Peters, Plymouth, drachefn at ei esgob, sef Henry Phillpotts, yn ei hyspysu nad ydoedd wedi bod yn gwneyd ar- teviad o ddysgu personau i edrych ar gyffesu feI dyledswydd reolaidd, neu fel rhall o d iysgvblaeth rheolaidd bywyd Crist'nogol; ac yn gofyn os elai rhyw un ato ef yn wirfoddol i gy" fl.'su, a fyddai yn iawn iddo omedd i'r cyfryw. Dywed yr esgob mewn atebiad, gan nad ydoedd yn ystyried fod Eglwys Loegr yn gwaliardd derbyn cyffesiad y rhai hyny sydd ynei ystyried yn ddyledswydd reolaidd, nid oedd yn cymeryd arno i wahardd y Parch. G. R. Prynno i wneyd hyny. Y mae'r hyspysiad hwn oddiwrth un yn dal swydd mor nchcl ag esgob, I wedi tatlu braw neiUduol yn meddy'iau y rhai hyny a edryehant ar y gyftesgell fel un o hynodion mwy- af gwarthus Eglwys Rhufain, ac a arferant eu holl hyawdledd i bregethu yn ei berbyn. Y mae y Parch H. Stowell D.D. o Fanchester, mewn llyth- yr i'r lIIorllillg Herald, yn galw ar yr offeiriaid a'r lleygwyri Ifurfio a llawarwyddo ardystiad yn gwadu gyda digofaint yr esponiaft bwnw, yr hwn pe yn wir, a wnai y Diwygiad Protestanaidcl yn oferedd, ac ymadawiad o'r Eglwys Sefydledig yn ddyled- swydd. Y mae befyd yn cynghori fod deisebau yn cael eu danfon at y Frenines a'r Senedd, yn erfyn ami na fo'r Glwyseisteddfod yn cael caniatad i eistedd. Y mae un papur yn hyspysu mai bwriad Archesgob Caergaint ao offeiriaid ereill, ydyw dwyn aehos Esgob Exeter a Mr. Prynne i'r llysoedd eglwysig. Druaiu oeddent, ni chant nemawr o gyfnerthiad i'w hachos oddiwrth esponiad cyfreith- iwr ar yr erthyglau a'r rubric, &c. Y mae'r Times am ddydd Sadwrn, yn cyhoeddi llythyr oddiwrth Esgob Exeter yn achos Mr. Prynne, wedi ei gyfeir- io at y Parch. H. A. Greaves, gyda golwg ar hys pysiad yn y West of England Conservative, mewn perthynas i haenadau y dywedir i'r gwr hwnw ci wneyd y nos^aith o'r blaen mewn cyfarfod yn St George's Hall, yn Stone-house, pryd y pasiwyd y* penderfyniad canlyno1 yn unfrydo! Fod yr arfer- iad o gyffesu fel ei carir yn mlaen yn Eglwys St Peter, yn groes i athrawiaeth, arferiad ac yspryd Eglwys Loegr." Y mae'r Esgob yn sylwi fod y penderfyniad hwn yn gyhuddiad noeth yn erbyn y Parch. G. R. Prynne o droseddu cyfreithiau yr Eglwys, ac y mae yn galw arno (sef y Parch. H. A. Greaves) i ddefnyddio y moddion angenrheidiol er profi gwirionedd ei gyh uddiad, a dywed yn mhell- ach, y gwna efegymaint ag sydd yn ei allu i gael prawf teg ar yr achos, un ai yn yr Eglwys-lys, neu gael dirprwyaeth o ymchwiliad fel y gwelo Mr. Greaves yn dda. Mewn cysylitiad a'r achos hwn, gallwn hyspysu fod argyhoeddiad cryf yn meddyliau llaweroedd y dyddiau hyn, y bydd i'r Llywodraeth ganiatau i'r Eisteddfod Eglwysig drin materion yr Eglwys. Yr ergyd drymaf ilr Egiwys Sefydledig, fel y cyfryw, vn ddiau, fyddai i'r Maid uchel Eglwysig allu llwyddo i gario eu hamcan yn hvn. Y mae'r Times yn gwneyd y sylw canlvnol ar y mater," Y mae hyspysiad wedi ein cyrhaedd, sydd, yr ydym yn meddwl, heb fod yn hollol ddisail, sef bod Ar gl wydd Derby a'i gydweinidogion wedi penderfynu cynghori ei Mawrhydi i ganiatau i ddau Dy y Glwyseisteddfod i eistedd i drin achosion yr Eg lwys, ac o ganlrniad y bydd i'r drwydded freninol gael ei rhoi allan, yn rhoi gallu i'r eviintillitidatt eglwysig hyny i drin y cyfryw faterion a roir o'u blaenau. Yr ydym ni ein hunain, ac y mae'r wlad mor anmharod i'r fath hyspysiad, fel rsai ein tnedd cyntaf ydyw cwestiyno gwirioncdd yr hyspysiad am fesur mor annocth a sydyn; oblegid os oes gwir- ionodd Vo y llwriadan hyn o eiddo'r Llywodraeth, nis gallwn ddychytnygu am uurhyw weithred neu fwriad mor beryglus i ghvys Loegr, neu fwy croes i drefn a thavvelwch cymdeithas"
LIVERPOOL. -I
LIVERPOOL. I LLVFRGELL RYDD i BAWN -NIR(' yn hyfryd iawn genym allu hysbysu fod y Llyfrgell lion o'r diwedd wedi cael ei hagor. Dygwyd y mater gyntaf o flaen y Cynghor Tret'ol, yn Ebrill, 1850, gan Mr. Picton; a plienodwyd pwyllgoi, i chwilio i mown iddo, yr hwn a adroddodd yn ffaft-iol i'r cynygiad. Ond o herwydd anhawsderau, ni wnaethpwyd dim yn effeithiol. Y flwyddyn ganlynol, symbylwyd y pwyllgor trwy dderbyn cynygiad oddiwrth larll Derby, yn datgan ei ewyllysgarwch i roi i'r dref ei gasgliadau o adar, &c., wedi eu hystwffio, os byddai i greirfa gael ei chysylltu a'r UyfrgeH. Mae'r casgliad hwn, meddir, yn rhagori ar un yn y deyrnas, os nad yn y byd. Prynwyd adeilad lied belaeth yn Duke sire at; a chaniataodd y Cynghor Trefol l Gymdeithas gael ei ffurfio, i'r dyoen o gasglu arian i brynu liyfrau. Lhvyddwyd i gasglll fel byn dros dri chant ar ddeg o bunnau ilIao'r Cynghor Trefol wedi gwario yn agos i chwe mil o bunnau ar y Llyfrgell eisoes; ond nid oes un ddimai o'r swm hwn wedi myned at brynu liyfrau! Gellir gasod tretli. ysgafn at wasanaeth y Llyfrgell os bydd angenrheidrwydd. Cynwysa'r Llyfrgell yn hi-esenol ddeng mil o lyfrau, a bwriedir pry nil pedair mi) eto yn nghorffy flwvddyn hon. Nid oes caniatad i fyned a llyfr allau o'r ystafell eto, ond bwriedir sefydlu llyfrgell i'r pcrvvyl hyny mewn cysylitiad a'r un bresenol mor fuan ag y bo modd. Talasom ymweliad a'r Llyfrgell ychydig o ddvddiau yn ol, gan ein bod yn dymuno cyfeirio at lyfr nad oedd yn ein meddiant. Synwyd ni wrth ganfod yr ystafell pang yn orlawn o ddarllcn wyr, lluaws o honynt yn weithwyr cyffredin ag oeddeut yn ddiau yn cael y cyfleusdra i ddarllen liyfrau vrhai, o herwydd en pris ucliel, na fuasollt byth yn cael hyny oddieithr drwy foddien fel hyn. Wedi i ni chwilio'r Rhestr (Catalogue), dwsin o ba rai sydd yn gorwedd ar y byrddau, am y llyfr y dynuinem ei weled, a chael oi fod i mewn, rhodd- wyd papur bvchan yn ein dwylaw, ar yr hwn yr oeddem i ysgrifonu enw y llyfr, ei rif, a'i ddos- barth, yn y Rhestr, a'n heaw a'n preswylfod ein hUllam; RC y na, wedi rboi y papur hwnw i'r Llrfr ge ) -1 estynid y llyfr yr oeddem mor awyddus 1 W wcied, a chaotn eistedd yno hyd y dymunem I yn ei ddarllen. DymUnotn Rvngbori gwyr ieu- airige y (ii-ef honi wneyd dcfnvdd mawr o'r Llvfr gell. Os na tydd rhyw lyfr a parent ei weled yn en meddiant gallant ond oclirl ei gael yn y Llyfr- j gell hon, a threulio oil nosweitilia ii yn ei efrydu. I
[No title]
Pan oelid meÙ¡l,jï£ yn rhoddi i dLlyn Pan oedd meddy? vn rhod(U cv hor j fl(I" vn gwk-dig, ys-nfenodd y pethau a Kymerai ar bapyr, a dywedai wrth y dyn." byddwcli siwr o c'vmervd I hwn,'gan fed,lwl y cyfl'cri a archai. Ond camdde- allodd y gwhuiwr y meddy^, a dyblodd y panvryn i'w wneyd yn bilseis, ac a'i llyngeodd, „ chafUl ei I wrl/dti [Gal asai y fath b..>t!i ddyirwy^dd and nid mor hawdd ydj w llyng-u y .i)WCjl t aar oedd llvn au i y rarJr.) I
A M R Y IV I A E T H, I
A M R Y IV I A E T H, I YMFUDIAETH AC ADDYSG —YN mysg y pethau hyny sydd yn hynodi bywyd Gwyddelig, nid oes yr un yn fwy hynod. na'r ymfudiaeth sydd vn mvned yn mlaee yn barhaus drwy y flwyddyn. Priny cyfarfuasom a neb nad ydyw yn goficlio o herwydd hyn, fel niwed digymysg, gan mai yr ieuainc a'r canol oed sydd yn mvned, a'r hen a'r plant yn cael eu gadael ar ol Afreidiol ydyw i rai ddyweyd nad ydwyf yn cvfranogi o'r gofid hwn, er y galiaf yn hawdd ei ddeall a'i barchu o'm calon, Y mae clirio'r tir mewn dull sydd yn sicrhau cyn- naliaeth y trigolion yn ymddangos i mi fel daioni mawr. Y mae'r hen yn fwy dyogel a cbysurus mewn tlotdai nag y gallant fod yn mysg ansicr- wydd byw mewn bythod Gwyddelig; ac am y plant, yr amddifad a'r ymadawedig, hwynt ydynt obaith y wlad. 0 ysgolion y tlodion, daw corff mawr o bobl ieuainc allau yn bur fuan, gyda syn- iadau newyddion, arferion da, a chymwysderau Vn gwnant vn wladeiudwyr o radd uwch nag a welodd yr Iwerddon erioed. Ond y mae v tirfeddianydd yn edrych gyda gofid ar yr ymfudiaeth bvdrefol barhaus o Cork, Waterford, a Wexford. Y dos barth amaethyddol parchus sydd yn myned allan yn hydref. Y mae canoedd o aroaethwyr, pob un gyda ei deulu, yn talu i ffwrdd y mis hwn am en ciudiad, yr arian y maent wedi ei dderbyn am eu cuydau, ac o ddydd i ddydd y maent yn hwylio ymaith;—yma tad a mam canol oed, a mab ugain oed, a phediar o ferched ieuainc, gan dalu £112 am eu ciudiad i Awstralia; acw gwpl ieaanic gyda thrineubedwar o blant ieuaincyn rhwym i ddyffryn Mississippi. Heb eu hud ddenu gan unrhyw ids, na'u cadw gan unrhyw gytundeb a'u meistri tir, y mae'r cyfryw ddynion yn gwerthu eu cnydau, ac yn myned ymaith, gan dalu eu rhenti os gallant, ac os gwelant yn dda; ond weithiau yn peidio, gan ddyweyd fod y meistr tir wedi cael llawer mwy nag a baeddai o honynt ar y cyfan, ac nas gallant hebgor yr arian hyny a'u cludant hwy p]ant i wlad well. Nid ydym yn siaraxl am hyu fel peth cy- ffredin, ond y mae yn ddygwyddiad rhy gyffredin. Nid ydyw y tir feddiannydd yn caru hyn fel y geliid meddwl. Y mae ymfudiaeth y gwanwyn yn llawn mor gas gan yr offeiriaid. Yn y gwanwyn y mae'r tlodion yn ymfudo, a'r tlodion ydyw pobl briodol yr offeiriaid. Y mae'r offeiriaid yn dod fwy fwy yn un o feichiau trymaf y tlodion. Y maent yn codi eu prisiau am gyffawniad eu swyddau fel y mae nifer eu praidd yn lleihan, ac nid yw hyn yn ddiau yn ychwanegu y cymhelliadau i'r rhelyw aros. Y mae'r tal i'r offeiriaid am briodi wedi ei sefydlu yn 10s,; ond y maent yn awr yn codi £1. A hyd yn nod felly, y mae eu derbyniadau yn llawer llai na chynt; oblegid yr oedd yr arferiad o ddanfon y plat o gwmpas yn dwyn cymaint o ddeng i ganwaith yr hyn a geir am gostau priodas yn awr. Byddai offeiriaid weithiau yn cael can punt oddiwrth y plat. Y pryd hyny yr oedd yr offeiriaid yn cachveu eerbydau Y mae mab a merch ieu- augc yn awr yn gorfod benthyea yr arian i dalu i'r offeiriad am eu priodi. Tynwyd sylw boneddiges yn perthyn i'r Crynwyr yn ddiweddar at y gormes o godi cymaint eddiar y rhai ooddynt yn gorfod benthyea yr arian, fel y darfu iddi ysgrifettu at yr offeiriad yn yr achos. Gwnaeth atebiad anunion gvrdw1, a mynodd ei buut gun y ieuangc. Gahvodd y foneddiges ar yr esgob, a dy wad odd j hwnw mai y swm pviodol ydoedd lOs" sof ;)9. iddo ei hun. Pa fodd bvnag, ni wnai yr offeiriad ildio, a chafodd y bunt. Nid yd- yw y cyfryw ddynion yn caru gweled yr ymfud- iaeth yn y gwanwyn, pryd y bydd gwiadeiddwyr ac amaetlnvyr tlodion yn diangc odditan eu dy- lanwad i wlad lie nad oes tyhvythau teg, lie na chlywant bersouau yn cael eu melldithio oddiar yr allor, a He y byddant yn sicr o un ai troi yn Bro- testaniaid, neu ynte ysgrifenu adref i ddyweyd pa mor gymaint haws ydyw byw yn Babvdd yn yr America nac yn yr Iwerddon.—Liythyrau or Iwerddon yn y Daily Neics. ANONE3TRWYDD Ely LLY30EDD EGTAVYSTG. Nid Mr. Moore, am yr hwn y rhoddasom fvr hanes yehydig amser yn ol, ydyw yr unig un sydd yn cael ei gyhuddo o dderbyn arian am waith na chyflawn- wyd mo bono eriocd. Yr hyn a ganlyn sydd ddy- fynia l o dystiolaeth aro'vgwr y dreth ar gymun- roddion :—"Y mao o ddeg ar hugain i ddeugain o amgylchiadau wedi dod i fy ngwybyddiaeth i yn y llysoedd eglwysig yn y Sir lIe yr yspciliwyd y cyllid o symiau mawrion gan y Cofrestrydd neu Is-gof- restrydd, y rhai a dderbyniasant oddiwrth gymun- weiuyddwyr swm digonol i dalu y stamp ar brawf- ebion (probates), ac a omeddasant yn wirfoddol i ddefayddio y stamp, trwy yr hyn yr yspeiliwyd cvllid, ac yr ym Idifadid y cymunwoinyddwvr o'r dyogelwch bwnw y gallai y stamp yn unig ei rot ) Pan ganfyddais y twyll teimlais yn anhawdd trini yr achos. Yr wyf yn ystyried un neu ddau o'r cofrestrwyr yn anfeddyginiaethol, y maent wedi ail gyflawni y trosedd, chwe mis neu ddeuddeg wedi i mi wnevd eu trosedd yn hysbys. Derbyniodd Mr. G. B. White, isgofrestrydd llys yr Arcbddiacon yn Ely £fiO am stamp i'w roi ar braweb ewyllys Sarah Dickinson, yr hon a fu farw yn 1829 ymofynwyd yn fynych am y praweb, ond nid ydys wedi ci gael byd y dydd hwn. Y mae Mr. White er y pryd hyny wedi ym adael o'r wlacI; y canlyuiad ydyw nas gall y cymunweinyddwyr dderbyn cyfrandal o ddau gant o bunau o dan fethdaliant, am na ddont a'r praweb i ddangos eu bawdurdod i'w dderbvn." Yrydymyn deall hefyd fod Mr. Henry Raikes, cofrestrydd Caer wedi hysbysu mai v swm a dder- byniodd yn y flwyddyn 1842, oedd JE7041, heblaw £11,;):32 am fees. Yn ddiau y llysoedd eglwysig ydynt California neu Awstraiia y gyfraith DIGWYDDTAD HYNOD —Yn y Constitution am daydd Sadwrn, yr oedd hysbysiad fod trengboliad wedi ei gyntl ar gorff dyn o'r enw William Duke, saer, yr hwn a foddwyd yn ffrwd Mardyke. Tra yr oedd y corff yn y gvstrwyfa, aeth gwraig a mercn Duke [ weled y corff cyn y trengholiad, a chyda dagrau a gofid gadawsant y lie. Aethant adrefa chynaliwyd y trengholiad—y trengholydd yn tybied mai afreidiol oedd galw am dystiolaeth y wraig a r ferch—a dygwyd rheithfarn "fod y treng- eaig William Duke wediei foddi yn ddamweiniol." 1 an gyrhaeddodd y wraig a'r ferch y ty, mawr oedd eu syndod wrth weled yr hwn yr oeddynt vn tvb- IOd eu bod newydd fod vn edrvch ar ei Cforff manv yn eistedd yn dawel wrth y "tan yn vmdwymno. Am both amser rncthoU y merohed dychrynedig a rhodc i cool i w llygaid, ac nid cyn i'r cymydog- lon gap. eu gahv i mewn y gallwyd symud y carn- ddealitwnaeth. Ar o! cael eglurhad, mae yn vin- ddangos mai nid William Duke oedd y trengedig, oolegid yr oedd y gwr hwnw wedi bod oddicartref, ac wodi dychwelyd y noson hono. Pwy mewn gwirionedd oedd y trengedig nid oes neb a wyr. Pan ddeallodd Duke eu bod yn tybied ei fod wedi ei foddi, yr oedd yn ddig iawn o herwvdd dylni ei wraig a'i ferch, a cnyda thrafferth fawr y llwydd- odd y cymydogion ag oeddynt wedi dod i mewn i gysuro y weddw a'r amddifad i'w heddychu. GOLYGFA HYXOD.—Y mae'r Trieste Gazette yo adrodd yr hyn a ganlyn mae llofrudd gwein- idog Korfiokkia wedi ei ddienyddio. Yr oedd wedi ysgrifenu llythyr at weddw y llofruddiedig, yn erfyn arni i arfer ei dylanwad er mwyn cael maddeuant y frenhines, gan fod gwir gyflawnwyr y weitlired ysgeler heb eu dal. Gomeddodd y frenhines i estyn ei thrugaredd i'r adyn, a phenod- wyd i'r dienyddiad gymeryd lie ddydd Sadwrn Yr oedd llofrudd arall wedi ei ddienyddio o'i flaen, a phan ddaeth ei dl") ef, aeth yn mlaen yn wrol at y dienyddle, a gwnaeth ymgais i ddarllen papur i'r edrych wyr, ond fe'i ataliwyd. Yna tynodd allan gyllell bir, a gwnaeth ymgais i drywanu y dienydd- wr, ond tarawodd yr olaf ef ar ei ben. Cododd ei gy?';i[ drachGih, ond cvmerodd y dienvddwr v G1! oddiarno, ac archoUodd ef fel y syrthwuJ l r ibtwr. Trywanwyd ef yn ei gefn wedi hyny gan gynorthwywr y dienyddwr, a chan y dienyddwr J oddeutu 17 o weitniau. Wedi iddo gael ei ladd fel hyn, aeLhpwyd trwy y ffurf o ddienyddiad corff many. j DADG-ORFFORIAD Y GYMDEITHAS ER AJIDDIFFYN P A it Y D R> I A E r H ,—Cynhaliwvd cyfarfod o bwyllgor y Gymdeithas hon,yn eu by«tafell yn RutlandSquare, dydd Llun wvthnos i' r diweddaf, i ystyried sefyllfa I arianol y corff, a'r priodoldeb o barhau ei gweith- rediadau. Dywedir fod penderfyniad wedi cael ei fabwvsiadu i'r porwyl fod amgylchiadau y Gym- deithas i gael eu dirwyn i fynu gyda phob brys. lae yn yinddangos fod nifor y tanysgrifiadau wedi bod yn lleihau ers talm, yn enwedig o Loegr, o ba. le yr oeddid yn derbyn y cynnortbwy penaf. Y mao hanfoJíad cymdeitiiasau ereill, megis Cyngrair y Teuantiiiid, a'r Pwyllgor Cydraadoldeb Crefydd- 01 wedi effeithio yn fawr ar y Gymdeithas Amddi- fiynol, gyrfa yr hon sydd yn awr ymron a dyfod i bID, j Lr.oFRt"DDiAETri. — Llofrnddiwyd ben wr yn Irvine, yr wythuos ddiweddaf, o dan yr amgylch- iadau canlvnol:—Gadawodd gwraig i ddyn o'r enw Flannigan ei gwr, ac aeth gyda dyn arall. Aeth Flannigan i dy tad ei wraig i geisio rhyw hysbysrwydd am ei wraig auffyddlon. Yr oedd yr hen wr yn ddyn parchus, ond gau nas gallai roddi yr hysbysrwvdd gofynedig, tybiodd Flannigan ei fod yn cefnogi ci ferch yn ei cbamwedd. Cymer odd ymrafaei to rbyngddynt, a'r canlvniad fu i'r hen wr gael ei drywanu gan ei fab yn llghyfruitb, a by fmm wedt bynyi
MANION A HYNODION. I
MANION A HYNODION. I Mae yr Anrhydeddus C. P. Yilliers, A.S., yn ys- grifenu, mewn atebiad i'r gais i fod yn bresenol yn y wledd fawr rhyddfasnachol yn Manchester yr ail o'r mis nesaf, yr ymdreehai i fod yn bresen- ol, ond ei fod yn av/r yn dyoddef o herwydd at iechyd, a'i fod o dan ofal meddyg Allmaenaidd. Dywedir (medd y Globe) y bydd Mr. Wilson Patten yn cymeryd swydd Mr. Bernal, fel Cadeir- ydd Pwyllgorau Seneddol; ac y bydd i bob plaid yn y Ty gydsynio a'r penodiad hwn. Yn ol y dybiaeth hon, cynygir y boneddwr anrhydeddus gan Ganghellydd y Trysorlyg, a chefnogir ef gan Arglwydd John Russell. Y mae larll Carlisle wedi rhoddi prawf ychwan egol o'i ddyngarwch, a'i eiddigedd dros ryddid y caethion, trwy ysgrifenu rhagymadrodd i argraff- iad Routledge o Uncle Tom's CClbin." Pethau tra anhawdd pcidio a'u colli ar y rheil- ffordd:— Aelod, neu lygad, neu ddant, neu eich amser, neu eich amynedd, nou eich croellgist (trunk), neu eich cludlwjth, neu eich gwraig, neu eich bywyd. Dadieuwr nodedig un diwrnod, pan yn holi tyst ar achos o flaen y llys, wrth gael ei rwystro yn ei ymgais at godichwerthinwawdyn ei herhyn trwy ei hatebion ffraethlym, a ddywedai wrtlii o'r diwedd, Y mae digon o bres yn eich pen, madam, i wneyd celwrn pum ystenaid. "A digon o sudd yn yr eiddoch chwithau i'w lenwi," atebai hithau yn gyf- lym a miniog. Syrthiodd dyn o'r enw Sykes, pan yn feddw, i hen chwarel yn Barnsley, a rhoddodd bont ei ys- gwydd o'i lie, a thorodd ddwy neu dair o'i asenau —dyfnder o dair i bedair llath. Prynai siopwr swm o ymcnyn gan Wyddelcs, wedi ei wneyd yn glapiau pwys yr un ond pan y rhoddid hwy yn y clorian, fe'u caed vn brin. Siwr iawn, Syr, eich bai chwi ydyw os ydynt yn I ysgafn," meddai Biddy; "eich bai chwi ydyw; canys onid y pwys sebon a bryuais i fy hun g3n- ycb, ocdd yn y pen arall i'r clorian pan y pwysais hwy ?" Wythnos i ddydd Iau diweddaf, darfu i Mr. Cristopher Wadsworth, o AVind Mill, Brindle, ffermwr, roddi terfyn ar ei boedl, trwy ymgrogi gerfydd y trawst yn y stabl gerllaw ei dy. Coll- odd chwaer hoff ganddo chwe mis yn ol, ac y mae er hyny wedi bod yn isel ei ysbryd, a thorai allan i wylo yn fynych. Yr oedd tua 73 oed, ac yn ddyn a berchid yn fawr. Y mae Cardinal Wiseman wedi ysgrifenu at archesgobion Austria, yn erfyn arnynt wneyd casgliadau tuag at draul erlyniad Dr. Newman ar Achilli. Mr. Watson, ewythr i'r diweddar Ardalydd Rock- ingham, ydoedd yn wr o gyfoeth mawr, a phan y deallai ei fod ymron many, gofynai i gyfaill ag oedd yn yr ystafell agar drawer, yn yr hon yr oedd hen grys, fel y rhoddai efe ef am dano. Pan ofynid iddo paham yr oedd yn dymuno newid ei grys ag yntau mor sal, dywedai, "Oblegid y dy- wedir i mi mai eiddoy nurse fydd y crys y bvdd- wyf farw ynddo, ac y mae hwn yn ddigon da ideli hi. Y mae hyn cynddrwg a'r wraig bono, yr hon a'i hanadl olaf a chwythai allan ryw fodfcdd o | ganw.dl, gan ddyweyd, "Gallafweled i farw yn y tywyilwehl'' Oherwydd y codiad yn mhris y gwer, y mae y gwncuthurwyr wedi codi pris sebon o £2 i £; v dunell. Dywedir fod cofob at v Frenines, o gvfansodd- iad Archesgol) Whately, yn awr yn cael ei lawnodi, yn achos y ddau Madia ag ydynt yn garcharor- ion yn mhrif ddinas Tuscany, am y trosedd o'u bod yn meddu acyn darllen yr ysgrythyrau sanct- aidd. Neillduwyd dydd Mercher, pythefnos i heddyw, yn ddiwrnod o ymostyngiad a gweddi gan drigol ion CotteDham, Swydd Cambridge, yn achos y dwymnyn (fever) sydd yn awr mor gyfctVedinol yn y lie hwnw. Gwyddel tlawd a nycblyd, mewn gwan obaith am fyw, a alwodd am fed lyg, yr Invn a wnaoth blastr mwstard mawr, gan ei roddi yn ddioed ar ei frest denen, Edrychui Patar y plastr, gyda Ilyg- aid dyfrllyd, gan ddyweyd, Doctor, ymddengvs i mi yn llawer iawn o fwstard i'w roi ar can lieied o girt," Y mae y tnnsgrifiadau at godi cofi.lail i'r di- weddar Due Wellington yn Manchester, yn awr yn cyrhaedd bron £7000. Y mae y gair fod Mr. Hugh Hughes, etifedd ystad y diweddar Arglwydd Dinorben, ynghylch ymbriodi a Miss Fiorentia Liddell, ail ferch yr j Anrhydeddus Mr- Liddell, Esling-ton-house, Nor- f thumberiand, lie wyrcs i Arglwydd liavenswoilh Y mae Father Gavazzi yn bwriadu tabi ymwel i iad i'r Iwerddon, He y mae wedi ymvwymo i dra- ddodi deunaw o ddarlithiau. Dywedir fod yr hybaroh William Jay, yr hwn sydd wedi bod yn weinidog Capel Argyle, Bath, am dair a thriugain mlynedd, yn bwriadu rhoddi ei swydd i fynu yn lonawr nesaf. Y mae wedi rlyocldef yn ddiweddar dan anhwyldeb Hym a phe- ryglus. Y mae merch ienangc, o'r enw Kate Irvine, brodor o America, wedi ymgymeryd a'r gorehwyl o gerdded pum cant o filldivoedd, mewn cynifer a hyny o oriau olyuol, yn Wolverhampton. Cyf- lawnodd y cyffelyb orchwyl o'r blaen yn Birming- ham. Rhoddwyd y wobr o £100 a gynygiwyd gan y Cynghrair Efengylaidd am y traethawd goreu ar Anffyddiaeth, ir Parch. Thomas Pearson, o'r Eglwys Bresbyteraidd Utiol, Eyemouth. Dywed y Scottish Press fod gauddo sail i ddy- weyd, fod Mr. Macaulay yn bwriadu tori ei gysyljt- iad ag Edinburgh, fel eu cynnrychiolydd yn y Senedd; fi chynghora. yr etholwyr i edrych allan am olynydd. Llwyddodd Thomas Sullivan, carcharor ded frydig i saith mlynedd o alltudiaeth am ladrad yn 1850, i ddiangc o'r llong-gorff (hulk) Defence, yn ] Woolwich, trwy ymwthio allan trwy y twll y cy- I, merid glori mewn. Gwelwyd ef yo rhedeg gyda glan y mor, a saethwyd ato amryw weithint:, ac y mae pob ymcbwil am dano wedi bod yn aflwydd- ianus hyd yma. Haner awr wedi deg horen wythnos i beddyw, lladratiiodd dyn o'r enw Harrison, got o dy yn Ben Johnson street, yn y dref hon daliwyd y lleidr un-ar-ddeg o'r gloch, a cbymerwyd ef ger bron yr ynad ychydig wedi haner dydd, ac anfonwyd ef i'r carchar am fig, Mewn hen newyddiadur a gyhoeddwyd yn y dref bon, yn Tachwedd 17ti7. o dan yr enw Liver- pool Chronicle, (cua haner maintioli yr Amserau, yn wythplyg,) rhoddirp)isyr yd fel y canlyn: Gwenith, (is. i (is, He. y 70 pwys; Haidd, ;38 2c i 3s. 8c. y mesur o 34} chwart; Ffa, 3s. 23. i 3. 6c. yr unrhyw fesur; a Cheirch, Is 8c. i 2s. yr Un, rhyw, Y mae y papyr hwn, fel y gwelir. wedi ei argraffu er ys 80 mlynedd. Yr oil o eiddo methdalwr diweddar oedd naw o blant bychain, y rhai y darfn i'w ofyowyr, yn eu haelioni mawreddog, eu gadael iddo oil Y mae yn awrvn fywyn Switzerland hen wraig. yr hon a alwant LIl Duchesse (Y Dduges). newvdd ddechreu ar ei deg a chanted mlwydd. Bvdd yn cerdded encyd o ffordd bob dydd i hel tanwydd ar byd y coedwigoedrt. Ymddengvs oddiwrth yr hanes diwoddaraf. fod dros dair mil ar ddeg 0 filldiroedd o rheilffyrdd wedieu gorphen, ao mewn gwaith, yn vr Unol Daleitlnau. Y rheilffyrdd sydd vn awr yn cael en gwneyd, a tormr yn ddeng milltir yn y dydd, v rhai a baihanti fyned ymlaen yn of y cyfartaledd hwnw am bum mlyuedd. [Oni wnai byny tua 15.000 mewn pum mlynedd Tra yr oedd yr agerlong Retribution yn gorwedd yn lagus, goi Lisbon, cymerodd cworyl le rhwng William Jeffreys a Thomas Brown, tra yr oeddynt ar swper wrth y bwrdd. T?rawodd JeHrevs yr olaf d Ilw agoied ar draws y bwrdd a Brown, yn at? dal.ad, ai tarawodd yntan a chyDdt naen- llym. nes yr aeth trwy un oÏ asenau ac y trvwan- odd ei gv a, fd y rhedodd ei gynwysiad iw goiudd- I ioa-—^vmorvvyd ef i r ysbytty morawl yn d?di?d ond bu farw ddau o r gloch prydnawn dranoeth. Pythefnos .'r Sabboth diweddaf, gadawodd rhyw d<!yhiry. d.denTHad fabaa ?rry? wrth ddrw? Parch. W. Dacre fCer Irthington, ger Carlisle. PJ aeth y forwyo t i!" Jn y boreu, tua chwarter c.n saith, i a?r caea au ffenestri, gwelai fwrnel Vn !?yt pe?-P?ny',cod<.dd,<.ynw'ysui blcntvn i,?f. Gan e. ?bud yn foregw.ith oer, yr oedd y plen- tyn ymron rhjnu N,d oedd dim d.Had am dano oddigert)..</M'? techan fudr, cadach ?wddf dvn R dernyn o ^lanen. Wedi rhyw awr neu ddwy o'r gofal mwyaf, adfywicld y bychan, ac erbyn yr liwyr yr oedd yn gwbl dfered,, Hvderir y deuir « byd i'r orenlonddyn ai gadawodd yn y fath enbydrwydd Dcrbyniwyd dan o ddyehweledigion oddiwrth Babyddiaeth i gymundeb Eglwys Loegr, wythnos i'r Sabboth diweddaf, yn Christ Church, Salford, Man- chester. Os bydd arnoch eisiau en ill fT.fr Rv.-rai^ briod, can molwch ei niaban. Os bydd arnoch eisiau ei han- foddhmrwydd bythol, gadewch iddi eich sweled yn tningamu arno. Yn man-d.lyled-I.vs Glasgow, yr wythnos ddiwedd- af, gallodd Mr. Robert Dunlop, vsgiileuyd.i, g-odi tal Olldiar wmpcini rheilllordd Edinburgh a Glasgow, aUl oi gadw oddiwith ei orclnvyl, trwy i'r ger- bydres fod awr a haner dros ben ei hamser priodol,
HANF. SIGN CYMREIG, | ____________——————…
HANF. SIGN CYMREIG, | _—————— I GOGLEDD. I :!H\RtIlNADOEDl)-- Yr oedd naarebnadoedd Qwyn- j edd yn lied lawnien yn ystod yr wythnos ddiweddaf j ac ystiried prvsnrdeb yr amaethwvr gyda hail gweu itli aeyniiia!'u'r cloron. Y Gwenith, o 12s. 6c. i 1 is. yr 1(18 o bwysau yr Haidd, o 9s. i IOs. 6e. yr 147 o bwysau y Ceirch, 058 i fis. fie. yr loo o bwysau Blawd Ceireh, (i) 128, 6c. i 138. 6c. yr 1:20 0 uwysau; Cloron, o 5s. i 6c. 6c. y 210 o hwvsal1 Ymenyn fli es, o 10c. i Is. y pwys;' eto hallt, o 8c. i 9c. v pwys; Gwyddau, o 4s. i 4s. 6c. yr un Cywion ieir, o 2s. i 2s. 6c. vcwpl; Wyau, 12 am 6e. dim cyfnewidiad o bwys yn mlirisiau'r an ifeil iai,l. LUNLLYFNI.- Y mae cyfeillion addysg yn y lie hwn wedi deffroi at en dvledswyddau o ddifrif, dech- reuasant Lvda7v ysgol Sabbothol, a gwnaethant lawer iawn o ddaioni drwy hono. Ac yn awr, y maent wedi sefydlu ysgol lenyddol yn yr ardal, yr hon a ddygir yn mlaen gyda bywiogrwydd anghyffredin ac V m'ae pobl Nant nantlle a Phen y groes yn dechreu teimlo yr efToithiau daionus. Bydded iddynt bob llwyddiant, yw ùymuniad- Yrndeithydd. LLANDUONO.—Nos bu diweddaf, cynnaliwyd cy farfod y Fibl Gymdeithas yn Ysgoldy Cenedlaetbol y lie hwn. Cymerid y gadair gan J. Williams, Ysw., Bodafon. Traddodwvd areithiau g-rymus ar vrachos. gan y Peirch. J. Griffith, (B.) W. Aubrey, (VV.) J. Evans, (C.) R. Parry, (A.) Mr. W. Bridge, a'r Parch. J. Evans, (W.) yr hwn hefyd a ddiweddodd y cyfar- fod trwy weddi. Yr oedd yn un o'r cyfarfodydd goreu. CEFNJIAWR rVR RHIWABON.—NOS Fawrth, Hydref 5ed, cynnaliwyd cyfarfod Dirwestol yn ntrhapel y Bedyddwyr. Cymerwyd y gadair gan G. H.Whallev, Ysw.,Plas Niadoe, a tliraddodo(ld,,iraetli rymusac eff eithiol ar agoriad y cyfarfod; yna anerchwvd y gwydd- fodolion gan W. H. Darby, Ysw., Brymbo Hall; R. C. Rawlins, Ysw., Prynybedd yn ngbyd a Mr. John Davies, Acrfair Ac ar ol talu diolehgarch y cvfar fod i'r Cadeirydd parchus, yn ngbyd a'r boneddig ion craill oeddynt bresenol, terfynodd y cyfarfod, a cbafwyd 7 o'r newydd i arwvddo yr ardystiad Dir- westol. Y mae yn ddiamheuol mai dyma y cyfarfod lluosocaf a gafwyd yn y lie hwn er's rhai blynydd oedd, a hvderir yn gryf y bydd i'r areithiau a dra- ddodwyd effeithio yn dda ar achos Dirwest yn y lie hwn a'i amgyleboedd.— Y nos Lun canlynol, cyn naliwyd cyfarfoc1 blynyddol v Gymdeithas Genhadol yn nghapel y Trefnyddion Weslevaidd. Cymerwyd y gadair gan Robert Llovd, Ysw., Ty Mawr, ger Waun, ac anerchwyd y gwyddfodolion gan y Parch. Isaac Jones, gweiiii(lo,r y Ile, yn Parch. Humphrey Jones, Llanfvllin. Ar ol talu dio!chgarwc!i y cyfar- fod i'r Cadeirydd, terfyn wyd trwy weddi gan y Parch. H. Jones. Cafodd yr anerchiadau y cerbyniad mwy af croesawns gan nifer limsog o wrandawyr cyfrifol. Tranoetb, aeth y casglyddion oddiamgylch i dderbyn ewyllys da yr aidalwvr—E. P. R. CAPEL TY MAWR, MON. Cynnaliodd y Trefn- yddion Calfinaidd eu cyfarfod misol yn y lie hwii, dyddiau Llun a Mawrth, Hydref 18, a'r 19. Dech reuwyd y moddion cyhoeddus am haner awr wedi pump prydnawn dydd LInn, gan y Parch. Hugh Jones, Caergybi, a phregethoclll y Parch. Ebenez^r Davies, Llanerebymedd, oddiar 2 Tim. 1. 14, a'r Parch. John Charles, Gwalebmai, oddiar Mat. 3. 12. Boren Mawrth, am d leg, deehreu odd Mr. Thomas Owen, Llangefni, a pbregethodd y Parch. David Elias, Pentraeth, oddiar Ezeciel 8. 6, a'r Parch Calwaladr Williams, Talwrn. oddiar I Pedr 5. 4 Am ddau, dechretiodd Mr. Griffith Jones, Cefu Dwv- ffrwd, Pare, a pbregethodd y Parch. James Donne, Llangefni, oddiar Ephesiaid 2. 1, a'r Parch. Hugh Jones, Llancrehvmedd, ndiiar Rhuf. 2. 5. Am 6, dechrenodd y Parch. David Hughes, Ty a pbregethodd Mr. Richard Roberts, Llanerchymedd, oddiar 2 Cor. 5. 17, a'r Parch Hugh Jones, o'r un lie, oddiar Luc 19. 10.—Gohehydd. RIIKH.FFORDD RHWNG HUYL A RHIWABON. — De- allwn fod cyfarfod wedi ei gynal yn Rhuthyn ddydd Lm diweddaf i ystyried y priodoldeb o gael rheil- fford I o Riwabon i lawr trwy Rutinn ac i'r Rhvl- v peilder vn 39^ o filldiroedd. Llywyddwyd y cyfarfod gan R. F. West, Ysw., A. S., a thraddodwyd anerch- iadau ar y pwngc gan amryw o'r boiieddigion oedd- ynt bresenol. Tyhiai Mr. Hopkins y gelltd eylanu y y Ilinell gyda thua 250,000 o bnnoedd. Ffurfiwyd Pwvllgor, ac amlygndd amryw foneddwyreu parod rwvdd i gymeryd rhan vn yr anturiaeth, DBEFSBWYHI).—Wythnos i heddyw, ymgynu'.lodd cyfeillion rhyddid yn sir Drefddwvn i ystafell eang yn y dref hon i gyd wledda ac i groesawu G. H Whal- ley, Ysw., yr ymgeisydd rhydd rydig am gynrychiol- iad y hvvrdeisdrefvdd vn yr ethoiiad diweddaf. Tua phedwar o'r gloch yn y prydnawn, eisteddodd uwch- law tri chant i gvd-fwynhau y darpariad danteith- iol oeddynt wedi eu trefnu. Talwyd diolch gau y Peirch J. Evans, a J. Owen, gweinidogion ymneill thiol. Yna gwedi )fec1 iechyd da y Frenines, Tyu vs- og Albert, Tywysog Cymra, a'r breninoi deulu, y fyddin, a'r llvngc, mewn cysylitiad a choffadwriaeth y diweddar Faeslywydd, &c., &c., amlygodd y Cad- eirydd, George Green, Ysw., yr achosion o absenol- deb Syr Joshua. Walmsley, Mr. Cobden, Mr. It. D. Jones, ftfachynlletb, &c ac efe a gynvgiodd iechyd da y prif ymwclydd, G. H. Whalley, Ysw., mewu cysylliiad 4g anerehiad synwyrlawn. Yna anercb- wyd gwyddfodolion gan Mr. Whalley, John Wil liarns, Ysw., George Thompson, Ysw., Mr. Edward Stephens, y Parch. J. Evans, B. A., &c., &c., mewn areithiau meithion a llawn dyddordeb. Er veliwan- egn at ddifyrwch y prydoawngwaith, yr oedd yn bre- senol fintai o gerddorion, a nifer o gydganwyr a deallwn i bob rhan gael ei dwyn yn mlaen yn y dull mwyaf boddhaol ae anrhydeddus. CYMDEITHAS AREITHYDDOL A DADLEDOL SEISNIO BANGOR.—Nos Wener yr 22ain cyfisol cyfarfyddodd Mrd. J. Jones, R. Roberts, R. Evans, H. Hughes, W. Jones, M. Richards, H. Thomas, T. Jones, a W. Roberts, yn nghyd ag amryw ereill, y rhai sydd oil yn dclynion ieuaingc o Fangor, yn nghapel y Parch. Dr. A. Jones, i sefydlu Cymdeithas Areithyddol a Dadleuol. Ar gynygiad Mr. John Jones, yr hwn a eiliwyd gan Mr. M. Richards, dewiswyd Mr. W. Jones yn gadeiryydd, yr hwn aro pwneuthur ychyd- ig o sylwadau rhagarweiniol, a alwodd ar Mr. Mor gan Richards, Castle View, Garth, i anerch yr aelod- au, yn nghyd a'r lluaws gwrandawyr, ar yr I- at)geii- rheidrwydd oedd ur wyr ieuanigc Bangor am y fath sefvdliad, mewn trefn i ddyfod yn gyfarwydd yn yr iaith Seisnig." Derhyniwyd yr anerehiad gyda mawr gymeradwyaeth. Ar ol i'r darlithydd wneuth- ur ychydig sylwadau gyda golwg ar natur a dyben y Gymdeithas, gosododd luaws o resymau cryfion, a ffeithiau anwadadwy o flaen v cyfarfod, i brofi ei bod yn ddyledswydd ar boh dyn ieuangc yn yr oes bresenol i ddysgu yr iaith Seisnig. Ar ol y ddarlith, rhanodd aelodau y Gymdeithas yn ddwv blaid, a de wiswyd yn destan daclleuol, y pwngc dvddorol hwnw, sef, Pa un a ydyw ymfudiaeth yn fanteisiol i'r dos- barth gweithiol ai nad ydyw?" Cariwyd y (idadl yn mlaen gan yr aelodau mewn ysbryd caruaidd, hynaws, a boneddigaidd-pou un yn cael ymresymu am tua 10 mynnd. Deallwn fod Cymdeithas gyllel )b yn cynal cvfarfodydd vn v dref bob nos Fawrth, pryd yr areithir ac y dadleuir ar wabanolbynge.au politieaidd yn yr iaith Gymraeg. Afreidiol fyddai dywedyd fod y cvfryw Gymdeithasau yn effeithio yn ddaionus ar yr oil o'r aelodau, oblegid dengys y dyn, Ion ieuaingc sydd yn perthyn iddynt, hyny yn amlwg yn eu hymddvgiadau. Mae en Cymdeithas yn y cy- flredin, yn ddyddorol ac adeiladol, yn rhagori yn fawr felly ar v rhai nad ydynt yn defnyddio y fath sefydl- iadau er eingu a chynyddu mewn gwybodaeth gy- ffredinol. Gresyn fod lluaws o wyr ieuaingc yn fas- naehwyr ac vsgrifenwyr, &c.,eto i'w cael yn y ddinas hon nad ydynt yn perthyn i'r naill na'r Hall o'r Cym- deithasau rhadlawn a manteisiol hyn er lledaeuu gwybodaeth. Goheithiwn y ceir g-elud y dosharth lluosog a pharchns a nodwyd (llawer o'r rhai ydynt yn deall yr iaith Seisnig yn dda) yn rhoddi eu cy- northwy gwresocaf i'r Gymdeithas hon, er mwyn dysgu yr iaith Scisnig i'r rhai nad ydynt byd yu hyn vn deall, fel na bydd raid i ni v Cymry,oddef nemawr yn hwy i'r Sais a'r Ysgotyn gymeryd ein bara a'n caws" megys o'n dwylaw, o herwydd ein hanwyhod- aeth o'r iaith Seisnig, trwy gyfrwng yr hon y dygir yn mlaen bob goruchwyliaeth a masnacb yn ein gwiad.- Reporter. KHCTHYS.—Cyfarfod blynyddol y Fibl Gymdeithas Fryiettiaidd a Tit)-(intor.-Nos Iall yr 2Iain cyfisol, cynnaliwyd y cyfarfod blynyddol mewn cysylitiad a cliangen gynorthwyol Rnthyn o'r Gymdeithas uchod, vn fiivsdv y sir; James Maurice, Ysw., yn y gadair. Ar oi deehreu y cyfarfod trwy ganu emyn, a darllen y 67 Salm gan y Parch. H. Jones, M. A., Vicar Tre- ffynon, yr hwn oedd y cynryehiolydc1 dros y Fam Gymdeithas,ancrchodd y Cadeirydd y cyfarfod mewn araeth synwyrlawn a phriodol, gan os id aHan ddy- hen y cyfarfod. Sylwai fod yn ddyledswydd ar bawb gefnogi lledaeniad yr ysgrythyrau yn null y Gymdeithas, heb sylwad nac esboniad. Y dylai v Gymdeithas hon fod o ddyddordeb neillduol i'r Cym ry, wrth feddwl mai yn Nghymru, mewn lie mor ddistadl a'r Bala, ei dechreuwyd. Hyderai y byddai i bawb gydweithredu yn yr amcan mewn golwg, sef gwneud yn hysbys i'r byd yr hyn a wnaeth Duw er dyn yn nhrefn iaehawdwriaeth. Yna galwodd y Cadeirydd ar Mr. Clarke, un o ysgrifenyddion y Gym- deithas, i ddarllen yr adroddiad, wrth yr hyn y de- allem mai £:30 a gasglwyd y flwyddyn a aeth beibio; ond fod y cyfeisteddfod yn dra hyderus yn yebwan- egiad y casgliad yn y flwyddyn hon, gan fod llai o alw am gvfraniadau at g*northwyo ysgolion a pheth- an lleol eraill. Cvfododd G. H. Whalley, Ysw, Plas Madoc, i gynyg fod i'r adroddiad a ddarllenwyd gael ei fabwvsiadu a'i ledaenu yn ol cyfarwyddyd v eyf- eisteddfod. Gwnaeth araeth ragorol, a cliymhellodit v gwa" vddfodolion i wneud cgni er cynorthwyo UeHaen- iad darlleniad vr ysgrythyr sanctaidd, gan ddangos y perygl o esgeuluso byny yn ngwyneb ymosodiadau y Pabvddion. Dilvnwvcl ef yn Gymraeg- gan y Parch. t. Thomas, Rhos, mewn araeth synwyrlawn. Wedi byny, rhoddodd y Parch. H. Jones, cynrychiolydd y Fain Gymdeithas, hanes ei gweithrediadau, a'r llwyddiant oedd yn dilyn ei hymdreehiadau mewn gwahanol wledydd. Gwnaeth ci araeth argraff ddwvs ar y gy'nulleidfa, ac mae lie i feddwl y bvdd yme!;niad yncael ei wneud at roddi lledaeniad hel aethach iddo yn mysg paganiaid, ac y bydd i'r sylw adau a wnaed beri i amryw fawrhau yr ysgrythjrau sanctaidd fel eu trvsor gwerthfawrocaf. Dilynwyd ef gan y Parch. J. Roberts, Rnthyn E. H. Edwards, Ysw., y Parch. H Jones, Llanfwr ig, ac eraill, mewn areithiau dvddorol. CydOnai paw b fod y Fibl Gym- deithas yn dir y gallai Eglwvswyr ac Ymneillduwyr gy(igyfa!-f*-)(I i laf'i.,rio liet) abertlili vii hegwy(l(iorion. Jlai y Bib! yw y lIloddion dleithio!af er diwy;do y byd. Er cymaint y lies sydd elsoes wedi deillio trwJ iedaeniad yr ysgrythyrau, mae yn alarns meddwl fod rhan fawro drigolion y bvd heb glywed yr efengyl. Yr oedd yn dda genym Weled y fath arwydd o adfyw. iad ar y Gymdeithas, a hyderir y bydd i'r casglydd- ion dderhyn yn helaeth o flrwyth y cyfarfod. Da fuasai genym weled rhai o offeiriaid Eglwys Loegr yn y cyfarfod; a deallwn ddarfod i'r Pwyllgor erfyn ar- nynt yn y modd mwyaf parchus i ddyfod i'r cyfarfod, a chymeryd rhan ynddo, ond gome Idasant. Byddai yn dda i r cyfryw wneud yn hysbys eu rhesymau dros ymwrthod cydweithredu gyda Chymdeithas ag sydd yn gwneud eymainter rhoddi Bibi i bawb o bobl y byd.—Gohehydd. LLANRHAIADR MOCHNANT.— Cynnaliwyd cyfarfod pregethu gan y Trefnyddion Calfinaidd yn y lie hwn Mawrth a Mercher, Hydref 19 a'r 20. Nos Fawrth, pregethodd Mr. Phillips, Bangor, a Mr. Rees, Liver- pool. Cynnaliwyd cyfarfod eglwvsig am 8 o'r gloch boreu dydd Mercher. Am 10, pregethodd Mr. Thomas, Carno, a Mr. Rees. Am 2, Mr. Thomas Hughes, Machynlleth, a Mr. Phillips. Am 6, Mr. Phillips, a Mr. Rees. Catwyd cyfarfod lluosog a siriol iawn.—H. E- WYDDGRUG.—Mae'r cvfreitbiwr apwyntiedig gan y llywodraeth er chwilio a phrofi y pleidleisiau yn Sir a Bwrdeisdrefi Fflint, wedi myned trwy yr boll gvlch- daith, oddieithr Rhuddlan; ac y mae yn dda genyf hysbysu fod y rhyddfrydwyr wedi enill rhai canoedd yn y Sir, ac oddeutu 80 yn ychwaneg yn y Bwrdeis- (irefi.-Elholivr. CAELLWYNGUYBO, GER BETHESDA.— Cyfarfod cys- iadteuol.—Nos Sadwrn y 23ain cyfisol, cynnaliwyd cyfarfod cystadleuol yn addoldy'r Annihynwyr yn y lie hwn. Yr oeddys yn talu dwy geiniug am gael mvned i mewn—yr ehv i fyned at leihau v ddyled snld ar vr adlioldy uchod. Yr oedd y gynulleidfa yn dra lluosog, a phawb wrth eu bodd. Cymerwyd y gadair gan y Parch. LI. Samuel, gweinidog y lie. Sylwodd fod yn llawenydd ganddo weled y fath ym- drech yn mvsg ieuengctyd y gymydogaeth er cyrbaedd dysg, gwybodaeth, ac iawn ddarlleniad; bydd y fath ymdrech yn sicr o effeithio yn dda. Y beirniad yn y gystadleuaeth oedd, y Parch. D. Price, Dinbycb. Sylwodd Mr. Price, ei fod yn ystyried ei hun yn cael llawn gormod o anrhydcdd, ag eitlmf digon o ym- ddiriedaeth. Dywedai ei fod yn meddwl beirniadil yn fanwl, drwy sylwi ar y seiniad, y pwyslais, a'r farddouiaeth. Rhoddai anogaeth i'r ymgeiswyr fod yn wrol a phwyllog wrth ddarllen. Yr ueddys wedi hysbysu er's tua dellfis pa ddarnlI a ddarllenid. Y cyntaf oedd, Awdl ar Yr Ystorm," gan John Wil- liams, (loan Madawg). Yr oedd dan ddosharth i ddarllen hwnw; un o dan 16 oed, a'rllall dros hyny. Yn y dosbarth hynaf, yr oedd 12 o ymgeiswyr. Y goreu o honynt oedd Mr. R. Davies, Llanfairfechan. Y wobr oedd Gweitbiau Barddonol Cawrdaf." Yr ail oreu oedd Ilr. W. Williams, Cilgeraint. Y wuhr oedd Dictionary Cymreig a Seisnig, gan Richards. Yn y dosbaith ieuangaf, yr oedd pump o ymgeiswyr y goreti oodd Griffitl) Jones, Coed v pare; ail orcu oedd Elias Williams, Red Lion, Llanllcchid. Yrun gwobrau oedd i'r dosbarth hwn ag oedd i'r Heill. Yr hyn a ddarllenwyd nesaf oedd, y rhan gyntaf o'r 12 benod o'r I Corinthiaid, ar dafod leferydd. Niil oedd i neb yingeisio ond plaut o dan 16 oed. Pedwar oedd o ymgeiswyr. Yr oedd en hadroddiad till yn (idiarebol o (I(ia; oii,i v g,)reii ((i't- yoreu a glytrais i erioed) oedd John Griffith, Pantdreiniog. Y wobr oedd, Llyfr Hymnau," casgliad y Parch. S. Roberts. Ail oreu, oedd Elizabeth Jones, Carmel. Y wobr oedd, Llolfyn y Gweithiwr," gan lonoron Glan dwyryd. Yr hyn a ddarllenwyd olaf, oedd purn Englyn o waith "Cawrdaf," i'w ddarllen heb rag- barotoi. Yr oe;4d pump o ymgciswyr; y goreu oedd Thomas W. Williams, Cilgeraint. Y wobr oedd, "Traithawd ar y Cyfamod Gras," gan T. Boston. Ail oreu oedd R. Jones, Teiliwr, Bethesda. Gra- madeg Tegai" oedd y wobr. Wedi talu diolchgar- wch i'r Llywydd a'r Beirniad, ymwahanwyd wedi treulio tair awryn dra 11 CAERGYBI. —Y dydd o'r blaen syrthiedd careg ar ben dyn o'r enw Cadwaladr, yn y chware) He codir cerir at waith y Morfur ger y lie hwn, ac analwvd ef mor dost fel y bu farw boreu dranoeth. Yn rhestr y marwolaethau, gwelir hanes am farwolacth LID arall yn vr ardal hon, sef John Humphrey, a adnabyddid wrth yr enw Sion Grill. Efe a aeth ar neges i'r Plas cocli ar y 18f'e 1 cyfisol, bwytaodd ei swper yno, ac aeth gyda'r gwas i'w wely, ac erbyn boreu dranodh, yr ydoedd wedi marw. Rheitli tarn -I' -lilarw,)Iaetb trwy ymweliad Dnw." HAGILLT, GER TltEFFYNON -Pllbyddiaclh yr vn yn mhob oes a yn-lud.—Traddododd y Parch. D. Price, Dinbycb, ddarlith ragorol nr y tetlln uchod yn Bag- illt, nos Lun, Hydref 181ed, 1852. Llywyddwyd y cyfarlod gan y Parch. B. Jones, (T. C.) Vr oedd y gweinidogion canlynol i-ii ar y pryd :-H. Pugh, Mostyn R. Williams, Hagilit; J. Jones, Sion; ae M. Lewis, Trefl'ynon. Dangosodd y brodyr Mcthodistiaid diriondeb mawr wrth roddt beathyg eu capel i trynnl v cyfarfod, oblegid yr oedd addoldy yr Annibvnwyr vn rhv fyehan i gynal y gwranduwyr. Cafwyd elw da oddiwrth y ddarlith, yr hwn sydd at draul addoldy yr Annibynwyr yn y lie.-—Gohehydd. SIR GAERNAKFON. — Gar fod Bar-gvfreithiwr y Cufrestriad (the Revising Barrister) gwedi gorphen vn d liweddar y gorehwyl o edrych dros gofrestriad Etholwyr Bwrdeisdrefi Sir Gaernarfon am y flw vddvn hon. yr ydym yn gallu gosod o flaen ein darllenwyr ddangosiad evi;ir olr canlyniad. Rhoddwn yma ddi- fyniad o gofrestriad pob un o'r Bwrdeisdrefi ar wa- han. Crieciaeth—Gwrthwynebwyd yn llwyddianus, gan v Diwvgwyr, 3 gan y Tories, 2. Pwllheli — Gwrthwynebwyd yn llwyddianus, gan y Diwygwyr. 3; an y Tories, 2. Profwyd hawliau newyddion, gan y Diwygwyr, 10 gan y Tories, 2. Ncvin-Gwrth- wynebwyd yn llwyddianus, gan y Diwygwyr, 3; gan y Tories, 2. Caernarfon—-Gwrthwynebwyd yn llwydd- ianus, gan y 3 gan v Tories, 3. Hawliau newydoion, gan y Diwygwyr, 18; gan y Tories, 10. Pleidleiswyr (voters) a adawyd allan oddiar y cof- restriad y llynedd (scot 11 (lt), ac sydd ar y llyfr eleni, 16 i syd o blaid y I)iwvgwyr. Btitigor-Gwrtli. wynebwyd yn IIwyddianus, gan y Diwygwyr, 4. Hawliau newyddion —Gan y Diwvgwyr, 19; gan y Tories, 4. Conwy—Gwrthwynebwyd yn llwyddian- us, gan y Diwygwyr, 9. Ymddengys fod y Tories yn Bangor gwedi methu profi eu rhybuddioD (notice of objections), ac yn Conwy hefyd. Cyfrifwyd i gyd yn ddiitygiol. Yr ydym yn llawen i ganfod y canlyn- iad o'r cyran mor foddhaol. Y mae yn rhoddi i'r Diwygwyr fwyafrif o 64. Pe byddai i'r ethoiiad gy- meryd lie yn ystod y Swyddyn ddyfodol, yr ydym yn gwbl hyderus yr enillai y Diwygwyr. Ar y 15ed cyfisol, cynnaliwyd cyfarfod ar ran y Fibl Gymdeiihas yn Nhremadoc. Llywyddwyd gan y Parch. J. Jones, ac anerchwyd y cyfarfod gan y Peircb. T. Phillips, (Dirprwywr.) W, Roberts, (T.C.) Clynog, W, Jones, (H.) a W. Ambrose, (A.) Ar y 18ed cyfisol, cynnaliwyd cyfarfod ar ran y Fibl Gymdeithas yn Ffestiniog. Llywyddwyd gan J. Cassou, Ysw., Blaenyddol, ac anerchwyd y cyfar- I fod gan y Peirch. E. Evans, (A.) Maentwrog W. Roberts, (T C ) Clynog; T. Phillips, fDirprwywr,) D. Edwards, (E.) a Mr. Hng-hes, (W.) Deallwn fod Bwrd dsdrefwyr Conwy wedi anrhegu tua 600 o blant a thrigolion y lie a the, teisenau, &c.f wythnos i ddydd Gwener diweddaf, fel arwydd o'r boddhad oeddynt wedi ei gael yn ymweliad ei Mawr- bydi &'u Bwrdeisdref y dydd o'r blaen. DEHEUSIS. CEREOIQION.— Yn y wahanran ddiweddaf o'r Hanesion Cymreig," yn eich rhifyn diweddaf, dy- wedir Fodfy lie a farnwyd ychydig amser yn ol yn anghymwys i godi Ty Marchnad, yn awr yn cael ei wneud yn gymhwys, &c. lie y dylasid dwevd, Fod y lie a farnwyd ychydig amser yn ol, yn anghymwys i go )i Ty Marchnad, yn awr yn cael ei wneud yn gymhwys i ddwyn Oranges, Lemons, Cucumbers," &c. Gwnaed cymaint ahyna o gam ag ysgrif C'orsen Yig. BIERTHYR TYDFIL.—Nos Fercher y 13eg cyfisol, cynnaliodd Cor Llewelyn" Gyngherdd (Concert) yn y Neuadd Ddirwestol, o dan nawdd ein hanrhyd- eddus ynad H. A. Bruce. Ysw., yr hwn (wedi ei or- fodi i absenoli ei hun o herwydd ymweliad rhai o'i bcrthynasau) aanionodd ddeugain o blant yr Ysgol Rydd itld ei gynrychioli. Erbyn wyth o'r gloch, yr oedd yr ystafell eang wedi ei gorlenwi. Mae dywedyd fod y Cor o dan arweiniaeth yr enwog gerddor, Asaph Glun Taf, yn ddigon o ernes fod y darnau yn gyw- rain a mawreddog, a'r canu yn berffaith aceffeithiol. Nid ydym yn feirniad, ond gwrandawsom ar rai (oedd yn medru deall) yn dywedyd eu bod wedi canu y darnau goruchel hyny, "The heavens are telling," How lovely are the ;nessengers," "SIng we to the Lord," "The day of vengeance," 0 great is the depth," "Worthy is the Lamb, vr Amser," &c., & vn anrhydeddus, ac ni fuasai rhaid iddynt gywil- yddio vmddangos o flaen unrhyw gynulleidfa yn mhlith ein brodyr y Saeson. Nid barn Merthyr yn unig yw hYlJa, ond cyd-dystiolaetha athrawon cerdd- oriaeth vrun peth yn Llanellv, Abertawy, Caerfyrdd- in, &c., &c- Da genym weled Mr. Beynon yn ym- drechu cymaint er gwella chwaeth ein cepedl i ddyer- byn gwir gerddoriaeth gobeithio y bydd efe, yn nghy a I fror campus a arweinir ganddo, yn offer- ynfd i gynhyrfu'r ardaloedd hvny lie mae cerddor- iaeth yn isel yn bresenol, fel y byddo iddynt ddyfod allan ac efelychu Cor Llvwelyn.—Brodor. CiiREniGioN.—T Brawdlys Chwarterol. CynaL lwyd y brawdlys hwn vn Aherneron, ar y 19eg cy- fisDI, o flaen I). A. S. Diivies, Ysw., A- prvd'y ded fry d wyd Richard Beinrose a Joseph Exan (crwydriaid) i ddeng mlynedd o alltudiaeth, am dori t.V Mr. Peter Thomas, Nantcauo Lodge, ger Aller. vstwyth. John Roderick, Llanbadarnfawr, a dded- frydwyd i saith mlynedd o alltudiaeth, am ladrata ceft'yl,eiddo Mr.Thomas Richards, Bronfraitb-facb, ger Aberystwyth. David Jones, a ddedfrydwyd I saith mlynedd o alltudiaeth, am ladrata defaid o gymydogaeth Llanbedr. Dyna'r holl gwynion pwysig a ddygwyd gcrbron y llys. Tranoetb.scfvdlwyd c:.yn y bunt o dreth ehwarter yn y Sir, a 1 yn y bunt « dreth at gynal y gwarchcidwaid.