Y Genedl Gymreig

BANGOR. Y Ddamwain Akgkuol AR Reilffordd Mon.— Hebryngwyd gweddillion Taylor a Saunders, o'r ddinaa hon i fynwent Glanadda, ddydd Mawrth diweddaf, gan dyrfa fawr a pliarchus. CAU Fiohdd OIlR Bkthesda.—Yn y Hys Sirol diweddaf, hawliodd Robert William Roberts, Tnnydderwen, Caellwyngrydd, 40p o iawn gall John Williams, o'r un lie, am gau ffordd trwy adriladu sited arni, fel nas gallai yr erlynydd fyned a throl drosti, yn ol yr arfer, at gefn ei dy. 1 ar- haodd y oyngliaws am dair awr, a gorchymynodd y Bamwr ir diffynydd dalu 20p o iawn, gyda'r costau. Ni rhoddodd y barnwr ei farn yn nghylch clirio y ffordd hyd y llys nesaf, er rhoddi cyfleus- dra iddynt gytuno. Newyddiadch Seisxig JN ewydd. x mac oWJl Yu y gwynt fod boneddwT ieuaaic cyfoetliog, uid nepell o Gaernarfon a Bangor, wedi penderfynu aefydlu newyddiadur Seisnig yn y dref a enwyd ddiweddaf. Nia gwyddom pa mar bell y mae'r txefniadau weii eu gwneyd, ond clywsom fod pryder mawr yn ffynu mewn cylch sydd hyd yn hyn wedi eael dylanwad a chynorthwy yr Eglwys- wyr a'. Toriaid heb gystadleuydd na chydgyfran- ogydd o'r ffafrau.

LERPWL. n Y mae'r byd yma wedi dirywio llawer neio eawau ei drigolion er ei ddechreuad. Yn yr hen amser, Adda y gelwid y gwr, ac Efa y wraig. Nid oes dim defnyddiau ysmaldod mewn enwau fel yita. Ond erbyn hyn, y mae y Saesen yn enwedig wedi myn'd yn holies gwylltion yn yr alwedigaeth yma, ac y mae yn ofynol cael cynefindod mawr ag ambell enw, neu ddifrifoldeb auarferol, i gyfareli ambell i Sais wrth ei enw, heb chwerthin yn ei wyneb. Disgynodd fy Uygaid yn ddiweddar ar liysbysiad am firm o werthwyrte yn y dref hon, a elwir Black and White ac y mac deuddyn ar fedr agor masnachdy yn Church-street, o'r enw "Hamer and Tongs." Mae yn debyg mai fel ironmongers y bydd i'r morthwyl a'r efail gychwyn busnes. Er's talm, yr oedd yma ddau gyfreithiwr o'r enw Dodge and Wynne ac y mae Uuaws yn awr yn fyw yn oofio dau feddyg yma yn bart- nepiaid, o'r enw Ketchum and Killham." Gwneir ymdrech arall heno i sefydlu Cymdeithas Gymreig yn Lerpwl am y filfed waith, hwyrach. Dymunaf o'm oalon lwyddiant i'r ymdrech hon, a gobeithio mai y filfed waith y mae'r goel. Yrwyf yn deall fod llythyrau eisoes wedi eu derbyn oddi- wrth luaw8 o wyr dylanwadol yn amlygu eu rhwydd hynt" i'r Gymdeithas, ae yn mhlith eraill oddiwrth Mr Gladstone. Byddai penod o hanns bywydau yr aneirif gvmdeithasau Cymreig a gychwynwyd o bryd i bryd yn y dref hon yn ddifyr iawn, ac fe ddichon yn adeiladol hefyd. Byddai raid i'r cvfryw gynwys hanes gcnedigaeth rwysgfawr, yn nghanol dathliad a gorhoian twysged o edmygwyr parod i roddi eu bywyd i lawr drosti. H, hi oedd testyn siamd ei chydnabod a'i chyfei'l- ioi; am rai dyddiau; hylii, yn ol eu barn hwy, ocr',l i osod y byd yma yn ei le, a'r fath fyd gwag a ft. iisai y byd hwn hebddi. Pa fodd bynag, byr a dar odedig fu heulwen ei bywyd; oerodd serch ei chyfeillion gwresog; daetli fferdod anesboniad- wy ac anfeddyginiaethol i'w haelodau; yr oedd golwg gwaelu arni cyn bod yn dri mis oed; cyn pen chwe' mis yr oedd wedi marw; a thra yr ydoedd hwyrach haner cant yn dathlu ei genedi- gaeth, nid oedd yn cau ei llygaid Brin ddau lle'r oedd gynau gant." Er hyn oil, nid oes amheuaeth nad oes angen mawr am Gymdeithas Gymreig yn y dref; ac ond i gymdeithas o'r fath gael ei gosod ar seiliau cedyrn, y mae pob lie i gasglu y bydd yn llwyddianus. Bu y Cambrian fyw i oedran mawr, er mai clwb claf ydoedd yn y dechreu, ac i'w ddiwedd hefyd, o ran liyny. Y mae yn arferiad gan Ulldeb Ysgolion Sab- bothol Cymreig Lerpwl a'r cyffiniau gynyg gwobrau bob blwvddyn mewn arholiadau i ddeil- iaid yr ysgolion a berthynent i'r undeb hwnw. Y testynau eleni ydynt i'r dosbarth laf (rllai o dau 17eg oed) Cyfnod y Barnwyr i'r 2il ddosbarth (rhai dan 25ain oed) "Llyfryr Aetau;" ac i'r 3ydd dosbarth (i bob oed) "Llyfr Esia," penod xi. i'r, diwedd. Yr arholwyr ydynt Parchn Griiffth Ellis, B.A. (M.), John Evans (W.), W. Nicholson (A.), a Charles Davies (B.). Yr oedd Mr Gosehen yma yr wythnoa ddiweddaf yn rhanu gwobrau i blant y Liverpool Institute. Rhoddwyd derbyniad calonog i brif-arglwydd diweddar y Morlys; a thraddododd viltau araeth alluog ar lyfrau plant, gan ddadleu dros lenydd- iaeth dychymvg fawr, yn hytrach na llvfrau ar bynciau cyffredin ac mewn arddull gyffredin farwaidd, gan fod y blaenaf yn fwy tueddol i ddeffro chwilfrydedd ac ymchwiliad yn y meddwl ieuanc. Y mae hon yn idea newydd, a phrin v llyncir hi gan rai pobl; ond teilynga sylw y sawl sydd dan y cyfrifoldeb o fagu y plant. Yr oedd y boneddwr anrhydeddus yn llawdrwui iawn ar bethau cyffredin.

MOSTYN. Y BWRDD Ysool.—Dydd Llun diweddaf, am dri o'r gloch, oynhaliwyd y cyfarfod hir-ddis- gwyliedig yn Whitford, er ceisio penderfynu y pwnc. Yr oedd yn amlwg yn gynar y prydnawn fod rhywbeth neillduol yn myned i gymeryd lie gwelid Uuoedd o bobl drwsiadus, yn wyr a gwra- gedd, hen ac ieuainc, gweithwyr ae amaethwyr, tlodion a boneddigion, yn araf ymlwybro tua Whitford, nes yr oedd y Llan, yn mhell cyn tri o'r gloch, yn fyw o gwr i gwr, a gwylid symud- iadau pawb yn fanwl gan gwmni cryf o heddgeid- waid, yn debyg fel pe buasai yns ryw arddangos- iad {demonstration) Ffeniaidd ar gymc."yd lie. Wrth weled yno dorf mor fawr, ofnid na ddrttiai yr ys- goldy mo honynt, a chytunodd y ddwy blaid i fyned allan i'r cae gerllaw ar ol othol cadeirydd yn yr ysgoldy. Etholwyd Mr E. Lewis, Mostyn Quay, i gymeryd y gadair, ac ar ei law dde safai Arglwydd Mostyn, ei fab a'i stiward, a stiward etifeddiaeth y Downing a'r ficer, Mr Eyton, Llan- erchymor, brawd yr aelod dros y sir, ae amryw eraill; ar ei law aswv safai Mr Thomas Hum- phreys, Lily House; Evan Bryan, Joseph Parry, ysgolfeistr; W. Williams, Bank Hall; Kenrick Philips, a Dr Pan Jones, Mostyn. Wedi ychydig eiriau gan y cadeirydd, cynygiodd Mr W. Wil- liams, Bank Hall, mewn araoth Seisnig wir ddsn- iol, fod bwrdd ysgol i gael ei ffurfio. Dvwedai ei fod yn cynyg y penderfvniad oddiar amryw resymau, megis fod y plwyfllid yn unigyn Rhydd- frydig eithr hefyd yn Ymneillduol, a bod Deddf Addysg wedi ei gwneyd gan Weinyddiaeth Rydd- frydig ar gyfer Rhyddfrydwyr; fody drefn bresenol o gyfranu addysg yn y plwyf yn gamddefnyddiad o arian y cyhoedd ae yn rhoddi mantais i un blaid o grefyddwyr i gael uwchafiaeth mewn pethau gwladol, a dadleuai yn erbyn trethiad heb gyn- rychiolaeth fel yr oedd y plwyf yn gorfod dioddef yn bresenol. Eiliwyd ef gan Mr E. Bryan yn danllyd. Cymysgai y ddwy iaith. Dywedai fod gan y gwarcheidwaid bob hawl i reoli addysg lie na bvddai bwrdd ysgol, ond nad oedd y plwyf erioed wedi eu hethol i gymeryd gofal addysg, ac Bad oedd eadeirydd y cyfryw fwrdd erioed wedi cael ei ethol i nu Bwydd gan y plwyfolion, ond ei fod yn warcheidwad yn rhinwwld ei swydd fel ynad heddweh, a thvstiai yn erbyn y dull o fyn-th pobl a ehediad yn y rhenti, ac a swllt v bimt o dn'th. Ataliwyd ef lawer gnvaitli yn ystod ei araeth. 'Ie fel y mae gwaethaf, gwneid hyny gan brif amai thwvr v plwyf, y rhai a eilw y fioer yn leading parishioners." Ar ol hyn dyma Ar- glwydd lI1: styn ar ei draed, ie, Arglwydd Mostyn, yn sefyll i fynn i ddarllen gwelliant ar beiwlerfyn- Williams, Bank Hall, rhyw gein- iogwerth o amaethwr. Y gwelliant oedd fod trofn- iadau ndlysgawl y plwyf i gael eu cadael fel y maent a phawl) i fyw yn lieddyehol. Yr oedd ei Arglwyddiaeth yn methu yn lan a darllen yr ys- grifen. Eiliwyd ef gan Mr Eyton, meistr y gwaith plwm. Yr oeddym yn teimlo y rhnid fod yr achos yn ddrwg dros ben cyn y buasent yn llusgo hen bererin fel Arglwydd Mostyn, yr hwn sydd yn mhell dros bedwar ugain oed, i anvaiii y bydd- inoedd i'r maes. Siaradodd y ficer ychydig eiriau ar ei ol. Yna Parry, yr ysgolfeistr. Ar ol hyny Pan Jones, ond mor fuan ag y soniodd fod y frwydr rhwng meistr a gweithiwr, rhwng y tlodion a'r upper ten, bloeddiodd yr amaethwyr nes crynu y ian, a bu raid iddo dewi. Rhanwyd y dorf-yr oedd y mwyafrif o hlaidy boneddigion, acvn erbyn y bwrdd ysgol, ond po buasid wedi cadw allan bawb ond trethdalwvr ni fuasai y mwyafrif yn erbyn y bwrdd ond ychydig iawn. Yna wedi cy- hoeddi fod mwyafrif yn erbyn y bwrdd, darllenodd Dr Pan Jones y demand, am gael poll ar y cwestiwn a chyflwynodd ef i'r cadeirydd. Teg ydyw dy- weyd pe buasai y Mctliodistiaid yn ymddidoli ac yn dyfod allano ganol y gwrthwynebwyr y buasaiy bwrdd wedi enill o ddigon. Teg yw liysbysii hefyd y fan hon nad oedd pleidwyr y bwrdd wedi gofyn i neb o'u pleidwyr oedd yn anghyfleus i wneyd ymdrech i fod yn bresenol, gan y gwyddant na fuasid yn penderfynu y pwnc heb etlioliad.— Ithvddfri/dwr.

LLANRWST. Mewn perthynas i'r Eiteddfod Gadeiriol a Chyfallwy v Cy?l??y gy?ilili?- Y.. h.f nesaf, srellir dy,,?3,d fod y pwyllgor ??thi yn d Xy? f-I -? Y- b 11 'yf leavH 1-h?tr y t?tynau, ac yn ymr?i i 4wT,, .gt eu har- wyddair, wf Eisteddfod OymreiK." Mae yn wir nad ,,a wz r o s,-nf(?nu yn y ttd we<li bod o :?qr;?NŸrdllhnoJ: :'}to y dr,f h,,?? ohebwyr taledig i guro padelli gw(?ig, fel mae mewn treii omUl, pa rai sydd wedi bod yn p;t!¡o gryn lawer yn ''wddl, am yr eisteddfodau sydd i'w cynal me? pd ?dd Ond g.d?w.h i .?i fel Cymry y.ty?i?d y<M:¡beflL;t iy Jl r:;rr'Jínte: ceisia rhai 01 gosod. Na, dyma y dr, a dyma yr ?dL y ganwyd ac y magwyd yu? feirdd, Uonorion, eerddo rion, telynorion, dadgeiniaid, cyfieithwyr, aphrif J'Jb; 1M:iidÜiC\'T'Sh hytrach 'I m._Y, a'i chydnabod fel mam pob Han crch eisteddfodol a ddvlem "I gwlad a chen" O barth i Eisteddfod GyfaUwy y Cymry a "nhh.fi?,, 'l. 0 ,Ierb i.i. lythyr gthwAh y c(?r(ldoi;* g,17?.h, £Jàcir; dd':1Ían l, :lOC am- 3w jm edinygu, ac yn teimlo y dylai cl I'C 1¡ 1:h;ldc dJ;"Vd:i uron fel ?"ligll bwyllgorau ae yn ddiwylliant i ä,tcùdfodaeth yn y dyfodol. Anfonais at ei awdwr i erfyn ei ganiatad i wneyd y eyfry w, a llwyddais, a dyma Ii yn ei roi air yn air fel y If.yi LIfmHechid. Banor, Tach. 19,1877. Anwyl VrthN,fcgd:d{1"rcî: ferwined dy glust wrth swm a sylwe(l(,,T ;v anereh hyn i ti. Wweied -wthym yn y newyddiaduron fod vn mryd v Llanrwstiaid wneyd EisWdfod Gymreig (4ymrae ,v m bod(Uonodd yn odiaethol, oblegid mae yr Eisteddfodau C'mrcig (?!) wew svrffedu fy holl sci?3?- iadan eisteddfodol er's llawer dydd. Mae y Cymry wedi myned i feddwl itm gallant wneyd dim yn awr, mewn gwlad iiw eglwys, heb y Sais hirdrwyn, n(?u, o'r hyn lleiaf, ryw Die Sion Dafydd CYHlreii'w dynwared. Druly anwyl, ymgroeswc a phenderfynweh wneyd Eisteddfod ) -ith,.ia C ?yf.ngwbl Os fet¡;odJ fy a?m iia??dd Ilenitldol (os gwertli eu harddel) yn eich Eiteddfod, TESTYNAU. I Ni ddywedaf air? am un do.?bart? 0 clest??au ond Id, yn unig. Yn gymaint a'm b d rhyw f.th Dly,ybl?,.? ;e3:uJ:;¡, l hellal eieh sylw i'm gweddi. a::n:civ:.nb;ddd1 Oi.,dgo ,diiia Cy.i?? b bod w holl destymm cerddorol yn ddarnau Cymreig, o waith ac -di?ii?th cerddorion Cymrci. Mao cvfl-id?r bandithiol i'w cael o (Id?hu tra chlmurol. Gadewch i Mr Costa a'i gyfeillian anrhydeddu y Saesor, ac i'r Eisteddfod anrhydeddu ei chene(U 1 hun, Mae nym Beneerddiaid o for hvd for, byw marw! Pwy na I hc;:¡rgl::d °r o fdr;i gJ-illyr::i;;V; (li= Ambrose Lloyd, rhythgyrehoedd ystormus Tanymar- ian, cedyrn soiniau Alaw Ddu, acenionhedegog Gwilym Gwent, cpiupÜm pl?thdig Emlyn Evans, hZ- V?Yii- ion troollo ,Iieda Pencerdd Amcrica? Pa raW. wrth l'aor 0 (? .u7 M_ digon 0 ddarnau diail wodi (7t?lluint ;u benau a medd C;. d?ft7.,D, a di,,U w.,U i :ll" a :gr Wr gd'cegirh gonedlaethol vr Orseilil. Y, gw? 1( d &loson bloesC(]osdafodaw yn Ngorsedd Eistoùfod Caomar- f»n i dwyn i fy -(?dd- epiiod wedi ymwisgo yn maà'e:U ;rø yn ),;L;¡\l=l cenhedlaethol ni, yn fyddar i aeenion eynghanodd yr fe)rsedd, (1'I'll i'r hen arwy.M "eJùlc,Uaethol, ae i ia- i dd Pdf gain y eledd gweiniog. Diwu fy mlieuod y tro hwn, a' gobeithiu y bydd arddeliad a llwyr yn dilyn fy mhresetli. Ae folly Amell.-¥r eiddoch hyd dranc, Eos Llechyd, B.B.D. Mae yn dda eenyf ddyweyd fod Pwyllgor Eisteddfod Llanrwst wedi cadw at yr hyn mae yr Eos wedi crybwyll, ,f rlioi darii? c (?rddorol o waith awduron Cymrcig yn gystadleuaeth i'r corau, sef Pencerdd America, Alaw u? ac ]?t.?l Ev?s, ae ymdrechwn hefyd i gadw i fyny ein hn ddefion conhedlwthol, pa rai ni raid i ni wrth gywilydd o'u plegid. hrothdalwyr a Mewn cyfarfod o'r masnaehwyr a threthdalwyr a Mev,,n (?yftu-fo ?, LIO I" ddydd (kwenor di- Yllha1iwyd y, "Llofft yr Hall" ddydd Gwenor di- weùdaf, eY11lerwyd i Y8tyriaeth pa heth a wneir ltrth i'r tlair ar ol y Hair nesaf, sef y Ffair Bach, pa un sydd d,?9 "u dd dd Na(ili tbllwyd Mr Robart y;,ne8, cooper, fel v trethdalwr h?n.Id vn bresenol, i'r gadair, ae ar ol ychydig -yl?-I.- giidr.. cafwyd pleidlais cyffredinol y cyfarfod o blaid ei chynal y V EJU:o<;roïF¿tly b1t&I Bach El.1- rwst 1,i yn cael ei chynal ar y 24ain evfisol. Mae y b_d, r, Eglwy-wyr wedi b. yn cynal ,yf- artwdyild pregethu bob ■ yr wythnos ddiweddaf yn nglyn a h?.h y l?r? "ath.. iawn, Ih yr'"1(' js ig i'w g-daw o bob enwad. 401,(,i thi" ac arddeliad 'I dc?illiawodliw?th eu cytarfodydd, fel na byddo eu Uafw yn myned yn ofer.—0. Isyotd Jones, Llanrwst,

arfrhtalt. I Yn hytrach na gadael i'r gohebiaethau a ganlyn fyned yn ddiwerth, ni a wnawn dalfyriadau ohonynt, yn gymaint ag fod ein gofod bron yn ilawn pan ddaethant i law:— Cwm-y-Glo. Darlith ardderchog gan Miss Cmnogwen Rees, ar Arian ac Amser," yn nghapel y Methodistiaid, nos Wener diweddaf. Llywydd, Parck D. Williams. C, uulleidfa fawr ae elw da at ddiddyledu yr addoldy. Caffaeliad Gwerth- fawr.-Yr hen brif ffordd, ag y byddai gwlawog- ydd trymion yn gwneyd yn anhawdd ei thramwy, ar gael ei hadgyweirio, yr hyn a lcsola iechyd, a chyfleusderau yr ardalwyr.— Ehcdydd y Owm. Party i Ysgol Sab- bothol Pisgali, 154 o'r aelodau yn cydgyfranogi. Gwobr o 2s 6c gan y Dr Griffith, Penygroes, i'r bachgen neu'r eneth a drysorodd fwyaf o Air yr Arg'wydd yn y cof. Cyfarfod cyhocddus liwyliog a buddiol yn yr hwyr. Llangyvog. Cystadleuaet.h Cwn Defaid. Gwobrwywyd eiddo'r Meistri Edward Evans, Llangynog; Gittins, Llanwyddyn; Thompson, Bwlch, ger y Bala; Jones, Bryn Melyn, Bala; Edwin Jones, Llanerfyl; R. Owen, Tanycoed, Llangynog; Jones, Hafodfawr, Bala. Credid y byddai y cystadleuon hyn yn fwy llwyddiannus pe y eynhelid liwynt ddeufis yn gynt.—Brodor. Lla^hehis. —Nos Iau, Tach. 29, darlith gan Mr J. W. Jones, b swyddfa'r Dryeh Americanaidd, yn nghapel Scion (B.), ar Ymherodraeth Duw ac Ymherodraetli Dyn." Syndod fod rhai personau yn myned a'r darlithoedd a'r cvngherddau yn ol i'r capeli, ac ystafell gyhoeddus i'r pwrpas i'w ehael yn y He. Ymweliad gwirfoddolwyr o Gaernarfon ddycld Sadwrn. Golwg led lipa ar y ,ti y gellid ym- mwyafrif ohonynt—dim tebyg i rai y gellid ym- ddiried diogelwch y wlad iddynt pe ydigwyddai rhyfel.—Gohebyitd. AT Fasnaciiwyr Bangoh.—Y mae y Nadolig wrth y drws. Gan ei fod yn disgyn ar ddydd Mawrth, oni fyddai yn bosibl cael cau y masnach- dai ddydd Llun, y 24ain, yn He dydd Calan, am eleiii ? Deallir fod masnacliwyr Caernarfon wedi mabwysiadu y cynllun. Byddai hyn yr un mor fanteisiol i'r masnachwyr eu hunain ac yn ffafr fawr i'r alisistants,-Dinesydd, Rhiwlas, Pentir.—Cyffro trwy yr ardal oher- wydel lluosogrwydd lladron a robbers. Perygl i bobl ddiniweid gerdded y ffyrdd adref o na ffair na marchnad. Rhybydd i bawb fod ar eu gwyliad- wriaefh tnag- amser y till nesaf. Dylid cymeryd gofal wrth deitliio y ffordd o Faugor i Bethesda a Phentir, yn ngliyda oliymydogaeth Pont-yr-Inn. Prin y mae yn ddiogel myned i daith hyd yn noel gefn dydd goleu. Pa le y mae yr heddgeidwaid ? —Rhiwlasfab. BnOUXGHAM.- Y gwr ieuanc galluog, Mr H. W. Thomas, L.S.A. (Llnndain), o Beaumaris, wedi enill y gradd o M.R.C.S. trwy arholiad caled yn Llundain. Cychwynodd Mr Thomas fel meddyg dan addysg y Dr Owen, Beaumaris. Pan yn efrvdydd yn Ngholeg y Frenhines, Birmingham, enillodd amryw medals, exhibitions, a certificates of honours. Yna onillodd trwy ?ystadleuaeth r saHe o Hesident Obstetrician yn y Queen's Hospital, ac am y 18 mis diwecMnf bu yn Resident Physician a Home Surgeon yn yr un He, Yn awr y mae am ymsefydlu yn bartner gyda meddyg enwog yn Bir- mingham. AxroNEiiiMr.nnimtwnDi) Ihuenctyd yn Nantlle. —Y mae yma Band of Hope er's blyny" ddau. Gwrtligiliodd amryw ychydig amser yn ol, ac yn awr y maent fel pe wedi penderfynu aflonyddu ar yr ychydig ffyddloniaid sydd yn aros yn selog- gyda'r aehos. Daw nifer o ieuenctyd at ddrws yr addoldy i wneyd trwst, bloeddio ac aflonyddu gymaint o gwmpas y clrysau a'r ffenestr fel nas gellir myned yn mlrten gyda gwaith y cyfarfod. Bll raid tori cyfarfodydd i fyny o'r herwydd. Pwy a ddaw yn mlaen i roddi atalfa ar hyn, ac i geisio denu yr ieuenctyd i ailymuno ag achosion da p- Un yn taru eu lies. Gymmrohoriox LLUDAI-Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y gymdeichas uchod yn y Freemasons' Tavern ar yr 28ain o Dachwedd. Yn mhlith y gwyddfodolion gwelid Mr Stephen Evans (yn y gadair), Mri Morgan Lloyd, A.S., Hugh Owen, J. W. Bowen, Q. C., John Thomas (Pencerdd Gwalia), Ignatius Williams, Howel Thomas, &c., a'r Parchn R. Jones a D. Jones Davies. Ar y cyfan fe ddaeth o ddau ddwsin i ddeg ar hugain yn nghyd. Cafwyd sylw neu ddau gan y cadeir- ydd, yna darllenwyd y pedwerydd adroddiad blynyddol gau yr ysgrifenydd. Dengys fod tair araeth wedi cael eu traddodi yn ystod y flwyddyn o dan nawdd y gymdeithas; fod dau rifyn o'r Cymmrodwr wedi eu cyhoeddi, a ehan eu bod yn cynwys oynyrchion enwogion fel Brinley Richards, Hwfa Mon, a'r Golygydd, y mae'r adroddiad yn addaw ychwaneg o'r cyfryw ddanteithion mor fuan ag y gall yr argraphydd eu dwyn allan. Yn rhagor at hyn, y mae y gymdeithas wedi pender- fynu cefnogi yr hen iaith, fel y prawf eu gweith- rediadau yn eu cylchgrawn, ac er mwyn dangos eu gwerthfawrogiad o'r rhai hyny a ymroant i fyfyrio y Gymraeg, bwriadant ioddi o flwyddyn i flwyddyn medal i'r goreu ohonynt. Y mae hyn i gymeryd lie mor futin ag y gallant weled eu ffordd yn glir. Gan ein bod yn awyddus i weled hyn yn gweithio, ni a ddywedwn o galon, "Hawddamor iddynt! Darllenwyd v cyfrifon am y flwyddyn yn diweddu ar y 9fed o Dachwedd, 1877, oddiwrth ba rai y gwelir fod y gymdeithas wedi derbyn mewn tanysgrifladau y SWill o 120p, ac fod y tal- iadauyn 130p,—sef 80p i Olygydd y Cymmrodwr, a 30p i'w frawd, Mr C. W. Jones, mewn cyfiog a threuliadau i Eisteddfod Caernarfon, &c., a'r gweddill mewn amrywion, megys stamps. Nid oes nulle i feddwl na wna y gymdeithas fechan hon lwyddo a dyfod yn gref. Yn wir, y mae'r adrodd- iacl yn aaaaw ay tocioi gogoncaaus mcn, ac y uaw cyn hir yn allu mawr er Ilesoli a dyrchafu ein cenedl. Wedi i'r adroddiad a'r cyfrifon gael eu mabwysiadu, fe etholwyd aelodau i fod ar gynghor y gymdeithas yn lie y rhai hyny oeddynt yn ym- ddiswyddo. Yn ystod y gauaf dyfodol ceir ar- eithiaii gan Proff. Cowell ar "Dafydcl ab Gwilym," gan Proff. Hughes ar "Prehistoric race of Britain," gan Pencerdd Gwalia, &c.

FY NYDDLYFR. Tachwodd 27N—" Henaint ni ddaw oi hunan." Y mae hen lane yn gweithio yn fy ymyl sydd yn ceisio rhoddi ar ddeall i bawb ei fod ya myned yn ieuengacli y naill ddydd ar ol y llall, ac os gall celfyddyd dynol a brolic. ei ieuenctyd beri i neb dybio ei fod yn ieuengach, fe fydd Morus felly yn siwr ddigon i chwi. Fo wyr gwraig a Dafydd Jones y cariwr, faint o'i gyflog sydd yn myned bob wythnos i geisio gwlybwr lliwio gwallt, heb son am wlvbwr arall sydd yn ei wneyd yn arogl peraidd" i bob cwmni y del iddo. O'm than fy hun mae rhyw arogledd fel hyn fydd yn llenwi yr ystafell pan ddelo ambell un o'm cyd- nabyddion oedranus i mewn yn creu drwgdybiaeth ynof fi, Ni ddywedaf pa beth. Peidied hen lanciau a meddwl fod merched mwy na phobl eraill mor hawdd eu twyllo. Son hefyd am deiinlo yn ieuengach nag erioed. Druanoliono. Chwibianu y mae er cadw ei hun yn wrol, ond och nis gall alw yn ol ei ieuenctyd fel y geilw eigi-ichwib- aniad, 28,Son am sain-gludydd, ni raid i bobl Nant Nantlle gael na phibell na gwefr i drosglwyddo llais un o ferched prydferth a pherorus y lie hwnw. Y mae i'w glywed yn mhob cyfeiriad lie byddo llanciau gwrol yr ardal yn tyru at eu gilydd, yn cael ei gyd-dymheru a Ueisiau cryfach y meibion. Ond y drwg ydyw ei bod yn methu yn Ian a chodi o'i gwely bore Sul i ymuno mewn mawl a'r llanciau yn yr addoliad cyhoeddus-yn unig wrth basio y ty, ar ol dyfod o'r odfa, mae ci llais melodaidd yn cael ei drosglwyddo ar edyn yr awel dyner yn mhell ffordd i'r Naut ei bod yn barod i'w brec- wast. Y wers syml y dymunwn iddi hi gofio, a phob un tebyg iddi-" Y cysgadur, cais godi!" 29.Goreu gwr pan dawo." Helynt ofnadwy yn y chwarel heddyw-agos i'r lioll gwt fyned yn chwilfriw-gwr o sir Fon yii meiddio dyweyd ei feddwl am wr o le arall, a'r gwr o'r lie arall yn cael gwybod hyny gan un o'i gefnderyd. A wyddocli chwi beth, lanciau anwyl—diogelaeh meddwl yr hyn a draethwn, na thraethu yr hyn a feddyliwn. 30.—Y mae rhai o bregethwyr Lleyn ae Eiflonydd yn rhagori llawer ar eu tadau mewn gallu meddwl a gallu celfyddyd. Clywais am nil hen fardd uu- waith yn gallu gwneyd telyn a'i cliwareu. Y mae un pregethwr a adwaen i yn gallu gwneyd pregeth a'i phregethu yn eithaf da; ond fe ddywedir na wnaeth yr un newydd er's yn agos i dair blynedd -cymered y testyn a fyno mae yr un bregeth yn gwneyd y tro—yr un corph gyda gwyneb newydd. Pa cyn agosed i Aberdaron mae taith y brawd yma yn cyraedd P Pwy sydd yn gwybod ? Rhag. I.-Go lew. Gwarcheidwad plwyf yn sir Fon yn dychwelyd adref o Fwrdd yr Undeb, ac yn ewyno y tipyn clusea oedd wedi medru ei gael i un oedd wedi gweled gwell dyddiau-" Ydi, ydi," meddai, "mae o'n dlawd, draan, y mae wedi myned heb ddim arian Yr oedd y gwarcheid- wad yn berchen da lawer ei hun, ac yn arianog. Ydi yn piwr y mae o yn dlawd," meddai ei gyfaill, "ond wyddoch chwi beth, Mr J-, mae y dyn nad oes ganddo ddim ond arian yn llawer tlotach." Ac efe a aeth yn fud. Son am dlodi yn arwaiu fy meddwl i Fangor-fawr-yn-Ngwynedd, lie y mae angel Trugaredd ar ffurf cheap jack yn cosi y bobl sl'i hyawdledd, ae yn ysgafnhau cryu lawer ar eu llogellau. Effaith ymweliad a Jack Rad yw yr ysfa sydd wedi gafael yn mysedd Lewis Edwards i grwydro tua phoced ei wascot, a sonir ei fod i draddodi darlith yn Ystafell y morwyr yn Hirael, ar gyfrinion y watches aur, yn enwedig watches wedi eu taro ag atal dywedyd-Dr Dorkins i gymeryd y gadair, er mwyn i fasnachwyr y dref gael eu cvnrychioli yn ngwyneb rhuthriadau per- yglus y cheap-jackyddion. Disgwylir y bydd iddo ef droi un o'i patent lantems ar nwyddau y gwr sydd yn jackydda yn ngwaelod Cae'r Deon. 2. Rhaid cael genau glan i oganu." Myned i'r cyfarfod dirwest lieddyw yn Y peth mwyaf truenus mewn cysylitiad a'r cyfarfod hwn ydyw credu y gall dyn gyfarwyddo eraill yn ilwybrau bywyd heb rodio ynddynt ei hun-,credn nad oes model meddwi ond ar wlybyron meddwol. Y meddw a'r glwth a ddaw i dlodi." Digon gwir, ond gwir arall y gwnelai un areithiwr yn dda sylwi ariio ydyw, mai y penaf o'r glythion yw yr hwn sydd yn gwledda ar athrod, a'i saig ef yw'r waelaf a'r fwyaf niweidiol i'r bwytawr. Nid teg athrodi merched ieuainc ardal eu bod cyn waethed am yfed a meddwi a'r un ardal ynLloegr, a'u bod yn waeth na dynion. Fel hen lane nis gollir disgwyl iddo ef gydnabod panfyddo merched yn ddrwg, eu bod yn waeth na dynion am y rheswm eglur mai y peth goreu sydd yn llygru waethaf. 3.-Diwrnod sobr i mi, aphawb sydd yn gwybod am y brofedigaeth o golli aelod ffyddlawn o'r teulu gallant gydymdeinilo a mi yn fy mhrofedig- aeth o golli fy nghath Mae yn ddiwrnod o lawen chwedl yn mysg holl lygo(I yr ardal, oblegid "Nid oedd gath o'i bath yn bod Yn Lloegr am ddalllygod." Llawer tafod brwnt ges i gan Beti am ddangos gormod o dosturi at y gath a'r ei, ac ni fuaswn yn eyhoeddi yr hyn a ystyria pobl eraill yn wendid ynwyf oni buasai fy mod mewn ewmni da ac enwog -dynion fel Bright yn ein dysgu i fod yn garedig wrth greadur mud, a Bismark yn claddu ei hen gi ffyddlawn gydag arwyddion o barch a galar. Ae onid yw yn naturiol i ninau (leimlovii chwith ar ol y creadur bach diniwed ag y cafwyd ef wedi marw yn gelain gegoer ar y donion, ae arllwys peth o fy nheimlad mewn ymadroddion barddonol am yr hen Dwm (o barclius goffadwriaeth) WM. Tomas bach, fo aeth, O! do, A'i holl rinwnddau gyda fo, Mae heddyw'ii isel yn y gro' Wrth ddrws y siambar. Ni welais neb heb arno fai, Oherwydd hyn nid y'nt yn llai, Er nad mor hawddgar, Ac folly Tom fel llawer rhai 'Roedd braidd yn siomgar. Fe ddigiai weithiau wrth ei fwyd, Gan ddringo i fynyar y glwyd, A mjsi'd i nyth j gowen Iwyd- Lie iawn i sorri; Ar<»sai yno'n ddrwg ei nwyd Nos galwai Boti. Mae'n rhyfedd meddwl onid yw, Nail ydvw Tomoa ddim yn fyw. Ma"'1l ddigon pell o gyrhaedd olyw, ,W..tli heb ei alw. Nis gall ef glywed slw nu miw, Mao wedi man" Mae golwg ar y gwpan laeth, Yn llanw'r bardd a hr:.l\ aeth, I'w fynwea brudd ofnadwy saeth, Yw 'fi?l) diwrnod, Y gwelodd Tom yn eithaf ffraeth §. llyfn'i 4w.?l.d. Agorodd Tom ci lygwl gIm Gan edrycli fel pe'n teimlo'n gas, Ac nid oedd gandda fawr o flm Ar ganu V?(, A c c?t( oed(,, dafod bra"" Yn para i lyfu. Deohreuodd Tomos olchi ei drwyn, A chanu grwndi'n ddigon mwyn, Gan syllu heb na llid na ehwyn, Ar big y tegell, A Beti'n edryoh gyda swyn Ar faint of dagell. Ond! dyna Twm yn neidio'n chwim, Mae coilo'i osgo'n otid im' A'i nadau oerion anad dim O dan y dor: Ni byddai Tom pan oedd mewn trim Yn mewian llawer. 'Roedd hwn yn ddiwrnod digon tnnn I bawb ,h7). pl-; Ond felly'n siwr yr oodd i Twm, WeI, dyn a'! h??lpo; Mae erbyn l?ynv i Ie yn U-, A b.. p i /ÇOCSO. Oliver Jenkins.

FFRAINC. Y mae sefyllfa wleidyddol y wlad hen mor ddyrys ac anesbouiadwy ag erioed. Ond tybia rhai ein bod yn canfod trwy y tywyllwch doriad gwawr. Ilyd yr wythnos ddiwedclaf, trwy gydol yr amser, cadwai Marshal MacMalion ei hun ar wahan, heb ddal gair o gymundeb a neb ond y gweinidogion hyny a fuont yn foddion i'w arwain ar gyfeilioru. Yn y sefyllfa lion yr oedd yn an- mhosibl iddo wybod meddyliau y ddwyblaid, fel ag i fod yn alluog i farnu pethau yn ddiduedd. 0'1' diwedd, caniataodd i Lywydd y Senedd a Llywydd Ty y C-, nrychiolwyr, yn nghvdag amryw aelodau o'r blaid Chwith, dalu ymweliad ag ef, yr hyn a wnaethant, lie yn awr y mae yn y medd- iant o wir feddyliau mwyafrif Ty y Cynrychiolwyr. Nid oes dim o duedd yr ymddiddan a gymerodd le rliyngddo ef a hwynt yma wedi ei wneyd rn hysbys, gan fod M, Grevy mor ddistaw a'r Marshal. Yn y cyfamser, y mae y Senedd wedi penodi pwyllgor i wneyd ymchwiliad i sefyllfa druenus masnach trwy yr holl ddinasoedd, ac y mae Ty y Cynrychiolwyr yn brysur wrthi yn penderfynu dilysrwydd etholiadau y gwalianol aelodau. Nid yw yn debyg y bydd iddo lwyr atal y Cyllidau nes y delo y Marshal ato ei hun; ond ymddengvs rn llwyr benderfynol o beidio pleidleisio y Gyllideb yn ei chyfanswm hyd nes y gwelo y cyffro presenol drosodd. Pasiodd Ty y Cynrychioiwyr bleidlais yn datgan nad oedd v trculiadau yr aeth y Wein- yddiaeth ddiweddaf iddynt yn gyfreitlilawn. Nid yw yn debyg y peidir eu talu, ond y mae y Ty yn eiddigus o'r hawl i bleidleisio pob treuliadau. Y mae yn anmliosibl darogan gyda dim sail pa un a gymer le yn y wlad annedwydd hon, ai ymddi- swyddiad y Iarshalhmostrngíad Ty y Cynrych- iolwyr, vnte rhyfel gartrcfol. Weithiau gogwydda amgylchiadau at y naill neu y llall, Modd bynag, dengys y Gwerinwyr yr ysbryd mwyaf goddefgar, a chanmolir pwyll, trefn, a chymedroldeb Gam- betta tu hwnt i ddim oeddid yn ei ddisgwyl.

ITAU. Tachwedd 28, fwedi dadl o haner awr, dileodd Ty y Cynrychiolwyr y gosb o ddienyddiad trwy fwyafrif mawr, yn nghanol llongyfarchiadau torf yn yr orielau. lIfac afiecliyd y Pab yn myned yn waeth. a'r bopn yn ei goesau yn cynyddu. Dywed goliebydd y Times o Rufainy coleddir amheuon yn y Vatican a fydd y Pab ynalluog byth eto i adael ei wely. Gwnaed cais i'w gyfodi i'w wisgo, ond gan nas gallai eistedd yu syth, gollyngwyd ef i lawr eil- waith. Y mae Rhufain yn llawnach o Gardinaliaid nag arferol. Ar ei daith yno, cymenvyd Cardinal Manning yn glaf yn Paris, lie y gorivedda mewn gwendid mawr. Nid yw yn debvg y gall fyned rhagddo i Rufaiii; ond tybir y gall ddychwelyd i Lundain trwy deithiau byrion yu mhen tua pythef- nos. Yn y cyfamser, y mae wedi anfon i Rufain am gymeradwyaeth ei gvnllun i raiiii Scotland yn esgobaethau Pabaidd fcl y gwnaed a Lloegr. Dywedir fod y Cardinaliaid yn barod yn prysur barotoi gogyfer ag etholiad olynydd i'r Pab; a rhaid fod hyn yn waith dieithr iawn iddynt, gan nad oes yn eu plith neb a fu mewn Conclave yn ethol Pab o'r blaen.

GERMANI. I Arnn y (Jonclavc nesaf, lie yr ctholir olynydd y Pab, dywedir fod Germani am ddyfod i well telerau a'r Eglwys Babaidd yno, os etholir Pab ffafriol i anymyriad yn acliosion mewnol Germani. Mae Llywodraeth Germani wedi hysbysu Llyw- odraeth Switzerland ei bod yn barod i gyfranu liauer miliwn o bunnau tuagat gwblhau tynel St. Gothard. Mae Dr Hirsolifield, yr vsgolhaig Germanaidd. yr hwn a ddechreuodd y flwyddvn ddiweddaf i wneyd ymchwiliadau yn Olympia. wedi derbyn swydd yn Adran Celfyddyd Henafiaethol yn yr Amgueddfa Brydeinig. Nid yw yn annliebvg y parheir am yehvdig fis- owld vn mhellach y Cytundeb Masnachol rhwng y wlad hon ac Awstria. Pryuodd rr Adran Delenraffvddol Germanaidd y sain-bcllehrvdd <'vntaf, yr hwn f1 wnaed oddeutu deng yn ol. gan y dyfcisvdd, Herr Reiss, dysgawdwr mewn vssrol ramadegol gerllaw Ham- burg. Trosslwyddai hwn nodau cerddorol, ond nid geiriau llafaredic. Gwerthodd ei ctifeddion yr offeryn hwn yn ddiweddar am bedwar swllt ar ddeg. Y rheswm. meddir, dros fod Llywodraeth Awstiia mor ddigyffro pan y mae Servia ynparotoi at ryfel ac mor awyddus am estyn ei tlierfynau ydyw fod Germani wedi datgan mor benderfynol nas gall oddef unrhyw ad-ddosbartliiad ar y gwledydd dwyreiniol a ddichon fod yn anffafriol i Awstria. Daw yn amlycach ohyd fod y eyd- ddealltwriaeth llwyraf yn ffynu rhwng y tri Ym- herawdwr.

INDIA. Mae'r newyddion am y liewyn yn parhau yn ffafriol. Eisoes cyrhaedda newyddion fod enydau da wedi eu cael mewn rhai parthau yn Madras. Yehvdig gydag 800,000 oedd y mfer a gynorth- wyid yn y rhan hon yn ol yeyfrif diweddaf. Yn Bombay y mae sefyllfa y trigolion yn parhau i wella, a'rprisiau yn gostwng. Mewn rhai manau v mae y rhai a gynorthwyid yn ymadael ohonynt ea hunain. Yn Mysore hefyd y mile enydau yn ymddangos yn rhacorol, a'r riceyn cael ei gynhauafu. Oddiwrth adroddiad ysgrifenydd Trysorfa y Newyn, ymddengys fod y dcrbyniadau, er pan apeliwyd am help, yn ol 40,000py dydd. Ar y terfvnau Gogledd-orllewinol y mae ervii anesmwvthid yn mhlith y brodorion, ac ofnir cyffroadau ac ymladd. Y mae y Llywodraeth yn prysur barotoi i gyfarfod yr tungylchiadau.

AMRYWION. Y mae Ymherodres Awstria ar ¡::VChW.Vl1 I'll funi < i Loegr erbyn y tymhor licla, o'r hyn y ma- yn dra hoff. Dywodir forI v digwyddiadnu b1íHion fydd \w«li cyfarfod arfau Twroi yn Asia wedi deffro y Sulian megis o'i freuddwvdio". Yr oedd y Tywysog Milan yii ymuno a'r £,(1.1ill ddvdd Sadwrn. Yr oedd eynvrchion mwnawl Victoria, y flwyddvn ddiweddaf yn worth 220,0"Op, ond dywedir fod v mwnwvr wedi lleihau o 70,000 yn 1876, i lai na 39,00(1 yu 1S77. Anfonodd Brcnhin Itali fedal aur i'r Llywydd Cameron, er cof am ei deithiau ar draws AfErica.

CYMDEITHASFA CHWARTEROL Y METHODISTIAID CALFINAIDD YN NGUOWY. Dechreuwyd Sasiwn Chwarterol Methodistiaid Caliinaidd (;ogledd Cymru yn Nghouwy davdd Mawrth, yr WythllOij ddiweddaf, a pharhaodd am y ddau ddiwrnod dilynol, Mercher ac Iau. Ymgyn- ullodd tyifaoedd mawrion i'r dref henafol, o bob ip.a o'r chwe' sir sydd yn cyfansoddi y dosbarth hwn o'r Gymaufa. Trafodwyd materion amgyleli- iadol y Corph mewn gwalianol bwyllgorau, a neillduwyd dydd Iau yn gyfangwbl at brcgetliu. Llywydd y pwyllgor oedd y Parch Hugh Jones, Lerpwl; ysgrifenydd, y Parch Griffith Parry, Aberystwyth. DYDD MAWRTH. Y Cyeeisteddfod Ctpkrbdisol. Eisteddodd y cyfeisteddfod am ddau o'r gloch prydnawn ddydd Mawrth. Dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan y Parch Michael Jones, Fat. Y cynrychiolwyr. Y peth cy,, 1,, W""d oOOd galw enwau y cyn- ?yl ?_ ?'a gwahanol gyfarfodydd misel a'r henaduriaethau, ac eraill a ddigwyddent fod yn bresenol fel aelodau o gyfeisteddiadau neillduol. Mon:—Y Parchn James Donne, Llangefni, a Richard Jones, Nebo; a'r Mri William Thomas, Ucheldrefgoed, a William Roberts, Brynau. .Arfon:- Y Parchn Thomas Roberts, Jerusalem, a Griffith Roberts, Carueddi; a'r Mri E. Roberts, Carneddi, a Robert Parry, Jerusalem. Lleyn ac Eifimty&d:—Y Parchn Evan Williams, Morfa Nefyii, a Hugh Hughes, Gellidara a'r Mri Robert Jones, Banc, Pwllheli, a Robert Rowland, Porthmadog. Sir Ddinbych :—Y Parchn Evans, Rhuthyn, a W. R. Jones, Llanrwst; a'r Mri Robert Parry, Dinbych, ac Edward Jonathan, Trefriw. Sir FJfintY Parchn Roger Edwards, Wydd- grug, a William Ffoulkes, Rhosllaneichrugog; a'r Mri William Evans, Caerlleon, a Cadwaladr Davies, Pontcysylltau. Dwyrain Meirionydd.—Y Parchn Richard Wil- liams, Llwynitliel, a John Howell Hughes, Ys- bytty; a'r Mri Owen Lloyd, Corwen, ac Elias Owen, Capel Garmon. Gorlleicin MeirionyddY Parchn David Davies, Abermaw, a Robert Owen, M.A., Pennal; a'r Mri Robert Jones, Bethesda, Ffestiniog, a David Evans, Cae Einion, Dolgellau. Trefaldwyn Uchaf:-Y Parchn Joseph Thomas, Carno, a John Herbert, Drefliewydd a Mr Richard Phillips, Drefnewydd. Trefaldwyn haf: Y Parchn David Pierce, Salem; a Mri John Jones, Llanfyllin, a Mr Richard Lewis, Llanrhaiadr yn Mochnant. Henaduriaeth Trefaldwyn: Y Parch David Davies, Cefn Briw; a Mr John Benbow, Llan- diniim. Henaduriaeth Sir Lancaster :—Y Parch Richmond Leigh Roose, a Mr Charles Hughes, Gwrecsam. Liverpool:-Y Parchn David Williams, a John Pritchard; a'r Mri David Roberts, Hope-street, a John Williams, Moss Bank. Manchester:—Y Parch William James, B.A., a Mr Richard Jones, Higher Ardwick. Derbyniwyd a darllenwyd cenadwriaethau oddi- wrth Gyfarfodydd Misol Mon, Arfon, Llyn ac Eiflonydd, Dinbych, Fflint, Dwyrain Merionydd, Gorllewin Merionydd, Rhan Uchaf Maldwyn, Rhan Isaf Maldwyn, Lerpwl, Henaduriaeth Sir Lan- caster, Henaduriaeth Maldwyn, &c. CANIATAD I LEYGWYll BREGETHU. Sylwodd y Llywydd ei bod yn ymddangos fod yr holl gyfarfodydd misol o blaid parhau i gydym- ffurfio a'r rheol ar godi pregethwyr fel y mae genym yn awr. Pa beth oedd i'w wneyd yn mhellaell ? A oedd hyn i'w ystyried fel yn derfynol ar y mater hwn? A oedd rhyw ateb i'w roddi i'r Henaduriaeth ? Yr ysgrifenydd, ar gais y cyfarfod, a ddarllenodd y sylwadau a wnaed ar y mater hwn mewn cym- deithasfaoedd blaenorol. Y sylw cyntaf a fu arno, hyd yr oedd efe yn cael allan, ydoedd y drafod- aeth yn Ngliymanfa Bangor, yn Medi, 1868; wedi hyny yn y Bala, yn mis Rhagfyr, yr un flwyddyn. Yn y Gymdeitliasfa hono sonid am sefydlu urdd o gyngliorwyr i fod ar wahan i'r gweinidogion; rhywbeth yn debyg i bregethwyr cynorthnvyol, Cyfundeb y Wesleyaid, a darllenwyr lleyg (lay readers) enwadau eraill. Y erybwylliad nesaf a goir yn nghofnadau Cymdeithasfa Beaumaris, yr hon a gynhaliwyd yn mis Ebrill, 1869. Y nesaf yn Mangor, Medi, 1871; ae yr oedd sylw wedi bod yn flaenorol yn Ngliymanfa Mehefin, yn Llanfair- eacrcinion, Yna yn Nhreffynnon, ac wedi hyny yn N ghorwen, Y Parch. Dr. Owen Thomas a ddywedodd eu bod hwy yn Nghyfarfod Misol Liverpool wed; treulio cryn lawer o amser i ystyried y genadwri ac er fod gwahaniaeth inawr yn nheimladau brodyr, daethant i'r penderfyniad a welir ar y drefnlen. Yr oedd efe yn awr yn cynnyg eu bod "ar ol gwrandaw ar lais y gwahanol gyfarfodydd misol, o'r farn mai gwell fyddai gadael y cwestiwn ar hyn o bryd lie y mae, a pharhau at yr hen reol. Mr Robert Parry, Dinbych, a farnai fod mwy o ryddfrydigrwydd yn caelci arddangos gyda golwg ar y pwnc hwn nag a ddangosir yn awr. Yr oedd yn ddrwg iawn ganddo fod y Cyfarfodydd Misol wedi penderfynu fel y gwnacthant. Ystyria fod y cenadwriaethau o'r gwahanol siroodd yn ar- ddangos yspryd lied gaeth. Yr oedd son am roddi rhyddid i holwyddori a dyweyd gair ar bennod l y eyfarfodvdd gweddio, yn ymddaugos iddo ef yn beth liollol ddisynwyr. Yr oedd hyn yn cael ei ganiatau; ac nid rhyddid oedd yr hyn a geisid. Gofyn a wneid yn y cais o'r Henaduriaeth am gefnogaeth i arfer y rhyddid hwn. Credai efe yn gryf y dylai y Gymdeithasfa roddi ei chefuogaeth lwyraf i hvn. Yr oedd Dr. Thomas wedi gwneyd cynnvgiad ar y mater. Eymunai yntau liefyd wnevd un, os oedd yn rheolaidd a gofynodd i'r cadeirydd, wrth ei weled ef yn pctruso, a oedd ganddo ef hawl i wneuthur cvnnygiad. Os nad oedd, a fvddai efe (sef y llywydd) cystal a dyweyd hyny. Ni attebodd y llywydd ddim; ac yna cyn- nigiodd Mr Parry y penderfyniad canlynol:— Gan yr ymddemrys fod penderfyniadau y eyfarfod- vdd miol vn aiighcfnogol o'r cais a syflwynwvd i Gvm- deithnsfa Bangor o'r Presbytery, yr ydym. er hyny, yn dymuno annog yr holl ,,IWY8i i feithrin llWeitharWeh pprsonol yr aelodau gvda theyrnas yr Arglwydd Iesu. a rhoddi ¡¡oh cefllol't.11 i frodvr y byddo eu eyinmeriad, eu gwyboilaeth Ysin-ythvrol, a'u talent i gyfranu y cyfryw wybodaeth i ereill. i dori allan mown ltwybr niwv cyhoeddus yn y ffordd o bregethu neu gynghori pan fyddo ansren, a galwad yn rhoddi eyfleusdra iddynt wneuthur hyny, gan eu gadael at eu rhyddid yn 01 eu liamgylehiadau mewn perthynas i gvdymffurflad a'r rheolau sydd genym ynglyn a mynediad i'r weinidog- aeth. Arweiniodd lijn i ymddiddan maith a pliwi-'V, yn mlia uu v cvmerwyd rhan gan y Llywydd, Mr Parry, Parch Daniel Rowlands, Dr Thomas, Mr Owen Llovd, Corwen; Parch Wni. Foulkes, Mi- David Roberts, Lerpwl: Parch Evan Williams, Morfa.ONefyn; Parch Dr Llugwy Owen. Parch John Pritchard, Lerpwl; Parch Thos. Roller's, Jerusalem, ac wedi dadlled faitli a gwresog, pils iwyd y penderfyniad a gvnygiwyd gan DrThomn., gyda'r dealltwriaeth fod chwancgiad yn cael ei wneyd ato yn y ffordd o roddi anogaeth i weitli- garweh, a eliymhcllion i'r swyddogion yn y gwalianol eglwvsi i gadw golwg ar, a dwYn yn mlaen v rhai a fernid yn meddu ar gymhwysderau i brcgetliu, cyngliori, liohvvddoii, kc., yr hyn a addawodd y Dr ei wier(I erbvn cvfeisteddfod cyffredinol y Gymdeithasfa prydnawn dranoeth. CAu'll TAl ARNAlt All Y Key,. Mewn perthynas A'r cronadwri o Gyfarfod }Ii-ol Sir Ddmbycli, riywedoad !'arch W. R. Jones. | Llanrwst. mai teimln yr oedd en cvfarfod misol hwy. wrth weled ovfundebrm eraill yn vmsymud mor egniol ffyda'r cwestiwn hwn, inii gresyn a fuasai i'r Jlethodi^tiaid fod ar ol. Y mac v cwestiwn hwn vn awr 0 flaen y wlad. n. byddai vn resyn i'r Methodistiaid fod yn ddiffygiol mown eefnogoeth iddo. Y Parch Owen Evans. Rhuthvn. a ddywedodd v byddai yn resyn iddynt fod yn ddistaw, tra y mae y cwestiwn yn tviiu eviiiaiiit o sylw y wind, ac vn enweclicr Eglwys Lopgr. Tra yr oedd vr Ymnoill- driwyr wedi crweitliio evdacr aehos dirwest evii i'r Eslw.vs rdeclJreu o gwbl. fe fyddai giveithgarweh yr Eglwvswyr, os UI1 ddeffrown ninnau, yn sier o fyned a llawer o'n gogonia'.t oddi amom. Dilynwyd gan?J?ob?tI  '?*?'  ?-d  i '?'?n? Edward Jonathan, Trefriw, ^Tu Yna dywedodd y DrTho?ma? < ?')*?u  oddiamgylch trwy gydwr?-l ? Association > Y mae gan hono 0n" '1^ barod. Yr ocdd Mr gan hnn?.. ?''y.??'"? mcwn aracth a draddodwyd?? ?"? y dylai Cymru gad ei chai. a??'"?.& wahan. Unid gwcll a f di? ili-f"( f)1 oeq ar  i gYlJléryd y 1'0 n g:,l ST" » hadroddiad   noeth, clV¡¡ ùra, dra. Siaradwyd i'r un pwrpa<, „V(1 ra" rywiacth, gan Mr David RoW S" Donne, Mr David Evans .Pa«h Ja Davies, Abermaw; Parch W t?' '?. P? Ellis Lewis, Rhuddlan; Mr Tholllas LelVi"B Parch Parch D. Roland.. &c. allgor, Eglurodd y Dr Thomas mai ei ydoedd gwneuthur rhywbeth vn It??. tf wnaed ar oICymddtha? J!c? i? htn y cdd d?cb o bob capel Mctho"??''Mi;d? d ? 5< ledd Cymru. gûg. Mr Thomas Lewis, Bangor a  cau y tafarndai yn Xgogledd d IHal drosto yn ol cynygiad Dr Thomas. ? "bld aderiad gwney hn cynbodM ??. ?getbr? yTyMycweatiwn? iar ?-er Jon Y Parch D. Howlands a "ynvoinii  °?  ?i!. iant, eu bod Y?l cymeradw7o Ddinbych, ac yn p('no1 pwylWr i 0 8Ir foddion a hddcnt y rhai mwya?.?"??' <?' gwaith allan; a chdnogwyd cf y j pa Donne. ° ??hJ.u,)? Tynwyd y cyuygiad gwrdddiol °J,' Y bwyUgor,'penodwydMr ?vidEv c.e Einir'r.A y P-?(;I? W. R. Jones, L?Mw?  ?'i?' y Parch W. R. Jones, Llanrw-t ??h t) Rowlandd; Mr Thomas LeWIs: v py,l?' ?'"t Evans, Lewis ElUs, a James Doliu,. ■ v1 C °«''U Rsberts ac Owen Lloyd. Wedi ychydig d,af,)dati, )'l1llzhrleh y lU wentydd yd yn eiddo i'r Cvhu?.h'?'? ¡,t benderfynn dim, pPudertvuwvdv â Cht'Il;¡d, wri oddiwrth g?-f,I,t'o (I ir h i?" '"?-  Mhad gael ei wn) d y Parch Jr,<i,h?'? M.A., .daluymwehad a'r ddwy atW <T aehos Llydaw ger bron yr efrvdwv, w mwys a(,.hos Llyditiv ?er 1) 3,r ef'r,,(Ivr yr, tr raw yr, cei,,io euyn ybryd I.. IIEN' G.I:IEL PALL IIALT,. Cytunwyd arc us a wnaed am (janiatnl i Wèn)w yr hen gae hwn, sef y capel henaf a f (,d(i y Methodistiaid yn Liverpool. y CYFANSOlrniAI) Y GYMDEITHASFA GYmEDIX, JxaLiiymifllucI lie, a Mawrtll r ■)- ■ Myram?r. 1 r p\V llgor o'r j) II r- ymgyfarfod g'neryd eyf?iriodd i?ld Y afa Gyffrrdmol o dau ystyriaMh ETHOI.IAD SWYDDOGION Y GYMDl:;i|tAsa Yn Llywydd am 1878, dewiswvd v Parch v" Evans, Cotton Ml.Dinbych. trwv fwvifrif „ Yn Ysgrifcuydd am y tair bil-?edd <lJ j I?rchThoma.Owe! Porthmaùo, add? 7?' Terfynwyd trwy wcddi gan y L ?dd AKHOLIA1) CYMDEITHASI-AOL Y Parch Daniel Rowlands, MA Bangor, a ddywedodd fod yr arholiad wedi cael ci "vra? rhw bythefnos yn ol, yn Nhreffynon, a thybiai oi fod yn un tra chalonogol. Yr oedd nifer yr vn, ? wyr ieuainc yn argoeli yn dda, ac yr oeddvwoll yn arddangos ol llafur mawr. Ond vr oodil v arholwr. sef y Parch Joseph Thomas, Cam,, y Parch John l'ugh, B.A., Trcffyiion, ac yntau 'Mr Rowlands) yu tcimlo Blal tra aiinymuiiol oedd eu gorfodi i osod yr ymgeiswyr yn ddosbarthiidau wrth wneyd yr adroddiad vn g-yhocddu; yn t Gymdeithasfa dranoeth. Yr oedd" givnevd y barthiadau liyu yn gamwri difrifol a'r gwyr i,, u. amc; canys yr oedd yn gtvneyd gagondor maw rhyngddynt a'u gilydd. Yr oedd thai ohonvut- hefyd yu cn.l eu n: anuntai, VIl lighylchoedd < a Uaurr ^.veiiildog^.thol, ohcnvvd,! yr effaith ddrwg gyfodai oddiwrth wneyd y des. barthiad. (t\\ <i<lid am ddvuion dry,-ii)nu, eisoes wedi cymeryd cainfaatais i' -ai-h:iti eu buoad oherwydd ei fodyn sefyll yn isel vn i-rarholiaw. a pheth ofnadwi- ydoedd iodtrefni,i Iau yGymdeith- asfa yn rhoi acbiy.-iu- i'r lath betn. Heblaw hrnv peth cuawdol oedd givneyd dosbarthiad areynt, ond yn unig cyhoeddi eu henwau yn ol praddau eu teilyngdod. Arweiniodd hyn i ymddiddan maith, a fihir- iwyd y drafodaeth hyd y Gymdeithasfa nesaf. DYDD MERCHEi;. Cynhaliwyd eytartod y pregetliwyr am ddeg o'r gloch y bore, yn nghapel y Methodistiaid. Crf. awyd y Parehn John Herbert, Drefnewydd, ac Evan Lloyd, Treffynnon, ar eu hadferiad i holl waith eu swydd. Ar yr un awr, ymgyfarfyddodd y blaenoriaid mewnlle arall, Darllenwyd eofnodion cyfeistedd- fod y blaenoriaid yn Nghymdeithasfa Bangor. fu ysgrifenydd am y tair blynedd nesaf, dewiswydMr Robert Rowland, a Mr Roger Evans, Peutraeth, yn drysorydd. Cyflwynwyrl diolchgarwoh I Mr P. M. Evans, Treffynnon, am ei wasanaeth maith i't Cyfundeb, a phenderfy'nwyd evflwyno aner hiad iddo. Gwnaed yr un peth gyda golwg ar Mr Roger Evans. Hysbysw i d fod y trysorydd )11 raeI ei boeni yn fawr gan csgeulusdra y >iroedd i (lain eu cyfran yn brydlawn. Treuliwyd gweddill y cyfarfod i 'ymddiddan ar gyfrifoldeb, swydd, a gwaith blaeiior. Am ddau o'r gloch yn y prydnawn. enihalinyd cyfarfod y pregethwyr a'r blaenoriaid. Pens lwyd ar i Gymdeithasfa y Gwanwyn gael ei chynal yn Llanrhaiadr vn Mochnant, Ebrill 21, a 21;, Y Parch John Pugh, B.A., a gyfhrynodd ad- roddiad yr arholwyr yn Nhreffynon. Fel prawf ø degweh yr arholiad, gellid dyweyd fod yr ymjii" wyr yn syrthio yn mron yn yr uuman yo mliapyr- nu y tri arholwr. Cawsant atebioll liraod o (da, a dim un ateb eliwithig gan neb ohonynt. Gwir fim tri ohonynt wedi metliu pasio; ond nid oodfi yr haul wedi ei daraw o'r wybreu oherwydd liniy. Wrth edrycli Cofiiodlyf) yr Arholiadau, y oeddynt yn cael fo(I ilifer yr ymgeiswyr lhvyddiannn- III iluosocacli eleni nag un tro o'r blaen ond y flwydd- yn 180(1, pryd y pasiodd '10. Hwn ydoedd y tr,, Y pasiodd y nifer luosoeaf yn y dosbarth cyntaf. y canlyn y safent t Yn y dosbarth evntaf:—Mri O. T. J. Evans, G. C. Robe rts. William Griffith, ™, J. Jones, J. Davies, W. Ellis Hughes. r Yn yr ail ddnsbarth Y ?ri E.:N JonM, D Davies, David Jones, ac Owen Ilnghes. Yn y trydydd dosbarth Y Mri W-t Richard RowlandR, Thomas Joii?,?. !!■   ;?''?' JohnOwpn.D.Evan-.H.R?'?'i?' Jones, Eli Evans, ae Edward .Tone". Testynau vr arholiad nesaf fid'l Yn" iaf. Gwybodaeth gyffredmol or ifc." yrYn2il. Yr Epistolau laf ae 2il at ,v The.0"- iaid, Dd fo¡'j¡d Yn 3ydd. Y pcth:m olaf: ??.yAiID?f'?' yr Adgyfndiad. y Farn, a'; Y.,t?ld yn hauesvddol ae athrawiacthol. Yn 4T-I,iiies ('i-ef '?-(I(l 1*11 Galwodd v Dr 0. Thomas sylw at y GiOl r" m n?naduri?cthni C?rcdi')? ? ?'? Edinburgh. Ymdrimvyd yn '?,n'Th.??hf cau y tafamda: ar y 1I1. ncwi?'yH J i,;irch EmrysEva)Mvnn?'yddamlS?''  am v Thomas Owen, 'Port I im ido-, vil ,d ll'Y tair biYnodd nesaf. Ga!wvd sv)w at ?., ?. .;r ???M?M.Par?f)iHdd?rt:?, '?? Coiten) banvr i? '?w?'?''?' fà (: ba\:l Parch > Morris, t.,Iu-v<1 Rhuddlan.?'ihrod.yncu?tw.. di<)!chMrwrh'FajrCnnwync:Ar.f?'K'??. ac wedi ychydig svlwndnu cn?"?'?".?? diweddar'B?h irr.:?hJop?. lieauman,. M-) wyd trwy wcd?i ?.m T U\wy'M.