Y Genedl Gymreig

I NEFYN. I CYLCHWYL LBNTDDOL LLBYK AC EIPICNTDD NADOLIG, 1880.-Yn ychwanegol- at yr 140 o gyfansoddiadau a gydnabyddwyd eisoes, dymunir hysbysu fod Mr John Thomas, Llanwrtyd, wedi derbyn 16 o donau cynulleidfaol, yn dwyn y ffug- enwau canlynol: Wytheyrn, Pererin Llesg, Thomas Jones, Glan y Nant, Nathan, Musicus, Telynor, John Goss, Y.Z., Un ar frys, Melodydd Lleyn, Pryderns, Y Ddraig Goch, West, Asaph, Dulas.-Tr Tiarifenyddion.

BESOLVEH. r-TFaBiTHioL.-Bydd yn dda gan lawer o drlgoi- ion Cwmoredd a'r cylchoedd gaelar ddeall fod Mr William Sims wedi pasio y "tinal e^mado11 fel cvheithiwr, Y mis diwaddaf. Trouliodd ai efrydiaeth gyda Mr H. P. Charles, Castellnedd, a chyda Mr John Davies, Dootors Commons, Llun- dain. ac yr ydym yn falch ei weled wedi dychwelyd yn ol gartref yn llwyddiannus. Y mae Mr Sims in wr ieuanc o rodiad dichlynaidd, ac yn wasted vn barod i wneyd daioni. y mae ym aelod o dair cyfrinfa yn Y lie hwn, ao y mae wedi dangos el hun yn barod i roddi unrhyw gyfarwvddiadau er cario y cymdeithasau yn mlaen yn Uewyrchus a U«vddiannus.—6Um aeii

LLANGEFNI. Ya EIBTBDDPOD ANNIRYNOL. Y mae yr isistea(L. fod uchod yn awr wrth y drwB, a'i rhagolygon yn hynod o addawol. Y mae eillvwyddion vngyfryw ag a sicrha hJ ny, pa rai ydynt, Richard Davies, Ysw, A.S., Treborth; Thomas F. Evans, Ysw, U. H., Mona Lodge, Amlwch; a Dr O. E. Owen, Llan- nefni Hefyd, yr arweinydd dihatal Hwfa Mon. Hefyd, diau y dyry y beirniaid berffaith foddlon- rwydd i'r gwahanol ymgeiswyr; y mae eu henwau yn ddlgon o sicrwydd dros hyny, neb amgen na Hwfa Mon, Tudur, Y Thesbiad, Mri Roberts, District Bank; a W. Thomas, Post-office. Hefyd yr ydym wedi sicrhau cyfeilydd o'r radd Ilaenaf, •ef Miss Emily Thomas (Silver Mtdalitt oft4e Lon- don Aeadsmv), aitutant yn Athrofa Gerddorol Oaer. narfon. Hefyd, yr ydym wedi sicrhau datganwyr o'r radd flaenaf, neb amgen na Llinos Alltwen, a Tenorydd y Bryniau. Y mae yn hyabys y cyn- belir cyngherdd mawreddog nos Sadwm y Nadolig, pryd y cymerir rhan ynddo gan yr argiste8 uchod, a chantorion lleol; a chynhelir yr Eisteddfod ddydd Llun, Rhagfyr 27ain. Daeth y oyfansodd- iadau yn dwyn y ffugenwau canlynol i law yr ysgrifenydd, Mr W. M. Jones, a'r beirniaid, sef Bachgen 16 oed, Ap Gwilym, Brython, Scutator, Gruffydd Morgan, Hen LMO, Iolo, Croft, Cletwr, Ymchwiliwr, Augustus, H. W., Annibynwr, Arthur, Hywel Wyn, Gwalch, Die Dywyll, John Jones, Deigryn, John y Gwas Bach, Wil Gebog, Robin Pen-y-rhene, Iota, Trwsgl, Penedw, Boadicea, Hywel Dda, Deddfwyd, Hen Gyfaill yn ei goflo, Eryri Fychan, Ei Gyfaill, Calon Dyner, Deigryn at Romah, Brython Meredith, Ivor, Y Oymro bob Gair, Merllyn, Shon Gawper, March- nattawr, Seiriol, Trebor, Ifor, Socrates, Yr Algos, Goronwy, Gwyliwr, Antipas, Box, Libertatis, Lucina, Difalais, Areliog, Sallwg, Oymro, Wrien Rheged, Onesimus, Myfanwy, Winifred, Bathseba, Leander, Israel, Eyra, Annibynwr, Iorwerth, Oriffydd, Philemo, Arthur, Hywel Llwyd, Jack, Dim Saesoneg, Ifor Wyn, Nil Desperandum, Wil Shopkin, William Deiniolfryn, Hen Lane ar fy Ngwaetha, Cymro ydyw, Harvey, Minnaa, Silvanus, H., Cymro Pur, Playfort, Pleyel, Brvsiog, Alaw Mefrion No 1, Alaw Meirion No 2, Scobal Croft, Hen Ddyrnwr, Glan y Nant, Eryron, Margareta, Bugeiles, Ymgeisydd, Un ar Ddam- wain, Shon Griffydd, Glo, Iorwerth, Ymgeisydd, Nemo, Solomon, Bachgen o Arfon, Willie Jones, Longfellow, William Jones, Tyn Cae, Deuddeg Oed, Cyfiawnder, Anghared, Un o'r Fro, Lydia, Bugeiles, Margareta, Rosalmida, Un o'r Fro, Cyfiawnder, Un ar DdamwaiD, ac Ymgeisydd a Bugail. I MR. A. J. MUNDELLA, A.S., IS-LifWYUD C?NG0R ADDYSG. I

ABERDABON. Cynhaliwyd cyfarfod dirwestol yn nghapel y Methodistiaid Calfinaidd yn y lie hwn, o dan lyw- yddiaeth y Parch W. T. Jones, Enlli; pryd yr areithiwyd gan Plenydd a'r Parc& D. E. Davies, Pwllheli. Bwriedir ail-gychwyn y gyfrinfa yms. Y mae Ilwyr angen, am fod yma lawer iawn o yfed.-Gohbydd.

POBTHAETHWY. LLTS YR YNADON.—Cynhaliwyd llys misol ynadon y dosbarth hwn ddydd Llun, pryd yr oedd ar y faine Mr W. Bulkeley Hughes, A.8., Mr Richard Davies, A.S., Oadben Vemey, Oadben Morgan, a Mr H. Bulkeley Price. Eerwhela.—Caed Evan Owen, llafurwr, Cefn Iwren, Llanddyfnan, yn euog o herwhela ar dir y Wern, Llandegfan, ar y 5ed 0 Fehefin, ar dJst. iolaetli James Oross, eeidwad helwriaeth Plis Cadnant. Dirwywyd ef i 5s a'r costau. — Cyhudd- wyd ef o gyflawni cyffelyb drosedd gan Hugh Williams, eeidwad helwriaeth Plas Llwynon. Dedfrydwyd ef i ddau 1la o garchariad gyda llafur caled. Adgyweirio Prif-,forM.-Gorchymynwyd i Hugh Jones, arolygydd y prif-ffyrdd yn mhlwyf Pen- rhoslligwy, dalu 15s 60 costau am esgeuloso adgyweirio y piif-ffyrdd dan ei otal. Dygid y cyhnddiad yn ei erbyn gan yr Inspector Hughes. Lladrata Tar.—Caed Henry Jones, Bendy, Porth- aethwy, yn euog o ladrata iar berthynol i Elizabeth Owen, Glanymor Cottage, Porthaethwy. Ded- frydwyd ef i dalu 21s. 6c., yn oynwys y costiau, a rhybuddiwyd et gan y cadeirydd (Mr Bulkeley Hughes). Iteddwon.—Dedfrydwyd y personau canlynol am yfed i ormodedd :-John Jones, llafurwr, Ty'nlon, Brynsiencyn, 10s a'r costau; Owen Daniels, llaf- urwr, Benlas, Llanddaniel, 2s 60 a'r costau.- Gor. hymynwyd gwysiau i ddal y personau canlynol am droseddau cyffelyb, am iddynt fethu gwneyd eu hymddangosiad :-Robert Roberts, Rhiwgoch, Cerigceinwen Llewelyn Roberta, llafurwr, Stryd. y-Felin, Llangefni, a Thomas Parry, llaforwr, Treriffl, Llechcynfarwy. Tori Deddf Addyeg.—Am esgeuluso anfon eu plant i'r ysgol yn ol gofymion Cyfraith Addysg, gorfit i'r pereonau a ganlyn dalu 5s yr un, yn cyn- wys y cof.tad: -John Williams, Bull, Llandegfan; augii Parry, 'Rorsedd, Penmynydd; Evan Jones, Cichle, Llandegfan; David Williams, Henfelin, Llandegfan; Joseph Evans, Traethcoch, Pen- traeth; Evan Hughes, Rhosoefnhir, Pentraeth; ac Edward Jonep, Lodge Plasgwyn, Pentraeth. Profid yr achosion gan Mr Lewis Morris, swyddog gorfodol 0 dan Fwrdd Gwarcheidwaid Bangor a Beaumaris. Cyhuiiiad o adael Qwaianaeth.—Yr oedd cyhndd- iad wedi cael ei wneyd yn erbyn Owen Williams, Penygraigwen, Llandyfrydog, o adael gwasanaeth ei feistr, Humphrey Pritchard, Wern, Llandegfan, yn anghyfreithlon. Gan na wnaeth yr achwvn- ydd ei ymddangosiad yn y Ilys, taflwyd yr achos allan. Anifeiliaii crwydrol.—Gorfu i Evan Jones, Min- fforda, Lanfairmathafarneithaf, dalu 58 60 a'r costau am adael i ful o'i eiddo grwydro.—Am adael i wartheg fyned ar gyfeiliorn, dirwywyd Griffith 1 Williams, fermwr, Plaagwyn, Llanbedr- goeb, i 10s a'r costau. Qyhuddiad 0 Tmoscdiad. —Dygai Margaret Jones, Buarth Cerig, Llandyeilio, gyhuddiad o ymosod- iad yn erbyn James Shawcro't, o'r un lie; ond gan na wnaeth y cyhuddedig ei JtnddfiTj* eoslad I rhoddwyd gwjg i'w ddal

ANNGHIDFFURFlAETH A CHEIIi- WADAETH. YR ANMHOSIBILRWYDD I ANNGHYD- FFHRFIWR RODDI EI BLEIDLAIS I GEIDWADWR HEB WARTHRUDDO EI HUN A BRADTCHU EI EGWYDDORION. fParhai.) II. dntfod y weithred y anghydtceddol d; am- canion Annghydffwrfiatth.—Gallwn nodi (1) Rhyddid. Genedigacth-fraint berthynol i bob dyn yw rhyddid. Er fod llawer dyn wedi ei eni yn gaeth, eto ni chrewyd neb i fod yn is-wasanaethgar i erei I heb fod hyny yn unol a'i ewyllys. Pan dreisir ewyllys y mae y gwasanaeth yn myned yn gaethiwad. Yr achos o ormes, fel rbeol, yw diff/g o wir grefydd yn y galon, yr hon sydd yn gorchy. myn ei pherchenog "garnyr Arglwydd ei Dduw," a chyn y gall wneyd hyny y mae yn rhaid iddo garu ei gymydog. Ond pan y mae pechod yn oruchaf ar orseddfa y galon y mae y fath dra- arglwyddiaeth yn cael ei feithrin ya y natur ddynol fel mai y rheel ddieithriad ydyw i'r blaid wanaf orfod teimlo oddtwrth y blaid gr/faf, fel y dywed yr hen wireb Gymreig, Gwanaf gwaedd- ed, a'r trechaf treisied." Felly y mae wedi bod yn y wlad hon er pan unwyd crefydd a'r wladwr- iaeth yn amser Harri YIII., pryd y daeth yr eglwys i gael ei rheoli gan y gallu gwladol, a thrwy yr undeb anachaidd ac anysgrythyrol hwn sefydl wyd y fath nnffurflaeth mewn crefydd nes i'r rhan luosocaf o'r deiliuid gael eu gosod dan anfanteis- ion gwladol oblegid eu golygiadau cref/ddol. Ond ni phrisiai yr eglwys ddim yn hyn— dibrisid teimladau goren, a hawliau mwyaf cyiiawn dynoliaeth—gan y caffai y llywodraeth y pryd y mynai i'w gorfodi, a hyn a roddodd fod i'r deddfau gorfodol, yn nghyda'r cosbau am annghydffurfio. Ie, dyma & agorodd ddrysau carcharau i dderbyn i'w ceudod aflan ddynion nad oedd y byd yn deilwng o honynt i ddihoeni am flynyddoedd, ae os na chydymffurflent, arweinid hwy at y stanc i drengn! Ond er hyn, po ddyfnaf ac eangaf yr ymledai gormes a thrais mwyaf oil y teimlai caredigion rhyddid yr angenrheidrwydd i ymladd am eu hiawnderau, ae er mor anhawdd cael y caffaeliaid oddiar y cadam, a gwneyd trefn ar yr annrhefn afodolai, eto, trwy ymdreehlon pender- ffnol er holl ddichellion a thraha y Ceidwadwyr— cyfiawnder a orfu, fel y mae rhyddid erbyn heddyw yn gallu gweuu ar oneddfa train. Ond y inxe yn ffaith brofedig fod ewyllys y Ceidwadwyr i ormeau a chaethiwo yn awr gymaint ag erioed, ond fod y gallu i weinyddu yn ddiffygiol. Ond pan y gwelwn Ymneillduwyr yn ddigon diyot) r o'i bleid- llÙs-y cyfrwng gweithredol mwyaf nerthol a dylanwadol a fêdd-fel y gall ei rhoddi i Geid- wadwr, yr ydym yn ei wei'd gr yr un pryd yn rhoddi ei fraich yn mraich gwraig Lot i fyned yn ol i Sodom caethiwed, i gadarnhau teyrnas y gslyn, cyfodi gorsedd trais, a hyrwyddo pob trahausder egiwysig. Ond a wneir hyn ? Gwneir, gan gannoedd, hyd yn nod yn Nghymruolauedig. Nis gwyddom pa fodd i roddi cyfrif boddhaol am hyn, ond mae yn ddiau fod iffyg ystyriaeth o bwysig- rwydd yr egwyddorion yn uu o'r aohosion penaf. Mae yn amlwg pe yr ystyrient eu bod trwy y weithred yn defnyddio yr arf ag y mas eu tadau wedi bod yn foddion i'w roddi yn eu dwylaw i ddadwneyd y gweithredoedd gogoneddus a gyf- lawnasant hwy o blaid rhyddid gwladol a chref- yddol, na chyflawnent y fath weithred. Ac Bid yn unig y maent yu dadwueyd eu gweithredoedd, ond yn cadarnhau cestyll 8C amddiffynfeydd y gelyn, yrhwn,pan y delo yn ddigon nerthol, a'n gesyd oil mewn getynau haiarn. Oblegid os oedd yceid. wadwyr, pan mews awauraoa yn y devrnas non, yn Raliu pasio y fath ddeddfau gertlirymus yn erbyn rhyddid crefyddol, y mae yn eithaf posibl y gwnaent hyn eto ond iddynt gael digon o blaid yn y Senedd. (2) Diwygiad.—Y mae pob plaid ar yr un tir yn ngolwg y llywodraetb, acyn mwynhauyr un rhyddid crefyddol. Eto pan y gwelwn yr undeb anghydmarus sydd yn boduli rhwng y wladwriaeth a ehrefydd-fel y gorfodir pob plaid i ddwyn treuliau un ffurf neillduol-yr ydym wedi gosod cydraddoldeb i fyny fel i ymgyrhaedd ato. Nid ydym am wthio hyn yn mlaen fel mympwy, yn tarddu oddiar deimlad eiddigeddus at un blaid, ond fel dyledswyd d Grietionogol, oblegid yr ydym yn credu fel Ymneillduwyr fod cysylltiad yr eglwya ^'r Ilywodraeth yn anysytbyrol. "Fy mrenhiniaeth i nid yw o'r byd ?wn," medd Crist, ac fel teyrnas annibynol ar y llywodraeth wladol yr ydym yn cael seiliau i gredu fod ei Phen wedi trefnu i'w threuliau ddyfod oddiwrth ryddgyfran- iadau ei haelodau a'i chyfe'llion, ac nid trwy foddion treisiol. "Yr Arglwydd a ordeiniodd," medd Paul, i'r rhai sydd yn pregethu yr efengyl fyw wrth yr efengyl," nid wrth y llywodraeth wladol. Pob un fel yr arfaethodd yn ei galon i gyfranu at ei chynal," medd yr apostol, yn mhellach. Nid felly, ot d fel yr ydym ni wedi arfaethu yn y cyngor, medd y llywodraeth. Gofyn y mae crefydd, ond gorchymyn y mae y llywod- raeth, ac os na ufuddheir, clywir ei llais croch yn galw ar ol dynion, ie dynion cad oes fwy o rwymau arnynt i dalu at gynal yr Eglwvs Sefyd- ledig nag at gynal Brahaminiaeth, Degwm neu gatchar." Yn awr, gan fod hyn mor angh f- iawn, yr ydym fel Ymneillduwyr yn cael ein sym- bylu gan gariad at egwyddorion syml a chymer- iad rhyddfrydig y grefydd Giietionogol, wedi dyfod i'r peuderfyniad ma; yr unig foddion i diiwygio hyn ydyw "Dadgyaylltia1 a Dadwaddol iad yr Eglwys oddiwrth y Llywodraeta." Nid ydym am ddiraddio un blaid ar draul eyfodi y llall, ond yr ydym am osod pawb ar yr un tir, ac i fwynhau yr un bieintiau, heb fod yr un blaid yn cael ei gerfodi mwy i gynal y llall. Ond pa fodd y ceir hyn oddiamgylch? Wei, trwy anfon per- sonau yn proffesu yr un syniadau IInmau i'n cyn. rychioli yn y Senedd, gan fod y Henedd yn ddeddf- wrfa i wneyd yn gystal a dadwneyd deddfau cenedlaethol. Yn awr, y gofyuiad ddylai fod gan bob pleidleisiwr YmneiUduol yw, pa Ull ai y Rhyddfrydwyr ai y Ceidwadwyr ydynt y ddwy blaid debveaf i gario yr amcan hwn i weithrediad. Ni raid er cael ateb i'r gofyniad hwn, ond taflu golwg yn ol, a syllu ar weithrediadau y pleidiau yn ystod y 200 mlynedd diweddaf, ua welir yn amlwg mai y Hhyddfrydwyr sydd wedi bod yn gweithio allan bob diwygiad, a hyny er gwaethaf y Ceidwadwyr, a pharha hyn i fod yn un o amcan- ion uwchaf y blaid Rjddfrydig hyd heddyw. 0 ganlyniad, oddiwrthynt hwy y mae i ni ddysgwyl cydraddoldeb crefyddol. Felly iddynt hwy yn unig y mae pob Ymneillduwr yn rhwym o roddi ei bleidlais, gan ral yw yu bosibl iddo ei rhoddi i Geidwadwr, heb ar yr un pryd, rwystro cynydd un o'r amcanion y mae yn rhwym o fod yn broftesa fel Ymneillduwr, ac nid yn unig y mae yn rhwyttro yr amcan, ond y mae ei bleidlais fel priddfaen mewn mur yn rhwfm o hyrwyddo a chadarnhau cue if u y geiyn. III. Yr anmhosHilrwydd am fod y weithred yn drosedd ar haivhau eymdeith isoz. Er fod pleidiais etholiadol yn eiddo personol yn ol y cyfraith, eto nid yw y pleidleisydd yn gweithredu drosto ei hun yn unig, ond gosodir arno mewn ystyr foesol gyfrifoldeb cymdeithasol. Gan nad oes ord un o bob un-ai«ddeg o'r deiliaidyn meddu pleidlais, o ganlyniad ymddiriedir syniadau a lies cyffredinol pob deg i un, a disgwylir iddo eu cynrychioli yn yr etholfa. Ac y mae eu llwyddiant neu eu haf- lwyddiant hwy yn dibynu yn gwbl ar y modd y gweithreda efe. Yn awr, ond i ni daflu golwg ar gymdeithas, ni a gawn fod y mwyafrif mawr o honynt yn ymneillduwyr, ac i fodyn gyaon a hyny, yn Hhyddfrydwyr, fel yr ydym wedi profi, ni a obeithiwn. Felly y mae pob Ymneillduwr sydd yn meddu pleidlais yn cael edrych arno fel cynrych- iolydd ei g#od-ddynion abroffesant yr un syniadiu ag ef. A phan y gweithreda yn anghyaon a'u proffes hwy-tzmry bleidleisio dros Geidwadwr-y mae yn sicr o warthruddo ei hun fel nas gellir ymddiried yn ei oneatrwydd fel cynrychiolydd ei gyd-ddynion. Ac nidyn unig y mae yn euog o anonestrwydd ond hefyd o fradwriaeth, gan fod Ymneillduaeth wedi ei sefydlu ar seiliau rhydd- frydig, a'r egwyddorion hyny wedi gwreiddio yn serchiadau ei phleidwyr, yna y m'e pob pleidleisiwr sydd yn proffesu y cyfryw egwyddor- ion panyn rhoddi ei bleidlais i Geidwadwr, ni unig yn bradychu yr hyn a broffesa ei egwyddorion sylfaenolachyffredinol N',mne Ilduaeth ac y mae hyn yn sicr o isehi ei ymddiriedaeth bersonol, ao aros yn warthnol ar ei gymeriad. RATHBONBAN. I

Yn YMHBKAWDWB Ala CARDOTYN.— Yr Ymber. awdwr Maximilian, pan ei oyfarohwyd un diwrnod gan gardotyn A'r geiriau, I' Yr ydym oil yn blant yr un tad," a roddodd ychydig iddo. "Nid ydyw Syn ond rhodd fechan oddiwrth ymher- awdwr," meddai y cardotyn. "Mae hyny yn wir," atobai yr ymher«wdwr, "ond pe byrtdai pob un o'th frodyr yn rhoddi cymaint i ti, byddet yn liawer mwy ^yfoetli^g na mi J"

MR RATHBONE, A.S., YN Et GARTREF. Y mae y World yn rhoddi y desgriflad canlvnrl o Mr Rathbone, A.8., yn ei gartref: -Taith odait milldir a haner trwy resi o anedd-dai gwychion rn nghyffiniau Lerpwl, 0 gwmpss y fan lie y mm y- dref yn ymgolli yn y wlad, a'n dug i olwg ty h,rdil a sylweddol, a mynedfa gerbyd yn trot i fyny tuag ato, a llyn prydferth o ddwfr o'i flaen Wtth odrau Ilecyn gwyrddlas. Am y ttÚl oes ddiweddaf y mae y ty yma wedi bod yn adna. byddus yn y rhanogledd-ddwyreiniol o Lofgr lel cartref anturiaethau dyngarol, ac fel cychwynf. ymdrechiadau parhaus i lesili y dosbarth coaol radd. Y mae iechyd a dfogelwch ar fWJdd lloiigau i ymfudwyr wrth fyned allan i edrych am feusydd newydd o lafur; diwygiad carchardai t thluttai; ymchwiliad swyddogol mwnau a Ilaw. weithfeydd; a rhyddid y caethwas du weli bod yn bynciau a dderbynient sylw neillduol san y Rathbones, pryd nad oeddynt yn cyuyrchu dyddar. deb neillduel tuallan i gylchoedd Clarkson a Wil- berforoe. Y jnae dyddiadur Llundeinig am un A flynyddoedd oyntaf y ganrif bresenol yn rhoddi darlun o Greenbank. Ei faintioli ychwanegol rw y prif wahaniaeth rhyngddo yn awr a'r pryd hwn". gan fod teulu lluosog Mr Rathbone er's cryn ameer bellach wedi gorlifo y ter fynau arferol. Y mae rhywbeth yn batI riarchaidd yn yr olwg ar y sefydliad, ac y mae mam Mr Rathbone eto yn byw yn y ty Ue y mae ya barod wedi treulio dros haner can' mlynedd 0 fywyd priodasol. Y mae y cyn aelod dros Ler- pwl, yr hwn sydd yn awr yn olynydd t MrWatkin Williams yn nghynrychiolaeth air Gaernarfou henaflaid yr hwn a ddaethant o Gawsworth yn sir Gaer, yn chweched mewn disgyniad uniongyrchol o linell o farsiandwyr, oU yn dwyn yr un eaw cyntaf. Adnabyddid un o'r rhai hyn fel homtt William pan nad oedd Tyrus y dyddiau hyn ond ychydig yn fwy na phentref; a chan mai efe a ddygodd y UoKglwyth cyntaf 0 gotwm i Lerpw] grillir dyweyd mai efe a osododd sylfaen ei Uwvdd' iant ar ol hyny. Mewn llwyr gydgordiad â ttiraddodiadau ei dy y darfu i'r Mr Rathbone pre- senol ymdrecbu codi safon cywirdeb masnachol trwy y Bankruptcy Bill, yr hwn a ddygai, yn mysg ereill, ei enw ef ar ei gefn. Pecawsii y mesur hwnw basio trwy y Ty yn y ffurf y bwriedic1 ef ar y cyntaf, ni chawsai yr un methdalwr fod yn glir A'i ofynwyr cyn iddo dalu 20a yn y bunt. Croesawir dychweliad Mr Rathbone i Dy y 0,- ffredin gan y blaid wrthwynebol yn ogystal a chan aelodau yr un blaid ag yntau, am ddim rheswm heblaw fod ei ddoethineb ymarferol yn cael ei dangos yaarbenigol trwy ei fod yu gwrthod yn barhaus siarad ar unrhyw byuciau ond yn unig y rhai hyny ag yr oedd ganddo ef wybodaeth ber. sonol yn eu cylch. Yn dal perthynas agos a'r Reynoldses, i ba rai y mae Bristol mor ddyledus, y mae Mr Rathbone ya etifedd tuedd ddyngarol o'r ddwy ochr i'w deulu;. a thra yn yr etholiad cyffredinol 1 mae ei wrthwynebwyr yn priodoli iddo elyniaeth yn erbyn yr Eglwys, gallaeai y cierigwyr adrodd hanea tra gwahanol, a gallasent gyfeirio at foddion a osodir mewn ffordd ddirodres ya eu afaelion i ddwyn yn mlaen eu gwaith yn mysg y tlodion, ac er iddynt hwy eu hunain gael yr ychydig neillduedd a gor- phwysdra ag y mae personiaid llafurus yn fynych yn ddymano, ac mor anfynych yn ei gael. Er fod Mr Rathbone ei hun yn ymwrthodwr oddiwrth ddiodydd meddwol, nid yw yn meddwl y gellir gwasgu dirwest ar ddynion trwy ddeddfau gor- fodol. Y mae o blaid dileu y gyfundrefn drwydd- edol, yn hytrach na chwtogi nlfer tafaradai, gan ei fod yn eredn y byddai i'r fasnach dafarnyddol lai o elw wrth beidio parhau yn l orfaelus, ac y byddai i dafarawyr felly golli lawer o'r mawr ddylanwad sydd ganddynt yn awr. Yr oedd yr hyfdra gyda pha un y triniai grefftwyr Lerpwl, beth amser yn ol, am gynydd mojthusrwydd yn eu dull o fyw, yr hyn a ychwanegai y galw am nwyddau tramor i raddau tebyg i niweidio llaw- weithyddion Seisnig, a thrwy hyny leihau y galw am waith yn eu gwlad eu hunain,—yn neillduol c aniiunangeisiol mewn dyn ag oedd yn ben sefydl- iad traiuidiol yn meddu canghenau yn Lluudain, China, 8C America. Fel y dywedodd uu o'i gyf. eiliion yn ddiweddar, Nis gallasai yr un dyn fod wedi gorchfygu ei hun yn fwy Ilmyr;" a dangosodd ef wiriouedi y gosodiad trwy adael sMd d liogel am Lerpwl, yr hon yr oedd wedi gynrychioli am yspaid deaddeug mlynedd, yn ffafr Arglwydd Ramsay, ac ymgeisio am ran dde-orllewinol Lancashire gyda'r holl draul a thrafferth cydfynedol a byny. Ffurfiwyd y gyfundrefn ardderchog o ymge edd leol, yr hon sydd yn awr mewn bri drwy h .11 Lerpwl 0 daa ei ymgeledd ef, ac nid hwn yw yr unig sefydlisd elusenol yn niha ua y mae efe wedi cymery' .l dyddordeb personol. Yn "Social Duties, by a Man of Business," gwaith o eiddo Mr Rathbone a gyhoeddwyd yn 1867, dangosir fod canolfur y gwahaniaeth thwng tlawd a chyfoethog, oherwydd cynydd y wlad mewn poblogaeth a chyfoeth, yn ymddangos yn Uetach, yn uwch, ae yn fwy anrhamwyadwy; a bod y meistr, yr hwn y mae ganddo laweit 0 weitbfaoedd a miloedd yn gWèithio o davo, mewn sefyllfa yn mha un y mae yn an- mhosibl iddo ddyfod i'r un cyffvrdcfiai cyfeillgar a phob un o'i weithwyr ag yr arferai meistri wueud er's 80 mlynedd yn at, pry nael oedd gan yr un chwaneg na 50 neu 60 mewn un sefydliad byehan. Dengys fod cydweithrediad preifat yn angenrheid- iol i gynorthwyo y Llywodraeth a'r awdudodst1 lleol i ymwneyd a'r troseddau, y tlodi, a'r aflechyd mawr a chynyddol a geir yn eiu dinasoedd a'n trefydd mawrion a rhydd gyngor pwrpasol mewn pethynas a natur y gyfathrach hono rhwng tlawd a chyfoethog, yr hon sydd wedi ei desgrifio fel angen cymde thasol mawr yr oes. "Gocheler na byddo dim haniad o uwchaflaeth yn y cyfoethog 01 ydyw am iddo ef ae eraill gael gwir 'es oddiwrth y gyfeillaeh. Rhaid i'r gwr cyfoethog ddyfod at. y tlawd fel un y mae ganddo lawer i en ll yn gye- til ag i roddi; 0 aidysg i dderbyn yn gystal ag i cyfranu fel brawd, yr hwn, wediaeroyn oaaiwrtn Vduw fwy o dday byd hwn, nid yw. ar gyfrif hyny, yn hawlio uwchaflaeth ar ei frawd. Rhaid iddo gydymdeimlo nid fel un uwehradool, oud fel un cyfartol. Wrth ddyfod mewn tymher fel hyn, caiff y dyn tlawd ya barJd i gydnabod pa beth bynag svdd ynddo yn hawlio parch per- sonal, i edrych arno fel dyn 0 addysg, o gymeriad,. a choethder. Y mae y tlawd yn diyetyru y dyn ariaafalch yu llawn cymaint ag y gwna y dyn o addysg a dygiad da i fynv; a chan ddiystyra ei roddion, nis gall ei gara." Y mae liawer o aw- grymiadau y llyfr hwn wedi eu dilyn i fyny er lIes. mawr i'r wlad yn gyffredinol; ac y mae trem ar unrhyw bwyUgor elusenol ye ddigon i ddangos fod yr angenrheidrwydd anhebgorol am i ddynion o arferion masnachol i gymeryd rhan mewn un- rhyw waith yn galw am gyfiuniad trefnus, bellach, yn cael ei lawn gydnabod a'i roddi mewn gweith- rediad. Arferid edrych ar lenyddiaeth a masnach fel yn Uenwi cylchoedd cwbl wahanol, to anaml y byddai marsiandwr o'r hen lfasiwn yn anfon ei fab i Rydychain ac yn ymwneyd dim a Pater- noster-row. Y mae y pethau hyn bellach wedi eu llwyr gyfnewid. Nid ymddengys fod y Rath- bones erioed weii gwahanu y ddau laes llafur. Y Diary of Lady Willoughby," gan foneddiges o'r teulu, oedd y cyntaf o fath o ramant hanesyddol sydd ar ol hyn wedi ei gynyg gan lawer o ddwy- law. Y mae lletygarwch Greenbank, ymddyddan y perchenog, a moesgarwch enillgar y letyes, mor foddhaol mewn profiad ag mewn adgot; ac y mae y,eyfarfyddiadaullblynyddollyn amser y Nadolig yn dwyn yn nghyd luaws o feibion a merched, brodyr, neiaint a nithod-oll yn dilyn camrau y tad a'r ewythr.

LLBW LLWYFO A'l FEIRNIAXD." I PONEDDIGIOY,-Dyna deatyn Uith oriaith o drofl ddwy golofn yn y rhifyn o'r Oenedl am yr wythnos ddiweddaf, wedi ei hyggrifenu gan y Prif-fardd Tafolog, i geisic absenu, camnwlo, wmgyhuddo, darostwng, a niweidio un o II fwygtfllod Uenyddol bychain o'm gradd i." Yr wyf yn penderfynu ateb Tafolog yn gyflawn 80 yn fanw. Ond fe *yr oannoedd o ttymry goreu Lerpwl a Chaemarfon fod yn annichon i JIU ymgymeryd i'r gorohwyl yr wythnos hon. Yr wyf newydd ddychwelyd o un o glafdai Ijerpwl, lie y bum dan driniaeth gydag arfau mimog ar fy Uygad deheu am dros dair wyth- M y mae'r Uaw-feddygon yn fy ngor- ehymyn i beidio trethu fy UyfKud am wythno8 MO. IM Ie S?** y gwr goludog Tafolog wyb? od ? ychydig ychwaneg o feddwl y tlottyn Hew L WYfo, sydd (yn ol Tafolog) wedi gwneyd droke o athrylith fMMchol" ag sydd "yn aicr o ddwyn Uawer o'r pethau byohain syl- weddol hyny i'w logell ag y mae ei sefyllfa mown oymainti o angen am danynt." Os na wridodd Tafolog erioed gan gywilydd, efe a gaiff wrido ac edifarhau am ysgrifenu y Trawddeg uchod, gan nad pa beth am frawddeg- au ereill yn ei lythyr rhyfedd Ond nis gallaf weled i ysgrifenu ychwaneg yr wythnos hon. Caernarfon. LLEW LLWYFO.

87 0 DDYNION WEDI EU LLADD. RHESTR O'R LLADDEDIGION. (Oddiwrth ein Ooheiydd Neillduol). Dyma daranfollt marwolaeth eto wedi hyrddio 1 fyd arall ugeiniau o ddewrion ein glo-byllau megis ag un yegytiad ofnadwy, nes taflu prudd- der dros yr holl wlad, a hyn pan ar fin gwyliau llawen arferol y Nadolig-ond ni fydd dim llawen. ydd i weddwon ac amddifaid Penygraig Nadolig 1880. Yr oeddym yn gobeithio fod gwelliantau celfyddydol a gwyddonol wedi cyrhaedd y fath bwynt o berffeithrwydd fel ag i wneyd y dam- weiniau glofaol trychinebus hyn yn bethau allan o'r cwestiwn, oud fel arall y pary hyd yma ao erbyn y gorphenir casglu at drysorfa un danchwa, dyna un arall yn cymeryd lie, ao yn hawlio sylw ao yatyriaeth yr haelionus a'r toaturiol.—Medi 11, 1878, dyma danchwa Abercain, Mynwy, pan y oollwyd 2690 fywydau; Ionawr 13,1879, Tanchwa y Dinas, pan goUwyd 63 o fywydau; Gorphenaf 15, 1880, Tanchwa Riaca, pan gollwyd 120—a chyn pen chwe' mia ar ol yr olaf, dyma 87 eto wedi syrthio yn ebyrth i'r Ilosguwy yn Mheny- graig. Saif Pen-y-graig tuag wyth milldir i fyny yn Kghwmrhondda o Bont-y-pridd, ao y maeyno :f.. bwlI-No 1 (yr hen bwll), yn 413 Uath o ddyinder, a No 2 (y pwll newydd), yn 443 llath o ddyfnder, yr hwn a agorwyd yn 1878. Gweithia "ft1 v nvllau hVIl rhwntr 400 a 500-a chodir ohonvnt -tua 500 tunnell y dydd. Perchenogir hwy gan y Mri Morgan aRowlaads, ac y mae un o honynt tua 1800 llath oddiwrth y Hall. Ystyrid fod y pyllau hyn yn caal eu dwyn yn mlaen gyda'r peuiannau a'r gwelliantau diweddaraf, a meddylid eu bod yn hollol ddiogel, gan fod (yflawnder o awyr yn cael ei yru trwyddynt gan wyntyll nerthol, yr hon a ohwythai 70,000 troedfedd trwy bob rhau o honynt bob munud.

Y FFRWYDRIA.D. Dydd Iau diweddaf, tua phump o'r gloch, pan adawai y gweithwyr dyddiol, tua 300 mewn nifer, jr oedd pob peth y pryd hwnw yn ddiogel. Am saith aeth 87 o ddynion a llanciau i lawr y pwll, aty gorchwyl o adgyweirio y gweithiau a'u gwneyd lD barod i'r glowyr ddychwelydat eu gwsith foreu dydd Sadwrn. Am naw o'r gloch yr un prydnawn cafodd Mr Rowlands, y manager, rybydd fod pob p«th yn iawn yn y pwll, yr hyn a arferai gael Cb nos cyn myned i OtphWYB. Am un o'r gloch ganol nos arferai y dynion yrogynuU i'r lamp-room i swperu, a gwnaethant hyn foreu dydd Gwener. Tullo r amser hwn daeth dau 16wr i fyny o'r pwll o'r enw Evan Lewis a John Jones, gan eu bed i weithio ddydd 'jtwener. Adroddasant y pryd hwnw fod pobpeth yn iawn, a bod tua 30 o'r dyn- ion yn y lamp. room yn bWJta swper. Ni wnaeth y ddau ddyn a Dodwyd ond prin gyrhaedd gartref panglywsant y ffrwydriad tanddaearol, nes oedd y ddaear a ffenestri y tai yn crynu yn Dinas, Pen-y- graig, a Pandy. Nid oedd y Cwnstabl Koe wedi myned i'w wely, a rhedodd yn union tua genau y pwll. Nid oedd fawr neu ddim niwed wedi ei wneyd i'r peiriannau ar btn y pwll, ond ni wyddai oddiwrth hyny faint oedd helaethrwydd y dinyatr a wnaed i lawr. Ehedodd yn ebrwydd i dy Mr Rowlands, y manager, a swyddogion ereill, ac an- fonodd am gynorthwy i Bont-y-pridd ac i hysbysu Superintendent Matthews. Erbyn i'r cwnstabl ddyckwelyd at enau y pwll, yr oedd yno luoedd wedi ymgasglu, < buan y rhoddwyd yr alarwm allan, fel erbyn toriad dydd yr oedd yno filoedd lawer wedi ymgynull. Ataliwyd yr holl byllau yn '1 gymydogaeth y diwrnod hwnw, ac ymwelwyda'r De gan ryw 10,000 neu 12,000 yn ystod y dydd. Cafwyd nas gellid gwneyd defnydd o'r cage yn y down east shaft, a rhoddwyd bwced yn ei le wrth y gadwyn. Yn hwnw gollyngwyd Dd. Davies, tanwr, a Thomas Williams, glowr, i lawr i'r pwll, er cael allan, os oedd modd, faint y difrod. Yr oedd hyn yn mhen amser wedi i'r flrwydriad gymeryd lie. Wedi cyrhaedd ohonynt yn agos i'r gwselod, cawsant tuag 20 llath o'r brattice coed wedi eu chwythu ymaith, ac )n gor- wedd ar ben eu gilydd yn ngwaelod y pwll, ond yr eedd y gwaelod mor drwehus fel nas gallent ddis- gyn yn mhellach. Wedi aros am rai muardau, olywsant rywun yn galw o'r dyfnder. Galwasant hwythau, a derbyniaaaut yr ateb. Rhoddodd y ddau arwydd i'w codi i fyny, yr hyn a wnaed. Wedi i'r rhai oeddynt ar ben y pwll ddeall fod rhai o'r dynion oeddynt i lawr yn fyw, codwyd gobeithion llaweroedd, ac mewn byr amser goll- ▼ngwyd i 1-twr Evan Jenkins, Thomas Morris, ieu., a William Williams, glowyr. Wedi disgyn i lawr at yr yspwrial ar y gwaelod, cawsant ar ddeall fod jwdwar o ddynion yn fyw islaw. Gweithiodd Evan F.kina ei ffordd hyd atynt trwy y coed gydag anbawsder a gwroldeb mawr, a Uwyddodd i gael oddiyno y pedwar dyn, sef Thomas Morris, flowr, Penygraig; David Jenkins, glowr, Dinas 501?. H. Evana,gtowr,Llwynpia,a David Moroney, glowr, Penygraig (prydnawn y dydd blaenorol yr oedd yr olaf wedi dechreu gweithio yn y pwll). Aeth ereill i lawr ato, ae ymgasglodd at y pwll brif ddynion a manage,, y glofeydd cymydogaethol. Oafodd y parti ymchwiliad allan fod yno gwymp- ladau mawrion yn y pwll, dros y rhai y gorfyddid hwy gripian ar eu dwylaw a'u p=nlinitv a chaent fod cyrph y meirw yn ffasgaredig yr m .ob cyfeir- iad yno. Yn ages i waelod y p yr oedd yno gyrph meirw agos i 20 o ddyKMn. Yr oedd yn eglur nad oedd y rhai hyn on t uewydd adael y lamp-room, ae yn ymyl yr 611 I imp-room cafwyd niter o gyrph dynion a cheff/Mj. Tua un c) r gloch codwyd i'r wyneb ylcorph cyn- taf, sef Edward Hughes, 45, tanwr, ond yr oedd wedi ei anffurfio mor dlrwg fel mai anhawdd oedd ei adnabod. Yr oedd yn briod, a chanddo wraig a saith o blant. David Lodwick, tanwr, oedd y nesaf a ddygwyd i fyny. Yr oedd jntau wedi Soegi yn ddychrynllyd, ac adnabyddwyd ef trwy ei oriawr, yr hon oedd yn cerdded pan cafwyd ef ar waelod y pwll. Tn ystod y dydd codwyd* 21 o gyrph, a llawei; o honynt wedi llosgi ya ddrwg lawn. Dywedodd Dr H. M. Uavies mai y ffrwydriad oedd wedi achosi marwolaeth. Yr eedd rhai a chanddynt aelodau drylliedig, ac un Ben ddau a'u dillad wedi eu llosgi ymaith oddiar eu crrph, dim ond yr esgidiau yn aros, a'r cnawd yn rhai o honynt wedi llosgi hyd at yr esgyrn. Ceid trafferth fawr i adnabod Uawer o'r cyrph. Dygwyd yno 50 o eirch y prydnawn hwnw, er gosod y cyrph ynddynt,— a phan adnabyddid eorph aed ag e i'w gartref, yn cael ei ddilyn gan dyrfa o alarwyr a c ydymdeimlwyr. Daeth Mr Walt s, arol^gydd y Llywodraeth, yno ya fuan i roddi bob cyfarwyddyd angenrheidiol tnag at godi y cyrph. Yn yated prvdniwn dydd Gwener, dygwyd yr holl gyrph oedd yn mhwll No 1, a dydd Sadwrn golygid myned yn mlaen i godi y oyrph yn mhwll No 2.

CWMYGLO. ADDTSO.—Dydd Gwener diweddaf, ymwelodd arolygydd ysgolion ei Mawrhydi Ag yagol babanod y lie bwn. Da genym gael ar ddeall ei fod wedi ei neillduol foddloni ar yr ymweliad hwn eto. Mewn canlytriad, y mae Uafur ac ymdrech difiino yr athrawes, Miss Roberts, wedi eu coroni & llwyddiant. CYFAKFOB ADLONIADOL.-Nos Sadwrn diweddaf, cynhaliwyd oyfarfod dyddorol ac adeiladol o'r natur yma yn y vee'ry ■ room perthynol i addoldy y Trefnyddion Calfiuaidd. Llywyddwyd yn dde- heuig gan Mr E. Roberts, Ty Newydd. Prif arwyr y cyfatfod hwn oeddynt gyfeillion heb fod o'r ardal hon, eto yn dra adnabyddus fel cerddorion a llenorion talentog, nid amgen Mri J. Owens (Ap Glaslyn) a W. H. Lewis (Ros Padarn), C/lanbaris, a rhai ereill na chefais eu henwau. Hyderaf na ddaw iran ein cyfarfodydd adloniadol anffawd o natur yr hon a ddaeth i ran y cyfarfod hwn. Saif yr amryfusedd hwn, meddir, wrth ddrws rhai o'r pwyllgor. Cymerer yr awgrym yn garedig, gyfeillion. DARLITB;.—Ychydig ddyddiau yn ol, traddodwyd darlith yn nghapel y Trefnyddion Calfinaidd, Bryn'refail, gan y Parch H. Roberts, Wrecsam. (diweddaf genadwr yn India), ar "Anwariaid duon Iudia." Clywsom fod y darlithydd yn hynod hwyliog, naturiol, a desgrifiadol, a bod pawb yn mwynhtu hyfrydwch a phleser wrth ei wrandaw.— Eieiydd v Cwm.

BALA. f YSBRYDBOABTH.—Nos Fawrth, Rhagfyr 7fed, yn Ysgoldy y Bwrdd y dref hon, traddodwyd darlith ar y testyn uchod gan y Parch J. T. Morgan (Thalamus). Yn absenoldeb Dr Hughes, oymer- wyd y gadair lywyddol gan y Proff. T. Lewis, B.A., pttt-athfaw Ooleg yr Annibynwyr. Cafwyd darlith ragorol, a chynulliad teilwng o'r darlith- ydd enwog. DBDDP NBWYDD Y CLADDFBYDD.—Dydd Llun, Rhagfyr 6ed, cymerodd angladd plentyn bychan Mr Isaac Williams, crydd, o'r dref hon, le yn mynwent Eglwys Crist. Hwn ydoedd yr angladd cyntaf yma o dan y ddeddf newydd uchod. Gwasanaethwyd gan y Parch Robert Williams, yn absenoldeb y ;arch J. Mathias, gweinidog y Bedyddwyr. GALWAD.—Yr wythnos ddiweddaf yr oedd Senym yr hyfrydwch o gofnodi galwad Mr J. G. wen i Hermon a Soar, sir Gaerfyrddin; a hy. frydwch calon genym hysbyau eto yr wythnos hon fod y oyfaill Mr W. H. Rees wedi derbyn galwad daer ac unfrydol oddiwrth eglwys Anni. byuol Llechryd, i dd'od i'w bugeilio yn yr Ar. glwydd, a'i fod yatau wedi ei hateb ya gadarn. naol. GolubtllÙl. I

I PORTHMADOG. I CrifaHBBDD.—Yr wythnos ddiweddaf, cynhal- iodd y seindorf drefol gyngherdd yn y neuadd gyhoeddus. Llywyddwyd yn hwyliog a doniol gan Mr Robert Rowlands, arianydd, Ftestiniosr. Yn yobwanegol at y seindorf (dan anvci .iad Mr Owen Roberts), cymerwyd rhan yn y cyngherdd gan Miss Jennie Williams (Llinos Alltwen), Mr J. H. Williams, Mr Robert Lloyd (Eos Gyngar), Mr R. Jones (Ehedydd Eiflon), a Glee Party o'r Gam, dan arweiniad Mr Williams, yr ysgolfeietr. Yr oedd myn'd ar bob peth, yn enwedig ar ddat- ganiadau y plant a gyfansoddent y Glee Party: awynol dros tien oedd y rhai hyn. Tra yr oedd Mr Williams yn cyfeilio yroedd ei obwaer (Miss Williams), yn arwain yn fedrus iawn. y cyngherdd allan yn llwyddiant perffaith. Ni chlywais y seindorf erioed yn ohwareu yn well. LLWYDDIANT.—Dywenydd genym hysbysu fod Mr H. G. Williams, LI-or, wedipastoynuwydd. iannus iawn arholiad yr Incorporated Law Society. Parotowyd ef gogyfer a'r arholladgan Mr J. H Lewis, B.A., ysgol ramadegol Llwyu on.-Olo Mawr. OYSTADLBUABTH LEKTBDOL T TABERNACL.-Hyd yma y mae argoelion y gystadleuaeth hoa yn dra addaWol. Y mae rhif y cystadleuwyr ym dra lluosog, a gallwn hysbysu, ar sail dda, mai nid yn ami mewn cystadieuaeth o'r fath hon y gwelir oyfansoddiadau a chymaint o 61 Uafur arnynt Hysbysa y gwahanol feirniaid eu bod wedi derbyn oyfansoddiadau wedi eu harwyddnodi fel y cam- Iyn :-Traethodau: Yr hen Abraham, Awstin, Chesterfield, Meudwy, loan ap Iorwerth, Madoo Benjamin, Melancthon, Matilda, Agnes, Gwladns Ruffydd, a Cendweo. Cerddoriaeth: Hoflwr car. tref, Spohr, Dominico, Scarlatti, Bachgen bach, a Hoflwr y gin. Gramadegu: Paul, Ab Gwilym, a Cymreigydd. Oyfieithu: Mrs Young, Penelope, Unieuanc, Hopeful.Llew Madog,Ewald,St.Beuno, Chrfatmas Rose, Glasynys, Eunice, Un o Gymru, Gobeithiol, Rathboniansus, Samson, a Gwenfron. Arlunio: Bathboue, Gladstone bach, Lotus, Tre. martoc, 0. E. Land, a Bonita. Fe ymddenl18 Sugenwau yr ymgeiswyr ar y Farddonfaeth yn y rh ifyn nesaf o'r GMUdI Qymreig.

Dy wed y ?< <'f D??am y PRYTHOM, dan  Dywe4 y 21V V r LW?fdg!X Sieihawn chwi fcd I olygiaeth CRANOGWRN—" Sicrhawn chwi fod y?abobmiowetthswUtMnddwygeintog.' G«? ? A ll.:frworthwt..1 ? t?-,6751.x 1

ABKBDYFI. I Ya YsQou-Arbolwyd yr ysgol yma aayaa MMohM diweddaf gan y Parch T. Edwards, M aeth yr ysgolheigion trwy eu gw.ith yn rhagorol Derbymi?d y? ct?ynol wobrauDosbarth I..J? Vau?m (medal), M?e Bell, Humphrey Rebats (medal), a John Morgan. Dosbarth 11., t?Se Williams (medal), Mi?beth Roberts, WMliam R. Williams (medal), ?LewMJonM. Dosbarth lIf., Mary Elizabeth Farmer (medal), Margaret Jane Evans, Johnny Edwards (medal), a Lewis Jones. Dosbartk IV., Anne Thomas (medal), Rosa May Davies, Bveis Jones Williams (medal), a David John Bowen. Dosbarth V., Catherine Elizabeth Davies (medal), Sarah Anne Jones, John Owen (medal), a Rowland John Evans. —Sylldrempdd

I FFESTINIOG. EIN LLTTHTBDT.—Y mae liawer o ddiwygladau wedi cael eu gwneyd yma y blynyddoedd diweddaf, a- uil y lleisf pwysig ydoedd cael ein Ilyth) rau oriau yn gynt yn y boren, ac oriauyn hwy y pryd. Dawn. Ond trwy ymdrech rhai o'n dynion blaenaf, yn nghyda pharodrwydd Mr Samuel Holland, A.8.. gwnaethant gais at y Post- feistr Oyffrodinol, Mr Fawcett, A.8., am gael gwneyd post office Fourcrotises yn central ofifce, ac y mae Mr Fawcett wedi cydsynio, a thalodd y swyddog (Mr D. B. Lambet) ymweliad &'r lie yr wythnos ddiweddaf i wneyd y parotoadan angenrhe'diol ar gyfer y cyf- newidiad. Oredwn y bydd hyn yn gyfleusdra a hwylusdoi mawr. Oddiyma y bydd y llythyrau yn cychwyn ya y boreu gan dri o ddynion,-uu i gyfeiriad Bethania, ac ereill i gyfeiriad y Rblw a Thanygrisiau. Ymddengysy bydd y drefn newydd yn dechreu y Sabboth nesaf. PSNODIAD MBDDTO l'R PLWTP.—Trwy fod Mr D. W. Thomas, Cwmbowydd, wedi rhoddi ei awydd fel meddyg y plw/f i fyny, yr oedd yn angenrheidiol cael arall i lanw y swydd. A'r wythnos ddiweddaf yr oedd cyfatfod gwarcheid- waid yr Undeb yn penderfynu pwy oedd i gael y awydd. Nid oedd ond dau ymgeisydd am 7 swydd, sef Dr R. D. Evans, Blaenau, a Dr G. J. Roberts, Bronhaul, Ffestiniog. Yi oedd yr ymdreoh yn un Had galed, ond yr un a ddewiswyd oedd Dr G. J. Raberts, Ffestiniog. Gobeithiwn y bydd y penod- lad yn fantais a boddhad i'r plwyfolion yn gy. ffredinol.—Y mae CYFARFODTDD ADLONIADOL T COCOA Rooms yn parhau yn lluosog iawn. Mr John Parry Jones, District Bank, a'r Parch John Davies, St. Dewi, oedd yn llywyddn y ddau ddiweddaf o'r gyfrea cyfarfodydd.-Y mae golwg am EISTBDDFOD lewyrchus y Nadolig gan yr Anni- bynwyr eto eleni. Mae y ffogenwau oari'vnol wedi dyfod i law:-Timotheus, Myrddin, Dienw, Oymraes, Gwilym, loan, Helena, Morris Jones, Nathan, Bowyddfryn, Rathbone, Trem, Perthog, Cowper, Addolydd byohan aiddil, Annibynwr, Prophwyd Joel, Dienw 2, loan o Arc, Ethser, My. fyriwr ieuanc, Paydys. Meinion, Un a hoflai ei weled, Peter bach, Un yn treio, Daniel, Ithel, Llwch y llawr, Ioau, Howell, Brwynog, Helbuliia, Anhysbys, Sarah, Elddilyn, Un yncynyg y tro cyn- taf.Hoffwraddysg,Dysgybl 1, Amos, James2, Han- nah, Dysgybl 2, Pleidiwr y cyfaasoddiad newydd, One In great haste, Y gweithiwr, Morgan Jones, Theophilns, Ymgeigydd, Ieuanc, Shadrach, Iago bach, Mariah, O. M. Jones, John Roberts, Oymro Ieuanc, Andronicns. PATAGONIA.-Mae cymdefthas i ymfudwyr i Patagonia ar gael el sefydln. Y mae y pwyllgor wedi bod yn elstedd unwaith, 110 mae'r pwyllgor gweithiol wrthi yn tynu allan reolan, &c.-Llwyd. fat.

BANGOR. I HIRAIL.-Dydd Mawrth, Rhagfyr 8fed, aurheg- wyd p^nt ac aelodau fsgol Sabbothol yr Anni- bynwyr yn Salem, Hirael, & thg a bara brith. Ymgymerodd dwy ohwaer ieuainc, set Miss Mary Jane Jones, Hirael, a Miss Mary E. Williams, Garth, a chasglu er mwyn cael amhegu y plant i'r dantelthion. Gwasanaethwyd wrth y byrddau gan amryw chwioTydd perthynol i'r eglwye, a chafwyd gwledd o'r fath oreu. Yn yr hwyr, caf- wyd cyfarfod llenyddol perthynol i'r yegot, dan lywyddiaeth y Parch David Williams, Garth, ac arweiniad Tanymarian, a gwobrwyd lluaws mawr o'r plant am draethodau, arholiadau. ac am law- ysgrifau. Y beirniaid oeddynt y Parch David Williams a Mr L. D. Jones, Yagol y Garth. Can- wyd amryw ddamau yn ystod y cyfarfod gan Mri Thos. Cragg, Talybont; Wyatt Evans, Llanberis, a Mr R. Lewis, Llanelltyd, a chan o blant yr ygol, o dan arweiniad Mr D. P. Jones, a chwar- ,?? fd,? yr harmonium gan Miss Mary June Jones a Master William Charles Hughes, Talybont, a gwnaeth pawb eu rhan yn ardderchog, yn enwedig y plant; ac y mae yn dda genym gael llon- gyfarch yr arweinydd ieuanc, Mr D. P. Jones, am ei lafur a'i Iwyddiant gyda'r plant. —Hiraelydd.

BBYNSIENOYN. AT T COBAU sydd yn bwriadn cystadln yn Bryn- siencyn dydd Nadolig.-Dymunaf hysbysu mai y Sol-ffa copy o'r anthem, "I'n Heglwys Hoflusaf," sydd gywir; felly, yn ol hwnw y disgwylir i'r corau puu.-David Jenkint, (Trecastell), Aber- ystwyth, Rhagfyr 8, 1880. Y GTLOHWYL LBNYDDOL.—Wele restr o'rffug- enwau:—Traethodan: Jerome, Nil Desperandum, Jane Eliza, Edwan, Oliva, A., Drusilla, Samuel, Brutus, Anfedris, Heber, Eiflonydd, Un o'ideil- iaid. Barddoniaeth: Idanfardd, Disylw, Unyntrio y tro cyntaf, Athronfardd, LJais o'r ogof goch, Caleb, Trebor Menai, Taboryn, Tawedog, Synedig, Y Drysorydd, Neidab, Andronicus, Conway, Petr James, Diogenes, Odlwr i'w chwedlau, a Gwallter. Cyfieithiadau ao Ar- holiadau: Gwladys. Ap Orisbin, O.J., Walt r Maynard, Romeo, Trebor, Daisy, Iago, Amrom, A Welsh Linguist, Salisbury, Bran bren o'r Brrn, Viro, Oarwr oyfiawnder, Homo, Melinydd Dyfr- dwy, Myfyriwr, Multum in Purvo, Lewis Mc-riti, Daniel, Homo Wyn, Siencyn Mon, Balach na'r eala, Efrydydd hoff o Dduwinyddiaeth, Pwy'n gwybod na chaf wobr, Pal, stins, Cymro bach, Od o sal a disylw, Diddym, Trebor, James, John Foster, Frank, John Jones, Helena, Helina, Tudno, Un o'r Bryn, Mortimer, A man from Mona, Dal. ydd Jones, Elihu Burrit, Diddj m, Rolli the ganger, Leonidas, Dyn, Anthropos, Antonio, Philomatu, Joseph, a athbone. Adroddi ad: Williams, Philips, Gwyndaf, Llewelyn,Boxer,Arthur, R.W., a Un o fin y Fenai. Cerddoriaeth: O.R. W., Rhywun, Ap Glaslyn, Arthur, J.J., Dienw, Bari- tone, Ni ein dau, O.Pt. ac O.M.,Rhai o bell dr. s y dwr, Eleanor, Ellen, Moses, Hoffwr CHTOIRU, Sepastian Bach, Breham, loan Ddn, Lleidas, Crofft, Hen gerddor o Dolgellau, Idwal, Bachgen Llwyd, Cherubini, Glan Derweat, W.J., Laconium, Mure, Orlando, Svi John Goss, Ap Harran, Thos. Evans, Wagner, Derwentfab, Coral, a Myfyr ap Bhys. Corau: Bethel, Llanberis, a Brynsiencyn. Te- frifenydd.

Togrifens Mr W. H. FKeue i'r ?f?tMy Jour- fUr, yn yrhwn y den?ye broaonoMhosyd&n. chwa yn Bfaoø. Dywed fod nwy YDO, ao ud oedd ?:1, F i ganddo p?d -alit ubob,.dl y cbnchwl.

PBN-Y-OAKBATJ. I Traddodwyd darlith M ? min pocneuamc can Plenyda, nos Iau dhveddaf, yn y capel g?an nn"e?nydd., ? y capel yn Uawu o wrandawyr ?' Gna! 1 ddarlith les ne traddodid hi yn I mhob cymydogMth.-G'.My?.

BEDDGELERT. I UTifOHERBT).—Nos Sadwrn, y 4ydd cyflsol, cyn. haliwyd cyngherdd mawreddog yn Ysgoldy y Bwrdiyny lleuchod. Caieiriwydyay cyfarfod gan gan Mr W. H. Roberts, Llanrug. Yr artistes oeddynt Mr Evan Morgan (Llcw Madog), Miss M. E. Morgan (ei ferch), Mr R. Lloyd (Eos Cynfair), Per larnadolr: Mr John Owens (Ap Glaslyn), Llan. beris, a Mr William Jones, Waenfawr. Dilynwyd y cantotion ar y berdoneg gan Mr G. Thomas, Plas Gwyn, Beddgelert.—Oelert.

POIfT-Y-BODXIN, SIB FFLINT. MAHWOLABTH DDISYFYD.-Y dydd cyntaf o'r mis hwn, pan yr oedd Mr Robert Woodflne, Coed Talwrn, yo myned adref oddiwrth ei waith ym- r.vygn '1 gwaed.lestr oddimewu iddo, a syrthiodd ar y iiordd, a bu farw yn y fan, heb neb gerllaw I nvl 1i cynorthwy iddo. Y prydMwudydd Gwener tanlynol cynhaliwyd rheith. chwiliad ar ei gorph yn mhresenoldeb treugholydd s'r Fflint, yn y Black Lion, Coed Talwrn, pryd y dvcbwclsvyd y rheithfaru o "Farwollleth trwy ymweliad D iw. Cymerodd ei gladdedigaeth le y dydd canlynol.

Mae un o drigolion Awstria wedi amlygu ei fwriad i gystadlu & Tanner fel ymprydiwr, ond pa un a dderbynir ei gynygiad gan Dr Tanner vid yvr yn wybyddus. Fel y mae yn hysbys, prif gynhai- laeth Dr Tanner ydoedd dwfr, ac os caiff yr Awst- riad hwn yfed cwrw yn ystod ei ymprydiad, mae yn foddlawn i gystadlu am yr hwyaf ag unrhyw un yn y byd. Os cerir y gystadleuaeth allan, ceir gweled pa un ai cwrw ai dwfr fydd yn fuddugol- methus, a diau y gwylir y canlynfadau gyf" dyddordeb gan bleidwyr y naill a'r llall. Maen debygol fed yr elw arianol mawr a alc.haodd Dr Tanner drwy ei ymprydiad yn gymhelliad cryi I eraill geisio ei efelyehu. AMMphwyd a Chyhoeddwyd ya Swyddla Y F   ?.TfZW HARMtm. UAIMNAR"X y OM: n&von 14.wspapw aoMtiD« (?. 1""  oby. hoeddir hef7d pn Meeam W7 H. th 80S. caat3e- ".P,wl; ar wfrthyn '?"?'j',?*? is-k. ?n Nnhym?t; a b- fra* Myn' ?CM?_ l>io8b/uthwyr yu y?h?-mn). '??" M"nc)MeM? ::=,h:Z: :;11IC"