Y Genedl Gymreig

Y DORTH. I ddy'nion yu dition d.rae!h-y deU V Doith yn gynbaliaoth; A choidw fl gwarcbodaeth I'tn hvd ni rliag orui cactii. Ooleg y Bala. O. R. OWIIN.

y NOS. Y NoR eirien a o!oryd-*Yl Osteg To nghlustiau daearfyd; l AUa'rBefeilw.hofyd. yd. I,w th'W'llwg Wdlth OU 19

HAELFRYDEDD CRIST. HJb witheb plWb wnii borthi,—yn El waea Eucid au wn# olthl; A oi hyn oil fe ddj lom nl Vi ddilyn, a'i addoli. DBWI GLAN Tsiri, I

DINYSTR Y GREIDIGAETLI. I Fry u-Rohben y uen ellynir,-anlau I Fel crinwellt a lofglr: Jliwiwalth Jou, mewn ra3r a thir, I A fythol gyd-ddyfethir. Absigole. U. JU. I

MR HENRY JONE. PEN-Y>QR0E3. I Haury f o, drwy bur fyivyd,-dan fawzbad I Yn ei frodlr hytryd Oesau hirlon sieryd Werth s RWI, e I waitnj gyd. UTWEL JJIKORWIU- I

Y MYSYDD. I 31an oedd wych olwg Mynydd ucheledd, Lie ar i fyny'r a llawcr o fonedd; Er hyn, dilledyn di wael llwydwedd, Y glue ar gercau y graie a r garueda Tewychu wua yn Tachwedd-eiaaidf 0 eira'i lawchio oeri lechwedd.

PROFIAD Y ORISnON. t Drwy Ingoodd byd yr angea-tyna ef At y nod yn llawen; Ebrwydd caiff, ivaob y wybren, Rit d'i'.B y Netoedd wen. Y Netoedd wen, ni fydd yno—ocbain Nac achos gofidio; Na chaddug ya Rorchnddio Llwybrau mawl y Irelmawl fro Bala. R. FESBBTN aOBBBTS.

Y DIWEDDAR IOAN MADOG. loan Madog :ni 'mOOu-si euw, N. 'I wyneb imwylgu I o, oce-rhy enwog fu 1 bagrnch bedd ei lygra. Yn ilanc yn ngardd Lrtfion-ef ledodd Yn hardd flodyn beirddion; Ail lddaw,-Ioew wyddon, Ni wul hl,-bu'll haul i hon. Mab awen! y mae bywyd-arddunol Ei latddoniaeth hefyd, Ya laen o borl o fewn byd, A choron nwch ei weryd. Nahoktsd.

ORWiS. Ni tbelmlaia yr selodau byn With dir y glyn yn glynu; Pe daetbai hyny i'm ibaa i, Buaawn wedi synu: Ni ddaeth Uooyddwcb i fy ihan, Na banes man mae nodded; Myned yr ydwyt gyda brya Yn Bg^auol chwya a lludded. Wrtb a.af ddtiogo iblwlaa north UwcbUw y prydterth ddyfiryn, I eyllu ar delo'dion byd Bydd ChWYB o hId yn oanlya, NtwMthimifoitynyeSB Yn aroa am noswyllo, Yn ngbwmoi'r trosol oer a'r rhaw, Neu gaib mewn Uaw i geibio. Byddaf mewu chwys ar hyd yr haf, Acbalan-gayat hefyd; Mor sicred a fy mod yn fyw, A'i hyn y» Uulan bywyd? Nid oea gwawr gobaith i ddyn tiawd ALux faddu blawd no bara; Dywedwyd mat tr1 ohwya y c." D Ef bara pnia'. Wrth tycbn ctwya oddi ar fy âe1 'Tlwv'n cctlo nael o Adda 'R UO peth yn gvrohwya (ot cad gwaetb), Ao nl ddaeth bjth yn hinddo Enogrwydd, ofnau, ddaw a cbur, A ilslar i'w gynyrchn; Oemt d reatru yu ddlllu 'N un o eBoitbiau pecbu. Pan wrthl gyda'r diwrnod gwaith, .Nou ymdaith mown boddineb, Disgwyl yn wastad bjddal fl Am cbwys i o!cM'r Wt nob Qan nad yw Tboddi tiafferti LC6,1, VII. unol & anfan, Sycbu y dagt. u n wit ft wnai Tu gallaf wnejd f1 hunan. lawyl. caalod dyild-eld rw yn mhell. A mi mewu cell ddsoml. Pan bydd fy ousid eiddil am n.i Ilam l'r byd trag'wyddol; OhiRlS oer maiwolaetb at fy ugrudd- Os oe8 un oyfaill cytrir I mi yn arM yn y llawr Mora awl o lug 61 girclir. Bydd dda cad un i thynsr law I wiliew wrth if ngwely, Pan bydd ftllhraed wrth donog lr, A'* Uygald wedi pyln; Qobetthlo na oW Cod fy bun Wrth ercbwyn met afloaydd; Ni raid I samid tod yn drist, 0114 meddu Crlat yn llywydd. I Tregelriog. Eimcx Dvu. 1

0 DAN Y CRYD-CYMALATF: lOIV. DAIIt WYTHNOS MEWN MEDDYQDi ELUSENGABOL TN LLOEGR. I oks FBODOB 0 ABDAL BETHESDA. I XiLITH XI. Gwaitb hawdd lawn a fjddat ycnwjnegu tair ecu beiair llith, drwy gofnodi rhai o'r hatesion a .d?td gan y doabMth a ymgMgtent o amgylch 7 <it? ond yn gymaint ag mai ea hMeahwy.M Bid 1% e!ddot S.a?ddti hyny, ym?U? rhag cyf. ?My cyhyw i .y? y. y ? hoc. P. un byn? .icwiraianwn ydoedd llawer o'r baneloD. a ad ?oSd s?ddyn? yr oeddynt, a dyweyd y lIeW, yn?? gwrandaw arnynt. Hid ydlw pob etor), or l'r cyfryw fod yn ?witeddM, bob amser yn fyn o etdethineh gtmtcneddot. JR nghyda a.crwydd c? MWb.?tK?'?'M .0 adrodd y.tMe<m o'r fatb. Felly y dywed?t am y rban 1u06ocaf lawer o'r yttraeM y clyw?e? h?dtodd yn y cynulliadau dan sylw. Yr oeddy?t yn llawn o ?beth.M gw. wrth bu.w i'w alw-rhywbetb, m.ddat, a Inagai yn ty?u chweitbmmi allM o ddyn.achwMddadd.'fbtMn yn ei boll fywyd. Pa b2th byMgafaynfoddton i ymt.dym?h y orrd-cjmalau, am y tN, yr wyf yn berS?th ar- ?ed?dig o ^•bP;n;ted^Vc7id ^^er gwrandaw .r yr yetraeon byuy wadi cy!?  I frTyabTy" yn?nych, aC yi ydwyf yn be?atth ar^yhoeddedig hefyd fod c? bod yn lied ?t?! yuB? o g.eleMthddaionua ar ddyn ?r?y?a'i.d Uy?.tlUed eang mewn e?iiti?da'rM?dHad, yn hcUolatwaMnMthy Su OyuwyM?c?nc.M.gyhoau.yi.h.n IUOEOCAF 0 b3 rai, M ag y gewr meddwl, ydy.t o natM grefyddol. Ar gl?r pob Uyff yr oedd yn argraiThedig:Datllenyndjlwgar, meaawi Il ofalus, dychwel yn brydlawn, paid t o! y daJecau, a chadw yn Jân." Fe ddywed un hen air fod perl yn weithfawr, hyd yn nod pe na oheid ef o Je gwell na phen llySant. Felly y dywedaf flaau yn y fan hon, fod y cynghorion uchod yn dda, ao yn hynod o dda, er na ddeuant,yma o letaf, o le gwell na mcddygdy elusengarol. Oln y goddefld i Deb ymwelei i chlat yaysefydltad rhald flddaiiddo (sef y clafl fod wedi bud )n y He am o leiat fie o amser, ao ni chapiateid y oyfryw ymweliadeu ond uuwaith yn Y MIS, so nid oeddynt I fod ychwaith ond am yr amser byr o hanrer awr. Ondosycen- fyddid un o'r olelfion yn gwaethygu, ynannibynoi aryr amsor y byddal wedi bod i mewn, ga'lal ci betth) nasau, neu el gyfeillion, ymweled 8g ef yn amlach. Er fod nifer y cleiflon, hyny ydyw yn yr oil o'r yatafelloedd, yn rhywbeth arutiirol i feddwl am dauo, eto i gyd ni welais ond dau o eillwyr, no a iariin, at gyfer yr oil obonynt, aeanwaitb yn yr wythnoa j deuai y ddau hyny oddi amgylch, yn cael eu dilyn gan ddau laohgenyn i laddro. Bum unwaith o dan bawenau un ohonyat, a chaeliet ft, yr ydoedd hyny unwaith yn onnod, ao nid gwar. edigaeth feo an ydoedd oael dyfod yn rhydd oddi wrtho. Os na ddeuai y fart i ffordd drwy foddion têg, fo fjnai y barbwr el thynu drwy foddion an. nheg; y fEaitb ydoedd, rhaid oedd iddi ddyfod i fforiid drwy ryw foddion neu gilydd. B/dded ày. oddefladan y truan y gweiuyddid arno yr hyn ag y dygwyddant fod, nffed yliai y batbwr fwy am hyny nag am eira y Ilynedd. Faithed y baohgen- yn hwnw a ddar/u fy laddro i, nid gormod a fyddai dyweyd iddo ddefoyddio cymaint o ddwfr poeth a tebou i'r perwyl hwnw ag a fuasai yn laidra y ffordd fawr o Oaer i (Jaergybi. Ootid yn dda ddarfcd i mi fod dan ddwyJaw hen frawd yn Alon, arun achlj6ur, yn y cysylltial hwn. am yr hwn yr arferai y oymydogion ddyweyd mai at riuiog y drwa y byddai yn trimio ei rasal. Ond am y barbwr otybwylledig, oredwyf yn gadarn na byddai ya trimio oi laseiydd hydyn nod ar rioiog y drwa. Owiegwn fy mart hyd at fy ngliniau 0111 y gadawn i'r barbwr crybwylledig weinyddu arnaf etc. Ct Un boren cafodd un o'r cleiflon ychydlg o eizisu crooelon" gyda'r xtardsmtin, canlyniad yr hyn a fu i'r ddau ymladd yn yr ystafell. Oy- hudiiil y varftman gan y cIaf, yr hwn oedd at y pryd yn Biatedd wrtc y tin, o robbio dyn marw, Cyhuddiad dychryallyd, onidl ? Oud eto efe a dystiolaethai mai tfiid rhywbeth ag y clywodd el adrodd gan arall ydoedd, ond yn hytracheifed yn dyst byw o weed y vxirdaman yn gosod ei law yn ltogell dyn cyn pen ond ychydig iawn o eilladau ar ol iddo dynu el anadl olaf. Y mae tynu llygaid dyn byw a chrafu ytyllau" yn beth ofn- adwy, ond yetyriaf hyn yn llawer iawn mwy felly. Kid rhyfoud, aie, i'r wardsmun ymgynddeiriogi, pa uu bynag ai gwir y oyhaddiadjai peidio. Ym- i y., I ailodd mown yet61 fech n a orweddaiynei ymyl, gyda'r lo,, y tarawodd ei gybuddwr yn ughymyd- ogaeth ei ban, gan ei gwympo dros un o'r meine. iau. Ba hyn ya toddion i dorl calon y cyhuddwr, a d> gwyd yr ymladdfa i derfyn. Y wardaman, vrtli gwis, a gyfriiwyd yn orchfygwr. Er ntl rbyw ddccbaith o bobl nad ofnant Dduw ao na pbarthaiit ddyn ydoedd y oyffrediaolrwydd o'm oyd-gleiflon, eto, hwyrach mai annheg ynwyf a fyddai dyweyd eu bod yn hollol amddifai o bob rnitbyn o barch i'r Sabbotb, oblegid, yn un path, nid oeddyut yn agos mor drytttawr Eg ar ddyadiau ereiil. Y mae o town terfynau y selydiiad dri o addoldai, un yn peithyn i'r Pabyddion, y llall i'r Fam Eglwys, a'r tiydydd i'r Ymneillduwyr. Tel- ais ymweliad a'r eglwya un boreu Sul, yn yr hon y gwaaanaethai yr offeiriad a gafodd ychydig sylw genyf mewn luth flieuoiol pan yn dJlunio y can- adon. OynheUd dau wassnaeth bob Sul yn yr eglwjd, y naill am ddeg o'r g!och yn y boreu alr llall am dri yn y py, duawr. Hwyrach dditrfod i mi sylwi llawn digon ar yr offeiriad < rybwylledig fel ceaadwr.ond thywfodd niogallaf beidio dyweyd g&4r neu ddau arno tel pregethwr. Da yr ydwyt yn collo fy mod rai blynyddau yn olar ymweliad a ohyfaill yn un o bentrefydd canolog 1I13n, yn yr hwn bentrel air y pryd yr oedd dyn ieuanc yn deebreu pregethu gyda'r Methodiatiaid Calflamidd. GOf ydoedd wrth ei alwedijaetb, ac ymddangosji nad ydoedd yn gymeradwy lawn gan el wranda- wyr fel pregethwr. Un noewaith dygwyddodd I iddo elWlft y ty yr aroawn ynddo, ao yn faan iawn asth 8W1 y ty 80 yntau slaraa aID cregern- wyra phregethn, achyn diwedd yr ymddyddan cyfarchwyd gallyr hen wt mewn geiriau tebyg i'r hyn a gacl/n" baoh," meddai, gun el al w wrt 01 enw, byddai yn rnV, wi%th gwall i ti aroa gartref i wneyd hoelion pedolau na meddw: a-n flocd yn 11 igethwr. Y mae yr hen wr erbyn hjn wedi marw, ond y mae y dyn ieuano yn wein- idog ordeiniedig, os nad wyl yn camgymeryd, yn y sir ond;cid ydyw prcpbwydoliaeth yr hen wr red[ troi allauyn hollol gau, erhyny. Niagailal d tywcyd ps un a allai yr offelriad dan aylw genyf .?" i p..dio, 0. wneyd hoelion pedolau" ai peidio, ond hyn a ddywedaf vn y modd a diflscagni, y buaaai dypgu yr alwedigaeth hono, neu r/w Jalredigaetb aMtt, 'u moreu 0' oeayn Uaweriawa mwy c<mmcl- U"we  ?nw, Ylk »dwy y. ei tfentna t ddwyn i fyny yn otTeHtad ya Eglwye Loegr. Ychydig iawn o beis?adio, onid?, eydd ar ral bod<m i gaal Vsdd gredu fod yiiidvnt gymhwysderau i lanw rhyw swyddar* benig, o oba mor lnoaog hefyd ydyw y doabaith hwaw a I atebaiit," cyn erioed gael eu "galw." V mte yr adcilad lie y cynhelid y gWosanaeth Eglwjafg o ran maintioli yn Ued Sang, yn ddigon i gyual podwar neu bum' cant o beraonau, Eis- teddai y mercbed at un ochr a'r melbion ar yr ocht mall, ac yma ac acw" yn eu plith gellid crtcfcd rbai o'r nurset, ac yn y alt Rongl," ar ochr y n eibion, fe eieteddai UywodMethwr y "el. yd1iad, ,I, golygon sobr arno a thwrnai mewmaetwn." (.I"i, bich ihwng cromfachau :m" y gwr hwn. DIns'r unig dro i mi gael goln g erco. Nid ydoedd ond flytt lied fychan o ran co^pholaeth, ond rhald i mi goflo yr bea ddywediad fod y tbi wen yn llawn cymaint ei gweith a'r pudair ceding bres, or fod g»ahas:acfta dirfawr rhwng y naill a', llall o ran y swa. Oalltd ddy- wedyd, pi fodd bynag, na chlywuia gymaiut ag un o'r cluitton yn rhoddi gair drag iddo, mewn un. thyw fodd.) Yr oedd ya Ir eglwya organ, cad yu ami y gwelir ei harddach, hyd yn nod u>ewn aleiladau mwy; & pharthed y canu, a chymeryd i ystyriaetb natur y lis, yr oedd yn wir dda, ac nid oedd piiad. r ohono ychwaith. ObJe^id yr oedd y gwasanaetb yn "lull choral," fel y dywed y Sais. Parhaodd y gwaeenaetbjj am oddeutu awr a thrll chwarter. Prydnawn yr un Sabbotb telsis ym. weliad ail yatate!l yr Ymneillduwyr, yn gymaiut m a' bod weii cael digon,a gotmed,ur yr offeiriad a i wa nidogaetb. Nid oadd yr ystefcll oud b ohan, digf-a, hwyr4ch, i g/ual rhyw gar-t o bets man. Nid oedd gweinidog na phregethwi sefydiog yn pcitbyn i'r He hwn (gwyn fyd na faasa) yr Eglirya yn y 110 felly),ond dygia y gwassnaeth yn mlnen gan foneddigion o'r tu.1I..11 i'r aefydliad, a phit .r.I a "dant en flwasa&atth ''yn rhad aonrn ddim; end yn anhlyenrol ymweli 1 i'r He ga i woinidogioaa pijcogethwyr ierthynol il r gwahanal «M*4« Ymne.UdMl yn y ddi?. J' ystafell ym orlawn ar 1 prydnawn Babboth cry bSSt? ac nid by cl an ydo?d fy eynejigaath wSb?ei emu mor hynod o dda. keddylia! ?.'S fy mod yn un o gapelau fy hen ardal 404p, yn gw-do M foobgyn C?.bMich.y. ctt? Oy?M&wytd y cantoHon gyda hannomvm, M hM ymddeDgpa, a chw.reuld gan eueth a toehgmieuMnc, bob yn aU S?bbcth; ond Myt ?TMt dan aylw yt aédd y ddao yn absenol, ond U?Wd y bwloh i fyny mewn modd meiatrolgnr ean boneddwr ag oedd a.enaD yc?fodyn di ddwylaw. Dyn canol oed ydoedd, a hynod tenedd?ddd o ran ei olygon, a meddy?. yn ol fel yrhy.by.wyd &. o Mnei?edi?th. Fe gadw1d MOKhiad gwir &deUadol, grymce, ao eNMtMot M?d. Parthed addoldy y P.byddh.n.th.'dt mi ddywayd na Mm yaddo yn yetod gwasan"th. 0 ran maintioli, yr <Mdd ya *wy eang M hyd yn Mdyt ealwy?, ac nid AyMd kyny pan eymMit ?Mt?tethffetyPab?dionynylIa. Ynyr h??d.?d gJ y wffll ns?z 1M10'teBw.d.. wamnaoth. '??t y byddo cM yn aUuog i ddyfod o'i wely so ymlwybro ychydig oddi amgylch, bydd yn rhetd iddo ymgyaieryd a'r gorchwyl o "wneyd el wely ei huuan. Hollol oter fyddai i'r un o?< ddyweyd y b?ddat y fath waith yn ddyeithr iddo. Ae r-ld yn urig by d aid i'r ci:f ?::d eiwely" ei hunan, ond byddal raid iddo roddi 11 bolp Haw gyda thrin gwelyau y cleiflon hyny nad al!ant fyfled drwy yr oruohwyliaeth hono. Y mae yn amheuaeth o'r mwyat genyf a fydd i mi byth—o leiaf, tra byddat byw-anghoflo y boreu cyntaf y ceJaUis i waeyd fy ngwely." Y gwir- ionedd ydyw, ais gwyddwn yn iawh pa le i ddechiew, pa un ai yn y pen at yn y "traed, Taflwn fy ngolygon i fyny ac i lawr yr ystafell, gan wylio ereiil oeddynt gydalr un gwaith, ac er i mi drenlio awr gyfin uwohben fy ngwely, gan drin, troi, trusi, ac yagytio y dillad, mor fflyrnig o'r bron a phe buaawn yn dyrnu, ar ty mynediad iddo yn yr hwyr cefals ei fod mor galed a ffordd f.v.r Caergybi," ac nid rhyfedd i un o'r cleiflon ddyweyd, wrth edrych ar y dillad, yr ymddang- osent yn llawer iawn mwy tebyg i eypyn wedi disgyo i lawr o'r lleuad nag i unrtiy w. lath o wely cendtiro ddyn. Un boreu, a hyny, coder, cyn < mi hollol wella, fe'm synwld 5D fawr pau hysbyawyd fl gan un o'r meddygon fod yn thaid i mi ymadael olz medd- ygdy, gan fy mod, yn ol ei farn ef, yn llawn ddigon orJf i woithio. Gwir fod y poenau a ddyoddefwn fYn flaenorol wedi i fy Dgadaol yn hollol, ond teimlwn y fath weadid yn 11 nghoeaau fel nad allwn sefyll arnynt ond am ycaydig o fynydau, ond ofer hollol ydoedi fy ngwaith yn ceisio ei beiswadio i gredu hyny, a llawn mor ofer ydoedd dadgan fy nymuniadau am gael area yn y ueddygdy am yohydig yn hwy, erhunan-gryfhid, ao nid am ly mod yn hoffi ly liao gwbl. Nid oedd dim yn tycio, efe oedd yn gwybod, ac efe oedd yn gwybod y cwbl, ao o ganlyniad yr oedd yn hollol anmhosibl i mi wybod dim; ac yn ol y dull hwn o ymresymu, yr oedd yn llawn mor anmhosibl i mi wybod pa un a oeddwn wedi fy llwyr wella ai nad oeddwn. Ofer ydoedd ystrancio yn eibyn ei ddy- farniad, ymadael oedd raid. Rhaid i minau dynu fy llith i ben am yr wythnos hon.

(O'r Dry oh, Hydrof 4.) I Glanfoid y bardd a'r dadganwr Derwenog yn nglyda loan Brynmair, yn New York, yn iach a chyMrus. Aeth y diweddaf at ei union i Goraer, Ohio .?d y mae y clntaf ya blesenol yn owyd4 Oneida. Ba Mr D. O'Brien Owen, diweddar o Oymru, yn pregethu yn Rome, N. Y., y Sab*)oth diweddat. Bydd el a'r Parch Owen Jones, M. A., o'r Dref. newydd, yn mYDe;1 i Niagara Falls yr wythnos hon. Yea & Mr Owen i dreulio ycbydig Sab- boihau yn Cattaraugus, a Mr Jones at ymweliad i'r Gorllewia. Dywenydd i gy eiilion Mr W. Roberts, mab yr hybarch Morris Roberts, Pwllheli, fydd gwybod ei fad ef, ar ol blynyddau o bartaoriaeth yn un o lawyer firms pwysicaf y ddinas hon (Utica), wedi anturio rhwyfo el gwch ei hua. Mae Mr Roberts yn fonoddwr yn ngwlr ystyi y gair, yn'Gymro Oymreig twymugalon, ao yn bendifaddeu fe haedda.. UTICA, N.Y., HYD. 2.-Dechreuodd y Parch B Gwesyn Jones, D.D., at ei weinidogaeth yn Bithesda, nos Sabboth diweddaf. Y farn gyffredinol yw el fod yn pregetha yn fwy ymrodd- gar a gwresog tag arfer a dysjiwylir llwyddiant at yr aohos dan ei ofal. Oychwyna y Parch George Lamb, Remsen, yr wythnos non, tua glan-y-mûr, am ycbydig o selbiant ao adloniant. Oddi yno ft i Uck- port, Illinois, i briodi merch y doaiol William Evans, Yaw. Cnnr T Ltrw IULBN.-Mae yno gannoedd o Gymry, yn n8 hyda'u plant, yn eni!l bywoliaeth fel marsiandwyr, creStwyr, ac amaethwyr; hefyd, mae Ilawer yn gweithio yn y mwngloddiau plwm ac ar- ian. OKdet mai prif faeaachydd Cymreig y ddiMaydyw Mr D. L. DaYiea'lr hwn 81dd TQ boblogaidd lawn gsu y Oymry a c- Amedcan?.id. Mae yn fasnachwr cyfanwertUol a minwerthol, a gwelir ei yatordy yn llawn o gwjmeriaid bob asiaer, ao yno ceir ea clywed yn siarad Cymraeg glia gloew. Y prif wcrthydd ydyw Mr John S. Liwia, Cymso o Ddebeudit Gymru. Gen. edigol ydyw Mr D. L. Davies, o air Ate-teifl, D.O., ao j mae yn fab 1'r h,barch Titcs Davles, WWozd, tab. Oymro arau anturiaethua hwn ydyw Mr Ellis Morris, adeiladydd. Efe sydd yn adeiladu bron yr oil o flwrneisydd arlan y dirlog. aeth, yn nghyda rhai Nevada, Montana ac Idiho. Mae hefyd yn gwneuthnr llosg-feini, marble monuments, ao amryw betbau ereiil; a rhydd waith i luaws o grefttwyr. Amaer y cyfyagder yn Neheudlr Oymiu, rai blynyddau yn oi, gwnaeth Mr Morris waith canmoladwy drwy gasglu arian i gynorthwyo y tlodion yno. Hyd yn ddiweddar yr oedd Oymro arall mewn cwmni ft Mr Morris, o'r enw Evans, ond bu efe <<nw. Cymro ieuano addawol aiall ydyw Henry J. Davies, maenachydd mewn esgidiau a botasau. Prif amaethwr Oymreig y ddinas ydyw AIr Thomas E. Jeremy, un o h6 a sefydiwyr y ddinas. Oymro poblog&idd lawn hofyd gan bawb ydyw ein Hyagrifenydd Tirio "-aethoi, fir Arthu r Li. (Thomas. Carwn y n lav I el weled yn lly wodraethwr y diriogaeth. Mae yn uohel yn ngolwg y waag r, ormon d-aid am ei fod yn ftalrio y blaid hon, ond am ei led yn foneddwr yn ngwlr ystyr y gair, ac yn sw/ddog dilyohwln.

(O'r Wang, Hyd. 6 > I Aohubwyd tri o bysgotwyr gan y Hong Orontes garllaw Chatham, N.B. Yr eeddynt wed! bod allaa chwe' diwrnod mewn cwoh, ac yr oedd un ohonynt wedi agor gwytyi-m ya ei iraich, as wedi sugno gwaed or tori ei syched. Mae on ran o dair o boblcgteth y Taleithan Unedig yn gynwysedig o fern terlynaa pziso talaeth, y rhat a ttarflast raudir gryno o wlad rhwisg M6r y Werydd ao afon y Mississippi. Mae gan New York, Pennsylvania, Ohio, Indiana, ac Illinois dros ddwy fillwn ar bymtheg o boblogaeth yn ol dettMob !881, ac M chwane?t MtMoati at y gyhft-yn paeuthur M.MO.OOO o dclion-1 mae y chwe' t -A"th Iwyal yn yr U&deb'i ffarflo unrhwymyn annhoredig. Mewn amrywiaeth ad- noddan a fcsddion masnadiol, yn ogystal ag mewn nerth poblogaeth, y maent obonynt en hunain yn ymherodraeth dêg ac enfawr. Mae oddeutu 17.0CO o ddeintyddlon ya y Tal- eithau Unedig, a gosodant yn naunedd y bobl yn fiynyddol tua thunell o aur toeth, a phum' gwaith byny olr meteloedd mwy cyleredia-arian, alcan, a platinum, 4c. Yn awf, gaa fod y mete'oedd bin yn werth miuwn o ddolerl yn fl, nyddol, ni chymerond 350 o flynyddau i gladdu holl arian batkol y wlad yn y mynwectydd (dyma reawm ychwanegol dros loagi cy'ph meirwon yn lie eu claddu). Gwneit tuaphedair miliwn o ddannedd celfyddydol yn y wlad hon bob blwyddyn, ac eto nid oes ond un o dri yn oymeryd mactais o'r feu- dith hon. Nid ocs oed un allaa o bodwar ugain ya berchen ar ddannedd hollol iacb. Drwg genym gaol ar ddeall fod y Parch H. Cofni Parry, D.D., Bevier, Mo., wedi bod yn wael ei iechyd drwyyr haf, ac i fesur jn parboit felly. uddnuwn iddo wellhad buan a chyflawn. Mae Mr Parry yn parotoi cyfrol olygus ar lun Oorph o Dduwinyddiaeth y dyddiau hyn. Pasiodd ly Parch John T. Griffiths drwy ein dinas (Pittsburgh) ddydd Llun. Ymddeagys fod yr hen wlad wedi ychwanegu erlil 'ipyn at ei fodolseth sorphorol. Cafodd alwad unfrydol oddi wrtheglwys Fedyddiedig Treorci, Morganwg, a deallwn fod ynddo duedd gref i'w hateb yn gadarnhaol.

I C?MM FLOUB JCNUBTOW tdtw ?T GoMU.—Gydt In.-h" bwyd mwyaf perinth i bhnt. Y mM yn dra lb 1-1=1 Ar werth 0*0 y C?MM-t Teniinaidd mvyaf parobns. Na chymerwoh eieh twyllo. J. « G. fohaatcm oed?ynt 7 rhai cycM ya IJoegr i hyabyta M ,o"&:rf)\ yt¡{nriI::¡ Tramor, ao Y mas Ul hsowatJ 1D dderbyniol yn mhob ptt?h o'r by? fel siiMwy?td am y Corn Flooer IGrea. obymerweh M<H, M M ehymerweh ?eh twyHe.

BETHEL, AEFON. Yn yetod yr baf hwn cawsom y frairt a'r ill. rhydedd;i dal i ymweliad ag ardal Bethel,yn Arfoa. yr hwn enw sydd yn dra adnabyddus drwy Gyonl ar gyfril ei gysylltiadau crefyddol. Sylwason « gareg goffa sydd uwch ben drws yr addoldy eang, yr hwn sydd yn addurn i'r gymydogaetb, yr hoi. i.In hyrbysa mai y gweinidog CJ ;>t»f a ymsefydiodi yn Bethel oedd yr hybarch David Griffith, a hylly ar y 6ed o Hydref, 1815, set 68 mlynedd i'r nus hwn. Mae yn wir el rod yao ar y Sul cyntaf ya Hydref y flwyddyn flaencrol, ond y God o Hydiet ISIS. yr urddwyd ef i gyflawu waith y weiai. dogaeth. Egwan a llwydaidd cedd yr achos ya Betbel y pryd hyny, nid oedd rhif yr aelodaa a roddasaut alwad i Mr Griffith end tri- r-ddeg- m'wn Difer, a'r rhai hyny yn bobl gyffredin o raw eu hiimgylcbiadau tymborol, ond yr oedd y aereh a'r ymlyaiad oedd cydrhwng y gweiaidsg ft phobi ei otal yn aogerddol, yn gymsint feily fel y gwrth- cdodd amryw o alwadau taerion i fyned i leoedd a ymddangosai yn fwy pwyeig y prvd hwnw. Fo44 bynag, bendithiwyd et weinidogaath ft llwyddiant neiliduol, ac er gwaethaf pob rhwystrau ac &11. ianteision, parbau i gynyddu yr oedd De:tb a dy. lan wad ei weinidogaeth, nes myned o'i euwyn ad. nabyddue ac IIDwyl drwy y Dywysogaeth, ac yr oe Jd yr eglwrs yn Bethel, am yr hon y datgosai fawr ofal calon, yn parbau i gynyddu, mewn ihifa dylanwad, fel y gellir dyweyd i'r Fechan fyixd yn ill, & wal yn genedl gref." All yr oedd yn llawenydd o'r mwyaf genym weled yr agwedd sirlol, ddymunol, a llwyddianoas sydd ar yr eglwys yn Bsthel yn awr o dan ofal gwe nidogaethol y Parch R. W. Griffith, mal) icueasaf yr hybarch dad o Bethel, yr hwn eydd yn cael ei amgylchynu gan swyddogioa sydd yn wyl o urddas o ran nerth, talent, a cbymemd crefyddof, sef Mcistri Richard Owen, Owen Williams, Wil- liam Roberts, Thomas Williams, a Hugh Jones, y rhai eydd fel Aaron a Hur yn barod i ddsl breich. iau eu gweiuidog, er rhoddi iddo bob cymhorth i g;iliwni ei weinidogaeth yn effeithiol. Sylivasont helyd fod y rhaa gerddorol o WIi8IIaeth y cysegr ya cael ei charioyn mlaen gyda gradd helaeth a fedrusrwydd caamolidwy. Nid yn fynych yr clywsom well cann cynulleidfaol, yn enwedig rhai. I totau 10 ail lyir Stephen a glIwyd y uoswaith yr ooddym yno, a deailwn fod y bywya a'r gweith- garweh gydwr gangen bWJsig hon o wasanaeth y cysegr i'w briodeli i raddau helaeth i'r Uudeb- O/ndlleidfaol sydd yn b jdoli mewn bri ya y rhaa hon o'r sir. Ond yr hyn a roddodd fwyaf o fWfD. had i mi o bob peth ydoedd gwelod a mwynhau cymdeithss Mrs Griffith, anwyl briad y diweddar a r hoffius woinidog. Clyweom lawer am ei Uety. garweU a'i charedigrwydd i weinidogioa yr Efengyl am y eyfnod maith o dros driugaia mlynedd, a hyny yn rhadac am ddim, oil yu ulllg yr hylrydwcll a;deimlai.wrth eu gwneydyn d. Oat erbyn i ni dd'od i'w phreaeaol- deb, a mwynhau ychydig o'i chymcieithas, yr oeddym yn birod i ddyweyd na fy^egwyd mo'r baaner, gan mor bur, naturiol, a Cliymreig oedd ei charedigrwydd, yr hwn sydd "fel dyfroedd cer- ion i enaid sychedig,ac fel diliau muli'rnewynog. Ac y mae mor fyw a gwresog ei hysbryd i bethan crefydd ac mor llawn o eel yn mhlaid symudiadai cyhoeddus yr enwad yn awr ag iy ba erioed, er ti bid,os caiff fyw hyd ddydd Sadwrn.yr 20fed;cy2sal, Ya 88 mlw d4 oed. Glde. phrlodoldzb y gemr d,. ve7d8 am dyani -.0-11 Ffrwythont eto ya eu heaaibk titnon ao iraidd fyddant,* fyuegi mai uniawa yw yr Arglwydd fy nghraig, ao nad oes auwiredd 111- ddo." Dymunwn iddi brydnawnddydd teg, a pban ddaw awr yr ymddatodiad y caiff fynediad helaeth i mewn i dragwyddclj deyrnas å. Harclwydd. Gwelsora hetyd fod y capel ya myned o dan adgyweiriad yn fewnol ac allanol, Jr- hwn pan orphener a fydd yn hynod o dlws a p'i.rydfcrth. Hefyd, gosodir ynddo blatSorm o'r gweutbuiiad goren yn lie pulpul, yr byn a fyddya weiliarit pwysig a gweithfawr. Mao y meibioa ja d'od yn lie y tadau, ac felly y mae y gwaitba ddecareuwyd mor e £ fiathiol,gan yr hen dadyn CIeI ei gario yn mlaea yr un mor elfeithiol a llwydd- Lnu gau y mab ieuengafgyu Bethel a'rjcylc'aoedd. Haw yma gynulleidfaoedd] mawrion i wra-idiw yr Efenpyl yn gyson, yn enweiig felly ar foreu Sib. bothau. Anaml y gwelir gwell cynulliad ar foreu Sal nag a geir yn Bethel. Ac y mae; r eglwys ya puhu i gynyddulfel y mae rhif yr aelod iu ya awr yn 350 a gwneir hi i.fYIIY o lawer o bobl ieuaw juiioddedig a gweitbgtr gyda phob amgylchiad crefyddol. Gellir dyweyd yr un peth am iforiak. ajSilob, ce;r yno ymroddiad a sel grefyddol, pIr gyBtAl ag undeb a chydweithrediad cyffrediaol. Deall-»a mai y tzydydd Sabboth o'r mis hwn y cynhelir y cyfarfod agorindol ar ol adg/wetriad. lJzwg gonym ddeall fod Mr Griffith (y gweinidog auwyl a gweithgar),yngoilod my nedi Slattoek oher- wydd gwendid ei iechyd, a'i fod yn gorfod myned o dau d.,inifirthau celyd yao i olld hyderwn y oaift arlfcriad buan a chjflawn i'w iechyd a'i nerth nrferol, fel y ca ddychwelyd yn fu.n i fyuwes pobl ci 8(81 ac at el auwyl fam, am yr lun y teimia y fatb ofal calon. Eidduawn iddo hir ces i tod ya ddilfayddiol yn ngwiallaa ei Arglwydd.—Ymieith- ydi.

rob barddoniaeth l'r Gonedt I'w chytei io fel byn: Monydd," Caraarroa. Tel j eyhwddif MereMtaau budd. oJur ^ac^.ur o' enedipeth, pni?.M, !aM?- «K*e. Am delerau, y?-? Wr OyhoedA-  W7i-

TRIODAS I Mr John Mor.ie Jone*. Liverpool (gynto nemp- Biofg), 4 M'm Jane MOMM Williams, GImmo?M Me, Aberna. Do, fe unwyd ,I feuwen—loatt fWJu, oli fodd, yn 11* Edeo,— Y llw sydd, i'w gylch llawen, Yn huder byd or ei ben Tybid fod carlad diball-WO li, bron, Wneyd y br-iwd yu anithall,- Osyn oedd ei bwac,—ifioddai ball iddo 'morol am ddim arflll Oud i'w bwyU y daw bellsob _Taaei golon Dall ymgelodd holitach; Vi wen ellun, anwylach Fldd el fd,-fel neloedd fach. 0 salonog lawenydd.—dau a wnaed Yn un, mewu byd newydd, A'u diogeliad i'w gllydd Dyngai y ddau hyd augau ddydd. A p? d?yB n6 holbl dd'od-o 090f U,,ig?dd dibriol P   ?b?. Yw 07our boa 1MC food < Oawn helyd lai cnafou-yn oedia hir Hyd yn haD, 1 ca ddynion, Tne i hela auwylion, Mawr eu brye, y mill mal'tO. broil Yn well el dratn, elu cylaill does,-yn ddewr, Am ei "ran dda" eisoes,— Cylcb ei gfllon raulon ro es Am wralg won yu myig einioes. Trwy fywyd hir, yfed hedd—td& Wnelolit, Ac anwylo rbinwedd; glriol lys o araul wedd N^focdd wen fyddo'u hmedd. Fkdeoowtsbn. I

Y BARTKk I Cen o vairg cyn fyTed-ae etc, I Ei gotwm oyn oercd A ?how glas, yr ias a red, Tery y tootou tiwy bred. Bryny-gwdyn. EVAN EVANS. I

f ct&olian. I Psbgxthv Efbnotlaidd. Yn ddiweddar gwnaeth Dr Parker, Llundain, f sylw a ganiyn: Dywedal fod thywiai y dyddiau hyn yn aiarad am bregethn Efengylaidd fel rhywbeth i wragedd a pblant, a body dy nion wedi troi eu cefnau ar y lath bregetbu. On oedd hyny yn wir, oymeiai el yn deyrnged i'r Efengyl; oblegid mai mewn gvrragedd a pblant y ceid tolm, adau goieu y natur ddynol yn fwyal pur a dilwgr, ac ymifcost- iai ef ya yr Efengyl oead yn cyfarfod ttimiadau goreu a thyneraf y natur ddynol. "Nid yw synfadsu eamwyth byth yn gwneyd dyniou oryflon; rhaid cael gwirioneddau freiffijn i symud maddyliauxhesymol."—Dr Fair- brim. Y OANU CyniiLlkxdpaoxi y* Nohymrc.—Mown adolygiad ar lyfr toaau newydd Mr. D. JelJkhs y mae Tanymarian yn gwneyd y nodiad can. lynolCyfnod arbsnig am gaegliadau o donau cynulleidfaol ywyr un preaenol. Mae y casgliad sydd ger eln bron wedi ei fwrindu yn benaf i gynulleidfaoodd Seisoaigy Methodist-iaid Oalfl.j- aidd yn Nghymru, ond hyderwa yr ymeatyns oynullcidfaoedd Oymreig yr enwad dros derfynau casgliad y diweddar Ieuan Gwyllt, ae y codsnt lawer o donau o'r casgliad yma hefyd i'w liarfer yu eu haddoliad a'u gwasanaeth crefyddol. Nid oes amheuaeth naroddodd y cxsgliad hwnw drefn a ffurf mwy pendant a ohyffreciinol i'r hyn a am. canwyd ac a gychwytiwyd gan y Miiisiaid gyda cherddoriaeth y cysegr, end tybed na redwyd yn ermodol i'r hen ffart Egiwjsig ao i'r arddull Ger. manaidd, nea eoili i raudau y gwres a'r bywyd oedd yn arweddu yr addoliad n'r gwasan- aeth Gymreig, ac i'r gerddoriaeth eglwyslg? Os cafwyd mwy o unoliaeth a thaclus- rwydd yn y canu, ni chafwyd yr hwyl a'r bywyd oyntefig. Cafodd ami i afr wyIlt a chorniog ci hanos o'r cynulleidfaoedd i'r anialwch, gan ddwln anwiieddcenedlaethaulaweri "dirneillduaeth eto ofnwn fod rhai o'r defaid a gorlanwyd yn y casgliad gwerthfawr hwnw yu rby ddoflon i gym- oedd a llechweddi Oymm. "JOHN Elias ae GBIIBX Y BALL 'I-Yn ol syniad Dawi Ogweu, y mae yreDglynion a ganiyn, o waith Elwfa Mon, yn werth y pris a off nit am y gyfrol newydd o farddoniaeth y prif-fardd:— Ei lygaid fel gloew eigida-ddalweddent Ei feddyliau mawrion; A'i eneldiawlamuaillion Heb rif oeddynt Ddwyfawl bron." If Ei law wen fel y gol eant-yu deg, Heb un yataen arci; Gwyn fynagy Net ini Fu swyn ei mynegfys hI." Dyweda wrth y du adyn—0 saf 0 gwei y eerth ddibyn Ilw wared, bloeddiai wed'yn, Gwêly Ddeddf I 01 gwylia ddya Gwylia! yr ydwyt ar geulan—y Hyn, it wyt yn Haw Satan! O'i ddieSig ffordd aflan, 0! tyr'd cyn syrthio i'r tftn V "Wedidychwely pechadur- allan Uwch ei gylfwr natur; A'i gael i deimlo ei gur O'i diiylaeti. a'i ddwln ddolur,— Elias anwyl seinial-ei dalyn, Ac hudolas wenai; Y damniol, dau farnol fai, I heddweh a wahoddai." Ctnohob i Bbboethwyh.—Peidiwch gwneyd esgusodion. Oa oesglJuych genadwri oddi wrth yr Arglwydd, traethweh hi; os nad oes, tewch son. Bydded eich rhagarweiaiad yn fyr. Dywodwch y pothau goreu yn gyntaf, a gorphenweh cyn myned yn siaradus a thaiodrydd. Pei&wehadyetrywiolt archwaeth at giniaw gyda gormod o gawl teuen, Gadewch eich huniin allan o'r pulpud, a dewch a Christ i fewn. Aaiddiffynwch yr Efengyl, a gad. ewch i'r,ArglWydd eich amddiffyn chwithau Peidiwch a chynhyrfu (exaite) ya rhy fuan. Peid- iwoh a gwaeddi ao ysgrechian. Mae gormod o ddwfr yn atal rhodau y felln; as y mae gormod o swa yn boddi y synwyr. Llestri gweigioa sy'n swnio uchaf. Nid y pylor ydyw yt ergyd. Mao', daran yn ddiniwed, y felltea sydd yn lladd. Peidiwch dwrdio'r bob!. Peidiwch difrio y rhai sydd Jyn d'cd i'r eglwys o achos fod y rhai diog yn peidio d'od. Mynwch amser da gyda y rhai sydd yn d'od i'r moddion. Erelllja glywant am hyn, a deuant hwythau yn eu tro i weled pa beth sydd yn myned yn y blaeiL-Dr King. II Duw A Wtu !"—Ymddengys y penillion tlys- ton a ganlyn, o eiddo Mecbellydd Mon, yn y rhifyn cyntaf o'r Llmrn. Y gtiriau ucbod ydynt feddargraph plentya bychan, oorph yr hwn a olchwyd i r lan oddi wrth y Ileett North Fleet, yr hon a suddodd in y Oulfor Seisnig allau o Dun- genese. Dyna yr atebiad a roddodd yr haddgeid- Vtaid i wceuthurwr yr arch paa y gofynodd am enw y plentyn, a dyna a roddwyd yn feddargraph tarawiadol. Ar draeth cragenog cafwyd Corph tegwedd plentyn bach, Ac aid oedd un a wyddai ddim 0'1 hanes ef na'i ftch: Wrth drefnu'r claddedigaeth, Ckifyuwyd pan yn hwyr, Pa beth yw enw'r plentyn bacli Atebodd, "Duwawyr!" I Mr tymhestlog ameer, Daeth llawer bachgen lion, A buan deuodd croeswynt blin I guro'i dyner fron; Ymroddodd yntau i nofio Trwy rym y to.au'n llwyr, A pha le mae ef erbyn hyn, Nid oes ond Duw a wyr I" Yn nghauol aig troohionllyd Mae mordaith Cristion gwfw, Ac er rhwysg tonau dros y bwrdd, Mae'i hyder ar nerth Duw; Mae weithiau mewn amheuon, Bryd araU cred ya Uwyr Y cgff y Ian a'r enw gwall- Yr adeg-11 Duw a wys I" Diwrewra Cke?tddol.—Ysgrifcna gohebydd i't Vtych lei y canlynYmae genymbarch talon llt enw Diwygiwr; nis gaUwn ei glywed heb leddwl am Wyclifle a Luther, a ChaMn a Xaox, a Howell Harris a Rowlands, yn nghyda lluaws o enwau sydd yn fawr eu bri genym. Ond beth am y diwygiwr proffesedig (profasional revivalm) yjdydd- ian diweddaf hyn, sydd er mwyn olw ya crwydro o fan i fan er gurneyi diwygiadau. Y mae rhai o'r oyfryw genym ni fel cenedl, efnwn ya fawr i'w nifer laossgi. Hyderwn y rhydd y cynuileidfaoedd a', eglwyai Oymreig drwy America eu gwyneb yn erbyn y craaauriaid hyn, sydd yn masnachu ar Air ao Ysbryd Daw. Olywsom am un o'r gau-ddiwyg- wyr hyn ya anfon yn ddiweddar gais i eglwys am gael dyfod atynt am dymh.r i wneyd dixygud. Etbya hoU, OAod nad oedd y diwygiwr a gyaygiai ddyfod atynt ond yn autyntch i'w weled yn y oyl- arfod crefyddol yn ei gartref, er ei fod ar eaw o bregethwl yt Elengyl; a dyma yn rhy fynych ydyw hanes a chymeiiad y diu-ygwyr proffesedig, y rhai ya rhy fynych ydynt diynioa sigledig eu cymeriadau a dibarch gan y rhai a'n hadwaeaant oren. Y maeat yn rhy fynych yn profl ya amlwg mal.ariin, ac nid eneidiau, sydd fwyaf ar eu meddwl; ac y mao holl fawredd y diwygiuir proffesedig yn cael ei wneyd i fyny I)'j anwybodaeth.

LT5EPWL,—Dymurem hysbysu fed Meiatri Fonlkes andETass,eia Agents ya Titiebarr street, wedi symud i 29, Da!e street, so ya parhaa fel IDoebarthw.yr y -Oowd, a'r Gex.flin. "2zDAmm. ftN M TCmMMO.M.—DyM dyed<!et yr nd<N prawf 81' D's IZ&m m Ds" PDM eianeitliiaugweuhaol uamr a dybid yn anf eddyginUethol bron yn wyrtMeL iSrwy sym- K.myow obono am noswalta neu ddwy- olUa 7, 9EY?l 4: Atalt dd y Olustüm, R'r 8+n BIoI 87:ld gyu oii 8 olywed. Gellir storh&u ya ddiymtraa 7 oeir graddan o weBhad oddi wrth Said Deliar m (yddo byd od dryma', a hyny beb niwe1d1o &d;J'ad- *dth tynem(8 A »t, ao er "yr ymddengys yn anhe. ftam"dddd y.h.P.1 gdh'Z*- adkethant yn allaog i 7y,wed minfau drwy roddi prI VI[ 81' 8udrDe1!ar. Fotelan, Is lfc «Is wn. Arwelrr b l'tn7Uydd. PSLKJJAa AT TB u A'B (JTLtA.—rKLKHAD DAS? X IiLBW A QmsufH I) 8 Kiso at TB lAU.—M ?hoir y gronyn lleiaf 0 Arian Byw yn y eleuau clodfawi hyn, na'r un o'r sylweddau niweidial a roddir yn rby ffnyoh mown rbai Y Rtlwir aylw atynt mewn hyabypiadan. ;:rIu wlm:'b:jd hyn y /m,:B gab ayboodd fel 'y' a,llygtW"* dd1Jat, orcn gyttymat, steal, 40 eifl'ifJùoIa 'lit I &1!.bW71 ran yr Ian r 1,4 ed yn y FFART o Geii BheJ:tllCus' Our yn y Fen, Poeu yr YSFWYDDMU yth-ier gu&JL:>rTnk9: 11 o'r aanwE"øÏ¡[tIo1 1 DIUYK 'ttemiad. Achow NMd Damt T a Mysit YN MMeMn tch o:r*edm=r ba? y -1 Om ei awyddogaeth'r at. I 11 corpboroi e?Y4 Ile grl8 .dd-dra t!Swy ei uzw L'r ey?ad<!a<t Oryfhao! rodairei ymdtS &due A yr hoU y rhllD8U nwy"'caf ya 7 'ar r 01 qyflawn .ch7d. ownt='C ?a b Tfen?fdd ="a Bqcbau. 1. 160 a 94 RT

I YR "ESGOB MORGAN." 1 I Gan Ma J. W. Jonks, o Swtdbfa'u II DurcII. Enw ei dad oedd John Morgan, yr hwn. yn nebyda'i hynsfiaid o'i liaen, yn ol banes Syr John Wynn o 'Vydir, a wasanaothent gyda hea deulu urddaeol y Gwydir. Yr oedd ei dad yn dtrfedd- isnnjdd bychan, canys efe oedd perchenog y iy Mawr, set fiertn oddeutu 1.% gant o erwan, a Hafod yr Aur, yn Nghwm Fenmaehno. Ym- ddengys oddi wrth yr achau fod Dr Morgan yn hM&o du ei dad oddl ?tth Nefydd Hardd a Hedd 1I.L.J ..h Molwynog, no o du ei lam o qu Hiaiuuituu "V Cyuau, Enw ei fam oedd Lowri, merch Williaai ab I fan, ab Madog ab Ifan Tegid o'r Bettws. Yr oedd ei tlal a'i fam yn Babyddion selog, ac yn ym- lynu yn dyn wrth y grefydd hono, er eu bod d n erleaigaeth chwerw a pharhaas,ac yn fynych tawa mewn enbydrwydd amlwg am ea bywydau. Dylai y rhai a haerant na chafodd y Pabyddion erioed eu berlid, ddaillen hanes y cyfnod hwnw, ac an- eawdd crefydd yn Nghymru. Oeir nad cedd yr offeiriadon Pabaidd na'r mycachod, Da'r gretydd chwaitb, wedi eu llwyr ddiwreiddio Da'l1 hymlid a'r byd. Yr cedd amryw yn cydwledds, yn ) m- guddio ac yn cael byd da helaethwych bsunydd dan gr jnglwyd Pabyddion selog ac ofergoelus. Ofuai ami un ehonynt y denairhyw adwydd a barn ofn- adwy i'w rhan 08 na fyddai iddyht eetyn ymwared a chrcesawu I r offe*riaid &'r mynachod ynmhob dull a modd, a gwnoyd yr hyn a allent i'w ilochetu a'u hamddiffyn rhag yr erlidwyr, y rhai Ocddyut yn dra lluosog yn y wlad ac ya gwneyd a allent i'w difa oadi ar y ddaear. Yr oedd Sion a LOWli, tad a mam Dr Morgan, yn Bab/ddion scl R a phenbotfi. Buasent yn rhci eu bywydau i 'awr y diwrnod a fynid dros eu crefydd, pe blwóai augen; a bnascnt yn gwario y ddimai ol if, ac yn rhoi y tanaid olaf a ieddeut i amddilfyu lie i borthi yr offeiriald a'r mynschod Pabaidd. Yu llechu yn eu hanedd yr oedd mynach Pabaidd o'r enw Oadwgan; yr oadd gyda hwy cr cyn geni "Wil Bach," fel y galwent Dr Morgan. Arferai suo a dandwu y bach- genyn bach yn wastad. Fel y tyfai i fyny dysgai fido werai buddhl yn yr iaith Gymraeg, Sacaoneg, Lladln, Groeg. a llebraeg. Yr oedd y ddau mor hoff o'u gilyddl fel mai anfynych y g(ll:d cael y naill odoi wrth y llall. Ni feddai Wil Cuedd at ddim ond at "ddwadro" rhyw ciriau ac ymadr. oddioa, na ddeallai neb ond et ei hun a'r rayiiach Pabaidd, oa yn wir y gellir sxrhau fod y cyfcjw yn eu doall. Yr oedd wedi ei lyncu i fyuy yn llwyr gydag awydd i efrydu yr ieithccdd y cyf- eiriwyd atynt. Yn y tY, yn y gwely, yn ughwsg yn gystal ag yn efiro, yn yr ystibl, yn yr vsgufcor, yn y bsudai, yn y maès, yn y cooi, yn y nentydd, yn y gorlan, yn y ffiiddoedd, yn y rnynydd, aa yn mhob pint a chongl, clywid ef yn mwmiau ac yn crwydro o'r naill iaith i'r llall. Treiglai eiriati a berfau y pedair iaith yn faan a rbwydd. Nil el id cael gaaddo feddwl, na gwoe,d dim ond "pendroni" yn yr ieithoedd. Pan yr anfonid cf gan ei dad neu ei fam i ceges nett i gwblhau rhyw orchwyl, deuai yn oITleb goflo i ba beth yr anfou- wyd ef, ac yn fynych heb gofio o gwbl ei fod wedi cs.,J1 ei anfon gyda neg-sjlua gweithred y dysgwylid iddo ei chwblbau. Ni wyddai (i did na'i lain yn y byd at ba law i droi, na philo beth i'w wneyd. Weii codi yn lied loreu ua adeg y cynauaf yd— un lied ddiweddar a gwlyb, galwyd ar Wil i fyned i chwilio am y gaseg, fel y gellid el cherio a rhf-i y car ar ei hoi i gludo yr yd oedd yn cael clllldlio gan y gwynt mewn maes gerllaw, a llu o dau gyyylau uwchben yn lwythog o whw-dafnau yn disgyn, darogaaau amlwg y deuai eenlUf o wUw i wlyehu y ceiroh. Nid oodd y gaeeg yn mholl. Rhoddwyd c nadwri bendant a neiliduol iddo i frytio dychwelyd yn ol mor Juan fyth ag y gallai. Yn ffyeiog daeth tO't gwely a llihrodd i lawt y grisiau, gan fwmian geiriau iaith l a wyddai Won na Lowri yn y byd pa beth, ac iddy t hwy elt dau na fuasai waeth iddynt geieio gwnoyd ystyr i iiith gwydd wyllt. Hi dad a goilai ei amyaedd yn 'Iwyr, ac a arllwyaai allan iaith lied chwerw croa ei wefusau, Brysia, Wil y Dwndwr. Nisgwnyn y byd be 'nawn iii i Wil gyda'i hen dwrw mawr. Achlod iddo, y mae'n ddigon a thoiijcalon undyn Ni wn yn y byd be i 'neyd!" Wei," ebe Lowri, "y mae Cadwgan wediei ddyfethaani bjth. ID(.ara mi ddim rhyfela' y ngoie yn eibyu i ti adal i \;¡;,d. wgan ddyfod i'n t £ ni ? Tasawaethitilngwrando. Fydd Wil yn werth dim byth. Y mae o yn cyboli hefo'r Hebraeg YDa. Be ddaionl fydd Uolraeg i hogyn tlawd ? Nis gwn i beth i wneyd yn wir! Ni ddaru mi fawr feddwl, a phwy feddylia ai, y base hyn yn cymeryd llo, ncu onltfi chwaaai ei ckaed fythgrceai ibiaiogydrws t'n tt ni, beth byiiag Ni thalai Wil Bach un sylw iddynt, ao yn wir ni chlywodd, byd y gwyddys, air o'r ymddyddau. Yr oedd ei ymeaydd yn llawn dwndwr, ac elai yn mlaen gyda'i wers, yr hon a roddwyd iddo y nosou flaencrol gon Cadwgan. Eidad a ymwilltini ya s'iiidd at ei fyddardod a'i hwytdrymedd. "Coesa hi i 'nol y gosef, Wil y Twrw^awr —Wil y Ben drowibwan, Dell te ddaw yn wlaw cyn i ti gychwyn. Rhed fachgen bob cam, y mae yr hwy: gias cael yr yd i mewn," Wil, yn synllyd e. abstnoI 01 feddwl. a wnai ei ffordd am y drws, ac a oliyi>s«i ar yr un pr/d In o oiriau y naill ar ol y llall. Yn mben rhyw awr, pan oed ei dad 8'i fam wedi colli eu hamyneid yn dysgwyl, dychwelodd yn ol i'w bysbyEUoi lod wedi bod yu anaoa y defiid i tvoy, ac wedi aagtoiio pi beth oe'd y neges arall a ofynid iddo gwbihau Ei old ar hyn a ddainEiiiaryllawr,seafygythia,ieigroxf. Ni wath ei grogl yn iuan nag yn hwyr," sylwai wrth Iiowri, ei giogi raid. Nid ydi o jn d(; a i ddim. Ohlywalst erioed ffasiwn beth, y bachgon wedi olllwng yn anghof y b?if a'f unig neges "bwys a feadai, a d'od yn ol hebddi, a dyma hi yn óechron gwlawio. Nis gwn i yn y byd be I Ineyd, Am wa i mai ei y mynyd yma fuesai y gota,rbag i ni na aeb arall gael dim chwaneg o Uraffsith flyda fóJ." "Taw a gwirioci, Sion -soj am gtogi y btehgen M crosi ci diwetLh a diog. Na. ni l fell; chwaith. Widywwolidwadihyuyeto." Mae llawer o draddodladau hynod ar lafsr gwlad amddyddiau mebyd Dr Morgan; ond oyn diwedd ei oea daeth yn brif ddyn y geneol mewn ysgoiMgooft a rhinweddaa, er foa Nyr Jon? Wy -?gwyd 'a rhinwoddau, er f oa 15yr Jul':? fel cybyid a dyn anniolchgar. lihaid coth hefyd fod Syr Joha yn ofergoelus a phlentynaidd mewn llawer o betbau; ac yr oedd yn awyddus am yr holl gredyd iddo ei hun, pan wnaed Dr Morgan ya esgob. Mae yn amlwg y telir mwy o barch o hyn nllan i goffadwriacth y gwr llafurus a roddodd Felbl Cymraeg i'r geneal Gymreig mewn cwm auial yn ngbanol y mynyddoedd.

I CEFN MAWR, RHIWABON. I Rboddwyd gwledd o d@ a bara brith i blact Yegol Sabbothol y Methodistiaid Calflnaidd, yn y lie uchod, prydnawn ddydd Lion, llydref li ed. Yn yr hwyr, cafwyd cyfarfod f dlomadol, o dan lywyddioeth y Parch J. Jones, Rhiwabon. Y belrniad oeddMI Evan Daviea. Ar ol canu tou gynulleidfaal, cafwyd aaercbiad ba-ldiol gau y llvwydd. Sylwal ar y daioni mawr oedd wedi cael ei wneyd trwy yr Tegol Sabbothol yn ein gwlud Di-fod yr ysgol wedi oael ein gwlad fel aniaiweb, oad erbyn hyn ei bod ya bar wahsnol. Cyteir- iodd hefyd at y manteisioa sydd y dyddiau pre senot i gael adaysg, a dangosai fod sefyllfa pothau yn bur wahanol i'r byn a ta. Ar ol y sylwadau hyn, cafwyd t6n, Teithio'r y'm dan facer Icsu," gan y cor, dan arweiniad Mr E. Hughes. Oyttaileuaeth mewn darllea dernyn heb atalnodau, a yn ymgeisio: goreu, Mr Joshua Darley. Cad, 11 0 1 tyied yn ol," gan Mits 0. M. Hughes. Cytt:dleuaeih mewn desgriflo gwrthddrych er y pryd, 5 yo ymgeiiio, ond nebyn dell wag o'r wobr Ounig. It Meuy. merry, Jlaughing May," gaa Mr Edward Humphreys a'i Haiti, Adroddiad gar: Master Jonathan Evans. Oanu ton at y pryd, Si yn ymgeisio: goreu, Mr E, Humphreys. Can, Bauer Rhyddil," gan Mr Richard Edwards. Aratth ddifyfyr, testyo, II Y Lleuad," 3 yn ym geii-io, ond neb yn dtilwng o'r wobr. Rhan-giu, Call JOhD," gan Mr E. Hugbcs a'i Gyieillioa. Adroidiai, "Llygodea yn y Fotas," gan Miaa filiz tbeth Davies. Oystadleuaeth mewn eawi y niler mwyaf o eiriau yn dechreu gyda ilythyren a fnwid ar y pryd, y Ilythyren oedd "G," ym- geleiodd 5, a rhanwyd y wobr rhwng y Kri Robert Huglies a Thomas Jones. Ganig, "Onward to the liattle," gan Mr Edward Ruiuphreye ali Barti Adrodd darn o farddoniaeth o'i gytmsoddiid of ei bun, gan Mr1 Robart Mathews. Dadi ddifyfyr, y tcbtyu ydoedd, Pa un ydyw y mwyaf defayddiol a'r anhawddaf i'w hebgor, yr eegidiau ceu yr net r uau bartl yu ymge sio. y ddllu ureu oedd y 51rt W. Yaughau lie EiwarJ Matthews. Cyllwynwyd diolchgarwch i bawb a gymerasaat ran ya ngwaith y cyfarfod. Ton, "Dydd y Jiwbiii," gan y cfir. Cafwyd cyfarfod da a I chynuiliad IJuosoj.—Gchtbydd.

K?VS MKPOUND, a aemoW anodyne cpe'.1 jo a-1 for Coughs and OoMt, (lJl. Ui„ 2,. Od.;i x oswge, 3d. A UAKD.—TO ALL 'WHO AM SCrFlBIHO ?BOX I th) errors Miu indiscretion of youth, acrvoua weakaw, eftri-y a3Cay, low of manhood, Ac., I will wad • reeu I hit will enre yaa, PREK Otf CHABfta This graft) ba- dy was diaoorored by a MISSIONARY in Santh Ameri ia. asnAi silf^ddMsaediarjlop-i to the ItLv I Jos.Pa T. In ION Station fl., New York,

NI DDYLAI IR ARWYDDION CAN- LYNOL GAEL £ TT HSSGEULUSO. Y mM yr aSeohyd ya dechrea gyntaf <!ird?K inhwrl- de; :n' ya y oyU?, yr bwn, oa M.{e??tr, a eftei ar ?i? holl g >rpa, gan gymaryd i mewn yr arewi4 7c .In, y ?crMt, &o., -yn wi,, yr holl gyfuadrefn ch- enol, ao y me y dy.ddefy?ll yn trculio  bylryd :¿:90 nt.y r¡:;all gg 1 :hd!d= ddyoddef. Camnmerir yr Pflecbyd ya a?l am hwyiderau oraill; ?i os bydd i'r darllenydil olyn Mas ei b cnau y cwestlynau caalynol, bydd yu alluog 1 mo- dtr/ycu pa un ai yw oi ei nun yn un o'r dyuddefwp yloissrenyf baenau aeu anhawsder iDewaanalIa«« « bivytal A oes yna deilIllld trwin, poem. yn c.aeleI ddilyn gan brweidd-dra! A oes gaa y ILygid AZHM melyzil A oes yina lysnafedd tew. urlyaol. yn yrag^JJ 0 gi ]ch 7 ya y' ?6re?,zi, i-ii ddilyusanflasanbyfryvl! Aywytafol F.groeaeftt A oesynaboenynyrociir a'r cefn? Aoesyaa.deimwo o laweuder 0 gylch yr ochr die, tel rebyd iai yr arrays b.u I A ea y.. 1.1--wy.?dd 1 A oes y.. Itil 0 ;frntode:ln::t: i!Û: or?e liol I A w y rholiadm (secretions ) )Ir clw fl ;:r{O wd{:U !!i1;t,('1'd:= ar01 eefyll: A y*y b w}A y n ymohwyddo yn faanaroJ b*yta, yn cael el d>iilyn«aa wvatoqrwydl neu M cyt?)gi?d nwy 0" cyni? A oes Yll fyiyoh A!on I 6all y gwahanol arwy Idion hyn beidio C"l,. br.;senol r y? a ?.,i y maeat yn poenydtof 8d'J \d"d t; y yr .1.?hpode2=dia lawn yn enill tir. O.byddiy,-y.obt?b-bdq?# DJfc}?'rc t;Jt l1ú y. m- yehydl gan bas-boon, P? fyddo 7 dyodd dydd J« UdwJn JA?rn ya yr afiechyd y mee 7 croan y KwediUleill wyd, fodr, ao y mae y dwylaw 8'r triad ya ,3, eu orchuddio a chwys oer glu-Mol, Fel YMAE au a'r cl?l?..d yn dyl.Li Y. f?y-fwy attach, y MU osnam y gewynwst yn ymdlangoa o y m-a y dft- ae(lart?ilynprotlynholli ddai?s ya er.yn yr w I iltflfi liro1¿h:d Y;r aiiechyd II: vwuitfyg t/euliad, gwd.?in bychsa feddysin- thbriodol svmudyrna shyd, os oymerlr hi yu TF dd.hreuad. Y mae adfkcsigrwydd mwrafrlt lod ft dachyd g?et W o'r pwylawn RC yX b. iodol 1D" ddcchrsuad, pan n Y- btyd ychydig teddygi.imm d,i?.br?u.d, &n aohydyn u. )I wedi iddo gymend 8*fael pef, dyMpMhaufarf? y?ddy.t?&.tj- a addis nes 7 byd co poo olion o'r flechs-d wedi ea Mttd [L IlwYr, UW i r o ttymndya Uwyt.neat'r twydd at h.,d dd'yohwelyd,» i r peintnrau treu?ol gatl eu hdf?ru i aetyl? <Mt- T?ofidyHtniaethsier? ac cKdthioL?.tt vranhwtMtt goMtM hwn yw "dEL(iELIS'?Uit,ITIN E daryariaeth lysieaol a welhir gan yr Uo!t aeryUwr gwerthwyr meddyai?aeth drwy y byd, a chm =doa. eno?on, A J. Whit«, 21, YARIINGDON-ROAD, LoadGa. K J X mae y Syi-up hn yn ersy? ? "t ,r.Ud y tlČhYd ;n' Jd.hij\¡U:;D\T:'= oytansudd'ad Gof.vnwehi'cnifervlivjd a.u "bÈILtaL'l! ?U?'TiVE 8Y??." ?? ?.??!? Svrn» and Pills" gwiironeddol &'r gehtaa A. 1. WbiW. Limlf«D." wodi eu ce,Ji' ar JTAWP y 1,1 wodcaetb 111" jb gysylitiol a phol pote a I)ocs. )aJfgiIdI;r;ide'lytbyra.a a dderbya- iwyd er loaawr y laf, L?82, oddi w tii feddygon 00""1 1R y wlad hono ya t.Votio i duilyngdod ain uwdd4o@ isotb. Ni Cnaeai y bonefdigion hyn yn peryglo 8Q eymeriad- an en hunain trwy cymcra<lwse nwydd*n diwerth, III ni fca-ent ychwaith yn girooathur yr &f"oddiadal a ganiyn, oni bsi am ea giybodaeth o'r Cfaith Taomaa Dalo, Upperbridge, HolD1firth Y Me eicli Oaratire Syrup yn gwartha ya ay,iod dd», so y- rhoddi pot) boddlonrwydd." W. Wilkonsou,Hushdeu,Highani Ferrers :—"Yr wyf yn ca&fod cjoydd pariaus ya Y gaiyaialuu uiaiutiol mwjaf, yr hyn a ddengys ei fod y. cool tfatr gan y bobl. J. M, Ciennell, 52, Derby-street, Newcastle:—"Yr wyf yu gwybod am schaioio, ya y rhai yrosdd, nid y UNIG wedi ileddfu, oud wedi uchaa yn Wbi Lredlit fir cl el arfer am ddau neu dri mis.' George Drory, Hoofchwell" Er i mi fod yn wartt- Wt meddygin aathaa breiuteboi yu awr, dros DIIEC inlyaodd ar hug^io, eto nid vyt VIl gwjbtxi AN y FFTTB wertn ar an feddyginiaeth a'r hYII a gsnais ar EIR* meddygiuiaeth obwi. ao y mae amryw bersonau fy by.b),au o'r lies sydd ya deiiliiw oddi w, tto. :0,- wed fy rurawd yn Lincoln ya gyffslyb. Y maa I gsrerthiant ya hynod." Thomas Mider, W,,d?esif,ld y m, eich mt? YgiLi?ettinu wOOi rhoddi pob baddbnr»ydd ya Y gy* mdo,th, a? mai amryw 0 'y iighwcmoriaid Ya 861&d yn nehel am Motor Syrop." Wm, Flower, Beccles :—" Nid yw jn strfetiad gMV i gvmeradwyo narhyw feddyginiaeth fr inteb.L > fy nghwbineriaid. Mewn achoaion NOIGAF ahon) bob lhfflfw y geuyf h di? i'w ddyv EYL AM Mtbcr U461 .a gofyuir UM fy marn. P. S.?BtHard.H?ton BaMett: Tr ?y! cyfarfod »G &CL?ion bnA o iachad trwy GYMAJJ* Seigel's 8y Bp, acyr wyf yn ei gyme,lwy() i FY ha gwamoriaid." G. H. White, 29, Commercial-street. Monnbaa Ash" Gallaf yn beraonol dyntio i deiiyngdoA EIFIA M- ddygitiaethao." J. Fish(-r Elibr I. R P.S., 3, High-street, G" TII" Yr wyf wedi cytaeradwo Seigel Syrap oddi fy mhrofiad !WÏ&Q!. a pherthynant iddo dedyngdoJ ddiamheusl." t phMthyaMt Kido