Y Genedl Gymreig

ENQLYNION I M' Ribvt Ower, (lira Dolbanmaen (gynt I Peoygrnes), am dvnu un o'm danedd. O'r fyiwes am gryf f .vyniant-gwiw feddyg A'i foMion, rhot foiiant Hd i, roae'n deilwig haeddiant, Hwn wuiieth heb gur dynn'r dant. Yn llawn ê fel dillyn sant,-fe roddaf Aiwyddion clir. pendant, Yu gar. n fawl a gwvn foliant I .n uw Idyg pur am dynu'r dant. IIR. O. eiLo moliant -a wna'r bardd Wad i'r boen trwy'r birddant, Rrlydd jtviD -rhwydd ogoniaot A chlod nur am rlyou'r dant. Eifi jnydd. R. H. JONES (Cenin).

CEFNI HOUSE, TALYSARN I Cefm House" e,,fi wn hal-ein hnnain, Ciwn yno, gan Hywel, D-iillad da am br;s isel— Mae I I out" Jones yn safon swell I', GWILYM LERPWL.

COLWYN. I TB A CHYNGHEEDD —Cynhaliwyd te parti a chyngherdd blynyddol yr Annibynwyr yn y lie ocboi ddyad Calan. Gwnaed darpar- iadau helaeth eleni, fel arfer, ar gyfer y cyfarfod: sicrhawyd yr ystatell eangaf yn y He i'w gynal, a sicrhawyd y cantorion enwocaf allesid gael i ganu-neb llai na Mrs Glauffrwd Thomas, a Tenorydd y Bryniau, Misses P. and L. Williams, Beaumaris; C6r meibion Glanwydden, ac amryw gan- torion eraill. Eisteddodd dros ddan gant a haner wrth y byrddau yn y prydnawn i gyfranogi o'r danteithion blasus a wein- ydjwyd yn ddehenig gan y booeddigesau canlynol, yn cael eu cynorthwyo gan amryw ogyfeillion siriol ao ewyllysgw:-Mrs 0. Williams, Church Wilkq Miss Price, Church Walks; Miss Jones, Rhos; Miss Evans, Chursh Walks Mrs Price, Church Walks; Miss Evans, Berthan House Mm Jones Bryntirion Miss Jones, Nant y coed; Mrs Jones, Elian View; Miss Jones, Glan ydon Mrs Jones, a Miss Jones, Olaafryn House. Cadwyd pawb mewn llawn waith am dros ddwy awr a haner, ac yraddangoaai pawb wrth eu bodd—rhai wrth weinyddu, ao eraill wrth gyfranogi o'r danteithion, Yn inhell cyn amser dechreu y cyngerdd yr oedd y !?bi yn dylifo i mewn wrth yr ugeiniaa, er fod y tooynau yn dri swllt, dan 8wllt, a owUt; ond yr oedd yr atdyniad yo gymaint fel y bn raid rhanu y gynalleidfa yn ddwy, a chynal dau gyngerdd-un yo yr Assembly Rooms, a'r lIall yn nghapel Ebenezer. Llywyddwyd yn yr Asaembly I Rooms gan Mr John Porter, PwHycrochon, ac yn y capel gan Mr John Williams, Fern Bak ChwMenwyd ar y bRrd?nes yn yr AaeembtyRMmt gan Mrs PowlsOD, Men-j delsohn HnKM, Colwyn Bay, ac yn 1lc"pel gan Mr D. 0. Williams, Charch Walks, Colwyn. Cyfranodd y ddau lywydd yn haelionus tnag at ddileu y ddyled oddi w addoldy yr Annibyawyr, a dfqewylir eiw da oddi wrth y cyngherdd i'r nn awcau.- Yftør te.

CYNWYD. I CAPEL NBWYDD TR AHMBYWWTB -1Irhe I yr adeilad uohod bron a'i gwbl orphen, a? y 1 mae yn adlewyrcbn clod oycnan IT cynllunydd, Mr Owen Morris Roberts, Porthmadog, a'r adeiladydd, Mr Thomas Williams, Cynwyd. Bydd yn un o'r capelan harddaf a mwyaf cyfiens yn y gymydogaeth, ac y mae yr eglwys a'r gweinidog yn gweithio yn egniol er lleibau y ddyled. A deaUaf y bydd ganddyntswm gylweddol erbyn yr agoriad yn nechreu Chwefror, pryd y disgwylir rhai 0 gedym yr areithfa Gymreig i wasanaetha ar yr achlysnr. YSGOL NBWrnD CYNWYD.—Mae bon yn myned yn mlaon yn llwyddianns iawn 0 dan ofal Mr Saer, yr athraw newydd, a rhif y plant yn cbwanegu yn barhang. Ai y mae yn dda genym ddeall ei bod erbyn hyn wedi cel ei rhoddi ar y grand lid gan y Swyddfa Addysg. a disgwylir y bydd y Bwrdi Yagol wedi ei chymeryd 0 dan ei arolygiaeth yn fnan. Cynhaliodd Bedyddwvr Cynwyd en New Year's Tree" nos Fercber diweddaf yn yr Ysgoldy, a chafwyd cynnlliad da, a swm pur dda oddi wrth y gworthiadau, yr hwn sydd yn myned at ddyled y citpol.-C.

JOyteiriet y FariMoniaeth i Eifionydcl, I Swydafa'r Genedl, Caernarfon]. I

ER COF Am Mm Annie D >ra Mirri*, anwrl ferh Mr a Mrs Stmnpl Morris, 268, Uppst Parli invnt-stwt, L'vnlleifiid, yr hon a fo ffii w M-»di 23iio, 1889. Ef e' hnnw d i a'i thiriwedd-yu hyglod Ow ANJVI gl IS a'i iog gledd, A dryw,-itii)i,r diri mweda. CYPAILL.

BEDDARGRAP3 GORME3WR. Gwr am o'-s fa'n ?'"nnau—yma gwsg,— A;noi,"n), 'fy'ncrpdn. Yu w\!I CST amI gyfaill cu, A c'nene ll yn crechwenn AVAON PERIS.

MINAU QANAF YN Y MAN. fpirofi id btrdd yn ymyl nsarw, wrtb glywed I canu rhai o hen alawon Cymru.] Con,veb chwi sy'n gallu canu, Of-ir gnfyn mwy i mi; NtJsll'r wyf i'r beD r.)rddonen- DurfuV gan yn awn ei rbu; Ood trwy niwlmdd glyn marwolaeth Draw mi wela'r brydferth Ian, LI" yn nghwmni saint ac engyl Minau ganaf yn y man. Cngi'm telyn ar yr helyg, Er mor anbawdd, raid i mi; Mwy ni chanaf hen alawon Peraidd odiaeth Cymru gn Orllt os pal/odd nertb i ganu GjdÙ oystndd ddaeth i'm rhaD, Ac os twi raid am enyd, Mtnau ganaf yn y man. Hoff yw'gwrando unwaith eto, Pan ar drothwy arall fyd, Rai n gerddi melus Cymrn- Cymru IAn sy'n g&o i gyd; Cenwch chwi, sy'n gallu cann, Tra mae'n nos ar f'enaid gwan, j Buan tr tragwyddol fore, Mmau ganaf yn y man. I HVWBL WYN.

Y BLODEUYN GWYWEDIG. I Ar firstin foreu ddaeth o lys H tnl desog ifs Meheiin, Tr" rbodio culion lwybrau'r ardd, Canfyddwo hardd flodeayn; Gwit ddelw 0 brydferthwch byw Odd gwridgoch liw y rhosyn. Dr". drothwy'r Dwytaio, teyrn y d Trwy'r p'id gaed arno'n sylln, yflrt N a oedd fel baban mwyn dinam Ar fynwes mam yn gweau- Y daerau wylond yo y nos, Yr heulwen dlos woai ra sycho. Gan degwrh hwn arafu wna Y dyner chwa wrth baaio, An vn ei chol yr eilun gwyl Yn an wyl wna godeidio; Cnsannu fil a 1Ii o'i min, Nos ewneyd i'r rhosyn wrido. Ond sylln wnawn k llygaid llaith Yr eilwaitk cyn pen wytbncs Ar anfad waifch y dymheatl erch- Creulonaf ferch y ddonos,- Ei brydferth ddail oedd oil ar daen, A dim ond draen yn aros. PrydFElrtbwch wylai yn y Hwcb,4 Ac hagrwch waai deyrnun Ar -edd y thon, tra'i gainder gaid Y n ngwely 'r Haid yn trengu YD fynych o dan fentyll oain, Ceir pigng ddrain yn llechn. ■ R nnson, tra yn eistedd Yn nnig yn fy asrhell,* Ar nl i'c haul faohludo Yn y torilewin pell, Fy meddwl heb yn wytod Aeth ymaith ar ei hytl- Gan roiio'n nghwmni adgof Oil Hyd fees yr amrier gynt. Hoff alburn y gnypbenol- Hudd cMrych y dyddian fll, Tufewn i'w glorian llwydion Fe hana cofi m lu Ar nn ,'i dud,,ilenan Canfyddwn ddarlan bardd, A barfldd i mi feddwl am Y rhosyn yn yr ardd. Pan j cwrddasnm gyotaf, Mor hawddfjar oedd ei wedd 1 Pwy faasai byth yo tybied Fod yn ei fyawea gledd f 'R -add pnrdeh f.1 vn gwenu Yo ei edrycbiad Hon, A mantH dioiweidrwydd gaed Yn daen ar dwyll ei fron. Tra'r bwyr a'i dda gyigodau Yq difa tiysni'r dydd, A dwndwr byd yn huno Yn nghryd dYAhwrwydd pradd, Roedd elywed ei chwibaniad Wrtb dd'od wtth lwybrau'r rtoa [ mi fel liais rbyw angel gwyn Yn difagwyll y nos. Hewn inwyniant par ymgollwn Yn p^hwmoi'r cyfaill can Yr oriau a ehodent I ffwrdd fel esmwytb hun Yr oedd rhyw øwyu o'i gwmpu' Fel pflraroglau sercb, A'i wUlni oedd i mi'n fwy hoff Na'r fildi gwylaidd ferch. Ffraetbinrb a ddyiifai Mor vhwydd a'r gloew ddwr O gostiel lawn y mynydd, Dros dafod lIyfn y gwr Ac nid oedd unr,iyw arwydd Yn nrych ei lygad Hon Yn dywcgd ind vna bigog ddraen Yn ile :hii die ci fron. Fel gwenan haul y borea ù", Yo (lifa'r eira gwyn A, daenold lIaw y ganaf Dros wyneb dol a bryn, 'Roodd gwresog gydymdeim'.ad A chare 1;,<?rwydd hwn Yo di!a fy nVirallodion blin, Gan ysg-ifnbau fy mhwn. A chadwyn cyfeillgarwcsh F'u rbwymwyd megis nn— Fol D-ifydd a Jonathan Ein henaid oedd yn nglyo, Holl P6, fw,iaian,m caton Adroddwn wrtho'n rhydd K d oedd cyfdoacb yn fy mron Waawn gadw rbagddo oghudd. Oad tra'r ordi blodan mriad Fel heirdd rosynau Mai, Mawo tegweb yo ymagor, Ymlnsgo mies o'i ffau Wflieth ysbrvd creulawn siomiant, A chyda"i ifniog gledd Fe dorodd ff ndd y blodan blydd- Maent heddyw'n wyw eu gwedd. Sioraedig yw eyfeillion- 'D ies goel i wyoeb lion Ceir mill yo bulii'r wefns, Tra dairr dan y fron. Ond yn Ei wisg 0 gariad Mi weLif F ab y Oyn- Hwn guf yn gyfaill cywir im Trlt'r T)wyfol Inr ei Ran. Coleg Annibynol Bangor. J, LEVIS.

RHYDDID. KDyfyniad 0 brydiest fuddagol). Er bnd yn gaetb i ddeidf ta In, Cf eSlryn didwyll weddi, Yn llwythog gan daerineb pur, I gvtr^f y goleuni A deisyf un pelydryn gwiw 0 baul y Rhyddid Dwvfol, I ddenu'm bawen leddfol fry o awyr byd gormesol. A chael traiddgarweh grymus trydd- Hyawdledd coeth yr angel, I Iwyr ddadlenn'r testyn hwn Yn eglur a diogel; Ei olrhain i'w hanfodfan bpiil R'un dydd a'r greadigaeth, A'i ddilyn hyd i'r nef yo ol Trwy breswyl y ddynoliaeth. Os crogi uwen fy mben mae'r niwl Achosodd lleithder pechod, Fy ngobaith yn cyfeirio sydd At enfys y cyfamod A rhof yn awr fy Haw yn lIaw Fy ngobaith gwyn di-elyn, I ddisgwyl gair 0 wlad yr hedd Yo enaid i fy nhestyn. Ah gwelaf bob cwmwl yn c:lio i'r oysgod.- Fy ngweddi darawodd ar dant y cyfamod Oaf ddathlu'lll dymaniad, "cobmen 'r addowid Draw welaf yn disgyn 0 gartref gwir I Ryddid. Darbyniaf n'i chilfin rrhyw "ddalen hys- bysiad" Yn yagrifnnedig gan fys y Gwir Geidwad- Hysbysiad yn rheol nef-freiniol i ddilyn Ac olrhain dedwyddwch difesnr fy nbentyn. B !ed pnrdnb y rheol, fel olew diddiwedd, Yn envn goleuni llusernau'r gwirionedd, I'm tywys rhag llithro i'r cyffion cynhenid Weth Rangu cyfandir gor-heulog gwir Ryddid. Oad bydded fy nghamrau yn eglur a bywiog, FHII treigliad naturiol yr afon ddolenog,— Pob cam yn al-enill ei nerth iddo'i hnnan Wrth brysur ddynesu i'w gyntaf hanfodfan, Hyd nes yr ymgollant fel afon mewn mor- oedd I fwyaiant 0 Ryddid tragwyddol y nefoedd. G jrohestwaith fawr Bydded ein Duw uwch tywyllfor Y byd, wrth Igyhoeddi cynllnniau y Cyng hor, Oedd rhoddi elfenau boll natur yn gyfan A "Rhyddid mewn rhwymau" o'a dentn yn mhobman. A ohofier cyfryngau yw rhwymau di-ofid I ddangos y mwyniant gynwysa gwir Ryddid. Heb rwyman, pwy ddirnad pa beth fyddai tyaged Rltoi rhyddid o'r fath i'r elfanau afrifed 1 Rhoi rhyddid heb rwymau f'ai waeth na segnrdod, A staen ar ddoethineb anfeidrol y Duwdod. Ond "Rhyddid mewn rhwyman" ddewis- odd eu Trefoydd, Fal un o'r elfenau i gaetbiwo eu gilydd. Ei law Ef sy'n gwisgo y fellten ddisgleirlan, A'i air svdd yn rhoddi cyweirnod i'r daran I chwytho ei hanthem 0 foiiant i'r Perydd, Nes traidd ei chryf-nodau dan seiliau y mynydd. Pa beth ydyw'r mynydd ? darlithydd di- ddiwedd, Anrbegwyd i thalent 0 nefol hyawdledd, I tefyll yn gadarn a thraethn i'r oessa Trwy enau y ffrydlif sy'n golchi ei lethrau- Fod baoer wen Rhyddid 0 hydyn cyhwfan Er boren y byd ar golofnau pedryfan. IT wchben ya ddigyff-o ceir lien 0 pmylau, Yn pwyllog attegn ei holl ddywediadau. A'r haul, wrth olwyno ei gerbyd ardderchoe, Trwy brifffyrdd arianaidd y nefoedd wybreoog. A ddenfyn belydrau ddarlethant yn on- iaith Mae Rhyddid mewn rhwymau yn urddas Rhaglnniastb. U offurfiaetb fel yna ywkymn y cysawdiau, Wrth siglo bodolaeth i newydd blanedau, A dywed y lloer yn nghymanfa'r nis wylion: "Mqwn Rhyddid 'rwyf finau yn yagwyd dwfr Neifion." A'r ser fel "Uyth'renau 0 dan" sydd yn Uoagi Mewn moliant ar laslen ddigwmwl, nes peri Cymhelliad yn ngbalon y mwyaf amanol I eatyn yn m:aen am ei Ryddid Gwynfaol. I BlaeDau Ffestinio BBTTDIK. I

I LLANFAETHLU. I CTTIMOD YMA.DAWOL.-NOI Lan, Rhag. 30, cynheliwyd cyfarfod dyddorol yn Soar arvr aohlysur o ymadawiad y Parch W. Roberts, i'r Felinganol. awydd Renfro, n dan lywyddiaeth y PoircD J. Roberts (M.O.), Llanfaethlu. Dechreuwyd trwy ddarllen a irweddio gan y Parch W. Price, Caergybi. Yea rymerwyd rhan yn y cyfarfod $a"y Parchedigion D. Enol!. Ctangefni; J Venmore Williams (M.C.), Lianrhyddlid; W. Price, Caergybi; ac E. Evans, Amlwch; yr bwn befyd a gvflwyoodd anerchiad goreuredig bardd i Mr Roberts, ar ran gwein- ldogion y Bedyddwyr, Mon. Darllenwyd anerchiad oddiwrtb yr eglwysi (yn Soar a Rhydwyn) i Mr Roberts gan Mr High Edwards, ysgrifenydd eglwfE Rhydwy, a ahyflwyowyd(dros yr eglwysi a chyfeiji on Oristionogol yr ardal, 0 Dob credo a syoi id), can Mr J. Thomas, diacon hynaf egl-v,- S1&r, yn cynwya awm da oanri Mr Roberta fel arwydd o'u parch en teimMan tuagat0. DyJd cydoabod hefyd ddarfod i'r Arglwyddes Keade, a Mrs Griffith, Gareg- Iwyd, aiifon thoddion haelionus trwy IR Hi", Thomas, Brynllwyd, gyda datgan eu gofid oherwydd ymadawiad Mr Rob ■ t." Yn ystod y cyfarfod hefyd cafodd M (Roberta ei anrheen 1 chwe cyfrol o lyfrau drndfawr, rhodd MfR Hngbest. Plau'cbQf. I Oydnabyddw d yr ell gan Mr Rubart? mewo araeth deimladwy, a diolchodd yi gynes am yr arwyddion 0 serch a ddangoc- wyd ar ei ymad twiad, a'r caredigrw r < i m?wr a ddo byniodd yn yatod y 8NtL mlyoedd d?dwydd a dreuliodd yn y ymd ?,o,gietli. Wf t4la y diolcbiadau arf^ml I't Hytvydd, t nf .nwvd trwy weddi gan v P.rch F,. Ev?Hs. C?fwyd cYDulHad !)aoa"?. a dymuniadau luwer am wenan Dow i Mr Roberts yn mleA newydd ei weinidogaeth.— Un (J blant y fro.

IDWAL WYNN: NEC Y CHWARELWR A MERCTI Y CASTELL. iPENNOD XVI. Y PARCH TET7EMA.V SHARPE, B A. Fel y canlyn yr ysgrifenai gnhebydd 0 Glyoafon ar benodiad olynydd Mr Rigers: Yr oedd dydd Sul, Tachwedd 6, 18—, yn ddiwrnod pwysig yn banes y lie hwn. Dyma'r dydd y cymerwyd meddiant o'r eglwys yma gao y ficer newyd.i-appwynt iedig, y Parch Tfueman Sharps, B A. Y mae pobl Glynafon i'w llongyfarch ar en ficer newydd, oblegyd anhawdi iawn y gallesid penodi gwr mwy teilwng. Mae yn ddyn ieuanc gwaitbgar, galluog, a selog yn ngwinllan ei Arglwydd, ac ya amddiffynydd dewr 0 hen Eglwys ein tadau. Mae brwd- frydedd a sel yn tanio y mwyafrif 0 offeiriaid ieuainc Crmrn y dyddiau presenol. Mieat yn gweithio 0 ddifrif, gan ymdrechu yn mhlaid y ffydd yr hon a rodded unwaith i'r saint.' Un o'r cyfryw ydyw gurthddryoh yr ysgrif hon, a siomir fi yn fawr os na fydd yn olynydd teilwng i'r Parch J. Rogers. Gobeithio y rhydd Eglwyswyr Glynafon dderbyniad gwresog iddo, gan roddi iddo ddeheulaw cymdeithas." M te Mr Sharps yn Eglwyawr o'r gwraidd, ac wedi ei feithrin ar fronan yr Eglwys o'i febyd. Ganwyd ef yn y flwyddyn 18-, felly nid yw ond deg ar-b again oed, a rhaid fod gan y noddwr hyder cryf ynddo cyn y buasai yn ei ddewis. Ba yn hynod lwydd- iannus yn ei yrfa golegawl,-graddiodd yn B.A. pan nad oedd oni un ar-hngain oed. Ordeiniwyd ef yn ddiacon vn 18 ac yn offeiriad y flwyddyn ddilynol, Gdlaf ychwanegu ei fod yn bregetbwr grymus a hwyliog, yn ganwr medrus, yn lienor gwych, yn gyfaill twymngalon ac yn Gristion gloew. Nis gillaf dirfynu hyn'o ysgrif yn well na dweyd wrth fiaer newydd Glycafon-—yr hwn sydd yn ddyn heinyf ac ysgafndrood-fel y dywedwyd wrth esgob unwaith, gan yr hwn a'i hordeiniodd, Gwelaf, syr, fod genych goeaau da gofalwcb am wneyd defnydd da ohonynt yn eich plwyf." Ac fe ddechreuodd woeyd felly. Er ei fod yn bregethwr rhagorol, gwyddai mai nid pregetbu er mor bwysig ydyw pregetbu -ydyw anig waith gweinidog- fod eisien gofala am y praidd, "eu bugeilio yn yr Arglwydd," ac nas gaHtt wneyd hyny heb eu hadnabod a gwybod rhywfaint, beth bynag, o'n banes, a phenderfynodd dalu ymweliad si phob teula oedd yn porthyn i'r gynulleidfa. Gan eu bod gymaint ar was- gar, yr oedd hyny yn cymeryd tipyn 0 am- s-r yn enwedig ar yr adeg hon o'r flwyddyn. F*1 y gallesid disgwyl, oddiwrth oedran Mr Rogers, yr oedd rhyw bethan mewn cysylltiad 4'r Eglwys heb fod mor foddhaol ag y baasid yo dymuno ac nid hir y bu y Parch Traeman Sharpe heb ganfod hyny a cheisio eu gwella. Yr oedd Mr Watkins yn meddwl cryn lawer o'r ficer newydd, ao yn ei boffi fel pregathwr, a chradai y gwnai lawer 0 les yn y lie. Yr oedd yntan yn hoff 0 alw yn nby y cyfreithiwr, ac yn cael derbyniad croes- awns yno. Yn mhen ychydig wythnoaan wedi ei ddyfodiad i Glynafon, yr oedd gan yr Y sgol Sul gyfarfod cystadleuol; a Mr Watkins i fod yn llywydd, a'r ficer yn arweinydd. Ac yr oeddynt i weithredu gyda'a gilydd fel beirniaid ar ryw bethau hefyd; ac oherwydd hyny, galwai yn nhy Watkins yn atnlach nag y gwnaethai fel arall. Troes i mewn an diwrnod pan oedd Ellen Lloyd, y Castell, yn digwydd bod yno. Yr oeddych yn son am ofyn i Miss Lloyd gann yn y cyfarfod, Mr Sharpe," ebe Emy. Em"i'Vli wyf ya meddwl y dechreuaf trwy ofyn i chwi ill dwy ar unwaith," atebai Mr Sharpe. O'r goreu ynte, mi wnawn, meddai y ddwy gyda'n gilydd, dan chwerthin. Pe gallech gael Mr Wynn, Brynteg, i Pe ef:, byddai yn aicr 0 daro yn dda," ebe Ellen clywais ef amryw weithian." Newydd ddychwelyd o Awstralia y mae Mr Wynn," ebe Emily wrth y fioer. Gwelais ef y dydd o'r blaen," atebai yntau, ao yr wyf wedi addaw myned yno ryw ddiwrnod." "Yr ydych wedi addaw dytod acw hefyd," ebe M'ss Lloyd. Beth fyddai i mi ddyfod acw ac i Bryn- teg beddyw gofynai yntau. te f O'r goren, ebai bitbau j ac feallai y daw Miss Watkins hefyd gyda ni." "Ni waeth genyf ddyfod na pheidio," ebe Emily j "nid wyf wedi bod fawr o'r ty er's dyddiau, ac maa hi yn braf heddyw." Ya mhen ychydig funydau aethant igdevu gilydd dros y bont, i fyny heibio Bryn- meddyg, ac i Brynteg. "Dyma ni wedi dyfod i edryrh am danoch, Mr Wynn," ebai y ficer, pan gyr- haeddasant Brynteg, "ae y mae yn dda genyf eich gweled hefyd," atebai Idwal. Yr ydym ni ill dwy wedi dyfod heb ein gwabodd," ebai Miss Watkins. Yr wyf wedi gofyn lawer gwaith i Miss Lloyd," ebai yntau "abuaswn wedi gofyn i Miss Watkins hefyd pe oawswn gyfleas- dra." Gwahoddiad neu beidio," meddai Mr Sharpe, y fi sydd vn gyfrifol am ddyfod a hwy heddyw, Mr WynD." u 0 gvmaint a hyny yr wyf yn fwy rhwymedig i chwi, Mr s arpe, e ai yntau. Ood 08 oedd Idwal yo teimlo yn rhwym- edig iddo am ddyfod a hwy yno, yr oedd ei chwaer yn mhell o fod yn teimlo felly. Yr oedd hi yo digwydd bod yn brysnr y pryd- aawn hwnw, ac nid oedd pob peth ipor drefniis gaaddi ag y buasent pe yn gwybod an b-A ya dyfod; ac nid oedd yn gofala fawr am i bethao felly ddyfod yno 0 gwbl, llawer llai yn annisgwyliadwy felly. Ac yr oedd hi yn methu deall 1 beth yr oedd Idwat yo gwirioni hefo hogan y Castel1 yaa." Yu s.?r wyf yn methu f?ybod," meddai hi wrth John, y gwas, ar ol iddynt fyned oddi yno. i beth y mae Idwal mor ffol a dvryau ei ben hefo merch y Castell yna; neith hi ddim ond gwueyd gwawd ohono fo yn y diwedd, mi gewch chi wel'd, John." Mae merched yn ddigon twyllodras i wneyd y peth a fynont," atebai John yn gtllweirns. 0 na, nid felly chwaitb, ond mae arnaf ofn fod Idwal yn gwirioni hefo bona, ac y bydd yo edifar ganddo." Gwelodd Idwal ami nad oedd hi yn y dymer oreu, a chafodd gyflensdra i ddy- raono ami adael i bob peth arall, a gwneyd y croesaw goren a allai iddynt, a ba hyny yo ddigon. Gwnaeth felly, ac nid oedd eisien neb mwy medrns na hi, Nid oedd Idwal ya rhyw barod iawn i addaw cana. Baasai yn well ganddo beidio decbreu; acyr oedd wedi penderfynu na wnai. Dywedai. pan ofynndd y fioer iddn, na fu yo canu er's amser maitb, ae na fedrai gann yn awr. S M ie genyf dyat y gellwch," meddai Mr I Stwpe. I Edrycbai yntau ar E len Lloyd, a gwenai bono, a dywedai, os na allai, ei bod hi wedi dwvn camdystiolaeth amdano. Yn y diwedd addawodd wneyd, a bytnn. wyd fod Misg Lloyd i chwaren y cyfeiliant iddo. Yr oedd y ifoer a Miss Watkins yn .,y,ldiis i gael ychydig 0 hanes Awtralia gandio; a gofynwyd llawer o'r an cwstjynau ag A ofyn wyd iddo YV Castell y tro cyntaf I y bu yoo. Ond gan fod, darllenydd eisoaa yn gwybod yr atebion, ni wnawn yma ond adrodd vr byn a ddywedodd mewn atebiad j i ychydig gwestiynau na ofynwyd y pryd hwnw. Pan ofynwyd <ps, un ai mwy ai llai 0 aur a geir yn awr yn Nba'aeth Victoria, dywedai er eu bod yn cael llawer 0 aur yno yn awr, ac yn sicr 0 gael llawer eto yn y dyfod .)I; ei fod yn lleihau yn raddol, fel nad yw yn brosanol yn chwarter yr hyn oedd y blyn- yddoedd goreu yno. Gyda golwg at was'vnaeth daeareg mewn cysylltiad k gweithfeydd aur, dywedai fod yn ddigon anhawdd c-elin daearegwyr am Itwer 0 hethau a ddywedant wrth eu gweled yn methn mor ami am a an sydd yn eu hyuiyl. yn Pan ddechreuwyd gweithio yn'y quartz reefs yo Victoria, nid oedd neb yn meddwl am fyned yn ddwfn," meddai, ac yn wir, yr oedd y dybiaeth fod anr yn cyrhaedd yn mbell o'r wyneb yn cael ei hwtio gan rai o'r prif ddaearegwyr, ac yn en plith Syr Marclnnson. Ond glynai y mwnwr wrth ei reefs tra yr oedd yn cael aur. Ac mae wedi parhau i fyn'd i lawr ar ei ol, ac yn cael saitb gant o latheni yn is o!l.'r wyneb. Mae yno un gwaith yn wyth gant* a gwn am nn arall sydd yn chwe' cha"* 0 n ddyfa- der, ac ynddo wythien 17 troedfedd 0 led, o'r hwn y ceir, wrth falu oeryg, ar gvfartaledd, ddwv owns 0 aur o bob tunell. Mae ffydd syml y mwnwr wedi gwneyd mwy tuig at gael aur o'r mwnfeydd hyn na boll ddamcao- iaetb y daearezwyr." II Nid yw daeareg fawr I) werth heb ei chysylltu 4, a'i seilio ar, y gwaith a wneir yn ngholtiddion y ddaear. Codwyd y blynydd- oedd diweddaf yma lawer 0 lo yn India, ond nid nes fawr 0 amser er pan oedd daear- egwr y Hywodraeth ya dywayd ei fod ef yn barod i fvyta hynv 0 10 a geid yno!" Yr ydveh yn lied lawdrwm ar y daeareg- wyr, Mr Wynn," .ebe'r finer. "Ydyw," atebai Emily Watkins, and mae yn gwneyd yn ddigon teg a hwy, yo en barnu wrth en gwaith. Ac nid ydynt lawer (twell yo nes adref na Awatralia neu India. Cafwyd llawer 0 aur fiynyddoedd yn ol yn y Clogau. yn sir Feirionydd, a cheir peth yn awr yn Gwynfynydd a chlywais fod y daearegwyr yn sicrhau nad oedd yn y lie sydd rhwngy ddau waith ddim aur, ond eu bad yn cael yno lawn cystal, os nad gwell aur, nag a gafwyd yn yr un o'r ddan le arall.' 11 Mae y ddan yn unol iawn eu barn, Mr §harpe," meddai Ellen. Ydynt, feddyliwn," atebai yntau, ond feallai mai gadael y daearegwyr i atab drostynt an hunaia fyddai oren na cbeisio eu hamddiffyn. Ond gadewch i ni gael ewybod, Mr Wynn, beth yw eich barn am Victoria fellle i amaethwyr." Nid wyf yn gwybod llawer am amaeth- vddiaetJ18 y wlad gan mai yn y mwnglodd- iau y bum ar bvd yr amser bron ond gwo am lawer 0 Gymry yn llwyddianus fel ffermwyr yno. Ac yr wyf ym m'ddwt y gallaf ddvweyd fod yno le da i ddynion ienainc i'r elfen amaethyddol ynddynt Flint bynag 0 aur a gafwyd, neu a geir yn Victoria, amaetbyddiaetb, wedi y cwbl, sydd ac a fydd yr elfen bwysicaf yn ei Hwydd- iant. Mae y tymhorau yn sych weithiau, ond cyn nemawr 0 amser ceir yno drefo- iadan effeithiol er dyfrhau y tir. "Byddaf yn meddwl ambell dro mai rbywbeth oedd yr aur wedi ei fwriadu gan Ragluniaeth i dynu pobl wareiddiedig i wledydd rhagorol na wnelsid cyfrif ohonynt hebddo. Mae y gwasanaeth hwn o'i etddo drosodd yn Victoria, ac yn y dyfodol telir mwy I) sylw i amaethyddiaeth, a bydd yno fwy 0 lafurio y tir ac 0 drin Ilaoth ac ymenyn, &e." Erbyn hvn yr oedd y te yn barod ac os nad oedd Mrs Thomas yn gofalu am wel'd pethau felly" yn d'od yno yn ddiarwybod iddi, yr oedd yn dra gofalus na chaent ar 01 hyny ddyweyd na chawsant groesaw ganddi. Yr oedd wedi darparu yn rhagorol, a chafodd ei brawd ei foddhau yn fawr; ac yr oedd yn amlwll ar y lleill eu bod hwythau yn mwyn- han ei ddarpariadau, a byddent yn son am y te hwnw yn ami ar ol hyny. Taa pump o'r gloch aeth y pedwar gyda'u gilydd i'r Castell; ond gadawn iddynt yno gydá chrybwyll fod y Ficer newydd wedi ctadael argraph ffifriol ar y ddau denIn; a bod y prydnawn hwnw wedi bod yn ddechreuad adnabyddiaeth a chyfeillgarwch a ddaeth ar ot hyuy yn gynes iawn. (JV'ftarfcaw),

■ OAI»BUBVS' abMtate? PUr occa H mmn aotu del  re??ng in t- 1 eouoentmtedf,,M -11 &. tIi-L-fl?rlt'l-9 tnenta and invi?Mting q'Md;ttea fer wMToh ?t? Cows be= iatMn?i

HEN ADGOPION AM DOL- WYDDELEN A'l CHYMERIADAU HYNOD. GAN E. C. ROBERTS, COAL CREEK. COL, Dolydd Hfllen Llaeddawg, medd rhai; Dolydd Snt Gwyddelan, medd eraill; a D dydd Arglwydd Willotqbby, meddwn inau. 0 ran ei safls ddaearyddol, cenfydd y teithydd Ddolwyddelen yn ngoi-Ilewinbarth sir Gaernarfon. 0 ran ansawdd ddaearegil, y mae y cwmwd ya Hawn ° lechfaen gyf; oethog. GYneid yr hen Ddolwyddelen i fyny 0 afon, mynydd, a chastell, gydag yel?lig gabanod yn wasgaredig yma a I thraw i gysgodi a diog'lu y cymelbdau mwyaf nodedig sangodd ddaear lawr. Sin am afon, y Mae gan Dolwvdlefen yr ,n fwyaf ding a ?<M)M fu yn trmg'o rhwng cea !anau dyna'r Dedoer, ymwylltia ychydig pan y cauir hi vn erbyn tp? "uchel gadr rai, adr Pont y Bertheos. Yna gan dynn yn m\aeo yn arafaidd fel neidr haner rewedig. gvda braidd ddigon 0 anianawd y cymeriad sarffaidd i gyflawni y nydd-droadau hyny ag ydynt brif nodweddion y sarff a swynion yr afonig; a braidd na wnawn "Ift het" gerbron parthleni (mllp) agored yr "Inlependent Geography," mai y marw yw ei mam, hyd nes yr ymwinga mewn agen gut islaw Pont y Pant, rha? brwmstaneiddio ei gwen- wisg yn "Dffrn Rhys." Nid ydym yn ym- ffroatio rhyw lawer yn ein Careg Alldrem, Bwlchygroes Benar, na Bryn y Bedd; ond mor falch ydym ni, plant y Ddol, o'r ben deyrn, Moel Siabod "—yr hen chwydd an- ianol yna sydd wedi ei gyplysu i dygwydd- iadau cysegredicaf bore einhoes! Hen "Stab- od syml a mawreddog, cofrestrydd Denfoell dygwyddiadau yr oesoe dd,tryior gellCyfran- yid pob daioni, a chastell y defaid a'r ftyD, gad i ben frodor unwaith eto ddynesu at dy odreu mwsoglyd, pan y mae yr huan gogwyddedig yn gosod glsndid mwy tyner at dy gedyrn binaclau, brefiadau aneglnr y defaid yo adaain yn figyrnau, mawlgerdd neMsyn y bugeihaid yo nofio ar donau mwynion yr awel hwyrol, yr hon sydd wedi ei mwydo yo ngblwm per arogl mil mvrdd o flidion Beth sydd yn bod, Siabod FoeH Mae y swn gyloh dy odrau llydain yn isel a galarus, fel un 0 ganiadan y bedd. Dy- chymygaf weled dy ben henafol yn ymsymud ar obenydd y las awyr; y tyner gymyl yn clirio mewn gwyleidd-dra oddi ar dy aeliau duon; gwrthodi wlith y nefoedd, gwgi ar yr arianaidd loer, a chwydi dy dawch afiach nes tywylla lamp arddunawl Sadwrn fodrwyog! Ha, mynyd yn hwy, a bydd yna esgorfa yn dilyn y gwewyr ofnadwy Ym- gyngreiria y ecrwyntoedd a'r gwlaw, y melit a'r taranau, nes cren dychryn mewn dyn ae anifail; clywir cydoleain ar ol cydol- sain yn ymrwygo feltaniad sydyn pyflegrfa; Llef Duw mewn llif 0 d&n wedi rhwydo copa crib ig yr hen Siabod. Ond gostega y gwynt, cilia y mellt i'w llochesaa, a gwena y lleuad wen wrth ganfod perlan'r nos, rhosynau'r wybreo," yn cylchio pen yr hwn ag oedd ychydig amser yn ol yn orseddfa y gwyllt a'r ofnadwy Murmura y gornant fach ei hoff ganig wrth dreiglo i lawr grndd- iau ei hen gymwynasydd; ail osodir y cwmwl gwyn ar ei fynwes lydan, godreu arianol yr hwn sydd yn addurno ei wregys rhwth; a theimla Moel Siabod yn barod on- waith yn rhagor, wedi yr holl ryferthwy, i wisgo 11 coron aur Creawdwr dydd." Ar arffed yr hen Siabod ceir Llyn y Foel yn gorwed yn llonydd a chlir fel thyw ddrych ysblenydd, lie y gwelir cysgod 0 bob agen ynygraiguwchlaw, pob Hindi 0 lwydni ar ochr y mynydd, pob tuaw 0 wyrddlesni wedi enill dyfnder daear, pob pren a phinaelyn- pob path bywydol ac anfywydol yn cael ei ddarlnnio gyda chywirdab anffaeledig! Nythle awyn a thlysineb ydyw Llyn y Foel; ond gadawn Moel Siabid gyda mil ac un 0 adgofiou am fanan nodedig ar ein ffyrdd i'r Castell. Dyna Sam Offeiriad, Ty B a', Bryn Bu'r Gelyn, Twll Benja, ac islaw yn nghawl clogwyni coleg anian," cofgolofn an 0 "gewri Tan y Castell," John Jones. Yna wedi gadael adfeilion Hafod y Gwrag- edd, dyma ni yn y Castell, y trydydd nod wedd yn gbyirmeriad yr hen Ddolyddelen. Dywed traddodiad i'r hen. gastell gael ei adeiladu, nen yn fwy priodol, efallai, ei gy- fansoddi, ryw bum' cant 0 fiynyddau yn ol, gan Maelgwyn Gwynedd. Perthynai i' Caateli ar y cyntaf ddau dwr, un o'r rhai sydd yn sefyll heddvw, yn 43 troedfedd wrth 31, ac yn cynwys tair 0 ystafelloedd. Mae y tyran yn 60 troedfedd 0 uchder, a phnm' troedfedd 0 drweh. Tua'r denddegfed gan- rif dysgir ni ddarfod i Iorwerth, mab hynaf Owain Gwynedd, ac etifedd coron Oymru, vmneilldao i'r adeilad hon i fyw am na oddefai cyfreithiaa y wlad iddo dSymasu ar_Gynaru, oherwydd fod anaf ar ei drwyn Tra ymtt ganwyd mab iddo, yr hwn a gyfen- wir yo Llywelyn Fawr, ac a fa yn llywod- raethu ar Gymru 0 1195 hyd ei farwolaeth yn 1240. Wedi hyn bu y castell yn cael ei gyfaneddu gan amryw foneddigion 0 Hywel Coedmor hyd Moredy-ld aD Evan, yr hwn a brvnodd etifeddiaeth Coedmor, ac a sylfaen- odd Gwydyr Isaf ger Llanrwst. Yn awr, ddarl edydd, y mae yr oil o'r cymeriadan sydd genym i ymwoeyd & hwy yn hyn 0 ad?oRfn, bron yn ddieithriad, wedi byw, symud, a bod, pryd nad oedd Dolwydd- elen hecaM yo ddim amgen nag afon, myn. ydd a chastell. Na, wrth gofio, y mae Eg- Iwya y plwyf yno o flaen Adda, fiynydd- oedd,"am ddim a wo i'l Yr oedd ein harwyr bron gadael yr anial yn lan, cyn i ragredeg- wyr y Dolwyddelen bresenol, sef, Trol 'Dwalad, Capten Dafydd Dafydd, a Mul Rhys y Crydd, wneyd en hamddangosiad ar y chwawufwrdd, a chyn i'r thedegydd buan —coach fawr Richard Owen-erioed groesi y Crimea. Yn mhob gwiad y megir glew." Pe yr ymgymerBSid "r gorch0 gMgIa ad ''fio an "Hen gymeriadan tugin Dolwyddelen," 20 nen 25 0 flynyddau vn o4 cawsid heliethrwydd cyfoethog oi ddefnydd- iau erbyn heddyw y mae yr hen bobl i gyd o'r bron wedi disgyo i fedd, a'r eanlyniadau colledas a gofiduo yw, fod niferi 0 drysorau anmhrisiadwy werthfawr wedi suddo i waelodion ebargofiant beb un posiblrwydd iddynt pel adgyfodiad yn hyn 0 fyd. Er ei bod wedi myned yn hwyr areuhanesau dywediadao, nid oea dim ond lloffa yn y mans hwn a blewyna yn y maes draw, ac adeiladn twr coff ldwriaetbol o'f aefnyddiau y Uwyddwo idd eo casglu. Os na bydd ein hadgofion mnr ityfliwn ag y dymunem iddvnt fod, credwn y byddant yn cynwya digon 0 fl,itht&n i brofi fod Dolwvddelen yn ogyfawch ag unrhyw ardal yn Nghymru fel magwrfa meib athrylith. Ddarjlenydd, 08 bydd genyf ffaith nen ddywediad yn dal cysylltiad i rhai o'r cymeriadan yr ym- wneir a hwy yn hyn o adgofion. gad eu gwy- bod ar nnwaith. Bvdd i ni gyff-in yr adgof- ion yn ol y drefn y danant i'n cof. CBWRI TAN Y CA8TB6L, I le yr Anaciaid cadamaf fu yn nBOW I areithfa "Gwlad y Cymanfaoedd, y ganrifhnn. Yr ydiedd enwaaytrrwyr I hyn, Jew, Talysam; Jones, Treborth; a Jones, Cambria, Wis., yn cael elL parablo mor gyflredinol yn oghuymoedd Cymru flynvddoedd yn ol, agydoedd enwau loan, Pedr, a Paul, ar beolydd Jeruwfem 1800 0 flynyddau yn a*. W, Gymiro baddyw heb glywed am y colofnan hyn a woawd i gynal Methodist,iq,el:h Cynoru yn y ooø,. John Jones a an wyd yn ylwyddyn 179-7, mewn tyddyn dinod din gyegod Castell Elen. Adnebid ei yn 7r vrenwauSbon J)ne-, Sian ach Rhisiad. Ganfod oifivatan t ilwog wadi en eyhoeddi o'r Rwr Ymawr hwn, ni wnawn ona syiw oyr. I 0 ran At ddyn oddi allan G )lya;']R wd.l, lluniaidd, TJ??'?, (,Filed CRY* » O?odMh?.?MO'. ¡ Pendetfyno!,bf"M'o',hy? 5 Eto ?06 a ebyfeWgar, f.? ? UadnaM yn ei ddull & t foes, Tog Ft siriol ei wynebpryd, j Llawn 0 wrid dillyna'r oes." Yinarferodd ei ban i dduwioldeb o'i gryd. Pan y tyfodd yn Hanc ymgyrchai t'w ryfedd athrofa ar Ian Cornant y Castell, cerddoriaetb berswynol yr hon oedd fel rhyw "ail ras" i'w natur nwyfus a bardd- onol. Ad Jolir natur a'i Dduw dyoa dy deml-pwlpnd John Jones—ar lan y gor- nant fach yn unigedd y mynydd mawr: Tithau, lMuw-wawdwr saf yma am enyd: ac os nad ei yn ol yn addolwr, "nid ces obaith wedi ei adael mwyacb." Dyna y llanerch, a dyna y golygfeydd argyinhellodd John Jones i addoli a chlodfori anfeidrol ddoethineb "Duw mawr y rhyfeddodau maith." Traddododd John Jones ei bregeth avntaf mewn ffermdy ö'r enw Garnedd, yn Mlaenau Dolyddelen, pan yn 24 oed a rhoes y mawr wr Duw Gymru ar dau cyn y traddododd y ddiweddaf yn nghipet Moriah, Caernarfoo,Mawrth 24,1857. Trenl. iodd y rhal1 fwyaf o'i oes yn Nhalysarn, o'r hwn 10 yr ebedodd ei ysbryd mawr i fynwes ei Ddtvw, Awst 17, 1857, pan yn 60 mlwydd oed 0 deiniwyd Jones, Talysarn, i waith y weinidcgieth yn y Balayn 1829, a bu yn haul tiobeidiol yn ffurfafen grefyddol Cymru am 23 0 fiynyddoedd, ac r>' Ly- wyllodd yr aur coeth ronyn-tywy; a gwr mawr yu Israel, meistr yr areithfa. Byddai ei wrandawyr bob amser at e' ewyllys. Os dyohrynfeydd fyddai debygoj o ddwyn oddiamgylch ei amcanion, tynai ei wrandawyr trwy fellt a tharanau Sinai hyd at orsedd y farn lluchiai beleni brwmstao flirld 0 Gehenna nes llewygu y mil'iedd. Gallai gyda'r fath rwyddineb ea denu i Galfaria, a'u hargyhoeddi fod narth a dawn yn ngwaed y groes i godi y graith na welir mo, ni eilwaith. Rhoddodd anfarwoldeb ar I enw Dolwyddelen, a bendithir enw Jones, Tan y Castell, tra bo y Gymraeg yn iaith, a Cliymry yn genedl. D?v'd Jones a gyfrind gan ifloedd 0 igyd oe8wyr, y godidocaf o'r tri chedyrn. Yr oedd nodweddion yn nghymeriad David ?e' preethwr na cheid mo honynt yn John, ac yr oedd ei arddull 0 gyfansoddi a thraddodi yn arddangos mwy 0 ddiwylliant. Meid- yliwr rouah a difrifol ydeedd John ere- bwyll Difydd ydoedd 0 natur ysgafn a chwareus, a gwisgai bob peth y cyffyrddai ig ef yn holl geinion barddoniaetn. Cwr yn rbedeg gyrfa trwy grindir cras y pyneiau achrawiaethol ydoedd John ond para' Dufydd i'r diriogaeth fwyaf sych 0 feddwl, pan ddecbreuai ef ei thrin, droi yn ardd lawn 0 fiodion prydferth ac amryliw. Ceir ychwanegam Dafydd Jones yn ei gysylltiad a'i ewvthr, Shon William. William Jones Nid oedd y ffigyr hwn yn y triawd enwog wedi ymddadblygu i'w hwn dwf fel pregethwr yn Nghymru. Yr ydoedd clogwyni coleg anian" yn rhy gyfyng iddo bu raid iddo fwrw ei hon ar fynwes y cytandir mawr Americanaidd er cael digon 0 le i ymledu ac yn ol y nod- hdau coffadwriaetbol a welaom am dano, ni wnawd William ond ychydig (os diiu) yo is na'r angylion 0 Treborth a Taiysam. Rhoddwyd iddo yntau fod yn wr cadarn," ac yn feistr y gynulleidfa. Yotau befyd sydd wediymuno £ t'r 11a yn y "ddinas ag iddi sylfeini, saer ac adeiladydd yr hon yw Daw." Yn olaf, ond nid yn leiaf yn nalenau cad- wen athrylith" cewri Tan y Castell," daw Richard Jones, Bryntirion. Ni thueddwyd ef fel ei frodyr, hyd y gwyddom, i esgyo areithfa,ei jvlad. Cerfiwyd ef allan i fod yn ddiacon, a chlywsom ddywedyd gan y rhai gynt, fod Richard yn ogyfnwch a'r uwchaf o'r" cewri" fel ymadroddwr, ac ni phlygai ei ben i'r an Coleridge mewn dad!. Cyrcbid at Richard am gyngor ar gwestiynau pwysig a dyrys, ac yr ydoedd yo fath 0 Universal Encyclopedia" am ngain milldir 0 gylcb. Eto i gyd, nid ydoedd gostyngeiddrwydd bunan-ymwadol Richard Jones yn caniatau iddo farchogaeth y safle ydoedd wedi enill yn meddyliau ei edmygwyr-addfwyo ydoedd, a gostyngedig 0 feddwl a chalon. Gadawn Richard gydagadradd un hanesyn Un tro, deallwn i bwnc lied ddyrys godi i sylw ty uchaf" yr Hen Gorff-y Gyoo- deithasfa-pwnc mor dra phwysig fel y gor- fyddwyd galw cynrychiolydd arbenig o bob eglwys trwy y sir i roddi ei breseooldb yn y gymdeitbasfa, yr hon oedd i'w chynal yn y Bala. Heb y seremoni leiaf, disgynodd coelbren cynrychiolaeth Dolwyddelen ar Riofcard, Bryntirion. Tmgymorodd &'r dyledswyddau, ac yn nghwmni y diddan William Williams (yr "Hen Saei") 0 Ffestiniog, croesodd ein harwr fynydd Ber- wyn mewn piyd i fod yn y Bala yn y ddar- par-wyl. I dori ein stori yn fer,-awd i drafod yr ysbryd ag oedd wadi bod yn ym- symud ar wyneb dyfroedd y cyfundeb am iaoedd. (Pwy o'r "Forty-niners" Dol- wyddelen all ddyweyd wrthym achos y cythrwfl. t Daeth yr hoelion wyth chwedlyr Hen Sir" allan gyda'a "best licks" yn y ddadl, ac yr ydoedd mwyafrif gweinidogion y Corffyn gweled lygad yn lygad; ae wrth gwrs yr ydoedd yr ymdra. fodaeth yn tafo!i yn fwy ffafriol i'r "Lef- iaid nae i'r swehynwyr dwfr a'r cymynwyr coed. Pa wedd bynag, cyn i'r"siarad! gael ei selio, cvmhellwyd Mr Jones, y cyn- rycbiolydd 0 Ddolwyddelen, i ddyweyd gair. Cyfododd ein harwr i fyny yn nghanol y doctoriaid, yn yr un symlrwydd ag a'i nod- weddai ar ddolydd Tan y Castell, ac amlyg- odd iddynt mewn ychydig eirian nad ydoedd yn endorno-yr oil o'r penderfyniadau, ac fod gan Dolwyddelen ei llais yn ngweith- rediadau y dydd hwnw. Tanbelenai gaeran gwresog ei wrthwynebwyr, ac yr ydoedd ei loqft mor rymns, a'i hyawdledd mor an wrthwynebadwy, fel y toddai pob peth o'r gweitbredhdau blaenorol fel cwyr. Dym- chwelodd holl waith y dydd mewn ychydig fvnydau, a "chyn y gellid pambla 11 Jack Robinson yr ydoedd penderfyniadan eg l'vys Dolwyddelen, a ddadleuwyd mor ddoniol gan ei chynrychiolydd arbenig,. yn ysgrifeuedig ,yn llyfr deddfau a barnedig- aethan y Gymdeithisfa. Dyn Dolwydd elon oedd pwnc y dydd yo nhre', Bala. Taenodd y nos ei mantell dros dref y Bala a'r Green enwog; a gellid canfod y I planwr', a'r "Jyfrhawr" (yr "Hen Ddolyddelen a't "H^n Sir") yn ymlwybro am en liety. Wedi yrngydnabyddu a gwraig y tr, tro brysiog dros ansawdd j tywydd, sefyllfa y fasnach, &1: awd ati ymdrin a busnes pwysig y dydd oedd ar derfyna. Cedwid landlady ya y tywyilwch mewn pertbynas i w visitors, ac o'r hetwydd traddododd my lady;yr Hen Ddolyddelen i Satan fwy nag ucwaith am ei ymd iygiadf*ulqar yn siarad yn groes i ben- derfymadau y "'gethwrs mawr," Bu yr "aehd bychan yo pentyra marwor tanllyd ar b?n ein harwr, a sicrhai trwy Iwnad oedd le oyinwy«'i'r ysbryd afian roddi M'ben i lawr ond yc inysg beddau mynwenfc Ll inycil I- Pryd dyledswydcL deuluaidd a ddaetb, a drrua derfyn ar yr eriedigaeth. Wedi. ychydig gymhelliad gan wraig y ty, darllen- odd Richard J :nes ranan a'r Ysgrytbyr oeddynt yn cyf iteb i'r amgylehiadau; pIn odd ei ddwylw, a chafodd y fath nerth mewn gweddi, y noson hono nes synu yr "Han Sir" at lletywnig. Ar detfyn yr hwyrol wsddi, amlygodd yr "Hen Sir pwy i. yd oedd «i gydymaith, a beth ydoedd yr "Hen Ddolddolatt" i'w wneyd am lety noson 1 Bancil.th ar ei ben o," ebai yr hen wtaig, ,lIrlOG"! yma ddim He flit i dderbvn i fath 0, o fev/n ) dre'r Bala 1* .———

I JSGARIAETH Y OADBBN O'SHEA. Ddydd Iau, cifodd Mr Parnell yn ber- so!Ttn! ei warenaetha i gtvys yu y cynghaws '1 ysjaria th a diygir gan y Cadben W, H. 0 Shea yn erbyn ei wraig, ac yn erbyn Mr Parnell. Dywedir y bydd i Mr Parnell fvnd i gyfa?od o'r blaid Seneddol lWYdeli a gwadu y ayhuddiad du a ddygir ?yD ei erbya.

MEDDYGDfiGTH FYDENWOG AT Y GWAD, CROE-Y, NERVES AFU, CYLLA, ARENAU. HUGHES'S BLOOD PILLS HUGH MS S BLOOD PILLS HUGHES S BLOOD PILLS. MRvDYGINIAETH DDIAIL AT VVied Drw. Scurvy, Cornwydon, ^lefydau r Croen, Clwy/au Vianwyniau, Ui £ fy< Trani, Dyspepsia, Poen Pn, Biliousness, rtfu Ddrwg, (iwynegon, Po«n Cofn, C rffi wycoedd, Piles Tits. Nervousness, Iseldor Yabryd, CoeeaH Clwyferlig. ACHOS TRUENUS YN ABERDAR. SYB, -Y mae yn ddyleiswydd N^iillduol arnaf i'ch hyabysu o'r effaith ryfedd u gafodd eich '•Hughes'' Blood Pills" arnii*. Yr wyf wedi bid yn dioddef Iros 9 mlynedd gan darddiant pnenus ar fy nwylaw, breichiau. i'm oopff, yn ty anallu^>gi i wnithio 6 mis o bob 12; tua dwy flynedd ya ol fe wnaeth y clefyd ymaflyd JD fy ngho sau &'m traod, nos peri i mi f.r. gweithio Mi a fu'm tiaii driniaeth pob Doctor o few. cyrhaedd, ond yr oil i ddim pvrpso, Yr oeld fy nglunia'! yn ofchuddedrg gan gl. ?-u 3 cbr.?en pvdredg, a'r arogl yn anyodddol i neb ddyfod i'r t?; pawb yn creda nad oedd dio gw !!had i mi byth. Ychydig amser yn ol cefais fy auog i gymerya hughes s Blood Pills," a defuyddiu Gomett Balm." Yr (leld yn syndoi yr effaith a gawsat.t it,n f Y r wyt yn 5S oed, ni welais i yn fy oes dim m»ddygiuijieth tebyg iddynt; mae fy holl giwyf»u wa,1i eu gwellhau, mae fy holl gyfuntiodiiild yn iach, grymus, a bywiog, ae r wvf yn teimlo wedi fy aduewyddu yn fy nghodf am m,ddwl, ac yn b,? n ithio y dydd mi gael gwybod am d,.nynt. -Yd?yf, JOHN JONES. 13, Oxford-street, Aberdar. Str,—Yr ydwyf y" tystiolaethu i bob gair 01 uchod. Yr wyf wedi bod yn llygad-dyst o'r case hwn am bum' mlyoedd.— J. D. REES. Congregational Minister, Aberdar. Yn enwcg at Glefydau y RHYW FENYW- AIDD 0 bob oedran. Anhebgorol Angenrheidiol i Forwyr, Emi- grants, a Theithwyr. Fe ddylent gael eu eymeryd yn y Gwanwyn Haf, Hydref, a Gauaf.  Y mae twyll gwarad- wyddus yn cael ei arfer mewn i.veylltiad a'r Pills enwog ,hyn. Gofal r wrth brynu na ?BS???)F thwyllir chwi. MynwchweM yr enw, HUGHES'S BLOOD ??B?' PILLS yn l'awn, ac he? '?' LLDN CALON ar label gdc ▼ ar bob blwch. Heb hyn twyll ydynt. H,UGHE 's BLOOD PILLS. HUGHES'S BLOOD PILLS. HUGHES'S BLOOD PILLS Ar werth gan bob (yhamist d'wy y Deyrnss am Is ljc. 2s 9 » 4s 60. Drwy y Post, Is 3c, 2s 11e, a 4a 9e, gan y perchenog JACOB HUGHES, Manufacturing Chemist, Penarth, Cardiff. AGENT Yf AMERICA. :-R. D. WILLIAMS Chemist PI mouth, Penn. PHOSPRODYNE J) I", ALIJ am Bum Mlynedd ar Hugain sydd wedi cyahale enw da drvvy'r holl fyd fel yr nnig Feddyginlaeth Ddyogai, Ymidiriedlawn, a Phcsphoraidrll ddar- ganlyddwyd erioed er gwellhad oartiaol anmhar- lad yr Ymenydd Parlys, Diffyg Owag, Brendd- wydioo Po n is, larlyddiad anamserol y Gallu- eedd SF y'I, i phob math 0 afechyd ar organan )utp I:"¡ s'ld yn dibynu ar efleitbiol- ■rv v 1r liD \1] .vd4 yn rhoddi Bywyd. Y mae yn Gwella Di £ fyg Treuliad a Chlefyd yr Y sgyfaint a'i Galnn. Gwella Abechydon yr Tan a'r Afa. G-ella pob Rnehrefn ar y (iwaed. Gwella Ddiffyg Treuliad a Diffyst Archwaefhh Gwella Dirfodedigaeth a Gwendid Cyffi-edteel A gofala am roddi yr oil o'r Organau Bywyd- 01 mewn trefn. Y mae effeithiau y Feddyginaeth Thoephor- aidd werthfawr a safoiiol yma ar Wendid Gieuol ac aabwylderau cyffelyb yn gyflym a pharbaol, ac y mae'r hott De mladau Annymunol ac Ar- wyddion Pbenus yn diflanu mor gyflym nee aclioei syndod. pHOSPHODYNE DR. LALOR & grea Wlybwr GiMot newydd a Mater Y do drwy gyaenwi y gwaed 1', Elfen Fywydol Dry danol Phosphorn. craidd a !hanolbwy?t ft Ymenydd ei hon,' a thra yn ddymunol i'r ar- zhw-th a'r yetumog, ni phaela byth a Phure a Thewychu y GwmKac adnewy I lu yn tlwyr yr =:;3d, ?a:, &'r tfe'VIm:: 1iJ:' a<y yn rhyfeddol i. w caufod o'r dydd cyntaf ,r *1 ei ddefnyddio drwy gynydd narferoI yn nerth Gewynau a'r Meddwl gyda theimlad 0 Wroldeb. N,,rt, a Chy-r, i'r hyn u y claf am gyhyd o omser mor anghynefin. (j;re&eir yr orgamu at arev1 ioy Bwyd. Y mae yr Archwaeth yn eyn- y o yn rhyfeddol. Y mae y Coluddion yn dyfea yn fwy rheelaidd. Cysglr yn dawel ac adfywiol. Daw y Gwyneb yn llawn j Gwefusanyn gochion, y Llygaid yn ddisglaer.y Croen yn gfir aciach,y Gw&Ut yn gryfaeh, yr hyn sydd yn dm" mot bW18Ïg yw ei weithrediad ar Orgumu Bwyd. bwMym lfj;DD & dystiolaethau anwadadwy 0 bob parth o'r byd^ ac oddiwrth yr Awdnrdodaa Meddygol, y rhai sydd yn profl yn durfynel yDy farnlad CyflfredsaDl nad oes yn y byd gwydaoaol a ymchwillad Ddarpariaetli Phoaphoraidd arall T edi derbyn cymaint o glod a c hydnabyddiaeth Gwerthir mewn Potelan am 4s 6c gan bob Bar gilydd drwy'r byd neu a anfonir 1 unrhyw irnas Brydain Fawr tr 14e, nrnis i P. 0.0. oddiwrth f\R. LALORB PHOSPHODYNB IS LABORATORY, HAMPSTBAH I.QVPOK N. w. THE NEW FEUII1 CASCARDVNE. The ITew i"&Uve FrmiL Nature's Bemedj for Cm tio Pl?t to take, ?rti. i. -U. ="ø DiUi. ;n Li??,. Di..Bfn Piles, Indige^takm, Hh8. Lo? of Spirit% Neuralgia, kc.% $I" *re oauded by COWItipati, 'D. It -6 the bowels, but the charm of tt0« .t 'I, ?l gmtton ic pii?)perties, it at oooe g?- roue ud energy l. ,be muscular w*U of =?'t 0-b" grad=Uy r?torial; w it, oature ite toc? lost pSold by all ChewAgt? at Is l|d 2e 9<1, or 'iuect from the depnt, 1. Baron's Court B..Q. W.t Keuuagton, for 1. 3d .? i?* -a. t I t l AGENTS.-For Sfachyull th» Mr U?vtes; BM)?t; Ik W. ftoherts; Deabi^h, jytossrs Thomas and JCMS ft Oweu; i. HrJ. Ij Hughs ^TKAFIAU TYRCHO £ H LA)Œ'S IMPROVED PATENT JAPANNED, 3s 6c per doz, Galvjoised, I 4s 60. Best R bbit Traps with chains, G8 per doz. Anfoowob yn ddiymdroi,gaa>nad oes and ychydig ganoedd i'w cael am y prista* ucnod. Bethesda. R. T. JONES, Iroamonger. Bethesda. 24 I'R WKKIMIAETI ■ ARGENTAlDD. Y MAE y Swyddfa Hvsbysol Argeataidd I. yn Llundain, 22, Great George-street*, Westminster, yn awr yn barod i roddi Dwy Fil o Deithiau Cynorthwyol i'r Weriniaeth Argen- taidd yn unig i Am ethwyr Tywyp.^jristilv Cvmru. trvda neu heb deulu. Y maevLlvwod- raeth Argenfadd yn cyoy gwert'- diroedd da am brisiau Isel Y mac y. gael eu talo yn (",1 gan yr ymfudwvr movi flynedd >t Inner, drwy dali.diu bob bjujc blwy dyn, o' u elaniad yn Butnos Ayres. l' Gellir tael ffurifiu y.ahoiiadol lin ai yn Y" fi rgentt Information Offi -e, Llundain, ne4 gan Drafooddwr y Weriniaeth Argentaidd yn {Nghae:dyc|d,