Y Genedl Gymreig

CoLBG Y BRIF YSQOL, ABERYSTWYTH.-— Yn yr arboliad a gynhahwyd yn ddiweddar RaD Brif Yegol Llundain am y gradiauo B.A. a B.Sc., bu y myfyrwyr canlynol o'r Coleg hwn yn llwyddianns i enill anrhyd- edd (honours). Y mae Mr Thomas Young yn gydradd â'r blaenaf yn y dosbarth cyntaf mewn Groeg a Lladin. Ceir enw Miss Shevyn yu ail ar y rhestr yn y dosbartb oyntaf am iaith. a lIen) ddiaeth Saesoeg, ac eoillodd y nifer angenrheidiol o farciati I enill yr ail wobr. Y mae Mr G. G. Jones yu yr ail ddosbarth yn yr un pwngc. Y mae Mr E. 0. Davies yn yr ail ddosbarth mewn athroniaeth foesol a meddyliol ni lwydd- odd yr an ymgeisydd y tro hwn i gyraedd y dosbarth blaenaf yn y pwngc hwn. Y mae Mr Samuel Andrews yn flaenaf yo y trydydd dosbarth mewn Phytic*.

RHOSLLANERCHRUGOG. UNDEB r Y GLOWYR. MR GOL., Caniatewch i mi un- waith eto wneyd sylw byr 0 lythyr dibwynt a herfeiddiol ) r eilun- addolwr," sef "Un o'r Pwyllgor." Amlwg yw ei fod yn dra cbynhyrfus ei feddwl a'i deimlad, oblegyd ymwylltia fel creadar ysglyfaethus, a pha ryfedd, oblegyd ei seiliaa a ddinystriwyd, a'r ddaear, yr hon a safai arni, a grynodd A ellir yn naturiol gasglu oddiwrth nodweddion ei ysgrif (àr wahan i bobpeth arall) fod y gwirionedd ganddo ? Ohoeliai fawr. Mae yr hwn sydd yn meddu ar wirionedd yn gallu fforddio bod yn dawel ac amyneddgar tawa. Arwydd o wendid dirfawr ydyw ymwylltio mewn ymdrafodaeth fel byn ac os na cheir ychwaneg 0 arwyddion pwylI yn ei lythyrau, gwaith ofer fydd iddo huni iddo ei hun yr !,Qr!d4'dd 9 fad ya II un o'r pwyllgor." "Y uiao pob rhyw gyndynrwydd yu ei galon i gydnabod yr hyn sydd feius yn yr Undeb, ac i siarad ar y gwir fater, sef ar y cysylltiad sydd ihyngddo a'r fasnach feddwol; ond efallai mai rhyw eitbriad y sonia am dani yw yr achos gwreiddiol ohono, So na ellir yo rhesymol ddisgwyl i'r rhai a arferant fyned i dafarnau ar ryw eithriad" ddangos gwrthwyuebiad cryf iawn iddynt ar bwyllgor. Mae Ie Ù n o'r Pwyl sor" wedi rheetru ei hnn yn nosbarth y "rhai aniolchgar a dtwg, oherwydd, fel y dywed ef ei hun, nad ydynt o'r dosbarth hwnw sydd yn diolch nad ydynt fel dynion eraill, yn drawsion, yn anghyflawn. Hyn a ddy- wedodd yn wir ac uniawn; canys y maent fel pwyllgor wedi gadael heibio'er's blynydd- oedd y pethau trymaf u'r gyfraith ac 0 ganlyniad, pa fodd y gallent ddiolch am yr hyn nad ydynt feddianol arno I" Gweddi dda oedd gan y Pharisead hwnw, pe rhoisai y gogon'ant i'r hwn oedd yn haeddol ohono. Diamheu mai gwelnd pwyllgor tebyg i bwyllgor yr Undeb a wnaeth, ac iddo yn yr olwg arno deimlo dipyn yn falch, am nad oedd yn un o'r pwyl'gor" hwnw Ceisia y brawd ddangos parodrwydd- arwynebo iawn mae'n wir—i'm cyfarfod wyoeb yn wyneb er profi fod fy nghyhudd iadau yo ddisail. Nid wyf fel dynion eraill" yn ymlusgo i dafarnau hyd yn nod "ar ryw eithriad" fel y gwna "Un o'r Pwyllgor." ac i ba beth yr ymdrafferthaf, gan y gellir gwneuthur hyny yn llawer mwy effeithiol drwy gyfrwng y wasg, os gellir hefyd. Ni raid i wirionedd ofni goleuni y Genedl, ac os y* Un o'r Pwyllgor" yn teimlo fod y gwirionedd ganddo, myneged ef, ac na fydded iddo ymguddio 0 dan fentyll tywyll eegusodion ofer fel hyn. Pe gwnai felly, gallai gaal cyfleusdra rhagorol i oleuo y wlad ar y mater, ac nid un person unieol. Nid cyhuddiadau un parson ydynt, ond cybuddiadau gwlad gyfan. Ni wnaed dim genyf fi ond rhoddi mynegiad cy. hoeddus drwy gyfrwng y cewyddiadur 0 farn a theimlad y gymydogaetb. JIaey mwyafrif gorlethol a bleidiodd y symudiad nos Wener cyn y diweddaf yn eglur ddangos hyny. Yr wyf fi eto yn barod i brofi (pa gam- gymeriad bynag a wnaed) fod naw rhao o ddeg yn hollol anwybodus ynghylch bodol- aeth y pwyllgor detholedig hwo. Pa fodd y gwahaniaetha efe rhwng addol- wyr Bacchus a'r ptfjilgor, a beth yw yr eithriad y sonia am dani 1 Cyarychiolir (meddynt hwy) pedair 0 lofeydd yn y pwyll- gor, y mae tair rhan 0 bedair ohono yn cael ei wneyd i fyny 0 rai wedi eu dewis mewn tafarndai ftaif mewn nifer) ac yn ddynion sydd wedi rhoddi pob cefnogaeth i'r temlau hyn fel lleoedd i gynal en pwyllgorau. Te ddywedir wrthyf fod cais wedi ei wneyd dro yn 01 i aymud y cyfarfodydd byn o'r dafarn, ae fod hyny wedi profi yn feth- iatit, Ond nid oedd byny yn beth i synu o gwbl ato, oherwydd yo (1) Mewn tafarndy y gwnaed y cais; yn (2) pan nad oedd neb ond llymeitwyr cyson a dyfeiswyr y ticieti tin yn, bresenoI. Mie. y ffaith fod cais wedi ei wneyd, ac fod hwnw wedi bod yn aflwyddiannus, yn myned yn mhell i brcfi nad yw fy nghy- hnddiadau, fel y dywed Un o'r pwyllgor, II yo hollol ddisail,' ac nad ydwyf mewn un modd w'tdi priodoli i'r pwyllgor ond yr hyn y maent yn euog 0 hono, ac yr wyf yn credu mai y fflingell yw yr uoig feddyg- iniaetha brawf yn effeitbiol i yra ailany personau hVD. Yebyd;g yw nifer y rbai a garant y fflangell, ac yn wir nid oes un cerydd dros yr amser preswiol yn hyfryd, eithr yo Bohyfryd..Mae lie I gredn fod y fflingell hon wedi bod yn foddion i alw gylw caredigion sobrwydd at y mater; ac vo cvfarfod cyhoeddus a gyphahwyd yn ".It nnft Wener daethant yn llu. phasiwyd mesury "dad gysy I lti ad," a dm ond dan neu dri yn ddigon gwyneb galed i sefyll yn ei erbyn, un 0 ba rai yn flaenor perthynol i'r enwad y mae Un o'r pwyllgor yn aelod 0 hono. Ac yr wyf yo gobeithio I mai yn yi Hall y cynhelu hwynt o hyn allau, ae na symudir hwynt ymaith "ar ryw eithriad fechan ychwaith. Dywed yn mheilach, "fod yr Undeb wedi bod yn nod i fy ymollodiadal1 i, a phe buasai yn fy ngallu, y buaswn wedi ei ladd a'i gladcu ers llawer dydd." Mae yn wir nad oes genyf hwr 0 gydymdeimlad {j,'r Undeb yn ei ffurf a'i sefylifa bresenol, ac na fydd genyf ychwaith- heb iddo yn gyntaf gi el ei oaud ar egwyddouon cyhawnder a phurdeb, ond ni film o'r blaen yn euog 0 wneyd ym osodiad arno, ao nid wyf yn meddwl y buaswn yn ei ladd, er mor gig genyf am y cysylltiadau y mae ynddo ond yr wyf yn sicr 0 hyn, na buaswn byth yn myned i'r dfaffartb u'i gladdu Buaswn yn gadael i'r meirw gladdu eu meitw." Yr wyt yn sicr o hyn, pe buasai y pren Upas gwenwynig hwn wedi ei fwrw i lawr era blynyddoedd, y buasai gwell golwg ar y Rhos tutiwt. tyatyf foesol a chrefyddol nag y sydd yn awr. Nid yw 350 yn gyfryw nifer ag y g.ll ueb ym. Cr ostio ynddo pan feddylir ei fod ya cueljei wneyd i fyny 0 bedair 0 lofeydd sydd cyd- rhyngddynt yn rhifo eu miloedd. Credaf y bydd golwg gwell ar yr Undeb yn fuan wadi i'r dadgysylltiad gymeryd He, » gobeith- iaf y bydd y fechan wedi myned yn fit, a'r wael yn genedl gref," y lienwir ei g< ffran &g arian, ac "aur coeth lawer.Yr eiddoch, I UN O'R RHOS. I

BODEDERN. I MR GOL,—Yn y Genedl am yr wythnos ddiweddaf, y mae boneddwr a eilw ei hun "Etholwr," yn gwneuthur crybwylliad parchus am y gwagder a wnaed gan frenin y dycbryniadaa yn Nghyngor Sirol Mon trwy dori i lawr yn ddirybudd y gwr ag oedd yn Uenwi yn HawD y sedd dros dd ,abart ib,dedern, nid amgen Mr Thomas Owen, Penmynydd, Hefyd, y mae "Etholwr" yn enwi boneddwr i lenwi y sedd wag uchod ar y cynghor yn mhereon Mr Lewis, Dan- Dibio- Yr ydym wedi «ael blynyddoedd lawer 0 adnabyddiaeth 0 Mr Lewis; ac yn ol ein barn ni, nid yw efe wedi profi ei hun yn llai na llon'd y cymeriad y gosodir ef allan gan Etholwr"—y mae yn "ddyn staunch," fel y dywedir. Ond fel Cynghorwr Sirol ni chlywsom fel etholwyr son am dano, hyd nes y gwelwyd llythyr "Etholwt" yn y Oenedl yr wythnos ddiweddaf. Rhyfeddwyd ni with glywed "Etholwr" yn dyweyd fod "cais taer" i gael ei wneuthur ar Mr Lewis i dd'od allan. Pwy all y ceiswyr hyn fed, nis gwyddom. Un peth a wyddom, o'r braidd yn sicr, os gwneir y cais, y gwrthodir ef gan y boneddwr 0 Llanllibio, canye "gvr 0 farn" ydyw, a gwyr efe cystal a neb pwy yw y dyn yn ngolwg y plwyfol- ion. Ie, gallwn ddyweyd ychwaneg, sef ein bod yn credu y bydd efe yn gefnogydd aidd- gar i'r gwr ag y mae yr holl blwyf yn ei alw allan, sef Mr g, Jones, EinioD, cymydog a chyfaill i Mr Lewis. Yo yr etholiad cyntaf, pan yr etholwyd y diweddar seneddwr, nid wyf yn dyweyd dim newydd; mae y ffaith yn hysbys i ni oil, sef fod MrJonea yn sefyil yn ail mewn eymwys- der i'r idiweddar gynghorwr yn nbyb yr etholwyr. A diddadl yw y bnasai efe hedd- yw yn llenwi y "sedd wag," oni bai am hawl- ian a chymwysderau ag oedd yn eiddo y Cyrgborwr Owen, cyffelyb i ba rai ni feddai Deb yn y wlad. Am gymwyederau Mr Jones gwyddom oil am danynt, ni nid eu henwi; y maect 1D caal en gwerthfawrogi genym yn gymdeith- asol, masnachol a gwleidyddol, ciefyddol a phlwyfol. Y mae yn warcheidwa(L er's aaw mlyhedd. Ac er gorfod myned i etholiad ddwywaitb, daeth allan gyda mwyafiif dwbl er sicrhau buddugoliattb. Nid yu ei blwyf ei hun yo unig chwaith y mae ei deilyngdod a'i gymwysderau yn cael eu hanwybyddu; y mae DYN yn d'od i'r golwg pa le bynag y gosodir ef. Yo mwrdd gwarcheidwaid Valley-brenin byrddan Gwynedd Cymrn- etholir ef ar bwyilgorau pwysicaf y bwrdd, megis y pwyllgor ardrethol, te. Y mae ei deilyngdod yn enill cymeradwyaeth pob plaid aI enwad yn ei blwyf a'i bentref ei hUD, Ac os ni ddaw allan, gwn y bydd hyny yn siomedigaeth i'r etholwyr yo gyffredinol, ac yn wrthodiad 0 gais nifer mawr yn yr echol. iad cyntaf, ac o'r piwyfolion yn gyffredinol y waith hon. Bodedern, Ion. 2,1890, HERMAN. I

HARLECH. I Byddaf yn meddwl ambell dro mai ych- ydig iawn yn y hyd o'r tu allan i ni sydd ya gwybod fawr am Harlech, ond yn unig yn ei phertbynas a'r hen d6n fendigedig hono Difyrwch gwyr Harleth." Ond y mae, er hyny, yn lie pwysig mewn amrai ystyriaeth- alul-pwvaig yn rhif ei chapelau, ei phre- gethwyr, ei beirdd, ei llenorion, (fee. lAo fel y mae yn ofidus gorfod dyweyd, pwysig hefyd yn rhif ei thafarndai. Er fod yma lawer o ddirwestwyr selog ac aiddgar, a chyfarfodydd dirwestol yn c?e? eu cynal yn fynych yn y gwahanol gapelau ar y Sab- both, ac yn amlach na hyny, ato y mae He i ofni fod meddwdod yn codi ei ben ac yo eniU nerth yn ein tref, er pob ymdrech a wneir gan garedigion dirwest. Dro yn ol darllenwyd papyr gtlluog a dyddorol ar "Effeitiiiau Alcoho ar y cyfansoddiad dynol" gan Dr R. T. JODes, Penygarth, i gynuileidfa luosog yn nghapel y Weleyaid, a clafwyd amryw eylwadan do ae i bwrpas i'r un cyfeiriad gan y Parchn D. Jones (Dewi Eden), O. Phillips, Mri Daniel Jones, oan Glan Menai, &s. Dylwn ddyweyd fod y Doctor yn cymeryd rhan amlwg gyda'r achos dirwestol yn y lie, a phob amser yn barod i'n gwasanaethn gyda phob achos da. Y mae yn aelod gweithgar 0 bwyllgor Cyn- hadledd Ddirwestol Meitionyddyu aelod o'r Cynghor Sirol, ac at byny yn Rhyddfrydwr i'r earn. Nos Lun terfynwyd eyfres 0 ddarlithiau dyddorol ar hanes Harlech yn gymdeitbasol a chrefyddol am y can' mlynedd diweddaf, gan Mr Robert Davies (Trebor Uech). Yr oedd ein cyfsill yn mdedig 0 ddoniol a difyrus, a rhjddoddfoddlonrwydd llawoi'r oil o'r gwrandawyr. Yr oedd yr ystafell yn orlawn bob tro. Eio baagen mawr ni yn Harlech ydyw cael mwy o ddarlithiau cy- ffelyb yn ystod tymor y giuf, mewn trefn i ddeffroi meddylau ein pobl ieuaicc at y pur a'r dyrchafedig. Dydd Nadolig cynbaliodd y Methodist- iaid en cyfarfod pregethu, pryd y ewasao aethwyd gan y Parchn D. Williams,Lerpwl; a W. R. Jones (Goleufryr.), Caergybi. Caf wyd oedfaon grymus iawn a chynoliiidau raawii m ar hyd yr holl gyfarfod, a mwy t1h.'r ol), arddeliad amlwg yn dilyn y I woin idogaeth.Sibrwd Artre.

PORTHAETHWY. I DyddHuo, o aaen Mr R. D?es. Ar- gl.yd d Rglaw Mon, cyhuddid Job ac Ellen Thowas Mwydriatd, gD Se?t. G Jcnes, Lhngefn). o gardota ar y l?g hi, 18 9 Dedfrydwyd hwy i 14 niwrnod o gMC?.ar gyda llafur caled. i

I LLANRUG. Deallwn fod Mr Rees, o Lanartb Aber- ystwyth, a diweidar aettidIwr yn Ngholeg Normalaidd Bangor, wedi dechreu ar ei waith fel prif-athraw yn ysgoldy y lie hwn ddydd Lion.

QRYDCYMALAU: Y MODD Y GELLTR EI WELLA. &RBRAWF RHAD. Buasai elfenau y cyfan-oddiad dyaol 1a Ilygru yn fnun oni bdi am lywodraetl1 ddwyfol yr egwyddor o fywyd ei hu. an. fel praM f 0 hyn, ediycher aA- lygr edd cyflym y corph mt. w. Hyd yu nod fel y aiae, y mw eifenau y cyLa. foddiadyn darfed ac yn treulio 1 utwn bvwvd I/o boascnt yn diflanu i'r dim, oni bai ..111 y Z \iU fod y corph yn barhaus yn cael ei "d,r{¡dI11 i,«n y bwyd a fwytawn. Y mae y rhan hvyai 0 w, ddiliiou y eoipti- yr elfenau sydd wedi llygru HI) yn wrthodedi —mewn iechyd, yn cael eu ó-.fil1 u'reorr h di w y croen, yn y ffurf 0 suryn, yr hwn ,ydd sy wedi gwyn, diflas, a diarogl. Nid yw y ,.1ry itivu yn ddim mwy na syiwedd haili mate wedi llygrll. Y mae el gstd ra, th yn y coip yn farwol i iechyd, gan eifori pan yu llygru Y1 dwyn afiechyd. Dyma y modd y me<ir cryd- cyma!au, olefydjcrydcymal ni, y gyuiaW .t, ao afiechydon eraill. Y matnt oil yn m, dolu yr un dechreuad, eef Rwenwytnad y gwaed, yr In n sydd yn niweidiol ii«chvd, a'r hyn a iiv yln ir nen a leiheir gin duedd gorphorol y peiaoi yr jmosodir arno. Y mae anwyd sydyn, a achosir drwy liiii cer a gwleb, yn ddiau yn achosi cyd'-ymalau a'r byn eydd,fodd bynag,yn digwydd yw fod y man gatnlesi, o'r ihai y mae o'egnu o tiloedd, -yd4r yn arwain at chwysdyllau y croon allauol, ya can, a'r hyn c3 dd yn rhwvsfo i'r suryn gael eI daflu allan. Al h) n a gymer le wedi hyn yw fod y gwenwyn yn dyfod i'r gwaed. Yn anffodas, hyd yn nod pan agorir y chwyø. dyllau hyn, y mae y drwg wedi oi wneyd, gadewir afiechyd ar ol, yr liwti 1 gyuyada mewn nerth, os na roddir ata.fa arno. Pan y mae yr afiechyd yn dyfod yn etifeddo! y m»e hyn oil yn fwy difrifu'. Drwy ar j.iiad y mater gweawynig yn y cymalau yr achosir crydoymalau. Y mae yn amlwg, ni a dybiem, oddiw.tli jt hyn,a ddywedtvyd, y dylai mnddyainiaetli at y crydcyrnalau, i fod yn effeithiol, feddu ar allu i ddinystrio elfenau gwenwynig yo y gwad, AO fel y gweleom y bydd i f-ter iach lygru os cedwir ef yn hir yn y corph, fel y mae cll', pysgod, a lly»iau yn myned yn ddrwg 08 ce Uv r hwy yn rhy hir, y mae fe ly o'r pwys mwyaf fod mcddyginiaelh i'w chael i daflu ymaith yr elfenau llygredig o'r corph. Y mae y cyfrw effe,t?,iolr?ydd y ?n perthyn yn y graddau helaethaf i Frazer's Sulptl1 r Tablets." Y maent yn iiylanwadu nid y* unig ar y gwenwvn yn y gwaed sydd yn sichoal crydcyrnalau, eni ar yr hyn sydd ya cynyrcbn s0gniadau,-nianwnau, 11 norod, ymdoriadau, 110 afiechyd y croen ac nid yn unig y maent yn taflu allan yr elfenau gwenwynig, eithr turant y gwaed, gan ei ddwyn i iechyd Cj flawn. Ond nid yw en gwertb yn darfod yn y fan yma,gan cu bod ya meddu dylanwad dywunol ar y ehvyedyllau, a glanhaent a chryfhant hwy. Orwy hyn ymlidiant drwy y croen yr hyn .ydd yn niweidiol i iechyd. Cafwyd fod Fraaer's Sulphur Tablets," ar yr arbrawf goreu, y fed" yginiaeth d.iogelaf, sieraf, mwyaf ellbitbiol, Y mae sulphur yn hen feddyginaeth werth- fawr i grydcymalau, er fod ei effeithiau mewn Iban wedi ei gael drwy y du liau o'i ddefnyddio, tra yr oedd ei BrogI, mewn llaeth neu driagl, wedi myned yn erbyn ei ddefuyddiad. Y mae sulphur yn cael ei dd, fnyddio pan driniaetbir achosion o grydcymalau, y gymalwet, &c. Y ir«e y "Tablets" hyn yn rhagori mewn effeithiolrwydd ar yr hyn a gynygiwyd erioed o'r blaen. Y maent hefyd yn ddymuuol i'w i-ysceryd, 8C nid ydyntyn cyuwys dim aydd yn wenwynig. Rhoddir 11 Fraiser's Sulphur Tab- lets" mewn paceii, pris Its lic, drwy'r l!ythyr- dy Is 3c, a gellir eu cael gan y fferyllwyr, mewa ystor ai, a chan werthwyr meddygin- iaeth.-Unig berchenogion, FRAZER & Co., 29, Ludgato Hill, London, E.C y ihai a anfonant SAMPL YN RHAU DRWY'R LLYTHYDY bawb a Ysgrifenant am danyn. Nodwoby Gelled Qymreig a'r Werin.

ABERLLEFENI. DAKLITH. Nos Fawrth traddodwyd- darlith ragorol yn ylle uchod, gin y Parch J. M. Davies, gweinidcg yr Annibynwyr, at Beryglon pobl ieuaiac oddiwrth demtaa- iynau yr oes." Cymerwyd y gada'r gan Mr W. Lewis.

I S, a i I HONORE DE BALZAC. Yr wythnos ddiweddaf ciybwyllais enw Balzac, y nùfelydd FfttJDgig, Ychydig ddyddiauyn oldaeth i'tn Haw lyft yn byeban swllt, ytgrifenedig gan Mr Frederick Wed more, a chyhoeddedig gan Mr Walter ocott, yn dwyn y teitl, 11 L'feof Honoie de Balzic. Hwyraoh mai fel beirniad dramayddol yr academy yr adnabyddir Mr Wedmore orea. Ei biif nodwedd ielysgtifenydd ydyw beidd- j garweb; heb hidio nemawr mewn nndyn byw, myn gael dyweyd ei feddwi oi hun yn ei eiriau ei hnn. I ychydig y Mae Deirniaa- aeth ar berfformiadatt y chwareudai LIun. deinigyn fuddiol; ond byudftf fi, fel un, yn huff 0 ddarlten ertfayglaa Mr Wedmore; inaeiit bob amser yn darawiadol ac yn gycyrchion naeddwl fresh a gwreiddiol. Dechreua Mr Wedmore ei lyfr gyda posod- iad sydd yn rhwyw 0 achusi syndod i r dar- llenydd, Fel hyn "Pa faint 0 bdbl a ddigiaf, pa faint a foddlonaf, os cychwynat trwy ddyweyd nad oes yn mysg ysgrifenwyr y ganrif hon ag sydd wedi cyrbaedd llwydd- iant ac enwogrwydd end pump yo uoig, dylaowad pa rai ellir ei ystyried yn fyth. barbaol-Goethe, Woraswovth, Balzac, Dickens, a Browning Y" Hawyr bach dyna sweeettKi. onide ? Beth am Cariyle, Tenny- son, Herbert Spencer, Darwin, lbaiseray, To:atoi, Victor Hugo, Ibsen, a llu eieill rhy Inosog i'w henwi ? Ond nid fymwnad ydyw ochridros nac yo erbyn Mr W-dmore. Yn unig aylwaf nad 068 dim mwy aucawdd na chlorianu gwir werth awdwyr cydamserol. Mae yn hawso lawer mesut a phwyso Uen- yddiaothpoboesna'roetibresenol. mkeyn rhy agos atom; nisgallwu gauiud teilyng- dod cydmariaethol y gwahanul ysgnfeiiwyr. Camarweiniol yu ami ydyw tystiolaeth poblogrwydd yn mysg cydoswyr. Me mwy o wettbu wedi bod ar weithiau Martin Tupper nac eic;do Robevt Btowrung; bto nid oes ddadl nad oedd yr olaf yn anfesurol fwy dvn na'r cyntaf. Gail gcsudtad Mr Wedmore fod yn gywir neu angbywir: yr oes nesaf, neu yr oes ar ol bono, yn unig biau cyhoeddi dedfryd derfynol. Fe ysgrifenodd Balzac beth wmbreth 0 nofelau, maent bron yn afrifed. N id oedd yn ail i neb fel gweithiwr. Yr oedd ynddo yator ddihysbydd 0 energy. Ar ol ysgrifenu caled am ddeng mlynedd ar hagam, yr ydym yn ei gael yn eyfansoddi Consit) PODe," ac nid oes unrhyw arwydd 0 gwbl yn y gwaith hwnw 0 ball ar ystwythder dychyniyg, nac 0 brinder meddyliae Yr oedd ideas yn bwr. lymio i fewn i'w enaid mawr yn genllif con- cwerus, ac yr oedd gorfod arno roddi myneg iad iddynt. Yr oedd yn ddlno gytansoddiad iach a chryf oi theimlodcl ddim oddi wrth wendid corphorol drwy ystod ei holl oes, hyd nes y daeth y diwedd, pryd y torodd i lawr yn sydyn a hollol. Ac nid yn unig fe ytgcifenockl lawer, ond fe ysgrifenodd ar lawer 0 bethau. Yr oedd cylch ei astudiaeth yn eaug anghyffredin. Mae y rhan fwyaf 0 nofelwyr yn gorfod cyfyogu eu hunain i gylcboedd arbenig. Yr oedd gan Dickens ei gylch, a Tbackeray, a George Eliot. Mae gan Hardy ei gylch ei bun, a George Meredith, a Walter Besant, a Georges Ohnet. Ond am BaJzac-holl ddynoliaeth oedd ei gylch ef. Yr oedd pob creadur 0 ddyn yn rbywle, 0 dan unrhyw amgylchiadau, yn ffynhoneil ddihysbydd 0 ddyddordeb i Balzac. Ei uchelgais mawr ae anwylaf oedd portreada pob dosbartb 0 ddynolryw. Yr ydym yn cael amiywiaath diderfyn bron 0 wahanol gymeriadau yn ei weithiau. Wrth gwrs, yr oedd yn gallu dar- lunion rhai typ" yn fwy hapus a pherffritb nac ereill. Feallai mai y cytneriad yr oedd yn fwyaf hoff o'i baentio oedd y specimen o'r, man of the world a geir yn Paris-dyn wedi drauhtio yn ddyfn 0 felusdra a chwerw- der pechod, wedi cael prcfiad he'aeth 0 bleser a gofid bywyd. Ond nid ydym yn cael yr us nofalydd yn arddangos adnabydd- iaeth mor eang a thrwyadl o'r ddynoliaeth yn gyfiFredinol 3 Balzac. Eto, Ffrancwr oedd i waelorf ei galon. Mae ganddo amryw gymeriadau Germanaidd a Saisnig yn ei nofelau; ond, gydag ambell eitbriad fel Schmucke yn Cousin Pons," nid ydynt yn llwyddianns. Ni fu erioed yn astndio cenhedloedd ereill o ddifiif. Ffraino oadd ei gartref, Paris ei anwylfan. Nid wyf yn dweyd hyn er ei fyehanu, ond yn hytrach i'r gwrthwyneb. Mae yn anmhosibl i ni, bron, ddeall yn wirioneddol nnrhyw genedl ond ein cenedl ein hunain; nis gallwn fyned i mewn i deithi gwabaniaethol eu meddyliau; y cwbl allwn wneyd ydyw nodi y pethau yn mha rai y maent yn wahanol i ni. Os oes eithriad 1 hyn, yr ydym yn ei chael yn Heine. Yr oedd ef gartref, megis, yn Germani a FfraiDc; bo yn byw yn y ddwy wlad am flynyddoedd lawer, ac yr oedd yn deall y tngolion yn drwyadl. Ond nis gallai hyd yn nod Heine wneyd dim o'r Sais; er iddo fod yo Llundain am yabaid, yr oedd y Saeson yn ddirgalwch iddo. U el rheol, rhaid i nofelwyr foddloniar ftbtudio a darlunio eu cydgenedl. Yr oedd Balzic yn deall hyn, ao 0 ganlyniad yn cyfyogu ei bun Ff,ed; ac y mae wedi rhoddi i ni ddarlun 0 fywyd Ffrengig ei oes y fath na roddwyd 0 eiddo unrhyw genedl gan unrbyw pwdwr. Nid yn ddisymwth y cyrhaeddodd lwyid iant. Deffiodd Byron un boreu, a chafodd ei hun yn enwog. Trwy ei adolygiad ar Milton yn yr Edinbufgh Review," daeth Macaulay ar unwaith yn un 0 ysgrifenwyr mwyaf adnabyddus y dydd. Cyn cyhoeddi ei 11 Tribtrarn Shandy nid oedd Sterne ond offririad gwledig dinod; ond ar ol ei gy. hoeddi ntidiodd i fyny i ban pinacl poblog. rwydd. Nid felly Balzac. Dechreuodd ei yifa lenyddol trwy gyfansoddi tragedy, yr on a drodd allan yn fethiant truenus. Yna on am flynyddau yn ysgrifenu ystoiiau byrion o'r dosbarth a adwaenir wrth yr enw penny dreadfkls, a metbiant fu y t-hai hyn hefyd. Ond yn 1830, pon oedd Balzic yn yr unfed flwyddyn ar ddeg ar l ugain o'i oedran, cyboeddodd La Maison du Chat- qui-pelote (yn Gymraeg, rywbeth tebyg i hyn Ty y gath yn chwareu (Jê ), a dyma y gwaith cyntaf o'i eiddo ddaeth a'i enw yn nysbys 0 hyny allan, yr oadd yn un o enwogion Ewrop. Braidd yn ystormus fu bywyd Balzac ar ei hyd. Yr oedd yn ei gyfansoddiiid ddwy 1 elfen anghysur. Yn on petb, yr oedd yn hollol aoalluog i fyw, fel y dywedir, 0 fawn ei inewm. N is gwyddai ddim oil am y gofal a'r cynildeb hytly trwy gymhorth pa rai y mae pobl yn casglu cyf.'etb. Yr oedd yn enill llawer, ond yn gwario mwy. Nid oedd pall ar ei garedigrwydd; yr oedd yn "byw mewn styfe," ac yn troi mewn cymdeithas uehtl. Fel yr anwyl Oliver Goldsmith yn ein gwlad ni, nen y rhyfedd Rousseau yn ei wlad ei hun, yr oedd yn rhaid iddo yn ami ymneillduo 0 ddwndwr tref i weitbio ac i zyoilo. Ond er hyn, byddai bob amser ar adibyn methdaliad, a syrtbiodd ddwywaith dros y dibyn. Fel yr oedd yn dygwydd, yr oedd yn eithriadol gydnabyddus 4'r rhan o'r gyfraith Ceydd yo ymwnevd I bankruptcy laws. Yehydig freuddwydiai yr adeg hono y byddai y wybodaeth 0 unrbyw les personol iddo ef ei bun yn y dyfodol; ond felly y bu. Ychydig 0 lenorion sydd yn Jrhagori mewn trio arian. Yr elfen arall odrjbini yn B,z}c oedd ei hoffder o'r rbyw dêg: ni byddai yn hapus heb fod ganddu dduwies i'w haddolu Tybir iddo arwain bywyd lied foesol ar y cyfan; ar yr un pryd yr oedd bob awser "dairllath dros ei ben" mewn cariad. Byddai bonedd- igesau 0 eithafoedd y wlad, wedi en awyno gan ei nofelau, yn ymohebu Sg ef, a byddai yntau yn Ilytbyru â hwynt am amser maitb. Ni phriododd hyd Mawrtb, 1850, a bu farw yn Awst y flwyddyn hono. C-ifodd liapus- rwydd gyda'i wraig, a cbyfoeth lawer; gresyn na chaweai fyw i'w mwy r) i,au, Mor lunsog ydyw nofelau Bilz 10 fel nad allai Mr Wedmore ymdrin yn feimiadol ag ondjehydig 0 bohydt. Pin, hwyracb, y oad le ':L 'I gwneyd cy?wndefS "Le P?ra Goriot;" tfallfii, hefyd, ei fod yn rheetru Cousin :pons" yn thy uchel. Carasem iddo dd weyd ei fam am "Les Deux FL&eS," ond nid ydyw yn gwneyd. Ar wahan i hyn, tybiwri fod beirniadaeth Mr Wedmore yn cleg Ft chyflawn. Mae ei lyfr yn dfa dar- llentidwy o'i ddechreu i'w ddiwedd. J. O. JONES.

g vkuaftat tot I CYMDEITHAS CYMREIGYDDION I DOLGELLAU.- I Ddvdd Gwener, Mai 17eg, 1B22, cynnal- yi Cyfarfod Blynyddawl y Gymdeithas hon dan Arwydd y Maea-Lywydd Welling- ton. Am dri o'r gloch prydnawa, dauth yr Aelodau idd yr Ystafell, a chimawaaant yn nghyd niewn modd trefnus a pharchus; ac uid ychydig oedd y dauttithion a arlwywyd iddynt yn eu gwledi ragorawl. Mawr oedd dywenydd Sefydlwyr y Gymdeithas, ganfod cynnifer 0 Aelodan cyfrifol wedi ymuno gyda hwyLt yn y fatb achos clodfawr. Ellynedd, nid oedd ond ychydig o rifedi yn cyfarfod mewn un Ystafell, ac y rhan fwyaf o hono yn wAg. Eleni, yr cedd y ddwy Ystafell gysylltiedig wedi eu gwneuthur yn un, yn rhy fach i gynnwys yr holl Aelodau. Ni ddigwyddodd y fath lwyddiant i Gym, reisyddion, mae yn debyg, mewn un wiad yn gyffelyb ag yn Moi, ion y flwydayn aai- weddaf. Mae yn dra hoff genym hysbysu idd y Cymry na ddygwyddodd dim yn anweddaidd nac yn groeB idd eta Rheolan yn yspaid y flwyddyn; ond ddarfod idd y Gyradeithes ateb dyben ei sefydliad mewn modd anrhydpddus. Wedi ciniawa rbodd.. wyd allan y Llwnc Destynau canlynol gan y Llywydd, y rhai a gyfansoddwyd oil gan G. Cawrdaf, Bardd y Gymdeithas, yn Englynion, ac a fynegwyd ganddo yn y lie YR EGLWYS AC Y BRENIN. Breiniol i Eglwys a Bfenin-yn wych Rhown iechyd cyffredin; Am fwynhad pob ryw ) id rin Mawl oeaawl, fel melas-win. OES Y BYD IIID YB IAITH GYMRAEG. I Oes y Byd hyfryd i'n Hiaith,- holl fawr- A'i Ilafuo yn berff&ith; [ion Ei moiiant fo mwy milwaitb, Na tyfod goror mor maith. Y FAM-OYMDKITHAS YN NGHABEDYDD. I'n doethaidd Fara-Gymdeithas r-ei 1 Gaerludd sy'n urddus; [gwawr J&n Boed iddi mewn byd addasl Hir fwyiihau ei breintiau bras. YR HOLL OYMDEITHASAU CYMROAWL. Boed cariad, cydiad mwyn cu,-Hesin Cymdeithasau Cymru; Gwyneb pob Braiut fo'n gwenu Uwch ben gwyf Ilawen au llu. CYHOEDDIADAU CYLCHYNAWL CYMREIG. I ddedwydd Gyhoeddiadau,-o amrvw Gymidaidd dueddan, Bo'n rhwydd bob llwydd i wellhau, A chedyrn lewyrchiadau, COLEDDWYR YR IAITH G I MRAIG. I I lwyddo enwogion Gcgleddwyr-Iaith Y Brython, dan awyr; < Duw gwyn a gadwo'r gwyr.. A'a llin yn iesin deyrnaswyr. ADRODDWYD YR KNGLYGION CANLYNOL GAN I Y RHAGLYWYDD. Gymdeithas arddas i Feirddion-godwyd, I gadw eu harferion; I gynnal yn mro Gwnion, Fwyn araith ein hen iaith hon. Eisteddfod hynod yw hi !-Tra Rwiwlwys! Trigolion y GELLI I Tieuddied gwir addysg trwyddi, Mal gwawl wythnosawl i ni. draeth gwyboda^tb Abofciol,-daliwn Yn deuln rhinweddol: Yn enwog oil yn unol, Heb aflan wAg ffwdan ffol. Iaith Gomer hoywber o byd,-Areithied Gwr ethol yn hyfryd Hyfawl i Feirdd yw hefyd, Gan awen yn ben iaith byd. Boed i Frython non yn llu,—Urddasawl Heirdd Weision drwy GymrD; Un bwriad mewn cariad co, Lwydd idd eihamgeleddu. Boed Beirdd OJy-g, a gwýr lI'g a lIen-i A gwylied yr Awen; [goledd, Rhag difili, a gwawdio gWêD, Hyddysg BarddoDiaeth addien. Tra bydd haul didraul ar dro,—a seren, Yo siriol ddysgleirio, Ein hiaith hardd, tra bardd mewn bro, Hoff synwyr, gaiff ei seinio. J. A. OWEN. Wedi areithio yn dra hyawdl ar ddyben- ion a buddioldeb y Gymdeithas, ymadawodd yr Aelodau oc yr Ystafell mewn amser pryd- lawn beb fod yn euogo lythineb na meddw. dod, fal y gweddai i GristionogioB, yn llawn sarch a chariad tu ag at eu gilydd. Gall y Fara-Gymdeithas yn Nghaerludd fod yn dra hyderus yn hyn. Na bu iddi erioed blant blwvdd, mewn un lie, yn well ea trefn nac yn Nolgellan. Ail etholwyd y Swyddogion hyn am y flwyddyn gaolyool:- LEWIS HUMPHREYS, Llywydd. J. A. OWEN, Rhag-Lywydd. LEWIS ROBERTS, Trysorydd. LEWIS PUOU, Cofiedydd. GWILYM CAWRDAr, Bardd. Urddwyd y Parchedig Cadwaladr Jones,' yn Arch Dderwydd idd y GymJeithia.

LLANFECHELL. I CYFLWYNO ANRHSG.—NOB Fercher, yr wythnos o'r blaen, cynhaliwyd cyfarfod yn addoldy y Methodistiaid, Llanfechell, 0 dan Ivwyddiaeth y Parch Robert Edwards, Ty Capel,yn arwain, pryd y cyflwynwyd aorheg o oriawr aur a ehadwen aur ysblenydd i Mr Llewelyn Jones, i gydoabod y gwasanaeth gwpirthfawr y mae wedi ei woeyd yn nglyn 1 cherddoriaeth yn Llanfechell, Gareglefo, a'r lleoedd cylchynol. Tanysgrifiwjd tuag atyr anrheg gan gyfeillion caredig y lleoedd y bo yn llafurio gyda r cann, a chymerwyd rb". flaeallaw yn y Bymadiad gan Mr J. Roberts, Shop, Mynydd Mecbell, a'r hedd- geidwad Mr Hugh Williams, a gwasanaeth- wyd fel ysgrifenydd gan Mr R. Edwards. Cymerwyd rhan yn y cyfarfod gan y Parch J. 8. Evans, Cemae9: Mri W. Roberts, J. R.,Hughes (Mechellydd Mon), Coeden; vaD Williams, Tynewydd; ac H. Williams, Rhyd Ddafydd; yr oil 0 ba rai a siaradent yn uchel iawn am Mr Jones, ac am y gwas- anaeth gwerthfawr y mae wedi wneyd ya y cysylltiad yma. Yr oedd yr addoldy yn orlawn ar yr amgylcbiad, a diolehodd Mr Jones yn gynhes i'r cyfeillion am eu teimladan datuagato.

TLODION LLANGYSTEN\N A'U HELUSENAU. SYR,—Caniatewch i mi hysbysu eich go- hebydd "Cysteoyn Fawr," mai cyfran 0 ddegwm plwyf COllwy a adawyd gan Lewis Owen i dlodion y plwyf hwnw a phlwyn Llandudno, rEglwys yn Rhos, a Llargys- tenyn. Y swm a dderbyniwyd yn y plwyf hwn y mis diwedduf oedd 9p 6s lie. Der- byniwyd hefyd 7p 0 ardreth am Deunant, sef y tydjyn a roddwyd i'r tlodion gan y rheithor diweddaf-y Parch Edward Ro- berts. Fe raowyd y cyfanswm rhwng y tlodion fel arfer. Y rtieswm pabam y mae cyfran pob un gymaiDtyn llai nag oedd flwyddyn ynoi yw hyn, fod nifer y derbynwyr yn cynydda, a'r degwm wedi gostwng dros chwe' swllt yn y bunt yn ystod y deog mlynedd di- weddaf. Gyda golwg ar y swllt yr wythnos i bryan bara, fe wrthodedd perchenog y tir ei dalu tua phedair b'ynedd yn ol, a barnwyd y buasai y draul o'i orfodi yn llawer mwy na gwerth y swllt wythnosol. Os carai eich gobebydd weled manylion y patbau uchod, y mae iddo r08-8W i alw arnaf, a bydd yn llawenydd genyf eu dangoa iddo.—Yr eiddoch, <fcc., WM. DAVIES, I- Rheithor Llangystenyn. Ionawr 2il, 1890.

AT Y PARCH KEINION THOMAS, LLANFAIRFECHAN. SYR,—Yn eich beirniadaeth ar y "Pedwar Penili ar unihyw destyn heb fod mewn cystadleuseth o'r blaen," yn nghylchwyl leDyrtdol Cymry Birmingham, y Nadolig, dywedasoch am an cyfuusoddiad a ddaetb i'ch Haw, y ey erpoh eich llw mai cyfieith- iad ydoedd. SyHaenRsoch eich cyhuddiad ar y llinellau au-Nghymreigaidd" can- lynol:- A gwneyd, ar godiad Ilaw, 'R ceffylau'n gamrau i gyd." Yr hyn a ddeisyfaf wybod genych ydyw, pa beth sydd yn an-Nghymteiqaidd yn y llinellau. I mi ymddangosant mor Gym. reig a bara a chaws." Gan ddarfod i chwi mewn modd diseremoni daBu y penillion allan o'r gystadleuaeth, gan gymeryd eich llw eu bod yn gyfieithiad, hwyrach eich bod yn barod i woeyd tegwch i'r ymgeisydd trwy ei hysbysu pa le y gall weled y gwreidd- iol. Ymddengys eich bod yn ystyried yn deg daflu y cyfaosoddiad :o'r gystadleuaeth am eich bod yo iybit ac yn barod i gymeryd eich llw ea bod ya gyfleithiad, heb ddwyn dim mwy 0 brufion i ategu y cyhuddiad na bod dwy linell yn ol eich barn chwi yn an Nghymreigaidd 1" "Eglurhad golen ar hyn."— Yr eiddoch, heb adigter, OMNIBUS DRIVER.

Y GYSTADLEUAETH GORAWL YN Y ROTUNDA HALL, LERPWL, RHAGFYR 26AIN, 1889. AT YR YSGRIFENYDDION. I FONEDDIQION,—A fyddwch chwi mor garedig eg ateb, trwy gyfrwng y Genedl Gym) tig, y gofyniadau canlynol1. Ai onid yo ol trefniant Novello yr oedd y corau i ganu y darn cystadleuol i 2, Os felly, pMam y caniatawyd i rai o'r corau roddi datganiadau nad oeddynt 0 gwbl yn nnol i'r trefoiant hwnw ?—Yr eiddoch, JOHN EVANS. 7, Grey-street, Opershaw, Manchester.

BETHESDA. CYFARFOD RHYDDFRYDIG.—Nos Lun, yn Yagal y Cefnfaes, cawsom y pleser 0 wran- daw ar Dr E. Pan Jones yn areithio ar ei hoff bWDC "Y ddaear i'r Bob! Yn absen- olieb y llywydd, y Cynghorwr G. Brymer, 11 hwa a luddiwyd oherwydd rheswm da, CJ- merwyd y gadaii gan y Parch D. d&M B.A. Da genym alia dyweyd ein bod wecit cael araeth gan Dr Pan Jones deilwng ohoao ei hun ac o'r pwno. Mawr ganmolid yr areithiwr am ddyfod a chwe stiwn moi deilwng gerbron. Pasiwyd y pendeifyniad canlynol, ar gyaygiad Mr O. Hughes, ysgol- feistr, Treffynnon: I, Wrth weled cyfiwt isel amaethwyr y wlad, a chynif-ir 0 bobl allan 0 waith yn y trefi a'r gwelthfaoedd, y mae y cyfarfod hwn yn barnu nad ellir pen- derfynu cwestiwn y tir ya foddhaol ond drwy ei ddwyo 0 dan reolaeth y bob!, ac ya galw ar y Ssoedd i'w gwneyd yn bosibl i bob dyn fyddo yn dewis i gael tyddyn bychan i fyw arno ar yr egwjddor' y ddaear i'r bobl,' a bod y penderfyoiad hwn i'w anfoa i'n baelodauSeneddol." Gwnaeth Mr Hughes sylwadau pwrpasol ar gyowys y pauderfyn- iad. Er fod y cynygydd yn byw yn Tre. ffyoon, un 0 blant Bethesda ydyw. Eiliwyd gan Mr Peter Roberts, a phasiwyd ef yn unfrydol. Ar gynygiad Mr H. H. Davies, ac 6,liatl Mr Ellis Jones, pasiwyd pleidlaia o ddiolchgarwch i'r Dr am ei araeth alluog ac addysgiad 1 ar gwestiwn mor amserol a phwysig. Gwnaed casgliad yn y cyfarfod at ?hwyeig; CymdeithM y diae?r i'r bobl" Gobeithio y bydd llawer yn ymuno 4'r gym- deithas, Cafwyd cyfarfod llwyddianns ya mhob ystyr, yr oedd yr ystafell eang yo orlawn o wiandawyr astud. CYNGERDDBLYNYDDOL ME R. S. HurGHmf4 R.A.M.—Dyma drydydd cyngherdi Mr Hughes, yr hwn a gynhaliwyd nos Fawrth yn ngbapel Bethesda. Cymerwyd rhan ynddo gan y caolyool :-Alweioydd, Parch D. Adams; Mri R S. Hughes, W. Rowlands, Tenorydd y Rryniau, Tenorydd Infryn, Mr D. Gordon Williams, cor meibion Llanberis, Cafwyd cyngherdd rbagorol, cynulliad da, a chanu swynol dros ben. CYFARFOD DIRWESTOL.—Yn nghapel Salem, nos Fercber, y Parch D. Adams yn llywydd, cynbiliwyd y cyfarfod uchod, pryd y traddododd Dr Rowlands, Llanaelhaiarn, ei ddarlith ar yr Alcohol a'r corph dynol." Cawd darlith ragorol ar noswaith fanteisioli ymuno a'r achos dirwestol, sef y dydd cyntaf o'r flwyddyn newydd. Y GYMDEITHAS DDADLKUOL—Nta Ian., yn YsgGl y Cefnfaes, cynhaliwyd cyfarfoi gohiriedig y Sonedd Gymreig, i gymeryd i StyriaL th, adranan y mesur 0 Lywodraeth Gartrefol i Gymrn. Cymerwyd y gadair gan y llywydd, y Cyughorwr Mr W. J. Parry. Safai y Cynghorwr G. Brymer fel Parry. Safai y MrG. Roberts, High stfeet, I i f weinidog, a M Mweinydd yr Withblaid. Cymerw1 rban yn v gwahanol ddadleuon gan Md Iwan 'Jenkyn, Mr Robert Roberts, Water- street; Parchn D. Adams, J. Jones, Back; Mci J. C. Roberts, J. T Pariy D. TrebortYl Jones, T. R. Jones, J. Owen, Barber, J. ff., Jones, H. H. Davies, Deiniol Fychan, O. Owen, 0. Hughes, Gerlan, Jeremiah Thomas, ac eraill. Ni wnawd ond ychydig gycydd noa lau, a bu raid goLirio y ty byl, nos Wener. Dechreu wyd ar y gwaith a ddifrif 008 Wener, a bu-yd yn llwyddianns i basio y mesur; ond nid cyn i amryw welliactau pur Radicalaidd gymeryd lit ynddo. Gall wn ddyweyd fod yr holl ynu wnoyd å'r mesur wedi bod yo ddyddorol iawn. Gwnaeth y "adeirydd medrua et waith yn rhagorol mewn cadw trefn, Sus, Cawn un Ssoedd eto cyo diwedd y tymhor: erbyn hyny, bydd yr aelodau wedi cael Ilawer 0 ymarferiad.—Bydd Dr Williawm6 Bryomeurii;, vn traddodi anerchiad i'r gym- deithas nos 1\u nesaf ar "Y peryglon i iechyd chwarelwr." Diau genym y bydd yo anerchiad gwerth i bob chwarelwr fi glywed j felly deuer yno.—fjohtlyM,