Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
22 erthygl ar y dudalen hon
I NEWfDD-DEB .COFADEIL-i ADor.…
I NEWfDD-DEB COFADEIL- i ADor. 1 Mae'r Lyn a ganlyn yn rh?ydd gyReithia i o lythyr a ymdd?ngosodd mewn newydd J. iadur Sd8nig o'r enw Lowe8tolt ?OMftM? a m yr 2hiu 0 Ragfyr, 1889, i'r hwn bapyr y m M c?luhiediadheiaethynUandain a,'r cyn ¡Y-:1 dogaethau Y mae bedd Miss Miller, yr hon a fu farw Gorphenaf diweddaf 'now fdd ei orphen. Mae'n gymysgedig 0 wyth '?, rti^rs wedi eu cysyUtu efo coping oddeutu t) K)ed- fedd 0 rweb beb unthyw waith haia rn 0 gwbl ac yn can am yr area 0 fedd iwbl. j Mae y cerig c farmor sir Fon wedi d mebyn polish clws iawn, 0 ddetnydd tra pha rfcaus, :1) ac yn arddangos liiwiau tlysion e 00b tywydd, tra y mae y panels cabole fug yn datguddio'n darawiadol ystaeniau gw n/chioc y gareg. Tu fewn i'r a ea y mae ar ffurf tarian (nhieid) (tair modfedd 0 <drweb-) yn gorwedd, ar wely 0 concrete; ar ? f -slab y mae argrnph ac arwyddiuniau pri edol. W mae y bedd hwn yn gwahaniaetnu,, ar gyfrif defnyddiau a cbynliuniad oddiwrt' 1 bobpeth a welsom yn y pethau hyn. Cyfl iwnwyd y gwaith gan Hugh Jones and Co. Gbernar- fcn, ac y mae yn waith sylwede Sol vtkra medrus."
Cotofn g lir.
Cotofn g lir. Dyma i chwi engreiphtian i ddangos y gofal a gymer ein tir-feddiannwyr mawrion na bo eu castelli costus yn cael eu trotho Iwm rhesymol, a thrwy hyny drymhan baich y gweithiwr tlawd yn ei dy bach ef. Cost- iodd pob un o'r castelli caniynol 0 it, 001P i 200,000p yr uni, ond nid ydynt yn cael eu goaod allao ar lyfrau y dreth ond fel y eaDlyn Floor (Due Roxburgh) 350 Drumlanrig (Due Buccleueb) 300 Taymouth (Marquis Breadal- bam 300 Cubyean (Marquis Ailsa) 150 Ai cyfiawn hyn ? Os mai e, yna yo sicr anghyfiawn iawn yw trethu ty gweithiwr a gostiodd iddo 120p yn ol 6p 108 8e; ac yo ami iawn yn uwch na hyn. Atebai ddibeo da pe caem gyfrif 0 bob cymydogaeth am y trethiad a osodir ar gattren tirfeddianwyr Gogledd Cymru. Pwy a ymgymera ig an- fon hyn i ni 0 bob cymydogaeth ? Bydd 0 werth mawr cael rheatr gyflawn ohonynt i'w cyhoeddi gyda'u gilydd yn y Genedl. Mae ein tirfeddianwyr wedi cyfoethogi yn fawr trwy gael prisiau afresymol uchel oddi- wrth y tiroedd a werthwyd ganddynt i gwm; nioedd rheilffyrdd. Dywedir eu bod wedi derbyn yn y ffordd yma drcs 50,000,000p uwchlaw gwerth gwirioneddol y tir a werth- wyd ganddynt. Mae hyn yoddo ei hun yn tlodi y cwmnioedd, a thrwyddynt y cyhoedd sydd yn gerfod taln am gludiad i'r cwmni- oedd. Ond nid yw enill y tirfeddiannwyr yn fljfyllarhyn yn unig, ond yn ycLwane^ol ato mae eu tiroedd, sydd heb eu gweithio, trwy ddygiad y rheilffyrdd i fod yn fanteisiol iddynt, wedi codi mwy na 150,000,000p mewn gwerth Arbedir hwy hafyd yn fawr yn y trethi trwy ysymiau mawr a delir yn Ileal gaa "gwmniaa y rheilffyrdd. Dylasai yr enill mawr yma fod yn eiddo y cyhoedd, -y Llywodraetb,—ac nid y tirfeddiannwr. Mae gwir angen am ddiwygiad mawr yn boll ddeddfau tir ein gwlad. Er gweled pa mor bell y mae ein dau Dy 0 Barliament yn dwyn perthynas i'r tir, ac felly yn ofalus i gadw pethau fel y maent, ac nidfel y dylent fod, nid annyddorol yn ddiau geoym fydd y ffigyk-au cauiyuol,- Jdae 5A5 o aelodau y Ty Uwchaf-Ty yr .Arnlwyddi—yn dal 16,312,129 aceri o dir, y rhai sydd yn dwyn iddynt 0 arclreth blyn- ,yddol y-swm mawr o £12,BJ8,604. Mae aelodau y Ty Isaf—Ty y Cyffredin—) yn dal l,0€3,823 0 aceri 0 dir, oddiwrth y thai y derbyniant yn flynyddol 0 ardreth 1,238,587?; lie maett yn aerod, ae yn disgwyl: d'od i feddiant 0 2.34,580 aoeri ;;n ychwan- eg, y rhai a ddug iddynt 0 ardrethi blyn- yddol 3,410,690p. Gwelir gan hyny mai gobaith gwan sydd am ddiwygiad tirol o'r natur a ddylid ael tra y bydd pethau fel y I maent.
ROCHDALE.I
ROCHDALE. I Cynbaliwjd td parti aebyfarfod llenyddol yn nglyn A'T-Ysgoi Sabboihol Gymreig yn y its nceod ddydd Sadwra Gofalwyd aai drefniadan y prydnawn, & gwasanaethwyd wrth y byrddan gan Mrs Farry, Mrs Hum- phreys, Portlund street; Mrs Humphreys, Moss Lodge; Misses Ellen Janes, Elizabeth Or ffiihs, Elizabeth Owen, Margaret Pughe, Maggie Williams, ,M. J. Lloyd, Ellen Wil- liams, a Laura A. Morris. Llywyddwyd yn Hgbyfarfod yr hwyr gAn y PareL E. Hum- phieys. Cymervyd tkan yn y cyfarfod gan anaryw dalentaa UeoJ. Cawsam cyfarfed bud&ot a difyrus. a cbaMt elw Ued dda, yr hwn aydd i fyaed tuag at y "aa!e of work" sydd iV chynal ddecbren Mai nesaf, erdilen y 250p dvled sydd yn arcs ar y capel. IDY- laaem fod wedi aofon adroddiad 0 hanos cyngberdd a gynhaliwyd yn ddiweddar yn y ,:iefiw budd y capel Cymreig, oddi wrth ba un V caiwyd 30p 0 elw clir. Da iawn gauym ddyVeyd fod )x Y«oi Sola gwedd Jewyrcbus arni.
IDYBLU Y RHODD I GOLEQ I -ANNIBVNOL…
I DYBLU Y RHODD I GOLEQ ANNIBVNOL BANGOR. Cynhaliwyd cyfarfod hacer blynyddol pwyllgor gweithiol y coleg nchod ddydd Iau, o dan lywyddiaeth y Dr Herber Evans. Datganwyd Uawenydd miwr pan yr hys- bysodd Dr Evans fod y foceddiges ag oedd, drwy gyfaill, wedi amlygu ti bwriad i roi mil 0 bunnau i drysorfa y coleg, yn awr wedi penderfycu dyblu y rhodd.
IYK ANWYDWST. I
YK ANWYDWST. Ymddengys fod un neu ddau 0 Q/kooion I gwirioneddol o'r anwydwst yn LlynlMiiad, J Y mae Mr Arthur H. Holme, C.C. ye gwbl argyhoeddedig ei fod yn dioddef 0 dano. Y I mae achos Itafurwr, a drinir gan feddygon y Royal Southern Hospital, yn gwella yn foddhaol. Nid oes yr un achos arall -e'r fath yn yr ysbyttai, mor belled ag y gwyddys. HysbyKir o Mattft, ddydd Ian, fodhaint yr anwydwst yo ymledu, ae fod rhai wedi f marw ohona A'r un dydd daw hanes fod yr haint yn ymgynddciriogi yn yr Almaen, yn enwodig yn ilessa a Thuritgia. Y mae j yr hoil yegol on yn Giessen, Friedbarg, a I Mayenco wedi eu can. Yn Vienna y mae li-ibad 0 saith y eint yn yr achosvon, am yr wythms olaf yn lonawr. I
UNDE3 BANGOR A BEAU-I MA.RIS,
UNDE3 BANGOR A BEAU- I MA.RIS, Cynhaliwyd cyfarfod pythefnosol gwarch- eidwaid yr undeO uchod, ddydd Gwener, Mr Hugh Thomas yn y gadair.—Galwyd Mr Williams (Goetre), gerbron y bwrdd i roddi rheswm paham na buasai yn gorphen y gwaith ag nedd ef fel contractor, wedi ym- gymeryd fig ef yu y tlotty. Wedi cael eglurhad, gorchymynwyd iddo gario y gwaith allan i'w derfyciad o fewn tri diwrnod, neu y cyflawnid ef gan y bwrdd, a gorfodid i Mr Williams ddwyn y drani.- Talwyd dioich<arweh i Mr Davies (Tre- bortb), M)M8S Davies (Bangor), a Miss Scott (Nursing Iustitute), am anrhegion a anfon- asant i ddeiliaid y tlotty ar ddechreu y flwyddyn; ac ir gynygiad Mr Owen Owen (Braint), gorchyraynwyd rhoddi llaeth enwyn i'r deiliaid gyda'u einio.-Yo mhlith petbau ereill yr apeliodd y meistr (Mr T. R. Jones) am daaynt i'r tt ydoedd dag pwys 0 ymenyn. Teimlai y eadeirydd fod hwn yn 8wm pur fawr, ac yn fwy nag arferol, gan mai wyth bwysyr arferai fod. Eglurodd y .meistr oas gwyddai ef sut yr oedd eymaint o ymenyn yn cael ei ddetnyddio, ond yr oedd yn ff .itb fod hyny vn cymeryd lie. Gorfod- wyd ef a'i wraig i fyw at ymenyn pot gyda dan 4>ryd bob dydd yr wythnos hono er mwyn i'r swyddogion ereill Mel path fires. Dywedodd y cadeirydd a Mr Brymer nad -oedd bwyta ymenyn potya Uawer o orthrwm, ac fod eu teuluoedd hwy yn gwneyd hyny bob wythaoa. Aeth un gwarcheidw&d mor bell a cby/iyg fod ymenyn pot i gael ei gyienwi i'r tlotty yn y dyfodol yn lie ym- eoyo ffres; ond btwnei ereill y buasai hycy yn gwbl annheg a'r swyddogion, y rhai & gawcant ar ddeall amser eu penodiad, en bod i gael ymenyn free. Cytunwyd i adael petban megys Eg yr oeddynt yn y deohreu. — HysByewyd mai y nifer yn y ty ydoedd 94, ac fod 37 0 grwydriaid wedi eu cynotth- wyo yn yntod y pymthegnos, yn ystod yr hwn amMr hefyd yr oedd 387p 17s 100 wedi ei data mown ^vnorthwy allanol.
[No title]
1 £1,000 WILL BE aivnn to any one tiod A II Sunlight Soap" to be*adttfterated,W to con talo PJ iPjuiou obeaknto
fstrsonoi a Cljjiffrcliiticil.…
fstrsonoi a Cljjiffrcliiticil. j Dyvredir mai ysg: lor sil ydyw Ymer- awdwr Rwesia ybgi'fuoa law bachgeu, a bydd ei gyfausodd: .dau yn llawn o wallau gramadegfi tc orgraphyddo!. Dydd Gwtnek diirfn i Ardalydd Mon rann swm o lo lhwng tlodiou Amlweh, yn annibycol ar wleidyddiaeth ua chrefydd Dywed Mr Parneil miii ffug ydyw y llythyr-ayagrifenwyd ya ei enw ef at'Fwrdd QwarcheiAwaid Eunia mewn cysylltifd a chynghawe y Cadben O'Shea. Amlygsdd :Mr Gladstone, yo nghioiaw rhent Pe*urli<gh ei fod ef yu wrtnwynebol i'r gyfandrefD 0 genedlaetholi y tir, so nis gallai weled y byddai y Llywodraeth-yn dir- feiatr da. Darfa i rai o feddygon Paris roddi cyfar- wyddyd i'r pe, rwyl fod gwirodydd cicohol- aidd cynfaes yn efFeithiol mewn aohos 0 anwydwst i w rtbweithio yr afiechjd. Y canlyniad fa i 500 o bersooao gael eu cy- meryd i fyoy ai n feddwi. D¥dd,Gwener' bn Dr Dollinger; y du w a ei winydd P?hyd.iot enwog, farw yn ei brwwylfod yn ? Munich, yn 91 mlwydd oed. Yr anwydwst a fu yn achoe o'i farwol- aeth. Y mae Pwlpud Cyntu am y mis hwn ya cynwys, yn uhlitl i pethau dyddoro! ereill, bregeth gan y Dr Herber Evans, ac am ei rhagoriaath, digoi yw dyweyd ei bod yn deilwog t- i hawi Iwr talentug a .phoblog- aidd. Y mae gsrohymj 'n wedi ei anfon ailan fod yr holl arian a fath wyd cyn esgyniady fren- nines i'r otsedd i g ael en talu i r banciaa cyn ar y lOfed o Chwefror. Bydd yr arian a delir i mewn ar ol y dyddiad hwn yn agored i ostyngif td oherwydd sslliant pwygau. Yn yebwasegol at weddio am y dad- gysylitiaa lyn, yalod yr wythooe w«d_dlan, ymddengys fod rhai' wedi gwneyd adtcriad ymddengya fo rI aaE, l "l0 is, g, y. d.t 'yn iI- lechyd Mr T. E. Ellis, A.S, yn daatyni weddio ar ei ran, a* c y mae geoym.9 i gasglu eu bod. wodi cael ea gwraeaw. Hyderwn y gwracde\ lVir ar ran yr afhos blaenaf D noowyd hify, t Yn ei gy!cbgxavrl, sew dd-Beviow of Reviews—yggrifena Mn Stead erthygl feirniadolar Mr Stanley, yn mha un y geiw ef yn "fachgen y ilot ty Cymreig, ac y dywed ei fod yn deall iait h ei tam yn dda, er nas gall ei marekd 111 rh\ ndd. O uyncro dywei ei fod yn dra dil Vffro ae hnnae- feddianol. Mae Mr St-Jad yn gyasil myr weaol i Mr Stanley, adelly mewn setyUfa wybod beth y mae yn ei ysgrifent yn t: gylch. Hyabyswyd ya ngbifarfW blysyddol Cymdeithas Doriaidd Sir llaernarfoo, A gynhaliwyd yn Ngbaernat I- ddydd Sadwrn, fod yr Aarbydeddns E. Douglas Pennant yo dymnoo tynu ei yniseisiaetojyn ol 0 Ranba/th Arfon fel .gwrth wynebydd i Mr Sathbone, A &, .gan ei fod >•» awyd-dns i Iwyr ymroddiad i'w -Idy?Wswyddau milwrol. Diau ei fod wed^gwne yd pender: fyniad pur ddoetb, can ei bod yn amlwg i fod fey yn ei elfen gyda, milw nafth Re 1 chyda gwleidyddiaetii, ac mewtr gwet gobaith i eniU boddugoliaeth ar .taes y ^waed. o £ -g ar y maes gwleidyddol. i (Qwnaca hysbysiad ptrjtig araH yn yt un cyfatfod.vyt hwn sydd yn eicr 0 ro(idi ayn fwynhad ik, Toriaid ebud a difyrwoh i'r Rhjddfrydwyr, sef yr hyebysiad a wnaeth yr vegrifenyid, Mr George Owen, it perwyl fod enillion,y blaid Doriaidd yj1 j kysoedd cofrestfol diweddaf yn 201 yn tifion,.J03 yn ArfoD, a 208 yt y bwrdeisdrefi. Come down, Mr Oweo: yoar jokes are too far feijhed. Mark off the fiwt and last fitm" in 3ach item, and you wl be nearer tae sai«. 1 Nodwr" a diywed Adrodiir ysH-i dda am ddan flaeni-r, 0 dueddiadaa a tbym- aerau gwabaoc), nn yn Geidwadwr A r llail yn Rhyddfrydwr. Xr oedd blaenor Khif 1 wodi bod yn y Cyfurfed Misol,—fel J foae r hanes yn myn'd,-ac yr adrodd yn Y sentt yr hyn oadd wedi cymeryd He yuo. Gan ei ef wedi cymeryd rban yny c ar 3 1 YF OM" rhaid iddo ddweyd gair &m dano 61 bun. Daeth jrao gynygiad yn plaen," naedfla1, a theiovlwn fod yn rhaid i mi ei wrtb- ?ycebu C)Dyg:aiB w?tunt amp, ae fe'i pMiwyd. Felly bydd ein Cyfarfo? Miso) yn myced yn mlaen at broad gauge trdDladarth Fet hed iRtaidd." Ar ef ol cod odd blaenor Rbif 2. Y <thw yn 'on am l>road !u biqcte y gwelais i chwi efloed.1í bicycle y gwelftis i chwi Haner can' nilynedd i ddydd Gwener diw- eddaf y stfydlwyd y llythyrnodaa ceiniog. "Saut Adrian" ydyw enw llyfr newydd ag y mae Mr Lewis Morris yn brysur gydag af yr wythnosau hyn. Cwyna y Tad Hyde, offeiriad Pabaidd yn Nghaerdydd, yr hwn sydd ya aBtudio y Gyrtiraeg, am nad oea yr un gramadeg na geiriadur safouol yn yr iaith. Dywedir fod 772 o biwyfi yn Nghymru tinct oes yr un ddimai yn myned 0 honynt oddiwrth Eglwyswyr tuag at genhaslaethau traroor. Tebygol eu bod yn methu d'od i ben i fwydo a dilladu diegyblion y torthau. Dywedir fod R. 0., gynt 0 Fotbesda, wedi trfiddodi ei ddarlith ar Griffith Joaea, Tre rgarth," 106 o weithiau yn America. Hysbysa gnhebydd o Bucharest fod Brerihines R umania yn ysgrifenu Tag chwedl rauantus, pa un a leola yn Ngfcymru. D ttana Mr Bamford Hesketh, 0 Gastell (Iwrych, Aberg.fe, ei barodrwydd i droi lOp y cant yn ol yn ardrethotdd ei denant- laid. Yn ol ei g>>redigrwydd arferol, y mae Iarll Powya uuwaith cto wedi caniatau lOp y cant 0 nstytgiad yn ardiethoedd ei denant- iaid amaethyddol yu Maldwyn a'r Am- wythig. Y man gweithwyr glofeydd Acton a Rhos- ddu, Gwrecxaui, wedi airdygu eu parod- rwydd i gyfrauu y swm 0 50 gini ya flyn. yddol tUflg ut gronfeydd clafdy y dref grybwyile ig. Dadleaa y Truth mai yo duthlu ei 81ain dydd genedigaeth yr oedd Mr Gladstone y 29 o U.igfyr diweddaf, lie nid ei 80ain, gan iddo Cfld ei eni Rhagfyr 29, 1809. Dath- lodd ddydd cyntaf ei enedigaeth y diwrnod yKf-wyd ef, a'r ail tiwyddyn i t diwrriod hwnw, ac folly yn mlaen. Tebygul mai Mr Frederick Daviee, Fern dale, fydd yr ymgeisydd Rhyddfrydol am gynrychiolaeth IIwydd Faesyfed yn yr ethol- iad nesuf. —— Rhoddodd Due Westmioster 25'y cant yn ol 0 ardretboedd ei denatitiaid Cymreig; a darfu i Arglwydd Mostyn, Iarll Dinbych, a Syr George Bayley, Barwnig, ddychwelyd 10 y cant o'a degymau. Darfu swyddog peithynol i Gymdeithas Adeiiadu Caerdydd vspeilio y gymdeithas 0 8500p; ond gwneir yr arian i fyny gan yr ysgrif -nydd a'r cyfarwyddwyr. Adroddir fod boneddwr tirfeddianol yn swydd Benfro wedi amlygu ei fwriad i gyf- lwyno yr holl dir sydd ganddo 0 dan gapelau yn y sir hono i ymddiriedolwyr, ar yr ilmod fod yr adeiladau i gael eu defnyddio yn gwbl at amcanion crefyddol ac addysgol. Dywedir mewp rhai cylchoedd sydd yn honi eu bod yo gweled o'r tu ol i'r lleni fod yn mwriad Mr Goachen, Canghellydd y Trysorlys, ddefnyddio y gweddill fydd gaoddo o'r Gyllideb tuag at sefydlu addysg rydd drwy Gymru a Lloegr. Dywedir mai gwr o'r enw Mr Peter Reid a gyfranodd y swm anrhydeddus 0100,000p tuagat sefydlu yaoyty i gleition gwellhacu yn Llundain, ac nid Doc Westminster, fel yr hysbyswyd yn flaenorol. Hyebysir fod synadiad ar droed gan Mr Herbert Gladstone, A.S., i ddwyn cynghaws am athrod yn erbyn y Milwriad G. B.' Malleson am wueyd cyfeiriadau ag oeddynt yn adlewyrchu yn anffafriol ar ei gymeriad tooesol yn y Miming Post, newyddiadur a gyboeddir yo Allahabad, India, i'r hwn y mae y Mitwriad yn ohebydd. Os na ddeuir i ddealltwriaeth, bydd i'r achoa gael-ei wracdaw yn mhea y pymthegnos. Dywed gohebydd achlysorol y LUtn fod chwech 0 esgabioe wedi en codi yn Lleyn4 ond diau y gorfodir ef i gyfaddef nad oedd y cfcwech, o'u cydmaru a'r Parch John Eliam —UK arall a god wyd yn Lleya—ond YiI- gafnach na gwegi. Rai wythnoeM yo 01, C rmerwyd meroh i'r Milwriad & Mta CMnwaUia West, .0 GasteH Rhnthyn, yn beryglos glaf yn Florence. Y maeyfoneddigea ieaaoc erbyn hyn wedi gwella ya dda, a disgwylir hi sCi rhieo: i'r wlad bon rai o'r dyddiau neeaf. Mai hyn y dJwaidy Llan ar Diroedd Gwylltion yigrifeoedig, mae'n ddiau, gan ryw gbrigwr gwyHtaidd Yn ardaloedd yr eithin a'r cegtd groeynus i'r eitbaf ydyw trindaeth crefydd wedi bod hyd yn nod pan nad oedd aogb fiaw"Ider (?) y degwm yn cythrpblu eneidiau wyn yr Anti-Tithe League. Cymemn Fenbryn, eto, fel ein drych er profi ein goaodiad. Mae yn y plwj-f fcwn dai cytddau lawer, maent wedi bod o dan ofal gweinidegion Ymneillduol, ac y oae crefydd wadi cael ei dysgn ynddyutyn ystod yr hmner can' mlynedd diweddaf. Ond pa ddylanwad gafodd byn oil ar y trigolion Ymneillduol a hadicalaiddl Ni fa plwyf yn JNghymru erioed mor llawn o lid a jnalais a'r p wyf hwn. Droion y mae tai-cyrddau y plwtyf wedi bod yo feusydd ahylel. Yn nghapel Glyn .rthen gwelwyd cyn hyn rai o'r golygfeydd mwyaf gwaradwyddns ellid byth ea canfod yn ystnd yr aidoliad ar y Sul. Yn yr ysgolion dyddicl fly-ty'ddau yn ol yacladdai y plant &'u gilyddmewn cydymdeimlad &'n rhieni ar cyfran a gymerent yn faction fights y capel. Dyne giefydd Peabryn pan cad oedd bamdden gan y crefyddwyr i sarbau yr Eglwyswyr, newynu yr offeiriaid, a cbyneu i tin cwrthryftji yn eu hardal Yr byn sydd wir am Penbrya sydd wir hefyd am ardal- oedd gwrthddQeymol Cymru hron yn ddi- cithriad. Y mae yr arweinwyr yn nodedig fel cynhyrfwyr heddwch cymdeitbas yn nshell cyn i'r Faner lunio ffordd i'r amaeth. wr crefyddol Cymreig i f-tio ei gydwybod i gogu er mwyc gwrthtd tain dyledion cyfreitblawn. d yagrifenid bywg aph- sadan o'r bodatt sydd wedi gwrthsefyll ded.-(f, ac wedi tori en cytundebao a sathru au. rhwymedigaetbaa dan draed yo ystod miri y degwm, ofl1:WD mai digon brithifuasai llwr lIawer un 0 hooynt. Nid yw Penbryn ond oynddrych o Gymm yn gyffredinol. Os .eithio, ysgall, a chfgid ar y tir, ofer dis- gwylaai flagur moeeoldeb a chrefydd." Ai sybed fod yr ysgrifanydd parchedig heb glywed am yr helynt .a fa y dydd o'r blaen yÍJ eglwys blwyfol Barry Dock, Caerijdd, paM yn ftdliw factiongghtt y capol I"
IY FASNAOH LO YN V iDE-I HEUDIR.
Y FASNAOH LO YN V iDE- I HEUDIR. Cynhaliwyd cyfarfod cynry cAioladol o'r fath bwysicitf yn Aberdar ddy >Ad Llun. Y pynciau dan ystyriaech oedd yat y sliding scale, ac anewyliysgarwch y aekftradoedd i dderbyn awgrymiadau gweHitatot ygweith- wyr mewn perthynas i'r cylryw. Ymddengys fod perchenogion y glofeydd. wadi .gwrthod j rhoddi 102 y cant 0 godiad 7in y oyflogau ar ddechrcu y flwyddyn; ond dywedodd < Mttb in, A.S., i fod yn credu y caniateid 7.J I y cant ganddyut, Yn ddilynot, gofciriwyd ) yr ymdrafodaeth byd ddydd Sadwrn, fel 1 ag i roddi cyflauadra i'r cynryehiolwyr J ymgyngbori a'r gxceithwyr. Yr un diwrnod, j pendertynodd adaryw filoedd 0 weithwyr I glofeydd yr.Ocea n ofyn am ddag.panty cant I o godiad yn nnio. agytchol; ac nafyd, 4m bod I i ymuno 4 Chyng rair Cenedlaethol j Mwn- ) wyr.  Dydd Sadwro p3ndeefyawyd dorbyw Gyn- ygion y meistriai p, a thrwy hyey oegowyd ) streic fawr.
PWYLLGOR ADDYSG GANOL- ! 3ADD…
PWYLLGOR ADDYSG GANOL- 3ADD OL YN MON. I Cy far fury cyd-bwyllgor Addyag Granol- raddol Moo yn Iilangefni am y tro cyntaf, ddydd Lion, yr wythnos ddiweddaf, pryd yr oedd yr oil o'r aelodau yn bresenal, sef y Parch 8. A. Fraser, Mri Richard Hughes, Cefn Mawr; a Lewis Hughes, Ataiwch; wedi eu hethol gan y cynghor sirol; Mri J. Rice Robetts, a T. Prichard, wedi en paaodi gan Atglwydd Lywydd y Cyfrin Gynghor. Hefyd, yr oedd Mr Bruce, y Dirprwywr Cynorthwyol, sydd wedi ei benodi e dan y ddeddf, yn bresenol, a gwasanaethai Mr J. Lloyd Griffith fel clerc. Ar gynygiad Mr J. Rice Roberts, yn cael ei eilio gats y Parch S. A. Fraser, etholwyd Mr Richard Hughes yn gadeirydd am y flwyddyn. Darllanwyd penderfyniad oddiwrth bwyHgor sir Gaernarfon yn awgryma y priodoideb 0 gael cynrychiolwyr o holl I bwyllgorau Gogtedd Cymru i gydgyfarfod cyn diwedd y mis presenol. Cymeradwyai y pwyllgor yr awgrymiad, a phenodwyd y cadeirydd i fod yn bresenol mewn cyfarfod rhfigbarotoawL Darilenwyd penderfyniad a basiwyd mewn cyfarfod cyhoeddus yn Nghaergybi, o blaid sefydlu on o'r ysgolion yn y ief ac hefyd, darilenwyd deiseb oddiwrth y Bwrdd Yegol i'r un perwyl. Rboddwyd y naill a'r Hall o'r neillda yn bresenol. I Rhoddodd Mr Bruce adroddiad helaeth o'r gwahanol elusenau yo y air ag a ddaw I o dan reoiaetb y pwyllgor. Ystyriai y pwyllgor y dylai y Ileoedd y y bydd yr ysgolion yn cael sefydla ynddynt godi adeilad a chael tir yn rhad.
ITRWYDDEDAU OWN. 1
TRWYDDEDAU OWN. 1 0 PWYS I AMAETHWYR. I Y mae Mr R. A. Clatwotthy, atq-w.viaar, Bangor, wedi nodi y dyddiau caniyuol i fod yn bresenol yn y gwahanol leoedd yn Mon ac Arion, er caniatau dog exemptions, sef awdttrdod i gadw own heb drwyddedaa i'r rhai aydd ganddynt bawl i fcyny Llan- gefni, Ionawr 9, 16, 23. a 30; Amlwch, Ion. 11; Betheada,Ion 13; Llanfachraeth Ion 14; Bryngwran, Ion. 15; Beaumaria, 18; Uan- fair, Ion 20; Bangor, 24; Caergybi, 25.
DIRWY AM GUSANO DINES-
DIRWY AM GUSANO DINES- Cybuddwyd Robert Morgan, 40 oed, saer curyg, yn ilys yr ynadon, Clerkenwell, Cam- ludd, ddydd,lau, 0 ymosod ar Annie Martin, dynes aeogl, y noson gynt. Dywedodd yr acbwynydd, dynes ieuane weddeiddlwys a thrwsiadas, ei bod yn cerdded adref h(Ao'i chwaar at fcyd Gray's-inn-road, pryd y datfu Pr carchwor, yr hwn a fuasai am beth amser yn cerdded y tu 111 iddi, roi ei fraich yn sydyn sm ei gwddf a'i chosaea. Yaa fe aeth. yn mlaen, e, chanlynodd hi ef 068 y gwelodd hi heddgeidwad, yr hwn a'i cy- merodd i'r cartfhar. Yr oedd Morgan ya gwbl ddyeithr iddi. Dywedodd y esreharotj wrthgeisio amddiffyn ei has, nad oedd ef yn aofcr ar y pryd, ac nad oedd yn cofio aflonyddu ar yr achwynydd. Gsrchymyu- .wyd<ef idal« 203 0 ddirwv
-ADFEHIAD RHYFEDD I'R I GOLWG.
-ADFEHIAD RHYFEDD I'R I GOLWG. Aroosoo y lOfed 0 Chwefror, y flwyddyn ■fcdiweddaf, fol yr oedd lbuneddiges ieuanc o'r en w- Betvan, 0 Berriew,:[Aber-rbiw], sir 'Drefaldwyn, yn cerdded ar tiyd heol Broad, y Dref newydd, tarawyd hi yn ei llygad chwith gan belen eira a dafiwyd gan fachgenyn, nes y collodd ei golwg yo gyfan- gwbl, a dyoddefodd boenau mawrion o'r herwydd. Foreu Gweaer diweddaf, am dri o'r glocb, deffrodd, azweladd,,oi bod wedi cael ei golwg.
YMEEOLAETH I GY-MBU A'R ALBAN.
YMEEOLAETH I GY-MBU A'R ALBAN. Oynhaliodd pwyllgor gweithiol Cynghrait Rhyddfrydig Deheudir Cymra tjyfarfod pwjaig yn Nghastellnedd, ddydd Mawrth, 0 dan lywyddiaeth Mr Thomas Williams, Gweelodygarth. Y cwestiwn a fa 0 dan yBtyriaeth ydoedd y priodi)ld,,)b i'r ddwy wlad ymuno t'n gilydd ac i gydweithredu er -sicrhau Ymreolaeth i'r naiil a'r lIaH. Darllenodd Mr R. "i"i. Hall, ysgrifenydd Cynghrair y Deheudir, lythyr a dderoyn- iodd efe oddi wrth Mr Waddie, ysgrifenydd Cymdeithas Ymreolaeth yr Aiban; ac yn y llythyr hwnw, awgrymai Mr Waddie y .priodoideb j Ymrerfwyr Cymra ac Ysgot- lacd gyfarfod mewn cynhadJedd yn Llun- dain rywbryd oddeoiu diwedd Ionawr, fel y gallai yr aelodau Seneddol roddi eu presenol- deb yn y cyfryw gyfarfod. Hefyd, mai buddiol fuasai gwahodd gwleidyddwyr ereill i gynrychioli Lioegr a'r Iwerddon yn y gyahadledd, fel ag i wneyi y pwnc mar eang ag y gellid. Ni tbybiai Mr 'Waddie fod nifer fawr 0 gynrychioiwyr yn angenrheidiol; ae awgrymai y byddai chwech o Ciymry blaenllaw yc ddigonol i gyflawni y gwaith. Yn ystod yr ymdrafodaeth a gywerodd le '1il ddilynol, pendatfylwyd derbyn anogaeth ■Mr Waddie, ac fod cyshadledd unedig i'w chynal yn Llundain, ar yr 28ain eyisol. Yna, oymerodd ymgj-Dgboriad maith le ar gweatiwn y degwm, a phenderfynwyd cynal cynhadledd rhwng y pwyllgor gweithiol, a Mr Thomas Gee a Mr John Parry, Llan- armon, sefydlwyr y Cynghrair Gwrthddeg ymo!, i gymeryd lie mor fuan ag y bydd moda, i'r amcan 0 ddyfod i ryw bendsrfyn- iad I) berthynas i bresenol y GIVes- tiwnjdegymol.
,OLOFF AM M OES.
,OLOFF AM M OES. I Mary, fy anwylyd, os oabydd i chwi, gadw ynllonydd, yr ydych yn sicr 0 syrthio. i lawr, a ebael eich lladd, acytia beth wnaiff eich tad am hogan bach I" 1 Gadben Hong ydoedd y Hefarydd, newydd ddyohwelyd adref 0 fordaith hir. Eisteddai mewn cadair gyferbyn a ffenestr agored, yn y rhan isaf 0 ddinas Efrog N'ewydd, dros bum' mlynedd ar hugain yn ol. Yn ei ymyl, ar ran o'r ffenestr, yr oedd ei blentyn, pnmp nen chwe' blwydd oed. Yr oedd yn edrych gyda boddhad ar y cerbydau a'r I bobl yn myned beibio ar yr heol, ac yn siarad yn ddibaid, gan ymgais yn awr ac yo man i oeidio 0 freicniau ei thad. Ar ol y rhybadd yma, yr oadd yn ilonydd am yehydig, ac wrth weled geifr yn myned heibio. a bachgen yn eu gym, anghof- iodd Mary fach y perygl, llamodd gyda bloedd o lawenydd, aetb 0 afael ei thad. a disgynodd ar y palmact chwe' troedfedd islaw, lie y gorweddodd megis yn farw. Pan "odwyd hi i fyny ac ei harehwiliwyd, cafwyd fod esgyrn ei bon-glan wedi tori i'r fath raddaa fel _yr ofnid naa gallai byth gerdded mwy. Cymerwyd yr achos i fyi y gan Dr Alexander Mott,un 0 briffeddygon ti oes, a gwnaeth ei orea i'r ferch fach ond ymddangosai fel pe buasai wedi ei thyog- hedu i fod yn gloff drwy ei hoes. Llawer mill trallodus, llawn 0 bo an, a aeth heibio cyn yr oedd yn abl i sefyll ac edrych drwy y ffenestr eilwaith. Erbyn hyn yr oedd ei tnaa caredig mewn gwiad bell, ac yr oedd hiraeth Maty am dano yn fwy nag y gellir ddesgr fio. Drwy y ddamwain hon, gorfodid Mary i fod yn llygad dyst yn unig 0 chwareuon y plant, oherwydd nis gallai hi gydchwareu & hwynt. Tyfodd i fyny yn ddynes, ond yr oadd ei chloffni yn ei rhwystro i gerdded o fwmpas at mwyn ymarferiad corphorol. Ac nid byn yw y ewbl, ond yr oedd y dolnr hwn yn ei gwanhan. Yn ddiweddar yr oedd gariddi achlysur i gyfeirio at hyn mewn llytbyr at gyfeilles, ae o'r llythyr yma yr ydym yn cael caniatad i wneyd y dyfyuiad caniynol. Dywed :— co Heblaw y rdwed a gefais drwy syrthio oddi ar y lIellestr, yr wyfyn cael fy mhoeni gan dueddiad etifeddol at y manwnan. Ymae fy ngwaed bob amser yn deneu ac hob ddim btwyd ynddo. Araf iawn y gweliheir briw. Yr wyf wedi dyoddef llawer yn y blynydd- oedd diweddar hyn oddi wrth ddiffyg tfeni- iad, fel ar brydian nis gwyddwn beth i wneyd i mi fy hun. Dwy nea dair 0 weith lau yn yr wythnos cawn gar dychrynllyd ya,4 mben, ac hefyd yn fy mrast a'm cefn, ac-ar echr dde yr iau. Wrth gael fy nghaa yn y tt gymaiot, aetbum mor wan fel nas gallaf dde-grifio; ar brydian syrthiwn ar lawr mewn liewyg feydd. Bum yn y sefyllfa yma am ddeng mlynedd. Rhaid i chwi gofio fy mod nid yn unig yn cymeryd meddyginiaethau y meddyg, ond pob math 0 feddyginiaeth freintebol y clywn am dani. Yr un diweddaf a gymerais ydoedd Mother Seigel's Curative Syrnp, ac yr wyf yn falch iawn i mi ei chymeryd. Yf oedd yn fwy eyuihwjrs ua dim a gymerais erioed. Y mae yo ymltd y enr o'm pen ac yn rhoddi archwaeth at fwyd. Flynyddau yn ol arferwn gaDa pan yn gwneyd fy ngmaith. Ar ol myned yn wael collais bob bias at gaDa, ond yn awr pan yn teimlr) yn drymaidd yr wyfyn cymeryd dogn o Syrnp Seigel, ae mewn awr neu ddwy yr wyt yn canu fel yr ehedydd. Dywedwch with ferched ereill droswyf fod y feddyginiaeth syml hon yn werth hyny 0 fwyd a diod ag !ydd yn y tJ. MAST UI: UB088, I 150, Ewt ls« street, New York,"
[ACHOS MRS. MAYBRIOK FTO.…
[ACHOS MRS. MAYBRIOK FTO. I Y mae rhai personaa sydd yn cyjym- deimlo mewn modd ceillduol & Mrs May- briek, wedi bod am lawer 0 wythnosau yn brysnr yn casglu ac yn gwneyd ymchwiliad i tIeithiau sylweddol, y rhai, fel yr haerir, a wasgwyd i lawr ar y prawf. Y mae y dyst- iolaeth newydd o'r nodwedd mwyaf pwysig, 69 ? taflu yn drwyadl alenni newydd ar yt it?u. Os bydd iddynt ddal prawf ofaiua yr archwiliad y bydd yn angenrheidiol idd- ynt ei dderbyn oddiwith swyddwyr cyfreith- iol y Goron, ni bydd gan Mr Matthews an ewrs yn egored iddo heblaw cymerad^yo i'w Mawrbydi ganiatau maddeuant i Mra Maybrick..
yjIddygiad HYNOD ATI BLENTYN.-
yjIddygiad HYNOD AT BLENTYN. RHEITHFARN 0 DDYNLLADDIAD YN ERBYN MAM. Cynhaliwyd tresgholiad gohiriedig yn Rhoacefnfeir, ger Fontraetb, Mon, ddydd Mercher 0 flaen Mr R. Jones Roberts, trengholydd y «ir, a rheithwyr ar ba. rai yr oedd Mr Lewis Morris, Cofnbir farm, yn flaenor, ar gorpk Catherine Bllen Griffith, uddeuta 11 mis oed, pleutyu anghyfreith lawn Catherine Thomas, Lou Gors, Rhos- cefnhir, yr hon-sydd yn bresenol yn briod. Rhoddodd yr heddgeidwad Edward Pritchard dyatiolaeth 0 oerthynas i oed y baban, ac igyllwyno y corph i'r meddyg. Jane Hughes, Buaith Bich, a dystiai ei bod hi wedi magu y babaa am oddeutu 5 wythnos o'r 8fed o Fai. Yr oedd fel pe yn dioddef oddi wtth anwyd ac eisien bwyd pan ddaeth ati hi, ac yu hynod deneu yr oedd yn dda gan y tyst ei weled yn cael ei gymeryd oddi wrthi tbag ofn iddo farw. fihoddwyd tystiolaeth gj ffelyb gan Anne Roberts, Bedw Wrach, Lteoddyfcan. Mr Thomas Jones, Bryn Eryr, Llan- sadwrn, a dystiodd iddo ef weled y plentyn am y tco cyntai yn mis ^Tachwedd pryd y bu y fam a i baban yn aros yn ei le ef am oddentu dau ddiwrnod. Un noswaith yr oedd wedi ciywed trwst fel pe buasai y fam yn coco y plentyn, acyr oedd wedi gwaeddi arni beidio. Ei batebiad ydoedd ei fod yn groes iawn er ei fod wedi cael digon-o fwyd; ond aid oedd ef wedi gweled norhyw ohon ar ,y baban dranoeth. Ymddangosai y p!aeiyn fel pe ddim yn cael digon 0 y uberth, a byddai y fam yn ami beb ddigon. Nid oedd y fam fel y eyffredtn, ond nid oedd ef erioed wedi ei gweled yn .greulawn tuag at 7ddim. -Margaret Willianyg, LOD, Gors, a rodaodd dyatiolaeth y byddai y tam yn arfer gadael y plentyn am haaei awr nen dri chwarter ynoY ty ei hunan. Yr oedd yfam wedi dyweyd wrthi fod y plentyo ar dri achlysnr wedi cael ei frathu gan lygod mawr pan yn fyw. Byddai y gwr yo y ty pan gymerai hyn le. Yr oedd y fam wedi dyweyd wrthi unwaith fod llygod wedi tori,erys nos y plen- tyn. Nid ymddangosai y plentyn fel yn cael triniaeth nac ymborth priodol fel y caffai babanod yn gyffredin. Yr oedd y fam un- waith wedi galw y tyut i fewntta yr oedd ei gwr yn bresenol, ac wedi dyweyd wrthi fod y ptentyn wedi ei frathu yn ei frai'wh gan lyaoden, ac yr oedd y fraich wedi ciWyado erbyn bore dranoeth, Yr oadd.befy,d wedi dyweyd wrth y tyst ei bod wedi dal tilled y baban yn rhy agos i'r tin, ac wadi eu Uosgi. Hefyd yr oedd "yswigod" ar foch 'f behan, a dywedasai y fam wrthi ei bod yn ivredu mai ei gwr oedd wedi ei ddal yn rhy agos i'r tin. Nid yetyriai y tyst fod yr yinborth a gaffai y plentyn yn ymborth priodohi falan. Gwelodd y tyst y fam yn Iudo corph ei baban adref 0 Gwalchmai. Tystiai Edward Jones, Llainfolyn, Gwaichmai, tad-yn-nghyfraith y fam, iddi hi a'i baban fod yn ei dy ef 0 as W-ener hyd ddydd Sabboth cyn y NadoUg, nrvd y ba farw y baban ac y cymerodd hithau y corph gyda hi adref. Dr R. Rowland Jones, Llangefni,a dystiai ei fod wedi archwilio y corph ar y Stain 0 Ragfyr.a'i gael yn hynod deneu, gyda'r boch- an a'r llygatd wedi suddo, a'r aseaau yn amlwg trwy y croen. Desgrifiodd amryw friwiaa oedd ar y corph, yr hwn a bwysai ond 8 pwys 1 owns, tra y dylasai plentyn cyffredin o'r oed yna bwyso oddeutu 18 pwys. Yr oedd J" ystumog a'r coluddioa yn nynod deneo, a braidd yn hollol wag, Nid oedd dim braadqr ar y corph, ond ym- ddangosai y gwahanol ranau yn iach. Yn ngwyoeb y teneurwydd eithafol hwn, a bod y eoluddion braidd yn hollol wag, tra nad oedd yno unrhjw arwyddion 0 afiechyd a allasai achosi marwolaeth, deuai ef i'r pen- derlyoiad fod y plentyn wedi marw 0 eisiau bwyd. Dfhwoiwyd rheithfarn 0 "Ddynladaiad" yn erbyn y fam, ond ychwanegwyd eu bod yn ei chymeradwyo i beidio cael ymddwyn ati yn doat oherwydd ei chySwr meddyliol. Ceryddodd blaenor y rheithwyr Edward Jones yn llym am adael i'w ferch-yn-nghyf- raith fyned o'i dy gyda chorph marw y baban. Ystyriai y rheithwyr ej fod yo greulawn ae annynol. Dydd Ian dygwyd hi 0 dan warrant y trengholydd 0 flaen Major Price yn Menai Bridge ar y cyhaddiad 0 achosi marwolaeth ei baan. Gohiriwyd yr achos hydd ddydd Llun. Dydd LIDO, dygwyd Catherine Thomas gerbron llys arben;g yn Mborthaethwy- cvnwysed'g o'r Cadben F. M. Morgan, yr Uchgadben Price, Mr H. B. Price—ar y cyhaddiad 0 ddynladdiad, sef y dyfarniad y daeth y rheithwyr iddo yn y treogholiad. A barna oddi wrth y cynulliad bychan oedd yn bresenol ychydig oddyddordeb a daimltd yn yr achos. Erlynid gan yr heddgeid- watd, a; ni ymddangosai neb ar ran y ywD at? aq n  !fwyd tystiolaeth gan Mr T. garchares. Cafwyd tystiolaeth gan Mr T. Awstin' Jones (meistr Tlotty Bangor), i'r perwyl i'r pleutyn gael ei eni yn y tlotty ar y 13eg 0 Chwefror diweddaf. Adeg ei enedigaeth yr oedd y plentyn yn bur deneu; a phan y cymerwyd ef ymaith oddi yno, gwnaeth ef (Mr Jones) y sylw na byddai fyw ddeuddeng mis. Ystyriai ef nad oedd y garchares o synwyrau cryfion.-Rhoddwyd tystiolaeth onatur gyffelyb gan Mrs Dunn (nurse yn y tlotty). Yn ddilynol holwyd yr Heddgeidwad Piitchard, Pentraeth, yr hwn a ddywedodd i'r garchares ei hysbysu, pan y cymerwyd hi i'r ddalfa, Dad oedd "ganddi ddim i'w ddyweyd yn erbyn y cyhnddiad o ddynladdiad, ac ychwanegodd nad oedd wedi ei wneyd gydag unrhyw fwriad. Dywedodd yn mhellach wrth y swyddog ei bod hi a'r plentyn wedi dyoddef llawer 0 angen bwyd a thAo.- Y D nesaf holwyd Anne Roberts, Thomas Jones, Margaret Williams, Edward Thomas, a Dr Rowland Jones, yr oil o'r rhai a gadarnhasant y tystiol- aethau a roddwyd ganddynt yn y trengholiad. Sylwodd Dr Jones y gallasai y plentyn fod wedi marw yn gymaint 0 achos rhoddi bwyd anghyfaddu iddo a phe buasai heb dderbyn bwyd 0 gwbl. Oddiwrth y dadleuiadau a wnaed, yr oedd yn amlwg fod y garcLares wedi dyoddef llawer 0 galedi oherwydd prin der ariao a bwyd. Gweithiai ei gwr fel gwas fferm, ac ni arferai roddi i'w wraig ond dan swllt neu haBer cocon yr wythnos. Mewn atebiad i'r cyhuddiad ffarfiol, dywed- odd y garcharea-ymddangob-, d yr hon a gadarnhai, i raddau pell, yr hyn a ddy wed- wyd am ei synwyrau gweiniaid- na wnaeth ddim i'r plentyn yn fwriadol. Yn fynych ni byddai ganddi n. bwyd oa than 111 y ty. Traddodwyd hi i selyll ei phrawf yn y brawdlys nesaf, a chaniat&wyd iddi ddyfod yn rhydd os y caffai feichiafon.
[No title]
Pan gyrhaeddodd yr express 0 orsaf Lime ¡ Street yn Manceinioc ddau o'r gloch ddydd ?he t hain, M48 Mercher, c?fwyd Samaet Chetham, m&s- nachwr A&icanaidd.oedd yn byw yn Higher Broughton, yn farw. Yr oedd ilaYll yo ei law dde; a'r farn yw iddo saethu ei ¡ hun am ei fod yn isef ei ysbryd 0 achosI eolledion yn ei lunach.
IBANGOR.
BANGOR. hixs Y MSTHDALIADAF.—Dydd Llun, gerbron y.Barnwr Horatio Lloyd, gwnaeth Mr 8. R. Dsw gais am ryddhau Richard Jones, Llandylirydog, Mon, 0 fod yn l'eth- dalwr,i). chaniatawyd ef. Cyfanswm dyJed Jones ydoedd -529p 13s He, a gwerthr ei eiddo 153p 14s, ac yr oedd wedi <talu 48 7ic yn y bant.—Apeliodd Mr James, Llanrwst, am ryddhad Thoaias Williams, Capel Cnrig, o fed yn fethdalwr. Yn flaenorol cafiai Williams fasnach ya mlaen fel grocer, ond fayabyeidei fod wedi colli ayaiiau mawrion mewn mwngloddiavac wedi talu llawer a gostau cyfraith. Aeth yn fethdalwr yn 1886, pryd yr oedd ei ddyledion yn 1900p, a'i eiddo yn werth ond 173p lis 7c, o'r hwn yr oedd Is 2c yn y bant wedi ei dalu. Gofynodd Mr Roberts (yr is-dderbynydd swyddogol) iddo a ddarfu iddo roddi benthyg arian i gapdl 'Y Methalwr Mi danysgriflais ariao.-Sylwodd Mr James cad oedd hwn ond engraipht &rail o'r dnll yr oedd capelau yn cael eu cynnal yn Nghymrn, h.y., cyfranai pobl ychwaneg nag a allent eu fforddio tuag at ea capelau. Oydag eraill, yr oedd y methdalwf wedi adeiiadu capel costfawr iawn yn Scotland. road, LJanrwet, ac wedi hyny yn ei gynhal. Dywedodd y methdalwr mai 37p a danysg- rifiodd at a.deiladu y capel, ond iddo yn ddi- lynol roddi ycLydig bunnau tuag at ei gynhal. Caniataodd ei anrhydejd y rhydd- bad, y oytryw i ddyfod i rym yn mhen mis. —Gerbroa y Cofrestrydd, Mr Glynne Jones, ddydd Ian, gohiriwyd arholiadau eyhoeddas Thomas Jones, cigydd, Rbyl, a J. W. Clarke, Breckfield-rosd, Lerpwl, gynt 0 Oxford- arcade, Penmaenmawr.—Cauwyd arholiad H. D. Jones, Ebeotzer. LLYS y MANDDYLEDION.—Yn y llys hwn, a gynhahwyd yr un diwrnod gerbron y Barnwr Lloyd, gwysid Robeit Evans, sail- maker, Caernarfon, gan Owen Owen, Halt-way, Porthdinorwig, am 4p 14a 4c, dyledas am niwed a wnaed i'r ysgwner "Arfon," perthynol i'r erlynydd, trwy i lestr y diffynydd fyned i wrtbdarawiad a hi ar y IOfed 0 Fedi diweddaf yn Mborthdiuor- wig. Hefyd, hawlid õp 13s 4e yn ychwan- egol er digolledu yr erlynydd am yr amser y gorfodwyd i'w ysgwner aros yn y portbladd oblegid canlyniadau y gwrthdarawiad. Ym- ddangosai Mr R. H. Pritchard dros yr erlynydd a Mr R. A. Griffith, dros y di- ffynydd, yr hwn oedd wedi tain 24 i'r llys, a dros yr hwn befyd y rhoddodd y barnwr ei ddyfarniad. Y BWRDD YsaoL.—Cynhaliwyd cyfarfod cyntuf y bwrdd Dewydd nos Ian,. pryd yr oedd yn bresenolProffeswr Phillips, Mrs Dilys Glynne Jones, Mri John Price, Ro- bert Roberts, Henry Lewis, G. Roberts, J. Willman, W. Lloyd Jones, ac Edward J,-)nes. Ar gynygiad Mr R. Roberts, yn cael ei eilio gan Mr G. Roberts, pusiwyd yn unfrydot i ail ethol Mr Price fel cadeirydd am y tair blynedd nesaf; ac ar gynygiad Mr Henry Lewis, yn cael ei eilio gan Mr Willman ethqlwyd Mr R. Roberts, un 0 aelodau hynsf y bwrdd, yn ia-gadeirydd.—Penlerfynwyd cynyg 20p y flwyddyn, yn pgbyda'r grant a ellid ei enill gan enethod o'r Ysgol Uenedl- aetbol, i bwyllgor yr yegol goginie oa y cyd. synient i gario yn mhen y dosbatthiadau fel cyut— Cafwyd ymdrafodaeth ar yr argen rheidrwydd 0 sefydlu ysgol nos yn y dref ut gynllun tebyg i'r un a fabwysiadwyd ychydig fis^eddyo ol gyda llwyddiant mawr, ac apwyntiwyd Proffeswr Phillips, Mr H. Lewis, a Mr Edward JOCies yo bwyllgor i ymgynghori &'r Proffeswr Gray (cadeirydd pwyllgor yr yegol flaenorol) gyda golwg ar ba gyullun'a fyddai oreu ei gymeryd mewn llaw.—O berthynas ar yr ymosodiad ag yr honai y swyddog gorfodol (Mr W. C. Jones) ag oeid wedi cael ei wneyd arno gan Mr Gotts, meistr yr Ysgol Genedlaethol, gwnaeth Mr Jones adroddiad i'r perwyl fod y llythyr a anfonodd Mr Gotts i'r Wasg yn gwbl anghywir Gofynai am gynghor y bwrdd gyda golwg ar ba fodd i weithredo rhag digwydd amgylchiad o'r fath eto. Wedi ymddiddan maith, pasiwyd pen- dertynisd yn g- ftdio na euasai pwyllgor arolygol yr Ysgoi Genedlaethol wedi cyf&r- fod aelodau y bwrdd i geisio penderfynu yr angbydwelediad, ac htfyd yo datgan uad oedd gan y bwrdd-oblegid absenoldeb | tystiolsethau-uurbyw reswm droa gadw yn ol oddiwrth ellliwyddog yr ymddiried- aeth oedd ganddynt ynddo hyd yn byr. I YSIOBM YN Y CVNGOR DINESYO.—Yr hyn a to yn achlysur i'r awel yd jedd cyn- ygiad 0 eiddo y Milwriad yr Anrbydeddns W. E. Sjckville West, fod i'r gwabanol bwyllgorau edrych a oedd deddfau lle. l y Gorpboraeth wedi cael cttdw atynt yn y gorphenol, ac os nad oeddyot, fod i eng- reifftiaa 0 hyny gael eu dwyn gerbron y l cyngor. Cafodd y cynygiad ei eilio yn ddis- taw ddigon gnn Mr. W. A Dew, a derbyn- iodd gdnogaeth Mr J. Price a'r Maer (Mr Price); ond deallid i Mr William Jones ddatgan ei argbymeradwyaeth 0 hono, yn neillauol pan ystyria 0 ba le y deuai a'r achlysur oddiar yr hwn yr oedd wedi codi. Cododd y Milwriad West a Mr Daw ar eu traed mewn mement a hawlient fad i Mr Jones dyna y geiriau a ddefnyddiodd yn 01, gan ea bod yn cael ea hamcanu i aId n I c,, 0w1; r cgtit, arnynt hwy (y Milwriad West a Mr Dew). Apdiodd y Maer hefy.t ato i dynu yn ol, pryd y gefynodd Mr Jones i'r Maer a cedd o ddifrif yn gofyn iddo anghofio yr acb!y=ur a barodd i'r penderfyn- iad gael ei gyoyg ? Mr Dew Nid oes a wneloo gy, bl a'ch cof. Nidywyn iawn i chwi wneyd ensyniadau nas gebwch eu profi ac nid wyf fi am eistedd yma i gael fy insultio genych. Mr Jones: Y r "yf wedi cael fy insultio mewn modd eithafol gan Mr Dew ar amryw acblysuron: er hyny nid wyf yn bwriadu dweyd fy mod 1 yn meddwl ei insultio ef na'r Milwriad West heddyw. Wedi llawer 0 ymgeciu gwnaeth y Ma',r apal arall at Mr Joues, ac i'r un amcan eiaradwyd gan Mr Henry Lewis. Mr Jones a ddywedidd ei fod wedi gweithredu y diwrnod hwnw yn gydwybodo), gan y credai yn nghywirdeb y geiriau oedd wedi ei ddefnyddio. Os oedd y maer yn gofyn iddo dynu yn ul, yua gofynid iddo dynu yn ol yr hyn a gredai yn gydwybodol cedd ya wir. 10s yr ydych yn dweyd y dylwn dynu yn tl, yna yr wyf yn ufuddhan, pa un bynag a wyf yn credu yn y geiriau a leferais ai peidio (clywch, clywch). Gyda hyn daeth y mater annymunol hwn i der- fvniad.
-,,-CAERGYBI.
CAERGYBI. CYDNABOD GWROLDEB. Anfonodd År Ellis Nanney, Cnccieth, swm 0 arian i'w rhana rhwng Mri G. Jones, W. Ower., John Morris, a J. Koberts, y pedwar a dd ^g^odd gymaiot 0 ddewider mewn acb^uij rhai 0 ddwylaw y llestr Tenhy Cattle, yr hen a aeth yn ddrylliau ger Peorhosfell",{ yn ddiweddar. HYFBYDLK.—Nos Fawr'cbi y 7fed cyfisol, cynheliodd cymdeithas lenyddol y capel uchod eichyfarfod c.fntaf wedi'r gwyliao. Gafwyddadl ddy^'jorol ar Gyflafareddiad versus Rbyfel. Cymerwyd rhan yn y ddadl gan Mri E. G. Hoberte, Newry House; H. T. Jones, Th')m.M street, W. R. Jones, Steam Mill; E. Williams, Mjwket street; R. Jones, Mill Bank; J. Buckley, Richard William*, Thomas-stieet; W. Owen, Wynce-street; G. P. Griffith, Compton House; W. S. Wil- liams, Stanley-btreet; R. Williams, Maes hyfryd-road. Ar ol rhana y ty cafwyd 0 blaid Cyflafareddiad 21, ac 0 blaid Rbyfel 18. Cadeiriwyd gan y gweinidog poblog- I aidd, y Parch W. R. Jones. Disgwylir dadl ddvddorol nog Fercher nesaf, sef 15fed cy- fisol, ar y pvrc. A ydyw gwladweiniaeth Mr G!a.tit,n, ffurf uwchaf 0 wladwein- iat- th ? YMADAWIAD PENCERDD CYBI.—Nos laa cynhaiiaya oyi'aifod adloniadol yn y Town Hall, (j i-ck lywyddiaeth Cadben George Lewis, yo absent ldeb Dr O. T. Williams, ae arweiniwyd yn ddoniol gan Morswyn. Yr oedd y cyfarfod ya cael ei gynal er bitdd Mr Owen Jones (Peneerdd Cybi), yr hwn sydd yn ymadael o'r dref i Taanton, ac yn ystod I y cyfarfod cyflwynwyd anrheg iddo 0 bwrs, r yn cynwys swm 0 ariaa. Cbwareuwyd amryw ddarnau yn ystod jr cyfarfod gan yr Holyhead Brass Bani, a dan arweiniad Pencerdd Cybi; a cbafwyd cyfarfod da a chynuUiad lluoaog. DILLAD YR HBDDGEIDWAID.—Allan 0 saith 0 ymgeiswyr am gael gwneyd ailladaa yr heddgeidwaid yn Mon eleni, gosodwyd y gwaith i Mri Gunn Bros., Caergybi. XR INFLUENZA AB FWRDD Y NEPTUSK. —Y mae y clefyd a elwir t?M<?tMt, yr hwn sydd wedi Hedaecu cymaint mewn gwahanol leoedd yn ddiweddar weii tori allan ar fwrdd y rhyfel-long ?e??MMc. Yn ystod yr wythnos o'r blaen ba eymaint ag an-air- bymtheg 0 dano. Erbyn diwedd yr wythnos yr oedd riai o honynt yn galla ail-ddechrea ar eu dyledawyddau, a'r gweddill yn gwella yn dda. Nid oedd y clefyd ond ysgafn ar ytr oil 0 hrioyut. GWRTHOD CYMEEYD PILOTS YN NGHAER- GYBL-¥n yr Harboar Office, CaerRbi, dydd Badwra 0 ben Admiral J. F. bi, Mackenzie, hawliai Mr Thomas Jones, Hibernia Row, pilot, 8p 13s oddi ar Capt Gougb, o'r agerlong City of MjJaga," am wrthod derbyn ei wasanaethary 6ed cyfiaol; "el dwll y wm a faasai yn dderbyn pe bnasai wedi dyfud a'r ilong i fewn, ae wedi myned a hi allan o'r poithladd. Ymddang- osai Mr E, G. Roberts, dros yr hawlydd, ac nid oedd y diffynydd, na neb drcsto, yn bresenol. Rhoddodd yr heddgeidwad Jones dystiolaetb f^d y cadben pan yn (erbyl), yr wys wedi dyweyd us byddai yn bresenol^ ei fod yn mynd i'r mor. Tystiai yr hawffSd ei fod wedi byrddio y ilong ar forou y 6ed cyfiso!: yroedd y.elidyfod i fewn yn ystod y nos, ac ar y pryd yn myned am 10. Gwrthododd y cadben ei wasanaeth er iddo ddyweyd ei fod yn orfodaeth arno gymeryd pilot. Yn iiiheu oddentu dity awr ar ol cael glo, dei lyddiwyd chwibanogl y lIong, ac aeth yr h iwlydd a thri ereill ar ei bwrdd, gan feddwi fod angen eu gwasanaeth, ond gwrthododd y cadben. Hawlid y swm a tuasid yn gael po wedi gwasanaethu, a'r un awm fel el,1I am wrthod, yn ol y gyfraith. Cacutaodd yr Admiral ddwbl y swm a foasid yn ga l am fyned a'r Ilong allan (sef 4p 6s 6c i gy !) yu ngbyda tal i'r cyfreithiwr, a r cc-btau,
HAKLIEUH.
HAKLIEUH. Er's blYLyJdau bellach. teimlid cryn anhwylusdod yn y lie hwn am na buasai yma orsat Leddgeidwadol, neu ryw gell gyflens i droi meddwGH afreolus, a drwg- weitbredwyr eraill, i mewn iddi, yn lie gorfod en dudo i Benrhyndeudraetb, pellder o saith r.iiiitir, yr hyn a olygai goat a thratferth fawrl ac anhawsder i'r heddgeid- wad i wceyd ei ddyledswydd yn effeithiol. Yr wythuos o'r blaen dygwyd y matter ge. bron cyd b'.s yllgor beddgeidwadol y sir yo NolgelLu. c bu ymddiddan maith ar y pwee I hai j bliid ac t raill yn erbyn. Yn y diwd,-] nodwyd Mr Wynn, Peniarth; Mr JOiJ" Ynyafor; Mr Wayne, Aberartro; a Dr J'Jr:t, Harlech, i ymgymeryd ag edrych i mewn i'r matter. Dydd Mercher, yr 8fed c, tibJI, daetb y boneddwyr a enwyd 1 Harle.iuyd y lYfaT fddwyi hwy gan amryw b ;raouau o'r lie i ddadlea hawliau y dref, a'r rb aymoldeb 0 gael goraaf bedd- geidwad J pua. Da genym aliu hysbysa eu bod vedi dod i weled y priodt Ideb 0 adeiladt, y nyfryw rywbryd. Hyderwn yn fawr Do iydd i'r symuiiad yma eto gael pi fygu f 1 aymudiad tebyg o'i flaeo. Y mae ci.. ziiiwr yn ddyledus i luiws 0 gyfeilli' ;i' gwe:thgar yn y He, am eu sel di. lldio gy syuiudiad hwn, ac hyderwn y profa yr. llesol ac yn fendithiol i'r ardal yn gyffred>iol. (jredwn fod llwyr angen am sefydli.vi o'i rath yn Harlech. Ni raid ond cyfeirio Jylw y darllenydd at y ffiith fod ymagyi ifer a saith 0 dafarndai, a hyny mewn t of rcor gydmarol fechaii 0 ran ei plioblogaesb, na welir ar unwaith y rhaid fod yan Kwer iawu 0 yfed a thvrv ynddytt. Cweati/ti ryffredin a alywir y dyddiau hynydy^, Beth sjdd wadi dyfod o Eia teddfod y Na.iolig 1" A ydyw wedi marw i beidio ndgylodi byth mwy T' Y mae yn lied anbaw^d ateb y cwestiwn, pan ystyriwn mor lewyrebaa a bywiog yr arferai fcsi yn y blyuyddcdd a biaiodd. Gresyn idllt fyned i lawr yc v. ir, Uyda Uaw, onid oes modd anadlu aradl ernioes ynddi etc ? Beth fydd-ii i «i tcddwl 0 ddiffif am gael gwyl lenyddol dtjlvvng ohonom eto yn Harlccfclo gwmpas y Suigwyn yma ? Credwo y byddfa yn ad' g fwy it-anteisiol ar ernrai ystyr- iae tb*,ii Sad,,Iig. Beth ddywed Dc wi Eden, Dewi A'Us, I. G. Mei ai, Trtbor Lleeh, Oitf ia Feddyg, L. Foster Edwards, a 11a iaA r tyb.ed, a hwy oil yn feirdd ac ofycidion y n ol braint a defawd i- Sibtwd Artro.
IYSGREPAN JOHN .BROWN.
yn ofid calon i bobl dda. Diau genyf fod gwneyd ychyd g elw yn ogystal a goleao a Hesoli ei gydgenedl mewn golwg gan gy- hoeddwr papyr newydd Cymreig,-ceigio gwneyd ceiniog mewn ffordd onest, a chy- franubudd lie adeiladaeth i'r dutilonydd. Wei, nid oes gI)Y! fi un dim yn erbyn by. ond ei gadw 0 fwn telfyuliu priodol. Os rhaid cael cyuihorth hysbysiadau i roddi barlll a chaws i ddyn y papyr newydd, bodd- Ion fi i gymeryd i fyny & hwy yn eu hamledd ii,u brinsawd(l. Ac yt ydych chwi, Mr Brown, yn dyweyd fod yo rhaid wrth en eymboitb. We!, cymeiaf eich gair fel b jn eddwr. Parodd darH-on eich syiw ar y laatar own i fy meddwl redeg at fath o hysbysiadau a all fod yn ddciur llygaid i sylw rbai. Oyfeirio yr ydwyf at waith rhai sydd yu dal cysylltiad a'r w isg G>mreig, byth ac hetyd yn ysgrifeuu hauts eu huLaio, eu teuiu, a'u cyfeillion nes y mae y fath beth yn fwtn at pob dyn o chwaeth a all fod yn aarllen y cyfryw bethau. Mae dygwyddiadau eitha dibwya a chyffredin yuddynt eu huna n yn ddigon pwysig i roddi cyhoeudusrwydd y waag gan y teulu hwn. Os digwyddii.t brynu auifal, rhaid hysbyau y cyhotdd o'r ffaith o'r dyddurdeb aw"f, Rhaid dyweyd gan bwy y pry:.wyd yr liuifa.d, faiut oedd ei werth, a pha fod 1 y talwyd am dano. 0* gelwir un ohouynt gapel cyfagoc i holi y plant yn y .ItL,. dsm" tv>fehr am i re rhoddid y gair '■ nysbysiaduu" uwih ben y math hwo 0 buthau ni fuasai genyf fi yu; bersonol cymaint wrthwynebiad iddyut. gan y cawawu fyVd beib'0 heb eu daiiiiO. Hwyrach mai y n ui sydd yn CWYDO inwyaf yn erbyn hysbysiadau sydd yn gwneyd ffordd eu hULjn. Ond beth a wn 1 11a thybiay rhai yr wyf yo ysgrifecu yn eu cylch eu bod tiwy hyn yn cyfoethogi eni llenyddiaeth. Cyfoethogi th Bydded llenyddiaeth fy laith a'm gvlad farw, os djma y fath gytuth a gynygu 1 w chyfoethogi. Dvmunaf cyduabod derbyniad nodyn O. W. J., ond drvvg gei.yf ddywoyd nad yw yn hollol gyd-duro Ag anianuwd yr Ysgrepun. Yn fy marn oiient i v niae y fath fraweddeg- au a'r rhai'n —" Yrtfflauiyciiodd yi awen- yddol fardd," c "esgorodd fwen flodeuog y doniolfardd," ic, wedi eu dedfrydu i alltud- iaeth hollol a llwyr 0 derfynaa llenyddiaeth Cymreig. Cyiuered O. W. J. yr awgryna In garedig, ac «nfoned i mi ganig ceu sylw hebyr ebychiai au yatrydebol a nodwyd, a chymeradwy fydd. ty Fel arfcr, ey feirier pob nodiad a fwriedir i'r golofn i JOHN BROWN, I G Pllctll Office, Caernarfon. I