Y Genedl Gymreig

LLANIESTYN, LLEYN. Cynbaliwyd cyfarfod cystadleuol yn Dghapel Rehoboth, Llaaiestyn, nos Fercher. Cadhirydd, Mr Henry Jones, Caecanol; ar weinydd, Mr J. T. Davies, Penbodlas. Daeth nifer ilia ynghyd a chaed cyfarfod hwyliog. Endlwyd ar y gwahanol destynau gan Misses J. E. Williams, Annie Jones, E. Jones, Ann Jones, Jane Philips, Jannet Philips, Ellen Phillips, Dorothy Williams, Kate Jones, Kate Williams, Ellen Williams, Kliza Williams, Mri Hugh Williams, Robogt Williams, John Williams, Hugh Williams, W. Wiiltam., D. Oweo, W. 0. Parry, F. Jones, G. Phillips, Johnny Williams, John Williams, Richard Williams, Robert Wil- liams, Edward Hughes, a Miss E. Lloyd. Parti Mr M. W. Parry aeth a hi ar ddatganu 'I y pedwl\r¡j,wd" Myfallwy." Canwydynbur dda yn ystod y cyfarfod gaa Miss Williams. Nant; Mr John Williams, Cae ffYDOD; parti Gamfadryu, a pharti y lie. Uyfeiliwyd 10 bor ddebeuig gan y cyfaill ieuanc, Mr E. Davies, Nant. Gwnaetb y beirniaid cerdd- orol, Mri W. H. Jones, Caecanol, a Henry Williams, Tyddyntor, en gwaith yn ganmol- adwy yr nn modd y beirniaid lienyddol, Mri John Williams, Tyddyntor; J. Phillips, Bitabygrces-iiiaf; John Owen, Hendref; a John Williams, Tyddyn-yr-coo.-GoWydd.

[FINHAITH 0 LANBERIS I I LANAU Y TAWELFOR. MR GOL Derbyniais ychydig ddyddiau yn 01, y llythyr amgauedig oddiwrth fy mrawd yn California. Gan fod i'r yegnteu- ydd gylcb pur eang o gyfeillion yn mysg eich darllenwyr, a bod y Lythyr wedi ei fwriadu iddyut hwy yo gyatal ag i minau, a'i fod, hefyd, o gryn ddyddordeb, yn eur?edig i'r sawl a fwriadant ymfudo. Yr ydwyf yn ei acfon i chwi i'w gyhosddi yn Y Genedl, 08 bernweh hyoy yn biiodol.- Yr eiddoch y ffyddlawn, J. HUGHES PARRY. Caergybi, Ionawr 4,1890. Placerville, California, Rhagfyr 14, 1889. Anwyl Frawd,—Yr wyf yn teimlo yn edifarus iawn am yr addewid a wnaethum i ti, o ysgrifen u haues ein taith o Lanberis i Washington Territory. Fel y mae yr amser yn treiglo yn mlaen, yr wyf yn myned i deimlo yn fwy anhueddol i fyned ati y naill ddydd ar ol y Hall. Addewais hefyd i lu o ben gyfeillion y buaswn yn anfon iddynt adroddiad cywir a gonest o fy tuarn am Washington Territory fel lie i ynifudo iddo. Ac nis gwn aill woli ffordd i'w hateb oil na tbrwy anfon fel byn atat ti, ac i tithau ei anfon i un o'r newyddiaduron Cymreig yna i'w gyhoeddi. ca byddi yn teimlo y bydd yaddo ddigon o deilyogdod i gymeryd y draffertn hono gydg ef. Byddwn felly yu cyfiawni fy addewid iddynt hwy a thithau. Nid wyf heb ofni, ar yr uo pryd, iddo daro yn ddiflas, trwy fod cymaint o ysgrifenu, wedi bod, ac yn bod, ar deithiau i America. Pa fodd bynag, yr oedd y daith o Lanberis i ororau y Taweifor mor llawn o ddyddor- deb i mi, fel, pe bawn ond yn unig yn gallu rhoddi desgrifiad digon byw o'r golygfeydd a welais ar y daith, nad alhi hyny lai na bod yn ddyddorol i'r sawl a'i darlleno befyd, ac ar yr un pryd eu galluogi i ffurfio rhyw syniad gweddol gywir am eangder y Cyfac- dir mawr yma, a chael rhyw ddychymyg am ramantusrwydd ofnadwy y golygfeydd sydd i'w cael wrth ei groesi. Fel y gwyddost, mai gyda chalon drom, yr oeddwn yn gadael Cymru y waith hon. Oadewis 111 o hen gyfeillion huff genyf ar ol. Gadewais frodyr a chwaer, pa rai, oedd hoff ac anwyl genyf. Ond yr' oedd genyf ryw hyder wrth gefnu arnynt hwy y cawswn rywbryd yo y dyfodol efallai gyfarfod 4 hwy drachefn, a chael y mwynhad o all gymdeitbasu ft hwy. Ond yr oeddwn yn gorfod cefnu ar fy aawyl rieni gyda phob sici wydd yn fy meddwl mai cefna am byth yr oeddwn yn y fuchedd bon, beth tbynag, Yr ydoedd y cystudd mawr yr oeddynt yn ddyoddef o dano, yn nghyda' 'a hoedran mawr, yn ei wneyd yn both hollol sicr. Ac nis gallaf byth ang. hofio, migredaf, y boreu hwnw yr oeddwn yn troi cetn arnynt am y tro diweddaf. Ac erbyn heddyw y mae y ddau wedi cael "Dihangfa dragywyddol ar bechod, cystudd- iau, a phoen," ac wedi cyrhaedd yn ddiogel, mi gredaf, yr aneddle lonydd, y babell ni thynir i lawr, ac ni syflir un o'i hoelion 4th mwy. Cynorthwy gaffom ninau, en plant, onid€, i gredu yn yr un Duw, ae i garu ac ymddiried yn yr an Crist a hwythau. Hwylsasom o Lerpwl, fel yr wyt yn cofio, ar y 29ain o Awst, 1888, gyda yr agerlong Polynesian, perthynol i Owmnl yr Allan Line. Aeth pobpath yn mlaen yn weddol hwylus a cnysurus gyda ni hyd nes y cyrnaeddasom Londonderry, Gogledd Iwerddon. Buom yn aros yno o tua 8 o'r gloch y boreu hyd 3 o'r gloch y prydnawn, yn disgwyl i'r mllil gyrhaedd o Dublin a Belfast. Tra y buom yn aros yno, yr oedd y tywydd yn hynod o ddymunol a'r mor yn bynod o dawel, fel ag i godi ein dysgwyl- iadau yn uchel am fordaith gysurus oddi- -yoo i Quebec. Ond cyn myned i'r gwely y noawaithhono eawsom ddigon o brawfion ein bod wedi codi ein disgwyliadau yn rhy uchel, ae nad ydoedd "Dafydd Jones" am behano yu agos cyatal ag yr oedd wedi rhoddi He i ni feddwl y gwnai. Erbyn boreu dianoetb, eawsom ein hunain mewn ystorm, pa nn a gynyddodd mewn Mrth a ft'!riy_ hyd foreu y dydd Mawrth caniynoi, pryu y cyrnaeaaoua l w uatiterin. Yr ydoedd yr hen long yn rholio fel medd- wyn, a'r hen idr yo gucbiog ofnadwy. Yr ydoedd galiuceruded yn ol acyn mlaen allan o'r cwestiwn, ac am hyny nid oedd dim i'w wneyd ond ei rhoddi hi i lawr,a dal ein gafael yn dyn mewn rhywbeth a allem. Yr oedd y llestn perthynot t'r liong yn cael eu Ituchio a'u chwilfriwio, ac nid ydoedd modd i'r neb ae oedd ag ystumog ganddynt at fwyd allu bwyta, gan nad ydoedd modd eadw y llestri ar y bwrdd, nac eistedd wrtho gyda dim diogelwcb. A dyna yr helyot yr oeddym ynddi am atniyw ddyddiau. Yn wir cawsom y gwyot i'n herbyn yr boll ffordd ar ol gadael yr Iwerddon, hyd nes y cyrhaeddaaom Gulf St. Lawrence. Ond cawsom hi yn nodedig o ddymunol i fyoed i fyny y St. Lawrence hyd nes cyraedd Quebec, yr hwn le a gyraeddasnm tua haner OOB yr ail Sabbotb, wedi bod ddeg diwrnod ac ychydig oriau ar ein taith flinderus. Er fy mod wedi croesi y Werydd ddwy waith o'r blaen, ac wedi morio cryn lawer ar ororau Lloegr, o dro i.dro, oid oeddwn wedi cael profiad pa beth ydoedd bod mewn ystorm yn ngwir yatyr y gair byd y pryd hwn. Nid oedd neb Cywry yn mhlish y teithwyr, hyd y deallais i, ond ni fel teulu, a'r brawd doniol a'r cyfaill dyddan, Ddvid Manllwyd Jones, Llanberis, yr hwn a fu yn gydymaith i ni yr holl ffordd o Llanberis i Tacoma, Washington Territory, a dyddorol iawn ydoedd ei gwmoi. Bu ef a minau am ysbaid yn rhyw gysidro (ys dywedai y diweddar Baron Dav,d Morris) a oeddym yn sal ai nad oeddym, gan ein bod wedi rhyw ddechreu penysgafnu. Wrth glywed eb- yehiadau y llu mawr o'n swmpas, yr oeddym yn dyfod j'r penderfyniad nad oeddym yn sal, ac eto yn rhyw edrych yn bur amheus ar ein gilydd. A pban y byddem yn ceiaio cerdded tipyo oddi amgylcb, a decbreup;n syfrdauu, yr oeddym bron a phasio penderfyniad unfrydol ein bod ninau hefyd wedi dechreu myned yn sal, ac edrych yr oeddym dipyn yn ddifrifol y naill ar y lIall, ac yn ofni bob munud y byddem ninau yn gorfod rhoddi i fyny yr ymdrech, ac yn got- fod myned at y iluaws. Prydnawn Sabboth collais Manllwyd yn bur ddisymwth, a chan nad oedd genyf gwmni ond efe, trwy fod y gweddill o'r teulu yn bur analluog i ddal unrbyw gymdeithas i mi, gan mor sal oedd ynt, aethum ar ymchwil am dano, a chefais ef ar ei hyd yn ei wely. Ni ddywedais ddim wrtbo, ond cymerais yn ganiataol ei fod yntan wedi cymeryd esampl y rban fwyaf o'r teithwyr, ac aetham i ddechreu teimlo yn bur unig erbyn byo. Meddyliais am eiriau y cenhadon ut Jub, "A myfi fy bun yn unig a ddiengais." Aethum i ddechreu meddwl am fy sefyllfa, y fath waith oedd genyf i nursio y cwbl ohonynt. Cyn bo bit fe osodwyd y prydnawnbryd ar y bwrdd, ac er fy mawr syndod, pan edrychais o'm ham- gylcb, pwy a welwn yn gwneyd difrod of- nadwy ar y trugareddau oedd wedi en gosod ond Manllwyd. Oufais fy argyhoeddi ar unwaith wrth edrych arnoyn gwneyd y fatb alanas yn y fan hono, nad rhyw lawer o waith nursio a fyddai gydag ef, ond mai ei gwneyd yn ddifrifol ar y cogydd a wnai, ac o hyny hyd diwedd y fordatth nid oedd dun a safai o'i flaen yr oedd ei ysturnog fel stonebreaker nerthol. Yr ydoedd fy un inau wedi ei hawchlymu yn bur dda, ond ni feiddiwn fyned i gystadleuaeth a Manllwyd. Ar foreu yr wytbfed dydd, daethom i olwg tir, sef Labrador, lie bollol anhygyrcn yayw hwn, buaswn yn tybied with edrych arno. Byr bynod ydyw yr haf yn Labrador, mae yo ymddangos, gan fod amryw o fin icebergs i'w gweled ya llercian gyda ei lanau yr adeg hon ar y ffwyddfn. Mae yn lie mawr iawn: bnom yn hwyho gyda ei ymyton trwy y dydd, a'r noswaith hono, eyn i ni ei basio. i Yr oedd Newfoundland ar y chwith i ni, a Labrador ar y dde i ni, a'r culfor rhyngddynt,trwv ba un yr oeddym ni yn hwylio, sydd yn cael ei alw ya Straits of Belle Isle. Wrth fyned trwy y Culfor yma gwelsoin amryw o forfilod yn chwythu y dwfr i fyny yn golofnau trochiouog, gan fyned y naill ar ol y Hail, fel pe mewn ym- rysonfa a'u gilydd. Yr ydoedd yr olwg arnynt yn wir fawreddog. Cyrhaeddasom Gulf of St. Lawrence yngynar brydnawn yr ail Sadwrn. Wedi cyrhaedd yno, tawelodd y gwynt gwrthwynebus a gawsom lir hyd y fordaith, a chawsom foidwyo i fyny y St. Lawrence ar ddiwrnod hyfryd a chyda dyfr- oedd tawel, ac yr oedd pawb obonom erbyn bya ar ein pection, ae ya lawyinhau y golyg- feydd oedd i'w cael o bob tu i'r afon wrth fyned i fyny. Daeth pawb i'r bwrdd yn bur fureu, y Sabbuth, gan mai hwu oedd y dlwrood olf i DI tod ar y dwfr, a chao ei bod mor hynod o braf yr ydoedd pawb yn jtnwynbau eu hunain yn rbagoro), ar ol mor- daith mor angbysurus hyd yma. Erbyn haner nos yr oeddYLD wedi cyrhaedd yu ddiogel, a'r Polynesian wedi ei rhwymo yn ddiogel wrth y portLiaddj ac er mor hwyr yduedd, bu laid i ugeiniau ohonom gael myned alian am dipyt. o dro cyn myned l gysgu am y waith olaf yn yr hen Polynesian cyn ei gadael. Cawsom bjb gofal a uharedigrwydd oddiar ddwylaw swyddogion a dwylaw y llong. Cafodd y merched a'r plant bach ofalu am danyct yn dyner iawn gan y st wardens, Cymraes o'r enw Mrs Wil. liams, o'r Bala. Ni welais pan yn croesi y ddau dro o'r blaeu yn agos gymaint o ofal yn cael ei ddaugos am gysur y teithwyr. Cawsom fel Cymry ein gwahodd i gyd i gyngherdd a gynbaliwyd yn y saloon y nos Sidwrn olaf. Daethant i ddeall fod y brawd D. Maollwyd Jones yn ddatganwr rhagorol, a thaer fu y c-nibHii am iddo ganu ynddo. Mr Duncan, A.S. dros Let pwi, oedd y cad- eirydd, yr hwn oedd yn mhlith teithwyr y saloon. Canodd y Manllwydy darn hwnw, Pull for the Northern Shore," mor effeith- iol nes ydoedd yr encore a gafodd yn boddi awn aflafar propeller yr agerlong, yr hwn ydoedd cyn hyny yn peri llawer o dis- cord yo y cyngherdd. Yr ydoedd y gan mor gyd-darawiadol a'r amgylchiad ae i'r lie, ac yn cael ei chana mor effeithiol gyda hyny, fel ag y parodd i'r datganydd adyfod i sy I w neillduol yno. Arddiweddy cyngherdd, daeth llu o'r urddasolion ag oedd yn bresenol i ysgwyd llaw yn gynhes gyda Manllwyd fel put arwr y cytarfud. Ar ol brecwesta a chael ein ceifi allan o'r llong boreu ddydd Llun, a'u ckeckio, &c., yn baroa i gychwyn am y Gorllewin pell yn y prydnawn, aeth D. Manllwyd Jones a minau i drawwyo tipyn drwy dref Quebec, ac i bostio ein llythyrau, &c.; ond yn tuan daeth- om i deimlo tipyn o anghyfleustra am nad oedd yr un o honom ein dau yn galla niarad Ffiancaeg, oblegid dyua yn unig ydoedd yn cael ei siarad yuo. Methasom a chael gair o Saesoneg yno yn un man, byd nes y daeth- om o hyd i'r llythyrdy. Yr oedd ync fonedd- iges o Saesones yn gofalu am y pellebyr, a dyna yr oil o Saesoneg a gawsom yn y lie. Mae ynddi rai adeiladau pur dda, ond heolydd truenus, y than fwyaf o honynt. Mae poblogaeth y ddinas yn rbywle o gwm- pas 76,000, a'r oil o honynt bron yn Ffrancod. Mae yma amddiffynfa gadarn, yr agosaf mewn cadernid, meddant hwy, i Amddi- ffynfa Gibraltar. Wrth edrych arni, byddai yn anhawdd meddwl am unrbyw allu a allai ei gwrthsefyll. Prif fasnach Quebec ydyw y fasnachgoed; oddi yma y mae Lloegr a Chymru yn derbyn y than fwyaf o lawer o'r coed y maent yn eu detnyddio i adeiladu, &c. Y maent yn eu dwyn i lawr yn gludeiriau mawrion ar hyd y St. Lawrence, o'r parthau mwyaf anghys- beli o Canada i Quebec, o'r hwn le y maent yn cael eu hallforio i ddyfod yna ac i wled- ydd ereill Ewrop. Cychwynasom o Quebec tua 3 o'r gloch gyda'r train Traws-Gyfandirol, perthynol i'r Canadian Pacific Railway Company. Yr oedd genym 172 o filldiroedd i gyrhaedd Montreal, prif dref fasnachol Canada, pobl- ogaetn yr hon sydd tua 250,000. Yr oeddym yn bur awyddus igyraedd, pe buasai bosibl, cyn y nos, er mwyn cael rhyw gipdrem ar y dret wrth fyned heibio; ond yn hyn fe'n siomwyd, gan ei bod tua 10 o'r gloch y nos erbyn l ni gyraedd yno, a'r train yn bell at 01 ei amser, fel nad aroswyd ond ychydig fyouda-i yno.. Pan oeddwn yn dyfod i'r wlad yma y tro o'r blaen, cefais dipyn o olwg arni o'r ocbr arall i'r afon. Y mae yn sefyll ar ynys yn ughanol y St. Lawrence. A dyma lie y mae y bont fwyaf ag y gwn i am dani. "Tubular bridge ydyw fel Pont Britannia ar afon Meoai; mae y tube yn filldir a chwarter o hyd ac, os wyf yn cofio yn iawn, yr un peirianydd a gynllnniodd y ddwy, sef Stephenson. Gadawsom Montreal, a chyrhaeddasom Ottawa tua 3 o'r gloch y boreu. Dyma brif-ddinas Canada: yma y mae eu Senedd, ac yma y mae y Llywodraeth- wyr yn byw. Nt cbawaom otwg 'chwaith ar y lie hwn, oherwydd ei bod yn nos arnom yn myned trwodd. Pan ddaeth yn oleu dydd arnom, cawsom ein hunain yn trafaelio trwy wlad goediog ac anhygyrcb; ambell i ys- potyn clir yma ac acw, ae felly y parhaodd gyda ui, hyd nes y cyrhaeddasom i olwg y llyn mawr ac enwog, Lake Superior, yn hwyr yr ail ddydd, wedi trafaeho, erbyn hyn, oddeuta 1000 o filldiroedd o Quebec. Yr ydoedd y golygfeydd wrth fyned heibia i'r llyn enwog hwn yn rhamantus mewn gwirionedd. Y mae y rheilffordd wedi ei gwneyd megys ar astell wedi ei thori allan yn ngwyneb y graig metvn rhai lleoedd uwchben y llyn, byd nes peri i ddyn deimlo ei hunan bron colli ei auadl gan arswyd wrth edrych i lawr i .vyneb y llyn islaw. Gellir cael rhyw syniad am eangder a maintioli y llyn anterth hwn pan ddywedaf ein bod wedi bod yn trafaelio yn 01 tua 20 i 30 o filldiroedd yr awr am tua 14 o oiim cyn myned allan o'i olwg, ac nid oeddym yn ei basio yn y lie mwyaf arno o lawer. Mae yr debyg mai dyma y corff mwyaf o ddwfr croew ar wyneb y ddaear. Y mae ei arwynebedd yn 32,000 o filldir- oedd ysgwar, ac yn gyfartal i dair rhan o bump o holl arwynebedd Lloegr. Buom tuag 20 o oriau o gwbl yn myned heibio iddo ef a llyn mawr a hynod arall ag sydd bron a ffioio agno, o'r enw Lake of the Woods. Y mae hwn yn llawn o tin ynya- oedd, a'r rhai hyny yn agos at eu gilydd, ac y mae y rheilffordd yn croesi o'r naill i'r Hail o honynt, fel yr oeddym yn tybied yn ami ein bod wedi gidael y llyn, ond erbyn gweled, ni byddem ond yo croeti ynys, a byny yn baibaus am amser maith, fel yr oeddym bron wedi myned i deimlo ein bJd wedi dyfod i gors anobalth nad y loedd olwg am i ni ddyfod allan o boni. Rhwog Port William a Lake of the Woods, gwelsom rai o'r cychod a ddefoyddiwyd gan General Wolseley, yn y flwyddyn 1870, yn ei ym- gyrch i Fort Garry (y lie a enwir yn awr yn Winnipeg), i ddarostwng gwrthrytel yr Half Breeds. Ynyfanhon eto yr oeddym yn myued trwy leoedd geirwon a gwyllr, tir toredig, ceunentydd dyfnion, a rhaiadrau gwynion o ddwlr yn ymwylltio trwyddynt. Yn raddol, fodd bynag, cawsom ein bod yn colli allan o'r tit diffaeth a gwyllt i wastad- eildeaog, neu yn bytracb, i dir touog a chlir, set Prairie mawr Manitoba, ac erbyn tua un o'r gloch prydnawn dydd Mercher, sef y trydydd dydd ar ol gadael Quebec, cyrhaeddasom Winnipeg, prif ddinas tiriog- aeth Manitoba, wedi trafaeli i 1595 o filldir- oedd o lanau y Werydd. (/ barhau),

Caed bwtler allan o waitb, o'r enw George I Crawford, yn farw yo ei wely yu Nghuer- lleon ddydd Mawrth, a chrys gwyu am diino coler,amenygkiddaonareidd.vyl?w. At l. iecben yo ei ymy! yr oedd yn ya?ntMUMUg— Rhowch fi yn y bedd fel yr ylwyl m? oes Moaf ei8ieu i bobl gael trti?tta Bernir ei fod wedi lladd ei hun.

MEDDTOINIETH FYDENWOG J AT Y GWAED, CROEN, NERVES AFU, CYLL S ARENAU. HDGHBSS BLOOD PILLS HUGHES'S BLOOD PILLS HUGHES S BLOOD PILLS. MEDDYGINIAETH DDIAIL AT Waed Drwg, Scurvy, Oornwydon, (Iefydan y Croen, Clwyfau Vauwyniau, Diffyg Tranl, Dyspepsia, Poen Pan, Biliousness, Afu Ddi wg, Gwynegon, Poen Cetu, 0 ..ffrwvmedd, Piles Tits, Nervousness, Itelder Ysbryd, Coesaa Clwyfedig. ACHOS TRUENUS YN ABEKDAR. SYR,-Y maeyntld-v elswydd neillduol arnaf i'ch hysbysu o'r effaith ryfedd a gafodd eiuh 11 Hughes's Blood Pills arnaf. Yr wyf wedi b,d yn dioddef iron 9 lalyneld gan darddiant poenus at fy nwylaw, breiehiau, ¡¡"!J1 corn, yn ly analluogi i woithiu » mis o bob 12; tua dwy flynedd yn ol fe wnaetti y clefyd ymaflyd )'8 fy nehotsau a'm traed, nos peri i mi fethu gweithio. Mi a fu'm oaa driuiaeth pob Doctor o fewn cyrhaedd, ond yr oil i (idim pwrpas, Yr oe-id fy ngiuniau yn otchuddedig gan glwyfau a chroen pydredig, a'r arogl y a anyoddcfol i neb ddyfod i'r ti pawb yn oreda nad oedd dim gwellbad i mi byth. Ychydig amser yn ol cefais fy anog 1 gymer) ci Hughes s Blood Pills," a defoyddio" Gomers Balm." Yr oedd yn syndod yr effaith a gawaaLt am .f. Yr w.f yn 51 oed, ni welaia i 1 n fy oes dim medd) giuiaeth tebyg iddynt; mae fy boll <1lwyf..u wedi eu gwellhau, Mae fy holl gyfanaoddiad yn iach, grymus, a bywiog, ae -'r wyf yn teimlo wedi fyadaewyddu ya fy nghorlf am medd wi, Be yn Ue? ithio y dydd mi gaei gwybod am d*u>ntdw^NBSi jQ^N 13, Oxford-street, Aberaar. SYK,—Yr ydwyf yn tysiiolaethu i bob gair o r uehod. Yr wyf wedi bod yn Uygad-dyst o r case hwn am bum' mlyuedd.— J. D. REEB, J, D. REES. Congregational Minister, Aberdar. Yn enwog at Glefydau y RHYW FENYW- AIDD o bob oedran. Anhebgorol Angenrhoidiol i Forwyr, Emi- grants, a Theithwyr. Fe ddylent gael eu cymeryd yn y Gwanwya Haf, Bydref. a Gauaf. .,v. Y mae twyll gwtradj wvHiius yn cael ei arfer mewn mh C naHM ncysylltiud a'r Pills enwog Iw M wCT W wihyn- Gofal r wrth brynu na iBMillty thwy!lir chwi. Mynwchweled yr enw, HUGHES'S BLOOÐ PILLS yn I'awn, ae hefyd Wr LLUN CALON ar label goth ar bob blwch. Heb hyn twyll ydynt. HUGHEft'S BLOOD PILLS. HUGHES'S BLOOD PILLS. HUGHEb'S BLOOD PILLS Ar werfch gan bob t/tiomiat drwy y Deyrnas am Is I Jc, 2s 9j, a 4s 6o. Drwy y Post, Is 3c, 2s 11c, a 4s ge, gan y pork-henog JACOB HUGHES, Manufacturing Chemist, Penarth, Cardiff. AOEST YN AMERICA :-R. D. WILLIAMS Chemist PI mouth, Penn. pHcSPHODYNE DR. LALUR ",m i.um Mlyuedd ur Hugaiu syd 1 ffe !i cyeanlei enw in dcwy'riioll fyti fe! yr unigFeidyginiaeth Ddyjge:, f caddiriedUwn, a Phoapboraidd a ddar- °gantyddwyd erioed er gwellhad paraaolanhar. ad yr Ymenydd Pariys, Dilfyg Owsg, Breudd- *>'Jitn Poinas, larfyddiaa anamserol y Gailn- 4i d> By*y 'ol, a phob math o aflechyd ar organaa 7 Jt.rp y rhai ødd yyn dibynu ar effeitbliol- -Y t yi Organaa sydd yo rhoddi Bywyd. Y mae yn Gwella Dilfyg Treuliad a Chlefyd yr Ysgyfaint a'i Galon. Gwella Atiechydon yr Iau a'r Afu. Gwella pob annhrefu ar y U-wd. Gwella Ddiffyg Treuliad a Diffyg Arch waeth Gwella Darfodedigaeth a Gwendid Cyffredinol A gofala am roddi yr oil o'r Organau Bywyd. ol mewn trefn. Y mae effeithiau y Feddygin;aeth Phosphor. aidd werihfawra satonol yma ar Wendid Gicuol ac anhwylderaa eyffelyb yn gyflym a pharhaol, ac y mae'r holl De mladau Annymunol ae At. wyddion Poenus yn diflanu mor gyflym nes achosi syndod. pHOSPHODYNE DR. LALOR a grea Wlybwr Gieuol newydd a Mater Ymenyda drwy gyflenwi y gwaed a'r Elfen Fywvdol Dry- danol Fnoapborus, "craidd a cnanolbwynt yr Ymenydd ei hun," a thra yn ddymunol i't ar. ohwaeth a'r ystumog, ni phaela byth a Phaio a Xhewychu y Gwaed, ae adnewyddu yn 11 jr P=l; Giau, &'r G'to,Yd Mae e?itt:. a ynrbyfeddoi Lw oanfod o'r dydd cyntaf ar el ei ddefnyddio, drwy gynydd anarferol yn nerth j Gewynau "'f Meddwl gyda theimlad o Wroldeb, NertH, a Chyaur, i'r hyn /u y olaf am gyhyd o omaei- mor anghy ueffn. U dlllcir yr organau at arax r y Bwyd. Y mae yr Archwaeth yn cyn. y a yn rhyteddol. Y itae y Coluddion yn dyfoa ¡u J'KY rhel!llai,id. Qysgii yn dawel ac adfy wiol. L)a» y Gwyneb yn llawnjr Owefusau yn gocUioa, yg- id yn ddisglaer,y Orjen yn lír acia'jh,y 3W"il\ In grytaoh, yr hyn sydd yn dangos mor ow ysig yw ei weichrediatl ar Organau Bwyd. o dvsuolaauau anwadadwy 0 bob p<11'th o'r hyd, ac oddivrrlh yr Awdurdodau Aeddygol, y rUainydtl yn profl yu yDy t'aruiad Cylfrediaol 11.1 .rib yn y byd ^wyddon: I > ymcii viliad Phosuhoraidd ara 1 oil i rbyu oyieuiut (I glod "chydnabyddiaell rO*  Inir mewn Pote"'1 am 4s 6c ran bob der I .j no :rwy'r byd neu a antonir i Wrhyw r. :1,y; Fawr ar ddernyniad P.O.O. oddiwrth l IALOWS EHOSPRODYNE UAKOHjiORY, » >PSTEA'>. J.(/ON' N. w. THE NEW FRUIT OASCAitDVNE. The > eff ative Fruit. Nature's Bemedy for tyn fttipikt.iou. Pleasant Lu take, certain in action. Such, disease* m Blllioll8Uedrt. f ;\>n.(stod Liver, Diuzinoss • P len, lig.ti. it' L. of Spirit. Nou?aig,&e.,&c.,?e,-a,it(lbyComtipation. r: ,oly gc,.t?y Acts on the b-c veiiH, but the chr. ,f its ?ttiaLs?.?t from its im\uable great tonio p?perties it at iJU":t gil?? toue 'L. i rgy to the muscular coata of the ii'imach, gradually .ring to its nature its loOK lost 5> >ld b> i:i Cilemist.II at 18 I and of the ..?h, :S? ld b,? ?i Cat?misto at is lad and West K v, @gt4DU, for i? U ?nd 3s. 4.—For M"hyuiLtll. Mr U.les; B&">fOr Hr K'.HKirtH; Denbigh, .11. Thomas and Jouta Oai'Tivtr'v » i,Mr Owen; j I(,iytl(!ai. Mr J. G. Hnhe YMFJJIA4TH j H. W ERINIAETH ARGENT AIDD. Y M A.E y Swydita rij sbysol Argentaidd X yn Llandain, il, Great beorge.strcet, vVostm nBter, yn uwr yn barod i roddi Dwy t'il o Ueithiau Cynoithwyoi i'r VVeriuiajth Argen- tai.1d yn unig i Amiothwyr Tywya>gaccl» O^mru, gyda neu hebdeulu. Y maey Ll> vved- raelb Argenta dd yn oy^.y^ gwerthu iddynt diroedd da tun bnsuu Uui. Y iua3 yr ariunf ga.1 eu talu yn I r'an yr ymfudwyr mewn dwy I ftyuectd a haner, dnvy dili.d^a bjb haner blrfyudyn, o' u Klaniud yn Buenos Ayres. Gellir cael ffurliiii y./iiioliadol un ai yn yr ^rgeuu t. luforiiiALioA utfi;e, LIundain, neu gau l>ra iio.id wr y \V erimaeth Argontaidd yn Kghaedydf'. M'- ENT DISTRAINT. ICBjNSlS is graut. d by His Honoor i Li Horatio Lloyd, Coauty Coart Judge under the new L-w of ^ietrefs, to i J. !aCE JONES, 25. ^aellepa, Bangor, ? Bookd?btsc.;???. 1827

kqdiadau. I OAN HERIIEII. I OYMDE1THA9 Y CALONOOWYR. I Derbya? <a fwy ng ua llythyr yn ddi- weddar a'E, Yn fawr fel golyg- ydd, fel are.tbiwr I bf?tb?yf ?UMnc, ac ?e1 sgrlf ?rl yd?l i gylchgrouat? Sai.(,nig. Y mMyt!ythyr"Hy".t?r?tmnbrf'n,acn)d oe9beryf!ty?ti?y??""y?'?'°'?'' i'r fasged. Y inae pob un u'r nytur.au by} wedi rhoddi i m wtf '?enydd, am ein bod yn gweled diwyddynt fod yma eto rai a gymeraut y draffcr'ch i anfon llyt.iyi i sirioh ysbryd cydufutwr yn ngwimlar lesa Unst. Yr ydym gillu gwneyd ein gwa th yn well ac ya fwy tfaithiol ar (ll dotbyn pob an o'r llythyruu hyn. Yr ydyta wedi eistedd wrth y ddeeg yn bendmfynal, gan ddweyd, Owna dy waits vn ou. st < Dduw, a chydag amcwi cywn i lesoli dy gyd ddynion, ac yr wyt yn fier o ga-1 cymeradwyaetb edinyg wyT ffyddii)' df b a d*iuni yn mhob cylen, V mae etfaltb y liytty.u c*lon. g >1 hyn wedi bod yu sinwd yc eiu rneadwl er,s dyddiau, ie v I ydyw wedi pendeifyou cyohwyn CVMDKITHSS NEWYDD. I A phahim Ui ? Orad i.es cymdeithas yn awr 1 ofalu am e-igartrt-f ? Rhag i ryw -gipsiwn ) gi gA- -a,cvmt;iii of i gaitret wedi ei barot" a- tl gyfer. Yr ydym uinau wedi cychwvtt oypidfitiius caredigrwydd i lafurwyi or jvdJ< ac er rawyn rhoddi ar ddeallyrbr.il ^ywn, rhoddwn ycbydig engraffau o'r hr 1 ;dyu wedi wneyd fel aelod ohoni. D"r'oy<.it-,s<>in lytbyr yn mawr Fan mol ysgrif a yielding''jooiid yo ddiweddar yn ein coMuau addiwrth tenor o fr., nR wyddai pnyy^dd "Wleth Pwy" An. fonasout y t.ytt yr rhag blaeu i "VVaoth Pwy," a gwyddom ei f id wedi sinnli ei ysbryd yo t-i,a, Dywedwyd wrtkym yn y dydd arall, fod brawd ieuanc wedi l!regdJIl yr, IiJfI¡tflrol y Sui cyo hyny, ac wedi gwnf;'3 I!t;s dirf,,kwr ,i'r eyfiiiii a eiaradai a ni yn wir, ei f id oberwydd pregath y h u wedi rhoddi ei ban i lean Grist am bjH: Aafonanon. &, y newydd ta hwn. Dywododil gwruig wrthym, on', b'ai c^redigrwydd Mr P., wn i adim betb c fu isai wedi dyfod ohonoin fel teulu. 0 j mae v.fdi bod YA FIND wrtho ni vn ein tn.llo 1. Aethom ya nni'.m i ddi Olch i Mr F am godi'r Cristion yn uwch yn r teulu bWI\Fe êl y darlienyd(i, b,ll. ach yr byn a olygwu. Pw; bynag syaa aio ychwanegv. dedwyd "Nch ci gyd-ddynion, i i xtysuro ralonau ei nyd-wetthwyr yn ngwin- Uan Crint i galonogi unrbyw un y clyw m fod wedi g-MiKUtbur rbywbetb teilwng. Y mae iddc-, ecu iddi, g?r,asaw ymuno to cymdeittas. Ond unrbyw un a brofir yn euog, ar ol iddo yiuuno o enllibio, bychaon, neu boeci ei gyd ddya trwy air neu ysgrif, d;ardde!'r ef yn ddiymdroi. A phaham y lhaid i oi ctHn c«m«'! droa galonau tin cyd-dd' nino 1 Pa o.fiea myuegu i ddyn lion ei v^brvd fod rbyv; newyddiadurwr yn ■hoddi oic iddo 'I 00-i ydyw pob dyn gwir .gyhoee,jus n dysgwyi petbau felly Pwy sydd ya cael mwy o hyny na Victoria? Ood nid ydyw b, tb yr. darllen yr un sylw cis am dani, a gofasa ][,a.b u i chylch rhag dweyd wrthi. Os i&n fod ya aelod o gymdeithas y calonogwyr, rnaid pcldio dweyd wrth neb am syiw diriirdiol arno. Qwelsom yr wyth- nos ddiwedrtaf yjcosodiad anghartdig ar lyIr Cyniro iiratac o athrjrlitta diamheudl buasai llawer yu atfon y papyr iddo wedi e; i'arcio, ond gwell odd genyin eiroddi »r forwyn i oleuo'r tin yn y boren. Yr ydym fel cenedl yn druecus o anmbarod i gyd- nabod talent tu allan i gylch ein sect; a rhaid i ddyn enill jydnabyddiaeth o t dalsnt oddiwrth genedl y Saeson, cyn y rhoddir iddo y safle a bawlia gan ei genedl ei hnn, Pan yr oedd y bardd-bregethwr, y raTca Thomas Jones, yn weinidog yn Tretono, pregethodd yn &einonig yn Abertawe; ac meddai y Cymry Seisnigaidd a'i gwrandaw- ent, He is very Welsby-yes, very." Aeth i Lundain, a chrynbodd o'i gylch gynuil, eidfa o edmygwyr, ac yn en plith Robert Browning, y bardd sydd newydd huno, a'i gySetyb. We(Ü iddo enill enwogrwydd Uundaio, pwy ond efe wed yn i Abertaw?! Ac y mae hyn yn wir a-n danom yn barhaus. Wedi i ddyn enill enwogrwydd yn Lloegr, Awstrali i, neu America, i fyny ag ef yn 'Nghymru wedyn gan bob ysgriblwr a aiaradKr. Os na ddiwygiwn ni yn hyn, y mae yn sier y bydd prinder talentaU yn em plith fel cenedl. Y mae ein cymdeuthos newydd yn penderfynu calonogi pob gweithiwr iawn, yn mhob oylcb, byd eithaf tin gallu. Oeisiwn gyflawni y cyngbor Apostoiaidd, A chydystyriwn bawb eu jrilydd, i ymanog i gariad a gweithreaoeaa da," Bydd aelodau ein cymdeitbae yn -edrych allan ya mhob cynulleidfa am y dyeithr, ac yn ei groesawu trwy yegwyd llaw ag etf, fel naddywedo neb eto fel b wnw, Yr wyf wedi mynychn y capel er's dwy flynedd, ac nid oes yr un ohonynt wedi y&gwyd ]law, A mi eto." Bydd pob calon- ogwr yo edrych allan am gyfleustra i beri ir addolwr achlysnrol i deinalo gartref yn aby ei Dad vefol. Acoa dygwydda fod mown eisteddle a bertbyn i arall, a hono yn llawn, gofynir yn garedig i'w pherchenog gyraeryd ei aieteddle mewn lie arall. Dysgwyliwn felly i lawer ddweyd, fel y rhieni hyny a feddent dwr o blant, Fe ddaetb"rn ,yma y Sul ar ol dyfod i'r dref, ac fe wenodd pawb arnom ac fa ysgydwasant law a oj, ac yma yr ydym." Darllenasom amgymdeithM mewn nn e gl%ys a elwid, a!Cy-Yd tb. i ysgwvd Maw," a dywedeot en bod trwy byny yn myned i ysgwyd y byd." Felly ninau trwy gymdeithas y calonogwyr. Y W £ YB Y QWIR ,A DWEYD CELWYDD. I Owirionedd, meddai Bacon, ydyw cement cymdeithia. Rhai yn dwoyd y gwir, sydd yn dal wrth eu gilydd. Ac nid oes yr un pech(^3 mor ddirmygedig lie mor niweidiol a dweyd colwydd. Nid oes ond llwfr.ddyn yn euog o ddweyd celwydd. Yn wir, y mae haner peehodau'r byd yn codi 0 lwfidra, ac y mae pub oelwyddwr yn ormod o coward i ddweyd y gwir. Y mae yn llechu yn llech- wraidd y to ol i'w gelwydd. Fe ddywedodd Wendell Holmes yn rhagorol: "Sin has many tool*, bu& a lie is the handle which fits them all" Ac,fal. rhool, ,handle i ryw bechod arall ydyw,pob celwydd. Ond, pi- ham mae eitiea dweyd y gwir ? Am ei fod yn iawn. Y '\lac Dow yn gorchymyn: "Dywedwch y fwir bawb wrth eigymydog." Va ddwg owdystiotaetbya erbyn dy ..gymydog." Ond coiier, nid oilegid fod y gorchyrnyn yn dweyd am beidio dwyn cam- (Ji'stiolaeth. y mae byny jui gamwri. Myn- op y mae'r gorcfaymyn-bath .sydd iawn eriaed, a beth inas pll fod yn iawn bytb, dan unrhyw amgylcbiadau. Ac y aaaeyn anmbosibl byth iddi fod yn iawn i neb ddww-d celwydd. Y Mae yn groes i aatur Dllw'r gwirionedd, oas gall fod yn gelwydgiog. Ond er gweled paLam y dem ddweyd y gwir, edrycher ar driylanwad dweyd c&lwydd ar y dyo ei bun ic ar ei uiydogvn. Y mae dwayd calivyiid yn,, peri i'r dy. ei hun deimlo at fod yn syrthio,. yn ei olwg »: han, y mae wedi gwneyd cam a'r natur fOeá::>l sydd o'i fewn. yn colli fod un, wrth trfer dweyd calwrdd yn colli y Jeimlad hwn. Ocd mwyaf oil ydyw min yr ellyn, hawddtf oil ydyw ei UnKabliril, felly am y gydwybod. Ae am j ni wed n aydddynion y mae yn anmboiibl ei ddychymygu. Nid oes rhaid i r celwydd mwyaf y?geler am 'inrkyw sail onddyebymyg y celwyddwr. A cliyfrKoldob ofnadwy ydyw cychwyn celwydd i'r Irrd, yn erbyn cym- ydog. OblegidS y mae celwydd fel y "cynen yn galln bratha wedi ei IlJri. üý arfydJasom ag arabell ddya a aflwaeni'l fol celwyddwr, ac y dywedid aOl dana, Na hidiweh beth a ddywed, y mae pawb yn ai ftdwaenfel "creadar celwyddog." Dywspir fod gan y Tyroiaid ffordd effeithiol iawn i I gosbi y celwyddog, trwy losgi mate at ti dalcen, iddo fod yn euog o drasthu celwydd diamheuul. Y mae llawer yn dwyn y nod yn eu talconau yn nes atom na Turkey. Nid oes ntb a amdditfyna y tyst a ddwg gam- dystiolaeth yu y llys gerbton y rheithwyr, a'r barawr ya erbyn cyoiydog. Er y cyhuddir rbui o'n cenedl yu rhy am), o wneyd y drwg hwn ond ycbyjig ohonoui, mewn cymhariaeth, sydd yn cael eu dRyn o flaen llys bain y viA. Ond aid wa yr un ohonoiP, nad ydym yu cuel tin barnu o ddydd i ddydd gan y bobl o'n eykb, gau eiu cyfeill;on, a chan ein gelyaion. Ac y m*- gan bob dyn bawl i ofyn i'w gyd-ddyu i beidio dwyn caaadystiolaeth yr, ei erbyn, fol y bydd raid iddo ddyuiidtf oddiwrth dded- fiyd anghyfiawn. Y mae pob crefyddwr a gychwyna Beu a daena chvedl ddrwg hob ddim sail iddi am glefyddvkc atall, yn peri i c'dynion o'i gylch greda mai rbagntiiiwr ydyw pob CriEtion, ac mai twyll yw orufydd. Oylemtoddi eingwynelj yn erbyn yr srfer- iad, a Aondauinio y neb sydd yn evog o r aniadwaith. Y CELWYDPVK A.'a CLAF. Yr oedd gan wr tlawd elyn saafcisuB, yr hwn i boithi ei ddig a daenodd eiaryw an- wireddau yn ei gylcb. CymerodW y tylawd hwy at ei galon gym^iut, fel y dafycuodti, nes yr of aid ei fed ar farw. F-an glywoda y ceiwyddwyr hyn, ofnodd ya tawr, ac aetb at ei wely i gyffesu ei ddiygtocj, ac i erfyn am hadelro,ut. "Wei, fel Crwtion," meddat y cibf, I I niq gal af wrthod uiaddeu i chwi. Ond rhaid i chwi wneyd d&u beth ar fy ngbaitj." 'I,nrhyw both," oedd yr ateb. Cyinerwch y gobenydd yBia sydd dan fy mtien gyda chwi i. beD ttfrsydd yn y dret, .c ysgt-dw(k y plu sydd yoddo alian i J gwynt." Dyciiwelodd wed: gwneyd hyu, a gotyuodd o^th yw'r cais «rall? "JSwcb yn awr, IDeddaÙ claf, 11 a chesglwch y plu yn »! i'r gcbenydd eto." "Y mae byny yn aua:u\J8lbl, y mae y gwprt wedi eu cario i bolt cyfeiriad," oedd yr ateb. Cuwi wti.web, felly," ebe't oitf, "yr hyo ydyoh CDW wedi wneyd i mi. Yr ydyoh wedi rlf jddi peiriant mbwn<ywaith naellwchtiytu ai «tni)io. Am fy mod yn Oris ion, yr wyf yu inadceu i chwi; -end cufiweb, fedrweb chwi byth ddadwneye y drwg a. wnaethoch." ddavllenwyt, dysgwn y plaut o'n cylcti ddweyd y gwir, a rhoddwn ein Kwyneb fel cailestr ya erbyn celwydd.—-O'r Dysgolydd.

EISTEDDFOD QERDD'ORO L TALWRN. ■FONKDDIGION, Byddwch garediced a chaniatau i mi ychydig o'ch gofud i alw Hylft arwpihwyr seindyrf bres, &c., at y cyfuewidiad syild wedi ei wneyd ya y wobr yn yr ail gystadleuaeth i'r seindyrf, aydd i'w weled mewn «ysbysiad mewn cwr arall o'r pttpur hwn, «et ein bod wedi eydaynio, ^z dymuniadaa fiuaws o arweinwyr y seindyrf trwy ddodi i mewn yn eia rbestr amod-au newyddion, nad yw y seindorf fuddugol yo y bllf gystadlsuaeth ddim i gyetadlu yn yr ail. C. WILLIA.MS, Yegriteaydd. I Ionawr ft, i890.

DRYGAU YK OES. I SYR,— Efallai na chyfeiliorem wrthddyweyd na fu yr acgenrheidrwydd am i eglwysCrist ddeffro at ei dyledswyddau erioad yn fwy nag y mae yn bresenol. Wrth ystyried selyllfa yr eglwys ei hunan ar hyn o bfyd, yn ughydag amgylchiadau yr oee yr ydym yn byw ynddi, tueddir ni i farnu fod ei dyledswyddau yn fawr a lluoeog, a'r acgen rheidrwydd am fod yn ddiwyd yn eu cyf- lawni yn annhraetbol bwysig. Mewn cyf- nod o ddifaterwch ar grefydd, fely eyfood presenol. y mae gelynion crefydd yn fwyaf prysur wrth eu gwaith yn ceisio gwthio cyf- eiiiornadau dinystriol i mewn i r eglwysi. Pan y ocae Cristionogion yn cysgu y mae sdtan yn fwyaf effro yn rhoddi ei ddichellion cyfrwys, drwg, mewn gweithrediad. Y mae llawer o bechodau atgas yn cael mantais i fsodi eu penau ar adeg o farweidd-dra a chysgailrwydd ar grefydd. Ai onid Use galwad neillduol at weiaidogion yf Efeogyi y dyddiau hyn i ystyried yn fwy diftifol bwysigrwydd y gwaith sydd wedi ei yaiddiried i'w gofal, yn nghydar oyfrifoldeb mawrayddyngysylitiedigigefl Ai tybed y gwnaem gamgymeriad wrth ddywayd tod fie i gyfnewidiad mawr yr adeg bresenol gyda golwg ar ddullwedd y weinidogaeth ? Y mae yn wir y gettir dyweyd am lawer o'r pregethaua wrandewir eu bod yn llawn deilyngu y clod a bentyrir arnyot fel pregetbau hyawdl," gwefreiddiol, "dwfndreiddiol," &c. Ond y mae yn reaynol meddwl ar ol holl lafur yfyfyrglll, ac tll-eitbyddiaeth y pwlpud, fodrhan fawr o botl Cymru, ie, aelodau crefyddol ein heglwysi, yn eistedd yn mro tywyUwch a chysgod angeo, wedi y cyfan! Yr .ydym yn oredu mai bendith fawr i'r wlad yn gjffrudinul fyddai cael gwedd twy ymar ferol ar weinidogaeth y Gair yn y cyfnod presenol. Edrychwn i'r cyfeiiiad a fynwn, y .mae drygau o bob math yn cyuyddu yn eu rhwysg a'u dylanwad-pechu yu gyboeddus wedi myned yn gyffredin yn mhhth dynioo, aey mae angen am ddynion eyffelyb i hen gewri y dyddiau gyut i godi eu llaf yn erbyn pechod yn ei amrywiol ffupfiau. Digon gwir fod ein gweinidogion yn onest a didderbynwyneb gyda chodi eu lief yn erhyn rhai dtygau, ond y maent yn hollul dd.ystaw mewn perthynas i eraili sydd lawn mor ddinystriol, os nad yu fwy felly. MEDDWDOD, I ar ougradc. Dyma bechod y cyfeiria y pwlpud ei holl ailu a'i ddylanwad i ymosod arn«,ac i geisio ei ddarootwog, Elrycher ar ymyfed fe) Goliath yn mhlith drygau yr oes. Y mae pob gweinidog i Grist sydd yn gallu dyweyd ei fod yn llwyr-yoiwrtbodwr yn defnyddio pob cyfleusdra i ymosod at y ciwr hwn sydd yn difa nerth y boblogat th —yn achosi trueui anaele, ae yn hyrd i) uidcedd ar filoedd bob blwyddyn i ddinyatr a cholledigaetb- Ond hyn sydd yo anes- boniadwy, paham y mae gweinidogion y Gair mor ddystaw mewn parlbynas i ddrygau «raill ? Pa le y saif y pwlpud gyda golwg ar yr arferiad dinystriol o I YSMYG0 ? Onid yw hwn yn agos berthynas i ddiotta? Pa mor fynych y elywir ein pregethwyr yn condemnio yr arferiad ffiaidd a gwrthun hwn ? Pa foddy^allant yn rheeymol osgoi y ridyledswyddl lion pan y gwelant ieuenctyd ein gwlad yn gwario en harian am yr hyn sydd wenwyn digymysg ? Dywedit fod y ddiod feddwol yn lladd; dywedwn ninau am y myglya ei fod, er yn fwy araf yn ei weithrediad, yn liadd gyda'r un fath fier. ) wydd. Dywodir am y meddwya ei fod yn nuisance i gymdeithaa ond y mae y dyo nioddw yn myned i'r.cysgod yu y g ilygiad hA 0, pan y cymbarir ef L'r ysmociwr uflm. Y mae treulio haner awr yo nghmuoi tri neu bedwar o dylwyth r bibell yn un o gwbydau y reilflfordd yn llawn ddig m i br(e yr hyn a ddywedwn. Nen, os m'oer, odryoher i ambell sedd yn Dghyoseif y Gornthaf, a chair prawf ychwanegol o .r. ioned,i.ein geiriall. Na, y mae y tnndi'wwi yn yioddangos yn llai o fochjn ira'r vsm.itM wrA'r cnowr myglye, Oud y mae gwedd fwy difnfol i'r mater na dim a wygrymasom eisoes. Y mtvj yr arferiad atgas .bwn wedi bod yn foddior, i arwain roiloeddNP ddynion iauainc ar gyl ail oi D. Uywedal .John Angel Jdm-s, o Birroiughan., "fody^w gyntaf a ddyry y dyn ieuanc ID ei enau y uim cyntaf iddo tua dioflltr," Vlma fel y dy",ed aa meddys ^inwog, a ni a roddr ei dystiolaoth yn yr iaith yr ysgrifenwyd hi: "After fifty years of moat txtenBite and varied practice in my profession, I have come to the decision tfcat smoking is the main cause of ruining our young men—of pauperising the waiting man, and of rendering comparatively use- less the best efforts of ministers of rtligien." Ond atolwg, pa beth a ddywed rhai o weinrdogion yr efengyl yn Nghymru yn ngwyneb y dystiolaeth gret a diamwys hour R-t* blynyddau yn ol ;yr oedd dyn ieuanc adnabyddua i'r yegrifenydl yn tetthio gydit'r gerbydres o Rhyl i Gaerlleon. Yn yr un cerbyd ag ef yr oedd gweinidog Ymneillduol, yr hwn yr Jedryehid arno gan bob enwad ciefyddol gyda pharch ac edmygedd Leill. ouol a faan wedi i'r train gychwyn, tyuai y pregethwr bibell o'i logeil a dechreu- od.1 ysrnygu, a hyny moWn cerbyd oedd heb ei neillduo i'r pwrpas. Yn ystod yr ywddi- ddan a gymerodd le rbyngddo a'r dyn ieuangc, sylwodd fod gauddo ef resyinau athronyddol drus ysmocio tobacco. Ni chuniata gofod i ni roddi i'r darllenydd resymau cedyrn y gwr dysgedig hwn dros sugno oysur o goes-cetyn ond hyn a, ddy- weÜ wo, fød yr argratI a wuaeth ei ymddygiad ar feddwl y owr, ieaane yn anileadwy. Bub tro y gWTandawai arno yn pregethu, ar ù1 hyn, denai yr olygfa yn y train aphilosaphy y bibell yn fyw i'w teddwl, ac nis gallai dderbyn mwytbad na bendith o dan ei weinidogaeth. Meddylier am foment am WaltO pwyugor yn trefau tobaco ar gyfer y doabarth ysmyg- yddol a ddichon bresenoli eu huuain mewn Cyfarfod Miaol neu Gymsnfa a'r owydd dinystriol yo yr achos hwn Vn cael ei^ysegrn fel 11 tobaco yr achos." Pa achos, atolwg ? Nid achos yr Arglwydd, bid sicr. Oysyllter y inwg—yr arogl anhylryd-y gwastiaffari arian ac aciser, & theyrnaB y tywrllwch, ac nid a cbyaegr y Jehovah 1 Liawn mor briodol yn ein tyb ni fyddai tretni nifer o faritau o gwtw ar gyfer y cynulliadau hyn, ag ydyw supplio tobaco a phibelli 1 Pa hyd y goddef y Daw sanctaidd iftiaidd bethau o'r fath hyn halogi ei damn 'Brysied y dydd pan y daw pub dyn difrifol i deimlo fed yn rhaid-golchi ymaith yr ysmotyn du hwn sydd yn anutddo gwedd einCristionogaeth Ofti wyddoch chwi fod eich corpti yn demi i'r 'Ysbryd Glan sydd ynoch, yr t.wn yr ydych yn ei gael gan Dduw, ac iiid>ydych yn eiddoch eich hunain ?" "<Canys fir-fiwtrth y prynwyd chwi: gan hyny, gogoneddweh Dduw yn eich corph, ac yn eich ysbryd, y rhai sydd eiddo Duw." Drwg arall y mae y pwlpud a'r wasg yn ddystaw yn ei gylch ydyw I BWYTA "OPIWIL Y mae hwo eto yn perthyn yn agos i'r ys- rnygu a'r diotta, a tnynych y'ilithrir o'r naill i'r Hall. Nis gallwn yn awr end yn nnig grybwyll y drwg hwn, gan y bwriadwn iddo fod yn destyn ymdriniaeth mown llythyr dyfodol. Ond dymanwn, mewn modd ar- benig, alw sylw gweinidogion yr Efengyl at yr arferiad dinystriol hwn eto, sydd yn fwy cyffredinol yn ein gwlaS ni ein hunain, nag yr ydym yo foddlawn i gredu. Yn wahanol i ysscygu-ac ymyfed, y mae bwyta opiwm ya ddrwg ar ei ben ei hoot ac yn ddigymdeithas. Eiryn mlaen yn ddir- gelaidd gyda'r arferiad, heb fawr obaith i neb amheu, na'i gael allan, nes fod y truan wedi ei rwyrno gan gadwynaa anfesurol gryfach na chaethiwed tobaco, nAU ddiodydd alcoholaidd, wrth gerbyd y "Juggernaut" hwn Nid all neb ddeai,, y ffaith hon yn fwy trwyadl na'r physygwyr ydynt yn ddyddiol yn cyughori dofnyddiad y nwydd yn ei holl ffuifiau, ac yn fynyvh yn hollol ddiystyr o'r canlyniadau. Flwyddyn ar ol-blwyddyn y mae ei gaethion darostyngedig ac anobeithiol yn myned yn f wyfwy truenus yn ei llygriad corphorol. I Ond llawer gwaeth yw yr effaith foddyliol. Tywylia y meddwl yn raddol. Y mae rhith ddychymygion arswydus yn gufael ynddo; collir hnnan-lywodraeth; mae liesgedd meddyliot yn dyfod dros y gwan; gorphwylledd ya bygwth y cryf, nes o'r diwedd y bydd yr iselder meddylioi wedi dyfod yn un hollol, y corph yn ysgaithion dim ond opiwm, ac y mae y claf yn marw! Paham y caiff y gelyn marwol hwn eto lonyddwch i ddinystrio cyrph ao eneidiau dynion 1 Onid, yw y ffaith fod llawer o Gymry yn gaethion i'r arferiad ofnadwy yn galw yn uchel ar. y pwlpud a'r wasg i geisio arfer eu holl ddylanwad er ei ddarostwng ? Heblaw y drygau a nodasom, y mae llu o rai eraill y byddai yn dda i'r pwlpud a'r wasg godi eu lief _yn eu herbyn. Diau y bydd llawer un yn brod i anihydweled i mi, ac hwyrach ein beio am gondemnio y chwareuon hyny a elwir BILLIARDS A BAGATELLE. With edrych ar y pethau hyn o un cyfeiriad» y maent yn ymddangos yn eitbaf dioiwed ond pan yr ystyriom eu bod yn aohlysur i arwain yr ieuanc ar gyfeiliorn, yr ydym yn teimlo yn hýf i rybuddio pob dyn ieuane sydd ag awydd ynddo i ragori i gadw yn mbell oddiwrthynt. Gofynir y cwestiwn weithiau gyda golwg ar y chwareu bya a phetbau cyffelyb A ydyw yn ddiogel i mi yuiatfer a'r cyfryw bethau 1" Ac y mae y Saith fod y cwestiwn yn cael ei ofyn ya profi ar unwaith fud amhenaeth ya y meddwl mewn perthynas i'w gyfreithlondeb. Pwy yn ei synwyr a feddyliai am ofyn, A ydyw yn ddyledswydd araaf fyned i'r cyssegr i addoli Duw P A ydyw yn beth priodol i mi fyned i'r cyfarfod gweddi, neu i'l gyfrin- ach eglwyaig, neugafnogi yr Ysgol Sul?' Na; y mae y gydwybod yn tystio yn eglur a di- amwys fod y pethau byn yn dds, fel nad oes yr amheuaeth leiaf-yu y meddwl yn eu cylch. Clywir yn fynych gefnogwyr yr arferiadau dan sylw yn dywayd "eu bod hwy yn inethu yo glir a gweled dim o'i le yn nglyn ar chwareuon, ond eu-bod yn hollol udiniwed yn uihob modd." Yr ydym yn cydnabod eu bud yn ymddangos felly ond y mae y drwg o'r golwg, fel gyda llawer o bethau eraill. Dywedir am y llosgfynydd fod ei lethrau yehydig ameer cyn iddo fwrw allan ei gyn wysiad dinystriol yo edrych yo brydfertb dcos ben, pan yr ymddangosant fel wedi eu p .eutio i blodau, a'u gwiego â gwyrddlesni, nea y mae yr olygfa drwyddi draw yn hynod o swyool a deniadol, ac megvs yn gwawdio y syaiad fod y perygl lleiaf yn llechu oddi- tanodd. Y mae y taran-gwmwl, pan yn tawel hof ian yn y wybr, yn brydferth iawn dan add urn o boil liwi&u yr enf.Na dywelltir arno grkii y bore haul, eithr I.id yw amgen, ei byny, nag ysbryd dinystr yn amwipgedig a dmiwaid wawl, ac yn disgwyl am un awel i'w gygroi, fel y gallo lucbio o'i ddeutu dym- hestl ofnadwy o fe.Ut a tharanau neeterfysgu y OHO Hud ddenwyd llawer dyn ieuanc cyn hyn gau øwyo y billiard neu y bagatelle room, heb feddwl unwaith fod y perygl lleiaf ynglyn a'r chwaieu pleserus a diniwed; ond och gwiandawer ar un u honynt yn tystio a'i anadl claf; Y tro eyotaf i mi chwareu billiards 'ydoedd y cirn cyntaf mewn gyrf3 o bechod, sydd yndiweddu mewn tragwydd 01 golledigaeth! Yr olygfa ydyw cell y ilofrudd, ynddi y mae y truan condemniedig yn disgwyl awr ei ddienyddiad, ac y uiae y ehap,ain yn gwoeyd y defoydd goreu o'r amer byr a ganiateir gan Brydain Gristionogol i barotoi yr enaid ar gyfer tragwyddoldeb Gkifynai y gweinidog i'r dyn truerlU beth fa yu gychwyniad i'w yrfa bechauuros ? Ac y mae ei atebiad yn br,g,th rybuddiol i ieuenctid Cymru. "Dygwyd fi i fyny," meddai, "ar aelwyd grefyddol, bum yo I iflud eglwysig am flynyddau lawer, ac yn atferaw yn yr Yigol Sul. Un prydnawn pan yn dychwelyd o'r swyddfa, cyfarfyddais jg tod o'r eglwYB o ba an yr oeddwn YD Lelkili, A gofynedd i wi ddyfod gydag ef i am game o bagatelle i jstafell ydoedd yn j gysylltiedig I Uvfrgell gyboeddus. Cydsyn- yn §l?rwydd, a spwynheais yobwarea yn anarfercl. Yn fuan wedi hyny hadwyd fi gau gyfeillion i hotel lie yr oedd billiard room. Wrth fynychu y Ile hwn, dysgais yfed diodydd meddwol ae ysmygu. Cyn hir dechreuais esgeuluao moddion gras, collais fy He yn y swyddfa; yn mlaeo, yn mlaen o ddrwg i waeth, nes y daethum i ymdry- baeddu yn y pechodau mwyaf erchyll ffiaidd, a dyma y diwedd-y crogbrti3 Ouid yw yn syaiad ofnadwy fod aelod eglwysig wedi bod yn achlysur i arwain I cydgreadur i'r crogbren! Yn ystod y prawf hynod yo Larpwl ) n ddiweddar, yr hwn a dynodd sylw y byd yn gyfan bron, taenai y papyruu y Dewydd un diwrnod, fod rhai o'r rheithwyr yn dityru eu hunain yn y billiard room! Enynodd y ffaith boenus deimlad angerddol o ddigofaint yn enaid pob dyn ystyriol yn mhob ewr o'r deyrnas. Ond pa faint mwy atgas yr yrnddengyn y ffaith fod aflibsll i grefyddwr yn gallu ymddifyrll â sarph 0 bleser. tra y mae bywyd tragwyddol ei gyd ddyn yn y Oan fod corph tragwyddoldeb yn gor- phwys ar fynwes yr awr," pa fpdd y gall yr un eenad dros Dduw, na r un aelod crefyddol dreulio pam' munyd o amser gwerthfawr i gellwair A pheryglon ? Pa Gelation a ddy- munai roddicani o'r billiard tootn i wyddfod y Barnwr cyfiawn') Pwy garii ymddangos gerbron y frawdle ddiweddif o ganol y greehwen ynfyd ? Ai oni ddylai Gristles- oeion fod mewn agwedd barod yn gyatal &g mewn cyflwr parod P Achwithau fel gweis- iOD vn diaewvl eu Hargl wydd." "A chan fod yn rhaid i hyn i gyd ymollwng, pa ryw fath ddynion a ddylech ehwi fad mewn sanctaidd ymarweddiad aduwioldeb, yn diBgwyl ac yn brysio at ddyfodiad dydd Duw." Bobl ieuaine, y mae bywyd yn rhy wertb- fawr i'w drenlio gydag ofer chwareuon so arferion llygredig. Y mall amser yn fyr ac ansicr, a dialw yn ol. "Miloedd o bunnau," meddai y Frehhines Elizabeth ar ei gwely angen, am un funud o :amser." Pa sawl munud a dreuliodd hi yn ofer ? Daeth y en yn rhy ddiweddar. Nis gall holl berlau y* India nac anr Peru brynu un foment o bono yn ol! Terfynwn hyn o lythyr gyda choEhau yr anogaeth apostolaidd: "Gan brynu yr iimRftr. obleeid v dvddiau sydd ddrwg." 1_ HYWBI WYN. I

LLANGEFNI. I Nos Sabbotb, wythnos i'r diweddaf, bu farw Mr John Jones, saer, un o hen drigol- ion mwyaf parch ua a chymeradwy y dref, ac un nad oedd amheuaeth o gwbl nad oedd yn wir Gristion. Yn y diwygiad flynyddau lawer yn olyr oodd el wedi cymeryd rhan flaeullaw, ac ar hyd ei fywyd dygai brawfion ei fod wedi rhoddi ei hunan i'w Waredwr, ae mai prif amcan ei fywyd ydoedd gwas- auaethu yr Hwn ag oedd wedi rhoddi ei fywyd idTOO beohadnr. Yr oedd ya 72 mlwydd oed, ac wedi dioddef eystudd maith, a hyny yn hynod ddirwgnach. Fel ag yr oedd yo nesu at y terfyn soniai fwy o hyd am y nefoedd, a thystiai y Parch J. Williams, yr hwn oedd gydag ef nos Sadwrn cyn ei .farwolaeth, ei bod yn fendith i ni gael bod yn ei gwmni. Cymerodd yr angladd le boreu laa yn y fonwent. Gwasanaethwyd wrth y ty glol1 y Parch Owen Hughes, Fron, ac yn y fonwent dechreuwyd gan y Parch J. Williams, ac yna cafwyd anerchiad ar rinweddau yr ymadawedig gan y Parch James Donne, a gweddiwyd gan y Parch Richard Williams. Yr oedd yr angladd yn un tra lluoaog, ac yn mysg y gweinidogion yr oeddy Patch James ijonue, J. Williams, Owen Hughes, Griffith Williams, Richard Williams, Llangwyllog, 0. M. Jenkins, B.A. (A.), Hugh Hughes (B.), D. Evans (B.), 0. Evans ac eraillj ac hefyd yr oedd yn bresenol nifer fawr c flaenoriaid. Y prif alarwyr oeddynt Mrs Jonee (gweddw), Mrs Jones, Colamn View,(chwaer), a Mr Jones, M.A., Caergybi (nai), Miss Jones, Column View, a Miss C. Jonea (mthoedd), a Mr, Mrs, a Miss Edwards, Gaerwen.

MSTEDDFOD FERNDALE. I Cynbaliwyd yr Ueg isteddfod yn ylle uchod ddydd Mercber. Ba yn ilwyddiant yn mhob ystyr. BeirniaidMr William WilliaaH, A.C. (Alaw Machno); Mr W. Gr. Williams, Penarth; cyfeilydd, Mr C. L. Jones, Ferndale; llywydd, y Parch A. T. Jenkins, Tre'rhondda. Cufarfod y Boreu.- Can agoriadol gan loan Llechau. Gwobr- wywyd L. Walters, Ferndale; M. A, Morgana, Ferodale; Francis Davies, Cwmbach; J. Lloyd Griffith, Tyloristown; Roderick Wil- liams, Maesteg; Jane Davies; Sarah Jones: c6r Tre'rhondda (o dan arweiniad Gwilym Jones). Cyfarfod y Prydnawn.—Gwobrwy- wyd Morgan Morgans, Ferndale; Miss Rowen; Miss Reea, Ferndale; Idtis Thomas Thomas Jones, Ynyahtr, M. A. Williams, Mardy; Mary J. Thomas, Ferndale- Eos Hafod; Samuel -4 pdki.' C Wwtwrch; David EV"OB (Dewi Rhedymi); Thomas Jones, Ynyshir; cor Cwmaman. Cyfarfod yr Hicyr, — C4n agoriadol, gan Mr Johnny Morris. Gwobrwywjd Miss L. R. Lewis (Llinos Aman); Idris Thomas, Ynyshir; Caleb;" parti D. Evans; Onllwyn Brace, Aberdar; Isaac Davies, Ferndale; parti Salem Newydd, &c.-Dyfl,