Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
14 erthygl ar y dudalen hon
CYNGHOR 81ROL MON. I
CYNGHOR 81ROL MON. I Cvrh?iwvd cy?Miod c??ieroi uyngor Sirol M? d?-dA hu diwedd.f y? VaoefDi, O dan lywyddL-eth y Cy?horwr H?h Thoma-3 ca(dl' dd Yr aelodau ereill oedd yn brMMiol oeddynty C?ghor?E)? Jones, r.H., 0?09'. (i.-??'-ydd). yr H.MdunaM Ri<-hMd Williams, Tr?.n |r Roberb, U.H Pcnbol; Thomas Jones, Bod- ewryd; Capt. W. H, Owen. PlasYl1penrhyn; w\ W Ita.Milb, °"$> £ 'E sdog; T. W. jo.les, Menai Jones, Hendregadog, T. W. JO.1es, Menai Bridge; J. Williams, P..rk Newydd: W. Griffitb, PlasYnlyn- T P L8W!i, A,S.,  y C,ohorwyr Syr Richant Bulkely, Bar- wnig, Bron Hiu SwaSYrKdi ^obS^kSd; ??oh W. Pritchard, Pentr?? Kica Robert., Waig- Riehard Robort;s, Llan Ubertii, Tary;iLl..fair, P.O.; Y degian; J. ^Vi1U»m>s, L Priestly, l ?, C g Davies, B. A C. F. PrieBtly. 'L7.E[,, LlangD!; M.}ícK'¡l 'TY 'it-a' wr Honry ot>erUl, Pentrefelin; & J. Roberts, Trefh1D; R. Pentrefeh? ???. Biw .d Williams, Hughes, C p jones, Niwbwrch Lewis Huf!hM'g. o; R ?. Tbomas Priohard, Llwyd- Srth Sgob; Owen Wi.Uams Tynybuartb; S"muel Hughes, Bodednyfed; Capt 0. ?bom«, BryS.Hu; J. B. '19?", Coeden; Rn?t ?onM BrynmMtMo; J. H. HuchM, Tyddyn Gyrfer W. Pryth?h, BodfeddD i Dr H. Parry Jones, GwatohmM J. i?oyo. Treiddion; Dr Rolaod Williams, C^ergybi, Capt. E. H. Verney, A.S., Dr 0. T. Wil- liams, Caergybi; Joseph Williams, Oaergy a Hugh H. Hughes, Caergybi. PLBIDLAIS 0 GYDYMDEIMLAD. __I Cyn dechreu ar y materi,,n oacici ary rhalAD, sylwodd y cadeirydd ? ?' ?? ae)odan wedi ei symud trwy BOllau ? cyfarfod o'r blaen, sef Mr ThomM Ow?. y hwn oedd ya bresenol y°y,?'? <?iwa?.?af CvmMai ddyddordeb .d ? h? f.t? y ond r au!(eD ?° ef adnaVyddnrfXnadoedd a^enkidoef Mrs Owen wadi dilyn  phnod a dymuSM! ef ?yg P'e'd'aia o fSsi^ mMbiony. ea profedigapth <h™ Eiliwyd y cynygiad gan Syr Richard Bulke- ley, a phasiwyd ef yn unfrydol. y PWYLLOOE ARIANOL. j Adroddai y pwyllgor arianol eu bod wedi myned trwy y gwabanol fihau, an bod yn eymtJrBdwyo Y rhai a nodid yo y daflen i gael Kin. tstyrientfodydranlynnglynag aicbwilio pwyaan a mesurau braidd y. uebel, "gobeithient y gellid gwneyd y gwaith gyda mwy o gynildeb yn y dyfodol, Yr oeddganddvuto dan en hystyriaeth eto y I materion canlynol1. Tdm n d aliadan II yn nglynlg etholiadau. 2. Rheolau cy n- ygiedig gan y Swyddfa Gartrefolo berth- ynas i archwilio papynu yn n?'ya*8 6tho!:adau oynghor?yr iro1. 3 Tendcrs am areraphn y rheatran eth, ol,.?,o?) Yr oedd llytbyr w9di ei dderbyn ganddynt oddi wrth y Carnarvon and Denbigh HtraU yn gwneyd ca's am ran o r hysbys- iadan, ac yr oeddynt hwythan wedi ateb y caffai perchenogion y papyr gyfleusdra i aufon eu tender pan y gofymr am tenAeni am argraphu J tro neaaf. Cymeradwyent ar fod i'r trysorydd gael gorcbymyn dalu ■ swm heb fod dtoa £10 tuag at dranl etholiad cynghorwr dros ddosbarth Budedern. Cvmeradwywyd yr adroddiad,ar gynygiad Mr T. W. Jones, yn cael ei eilio gan y Capt Owen Thomas. PWYLLGOR Y FFYRDD A'R PONTYDD. Yn adroddiad y pwyllgor hwn nyabysid I en bod wedi archwilio cyfrifon y surveyor, a'a bod yn oymeradwyo eu ta!u. Yatyrient mai y cwestiwn o aogbydwelediad rhwng y oyngor a DirprwywyrMoifa Malltraeth ydyw pa un a yw y butreu yn rhan o'r bont ai nad yw; os yw yn rhan o'r bont dyledswydd y sir ydyw ei hadgyweirio, ond os rhan o'r cob ydyw, perchenogion y cob ddylai ei had. gyweirio. Ar 01 ystyriaeth pellach o'r achos nid oeddyot yn gweled rheswm dros newid yr hyn oeddynt wedi gymeradwyo i'r cyngor yn mia Mehefin. Yr oeddynt wedi oymeryd moddion i gaal gwybodaeth o berthynas i'r llwybrau traed cyhoeddas yn mhob plwyf, ac a oes rhai o honynt wedi eu cau. Cymeradwyent fod i'r trysorydd gael ei awdnrdodi i dala swm o arian heb fod dros zE160 tuag at ffordd Caergybi, a swm heb fod dros £60 tuag at ffordd Beaumaris a Menai Bridge o hyn hyd gyfarfyddiad y cyngor yn mis Ebrill, yn o fel y byddy surveyor yn gofyn. Yr oeddynt wedi gohirio ystyriaeth tollau Pont Menai. Sylwodd Syr Richard Bnlkeley fod y pwyllgor wedi cymeryd poen a tnrafferth tawr gyda golwgar y owestiwn t> adgyweirio Pont Malltraeth, ond nid oeddynt eto yn ddim nes i benderfyniad. Asgwrn y gynen ydoedd pa un ai rhan o'r bont ynte oc cob'' ydyw y butress, yr hon oedd yn awr rn oaef ei chludo i ffwrdd gan y mor. Cynygiai ef tod yr adroddiad yn. cael ei fabwysiadn. Eiliwyd y cynygiad gan-Capt W. H. Owen. Awgrymai Mr T. W. Jones y pnodoldeb 0 fod y cyngbor yn tain haner y draul a'r dirprwywyr yn tslu yr haner arall. Dywedai y surveyor, mewn atebiad i Mr Richard Hughes, Cafnmawr, fod y boot wedi ai hadeiladn er's rhai oesau, ond nid oedd y sir erioed wqdi ei hadgyweirio. Dadleuai Mr Richard Hnghe3 mai y sir oedd i adgyweirio y butre83, gan mai rhan o'r boot ydoedd. Eglorodd y olerc mai y dirprwywyr sydd i'w hadgyweirio, pa un bynag ai rhan o'r bnnt ynte o'r cob ydyw, ac os rhan o'r cob ydyw, bai y dirprwywyr ydoedd fod angen Yhad i ywairio, gan mai yr Mhos o hyny ydoedd eu bod hwy yn rhoddi doran ar y tout. Yr oedd gan Capt Verney, A.S., 9voye iad ar y rfcaglen droa fod pwyllgor y ffyrdd yn edrych i fewn pa beth ellir wneyd tuagat sicrhau fod pob cerbyd fyddo yn teithio yn y noa yn cario goleuni. Mewn atebind i'r Capt., dywedodd Syr Richard Bilkeley, cadeirydd y pwyllgor, ei fod ef yn dealt gan y clerc nad oedd ganidynt awdurdod hollol i orfodi oerbydau i gario golpuni. Dywedai y clerc y gallent ymholi oddiwrth Fwrdd y Llywodraeth Leol, nen wneyd cais am i rywbeth gael ei basio ar hyn. Cyfeiriodd Dr Roland Williams at y modd y byddai cerbydau, lorris, &0., yn cael eu gorlwytbo, a'r gyriedydd yn aualluog i cymeryd gofal ohonynt pan yn cyclfwyn o Qaergybi ar nos Sadwrn. Ar gyoygiad Cadben Verney, yn cael ei oilio gan Mr T. W. Jone3, cymerwyd y cyn ygiad oedd gan Cadben Verney ar y rbaglen i fewn yn yr adroddiad. Gyda golmrg ar dollau Pont Menai gofynai Cadben Yerney ai ni fJddai yn briodol sefydlu ferry rad rbwng Mon ac Arfon; ond ofoai Dr Roland Williams y baasai trwy hyny yn myned ar draws y ddeddf San- eddol. Mabwysiadwyd yr adroddiad. BWRDD lleoi, LLANGHFNI. Adroddai y pwyllgor oedd wedi eistedd i cbwitio i fewn i'r priodoldeb o sefydlu bwrdd Uflol ya Llangefni, en bjd wedi gwrando nifer holaeth o dystiolaethau o blaid y Bymudiad, ac na chynygiwyd dim tvstjoUeth yn erbyn. Cymeradwyent hwy fod i r holl blwyf gael ei gyinnryd i fewn, ac i naw o aelodau fod ar y bwrdd, Fod Dr Evan Wil- liams, Green Hill, i gael ei benodi.i wneyd y parotoadau angeorheidiol o dan Ddeddf Ieihydol 1875. Y byddai yr archob yn dyfod i rym ar yr Hag o fis Ebrill; yr ethnl- isd i gymeryd 118 (,'r 22ain i'r 26Ain o Ebrill, a'r bwrd I yn cyfiirfod am y tro cyntaf ar y 29 iin o Ebrill Dioichai Dr E. 0. Owen yo YDhe8 í r cadeirydd, yr is gadeirydd, a Mr Richard WiUiati»«, Treban, am y drafiertb oeddynt wedi gymeryd trwy eistedd fel dirprwywyr FAr  m1ter. ?t?rnhttwyd yr adroddiad. UN UNDEB I FOK. I I Adroddtii Pwyllgor y terfynau vr ym- ddengys amryw resymau o blaid fiuifao Mon yn un undeb gwareboidwaid, rind yn bresenol en bod yn cymeradwyo y cynghor i gyd- aynied ig adroddiad pwyllgor y terfynau dros ffurfio y Menai Union, ar yr amod fod gallu yn cael ei gadw mewn Haw i ffurfio un undeb yn y dyfodol ob berair hyny yn ddoetb; na byddo swyddogion y Menai Union yn cael eu penodi yn swyddogion sefydlog, ac fod i'r tlodion sydd yn nblotty Caernarfon gael eu symud i un o dylottai Mon. Cadaruhaodd y cynghor yr adroddiad. GOHEBIAETHATJ. I Darfjeawyd llythyr oddiwrth Mr H. Clegg yn hysbysu ei fod wedi cyfarfod i dainwaiu y Gwener blaenor 1, a'i fod wedi gorfod bod i fewa er h"ny, ac felly nas gallai fod yn bress.iol,—Gwnai Col. Hampton Lewis gais am ggniatsd i dde'nyddio y cslloedd yn hen sarcbardy Beaumaris at wasanaeth y Militia, Ar gynygiad f-yr Richard Bulkeley, yn cael ei eilio gan Dr O. E. Owen, oaniatawyd y cais.—Darilenwyd penderfvniad oddiwrth Gynghor Sirol Dinbyoh yn awgrymu y priodoldeb o ffurfio cyd-bwyllgor gyda sir- oedd eraill Oymru i ystyried yr angen am eangu Cyfleusderau y Rheilffyrdd yn N >hymru. Hefyd y dylai yr heddgeidwaid fod yn hollol o dan awdurdod cynrychiolwyr y trethdalwyr, ao yn gwahodd cynghorau eraill i ymuno a hwy i wneyd cais at y Llywodraeth, Hysbyswyd fod y penderfyniadau hyn wedi eu mabwysiadu gan y cyrigor o'r blaen, ar ol i Gvngor Swyd(I Abortnifi en hanfon. Cynygiai Dr Roland Williams fod i'r clerc ysgrifenu at Gyngol Sirol Dinbych i ofyn pa fodd y galler eu cynorthwyo yn mhellach, Ystyriai ef y buasai yn anmharch ar y cyngorau sirol i ddwey.lnaa gallent reoli yr htddgeidwaid gan gystlad a'r Cycg rau Trefol. Eiliwyd y cynygiad gan Mr bamuol Hughes, a phasiwyd ef. Darilenwyd llythyr oddiwrth y trysorydd newydd yn hysbysu nad oedd wedi aerdyn y daybook gan yr hen drysorydd. Cyf lwynwyd y llythyr i'r pwyllgor arianol. Derbyniwyd llythyr yn nghyda chynllun- iau o fan ddeddfau oddiwrth ysgrifenydd y Bwrdd Masnach yo galw sylw at y Ddeddf Bwysan a Mesurau, 1889. Ar gynygiad Cadben Verney, yn cael ei eilio gan Dr 0. E. Owen, penodwyd v rhai fan!ynotiganoyddeddfa)lan vn .1 on Mri T. W. Jones, Porthaethwy; D. Roberts, Rbyd a Richard Williams, Treban. BWYDD-DAL Y TRYSORYDD. Deibyuiwyd oddiwrth y cyn-drysorydd daflen yn dangos y symian oedd wedi dderbyn ac wedi dreulio yn ystod y blynyddoedd diwedd&f y bu mewn swydd, ac yn gofyn am HWJdd-dâl gan y cynghor. Cynygiodd Mr T. W. Jones, ac eiliodd Mr Joseph Williams, fod i'r mater gael ei drosglwyddo i'r pwyllgor arianol. Barnai y Parch S. A. Fraser mai y cynghor, ac nid y pwyllgor arianol, ddylai benderfynu y cwestiwn. Gofynodd Dr Roland Williams a oedd gan y cyn-drysorydd hawl gyfreithicl i flwydd-dil, ai nad oedd ? I Dywedai y clerc ei fod yn gwestiwn an- hawdd ei benderfynu. Yr oedd Mr R. S. Wright wadi cyfarwyddo Cyngbor Sirol Arfon fod gan y trysorydd hawl; ac o'r ochr arall, hysbysai yapyr a elwir Justice of the Peace, nad oed ganddo hawl, ac nad oedd gan y cynghorhawl i ganiatau blwydd. da), gan fod y trysorydd^n swyddog a ellid ei droi i ffwrdd wrth bleser yr ynadon o'r blaen. Cynygiodd Dr Roland Williams welliant, sef fod i'r clerc yagrifenu at Fwrdd y Llyw- odraeth Leol i holi a oedd ganddo bawl ai peidio. Buasai yn dda ganddo ef fel un ag oedd wedi cymeryd rhan tnewn symnd y trysoryd t, os gallent. ganiatau blwydd-dil iddo. Eiliwyd y gwelliant gan Cadben Verney, a phasiwyd af. Cynygiwyd ail welliant gan Mr Samuel Hughes, sef, Na byddai i'r Cynghor gyd- nabod fod gan y trysorydd hawl, gan fod amheuaeth, ac yna caffai y trysorydd gymeryd moddion i brofi fod ganddo hawl. Dywedai y Parch S. A. Fraser ei fod ef wedi pleidleisio droa y gwelliant cyntaf yo hytrach na'r cynygiad gwraidiiol, ond yn awr tueddai i fabwysiadn yr ail welliant, yr hwn a eiliai. Pleidleisiwyd, a fchafwyd 17 droB y gwell- iant olaf hwD, ac 18 dros y gwelliant cyntaf, yr hwn felly a basiwyd. Y CYNOHOB A'R BYRDDAU GWAITCHEID- I WAID, Gofynodd Syr Richard Bulkeley ar ran bwrdeisdref Beaumaris o berthynas i'r swm adalwyd gan y Llywodraeth i'r Cynghor i'w drosglwyddo tuag at gadw ffordd Beau- maris. Hysbysodd y cadeirydd, fod y swm yn llaw trysorydd y Cyngbor. Gofynai yntau gyffelyb gwestiwn ar ran Undeb Bangor a Beaumaris, a gofynai Mr Richard Roberta hefyd ar ran plwyf Llandegfan. Hysbysodd Mr W. R. Jones fod y mater wedi bod o baD y pwyllgor arianol y boreu, ond jgan mai ychydig oedd yn bresenol a'r sytniau yn fawr, gohiriwyd eu taln. Penderfynwyd i'r pwyllgor gyfarfod am ychydig fùnydau ar ol y Cynghor i'w hystyr- led, ac yna i'r Cynghor gyfarfod i'w can- iatau, yr hyn a wnaed. PWYLLGOR ADDYSG GANOLRADDOL. Cyfeiriodd Mr T. W. Jones at y ffaith fod tri boneddwr wedi en hethol yn mis Hydref ar Bwyllgor Addysg Ganolraddol cyn i'r ddeddf fod mewn erym, a dymunai wybod a oedd y panodiad yn gyfreithlon, gan y buasai yn beth anhapus iawn pa dygwyddai rhyw anghydwelediad. Dywedai y clerc nad oedd ganddo ef unrhyw reswm dros amheu cyfreithlondeb y path, gan nad oedd dim yn y ddeddf yn hyabysn pa brJd yr oeddynt i gael en hethol. PHANU TRBF CAERGYBI. Yr oedd y cynygiad canlynol ar y thagien yn enw Dr Roland Williams, Fod aelod yu cael ei benodi i bob thanbarth yo nbref Caergybi." Sylw&i y Doctor ei fod yn deallerbyn hyn nad oedd ganddynt awdur- dod derfynol i woeyd hyn heb wneyd cais i Fwrdd y Llywodraeth Leol. Nid oedd ganddynt nwdurdod i wneyd braidd ddim heb gaiiiahd y bwrdd hwnw; ac yr oedd yn dda iawn ftanddo fod ganddynt awdnrdod i ohirio y gweitbrddiadau i gael ciniaw heb ofyn cantiita Hysbysodd y clerc ei fod wedi yagrifenn i Fwrdd y f/lywodraeth Laol o berthynas i'r achos, ac mai eu hatebiad ydoedd y cymer ant ef i ystyriaeth pan ddigwyddai i sedd fyned yn wag. Eiliodd Mr A. McKillop gynygiad Dr Roland Williams ar y tir fod iddynt anfon i Fwrdd y Llywodraeth Leol i gadarnhau. Pàsiyd hyn yn unfrydol, a chynwyawyd Amlwch' t Beaumaris befyd yn y pender- fyniad. Penodwyd y cadeirydd i gyfarfod yr ael -,d,ii dros Qaergybi a'r henaduriaid, i bt^oodi .i.^lod dros bob rhanbarth. AitGRAPHU Y. COFNODI;)N. I Ar gynygiad Dr Roland Williams, yn ciel ei ailio gan Mr T. Prichard, penderfyn wyd £,),1 cafnodion y cynghor yn cael eu bargrapliu a'u dosbatthu ar yr un cynllun a chofuodion y cytarfod yn mis Taehwedd. KDDYSG GRLYYDDYDOL. Cycygi?d Mr Lewis Hcghea, Fod pwyllgor bychan yn cael ei ethol i ystyried d?rp?i?thaa y Technical /?n?<;<tOM ?{, 1889, gyda go!wg ar fabwysiadu ei darpM; iMthM yn M?." DywedM ei fod w edi? rhoddi rbybudd o'r cynygiad hwnw amser maith yn 01, ac mai dyna y rhaswm na buasai wedi ymgyngbori i gydaelodau ar y pwyligor Addysg Ganolraddol o berthynas iddo. Ystyriai ef y byddai yn ddigon bnan i roddi y petb yn llaw y pwyllgor yna yn bresenol, gan fod ganddynt hwy ddigon i'w wneyd am chwe' mis o leiaf gydag Addysg Ganolraddol. Bymunai awgrymu ar fod nawyncaeienpenodtarypwyugor. I F ii" ,d y eyn giad gau Mr Llo7d. Gobeitbi;¡,i y }f"reh A. Fraser y H> Mr L. Hughes c i ?ordd yn glir i dynn ei I gynygiad yn o!, ?n fod ganddynt waith arathrol gydag addysg ganolraddol. Nid oedd ef yn ei ystyried yn ddoeth cael gor- mod o heiyrn mewn tin ag fyddai newydd ei gyneu. Dylid cymeryd i yalynaeth y draul enfawr a f/dd yn uglyn ar thai hyn. Gwlad amaathyddol ydoedd Mon, ac arn- aethvddiaeth fyddai braidd yr nnig ganghen a ellid gymeryd i fyny yn yr ysgo ion hyn,hc yr oedd vn anhawdd iawn argyhoeddi'yr am- aethwyr fod addysg yn fanteisiol tuag at lafuri6 y tir ?ydofyg?Mf Joseph Williams &'r Parch S. A. Faer ybyn. Methai Mr Samuel Hughes a gweled Uawer o rym yn yinresymiad y ddau frawd diweddaf, gan mai pwyllgor i ystyried y mater a gynygid, ac nid mabwYlliadu y cweBtiwn yn bresenal. Os gailai hyn fod, o fintais i Foo, er mai bychan ydoedd, dy- monai ef gefnogi y symudiad. Ystvriai Mr C. F. Priestley fod y Parch S. A. Fraser yn bur hunanol ar y pwnc. Er y byddai raid iamaethwyr Mon dalu tretti at addysg ganolraddol, gofynid yn awr iddyot fod yn ddiataw pan y deuai cwestiwn yn mlaen ag a fyadai yn effeithio ar ama.th- yddiaeth. ?b?iai CadbeD Verney, A.S., yn fawr y byddai i'r cynygiad gae! ei fabwysiadu. by,ddai t'r cyny Mr William Prytherch, ac eiliodd Mr T.Jones, Handregadog, we)i'Mt, arfod i'r holl gynghor ffurfio y pwyllgor. Dywedai Mr T. W. Junea y buasai yn afresymol penodi yr boll gynghor yn bwyll- gor ar y mater. Credai y byddai yn dda i'r cwestiwn gael ei yatynei gan nifer or aelodau, ac y byddai i les ddeilliaw oddi I wrtbo. Mr T. Pritchara a ystyriai fod sylwadau y Parch S. A. Fraser yn rhesymau cryfion ros gael pwyllgor. Y Parch S. A, Fraser a ddywedai y buasai yn well o lawer ganddo ef y cynygiad gwreiddiol nar gwelliant. Nid oedd ef wedi dyweyd nad oedd angen am hyn, ond nad oedd yn amser briodol yn awr i ystyried Pleidleisiwyd a chariwyd y penderfyniad gwreiddiol braidd yn unfrydol. Penodwyd y rhai canlynol ar y pwyllgorSyr Richard Bulkeley, Dr O. E. Owen, Mri A. McKiHop, S?must HaghdB, Elias Jones, R. M IT, I ?O ?,j?mh Williams, G. J. Roberts, a W. Prytherch. RHEITHWYPL Cynygiai Mr Lewis Hughes fod deiseb yn cael ei hanfon at Lywydd Bwrdd y Llywod- raeth Leol yn galyp ei sylw at y ffaith nad oedd aelodau y cynghor sirol yn rhydd oddi wrtb weithredu fel rheithwyr, tra yr oedd aelodau y cynghorau bwrdeisiol. Dywadai mai yr egwyddor ydoedd fod aelodau y cynghorau bwrdeisiol yn gwario digon ou hamser at y wladwriaeth, a gellid dyweyd yr un peth am aelodau y cycghorau sirol. Eiliwyd y cynygiad gan Mr R. P. Jones a phasiwyd ef. EliUSENAU MON. Safai y cynygiad canlynol hefyd ar y rhaglen yn enw Mr Lewis Hughes, Fod deiset i'r Charity Commissioners yn erfyn arnynt gyfarwyddo Mr Lewis, y cyurychiol- ydd ymchwiliadol, i estyn ei ymchwiliadau i rorMiad a defnyddiad yr elusenau cyhoeddus yn Moo." Cynygiai hyn oherwydd ei fodOyn credu fod lluaw8 o elusenau wedi eu colli yn Mon, heblaw y rhai yr oedd'y ddirprwyaeth gynorthwyol wedi crybwyll am aanynt o flaen y Dirprwywr Cynorthwyol wedi cryb- wyll am danynt o flaen Pwyllgor Addysg Ganolraddol y dydd o'r blaen. Gofynai paham y caniateid hyn i Ddinbych heb ei estyn i'r siroedd eraill hefyd. Eiliwyd y cynygiad gan Mr Samuel Hughes, yr hwn a fethai a gweled paham nil buasai yr ymchwiliad wedi ei wneyd yn fwy oeyflawn. Cefnogwyd y cynygiad yn mhellach gan -Mr Richard Roberts, a phasiwyd ef. .TRETH AT ADDYSG GANOLRADDOL. I Cynygiai Dr Roland Williams, ar ran Mr Richard Hughes, Caergybi, yr hwn oedd yn wael er's peth amser, "Fod y Cyngbor yn mabwyaiadn darpariaethan y Mesor Addyag Ganolraddol i Gymru, a bod treth o ddimai yn y bunt yn cael ei chodi tuagat gynal ys- golion perthynol iddi yn y wlad. Eiliai Mr D. Roberts, Rhyd, y cynygiad. Ofnai Mr C. F. Priestly mai y dosbarth ag oedd yn gydmarol dda allan a gaffai y lies oddiwrth y ddeddf, ac felly na byddai yn deg i'r bobl dlodion data am addysg y rhai hyny. Cyoygiai Mr G. J. Roberts, ac eiliai Mr Richard Roberts, fod i'r mater gael ei ohirio. Sylwai Mr Lewis Hughes na byddant yn rhwymo eu hunain wrth basio ar fod y dreth yn cael ei chaniatau. Ofnai y Parch S. A. Frazer, 08 byddai y Cyoghor yn dangos anmharodrwydd i gania. tau y dreth, nas gallai y pwyllgor fyned yn mlaen jO'da'u trofniadau yr no fath. Mr Richard Hughes (Cefn Mawr) a ddy- wedai ei fod ef wedi deall y Dirprwywr Cynorthwyol yn dyweyd y dydd o'r rnaen y gallai fyned yn mlaen gydar elusenau yn unig yn bresenol. Cynygiai ef fod y Cyng- hor yn caniatau y dreth pan y byddai angen am daoi. Eiliwyd hyn gan Mr T. W, Jones, a thynwyd y cynygion eraill yn ol yn ei fiafr, a phasiwyd ef. ADDYSG GANOLRADDOL I JSNBTHOD. Cynygiodd y Cadben Verney en bod yn rhoddi ar ddeall i'r pwyllgor Addysg Ganol- raddol fod y Cyngbor o'r farn y dylai darpar- iaethan gael eu gwneyd tuagat addysg ganol- raddo! i'r ddau ryw. y mae o'r pwya mwyaf fod merched yn cael rhyw addysg gyda golwg ar goginio, &a.. ond nid oedd darpariaetbau uniongyrchol ar gyfer hyn yn y ddeddf. Yatyriai ef na byddai yo llwyddiant os Dyfyngid ef i'r dyn- ion, tra y gallasai tod yn llwyddiant pe cyf. yngid ef i'r merched. Eiliodd Mr T. W. Jones y cynygiad, yr hyd a basiwyd yn unfrydol. CYNYGIAD I WKRTHTJ OABOHASDY BEAUMARIS. Cynygiodd Mr D. Roberts, Rbyd, fod hen garchardy Beaumaris yn cael ei werthu trwy arwerthiant gyhoeddus. Yr oeidyr adeilad a'r tir wedi ei brynu flynyddau yn ol i bwrpatf neillduol, ond yn bresenol yr oedd yn ddi- fndd, ond yn nnig fel swyddfa'r heddgeid- waid ac ystifell nen ddwy. Yr oedd y tir yn mesur oddentu 2400 o latheni yagwar, ac yn sefyil mewn than ganolog a chyfleua o'r dref. Mr R. P. Jones a eiliai y cynygiad. Gobeithiai y Cadben Verney na byddai y Cyoghor yn frysiog gyda'r mater hwn, gan, pe y gwerthent yr hen garchardy, y byddai yn rhaid iddynt gael swyddfa heddgeidwaid a Ile iddynt o'r newydd. Cynygiai ef fod y mater yn cael ei ohirio, yr hyn a eiliwyd gan Mr A. MoKillop, ac a basiwyd.
[No title]
COLMAN'S SimApism.-rhe Improvel Mus- t'lrd flaster.—Sold by all Chemists and Grocers; or Post, seven penny a amps oro packet of three, to COLMAN'S, 108, Cannfa- I reet, Londoia.
ICAERNARFON. I
CAERNARFON. I "A ddylid tain i Aelodau Seneddcl," ydcedd tbstyn dadl yn y Clwb Rbyddfrydol nog lau. Cadeiriwyd gan Mr Cadwaladr Williams, Dinorwic House. Dadleuwyd yr oehr gadarnhaol gan Mr Edward Evans, Gelert street; ac yn nacaol gan Mr John Jones, fferyllydd. Cymerwyd rhan bellach yo y ddldllZan Mri W. J. Williams, Market street; G. Elwyn Jones, Commerce Honse D. Edwards, o swyddfa'r Oenedf, a K ibert Jones, o Ysgol y Bwrdd. Cafwyd dadl fywiog a dyddorol. Cymdbituas Lenyddol Engedi.—N^s Wener, yn y gymdeithas uchod, cafwyd ad, '1'1 -Lt.. .n olygiad am y awyaayn m™  "grefyddoi a llenyddol" ?Mr?_h?n" Davies (Gwyneddon), ac yn wleidyddol .an Mr John Jones, ?ry)!ydd. Yr oedd aytwadan y naill a'r Da!! yn bur ddp yddoro! ao adeiladol. Da genym ddeall fod ein cyd-dretwr ienane, Mr R. J. Thomas (arolygwr Syrddac adeiladau y sir) yn un o'r pump ymgeisydd terfynol am y awydd 6 arolygydd sirol o dan Gynghor Sirol Morganwg. Gwneir y dewis iad ddydd Iau nesaf. Y mae yn nglyn ft r swydd gyflog godidog, sef 750p y flwyddyn, a hyderwn mai Mr Thomas algaiff y pleser o'i dderbyn. Cymdeithas LENYDDII: Moriah.—Nos Fercber diweddaf, traddodwyd darlith rag- orol yn y gymdeithas uchod gan y Proffeawr Lloyd, Aberystwyth, ar Ganiadau Cymru," Ni raid ond enwi y darlitbydd i sicrhau y cafwyd gwledd o'r fath oreu. Nododd brif angenrheidiau barddoniaeth, a gwnaeth am- ryw sylwadan fydd, yn ddian, yn parhan yn bir yn meddyliau ei wrandawyr, a'r rhai a fyddant o ddirfawr les i'r rhai sydd yn caru llenyddiaeth.—Ar gynygiad Mr R. A. Griffith ac eiliad Mr S. Manrice Jones, yr hwn a at- egwyd gan y Parch 0. Lloyd Davies, talwyd y dioichgarwch gwresocaf i Proffeswr Lloyd am ei sylwadau rhagorol. Llywyddwyd yn gampns, fel arfer, gan y Parch Evan Jones. Y Cynghor TRicFOL -Yn y cyfarfod ar. ferol ddydd Mawrth, y Maer (Mr J. Issard Davies) yn y gadair, penderfynwyd mabwys- indn y ddeddf i toddi hysbysrwydd o glefydon heintus.—Hysbysodd Mr M. T. Morris fod Mr Wood wedi cydsynio A dy- madiad y Cynghor i redeg cerbydres i Ben y- groes bob nos Sadwrn am 6 45, a thynn ym- aith yr un aydd yn rhedegjyn awrlaw 4 30,- Darilenwyd llythyr oddiwrth Mr biidmillan, prydleswr y ferry rhwng y dref hon & Mon, yn cydsynio i dalu ardreth o 25 yn y flwyddyn am wasanaeth y lanfa (pier), eithr na byddai yn gyfrifol aIn ddim niwaid a wneid iddo gan unrhyw beth heblaw ei agerlong ei hunan. Pasiwyd fod i gytundeb rheolaidd i'r perwyl uchod gael ei wneyd cydrhwng y Cyngnor a Mr Macmillan.- Galwvd sylw at y ffaith fod dan As yn ychwanegol wedi ei ganiatan i Mr John Hughes i adeiladn yr yspytty at glefydon heintus, a hyny oblegid, yn benaf. fod cam- gymeriadau mawrion yn y cynllnniau. LLYS y MANDDYLICDION.-Dydd Mawrth, gerbron y Barnwr Horatio Lloyd, apeliodd Mr J. T. Roberts ar fod i Thomas Thomas Jones, chwarelwr, Ebenezer, dyledion yr hwn oeddynt yn 926, a Daniel Owen, peir- iaut yriedydd, chwarel Alexandra, yr hwn oedd mewn dyled o £ 33, gael talu i'w gofyn- wyr yn fisol.—Gwnaeth Mr H. Lloyd Carter apel gyffelyb ar ran W. Williams, labrwr, Crown-street, Caernarfon. Cyfanswra dyled ion Williams ydoedd S23 10a 6c. Gcstyng- odd y Barnwr y swm i 158 yn y bunt, a gorchymynodd iddo gael ei dalu yn ol 5s yn y mis.—Jane Williams, Yorkshire House, Penygroes, a wysid gan Anne Owen, North- gate-street, am 24 10s, gweddill o arian a roddwyd yn fenthyg, tra yr oedd gan Wil- liams wrth-hawl yn erbyn Owen am bryd a lletty. Ymddangosai Mr Allanaon dros yr erlynes a Mr H. Lloyd Carter dros y ddi- ffynes. Dyfärnwyd yn "ffafr yr erlynes am t4 10a, ac enillodd y ddiffynyddes £3 10d ar yr wrth-hawl--Ba ei anrhydedd am lawer o amser yn gwrandaw cynghaws yn nglyn ig ewyllus a fu gerbron y llys rai wythnosau yn oJ. Yr erlynes ydoedd Elizabeth Hnghes, a'r diffynydd ei thad, John Williams, Llan- llyfni. Yo Hydref, 1881, gwnaeth an Ed. Edwards, Llanengan, yr hwn oedd yn awr wedi marw, ei ewyllys yn ffafr yr erlynes ac eraill o'i theula, a rhoddodd hi a'i brawd fenthyg symiau mawrion i'w thad, yr hwn, fodd bynag, fel amddiffyniad, a haerai iddo gael yr arian yn eiddo am byth. Ymddang osai Mr D. Lloyd George dros yr erlynes, a Mr J. Bryn Roberts, A.S. (yn oael et gyfar- wyddo gan Mr R. 0. Roberts) dros y di- ffynydd). Bechoyn o Lanbug a'e Ysgyfabnog. Y n liys ynadol sirol Caernarfon, ddydd Sidwrn, gerbron y Cadben J. G. Wynn Griffith a Mr D. P. Williams, eyhnddwyd tri o fechgyn o'r enwau John Ellis Williams, Owen W. Thomas, a G. Roberts, yr oil o Lanrug, o fod, ar amhenaetb, yn trespaau ar dir perthynol i'r Cadfridog Rowlands, Plas- tirion, ac o fod hefyd In feddiannol ar ysgyfarnog. Gwadodd jr oil o bonynt iddynt fod ar y tir, ond addefodd Williams fod ganddo ysgyfarnog yn ei fedaiant. Cai wyd tystiolaeth gan yr Heddgeidwad Davies (14), Llanrug, i'r perwyl ei fod ya cerdded i gyfeiriad Plastirion, oddentu hanner awr wedt deg noawaith y 3ydd eyfisol, ac iddo glywed ysgyfarnog yn gwaeddi rhwDg yr Efail ac eglwys Llanrug. Wedi myned ychydig yn mlaen eyfarfyddodd y diffynydd- ion, y rhai a ddywedasant eu bod wedi bod am dro. Gofynodd y swyddog am yr ysgyfarnog oeddynt wedi ddal, ocd gwadas. ant fod ganddynt un o gwbI. Fodd bynag, daeth y o o hyd i'r ysgyfaroog wedi ei cbuddio yn lining ebb Williams. Yr oedd ganddynt gi gyda hwy. Gofynasant i'r swyddog beidio gwneyd yr achos yn hysbys, eitbr atebodd yntau nas gallai beidio.- Dywedodd y diffynyddion wrtb y fainc mai wo jr ffordd y daliwyd yr ysgyfarnog gan focíJ a hyny heb en hymyriad bwy mewn modd yn y byd.-Sylwodd Griffith Roberts nas gallent hwy helpu ddarfod i'r yogyfarnog gael ei dal; ac wedi iddi galll ei lladd, buasai y ei yn ei bwyta os y gadawent hi ar ochry ff.rdd.-Y Cadeirydd: Paham na baasech yn ei gadael yno f—Ditwywyd Williams i 28 6c a'r costau, a gollyngwyd y ddau arall yo rhydd ar daliad o'r costau. Ychwanegodd y cadeirydd y byddai iddo ef weted na chaffai yr nn o honynt en cospi ya y chwarel am fod gerbron yr ynadon. Fel ag y crybwyllasom yn ein rhifyn di- weddaf bu i't Bwrdd Yagal fabwysiadu cyn- llun o addyeg grefyddoi yn yr ysgohon dyddiol, ar gynygiad y Parch Owen Davies. Y mae y cynllun yn darparu ar fod ir cyfryw ranati o'r Beibl ag a gymeiadwyif gan y bwrdd gael eu darllen i'r ysgolheigion, ac fod esbomadau arnynt i gael on rhoddi gan y prif-athrawon yn unig; ond ni oddefir i'r esboniadau hyn fod yn groes i ddarpar- iadau Deddf Addysg Elfenol, ac ni oddefir unrhyw nn math o ymdrech i geisio cysylltu y plant ag unrhyw enwad neillduol. Cyn- wysaye addysg grefyddoi o ganu emyn, adrodd GweddTt Arglwydd, ac hyfforddiant Ysgrythyrol, am haner awr ar agoriad yr ysgol bob boteu, ac o ganu emyn ac adrodd Gweddi'r Arglwydd am ddeng munud ar ddiwedd yr ysgol yn y prydnawn. Gall unrhyw riant wrthwyneDU i'w bientyn fod yn bresenol yn ystod yr amser y rhoddir addysg grefyddoi, ond yn ystod yr amser hwnw rhaid i'r plentyn gymeryd addysg mewn pethan arferoi yr ysgol mewn ystafell arall. Darperir ar fod i'r hyn a ddarllenir o'r Ysgrythyr yn cael ei ranu cydrhwng yr Hen Destament a'r Newydd bob wythnos. Dymunai amryw o aelodau y bwrdd nodi allan fod y cam hwn yn cael. ei fabwysiadu aid at ran erefydd yn gymaiut ag ar ran addysg, hy., amcan blaenaf sefydhad yr ysgolion dyddiol ydoedd rboddi addysg mewn pethan arferol i'r plant ac aid i daysgu crefydd iddynt.
BETHESDA. I
BETHESDA. I Y Gvmdeithas DDADLEUOL-" PERYG- LOW IECHYD Chwarblwyr "-Nos lau, yn yogni y Csfnfaas, cynhal^wyd cyfarfod o'r gymdeithas ncbod, Cyowrwyd y gadair gan yr is lywydd, y Barch D. Adams, B.A. PWftC y cyfiirfod dan sylw ydoedd, anerchiad gan Dr Williams, Brynmeirig, ar BsrygLn iochyd chwaralwyr." Da genym alia dyweyd fod y cyfarfod wedi cael Finerchiad galluog a gwir fuidiol. Yr oedd y Dr wedi cymeryd llawer iawn o drafforth i oheba ag amryw o feddygon eraill o safh a phrofiad yn y cylchoedd cyfagos; nodwn rai o honynt, Dr Roberts, Penygroes; Dr Griffith, Porth- madog; Drs Lloyd a Richards, Bangor; Dr Roberts, Ffestiniog Dr Hoghes, Llanberis; Dr Hughes, Bethesda Dr Roberts, Clwt. ybont; ac amryw eraill, na fuom yn alluog i gas', ea henwan, Yr oedd Dr Williams wedi rhoddi amryw gwestiynau i' itbod, partbed y doluriau y teimla y chwarelwr yn fwyaf mynych oddi wrthyct, ac y mae yu fwyaf .igored i'w goddiweddyd. Barn nu- fryd y meddygon a enwyd, a Dr Williams yn eu plith, ydoedd mai y canlynol ydynt rai o'r prif ddolnriau a ttinant y chwarelwr yn fwyaf mynych: d'ffyg treuliad, 'cryd- cymalau, y piles a'r gravel. Dywedodd y Dr a'r meddygon eraill beth oedd y pet'tau oedd yn en cynyrehu, a pha fodd i g wl yin- wared o honynt. Ya mysg lluaws o bethau a achosant y doluriau uchod, nodwn a gan- lyn, pa rai oedd yn cael eu hategu yn un- fryd, a-p collfarnu yn un mor llwyr, megis diffyg bwyta ac yfed yn briodol, bwyta bara gwyn, ya lie bara cymysg, neu wenith wedi ei falu trwyddo, yfed gormodedd o de a diodydd poetbion meddwol. Cymerer yn He yr uchod fwy o gig-fwyd, a llaeth-fwyd a llysien-fwyd, pa rai sydd Ilawn mor rad, a mwy llesol. Mae y te a'r sothach a roddir am ei ben, yn nghyd a'r amser pormodnl a roddir iddo fwrw ei ffrwyth, bron yn ang euolibobdyn; felly go ?hele* ef. Petharall pwysig a gafodd sylw ydoedd y dull o-bricdi yn rhy ieuanc, pa un mae y chwarelwyr mor hoff o'i wneyd. Mae i hyn ei gan!yn- iadau galarus mewn mwy nag un ystyr. (1) Gwanhau y genhedlaeth. (2) Diffyg "ym- geledd gymwys," oblegid nis gall y fenyw ienane gogimo y bwyd yn bviodol, a gofalu am ddillad ei gwr yn briodol; mewn gair, fel y dywedodd un o'r meddygon, nis gall wneyd dim, ond y "gwpanad de dragwyddol." (3) Dwyn tlodi a'i droeci yn gynamserol i deuluoedd. Peth arall teilwng gafodd sylw ydoedd diffyg gwisgo 1n briodol: nid y dillad gwychion drudfawr yw angen y chwarelwr, ond dillad eyfaddas, olud, cynes, a gwlanog. Gofalu cael y wlanen yn agosaf i'r croen; yn He cadwen aur, doder clndwch priodol am y corph. Peth pwysig iawn arall, gofaler wrth weithio, ar ol chwysu, na eistedder na sefyllian mewn lleoedd oerion gwyntog damplyd, nid oes dim yn waeth at y crydcymalau; chwaith, na yfer y dwfr llygredig, anmhur a geir yn rhai o'r chwar- eli, yn neillduol felly yn Chwarel y Pen- rhyn, pa un, wrth ei yfed yn oer, aydd mor naturiol i achosiy dwymyn farwol a elwir y typhoid fever. Heb ymhelaethu, gwnaetb y Dr ei waith yn ganmoladwy iawn, a hyderwn y caiff yr anerchiad godidog, ei ddylanwad ar y gwrandawyr. Gobeithio hefyd y gwel y Doctor ei ffordd yn glir, yn unol ag awgrymiad y Parch J. Jones, Bank, yr hyn a attegxyd gan Mr H. H. Davies, i Gerlan, i argraphu ei anerchiad, modd y gallo y chwarelwyr ei ddarllen yn fanwl ac ystyriol.
Advertising
FFLANGELL SY'N DYFOD. ANWYDWST (Russian In- fluenza). Ar ol gwneyd ei ymddangcsiad cyntaf yn Rwssia, ac ar ol hyny yn Awstria, yr Almaen, Hiapaen, a Ffraine, y mae yn awr wedi cyrhaedd Llundain. 650,000 o achosion yn Sc. Petersburg. Dros 6000 o achosion yn Cophenhagen. 634 o farwolaethau mewn un dydd yn Paris. Y mae yn ymosod ar berson fel anwyd cyffredin, ond mewn modd trymach ceir y ffroenlif, poenau yn y pen. a'r corph, a theimlir math o ryndod clefydus. OWEN'S COLTSFOOT yw yr unig feddyginiaetb. Nid yw meddyginiaeth arfero! at y pesweh o un Iles, gan nad yw yn eflfe tbio ond ar yr anwyd; tra mae OWENS COLTSFOOT yn effeithio ar y pen a'r pesweh, ac yn rhoddi atalfa ar yr afiechyd, cyn iddo fyned i'r cyfansoddiad. OWEN'S ° COLTSFOOT: Y mae potel- aid o'r gwir Coltsfoot yn dwyn enw y dy- feisydd, Griffith Owen. OWEN'S ESSENSE OF COLTS- FOOT: Meddyginiaeth ddymunol ac effoithiol er gwella Peswcb, Anwyd, Caeth- dra, Byrdra Anadl, Crygni, Diffyg mewn Auadla, a phob anhwylderau ar y Gwddf, y Frest, a'r Ysgyfaint. Gweithreda drwy doddi y poeryn, a thrwy ryddhau yr anadliad. Bydd i'r rhai a boenir gan anhwylder y gwddf. sydd yn eu hamddifadu o gwsg y nos drwy besychu yn ddibaid, os cymerir un dogn, gael ryddhad, ac yn y rhan fwyaf o achosion y mM un botelaid yn iachan. Mewn patelan, Is Iiie a 2s 9c yr un. Derbyniwyd cymeradwyaethau oddi wrth Dewi Ogwen (Parch D-ivid Roberts, D.D.), Llew Llwyfo, Parch William Jones, B.A., Llannor; allu o rai ereill. Gellir gweled y llythyrau gwreiddiol yu ein masnachdai. RHYBUDD AMSEROL. Dylai pob person sydd yn dyodde ychydig oddiwrth ycbydig anwyd, yn en- wedig pan y mae y Russian influenza o amgylch, fyned ar unwaith i brynu potelaid o OWEN'S COLTSFOOT, er ei eywad, cyn iddo fyned yn ddinystriol. Gwerthir mewn potelau Is lie:. :'wy y llytbyrdy Is 3c., gan GRIFFIT 3 OWEN, FFERYLLYDD I'R TEULU BRENalNOL, 25 A 27, STRYD FAWR, CAERNARFON. Ar werth yn Mangor gan Hamilton a Jones, a Mashach Jones BwUheli, gan T J William Owen; Bethesda, gan T. J. Hughes,; Ebenezer, Ran ?& Pritchard Porthmadog, gan Mr Morris i a chanyr boll fferyllwyr. DODREFN TY. Y MAB GAN IfDWIN tJ= y MAR GAN Woræ, Hi?h 8tree Bangor, Stoo Belaeth 0 bo. math DDODHE?N TT, yn oj?wys NainK & Bedrcam Suite B<MkCM9S, Ch?.?iam, S?'j<xn-d-. W..rJr. che of Drawers, Dreusing Dmwen, a phob math o (Hdeir iau iw hoddi y, y. Prl.r Wr xstafe!iwely, Sofas Couches we-i? eu icomhud(iio A lIedr, Gwei1&u &iar ? Phrea, ?tu, Cw.eyau Gwljm a P?ockB, Katreu Spring a Gwlao, Byrdd&u Diniu? a Drawing Boom, Byrddau a Chc?k iriau Cegi, bob rtosgrifiad, ko. Y m?,e EDWI?'I IONES, ..Z b .;h: ?i fa.-nach, wedi cymeryd yafcorriy toa^r yn yohwacegol .t yr aieilad*.n eraill, d ?,?d. w..?? -id i d;¡.r!d OiStoo,yruouybwria ei g?vertlir. am broffi bych? ? oc. y M' ? Cludir 1Poaref& o fe- 15 wndir yn ddicV.' -1 Akgha.pu'Wyd (cirog y perchenogioi- a'i Cy. I hooddwyr, y WJWlB NATIONAI gl"- papf.bCo,, Limitbd Zan D. W. & Co., yn en swyddta. New Raroon" Caer/iiirtoo, Ionawr 15, 1H90,
CYSEGR, LLANDDEINIOLEN. I
CYSEGR, LLANDDEINIOLEN. I Cynhaliwyd gwyl lenyddol a clerddorol ya yr addoldy uchod, nos Wener a dydd Sadwrn, y lOfed a'r lleg cyfisol. Nos Wener llywyddwyd gan y Parch H. Rees Davies, gtoeinidog, yr hwn a aeth trwy rsglen faith, yn fywiog a hwylus. Gwobrwy- wyd y rhai canlynol :-Edward Williams, Shop; John Hughes, Ty Capel; W. D. Humphreys, Gwyndy; W. H. Williams, Saron; Thomas Jooes, London House; Jobnie Jones, eto; W. D. Williams, Saron; H. W. Hughes, Grenor; O. R. Jones, Glyn Trevor; Thomas H. Thomas, Bethel; R. H. Thomas, eto; Thomas R. Roberts, Tany- fynwent; W. W. Williams, Penrhos; Thomas C. Williams, Shop; Maggie Thomas, Bethel; Alice Williams, Saron Catherine Hum- phreys, Gwyndy Jane Humphreys, eto; Elizabeth A. Robarts, Brynpistyll; Mary Williams, Shop; Brilliana Mrrris, Facbeil; Elizabeth Hughes, Bethel; Richard Roberts, Tanyfynwent; Polly Hughes, Grenor; 0. G. Owen, Hafod Elen; cor y plant, dan ar- weiniad Mr D. W. Humphreys, Gwyndy.— Prydnawn Sadwrn, llywyddwyd gan y veteran G. D. Edwards, Penrhos. Gwobrwy. wyd B. R. Roberts, S-iron 0. R. Jones, Glyn Tievor; Isaac Griffith, Tre'r gof; T. R. Roberts, Saron; H. W. Hughes, Grenor; Catherine Humphreys, Mr E. G. Williams, Peorhos; 0. G. Owen, John Edwards, Erw- 'rodyn; Henry R. Roberts, SaroD. Cafwyd can y "Tywyaoc," gan Padarn Lewis, R.A.M., nes gwefreiddio y gynulleidfa. Nos Sadwrn, y llywydd ydoedd Mr John Price, Coleg Nortnalaidd, Bangor, gan yr hwn y cafwyd anerchiad rhagorol, yr hwn a roddodd eglurhad ar y-tyr wreiddiol" cy- farfbd llenyddol." Gwobrwywyd Miss MaryHumphreys,Gwyndy; Jonah W. Owen, Llanberis; Robert Pritchard, Bryn- fedwen Pare. Llanrug; E. H. Williams, Llanberis; T. Padat-n Roberts, Llanberis, a'i gyfaill; J. G. Pritchard (Tenorydd Padarn a'i gyfaill; R. Williams, Port- dinorwig a'i barti; Henry legaer Lewis, Penrhos. Daeth pedwar o gorau meibion i ymgyst-adlu ar y don "Gravenberg," sef Portdinorwig. Bethel, Elidir, a'r Llanbo- gelyn; y buddugol oedd yr ail, dan arwein. iad Mr J. H. Hughes, Gongl Ddu. Traeth- awd (i rai dan again oed), A. R. Jones, Yn awr daethpwyd ac brif gystadleuaeth gerdd- orol yr wyl, sef dadgtnu y don Penn- sylvania (Dr Patry). Daeth dau gor yn mlaen, sef Portdinorwig, dan arweiniad John Owen, Graig Llwyd; a Bethel, o dan mlsenO, wen, G IN? Williams. Tra y bu y arweiniad E. G. Williams. Tra y bu y beirniaid yn cloriana y coraa rhoddodd Padarn Lewis ddadganiad swynol dros ben o"Fwthyn yr amddifad "(John Henry, R.A.M) Dyfaroodd y beirniaid y cor cyntaf a ganodd yn oreu, wedi beirniadaeth fanwl a theg. Ar ymadawiad Mr Price, cymerodd Mr David Edwards, o swyddfa y Oenedl y llywyddiaeth hyd y diwedd. Y beirniaid oeddynt y Parchn 0. G. Owen (Alafon). Henry Rees Davies; Mn Henry Isgaer Lewis, Robert Phillips, Dinorwic; William Rowlands, Brynmenai; Thomas Pritchard, Pcthdicorwic; J. W. Griffith, Glany)lyn; Mrs E. Hughes, Ty Capel; Mrs Martha Lewis, Penrhos; Mri R O. Jones, Glyn Trevor, a O. G. Owen, Hafod Elen. Cyfeiliwyd gan Muistri Griffith R. Davies, Waenfawr; 0. R. Jones, Glyn Trevor; G. H. Jones, Porthdinorwic. C&fwyd cyfar- fodydd gwir ragorol, a chynuiliadau lluosog, yn neillduol nos Sadwrn. Mie y clod am lwyddiant a threfn yr wyl eleniyn ddyledus i yoi a gweitbgarweh y pwyllgor a'r ysgrif- enyddion.— Un oed! yno.
IPORTHMADOG. I
I PORTHMADOG. I YSOOL y Bechgyx. -Ni fynwn i chwi fod heb wybod, fel cyd drefwyr, fod yr ysgol hon bellach, wedi llwyddo i enill yr Excellent Merit Grant seithwaith yn olynol. Adlew- yrcha hyn yn nodedig o ffafriol ar allu Mr Grindley, y prif-r.thraw, a'i wasanaeth i ni fel tref. Efe, yn ddiau, yw Gamaliel addysg elfenol yn ein vavtig, Bu y pupil, teacherg- J. C. Morrice a Hurt Watkins-yo llwydd- ianus neilld,tiol, Teilynga gweithgarwch Miss Richa rds edtnyg^dd cyffredinol.—Ciust agored.
IBattli of LIrE.,_
I Battli of LIrE. I To ont of the struggle I with dean hands D.86 dllily "Sunlight Sp."
CAREGLEFN, MON.
CAREGLEFN, MON. DAYWAI'q.-B)reu Llun ),r wvthols diU, weddaf fel ag yr oedd dwv drol berthynol i Mr J. R. Hughes (Mechellydd Men. Coeden, yn dychwelyd yn wag o orsaf Rhosgoch, wedi bod yn cludo moch yno, aeth yr olaf o'r ddwy yo rhy agos i'r wal a dymcbwelodl Syrthiodd y gyi wr, Robert Jones, oddentu 17ag oed, oddi ar y drol, fel i ag yr oedd rhan o'i got if o dan y drol a rhan o dan y eeffyl, a thrwy hyny anafwyd ef ya d)8t. Daeth cynorthwy yno yn union- gyrchsl, o efail Talcen Eiddew, a ctludwyd ef i Llysygwynt, lie y cafodd ymgeledd.
ILLANBKYNMAIR.-
I LLANBKYNMAIR. Plygain.—Cynhaliwyd plygain eglwys St loan, nos Lun cyn y diweddaf; a deallwn mai Ymneillduwyr gan mwyaf oedd yn cymeryd rban ynddi, a hyny tra yr oedd cyfftrfodydd gweddi yn cael eu cyoal drwy yr araal y SdsSa hono. Oresyn fod Ym- neillduwyr perthynol i'r Hen Gipel wedi anghofi i y bregeth werthfawr a gawsant y nas Sabboth cynt ar yr adnod hODO-" Heb esgeulnso ein cydgynulliad ein hunain." &c., a hyny mewn Ilai na pbedair awr ar hugain.
I--FFESTINIOG. .... . - .1…
FFESTINIOG. .1 Y BWRDD Lleol.—Yn nghyfailol y bwrdd a gyoha'.iwyd ddydd Sadvero, yn tiafodi yn nghylch pryniad Cocm Hluse St Dewi Ar ol cryn siaradj penodwyd y boneddigion canlynol i wneyd y pwyllgor i fyoy i ystyried gwerth yr adnilad M! i W. Davies, Cae'rblaidd; Ow?n Jones, Erwfairj I Parch T. J. Wheldon, Mri W. R. JonrS, Andreas, Maenofferen; A. Roberts, Cwm- orthin C. Humphreys 0. R. Jones, L. Edwards, W. W. Morris, J. Parry Jones, District Bank; J. Newton J (Jne, Nnrtb & South Wales Bank; Bowton, Dr B 'b?ts, Dr Evans, Dr Vanghan Roberts, Mri Lewis Thomas, 0. Williams, New Market-square R. H. Hughes, Post Office yr oil o'r Bwrdd Yagol a'r ysgolfeistri. Dewiswyd y rhai canlynol ar yr is-bwyllgor, Mri E. P. Jones, 0. R. Owen, William Owen, C. Warren Roberts, R. Roberts. Penderfynwyd gofyn i'r boneddigion hyn gyfarfod mor fuan ag y gallont, a galw eyfr.rfod cyhoeddus.-Cyn. ygiodd Mr Dunlop, a chefuogodd Mr C. Warren.Roberts, fod i'r bwrdd dalu y swm o bum'gini i Mr G. J. Williams, yr U wchraddoJ, am yr adroddiad rhagorol a gaed ganddo. Damwain.—Boreu Sadwrn cyfarfu Mr R. Williams, Tremadog. & damwain boenus trwy i ddarn o'r graig lithro ai daraw rhwng ei ysgwyddau a'i anafa yn dost, meddir. Y mae yn 72 mlwydd oed. Gofelir am dano gan y meddygon Jones a Roberts, Isallt.
Family Notices
frw&asatt, a 1JJtrhralltttlttu. GENEDIGAETHAU. Jones-Ionawr 9fed, priod Mr J. G. Jones, arwertbwr, Paternoster Buildings, Castle- square, Caernarfon,—ar fab. Parry-Ionawr 59d, yn y Liverpool Hons", Bridge-street, Caernarfon, priod Mr Robt. Parry, glo fasnachydd,—'ar ferch. PRIODASAU. Jones-Hughes-loriawr 4, yn addoldy y Tabernacl, Dolgellau, gan y Parch D. Griffith, Mr Aueurin Llewelyn Jones, o'r North and South Wales Bank, 4 Miss Jennie Anne Hughes, ail ferch Mr Wm. Hughes, cyhoeddwr ac argraphydd, Dolgellau. Bytb na ddel croes awelon-i chwerwi Eich aranl obeithion; Ond beulog ddydd rydd yr Ion, A moethus flwyddi meithion. Tawelog. Dwy galon gyda'u gilydd—wnaed yn un Dan wenau'r Creawdydd Ddau anwyl, r'wyn eiddunydd Byd gwyn hyd derfyn eich dydd. Ap He Jones-Jones-Ionawr lOfed, trwy drwy- dded, yn nghapel Siloh, Caernarfon, gan y Parch Richard Humphreys, Mr John Jones, Rhosdican, Caernarfon, i Miss Margaret Jones, Ty'r Capel, Bontnewydd. Jones—Hughes—Ionawr lOfed, trwy drwy- dded, yn swyddfÙ cofrestrydd, Caernar- narfon, gan MrW. R. Whitpside, Mr Wm. John Jones, Mona House, a Miss Margaret Ann Hughes, Vaynol-terrace-y ddau o Ebenezer, Llanddeiniolen. Owen-Griffith, lonawr 7fed, yn nghapel Engedi, Caernarfon, gan y Parch John Hughes, D.D., Mr Robert Owen, Cottage, Llandwrog, a Miss Margaret Griffith, Tyddyn Mostyn, Menai Bridge. Prry-Jones-Ionwr 7fed, trwy drwydded, yn nghapel Moriah, Caernarfon, gan y Parch Evan Jones, Mr John Parry, Wero, Llaubeblig, a Miss Kate Ellen Jones, Tyddyn Wisgin, Llanrug. Roberts-Oriffitbs- LonaRr lOfed, ynswydd- fa'r cofrestrydd, Caernarfon, Mr Robart Roberts, Pool-side, to Miss Margaret Jane Griffiths, Mill lane-y ddau o Gaernarfon. Williams-Owen-Ionawr lleg, yn swydd- fa'r cofrestrydd, Caernarfon, Mr John Williams, Pool hill, i Miss Ellen Owens, I Clalk.street,-y ddau o Gaernarfon. Williams-Evans-Ionawr 2i), yn ngbapel Carmel, Amlwch, gan y Parch T. Evans, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch Ellis Jon3s (Conwy), Mr Robert Williams, Pwllheli, Si Miss Evans, Amlwch. Cytlwyn wyd Beibi hardd yn anrheg i'r par ieuanc. MARWOLAETHAU. 0 wen-lonawr 6ed, yn Penymynydd, Valley, M6n, yn 57 mlwydd oed, Catherine, gweddw y diweddar Mr Thos. Owen. Owen-Ionawr 7fed, yn 22 mlwydd oed, yn Glyn Ifor, Llanrng, ar ol yehydig ddyddiau 0 drwm gystudd, Mr Robert Owen (gynt o Bryn'refail, Llanddeiniolen,) a phrif swyddog yr agerlong Albcrio, o Gaerdydd. Claddwyd ef dydd S'ldwrn (fiweddaf, Ion. lleg, yn mynwent eglwys Llanrug. Gad. awodd wraig a tbri o blant bychain i alatu ar ei ol. [Dymnnir ar i'r papyrau Amerieanaidd gofnodi yr uchod], Rowlands-Ionawr 8fed, ar ol cystudd byr, yn 27 mlwydd, Edward Ellis, mab hvnaf Mr John Rowlands, master painter, Pool- lane, Caernarfon. Yr oedd yn wr ienanc a berchid ac a hoffid yn fawr gan gylch eang o gyfeillion. Daeth tyita luosog i hebrwng el weddillion i fynwent Llan- beblig y Llun canlynol. Williams-Ionawr lOfed, ar ol cystudd maith, yn 40-mlwydd oed, Ellis William, mab Hugh a Margaret Williams, 'Rynys, Bontnewydd, ger Caernarfon. Williams-Ar y 31ain eyofisol, yn Tanlan, Llanfairfecban, Mr Richard Williams, Camernafait, yn 77 mlwydd oed. C OFGOLOFN A U. STOO FAWR. CYN PR YNO COFGOtOFN BYDIAD I CHWI ALW GYDA HUGH JONES, 1 MARBLE WORKS, CARNARVON. Ceryg rhwbio, a Thywed, bob amser yr werth,
[No title]
Mewn milodfa. JQ Ffrainc, ymosodwyd ar Miss Sterling, a wasanaethai yn nghancl y bwyatfilod, ganau c'r liewod; a chafodd ei brifo yn enbyd cyn y gellid gyr-a yr anifail i ffwrdd gan y dofydd. Dita ond ychydig ddyddiau yn gynt yr ymosodwyd &r y fop.oddiges gan yr un llew. Anfonwyd llythyr heb ei gofrestru, yn I cynwya nodau Bank of England am lOOOp, i ariandy yn Colchester ddydd Meryher. Yr oedd y nodau wedi eu plygu mewn lien o bapyr, \g arno yn ysgrifenedig-For the I Eastern C iunties Idiot Aeylwijo. Priodo'ir gwaeledd diweddar y Cznr t ymosodiad o'r L^mi-irglwyf ag y mae v^di bod yn agored iddo er y ddauwa'n ar y frheilffordd ya Forki,
QRVDCYMALAU:
QRVDCYMALAU: Y MODD Y GEuLfP. kl WELLA. ARBRAWF READ. Buasai eifoaau y cyiau^odtliad dynol fl1 llygru yn fuan oni bai am lywodr.wth ddwyfol yr egwyddor o fywyd «i hu !an. Fel prawf a hyn, edryjfaei- ac lygrcdd cyflymy carph marw. Hyd yn nod fd Y tDac, y inio elfenau y cyfaa. aoddiad yn da rf, ac yn treulio mewn bywyd a bUaJleut ya diilaua i'r dim, oni bai am y ffaiti fod y corph yn barhaus yn cael ei ad-drefni gan y bwyd a fwytawn. Y mae y rh >n f-yaf o weddillion y corph- yr fifunau syld wedi llygru ac yn wrthodedf :mewn ieohyd, yn cae eu laflu o'r oorph drw y croen, yn y ffurf o suryn, yr hwn v d By wedd gwyn, diflas, a diarogl. N:d W y M!y hwn vu ddim mwy na sylwedd U. mate wedi llygru. Y mae el gBdraeth yn y corp yn farwol i iechyd, ga-i ei fod pan yn Ilygru yi dwyn afiechyd. lJyma y modd y me,ir cryd. cymalau, ilefyd. crydcymalau, y gymalwst, ac aflochydon eraill. Y maent oil yn meddu yr uu dechreuad, sef jwouwyniai y gwie l, yr hyn sydd yn niweidiol i iichvd, a'r hyn a fwyheir neu a leiheir gill duedd gorphofal y person yr ymosodir arno. Y mae anwyd sydyn, a a.'hcsir drwy hin oar II' 1\ gwleb, yn ddiau yn achosi crydcymalau a'r byn sydd,fodd bynaJ,yn digwydd y w fod y moln gamlesi, o'r rhai > mae degau o tiioedd, sydd yn arw tin at chwysdyllan y croen allanol, yn cau, a'r hyn sydd yn rhwystro i'r suryn gael <i daflu allan. Agr hyn a gymer le wedi hyn yw f01 y gwenwyn yn dyfod i'r gwaed. Yn antfodus, hyd yn nod pan agorir y chwyeo dyllaa hyn, y mae y drwg wedi ei wneyd, gadewir afiechyd ar ol, yr hwn a gynydda mewn ntrth, os na -od lir atalf-» arno. Pan y mae yr afiechyd yn dyfod yn etifeddal, y mae hyn oil yn fwy difrifol. Drwy arosiad y mater gwenwynig yn y cyualau yr achosir crydcymalau, Y mae yn amlwg, ni a dybiem, oddiwrth yr hynja ddywedwyd, y -ylui med-ly^imiteth at y crydcymalau, i fod yn etfeithiol, feddu ar allu i ddinystrio elfenau gwenwynig yn y gwaed. Ao fel y gwelsom y bydd i fater iacli lygru os cectwir tf yn bir yn y corph, fel y mae cig, pysgod, a llysiau yn myned yn ddrwg os colmr Ewy yn rhy hir, y mae felly o'r pwys mwyaf fod meddyginiaeth i'w chael i daflu ymaith yr elfenau llygredig o'r cor h. Y mae y cyfrw effeithiolrwyd 1 yn perthyn yn y graddau helaethaf I Frazer's Sulphur Tablets." Y maent, yn dylanwadu nid yn unig ar y iwenwpn yn y gwaed sydd yn achosi crydcymalau, ani ar yr hyn sydd yn cynyrehu sugnhiiau, manwnau, ll norod, ym ioriadau, ac afiechyd y c:oen ac nid yn unig y macnt yn taflu allan yr elfenau gwenwynig, eithr purant y gwaed, gan ei ddwyn i >echyd o\flawn. Ond Did yw eu gworth yn darfod yn y fan yma,gan eu bod yn meddu dylanwad dynounol ar y chwyfidyllau, a glanhaent a chryfhant hwy, Drwy hyn ymlidiant drwy y croen yr hyn a-ydcl yn niweidiol I iechyd. Cafwyd fod "Frazer's Sulphur Tablets," ar yr arbraw goreu, y fedlyginiaeth d iogelaf, sicraf, f mwyaf eifeithiol. Y mae sulphur yn hen feddyginaeth werth- fawr i gryrtcymalau, er fod ei effeithiau mown rhan wedi ei gael drwy y duiliau o'i ddefnyddio, tra yr oed, ei arogl, mewn llaeth neu driagl, wedi myned yn orbyn ei ddefnyddiad. Y mae sulphur yn cael ei ddefnyddio pan driniaethir achosion o grydcymalau, y gymalwtt, &c. Y mae Tablets hyn yn rhagori mown .ZllY,i",vwydd ar yr hyn a gynygiwyd erioed o'r blaeu. Y maent befyJ yn ddymunol i'w cymeryd, ac nid ydynt yn oyuwys dim sydd yn wenwynig. Rhoddir 11 Frazer's Sulphur Tab- lets mewn pacedi, pris Is lAc, drwy'r llythyr- dy Is 3c, a gellir eu cael gan y fferyllwyr, mewn ystordai, a chan werthwyr meddygin- i.th Unig berchenogion, FRAZER & Co., 29, Ludgate Hill, London, E.C., y rhai a anfooant SAMPL YN RHAU DRWY'R LLYTHVTJY bawb a Ysgrifenant am datiyni Nodwoh y Gened Gumreio a'r Werin.