Y Genedl Gymreig

Y CHWARELWYR A'U CYF- LOGAU. LLITH V. Mae yn amlwg i bob dyn sylwgar, fod chwardlwyr Cymrn yn suddo yo ddyfnach yn eu hameylchiadau o flwyddyn i flwyddyn, a hyny pan y mae pob dosbartl1 arall drwy y deyrnaa a'r byd yn gwella ac yn dyrchafu o bwll tlodi ac angenoctyd. Prawf eglur o hyn yw y ewre gymerodd perchenogion y chwareli wrth drefnu price list y llechi am y flwyddyn breaenol. Mae gwaith rhai o'r perchenogion (pa rai sydd yn deall masnach lechi mor dda) yn penderfynu ar unwaith fod y ftisuach yn gyfryw ag i ganiatau codiad. Tra, ar y Haw arall, fod eraill aydd yn gwrthod hyny, yn derbyn cymaint o elw o'r codiad y blynyddoedd diweddaf, fel mai gwell gadael y lut ar hyn o bryd, rhag anesmwytho y gweithwyr, a "royned gobaith eu helw hwynt ymaith," felly gallant (yn ol eu barn hwy) gadw y gweithwyr i lawrl flwyddyn hon fel y blynyddoedd diweddaf, a hyny pan mae pob nwydd yn codi yn ei bria, yn neillduol y nwyddau hyny sydd yn dal cyaylltiad S'r fasnaoh lechi. Yn awr, o ddifrif, chwarelwyr anwyl, neu fe aiff yr amaer beibio a chwi yn oysgu. Cynllun rhai i wella pethau yw cael cyfar- fod o'r gweithwyr, pawb yn ddiwahaniaeth, mawn lie neu leoedd cyfleus, i drefnu pa gwrs i'w gymeryd i gyfarfod y camwri hwn, ac awgrymir y priodoldeb o roddi gwahodd iad i'r meiatriaid iddynt, er mwyn trafod y mater wyoeb yn wyneb er y gallaf eich sicchau y byddai hyny y nesaf peth i au- mhosiol, ond rhoddai fantaia deg iddynt i wneyd rhywbeth mewn ffordd o gyfarfydd- iad a'r gweithwyr, pe yn teimlo parodrwydd i hyny a phe gwithodent, rhoddai hyny gy eusdia i bob gweithiwr i feddu syniad am yr byn y mae y perchenogion yn ei enill wrth wneyd y fasnach leohi yn gyfrin- ach iddynt eu hunain ac i'r fan hon yr wyf am gael sylw pob chwarelwr—nid wyf yn cael fod gnnddo ar hyn o bryd aiiwodd i fyued i mewn i gyfrinach ei fasnach i w. -udo yr hyn sydd ganddi i'w draethu wrtho flf. Tra yn credu mai da fyddai cael eyfsrfod- ydd (a goreu po gyntaf), yr wyt at hyny yn parhau i g<edu y derbynia y chwarelwr fwy o flldd oddiwrth egwyddor y rhaglen dan sylw nag a allai dderbyn trwy ddim arall sye: 1 yn cael ei gynyg y dyddiau hyn, pe llwyddid i'w rhoddi ar ddeddflyfrau y wlad. Ac er mwyn y rhai liyny nad ydynt wedi talu ond yohyciió sylw i'w hagwyddor, gwnawn ychydig sylwadau eglurhaol arni. I Yr adran gynUf, "Y Bwrdd Gweitbfaol," pa un sydd i arolygu y meistr, y gweithiwr, a'r gwaith i fesur angenrheidiol, y cyfryw I fwidd i fod yn gynrychiolaeth deg i'r meietr, y gweithiw-, a'r wlad lie byddo y cyfryw waith, i'w ddewis gan ylperchenogion, y gweithwyr, a'r bwrdd sirol. Sylwa y darlleuydd fod yma gynrychiolaeth dri- phlyg, yr hyn a gydnabyddir gan bob dyn tsg a chyfiawn sydd yn hanfodol angen- rheidiol er dyogelwch y perchecog, y gweithiwr, a'r chwarel. Mae y meistrad- oedd wedi eglur brdfi erbyn hyn nad oea yn ddynt hwy ond ychydig o'r da hwnw (cyd- ynideimUd a chyfiawnder) yn tngo Mae yr e?wyddor o orthrwm a hunan-les (o ddyddiau Pharaoh) wedi gweithio ei ffordd i lawr trwy ycanrifoedd, ni allodd dyfroedd y Mlr Coch ddinystrio ond yo unig y babell lie y tiigai yr ysbryd batch hwn. Ac ni alladd Iletaio a dagrau hyd yn rod angeu anamserol gweithwyr yr oesoadd ei roi i lawr, f,jl y gellir dweyd fod yr hen eiriau m .r yw heddyw a'r dydd yr yagrifenwyd bwy, Wete y mae eyeog y gweithiwr a fedasiut eich meusydd chwi, yr hwn a gaiu-.it\iiwyd genych, yn llafain, a llefain y rhai a fedaaant a ddaeth i mewn i gluatiau ■ Arglwyd I y lluoedd," ni wna truani ae I!.Do(en y gweithiwr effeithio gronyn arnynt i estyn cyfiawnder i'r rhai a cyflogir gan- ddytit. Mae hyn yn penderfynu fod yn rhaid i'r gweithiwr wrth amddiffyoiad deddf tu ei wlad. Rhaid gosod llinall derfyn ar "llli y meistr i gamarfer ei ryddid i g.iaglu cyfoeth ar draul mathrn dan draed Lawliau y gweithwyr. Or oobr arall, mae tuedd yn y gweithwyr, pan fyddo amgylchiadau yn ffafriol, i an- wybiddq kiiwliaa y meistr, fel y gellir dy- weyd erbyu hyn fod cynrychiolwyr cyfalaf a llftfur megis yn ugyddfau eu gilydd. Ni ddy- lai y pethau hyn fod felly. Hefyd, addefa pawb fod gan y wlad ei chyeylltiad IIgos A phob gwaith o fawn cylch neillducl. Mae llwyddiant ao aflwyddiant cymydogaethau wedi ea cysylltu 4 gweitn- ydd y cymydogaethau hyny. Mae canoedd o fiioedd mewn arian wadi eu aoddi yn ngbymydogaathau y chwareli, pa rai sydd er cyaur a mantais i'r gweithwyr, ac oni ddylai fod yna rywbeth i ddiogelu yr an- tu. iaethau mawrion hyn hefyd. Pa reswm Bydd mewn bod dlnion yn rhoddi eu Uafur am ddim i foneddigion, a'r masnachwyr yn gorfod eu cyflenwi Sg aogrnrheidiau y corph (fel y digwydda yn rhy ami) ? Mae y berth- ynaB mor agos fel naa gellir ei dadgysylltu. Daw y meiatr yn mlaen am ei elw, y gweith iwr am ei gyflog, a'r gymydogatth am ei th; pthi, Mae hyn yn dyweyd i roi y dylent gydgyfarfod i gydystyried yn ddi- fiifo1, bob un ei hawliau. Wedi traethu ychydig ar gyfansoddiad y bwrdd, deuwn at ei waith, gan ddechren gydag adran yr ail, Fod rheatr o briaiau y ceryg, cyflog y gweithwyr, a'r swm o lechi a werthwyd gan bob chwarel, i'w cyflwyno i'r bwrdd hwn ar ddiwedd pob blwyddyn." Fel y aylwyd eisioea, fod y perchenogion yn elwa llawer wrth gadw eyfrinach y faenach iddnoteuhunrtin, yn bytrach na'i'gadael yn agored i fod yn eglur i bawb, fel cang- henau eraill maanach. Gwaith anhawdd i chwarelwr yw cael gwybodaeth am bris y nwy y mae yn ei gynyrchu i'r farchnad pabam hyn? nid oes ond un paham yn bod, sef fod y meiatr yn enill wrth gelu, yr hyn [ o'i ddadgnddio brofai yn golled iddo. Gwna yr adran hon i ffwrdd i'r camwri hwn, trwy roddi mantais flynyddol i bob chwarelwr i weled gwerth y nwy y mae yn ei gynyrchu, ae hefyd ei alluogi i roddi pria ar ei lafur ei hunan. Byddai i'r adran hon hefyd dueddu at wneyd i ffwrdd k ffafran mewn chwareli, lIe y rhoddir cytiogau mawr i rhyw ddos- barth, ar draul gwaagu dosbarth arall, a byddai yn sior 0brofi yn fendith i'r rhai hyny sydd yn cael eu dal i lawr gan feistr- iaid gorthrymus; ao yr wyf yn credu am lawer cadnaw na charai roddi rheatr o gyf- logau ei weithwyr y blynyddoedd hyn (a chodai gwrid i wyneb ami un ohonynt pe dadgnddiwn yr hyn sydd yn fy meidiant personol fy hunan). Ood fel y aylwyd o'r blaen ei hamcan mawr yweatyn mantaia i'r gweithiwr, i'w alluogi i roddi pris rhesymol ar ei lafur, fel y gall wybod beth i'w dderbyn a'i wrthod, pan yn cyfnewid A'i feistr, a rhoddi i'r Llywodraeth gyfrif teg o werth cyfalaf a llafur. Adran y drydydd, "Fod cyflog y chwarel- wyr i'w benderfyna yn cl prisiad y cerrig, gan y bwrdd, ac fod y giruchwylwyr i oscd fat na byddo cyflog y gweithiwr dan hyny." Yn breaenol nid oea gan y chwarelwr yr un safon o gwbl y gall ddibynu ami. Mae ei aufanteiaion i ddeall gwertb y nwydd a gynyrcha, yn fawr, ond y mae ei anfantais i hawlio at-daliad teg alIl ei gynyrchu yn fwy. Doethineb banarglwyddiaethol y meistr sydd i reoli a pbenderfyna y cyfan, ac mae hono wedi ei phrofi, raegis y rhag- ddywedwyd, yn ddaearol, anianol, cyth- reulig," canys trefna i'r gweithiwr roddi ei lafur a'i amser am ryw drijlc, ae yn wir weithiau am ddim. Ie, gwelais rai yn talu am gael gweithio; a mwy na hyn, rhaid goddef geiriau creulawn a barbaraidd, pa rai sydd cyn hyn wedi goaod chwarelwyr gonest mewn beddan anamserol. G3rchwyl difrifol yw troi ei wyneb tna cbartref ar derfyn y mis, at wraig a chwech nea wyth o blant, ac ar eu cyfer ond yn unig ewyllys y meistr, nes peri iddo yn fynychofyn, Pa fudd sydd i ddyn o'r holl lafur a gymer efe dan hauL" Dylai fod gan y gweithiwr rhyw amddiffyniad pan yn rhoddi llafur gonest ac yn peryglu ei fywyd i sicrhan iddo at-daliad teg a chyfiawn, ac nid ei adael fel caethwas, wedi ei ysbeilio o'i hawliau a'i amddifadu o'i ryddid i gyfnewid yn deg yn ei farchnad. Na, dylai pob chwarelwr dderbyn ei gyfran o werth y nwydd a gynyrcha, ac nid weith- iau yn cael, ac weithiau fethn dylai gael sicrwydd am bob diwrnod o lafar, y der- bynia ad-daliad teilwng am dano. Mynych, weithian, weithio a'ch cydnabod wrth egwyddor, ac nid wrth ewyllys neb. Na adewch i neb eich yapeilio o'ch llafur pwyllog, Bynwyrol, ac uniawn, a'i roddi yn rhan i'r neb ni lafnriodd wrtho ac amcan yr adran hon yw aicrhau y cyflawnder hwn, i bob chwarelwr, ar bob adeg, nid yn unig mewn adeg o lwyddiant ond hefyd mewn adeg o aflwyddiant, canys dylai cyflog y gweithiwr gael ei hawlio bob amser, oblegid fod dedwyddwch, diogelwch, a bywyd gwlad yn tarddu allan o lafur y gweithiwr gof- aled ynte am y darddell. Denwn at weddill o'r rhaglan y tro neaaf. ALEMELIO. I

YMGAIS AT HUNANLADDIAD I YN MON. Dydd Sabboth wythnoa i'r diweddaf gwna,d ymgais echrydus i gyflawni hunan- laddiad gan forwr o'r enw Thomas Jones, yr hwn a breswyliai yn Gwydryn Bant, Bryn- aiencyn, Men. Yr oedd iddo wraig a phlant, a chyda hwynt trigai ei fam-ynghyfraith. Boreu Gwener wythnos i'r diweddaf cych- wynodd oddi cartref gan ddywedyd ei fod yn myned i'w long, ao ymddangosai rhyw- beth yn debyg i arfer. Dydd Sadwrn anfonodd beUebyr i'w wraig fel y canlyn, o Menai Bridge Byddwch yn barod i dderbyn newyddion drwg heno." Aeth y wraig i ymgynghori & Mr Roberts, Aeth y IVi yr hwn a'i cyfarwyddodd i adael y ty ar unwaith, hi a'r teulu. Oddeu- tu haner awr wedi saith yn yr hwyr cyr- haeddodd tad Thomas Jones, oddi wrth yr hwn yr oedd ganddo y llytbyr canlynol i'r wraig, wedi ei ysgrifenu yn ngorsaf Menai Bridge yn Saesneg Fy anwyl wraig a phlant, yr wyf yn ysgrifenu yr ychydig linellau hyn fel dyn calon-doredig am y tro diweddaf yn fyw. Yr wyf yn myned i I Bangor i brynn revolver i ddiweddu fy mywyd heno. Byddaf allan o'r ffordd i bawb. Chwi ganfyddweh fy ngtorpb boreu yforu oddeuta can' Hath oddi wrth y ty. Yr wyf yn gobeithio y byddwch ynjrell J'an gyda r neaaf. Bydded i Dduw eicn b; a lithio chwi a'r plant. Rhoddwch fy ffarwel olaf i bawb. Ydwyf yn gywir eich priod, Tom. Cewch yr arian yn llawes fy nghrys. Hughi-o ooooo. Yagrifenaf at fy enwaer i ddweyd wrthi. Y mae fy nillad yn ony Mr Owens, Menai Bridge." Cymerodd yr heddgeidwad yngbyda dynion eraill ofal o'r ty y noswaith yna, ond ni chlywyd unrhyw gynbwrf. Oddeutll un o'r gloch prydnawn Sabboth caafyddodd gwaa Mr Roberts, Gwydryn, Thomas Jones yn dyfod o'r ty gwair, lie yr oedd wedi bod yo cysgu y noawaith flaeoorol. Galwodd Thomas Jones arno a gofynodd am weled ei wraig. YmgynRhorodd y gwas A'i feistr, yr hwn a aeth gydag ef a dyn arall i geisio Thomaa Joiaeii, yr hwn erbyn hyn nad oedd yn y golwg. Clywaant dwrf ergyd pan oeddynt oddeutu 400 nen 500 llath o bellder, ond nia gallent wybod yn hollol pa le yr oedd. Clywent ail ergyd, a rhodisent i'r cyfeiriad, ynghyda'r heddgeidwad, yr hwn oedd wedi dyfod allan erbyn hyn. P?n tua 30 Hath clyweot y drydedd ergyd, ac yna dair Araill. yn dilya yn uniongyrchol. Gwaeddasant, a gwelent Thomas Jones yn disgyn ar ei hyd. Codasarit ef ar ei eistedd a gwelent waed yn dytod o tu ol i'w gluat ddeheu. Cymeroad yr heddgeidwad J. Jones. Brynaiencyn, ofal o'r revolver oedd ganddo ya ei law, ae o'r cartridges, cyllell newydd, yo nghyda hen on. Cymerwyd ef i'r ty, ac anfonodd Mr Roberts i gyrchu Dr Evans, yr hwn a gyrhaeddodd yn mhen tua tri chwarter awr ar ol i'r amgylchiad gym- eryd ik. Y mae Thomas Jones yn breaenol yo y ty o dao ofal yr heddgeidwad mewn cyflwr aumhnodol i gael ei symud, ond y mae yn debygol o wella.

VALLEY. ARDRETHOEDD YSTAD BARON HILL.- Derbyniwyd ardrethoedd btynyddol ystad Baron Hill ddydd Mawrth yn y Valley Hotel gan Mr Laurie, goruchwyliwr poblog. aidd Syr Richard Bulkaley, Bal t. Cyfran- ogodd holl denantiaid plwyfydd Llanyn- nghenedl a Llanllibio o giniaw ardderchog, pryd y Uywyddid gan y Cynghorwr J. Lewis, Llanllibio, yr hwn a sylwodd ar y oysylltiadaa dymunol ag sydd yn bodolicyd rhwng Syr Richard a'i denantiaid lluosog. Cafwyd anerchiadau gan Mri W. Roberta, Ty Hen; J. Lewis. Cleifiog; W. P. Williams, Cleifiog; J. Koberts, Shop; a William Wil- liams, Graiglwyd, yr hwn a sylwodd fad Mr Laurie yn gynllun o'r hyn y dylai goruch- wyliwr fod, gan ei fod bob amser mewn Hawn cydymdeimlad &'r tenantiaid. Yr oedd Mr R. Gardner, yr hwn sydd yn un o'r ffermwyr mwyaf practical ar ystad Baron Hill, yn absenol oherwydd amgylchiadau anorfod. BWRDD Y GWARCHEIDWAID.-Cyn- haliwyd cyfarfod arferol y bwrdd hwn ddydd Mawrth y n y Valley, pryd y Uyw- yddid gan Mr Richard Williams (cadeir- ydd). Arianol.—Tal wyd mewn oynorthwy arianol 192p lla 20 i 978 o dlodion. Gweddill yn Uaw y tryaorydd, 1058p 18a. Haelioni tuagatty t'lodion.—Hyabyaai y meistr fcd Mrs Marshall, Tywyn Lodge, wedi rhoddi shawls gwlan i'r hen ferched; fod y Misses Gardner a Master Gardner wedi rhoddi tg i'r tlodion y Calan, a bod Mrs Everett, Misses Lloyd, Ty'nllan, a Mr Gard Mr yn breaenol ar yr achlysur; fod Miss Advane, Llanfawr, wedi rhoddi Christmas Tree, ac anrhegion i'r plant, tt a siwgr i'r hen ferched, a myglya i'r dynion oeid yn ei arfer; yn yr hwyt yr oedd magic lantern wedi cael ei harddangos, a thelynor Llanfawr yno yn chwareu; fod Miss Elliott wedi rhoddi "cyflath" ac anrhegion araill.-Ar gyoygiad Mr R. Jones, yn cael ei eilio gan Mr 0. Parry, pasiwyd pleidlais o ddiolcbgarwch i'r boneddigesau a'r boneddigion am eu caredig- rwydd. Adroddiad Mr Mu,-ray Broww.-Yr oedd Mr Murray Browne wedi ymweted &'r ty ar y 4ydd cyfiaol, ac byabysai ei fod wedi ei gael yn lie a threfnus. Ad dalu mewn 30 ynteM mlynedd.-Der- byniwyd copi o ddeiaeb a fabwyatadwyd gan warcheidwaid West Ham, Essex, yn erfyn ar y llywodraeth estyn yr amser a gr.niateir i fyrddau ysgolion i dalu y swm a fenthycir, mewn 50 mlynedd yn lie mewn 30 mlynedd fel o'r blaen. Pasiwyd penderfyniad o'i blaid. LLYS YR YNADON, DYDD LLUN.-O flaen General Hughes, y Parch J. Richards, a Dr E. P. Edwards. Ymotod ar ferch ieuange.-Cybuddid W. Scott, morwr, ar fwrdd y rbyfel-ioog Nep tune o ymoaod ar Miss E. A. Pritchard, 40, Market-street, nos Wener wythnoa i'r ddiw- eddaf. Ymddengys fod un o awyddogion y Neptune yn shop mam Miss Pritchard ar y y noswaith yna, a daeth y diffynydd yno o dan ddylanwad y ddiod feddwol a cheisiai gan y awyddog ymladd, gan ddweyd nad oeddynt ar fwrdd y Hong yr adeg hono. Ni cbymerodd y swyddog nnrbyw sylw o hono. Gofynodd Miss Pritchard i'r diffynydd symnd fel ag y gallai ei basio i gan y shop, pryd y tarawodd hi dair gwaitb. Cyhuddid ef hefyd gan Sergeant Toohill am feddwdod y noswaith yna. Dedfrydwyd y diffynydd, yr hwn oedd yn ddiweddar wedi bod yn ngharchar o'r blaen, i ddau fis o garchariad gyda llafur caled am yr ymosodiad, a dir- wywyd ef i 5s a'r costau neu 14 niwrnod o garchar gyda llafur caled am feddwdod. Herwhela.-Cyhuddid Richard Owen, New Haven, a William Williams, Bragdy, y ddao o Gwalchmai, o'r trosedi nchod. Dir. wywyd Williams i 3s a 6d a lis 6d o gostau, a thaflwyd allan y cyhnddiad yn erbyn Owens. Myharen eM?.—Cyhnddtd Mrs E)!z?- beth EIwards, Bodrwydd, Llanfaelog, gan yr heddgeidwad William Jonee, Abernraw, o adael i'w myharen grwydro Yr oedd wedi ymoaod ar un hen wraig ac wedi ei niweidio. Yr oedd erbyn byn wedi cael ei ladd. Taflwyd yr achos allan trwy j'r ddiff- ynyddes dalu y coatau, 12a 6d.

I EISTEDDFOD GADEIRIOL PEN- TRAETH. FoNEDDiaioN,—Dymuna amrai fel fy hunan wybod pa nn 0" ddan ddiwrnod, y bydd y brif gystadleuaeth gorawl yn cy- meryd lie yn yr Eisteddfod nchod, a pha ddiwrnod hefyd y bydd cadeirio y bardd. Teimlem yn ddiolchgar iawn am atebiad i'r nchod trwy gyfrwng y Oenedl, gan fod llawer trwy y wlad yn dechren ymholi.- Vr eiddoch, I MEIRIONYDD.

I BATTLE OF Lite. j To oome ont of the 8truggle [ with olean hands ? Me daily Sunlight Bmp." r MEDDYGINIAETH FYDENWOG AT Y GWAED, CROEN, NERVBsr AFU, CYLLA, ARENAU. HUGHESS BLOOD PILLS HUGHES'S BLOOD PILLS HUGHES'S BLOOD PILLS. MEDDYGINIAETH DDIAIL AT Waed Drwg, Scurvy, Cornwydon, lefydau j Croon, Clwyfau Manwyniau, Diffyg Trani, Dyspepsia, Poen Pon, Biliousness, Afu Ddrwg, Gwynegon, Poen Cefn, Corffrwymedd, Piles Tits, Nervousness, Iselder Ysbryd, Cooaau Clwyfedig. ACHOS TRUENUS YN ABERDAR. SYR,- Y mae yn ddyledswydd neilldnol amaf i'ch hysbysu o'r effaith ryfedd a gafodd eich Hutfhea's Blood Pillg" arna*. Yr wyf wedi bad yn dioddef iros 9 mlynedd gan darddlanb poenus af fy nwylaw, breichiau, a'm corft, yn fy analluogt i weithio 6 mis o bob 12; tua dW1 nynedd yn ol fe wnaeth y clefyd ymaflyd yn fy nghoisau a'm traed, nos peri i mi fetliu gweithio. Mi a fu'm dan driniaeth pob Doctor o fewn cyrhaedd, ond yr oil i doim pwrpas, Yr oedd fy ngluniau yn otchnddedig gan glwyfau a chroen pydredfg, a'r arogl yn -yo_dd L lol neb ddyfod i'r t?; pawb yu credo aadd di. 9-? 116-A i mi hyth. Ychydig amser yn ol eefais fy anog i gymei/1 Hughes's Blood Pills," a defuyddio Gomers Balm." Yr oodd yn syndatt yr effaith a gawsant arn.'f. Yr wyf yn 58 oed, ni welaia i yn fy oes dim meddyginiaeth tebyg iddynt; mae fy holl glwyfau wedi eu gwellhan, mae fy holl gyfanaoddiad yn iach, grymus, a hywiog, ac vr wyf yn teimlo wedi fy adrtewyddu ya fy nghorff am meddwl, ac yn beodithio y dydd mi gael gwybod am dnynt,- Ydwyf, JOHN JONES. 13, Oxford-street, Aberdar. SYR,- Yr ydwyf yn tystiolaetha i bob gair o t uchod. Yr wyf wedi bod yn llygad-dyet o'r case hwn am buna' mlynedd.— J. D. REES. Congregational Minister, Aberdar. Yn enwog at Glefydau y PHYW FENYW- AIDD o bob oedran. Anhebgorol Angenrheidiol i Forwyr, Emi- grants, a Theithwyr, Fe ddylent gael eu cymeryd yn y Gwanwyn Haf, by dref, a Gauaf. twyll ydynt. Y mae twyll gwaradj wyddus yn cael ei arfer mewn jysylltiad a'r Pills enwog hyn. Gofal r wrth brynu na thwyllir chwi. Mynwchwelei yr enw, HUGHES'S BLOOD PILLS yn Hawn, ac hefyd LLUN CALON ar label goch ar bob blwch. Heb hyn HUGHB&'S BLOOD PILLS. HUGHES'S BLOOD PILLS HUGHE&'S BLOOD PILLS Ar werth gan bob Chemist drwy y Deyrnaa am Is ljc, 2s 9c, a 4a 6o. Drwy y Poat, 1B 3C, 2a lie, a 4s 9c, gan y perehenog- JACOB HUGHES, Manufacturing Chomiit, Penarth, Cardid., AGENT YN AMERICA. :-R. D. WILLIAMS Chemist PI mouth, Penn. pHOSPHODYNE DR. LALOR am Bum Mly iildd r Hagaia sydd vredi cynhalei eaw da drwy'r holl fyi fel yr unigFeddyginiMth i)dyoge!,Ymdliriedlawn,a hofjp oraidd a ddar. ganiyddwyd erioed er gwellhad parhaol anmhar- ,ad vr Ymenydd Parlyi, Diffyg Ow.g, Breudd- y,iloo P> a ii, l.n tyiidiad anamserol y Galln- «ed:■ iv y ■t pl b math oaftechyd ar organan r J.f:> a I d uyn dibynu ar effeithiol* > y; v- )r -,I fn ya rhoddi BywycL Y mae yn Gwella Diffyg Treuliad a Chlefyd yr Ysgyfaint a'r Galon. Gwella Atiechydon yr Iau a'r Afa. Gwella pob annhrefn ar y Gwaed, Gwella Ddiffyg Treuliad a Diffyg Archwaeth Gwella DtrfddedtRMth a Gwendid Cyffredinol A gofala am roddi yr oil o'r Organau Bywyd- ol mewn trefn. Y mae effeithiau y Foddygin;aeth Phosphor. aidd werthfawr a safonol yma ar Wendid Gieuol ac ashwylderau cy = yn gydym a pharhaol, ac y mae'r holl Lje.u Annymunol ac Ar- wyddion Poeaus yn diflanu mor gyflym nes achoei ayndod. p IIUSPHODYNE DR- LALOR a grea WIybwr Gieuot newydd a Mater Ymenyda drwyfjY&MnnygwMd &'r EMen Fywvdol Dry. danot ih..ph,),u., craidd a cllanwynt Ymenydd ei hun,' a thra yn ddymunol i'r ar- ,hwaeth a'r y?itumoih ni phaela byth a Phuro a Thewychu y Gwaed, ao adnewycMu yn Uwyr yr Y menydd, Giau, a'r Gewynau. Y mae ei effeitIt a« yn rhyfeddo i. w canfod o'r dydd cyntaf al.1 ei ddefnyddio, drwy gynydd anarferol yn nerth Gewynau a'r Meddwl gyda theimlad Wroldsb, Nerth, a Chysur, i'r hyn JU y olaf am gyhyd <! omser mor anghynethl (??Uheir yr organau at areI" lOY Bwyd, Y mae yr Archwaeth yn cyn- < o vn rhvfeddol. Y mae y Goluddion yn dyfoa yn fwy rheolaidd. Ovsgir yn dawel ac adfywiol. Daw y Gwyneb yn IlAwii,y Gwefiiaan yc gochioa, y Llygaid yu d<lisglacr,y Orien yn glir Ae iaeb,y Gwallt yn gryfaoh, yr hyn sydd yn dangos mat bwysig yw ei weithreJiad ar Orgaoau Bwyd. MILOEDU o dysttolaethau a;iwadadwy o bob parth o'r byd, ac oddiwrth yr Awdurdodau ileddygol, y rhai sydd yn profl yn derfynol yDy faruiad CyTre(imc nad oea yn y byd gwyddoaol oymc'.wiliad Udarpariaetb Phofiplioraiddarall w edi derbva cyinaint o glod a chydnabyddiaeth G^ertliir mewn Potelau am 4s 6c gan bobffer yllydd drwy'r byd j neu a anfonir i unrhyw ran Brydrjt Fawr ar 1d, byniad P.O.O. oddiwrth D.H, LALOR'S PHOSPHODYNZ > LABORATORY, HAMPSTEAO. fjONHON N. W. YMFUDIAtTH I'R WERINIAETH AKGENTAIDD. V MAE y Swyddfa Hjsbysol Argentaidd JL yn Liandain, 22) Great Ceorge-street, Westminster, yu awr yn barod i roddi Dwy FU o Deithiau Cynoithwyol i'r Weriniaeth Argen- t3idd yn unig i Am lethwyr Tywysogaeth Cymru, gyda neu heb deulu. Y mae y Llywod. raeth Argenta dd yn cynyg gwerthu iddynt diroedd da am brisian isel. Y mae yr ariani gael eu tala y n 1 gan yr ymfudwyr mewn dwy flynedd a haner, drwy daiiidau bob haner blwy Jdyn, o' u tilaniad yn Buenos Ayres. Gellir cael ffurfim yiuholiadol un ai yn yz Argent,i. Inform,tion Office, Llundain, nell gan Drafnoddwr y Weriniaeth Argentaidd yn Nghaerdydd. AT HOLL FKTHODISTIAID CYMRU A THREF YDD LLOEGR. COLOFN COFFADWRIAETHOL AM Y DIWEDDAR ENWOG AC ANPABWOII BAliCHiiUi.il J<>HN PftlOHARD. AMLWCH. |?I waith oia( a gwerthfawro f wag ,HANES A ET P-ODISTI?EL o'iaetydliad uyut •, ac am iMoSynyddoedd. Pris Y PYfilli 114111., yw 4s., trwy'r post 4a 0c oLd cyn)gi s y yhoeddwr-am ychydig anaser-ei gweitiu, am 2a. 6c., neu yn ddi draul trw) y p Idt, ar dderbyniad Posta Order auu 3s. D. JONES, Publisher, OaxbD Hoaø Amlwch.

FY NHAITH 0 LANBERIS I I LANAUY TAWELFOR. I (Par had). I Yna bu raid i ni newid ein cerbydan, I yr unig newidiad a wnaethom ar hyd y daith. Aroaasom yn Winnipeg am tua dwy awr, pa rai a gymerasom i edrych dipyn o'n cwmpas. Mae yn edrych yn dref ddigon dymunol, ac y mae wedi gwneyd cynydd mawr ag ystyried pa mor ieuanc ydyw. Nid yw yn Hawn 20 mlynedd oed eto, ac y mae ei phoblogaeth tua 26,000. Mae yn ddyledus, gan mwyaf, am ei chynydd, y mae yn ddiaa, i'w safle ganolog, a'i hagoarwydd cydmariaethol i'r llynau mawrion, o ba rai y mae afonydd mordwyol yn rhedeg iddi. Hefyd y mae y Canadian Pacific Railway Company yn cyflogi cannoedd o ddynion yno, gan fod ganddyot weithfeydd mawrion yn y lie. Hefyd dyna lie y mae eu Land Offices hwy, a'r llywcdraeth. Nid wyf yn teimlo fod hyny o amser a gefais i yno yn rhoddi ond ychydig o fantais i mi i ddweyd dim am y lie, fel He i ymsefydlu ynddo ond gallaf ddatgan beth oedd yr argraff a adawyd ar fy meddwl i am y He, yn ol hyny o fantais a gefais i basio barn arno, aef Winnipeg, a'r holl diriogaeth oddi yno i'r Mynyddoedd Creigiog. Ni buaswn i byth yn dymuno sefydlu yno fy hunan, nac ychwaitb yn cynghori neb arall i fyned yno. Yr oeddem yn myned drwodd yn yr ail wythnoa o fis Medi, ac y mae .yn rhaid i mi ddweyd mai golwg noethltfm a gwywedig oeddwn yn ei gael ar bob Haw i mi wrth fyned trwodd. Ni welais ddim byd yn debyg i wyrddleani ar y ddaear yn unman. Buaaem ya tybied wrth yr olwg oeddwn yn ei gael ar bob peth nad oeddyut wedi oaol gwlaw yno yn ystod y flwyddyn, a golwg a,ilw iawn oeddwn yn ei gael ar y cropiau yd oeddym ya'ei basio. Hefyd y mae y tymor hftf yn nodedig o fyr yflo, ac y mae y gauaf yn hynod o hir yno (aef o 7 i 8 mia) ac yn eithafol o oer. Yn olfel yr oeddwn yn clywed gan deithwyr ac eraill, mai gydag anhawader mawr y maent yn gallu cadw eu hunain yn fyw yno yn y gauaf, gan eithaf- rwydd yr oerni. Nip oeddwn yn gweled y wlad oddi amgylch i Winnipeg wedi cael ei chymeryd i tyny a'i phoblogi yn agos gym- aint ag y buaswn yn di3gwyl,nac yn agos ddi- gon i ateb i gyflymder cyoydd y dref, yr hyn, i'm tyb i, sydd yn sicr o fod yn fawr yn erhyn llwyddiant y dref, os nad yn debyg o droi yn waegfa iddi cyn bo hit. Gadawaom Winnipeg tua thri o'r glosh prydnawn, gan drafaelio trwy Prairie Mawr Manitoba, am 900 o filldiroedd, hyd nea oeddym bron wedi myned i dybied nad ydoedd pen draw iddo. Yr oeddym yn myned heibio i ryw fan sefydliadau, yn amrywio o 8 i 20 milldir oddi wrth en gilydd. Yn awr ac eilwaith yr oeddym yn myned heibio i amryw o'r llynoedd halen- aidd (alkaline lakes)] lie ;nad oedd dim tyf- adwy i'w weled yn agos iddynt, mwy na phe buasent y Mor Marw ei hanan. Prydnawn dranoeth ar 01 i ni adael Winnepeg y caw- som weled yr Indiaid Cochion am y tro c> ntaf, a'r rhai hyny bron yo y stad fwyaf anwaraidd a berthyn iddynt. Yr oeddynt yn heidio i'r ttatiom hyny ag y byddai y tren yn stopio mwyaf vnddynt, i geiaio gwerthu crwyn. a chyrn y Buffalo,<fec. Golwg pur anymunol sydd i'w gael ar yr Indiaid yn tnhob man y U gwelir. Yr oeddynt wedi ymwisgo mewn crwyn, a golwg digon maleians a llechwraiad sydd i'w gael arnynt yn mhob man bron. Gyda'r nos dydd Gwener, sef y 4ydd o'r daith, daeth copaau gwynion y mynydd- oedd creigiog i'n golwg yn y pellder. E bod yn agoa i 200 o filldiroedd rhyngom & hwy, eto yr oedd yr eira oesol sydd ar eu penau, yn nghyda'r awyr denen a chlir oedd wrth ben, yn peri eu bod i'w gweled yn eglur o'r pellder bron anhygoel hwnw, cyn i ni gyrhaedd atynt. Ao fel yr oeddym yn dynesu atynt ar hyd y gwaatadedd mawr diderfyn o'r bron, yr ydoedd yn ein taraw fel hollol anobeithiol i ni alln byth groesi i'r ochr draw iddynt, gan mor berfeiddiol yr edrychent, gyda'u copaau gwynion megia yn cyffwrdd y waren las uweh ben. Erbyn boreu dydd Sadwrn, y 6ed dydd, yr oeddym wedi dyfod megys at y godrau,ac yn ein byw nia gallem weled unrhyw fynedfa trwy ba un y gallem entro i mewn i mewn i ddechren ar yr anturiaeth ofnadwy o'u croesi drosodd. Ond oddeutu un o'r gloch y prydnawn, gwelwn fod rhyw drofa aydyn yn y ffordd, ac mewn ychydig eiliad- an cawsom ein hunain yn myned trwy y Gap, fel y gatwant ef, sef agorfa gul, yr hon ydyw yr adwy, neu y fynedfa i mewn, megys i goluddion y Mynyddoedd Creigiog. Mae y rhan hon o'r daith yn rhywbeth anarlnniadwy. Y L wyf ynftoimlo fy (hnnan fel yn colli fy iaith wrth feddwl ceisio rhoddi rhyw ddesgrifiad ohoni. Y mae yn ofnadwy mewn gwirionedd. Y mae copaau rhai ohonynt yn esgyn mor uchel a 14,000 o droedfeddi; mae yr uchaf oil ohonynt tua 16,000 o droedfeddi uwch law gwyneb y mor, mewn un Me, wrth groesi y mynydd- oedd hyn. Nid ydwyf yn cofio i mi erioed deimlo yn digyffelyb i'r modd y teimlwn yr adeg hon. Yr ydoedd aruthredd ac ofnadwyaSth yr oiygfa yn peri i mi deimlo fy mod megys yn y presen- oldeb Dwyfol ei hnnan, gan mor orchfygol ydoedd yr olwg ar ei dragwyddol allu Ef a'i Dduwdod ar bob llaw i mi. A byddaf weithiau yn meddwl, oa y darfu i mi erioed addoli, mai dyna y fan y darfn i mi wneyd hyny. Cymerodd tua 24 o oriau i ni groesi, ac wrth wneyd hyny yr oedd genym tna 600 o bontydd a threatlau i fyned droatynt, y rhai oeddynt yn spanio -dros gaunentydd a glynoedd, ac yn rhychwantu dros agenau dyfnion, o glogwyn i glogwyn, hyd nea peri i ni deimlo ein gwaed yn fferu yn ein gwythienan gan arawyd. Yr oeddym yn myned droa un bont, nen trestl, yn hytracb, yr hon sydd yn croesi diffwys ofnadwy, ac y mae y dyfnder o'r top i'r gwaelod yn 300 o droedfeddi, i wyneb y dwfr ialaw. Wei, mi welaf fy mod eisioes wedi rhedeg yn faith a gwaagareg iawn, felly rhaid i mi bryanro i ben fy nhaith, rhag dy ddiflaau. Wedi crcesi y Mynyddoedd Creigiog, yr oeddym yn cael ein hunain yn British Col- umbia. Gwlad hynod o fynyddig a rham- antne iawn ydoedd y than oeddym ni yn myned trwyddo: ac yn ol fel yr wyf yn deall, mai dyna ydyw nodwedd gyffredinol y wlad drwyddi draw. Yr oeddym yn cioesi yr atony dd enwog Columbia a'r Fraser, pa rai sydd mor nodedig am en heogiaid {salmons). Dyma He maent yn dal ac yn paciu yr eogiaid ydych yn eigael yna mewn tiniau. Mae yma amryw o gwmniau yn cadw pysgodwyr i ddal yr eogiaid, ac y mae ganddynt factories mawrion i'w canio. Cyrhaeddasom Vancouver, ar lanaa y Tciwelfor ^lawr, erbyn tua haner nos Sul, y 6ed diwrnod ar ol gidaelgianan yr Atlantic, wedi trafaelio 3078 o filldiroedd. A chan ei bod mor hwyr ar y nos, cyagaaom yn y gerbydrea yn yr orsaf byd y boreu, gan fod y cerbydau yr oeddym yn teithio gyda hwy yn cynwya gwelyau hefyd, y rhai a ddefo- yddiem ar hyd y daith. Yr ydoedd y gwelyau yn crogi fel math o gwpwrdd awcb, ben y seddi, ac yn cael eu hagor y nos, a'u dal i fyoy gan fath o spring. Yn foreu ddydd Llull aethom i fyny i'r dref i gael boreufwyd a thipyn o orphwyedra cyn cychwyn oddiyno drBchefn yn y prydnawn gyda'r agerlong i TMom", Washington Territory, gan fod eto toa 200 o filldiroedd rhyagom I phen ein taith. Hyd yma, ti a well ein bod wedi dyfod yr holl ffordd trwy diriogaethau Prydeinig, ac yr oedd genym eto encyd o ffordd cyn rhoddi ein traed ar dir yr Unol Dalaethau. Y mae Vancouver yn debyg o ddyfod yn lie pwysig iawn, er mai He hynod o ieuaac ydyw eto. Ya mia Mil, 1886, nid ydoedd y lie y mae yn aefyll arno ond coedwig drwchus, ac yn mhen rhyw dri mis wedi iddynt ddechreu adeilada yoo, fe aeth yr holl le ar d&n, a llosgodd yn Uwyr I oddieithr un ty. Ond dechreuwyd ail- adeilidu y lIe ar unwaith, ac erbyn hyn y mae yno boblogaeth o tua EQOO. Mae y Canadian Pacific Company yn rhedeg llinell o agerloogau oddiyno yn awr i China a Japan, a hefydiSan Francisco, California, ac i Seattle a Tacoma ar lanau y Puget Sound. Dyma y ffordd feraf ac unionaf i China yn awr o Ewrop. Mae yno lai o for o 800 o filldiroedd o Vancouver i China, nag sydd o San Ftancieco, a thrwy hyny y mae y Canadian Pacific Company wedi ysbeilio San Francisco yn ddirfawr o'r drafnidiaeth eang oedd rhyngddi 4 China a Japan, ac nid yehydig ydyw y cwyno a'r grwgnach sydd gllnddynt 0 r herwydd, a chan y cwmniau rheilffyrdd eraill, ag sydd yn croesi y Cyfan- dir yma i lanau y Tawelfor, ond y maent wedi cysgu yn rhy hir; ni waeth iddynt beidio a grwgnach bellach. Gadaweom Vancouver am dri o'r gloch prydnawn, mewn agerlong berthynol i'r Canadian Pacific Company, am Tacama, Washington Territory. Dymunol iawn ydoedd y fordaith hon ar ddyfroedd llonydd y Mor Tawelog. Cawaom stateroom i ni ein hunain, a gwely da, a hynod o adfywiol ydoedd cael noawaith o gwsg i ni a'r plant bach, ar 01 bod yn cael ein olencio 11.'0 hys- gytio yn y tren am gymaint o amser. Yr oeddym yn troi i fewn o'r Tawelfor trwy Sraita of Fuca, i'r Puget Sound, sef cainc o for yn rhedeg i mewn i'r tir am tua 150 o filldiroedd, ac y mae yn cynwys arwynebedd o yn agos i 2000 o filldiroedd ysgwar, meddent hwy, ac yn ddigon dwfn fel ag y geill y llongau mwyaf ei fordwyo gyda diogelwch bob amser ar y llanw. Yn y cwr mwyaf de-ddwyreiniol i'r mor mewndirol hwn, y naif Taooma, a Seattle mewu cwr mwy i'r gogledd orllowin, tua 25 o filldir- oedd oddiwrth eu gilydd. Cyrhaeddasom Tacoma erbyn tua haner dydd dranoeth, sef dydd Mawrth, ar ol teithio bron didor ar for a thir am 17 o ddyddiau. AroBasom am wyth neu dden. ddeg o ddyddiau yn Tacoma, i edrych oddi amgylch am rywbeth i'w wneyd, ac i ym- sefydlu. Ond buan y'n hargyhoeddwyd o'r gorliwio mawr a'r anwiredd dybryd oedd ac sydd yn cael eu cyhoeddi am y He gan gwm- niau y rheilffyrdd a'r goruchwylwyr tirol. Er fy siomedigaeth chwerw, nid oedd dim i'w weled ond ugeiuiau a channoedd o rai cyffelyb i ninau ya cerdded oddiamgylch yn siomedig a phrudd yr olwg arnynt, yn methu cael dim i'w wneyd i enill en bara, gan fod pob math o waith, y fatb ag sydd yno, wedi ei orlenwi. Ac fel lie i ymsefydlu ynd jo i ffarmio, nia gallaf feddwl am ddim mwy digynyg a digalon na hyny drachefn, gan y buasai yn waith oes dda i glirio ao arloesi digon o gynhaliaeth i denlu gan amlder a maintioli y coed ag sydd yn gorchuddio yr holl dir yn y rban orllewinol o'r diriogaetb. Mewn gair, nid ydyw y rhan orllewinol o Washington Territory yn ddim ond un goedwig fawr, ddiderfyn o'r bron, an y mae y rhanan mwyaf cyfleus ohooo eisoes wedi en cymeryd i fyny, er mai ychydig ohono sydd yn cael ei arloesi a'i ddiwyllio, ao y mae yr ycbydig ohono sydd wedi ei glirio wedi coatio llawer o arian ac amser. Yr wyf yo credu fod y pridd yn an da a chynyrchiol, ac y mae yr hinsawdd ya bur dymherua a dymunol, a'i chymeryd drwy y flwyddyn. Ond er hyny, nid wyf yn credt; fod modd ffarmio yno i Jawer o fantaia, ac ni ddymun- wn lawer a cheiaio perawadio na dylanwadu ar neb i fyned yno i amaetha beth bynag.

I '.£1,000 WILL BE GIVJt60 any one tind 1 a Sunlight Soap to be adulterated.or to con fain tny injurious chemicals

AT BWRLLGORAU EISTEDDFODAU j MON. MR GOL ,—OS caniatewoh ychydig ofod, teimlaf yn dra diolchgar, er mwyn amiygu fy meddwl parthed rhifedi y corau mewn cystadleuaethau. Teimlaf y byddai mwy o gyfiawuder yn cael ei weinyddu pan y go- meddid i rif c6r fod dros, yn ogystal a than, unrbyw nifer penodol. Dyweder hob fod dan 40, yna heb fod dros 50, oblegid n:d pob cymydogaeth sydd yn meddu nifer digouol 0 gerddoricn i ymladd cymydogaeth erall fwy cyfoethog yn ei hadnoddau cerddorol. Hy deraf y cymera pwyllgorau Eisteddfodau Mon yr awgryui, fel y byddo i bob cymydog. aeth gael ymladd ar yr un tir, gan mai y c6r mwyaf sydd yn cario y fuddtigoliaeth. Hyderwn y bydd i hyn gael sylw amserol, fel ag y ceir gweled cymydi gaethau Mon yn amiygu eu talentau cerddorol mewn cyfar- taledd a chyfiawnder. SHOW CHWARER TEG. I

Y GYSTADLEUAETH GORA WL YN Y I ROTUNDA HALL, LERPWL. MR GOL.,—Yn y rhifyn cyn y diweddaf o'r Genedl ymddangosodd llythyr dan y penawd uchod gan Mr John Evans, Man- chester, yn gofyn eglurhad ar y darn ys- tadleuol. Fel hyn y bu. Pan ddygwyd allan yr argraphiad cyntaf o restr y testynau ni nodwyd trefniant o gwbl yn nglyn &'r dernyn Gloria," ond yn fuan ar ol hyny derbyniwyd nifer o ymholiadau yn nghylch y trefniant-un o honynt oddi wrth ysgrif enydd y cor yr oedd Mr Evans yn arweinydd iddo, a'r oil yn cyfoirio at y ffaith fod dau neu dri o wahanoi drefniadau o'r darn, ac yn gofyn pa un o honynt ddefnyddid. Wedi ymgynghoriad gydag aelodan y pwyllgor a gohebiaoth gyda'r beirniad, Mr Jenkins, penderfynwyd mai gwell, er mwyn sicrhan unffurfiaeth yn y gystadleuaeth, oedd nodi allan dlefoiant Novello. Gwoaed hyny mewn ail-argraphiad or taflani, ond yn ddilynol cafwyd allan fod rhai corau wedi dewis dilyn yr argraphiad cyntaf, fe allai, mewn anwybodaeth o'r ail (gan fod yn an- mhosibl hyabysu yr oil hyd oni dderbyniwyd yr euwau ar y dydd cyntaf o Ragfyr), a'u bod yn bwriadu cann yn ol trefniant Cur. wen. Nid oedd dim yn vmddangos yn bosibl i'r pwyllgor wedi hyny ond gofyn i'r beirniad gyfyngu ei sylw i'r ganiadaeth yn ol y copi a ddewisid, yr hyn a wnaed ac a eglurwyd yn y cyfarfod gan Mr Jenkins.- Yr eiddocb, I ROBERT DAVIES. I 16, Miranda-road, Bootle.

TQODTO^ r. r, \¡ H'; r of i :f A' U j HELUSENAU. MR GOL.Hyderaf y byddwch mor hy- naws a chaniatau i mi wneyd sylw bychan ar lythyr y Parch W. Davies, rheithor y plwyf hwn, a ymddangosodd yn y Genedl am Ionawr 8fed. Yr ydwyf yn ddiolchgar i'r rheithor parchedig am y goleuni a rodd- odd ar rai pethau sydd yn dal perthynas a'r tlodion a'u heiusenau;" ocd wrth wneuthur hyny y mae wedi arwain Cystenyn Fawr yn arfer maddwl mai "cyraunroddion" a adawyd i dlodion Conwy a'r gymyiogaeth; ond yn ol llythyr y rheithor "cyfran o ddegwm plwyf Conwy ydyw. A oes air o son yn yr ewyllys mai cyfran o ddegwm piwyf Conwy ydyw ? CYSTENYN FAWR. j

PRYNIAD Y COCOA ROOMS, FFGS. I TINIOG. ANWYL SYR,—Gan i nodiad ymddangos yn y RhedUgydd am y lOfed cyfiaol i'r per- wyl fod Mr Greaves wedi prynu y Cocoa Rooms," anfonais y llythyr canlynol at y perchenog gyda'r amcan o'i gywiro, ac er iddo addaw cyhoeddi y llythyr, ni chafodd, wedi'r cwbl, ymddangos. Er mwyn tegwch, byderaf y caiff y nodyn hwn yo nghyda'r llytbyr fe yn eich colofuau, -A byddaf yr eiddoch yn ddiolchgar, CWARREN ROBERTS. AT BERCHENOG Y "RBBDEGYDD." I ANWYL SYR,—Yn y Rhedegydd am y lOfed cyfiaol, yr ydych yn dyweyd fod y Cocoa Rooros wedi eu gwerthu i Mr Greaves. Gan i mi glywed fod adroddiadau cyffelyb yn cael eu taenu yn yr ardal, gofynaia i Mr William Jones (Ffestinfab) eich hyabysu yn amgen, cyn i'r rhifyn dan sylw fyned i'r wasg. Darfn i chwi, modd bynag, er cael ¡ ohonoch hysbysrwydd gwahanol, gyhoeddi yr hyn nad oedd yn wirionedd. Gan na ddaeth neb ye mlaen yn yr arwerthiant i gynyg swm digoool i glirio y ddyled, pryn- wyd yr adeilad i mewn gan y Mri Dunlop a Greaves am yr hyn oedd ddyledus arno yn y bane. Gan ddisgwyl y rhoddwch gyhoedd- usrwydd i'r llythyr hwn,— Y gorphwysaf eich ufudd was, CWARREN ROBERTS. I Plasnewydd, Blaenan Ffestiniog.

porthmadog: I YSGOL GENHADOL SALEM (A.).-Er pan sefydlwyd yr ysgol uchod yn ein tref tuag un mlyoedd ar-ddeg yn ol, drwy offerynol- iaeth y diweddar Mr Owen Morris, Bank place, Mr William Timothy, a'r cyn-weinidog ymroddgar, y Parch L. Probert, Pentre, mae yn llawen iawn genym roddi tystiolaeth ei bod wedi cynyddu yn ddirfawr, ac erbyn hyn yn allu mawr yn ein tref. Cynhelir hi bob prydnawn Sabboth yn Sailroom Mr W. Timothy, ac y mae yn Mhorthmadog heddyw golofnau byw o beth mae Ysgol Genhadol Salem wedi ei wneyd-dyliion a merched oeddynt unwaith heb fedru y wyddor yn awr yn medra darllen heb nacad o gwbl; ac mae ynddi eto rai cyffelyb a phiant bychain na fuasent yn mynychu unrhyw foddion o ras o gwbl cni bai am yr ysgol fendithiol hen Prydnawn dydd Sadwrn cafwydgwledd ardderchog o fara btith a tlcê da, iic. Gwein- yddwyd wrth y byrddau g in Mr a Mrs W. Timothy; Mr a Mrs John Jones, a Miss Jones, Morfa L"dge; Cadben, Mrs, a Miss Timothy, Borth; Miss A. M. Timothy; Mrs a Misses Pughe, Peumount; Misses Roberts; Miss Newel!; Misaea Williama ac Evans, &c. Hefyd, gan Mri Samuel Richards, Evan Hughes, J. R. Jones, Robert Williams, W. H. Evans, T. G Newell, J. Holt Newell (Lliwen Mai), D. T. Roberts, a J. W. Davies, yr oil yn athrawon ffyddlon perthynol i'r ysgol. Pan oedd y plant wedi gorphen cawsant oranoe bob nn gan Mr John O. Jones, Emporium, yr hwn a dder- byniwyd i mewn yn nghanol cheers y plant. Diolchodd y plant iddo am ei gared- igrwydd. Yr oedd ya nghlwb yr ysgol droslOp o arian; a bu y foneddiges baelionus; adnabyddns Miss Morris, Bauk place, yn hynod garedig eleni, fel yn y gorphenol, drwy gyfranu 8p attyut. Yn yr hwyr cafwyd cyfarfod i ranu yr arian pryd. yr oedd y foneddiges yn breaenol i glywed y cwbl ae i dderbyn diolchgarwch y plant II a'n rbieni, gan tidduno iddi hir oes eto i wneyd gwaith da dros y Gwaredwr. I Dylaswn ddweyd mai Miss Morris roddodd y t6 i gant o'r plant, yr bwn oedd yn dra ardderchog. Eisteddodd dros '150 wrth y byrddau.— W. D.