Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
12 erthygl ar y dudalen hon
[No title]
Y mae pwoc "l ddiod" yn ami o flaen gwarcheidwaid Llanelwv. Ya ystod eu cyfarfodydd diweddaf bu y ddiod yn cael rhan fawr o'u s71w. Codai yr anhaws- der parthed a oedd swyddogioo y c. ty" i gael cwrw ai peidio, ar draul y trethdal- wyr.
Advertising
ILL, —- ( ? -=?  ???  .?? ?——— — ??F   ? ?  ?   ? .? A ,(ç.k,
YR VM(i kLS AT H.UNANLA.DD-IA1>…
YR VM(i kLS AT H.UNANLA.DD- IA1> Y V MON. Dydd Llun yn L'angefni, o flat-n C pt W. E. Evans a Dr O E Oi»-n,dyg>vyd Thomas Jones, Gvvydryo But, Brynsieui yn, tnorwr, i fyny ar y cyhuddal o ge .do cyflanni hunanladdiad trwy sethu ei hiiri ar y 12fed cyfiao). Yaiddangfsitdd adroddiad o'r amgylchiadnu yn ein rhifya diweddaf, a rhoddwyd tyst oiaothau i'r perwyl gan yr heddgwdwad J. J"nst B ynNiencyn; Mr R. R. R hert, Gwydryn Hir; Mr Vlnshach Evaus, Brynamnoyn; a Dr Evaz)s, Gelhnog Ddu. Gobiriwyd yr achos byd ddydd Llun, ac anfonwyd y carcharor i garchar Caeinarfoa hyd hyny.
EISTEDDFOD GADEIRIOLI LLANGEFNI.I…
EISTEDDFOD GADEIRIOL LLANGEFNI. -I Y FEIRNIADAETH AR Y CYFAN- SODDIADAU BARDDONOL A RHYDDIAETHOL. (Parhad.) I 8.—TBAETHAWD NODWEDDION YR AWEN WIR. Un ymgeisydd ddaeth, sef Quintilian." Ar y darlleniad cyntaf ymddengys hwn yo draethawd lied helaeth, yn destynul ei gynwys, ac heb lawer o frychan, er fod yoddo wallau ilenyddol rai. Oed wrth ei ail edrych, ac ystyried bychander y berthynas sydd rhwng ei ysgrifenydd a'i gynwys, fe'i taimlir yn myaed )-a waith dibwys. Mae y difyniadau barddonol helaeth sydd ynddo wedi eu cym yd o weithiau lie nas defnyddir hwy ondfoldifyniadan o'r blaen, Dylasai yr ysgrifenydd edrych drosto ei hun am ei ddifyniadau yn hytrach na'u cymeryd yn y modd y gwuaeth; rhoddasai hyny gyfleasdra iddo i ddangos ei farn a'i chwaeth fel beirn- iad llenyddol. Mae y rhanau goreu o'i ryddiaeth hefyd wedi eu cymeryd o waitb sydd eisoea yn gyhoeddedig. Oddiar yr ystyriaethau hyn credwn mai rby brio yn y glorian ydyw, ae naa gellir yn deg ddyfamu y wobr iddo. 9.—TRAETHAWD AR SAFLE A GWAJTH MEJTCHFID YN EU PERTHYNAS A CHRISTIONOGAETH. Derbyniwyd wyth, yn dwyn yr enwau- Benyw FWYD, Meta, Qwenhwyfar, Deborah, Merch Ieuanc, Concoriia, Moga, a Blodwen. Mae'r oil bvo yn liaeddol o ganmoliaeth. BENYW FWYN.-Traetbawd byr, heb ei drefnu yn y modd ?orea, na'i YsRrifenu yn y modd manvlaf. Dywed hi bethau cryfioo. Er enghraifft, Mae safle y rhyw fenywaidd mor uchel, g;gnneddus, disglaer, ac anrhyd- eddus, fel mae yn aomhosibl i fodau bach distadl a meidrol ei hamgyffred." Da gweled un yn eo!edd syniadau mor deilwng am ei rhyw ei Lun. GWKNHWY FAR—Traethawd cryf, wedi ei ysgnf.1111 yn Hod gywir. Ceir ynddo luaws Ofylwadau da a phriodo), end tuedda at fori yo wasgang ac anhestynol ar brydiau, yn .-yst-il air i beidio arddangog y chwaeth oreu. Metbem a pheidio amheu ai nid yn nghwmni brawd yn hytrach na chwaer yr oedlv-n tra yn myned drwy y gwaith. Maddeuer, os yn cymeryd chwaer ddynol am frawd nierchedaidd, neu fel arall. MEKOH IETTANC, — Dyma draethawd yn dwyu 01 irieddwl a llafur. Ysgrifena y ferch ieuarc yn dei'wng o ferch ieuane, er nad yn hollol dditiii. Y tro nesaf byddo yn cysylltu y ddau ryw. yn hytrrch na dyn a merch, merch a g-t. mercked a dynion, ysgrifened dyn a è-YfJ". merch a mab, marched a meibion. M » ganddi amryw wallan mewQo iaitb, c. rhai taewn syniad, ac mae heb fod yn ddigon uniorgyrchol ar y testyn. Mae hwn er hyny yn waith gwerth ei ddarllen a'i ystyried. COIICORDIA.-Dyma drietbawd eto wedi ei ysgrifenu yn Ian a phrydfertb, or yn eynwys rhai gwallau ieithyddol. MIll hwn yo rheolaidd, eyfliwn, athestynd. Teimlir fodyrawduresyntroi ar y nvvyaf ftyda'r maes cenhadol, ac yn dwyn ar y ir,wy if o'i hanesyddiaeth o'r cyfeirial hwnw. Man, fodd bynag, yn waith da, yn dangos 01 dar- 11 en a meddwl yn amlwg. DICBORAH.Traethawd lied helaeth, yn cymeryd golwg eang ac yn cynwys ymdrin- iaeth olen a naturiol. Mae ynddo amryw wallan mewn sillebn ac atalnodi, er hyny mae yn waith da, a chawsom foddhad wrth et ddarllen. Ofnem fod ynddo lef dyn, os nad yw ei law ynddo hefyd. META.—Traethawd da o gyfansoddiad manwl achryf, a threfniad priodol. Mae yn dra ysgrylhyrol o ran ei faterion, ac ym drinir a'r Ysgrythyrau o berthynas i safle a gwaith y fenyw gyda goleuni a deheurwydd. I fod yo fanwl gyda gwaith man wI, ceir ynddo rai gwailau pitiol, megia gadael yr dd allan o'r giir gwrtbddrych, As., ond bychan yw eu tiifer. Gwaith yn dangos gradd dda o beififeitbrwydd ydyw hwn. Amhosibl er 1tyoy peidio teimlo ei fod yu rhy ddynol, a'i fod yn debycach i waith brawd caredig yu amddiffyn ei chwiorydd npg i ddim arall. Paham y gwneir peth mor tfol, os gwneir hefyd, pa wir faiitais ellir dd s- gwylW MONA.-Dyma waith rhagorol. Yraafla yr awdares hon yn ei phwnc gyda nerth, ac nis gollyaga ef, ond fe'i gwasga fwy-fwy at ei chalon o'i ddechrea i'w ddiwedd. Mae ya ei drafod yn mhob goleuni, ac yn dwyn o'i thrysorau bethau newydd a gwerthfawr. Adnebydd hi safle y fenyw yo mhob cylch, ac yn neilldnol yn y cylch teuluaidd, a thraetha yn alluog ar ei He Vi gwaith yn nglQ & Christionogaech. Ceir yrna rai brychau, ond prin werth eu crybwyll yn ymyl y rhagoriaethau. BLODWEN.—Traethawd galluog, da, wedi ei ysgrifena mewn ardjull gryoo a chref, a'i faterion wedi eu cyfleu yo y drefn oreu. Cymer olwg eang ac amrywiol, a gofala fod pobpeth yn dal perthynas unicn gyrchol a'r hyn sydd mewn llaw. Docgys Blodwen fel Mona gydnabyddiaeth & hanesiaeth, ac y mae wrth ddifynu yn dangos barn a doethineb i ddathol. Wrth ddal y ddau draethawd hyn ar gyfer eu gilydd, yr ydym yn eu cael yn bar gyfartal. Mae "Mona" yn fwy ymdriniaethol, a Blodwen "yn fvy unioagyrchol; Blod- wen yn taeddu at fod yn fwy par a cbryno, a Mona at fod yn urddasol yn ei hamlinelliai o sifla y feoyw. &c. Tra mai safle ga fwyaf o le gan Mima," y gwaith ga fwyaf gan Blodwen." Wedi eu darilen yn ofalus amryw weithiau, nis gallwn wneyd yn well na chyhueddi y ddau yn gyd-oieu. 1- CEULANYDD, I GLAN A LAW. 10.—TRAETHAWD, MON DAN VICTORIA Y I EI HAMAETHYDDIAETH, EI MASNACH, EI I HADDYW, A'I CRREFYI)D." Ni dderbyniais ond no traethawd -ar y testyn hwn, yr eiddo Un o blant byjhain y glanan." Buasai yn ddymunnl gweled llawer o blant Mon yn ymgeisio ar fater mor ddyddorol. Rhaid dyweyd, fodd bynag, fod yr un aysgrifenodd wedi gwneyd gwaith rhagorol o dda. Feallai y gwel ambell i beth yn ei draethawd, wrth edrych droeto eto, a dalai am ei ail ystyried. Cycner arno deimlo gradd o amwysedd yn ngeiriad y testyn, fel pe buasai yn awgrymu bod a fynai Vietoria yn bersinol ag Ynys Mon, pan yr oedd yn ddigon amlwg nad olygai y geiriau, Mon dan Victoria yn ei hamaeth- yddiaetb, ei masnacb, ei llenyddiaeth, a'i chrefydd," ond Mon yn yr ystyriaethau hyny dan deyrnasiad Victoria. Ond gellid meddwl mai cymeryd cyfleusdra ar hyny a wnaeth i ddangos mor yehydig y mae yn feddwl o frenbiniaeth. Mae yn rhydd iddo, wrth reswm, feddwl fel y myno am hyny, ond y mae ei waith yn difynu y desgrifiad a roddai yr Arglwydd trwy Samuel o "ddoll y brenin a roddid i Israel, a dyweyd ei fod "yn bortrëd lied gywir o sefyllfa y wet in dlawd yn Ngbymru, Ïa, yn Mon, dan deyrnasiad Victoria yn y flwyddyn 1889," yn dra annheilwng o hono, ac yn groes i'r gwirionedd. Mae rhai brychau ereill hefyd ag y byddai yn well eu symud ymaith. Ond mae yn dda genyf allu dyweyd i mi ddar- llen ei draethawd gyda llawer o foddhad, ac y mawyn un gwir ragorol. Mae yr hyn a ddywed am amaethyddiaeth Mon yn y cyfnod yn hynod o ddyddorol, ac yn gyfoethog o addysg. Nid ydyw mor gyflawn dan y panranau ereill; ond carwn ei weled yn myned i'r pethau hvoy dipyn yn hel- aetbach, ae yn cyhoeddi ei draethawd. Byddai yn hyfryd gan lawer o'r Monwysion ei ddarllen, a rhoddai i lawer o honynt wybodaeth a werttafawrogent am a fa, yn I Y8t:ll\g awRrvmnd^n tra tbeilwng o ystyr- laeth am y dytod >l. With teswm, y traeth- I awd hwo ydyw y cri-u yn y gYRtadlenaeth yma, ac y mas yu ">*» de;n'.(l1 y wob". Buasai fy nghyftil t ') -vosjs*- ii y-> I'hod,i¡ y wobr (Mr D. H. Ev s) m fa.- It o .el cyfleusdra i'w ddarller. DANIKL ROWLANDS. Bangor, Rh igfyr 21,1889. O.Y.—Mr John Williams, gwneuthurwr ceryg yHsjrifenu, LUnfiirpwllgwyngyll, vilviw TTn n hlaut v ,Ianiu." J. J. GRAY, Ysg.
ICifFARFoi) OUWA-HTEROL I…
CifFARFoi) OUWA-HTEROL MEIAION. Cynhaliwyd y diweddaf ya Byfrydfa, Ffestiniog, ar y dyddiau L'un a Mlwrtb, Ionawr 20fad a'r 21aiu. Y gynadledd am 10.30 yr ail diydd, o dan lywyddiaeth Mr L. J. Davies, L!au ti.cb Ilya (cadeirydd am y flwyddyn), pryd yr oedd yn bresenol-y Parchedigion P. How.>ll, W. Parri Huws, B D., J. R. Parry, D. Duvies, W. E. Morris, (Ffestinion), W WiUmus (Maeutwrog), D. Griffith (D lgellau), J. Walters (Brittdir), E. Morris (i>yff,yu| J. 0. Griffith (Llan- fachreth), B. J mes (Trawafynydd), W. Phillips (Harlech), Cwrwyson (Llanrwst), T. T. Phi'iipt, B.D. (B.Ja), J. Pritchard Mri D. Or ffith, leu. (DoigeUan), W. Wd- liams (Dolmynanh), E. J ioes (Ffestiniog), H. Evans (Bal..), W W. O-en, L. Richard, W. Jones, J. Roberts W. Owen, R. Williams (Trawsfyoydrl). J. T. Williams, T. Divies (Jerusalem), R. Parry, J. G. Bevao, D. Wil. liams (Bethama), R. D. Williams, H. Pugh, J Lloyd, D. Williams, M. C. Williams, G. Jones (Hyfrydfa), D. Williams, R. Williams, J, J. Jones, E Young, &c. Dechreuwyd trwy ddarllen a gweddlo gan Mr M. O. Williams, Hyfrydfa. 1. Darllenwyd a chadaruhawyd cofnodion y cyfarfod diweddaf. 2. Fod yr ysgrifenydd i drefnu lie y cyfarfod neFAf, a'r cyfitfod Medi i'w gynal yn Nghorwen. 3. Dysgwylir Mr Griffith, Llanfachretb, i bregethu ar y pwnc yn y oyfarfod nesaf. 4. Penodwyd Mr E. dones (Asaph Collen), Ffestiniog, i agor yr ymd lyddan yn y gyn- adledd ar y "Doll effeithiolaf i gario y gyfeillach grefyddol yn miaen." 5. Gwasgarwyd adroddiadblynyddolCym- deithaa Cynorthwyo Gwoddwon Gweini- dogioo, ac anogwyd hi i sylw yr eglwysi ac eraill ar gyfrif y gwaith da a wneir ganddi trwy estyn y swm 3ylweddol a fil a bonau i weddwon Oymru am y flwyddyn ddiweddaf. Byddai casgliad bychan neu danysgrifiad yn dra derbyniol gan Mr Rogers, Pembre. 6. Fod yr ysgrifenydd i anfon llythyr at Mrs Alun Roberts, i ddatgan cydymdcimlad y gynadledd â hi yo ei thrallod a'i galar ar ol ei hanwyl briod, a'r golled a deimlir genym fel enwad am wasanaeth un mor onest a chywir, ac un y disgwylid pethau mawr oddiwrtho pe arbedid iddo fywyd. 7. Galwyd sylw at gais Dr Thomas i gael ystadegaeth gyflawn o'n sefyllfa fel enwad, a hyderir y bydd i'r egtwysi wneyd eu goreu i'w gynorthwyo i gyraedd yr amcan. 8. Fed cylchres y Cyfarfod Chwarterol i gael ei hargraffu ar gardiau, er bod at was- aoaeth parhaol yr eglwysi a'r gweinidogion. OywJeithas Uenhadol.—Rymuna ymwel- wyr dros y gymdeithas uchod ar i'r eglwysi gofio fod y flwyddyn yn terfynu yn niwedd Mawrth ac old Ebrill. Galwyd ar Mr D. Griffith (ieu.), Dolgellau, I ddarllen papyr ar'' Gadwraeth y Sabbotb," a chafwyd pipyr cryf, yn ymdrin a'r pwnc I yn ei wedd athronyddol ac ymarfero!, ac yn cael ei ddarllen gyda byw- iogrwydd a gwres. Wedi cael gair arno gan y Parch T. P. Edwards (Caer- wyson), cyflwynwyd diolchgarwoh gwres- ocaf y cyfarfod i Mr Griffith am ei bapyr, gyda dymuniad ar iddo ei argraffa. Terfynwyd trwy weddi gan Mr Walters, Brithdir. Y MODDION CYHOEDDCTS." Pregethwyd nos Lnn gan y Parchn J Walters a J. Pritchard. Am ddau dydd Mawrtb tian Mr D Griffith,ieu., Dolgellao,a'r Parch F. Mirri", Dyffryn ac HTI chweih gan y Pmmn T. T. Phillips, B D, Bala, a D. Griffith, Dolgallao. Yr oedd y frawdol- iaeth yn Hyfrydfa, fel arfer, yn groesawgar a charedig tuhwnt i fesur a chaed cyfarfod- ydd gwir adeiladol. Da oedd genym weled golwg mor siriol ar yr achos yn y lie, a'r ddyled yn prysur doddi ymaith gan wres eu haelfrydedd. Druid. J. PRITCHABD, Ysg.
I- W, OYFARFOD MISOL GORLLEWIN…
I- W, OYFARFOD MISOL GORLLEWIN MEIRIONYDD. Cynhaliwyd Cyfarfod Misol yn Abermaw, lonawr 21 a'r 22. Llywydd, Mr O. Owen, Bank, Penrhyndeudraeth. Yn y cyfarfod am ddeg o'r gloch, y peth cyotaf a wnaed oedd cadarnhau penderfyniadau y pwyllgor a gyfarfa nos Lun. Penodwyd aeloaau pwyllgor y Cyfarfod Misol a Phwyilgory Drysorfa Gynorthwvol am y flwyddyn hon. Nodwyd Mr E. Griffith, Dolgellau; Parch J. Davies, Bontddu; a'r ysgrifenydd yn bwyll-I Ror i of.ilu am yr argraphn a'r Parch R. Rowlands, Llwyngwril; a Mr W. Evans, Trawsfynydd, yn archwiiydd; y Parch S. Owen, Tanygrisiau, yu aelod o Gyfeistedd- fod y Lleoedd Gweiniaid y Parch J. Owen, Aberdyfi, yn aelod o Gyfeisteddfod y Gen- badaeth Gartrefol; y Parch D. Roberts, Rhiw, ya aelod o Gyfeisteddfod yr Achosion Seisnig; y Parch E. Roberts, Dyffryn; ac R Evans, Harlech, yn arholwyr ymgeiswyr am y weinidogaeth. Penderfynwyd fod tri o'r myfyrwyr, E. O. Davies, B,8c., Lewis Lewis, ac R. H. Evans, i gael 5p bob un i'w cynorthwyo gyda'u haddysg. Y lleoedd gweinisid canlynol i gael cynorthwy i ddwyn traul yr achos: Maentwrog a Llenyrcb, 6p 10s; Pant, 5p; Cwmprysor, 5p; Sermon, 5p; Carmel, 6p; Llanfachreth, 7p 10a. Penderfynwyd fud i gylchlythyrau I -1 I I yr oraeinio gaei eu nanion i r egiwysi, a Don enwau Mri Robert Williams, B. A Dolgellau; a J, Wilson Roberts, Arthog, i fod yn y Ilythyrau. Jgodwyd y Parch J. Owen, a Mr W. Jones, Aberdyfi; a'r ysgrifenydd, i dynu allan drefn y Cyfarfodydd Misol am y blynydd- oedd dyfodol. Etholwyd yn gynrychiolwyr i Gymdeithasfa Ebrill, y Parchn. D. Jones, ac R. J. Williams, Aberllyfeni; Mri D. E. Jones, Maentwrog; ao Andreas Robert?, Tanygrisiau. Mehefin, Parchn R. J. Wil- liams, a D. Roberts, Rhiw; Mri Andreas Robert3, a Hugh Evans, Lianbedr. Medi, Parchn D. Roberts, a J. Gwynoro Davies, Mri Hugh Evans, a W. Jones., Aberdyfi. Rbagfyr, y Parchn J. Gwynoro Davis, ac Elias Jones, Mri W. Jones, a John Wil- liams, Dolgellau.—Penderfynwyd rhoddi llythyr o gyflwyniad i'r Parch G. C. Roberts, Maentwrog, i Gyfarfod Misol Arfon ar ei ymsefydliad yn weinidog yr eglwys yn Uan llyfni. Dygid tystiolaeth nchel iddo fel gwr sydd wedi bod yn weitngat a defnydd- icl yn yatod y tymor y bu yn aros yn y rhan hon o'r air. Profodd ei hun yn un o'r lusiness men goren a feddwn. Gweithiodd yn egniol yn ei ardal ei ban, ac mewn llawer cylch yn y Cyfarfod Misol, yn arbenig gyda gwaith yr ysgol Sabbothol, ac y mae y dymuniadau goreu yn myned gydag ef o 7r air hon i Arfon.—Penodwyd y Parch T. J. Wheldon, B.A., a Mr Andreas Roberta i'n cynrychioli yn nghyfarfod ei sefydliad. Rhoddwyd llythyr o gyflwyniad hefyd i'r Parchn T. J. Thomas, Towyn, i Gyfarfod Misol Tiefaldwyn Uchaf, ar ei ymsefydliad yn weinidog yr eglwys Saesonaeg yn Mach- ynlleth. Darllenwyd Bythyr o Gyfarfod Misol Trefaldwyn Isaf yn cyflwyno y Parch O.Parry-Owen,yr hwn sydd wedi ymgymeryd I & gofalu am eglwysi Llanbadr a'r Gwynfryn' Rhoddwyd dorbynud srcbog iddo ïn plith yn ol, a nodwyd gweimrtugion a blaenoriaid I y (iisbarth i gynorthwy i yu ngtiyfarfod ei sefydliad.—Ctdarnhawyd cofuo dion y Cyf- arfod Misol diweddaf.-Galwyd enwau y teithiau Sabbothol.—Darllenwyd y modd y cynryohiolwyd y teithiau yn y Cyfarfod Misol y flwyddyn ddiweddaf.—Traddododd Mr T. P. Lewis, A.S., anerchiad ar y Gen hadaeth Dramor, mewn cysylltiad a blwyddyn ei jiwbili. Rhoddwyd diolch- garwch i Mr Lewis am ei anerchiad rhag- orol, a phanderfynwyd ein bod ya Fueyd yr bya a allom o blaid yr amcan Tvwn' Cymeradwywyd adroddiad pwyllgor sirol y ganhadaeth-(I) Ein bod yn gwahodd y Parch Griffith Ellis, M.A., i'r Cyfarfod  Misol nesaf, i osod casgliad y Jiwbili ger- bron, (2) fod y Parch 0. Parry-Owen yn cael ei nodi yn ysgrifenydd, a Mr Lewis Lewis, Abermaw, yn drysorydd y casgliad hwn.—Rhoddwyd adroddiad o Bwyllgor yr Ysgol Sabbothol, ac o Bwyllgor yr Achosion Seisnig, a chadarohawyd y baill a'r liall.- Y Cyfarfod Misol nesaf i fod yn Talsarnau, Mawrth lOfed n'r lleg. Derbynir blaenor- iaid yn y cyfarfod am luner awr wedi deg yn y boreu. Holir hwy gan y Parchn J. Owen, Abergynolwyn, ac R. Roberts, Pen- rhyn.—Caniatawyd i'r Tabernacl i adeiladu xchool-room mewn cysylltiad i'r capel, ac i Stron adgyweirio eu cap :1.—Darllenwyd rhestr gan yr ysgrifenydd sirol o'r hyn a wnaed at y Casgliad Cenhad >1, a cbafwyd ei bod wedi cynyddu Ilawer; rboddodd adrodd- iad y trysorydd am aosawdd arianol y Cyfar- fod Misol.—Etholwyd y Parch E. Roberts, Dyffryn, a Mr J. Parry Jones, Y.H., Gareg- ddu, yn llywyddion am y flwyddyn hon, a'r Parch R. Owen, M.A., Pennil, yo ysgrifen- ydd.—Derbyniwyd adroddiad o Bwyllgor y Capelau.—Darllenwyd yr ystadegau am y flwyddyn 1889, y rhai oedd yn dangos gwedd lewyrchus a chynyddol ar yr achos yn Ngorllewin Meirionydd.—Gwnaethwyd coffhad am Mr W. Lewis, Pentref, Gwyn fryn.—A.mlygwyd cydymdeimlad a Mr Owen Griffitb, Abermaw; Mri Richard Jones, a John Williams, Dolgellau, yn eu hafiechyd; ac k Mr David Jones, Rhiw; Richard Williams, Tabernacl; D. Roberts, Trawafynydd; R. Williams, ao O. D. Ro- herts, Dolgellau, yn ou profedigaethau.- Cafwydgiiro brofiad swyddogion Aber- maw, a hanes cysurus am yr achos.—Pre- gethwyd gan y Parchn Abraham Roberts, Lerpwl; J. H. Symond, T. J. Wheldon, B. A., John Williams, B.A., Ffestiniog; S. Owen, Tanygrisiau; R. J. Williams, Aberllefeni; acE. Roberts, Dyffryn.
CAERGYBI. I
CAERGYBI. I 1 'OYMDEITHAS POBL IECTAINC EBENEZER, KINGSLAND.-Nos Lun, cynhaliwyd cyfar fod wythnosol y gymdeithas nchod o dan lywyddiaeth Mr R. Thomas yn absenoldab y llywyddion (Mri John Moses, a William Thomas). Y mater ydoedd, A ddylem ni fel cenedl gadw yr iaith Gymraeg yn fyw P" Cymerwyd yr ochr gadarnhaol gan y Mri Owen Hughes,, Mountain View; Robert R. Hughes, a John Hughes (Manaw Mon), yr hwn oedd yn hyood ddoniol. Cymerwyd y ddadl i fvny ar yr ochr nacaol gan Mr T. Roberts, Kingaiand, a Mr Robert H. Hughes, Mountain View; ac yn ddilynol cafwyd sylwadan gan amryw o'r aelodau, a chafwyd cyfarfod da drwyddo. Yn yr ymraniad cafwyd deg o blaid yr hen iaitb, "a saith yn erbyn. GYMDEITHAS LENYDDOL HYFRYDLB.— Cynhaliwyd cyfarfod wythnosol cymdeithas lenyddol Hyfrydle, nos Fawrth, pryd y llywyddwyd gan y Parch W. R. Jones. Dar- Ueowyd papyr tra addysgiadol gan Dr Roland Williams ar Alcohol, a'r afiechyd a gynyrcha," a chafwyd anerchiadau byrion gan amryw ereill ar y mater. Ar y diwedd pasiwyd pleidlais gynhes o ddiolchgarwch i Dr Williams am ei bapyr gwerthfawr. CwRDD Tr.-Dydd Mawrth cynhaliwyd cwrdd gwnio a chwrdd te pHithynol i'r Presbyteriaid Seisnig, yn y Town Hall, pryd yr aeth pobpeth ya mlaen ya hynod lwyddiannuj. Rhoddid y te y tro hwo gan Mr J. C. Williams, Boston street, ne elai yr elw at gronfa adeiladu y capel Seisuig. CWMJTI Y BoliN. Talodd y Bohn Operatic Mitiatcels ymweliad a'r dref yr yr wythoos ddi weddaf, a bu ganddynt gyf- arfodydJ yn y Town HAil nos Luo a nos Fawrtb, p,yd Y MweMt gynaUi td m Huosog. Yr oedd Pflrfforcaiad ar y binjo yn ardderchog, a ch&Wsant gvtneradwyaetl I uchel. [ MARWOLAETH Mlts OWRY, CELLAR.— Dydd Llun, bu farw Mrs Elian Owen. I Cellar, mam Mr W. S. Owen (Gwiiym Cybi), yn 71 mlwydd oed, ar ol maith gyatudd. Cymerodd yr angladd le dydd Iau yn y Ceqpetery, pryd y gweinyddwyd gan y Parchn. E. Humphreys (W); Thomas Thomas (W.), Aberffraw: W. R. Jones (M.O.), Thomas Hughes (M.C.), a Samuel Roberts (B.). MARWOLAETH 33ONEDDIGES 0 GAERAYBI YN BUENOS AyRzs.-Bu farw Mrs Cathiine Williams (gynt o'r Druid) priod y Parch W. Williams, gynt o'r Gwalchmai, Mon, yn Buenos Ayres, Dehendir America, ar y 19eg o Ragfyr, yn 41 mlwydd oed, a chladdwyd hK y dydd dilynol, pryd y cludid yr arch gan dri o Gymry. Yr oedd Mrs Williams a'r tenia wedi talu ymweliad a'r wlad hon yr haf diweddaf, ac yr oeddyot wedi dychwelyd yn mis Hydref. Y LLONGAU AMERICANAIDD.—Ysgrifena gohebydd o New York fod yno ddyddordeb mawr yn cael ei gymeryd mewn adroddiad yn hysbysu fod y llongau Americanaidd yn bwriadu glanioya Nghaergybi yn y gwanwyn yn lie yn Qaeenstown, gan y dadleuid yr arbedid crya amser mown cyrhaedd Lloo- dain trwy hyny. Hysbysa fod yr adroddiad yn cael ei anghredu yn gyffredinol, a bod goruchwylwyr rhai o gwmniau mwyaf yr agerlongau yn gwadu yn bendant -fod un- rhyw wir yn y chwedl. Y mae teithwyr Americanaidd yn hoffi yn well lanio yn Lerpwl, ac y mae perchenogion nwyddau yn gwrthwynebu y symudiad, neu y crybwylliad am hyny. SICIN DORF BRmKIriGSLAND,-Nos Fawrth caed swper ardderchog mewn cysylltiad i'r seindorl uchod ar acblysur agoriad y neuadd a adeiladwyd iddynt gan Mr William Wil- liams, contractor, Tan y 'Refail, trwy gared- igrwydd Mr John Williams, Tan y'Refail. Goleuwyd yr ystafell yn ysblenydd gvda'r trydan. Arolygydd y wledd ydoedd Mr T. Evans, Vron 0!eu, a chafwyd cynorthwy siriol amryw foneddigesau a boneddigion yr ardal. Wedi mwynhaa gwledd ardderchog lafwyd anerchiad gan Mr W. Williams, Tan y 'Refail, yr hwn sydd bob amser wedi rhoddi ei gefnogaeth i'r aeindorf. Hefyd, mae diolchgartfch y seindorf yn ddyledus i gyfeillion yr ardal amty gefnogaeth maent wedi ddorbyn ar bob azhlysur. Wedi i'r geindorf chwareu amryw ddarnau ymadaw- odd pawb wedi eu llwyr foddhau.
DYFFRYN NANTLLE.
DYFFRYN NANTLLE. DAMWAIN.-Dydd Lluo diweddaf cy- merodd damwain ddifrifol le yn chwarel Blaenycae, Talysarn, trwy i wr ieuanc o'r enw Moses J ooesl Felmgerig, Llanllylni, pyrthio ar ei ban l ddyfnder oddeuta deg Hath. Ofnid ar y cyntaf y buasai yn troi yn bur ddifrifol, oblegid buont am amser maith yn methu atal y gwaed. Ond deallwn ei fod yn bar dda erbyn hyn o dan ofal medrus y Doctoriaid Roberts, Penygroes.
ICLADDEDIGAETS CY\tR.\E5 YN…
I CLADDEDIGAETS CY\tR.\E5 YN NEHEUBARTH AFPRTOA I Rhydd y Transvaal Daily News am yr Slain o Ragfyr yr adroddiad caulyuol:- Prydnawn IttO claddwyd Mas EiZletb Griffiths, merch y diweddar Mr David Grif- Sths, Banc y Felia, pir Gaerfyrddio. Yn oedd rhan o'r gwasanaeth yn caol el gario allan yn Gymraeg gau Mr David Williams, a'r rhan arall yn Seisnig gan Mr AileD. gweinidog Pieabyteraidd, ac yr (iedd yrham Gyrnreig yn bur drlyddorol. Yn tablitti y rhai Odddynt yn bresunol yr oedd Mr a Mrs H;>v«n, Mrs Martin, y ddivy M«s Dtviea, a'r Cynghorw JOQPS (O W/ecsam) y Mri Davies a Matthews (o G.egyb,), Nfri M irgan ac H. R. J, Pe (o Australia), Mri Evans, Williams, a Or.ffiths fo B\ngor), ilt T. Ribe ta (HHD Gi iwdd, gir H rfhieth'vy)^ Mri D. Edwards, T. G,ffS, D. Rr ys. Misa B Davies, a llu^ws o gyfoi l 'n S-iisoig er. ill, a buas:>i llaw-r ya rhag>ir yuo oni bai yr arferiad sydd yn y wlad hon i gladdu y marw y diwruod y tlen,¡. iit-u dianoath y fan bellif, ac telly y rbybiidrt yti iby fyr. Callwyd yr ell\VOI\U "Am graig I lide;ladll" a Bydd luyrdd o ryfeddodau" gydag effeithiau anarferol ar y gyoull 'i 'fa, ac os byth y cymer angladd Cymro ti- u Gymraes Ie ytna eto, diau y bydd y cynu l »d yn un tra lIulIsog, Diau mai hWll ydoedd yr angladd Cymieig cyntaf yn y W,'rin/seth Affricanaidd hnn, Haelda Mr;, M s Bevan gaomnliaeth uchel ar.) » u oaredrgrwydd i'r ymadawediir, gresyn nI ddangitsid yobwaneg o'r nn teiiular) Orist'onogol yr i chr hon i'r gybydedd.—rym>o.
FFRWVDRI "D MEWS GLOFA YN…
FFRWVDRI "D MEWS GLOFA YN MHONTYPWL PUMP 0 FYWYDAU WEDI COLLI. Dydd lau digwyddodd ffrwydriad dych- rynllyd mewn glofa yu Mhontypwl, Dehea- dir Cymru, trwy yr hyn y lladdwyd puaip o ddynion. Siif J glofs, Pwll Glyn, ar fynydd, ychydig o belidar o Pontypwl. Perohenogir y gwaith gan Gwmni Dyffryu Ebbw, ac y mae yn un o'r gweithfeydd hynaf yn y wlad. Y mae tua phudwar cant o weithwyr ya y lie, ac yr oedd y rhan fwyaf ohonynt wedi gadael y gwaith cyn y ffrwydriad, yr hyn a gymerodd le ycbydig wedi haner nog. Yr oedd nifer o ddynion ar y pryd yn ad- gyweirio, tra yr oedd cant o weithwyr yn gweithio ar y wyttiien pan udigwyddodd y ffrwydiirid. Tra wrth y gorchwyl 0 al gyweirio, cyneuodd peth o'r coed, yr hyn a rwystrodd awyriad y lie, a'r canlyniad fu i'r Dwy ffrwydro. Gwnaed rhuthr am yr agorfa, a llwyddwyd i godi fyny yr oil oddigerth pump o'r dynion, euwau y rhai ydynt David Lloyd, Henry Price, Francis Turner, Arthur Miles, a George Steer. Bernir iddynt gael en gorchuddio gan y malurion, a mygu oddi- tanyut. Wrth wneyd ymchwiliad cafwyd fod y glo wedi llopgi.
I LLANBERIS.
I LLANBERIS. Y mae genym heddyw y gorchwyl galarus o gofnqdi marwolaetb Mrs Foulkes, anwyl briod Mr Edward Foulkes, gynt o Fron Elidir, Dinorwig, ond yn awr o Saowdon- terrace, Llanberis. Yr oedd Mrs Foulkes yn un o hen frodorion Dinorwig; ganwyd hi mewn amaethdy bychan a elwir yr Ysgubor, ar lethr y Fachwen. Wedi iddi dyfu i fynJ yn ferch ieuanc, aeth drosodd i'r America, a bu yno yn yr un lie yn New York yn gwas- anaethu am tuag un mlynedd ar iiugain; 4 mae hyn yn eiarad yn uchel iawn am dam fel merch ieuine o allu a chymeriad. Yn ystod yr amser bwn bu yn ffyddlon iawn gydag achos y Methodistiaid yn y ddinas hono. Yr oedd yn ffyddlon mewn dilyn moddioo, ac mewn cyfranu tuagat gynal yr achos yn y He. Ar derfyn y tymor a nod- wyd dychwelodd yn ol i Gymru, yr oedd ei chwiorydd yn byw yn ei hen gartref, ae yms y bu hitbau am ryw ysbaid. Yn y cyfam- ser, ymbriododd a Mr Foulkes, yr hwn oedd ar y pryd yn oruchwyliwr yn chwarelatt Dinorwig, ac yn byw vn Bron Erlidir, ac yno y buont yn trigianu hyd adeg y strike ddiweddaf yn chwarelau Dinorwig. Wedi hyny symudasant i fyw i Lanberis, Hey buont byw yn ddiwyd a gweithgar. Ar en sefydliad yn Llanberis dewiswyd Ml Foulkes yn ddiacon yn Gorphwysfa, megya y bn cyn byny yn Dinorwig ae Ysgoldy. YI oedd y ddau wedi ymroddi i weitbgarwch crefyddol yn mhob gwedd arno; ac y mae hyn yn ddiau wedi troi yn ddaioni tra- gwyddol iddi hi, gall fod yn llawer 0 ddiddanwch i Mr Fou!kes yn ei uoirwydd wedi ei cbolli. Yr oedd Mrs Foulkes yn wraig dyner a gofalue, a theimla ei phriod gollerl fawr am dani. Yr oedd ei ttynerwch a'i charedigrwydd yn ddiareb. Nid oedd d'm yn ormnd ganddi i'w wneyd. Nid llygad- WHsaneeth oedd byn ynddi hi; ond yr oedd yn elfen gyohenid yn ei natur, a diau fod yr ugain mlynedd a mwy y bu yn gwasan- aetbu yn yr on fan wedi bod yn foddion i dynu allan yr adnoddaa a berthynai i'w natur yn y cyfeiriad hwn. Yr oedd hefydl yn wraig grefyddol iawn. Yr oedd ganddi barch calon i boll ordinhadau crefydd. Y- oedd crefvddolder ei bysbryd yn tori allan mewn defosiwn crefyddol hynod ddymunol,' At ferai ddarilen Ila-er ar y Beibl, yr hyn yn ddiau oedd y ffyshonell o ba un yr oedd yr holl rinweddau yn tarddu. Yr oedd yn gydvmaith dyddanus i'r rhai fyddai mewn trallod a phrofedigaetb.ac yn Haw sgored i'it tlawd ar anghenus. Yr oedd plant ya eglwys a'r gynulleidfa yn garedigion iddr. Y mae pla r, t yn hynod am eu gailli i adnabcd y natnrddvnol.acyr oeddeu hoffc*: a'uparch i Mrs Foulkes yn brawf diymw: <: o'i natur g;.redig. Cymerai aylw neilldu ohor ynt, ac arierai en gwobrwyo am eu t,ymddyg- iadau rbinweddol; ond er ei holl rnlJleddatl hu fatw toa 5 o'r gloch boreu dy<h: LlUD, y 20»ed cyfis il, a theimlir colled a chnithdod mawr 6in dani yn y teuln, yr eglwys, a's gytnydrgaeth ond credwn fod yrhyn sydd yn golled i ni yn elw iddi hi. Cafodd gladdisdigatth baichus iawn yn Eglwys y plwvf ddydd Sadwrn d-weddaf, o dan y drefn newydd. Gweinyddwyd gan y Parch G. Tecwyn Putty, Canwyd yn rhagorol gaa y cOr.
Advertising
Ep/s's Coco. Aixvub AND COMFOR ING. —" By a thoroufh kro,, ledge of the natuiallaw» which govern the opi-rations of digostit-D and nutrition, ani by a c reful application of tile- fine pr"pertiup of w?ll-?o ected ?'oeo? Mr Epps I.a provided our breaUfa-t tables witb 3' deli- cately flavoured beverago whic, m-v save us many htavy doctors' hi Is, It is by thr judicious use of «uch articles of diet thltt a con f.titution may be gradual y V,ulit up until stroi4 ■nou.h t !Hi,! every 'ende'icy to disease HuArc, s of subtle rnaladi ;a are floating arounc us ready to attack whurever t' ere is a waal point. We 7ayeaMpcn:any)t''tta eha i; b) e-pin,? our elves w 11 f,),?,d d with pur» blood and a properly nou ished f a i., Service Caztlte.—Ma- e gimp y with boiling water (ir iiiiik, Sold in p ckets, by 'lr cere, labelled—" JAMKS KITH & Co., Homoeopathic Chemist, London." *leo makers of Epps's Afternoon Ciioc late Essence.