Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
GCRSEDD Y BEIRDD. I
GCRSEDD Y BEIRDD. I ARHOLIADAU AM URDDAU YN I EISTEDDFOD BANGOR Am Urdd Bardd, arholir, gan H wf. Mon, Dyfed, a Berw, yn Awdl Bsrw a, Y Fren- hineg Victoria;" Arwrgerdd Cadvan ar 'John Penry;" Piyddest Glaoff, wd ar "Y oymra.g;" (Gweler Cyfansoddiadan Rie- kddfod Llundain, IW); a G weithiau Barddt'O^i Gorouwy Owen. Am Urdd Ofydd, bydd Elia Wyn o Wyrfai Cadvan, a D. Adanls, yo arboli yn Nghravt, ouldeg Cymratg Dewi Mon, ae ysgrifau Elfed yn Y Venism ar "Fayddoniaeth Gym- reig H*neayddol a Beirniadol." Yuddeogy* pob uianylion am le ac tmirr yr Arh -liadau yu Nhrefnlen ddyddiol yr isteddfc,d. D 8. Y mae'r Ormedd yn unfrydol wedi «ymera:lwyo penderfyniad i beidio rhoi Urdd Bnrdd nae ychwaith Urdd Ofrdd (oddigerth Urdd Anrbyd.ddn) i fleb, o hyn allikn, 081 f)ddo wedi pasio yr srholiad yn llw*driiaDti«e.
YSGKEPA.N JOHN BROWN, j
YSGKEPA.N JOHN BROWN, RHiir XLII. CrNWYSUt): Molavod Gwtmvsyn — Qockzl I Cawod—Angladd y Tlotty—Prmder Vyddiai- uron —Llythyr Ax)ronicus-Gair o Aipht- I Ltafar Gwtetd, & &e. O wanwyn gwyrdd A thithau, Ebrill. mia y cawodydd tyner a'r heulwen deg! N a feddylied y darlienydd fy mod am ge:aio chwauegll rhi y cinenon nell y pryddestau a wnaed i'r gwauwyn o ddyddiau y Cyofeirdd byd yn awr. Dim o'r fath. Ond y mae dyfodiad y gwanwyn—y maeyr olwgswynol ar IWyo a ddl, yn temtio dyn i lunio molawd, er iddo fod yn amd iifai o urddau bardd, ac er nad edwyn yr Eisteddfod mohono. Fel yna yn hollol yr' oedd D?fydd Llwyd a minnaa yn teimlo "pwy dd. dd ??d Ul yd p ?ka y n cerdded trwy ranan o Atfoo. Y fath olwg dyfiaool oedd ar bob peth Bywyd a gwyrddlesni oedd yn oruchaf yn mhob man. Mae Nator yr adeg hon fel llyfr y Datgadd- iad. Pan yn cerdded y llwybrau byt), rai wythnosan yn ol, nid oedd nemawr i'w waled ond boncyffion a gwywdra; ond, weled oul b(inp e r big i on, lc, wedi codi beddyw, y mae pwnbigion, &c. wedi COdl ar eu treed yn I)n mawr iawn. Yn ddiau. Ti a adnewyddi wyneb y dd&ear Yr oeddym ill dau wedi cael eih goidi- weddyd gan gawod, ac wedi troi dan gysgod perth i ymochel. Ond yr oeddym yn yr yebryd goren, er fod y diferynau yn d od o hyd i ni yn lied ami drwy gangan y berth. Ond pwy a warafuna gawodydd y gwanwyn? Er gwlychn at y croen, pa waeth ? Yr oedd yr olwg ar y meusydd yn yfed y gwlaw yn hyfrydwch i'r Hygaid. Ac yr oedd yr adar yn para i ganu yn nghan >1 y gwlaw i gyd Btaidd na thybiem eu bnd yn gwneyd eu gwaithynll,iwergwell. M::eynvmddingos fod gan yjcintor enwog—Sigmr Blackbird- ymrwymiad" i pau y pr a, dnawn hwo ar y goeden acw er budd rhai o'i gyfeillion cerddorol. Daeth i wlawio ar yr adeg; ond a ydych chwi yn tybied fod y deryn du wedi tori ei engagement ? Choeliai fawr Y mae yno t'r funud: ae er y dichon fod y gyaulleidfa yn llai nag arferol, y mae yo canu ei uoawdan goreu, a hyny &'i holl egni. Cawsom ainau y fraint o fod ye ) cyugerdd, ac yr oeddym yn llawn fwriadu cyoyg diolchgarwch ar y diwedd, ODd aeth y cerddor yn diirybudd cyu i ni gael dyweyd gair, Ust mor wired s'm geni, ebai Dafydd Llwyd, dyna seiniau diaamsyoiol rbegen yr-yd. Ac yr oedd oi dclyfaliad vn gjwir. Canai y chwaer adnabyddr;s hon yn y macs gwair gerllaw. Gwyddom nad ydyw yn cael llawer o gredyd ar gyfrif ei ilsis; a chyweirnod cytfredin ydyw y mndd Rav," endni fynem ei cholli (r iim Na. y mae yn un o elfeoau y Gwanwyn. Nid ydym yn toddlawn heb glywed rhegen-yr-yd; ac y mae ei chlywed hi yn ernes fod ei chyd. ymaitb, y gog lwydlas^ yn ihywla gerllaw. Aeth y gawod heibio. Daeth yr haul i wenu, ac 0 1 mor wych yr edrycha y wlad o dan y irawformation scene. Gweddnewidir V dafuau gwlaw nes peri rhyw ddysgleirdeb rhyfedd ar faes a llwyn. Mae alawon yr adar yn troi yr awclon yn fiwsig byw. Ond yn gymysg a cherddi llawen yr adar, y mae ambell nodyn trymaidd, Ileddf, yo disgyn ar y elyw. Beth allai fud ? We!, y mae hen eglwys blwyfol yo y coed draw, ac nid yw y swn ddim amgen na chnul y glocb. Nid yw yn anhyfiyd, ond y mae yn lleddf-yn hynod felly, heddyw, pan y mae llanw Bywyd megys yn golchi dros bob ppith. Mor ddieithrol "ydyw yr effaith pan y mae enul y ddyhnddgloeh" yo ymgymysgu a charolaa yr adar a brefiadan yr *yn Ood er hyn y mae yr olygfa yn dra thebyg i'n byd ni, onid ydyw ? Oeir y Hon a'r Ileddf, yr ysgafn a'r prudd, wedi eu cyfrodeddu yn y byd hwn. Aethom at borth y fynwent. Mae yr angladd yn dod o gyfeiriad y—tlotty. Dacw yr elor-eerbyd plaen dim gorymdaith dim canu. Mae yr ychydig ddyoion a gawsant eu banfon i gladdu y gweddillion wedi dyfod yma ar hyd y llwybrau agosaf, er IliWYO toti y ffordd. Paham y cerddent yn ofer ar ryw achlysur fel hyn? Peth cyflfredic ydyw, dichon y bydd eisien gwneyd yr un path yfory eto i rywun fydd ya myned am byth oddiar y plwy'. Y fatb wahaniseth sydd rhwng angladdaa y ddaear Pe buasai yr hwn orwedda yn yr arch blaen yna yn ber- cheo y tiroedd hyn, beth bynag fuasai ei gymeriad, cawsi angladd tywysogaidd. Ond caiffy tlswd, er iddo fod yn onest a phur, fyned i'w fedd yn ddystaw bach, heb i'r rhan fwyaf wybod fod y fath beth ag angladd wedi cymeryd lIe o gwbl. Ond pa wabaniaeth a wna i'r hwn a ddodir yn y pndd ? Dim oil. Cafodd y "tlawdhwn" yr ydym yn son am dano ei ddodi yn y ddaear yn eithaf parchus. Os nad oedd yno deimlad, yr oedd pobpeth yn weddaidd. Dodwyd ei i oiphwys, nid o dan yr yr ywen dda gangenog," ond yn rhandir y tlawd. Bydd y dywarchen sydd ar ei fedd yngydwastad a'r llawr yn mhen ychydig amser, Ond, er hyny, angel wyFa Ddaear bedd y Dyn Tlawd. Gadawsom y fangre dawel-" lIe y garph- wys y rhai Iluddiedig "-i dd'od am enyd eto i ganol dylanwadau Bywyd a Gwaith. Uohebydd o Fon a ysgrifena ar y priodol- deb o ffarifo c ronfa i Fethodistiaid y sir gyda'r amcan" o anrhegn pnb gweinidog a diacon 4 Dyddlyfr y Corpb." Dylid gofalu am hyny yn arbenig yn nglyn ft brodyr f'o yn caol eu hanfon i leoedd i ddewis blaen- oriaid." Yr oedd y gwaith hwn yn cael ei wneyd yn ddiweddar yn Llan-, ac o ddiffyg Dyddiaddur gwnaed camgymeriad lied anbapus, a gorfu i'r gweinidog dd'od yoo yr wythnos gaslynol i oeod petbau yn en He. Y rheswm am y cyfan oedd-dim Dyddiadnr. Ni ddylai y pethau hyn fod, ac er mwyn gochel profedigaethan yn y dyfodol, ffurfier cronfa deilwng i aupplio dyddiadnron i awyddogion eglwyaig. Gyda phleser mawr y darllenais y llythyr canlynol Shop y Ddraig Goeh. Heol Porth y Dwyrain, Caernarfon. Anwyl John Brown,—Yn Yr Ysgrepan" yr wythfcos o'r blaen yr ydwyt mor gar,-d,g a rhoddi gair o ganmoliaeth i'th hen gyfaill am fyned, trwy dipyn o anhawsderau, i ddangos fy mhlaid ddydd "yr etholiiid. 0 ran fy hunan nid wyf yn toimlo fy mod wedi gwneyd fawr o aberth, wrth gofio yr aberthau a wnawd yn sir Feirionydd er's llawer dydd. Wyt ti yn cafio, Joha bach, pan oeddym ni yn hogia ar Ian Llyn Tegid amser Incsiwn fawr 1857, pan ddaeth y gwron o Gastell Deudraeth allan yn erbyn Wynn o Beniarth ? Wyt ti yn cofio fel y dioddefodd Ellis Eoberts, Cyalu; Peter Jones, Rbydweo, ae eraill, y pryd hyny, ac yr wyt yn wybod fod yr nn gwaad yn rhadeg trwy wythieoao dy hen gyfaill. Buaswn yn anheilwng o hOoi yr uu gwaedoliaeth A merthyron sir Feirion- ydd pe buaswn yn gaduet i ryw fymryn o grydcymalaa fy rhwyitro i gyflawni fy ■yledawydd. Bydd y. dda geoyt glywed fy mod erbyn hyn yn gwella, ac ya myned all.. bob dydd.-Gyda chofion caredig, Andbohicus. Ydyw, y mae yn dda odiaeth genyf wybod fod "Andromicus" yn graddJIl wellbam. Mae y frawddeg, "Ao yn myaed alia a bob dydd," yn gslonogel iawc. Dyddiaa dyddnn i "fyned allan" yw y rbai'a. Yr %,yf y, disgwyl toe y eaf gwmni fy hen ffryad Rr Li o fy round. yn y wllld, J mae ei lytbyr, er ya fyr, ya deffro liswer adgot ya fy mron, Wrth ei ddarUen yr oedd tref y Bala a Llyn Togid yn ymrithio o flien fy Uygaid. 0, wyofyd y dyddiau gynt I Wedi derbyo y Itythyr uchod, brenddwydiais freuddwyd yn yr hwn y gwelwn "Aodronicus" a mionau yn codi tocyn yn Steiiion C- i fyned i Sassiwn y Bala, 1890! Oad pan oedd y tren yn cychwyn-deffroaie I Derbyniais yr ohebiaeth isod oddiwrth frawd ymofyogar yn sir Gaerfyrddin, ac yr wyf yn ei dodi ye yr Ysgrepan" er budd y gymdeithas barchus a elwir t, Cymdeithas Llafar GwladSir, os Beddwch gystal a hala gaer pwe aedd yn gwerthe yr machine hyn me feddai yn ddeolchgar i chwe am yr adres Oil beddwch gystal ai anfen geda Return, oddi wrth yn o dderbenwr giaon or genedi gymreig. Fel y canlyn yr yegrifena E. B. o Cairo —" Gwelais eich nodyn yn cydnabnd der- byniad y cigarettes gan y Cwilsyn Gwyn, a chan en bod ya eich boddhau dyma i chwi ychwaneg ohonynt (clywch, -clywch). Peidiwch a holi llawer pa sut yr wyf yn en cael, ond gallaf eich sicrhau ea hod yn hollol genuine. Cafwyd hwy yn arbenig chwi o balas y Khedive, <fcc." i'r [Daeth yr anrheg i law yn ddiogel, a boed i'r prawd caredig sydd yn Cairo lawer f o lwydd a bendith. Nid wyf am ddyrysu fy ymaaydd am y "pa fodd y maeyn en cael, oblegid y mae yn ddiogel genyf ea bod yn d'od iddo drwy ffordd oaest. Y mae cynwys y blwch i gael ei ranu ya deg rhwng y per- sonau canlynol: Lluoiedydd, Cwilsyn Gwyn, Elwyn, Gruffydd Rhys, a Gwydion ap Don.] Wedi rhagymadroddi gyda'r aurheg, ymae E. B. yn cyfeirio at y lecsiwn yn mwrdeis- drefi Arfon. Dywed-" Gwelais oddi wrth frysneges Ffrancaeg mai 18 o fwyafrif a gafodd Lloyd George. Naw wfft i chwi I Dylasai fod o leiaf yn 200. Ar ol y clebran a'r ysgrifena-dim ond deunaw o fwyafrif yo mwrdeisdrefi Arfon o blaid Dadgysyllt- iad Mae pobl yn dyweyd fod 90 o bob 100 o'r trigolion yn Ymneillduwyr ac ya Ddad- gytiylltwyr, ond pan ddaw lecsiwn, nid oes oud dyrnaid allan o 4000 o blaid y path. Mae rhyw gabystr o ddrwg ya rhywle. Gwir a ddywed y Prûffeswr Henry Jones fod peth wmbreth o waaaidd-dra yn mysg y Cymry. Mor ychydig, onide, yn y bwrdeis- dreB, sydd yn bared i aberthu dim er rhoddi ergyd farwol i'r cysylltiad sydd rhwng yr Eglwys a'r WladwriaethJ ko., &" [Yr wyf yn dyfynu yr uchod am ei fod yn brofiad Cymro aiddgar mewn gwlad estron- ol. Erbyn hyn y mae yn ddiau fod E. B. wedi derbyn y newyddiaduron Cymraig, 9C wedi canfod rhai pethau sydd yn esbonio i raddau fyahander y mwyafrif yn yr etholiad diweddaf.] Eg, Fel arfer, cyfeirier pob nodiadau fwriedir i'r golofn i JOHN Brown, Qentdl Office, Caernarfon.
Advertising
Nm Dyx Hub Foejufwyd sydd hen air; ord t'r rhal nas gallant fwyta yn iach en b"re«fwyd, hwy agftnt ddiod iachasol yn Cocoa Cadboby—gwiybwr dymanol, maethlon a ehynhaliol. Y me Coooa Cadrorv yn ffefryn Irwy r byd—v Jl1.e yn hollol bur. Y mae h n a'i ansawJd nchel wedi ei osod yn rheig flaenaf gwlybwyr o'r fath. Dauwyd o hyd i Formon o'r enw John H' Powell yn byw mewn ystafell yn Provo, Ut*h, gyda dwy wraig a phedwar-ar-ddeg 0 lbant 1 Dyna ddywed y Bulletin 0 San Fran- eisco Ddechreu yr wythnos ddiweddaf tuebodd pedair rhan o bump o drefi Minnnesota yn er. byn caoiatau trwyddedau i werthn diodydd meddwol Ba y wirodwyr yn fwy Ilwydd- ianns yn Wisooasin. Ymadawodd Henry Pritchard y dydd o'r blaen, am New Mexioo, lie y mae gntjddo ewythr cyfoethog o'r enw Owen Roberts. Genedigol ydynt o Clynnog, Sir Gaernarfon. Gwell yw ei byw na Hew marw," ydoedd testyn pregeth y Parch Dr Talmage y Sab- both o'r blaen. Colman's SufApisM. The Improved Mnstird Plaster.—Sold by all Chemists and G" cere, or Post seven penny stampa for packet of three, to Colmahs', 18, Canon street, London. e.1 T" Bbxm M m HM.C!tr!M';  "U?Wd Wi?rtn 18 -td to eleam the Mood* all tmptMtttM. f? wh?tew act". frO- 4.r.f?h, So?y. Ememma.tMrMdM.x? ?'"SS?.?:?' *?e. ??U kmd, its eae?) m.UO-  o> b bot<-?.?.M.  wh f .U??ti.te. ?'<?'<*o?Lin.<.?M??'?*C..°'"?." Dn.? Commny Uiaoln Art DK,?gU. ra ??r Li b. pMHMM? to os. Nos lau bu farw bashgen byehan, dwy- Iwydd oed, yn Bolton, drwy i haner aur- afael aros yn ei wddf. Y mas Cyogor Trefol Disbych yn gwneyd Cain am feathyca 15000p, taagat godi gwaith dwfi yn HenUan.
IY LLAWR DYRNU.
IY LLAWR DYRNU. I GAN "Y DYRNWR MAWR." I Ffromi yn aruthr wnaeth ein cyf oesolyn o'r dref hon am i ni osod gerbron y wlad ei ymddygiad annheymgarol tuagat yr ymgeisydd Rhyddfrydol yn yr etholiad diweddar. Yr wythnos ddiweddaf rhoddodd agos i ddwy golofn 0 le i ymosodiad bustl- aidd ar y Genedi. Nid ydym ni ronyn I dicach wrth ein cyfoesolyn, a maddeuwn ei gamwedd a'i glaearinebostryddalen newydd at y dyfodol. Dywed ein cyfoesolyn ei fod wedi rhoddi cefnogaeth wresog i'r ymgeisydd Rhyddfrydol, a bod ei golofnau arweiniol wedi siarad yn groew o'i blaid. Byddai yn dda feeDym wybod a ddatfu i'r Herald gynifer ag un waith gondemnio llwgr- wobrwy a rhann diod feddwol ag oedd mor gyfiFredin yn y bwrdeisdrefi gan y Totiaid. Dull ein cy'oesolyn 0 waaanaetbu Rhydd- frydiaeth ydyw condemnio Arglwydd Salis- bury-ond gofalu am lyfu yr holl fin Doiiud lleol ar bob amgylcbiad y caiff gyfle. Peth hawdd iawn ydyw cyhoeddi erthyglau ar wleidyddiaeth Ymherodrol; peth arall ydyw condemuio yn ddifloesgni ymddyg- iadau aaoheilwng Toriaid lleol, a hyny wrth eu henwau. Gellir gwneyd y cyntif heb ddigio crach-foneddigion y wlad-ond am yr olaf, y mae ei wneyd yn golygu tynu eu gwg ar ben y papyr a cholli eu cefoogaeth. Oni bai am newyddiaduron y swyddfa hon gallasai Toriaid Arfon lwgrwobrwyo pob etholwr a gormeso ar bob cnawd heb gymaiot a gair 0 gondemniad. Ond dichon fod rheswm paham yr ydym ni yo gallu gwoeyd, a'n cyfoesolyn yn methu. Nid ydym ni yn cael dim o gefnogaeth y blaid Doriaidd, na byth yn ei of yo. Dichon pe y ceisiem bori y ddwy ochr i'r clawdd, fel ein cyfoei-o'yn, y gallem gael tipyn o gefnogietb y Toriaid. Ond gwell genym hebddo. Y mae cefoogaeth unol, galonog, a chyffredinol y blaid Ryddrrydig yn fwy gwerthfawr 0 lawer yn ein golwg-a thrwy eu gwasanaethu yn ddiofn a gwyneb- agored yr ydym yo ei gael i raddau helaeth- ach nag unrhyw swyddfa arall ynNgogledd Cymru. Awgryma ein cyfoesolyn fod genym amean i'w niweidio mewn ysfyr fasnaehol. Amcan i ddiwygio ein cyfoesolyn yn unig oedd genym, a gobeitbiwn ddarfod i ni lwyddo. Nid oes dadl ma byddai iddynt wella eu hunain mewn ystyr fasnftcliol p3 y gweithredent yn uool & gair y cynghor. Rheswm ein cyfoesolyn dros gy- hoeddi y llythyr gwenwynig o blaid Mr Ellis-Nanney ydoedd eu bod yn dal i fyry ryddid y wasg. Y mae y rbeswm hwn yn cnddio llawer 0 bechodau. Yn yated ethol- iad blaenorol gwrthododd y Genedl gy hoeddi llythyran neillduol, er fod 20p y golofn yn cael eu cynyg i'r perchenogion am wneyd. Hawdd, fodd bynag, fuasai iddynt eu cyhoeddi pe y buasai eu cydwybod yn ddigon ystwyth i allu dwyn "rhyddid y waag" fel rheswm digonol dros fradychu en hegwyddorion. Dywedasom fod cvsylltiad rhwng y South Wales Daily News a'n cyfoesolyn. Dywedwn hyny eto. Y mae Mr H. Read yn chief reporter ar y papyr hwnw. Y man Adfyfyr ar staff y papyr hwnw. Y mae Mr Owilym Hughes yn ohebydd i'r papyr hwnw. Nid oes llawer 0 fisoedd er pan yr oedd yr 011 o'r rhai hyn ar staff yr Herald. Mr Read ydoedd diweddar manager yr Herald,a gwyddis ei fod yn awr yn cymeryd dyddor deb yn y papyr, a cheir gair 0 bwff iddo mor ami ag y bydd yn bosibl yn y South Wales Daily News. Tro brwnt, medd ein cyfoesolyn, fuasai agor cronfa i dalu costau Mr Lloyd George. Felly. Gresyn na buasai mwy o fryntwch o'r un natur yh cael ei arddangcs trwy yr holl wlad. Gwyddis fod etholwyr Meirion ac etholwyr y Rhondda wedi gwneyd y tro brwnt hwn "u cynrychiolwyr-Mr Tom Ellis a Mabon. Yn ol ein barn ni, a barn pob Cymro gwladgarol, braint- ie, BRAiSTj sir Feirionydd a Dyffryn Rbondda ydyw cael talu dros ddych- welyd y fath ddynion i'r Senedd. A braint Bwrdeisdrefi Arfon fyddai cael talu costan etholiadol Mr Lloyd George. Oud y mae llawer 0 bobl i'w cael nad ydynt yn creda ei bod yn fraint o gwbl gael cyfrana at ddim. Braint, yn ol en deffiaiad hwy, ydyw cael rhai ereill i gvfranu iddynt hwy. Dyna, gallem feddwl, ydyw barn ein cyf- oesolyn am aelod Seneddol, sef mai buwoh i'w godro" ddylai fod-hyny yw, mai rhywun A digonedd 0 arian ganddo ddylem gael. Gallai hwnw roddi colofn neu ddwy 0 hys- bysiad yn y papyr ar adeg etholiad, a chaffai ein cyfoesolyn felly rywbeth oddi wrtho. Ein barn ni ydyw fod dyddiau aelodan arianog—rhai yo meddn dim ond eu h'arian -wool myned beibio, a'i bod yn bryd newid y dull. Gwell genym ni ddyn tlawd 0 allu a synwyr na dyn cyfoethog heb na dawn na synwyr. Wrth gwrs, lie y oeir y cvfoeth a'r ymenydd-fel y ceir hwynt yn Mr Rath bone, er enghraipht-goreu oil ydyw hyny. Ond na ato i ni mwyach ddychwelyd ciphers cy- foethog yn hytrach na dynion tlawd. Gyda golwg ar waith y Nortit Wales Observer and Express ya awgrymu agor cronfa i dalu costau etholiadol Mr Lloyd George, anfonodd yr aelod ienanc i ddyweyd ei fod yo ddiolohgar am ddynnim- iidau da ei gyfeillion, ao na buasai yn der- byn eu caredigr wydd ond ar y tir fod yr arian i gael eu trosglwyido i gronfa gjffred- inol y blaid,er mwyn talu treuliau oofrestriad ac amcanion ereill. Dyma yr hyn a ddywed ysgrifen- ydd I- Nodiadati Cymreig" y Liverpool Mercury paithed ymddygiad y dCau Merain yn yr etholiad diweddar Y dygwyddiad mwyaf nodedig yn yr ymgyroh ydoedd ymddygiad newyddiadur Rhyddfrydol ya Nghaernarfon, sef oyhoeddi llythyr yn cefnogi hawliau yr ymgeisydd Toriaidd. Ysgrifenwyd y llythyr gan oheb ydd dienw, a gwasgarwyd ad-argraphiad 0 hono gan y Toriaid drwy'r etholaeth. Y mae y llythyr yn apgt at ariangarweh a hunan- oldeb, ac yn hollol groes i'r egwyddorion ar y rhai y mae Rhyddfrydiaeth yn seiliedig. Y mae yr awgrymiad ar i'r ymgeisydd Ceid- wadol gael ei gefnogi ar y dybiaeth y bydd i dir-arglwyddi sit Gaernarfon roddi tir ac arian er cefnogi ysgolior. canolraddol, mor anfoesol ag yw 0 wirionffol. Ni fuaaai waotb gosod seddau yn y Senedd 1 fyny ar ocsiwn, er mwyn i'r uchaf ei bris gael ei ddewis. Darfu i Gwmni Newyddiadurol y t/enedl gyhoeddi argraphiad arbenig yn atebiad i'r apgi yma, a haeddant bob diolch am en hymddygiad effro. Gadawodd y dygwyddiad effaith booous, a bydd eisieu mwy na gwAg ymresymiad fel eglurhad ar byn." Peth rhyfedd na buasai amser yn dysgu gwers i'n cyfoesolyn. Onid ydyw yn cofio y fath niwaid a wnaetb iddo ei hun drwy gefnogi Mr Sorton Parry yn erbyn Mr Jones-Parry? Y mae yn beth chwithig gweled yr Herald yo myned ar gyfeiliorn bob tro yrhoddtr prawf ar ei egwyddorion. Br mwyn yr achcs Rhyddfrydol gobeithiwn ei gael yn well a ffyddlonach eyfaill yn y dyfodol. Peth mawr yw y gras i ymatal. Nid pawb sydd yo ei fodii. Oad y mae awdwryr erthygl gyataf yo y rhifyn diweddaf o'u cyfoesolyn yo feddiaunol ar y gras aw- iol. GwarcLod pawb, y fath ddarlun, wye, fuaasi y deagrifiad priodol y ba agos brof,;digi8th arweiu iaith lem i'w J'oddl iJioltthain ras ataliol. Beth oedd amcan gosod i fyny ar adeg yr etholiad yr hysbysleni am ym, ddaogosiad ertbygl alluog gan Dr Herber Evacs ? Ai er mwyn gwrthweithio gwaith y Parchedig Ddoctor yn dryllio y llythyr a'i fathru ar lwyfan y Pavilion y coson cyn yr etholiad ? Pabam na. buasai hysbysleni arbenig yn cael en gosod i fyuy ya nghylch ysgrifau ereill, ar yr un pwoc, a ymddangos- odd yn yr un pspyr ? Tyned pob un y casgliad a fyno. "Brathu Mr Lloyd George, A.S." ai ê 1 Eithaf ponawd, canys dyna ydyw drwyddi draw. Dyfynwn ftawddeg:- Gwybjtfdus ydyw fod un o fecbgyn mwyaf gallunfr Cymrn wedi addaw y deuai efe allan yn ymgeisydd am y bwrdeisdrefi os telid rban—rban yn unig-9 gostau ei ethol- iad." Y mie ffjg-gyfeillgarwch yn fynych yn rhoddi mantes i un i frathu, pe medrai, yn llymach. Nid Mr Lloyd George, yn ol yr erthygi, yw "an o fechgjn mwyaf galluog Cymru." Ond paham yroedd eisieu gwneyd arddangosiad o un o fecbgyn mwyaf gailuog Cymru yn awr ? Tra yn cymeryd arno bod yn gyfaill i'r aelod ieuanc poblog aidd he aodawol,' eto dyma y papyr a ojlyngodd i'w golofnau lythyr t'wriedid i niweidio ymgeijiseth Mr Lloyd George. Pan oedd yr orymdaith a dynai Seqnah drwy Gaernaifon ya myned heibio'r Pen/Hot, nos Ferciier diweddaf, wrth sylwi ar v fflamdorchau, ebai rikyw mag, "Dyma y fflamd'irclia'i a fwriedi 1 i ddathlu buddugol- iilath Ir Nanney." "FeHy yn wir," ebai Cffaiil, "orid 0 lan hyny nid dyma yr enghraifft gyntaf o both we :i oi fwriadu i foi er drwe, yn cael ei droi i fod er da canys gwnaeth y Sequah fwy o wir ddaioni i'r tlod. inn nag a vnaeth Toriaeth drwy yr holl lo a'r gwlanotii." Wrth sylwi ar un o'n herthyglau ar,A,einiol yr wythnoi ddiweddaf-11 Y Gor- phenol-Dim. Y Dyfodol—? ? ?"—dywed y Western Ifaitfod yr ertavgl yn tybio fod Cymru yn fwy aldfed ugain mlynedd yn ol nag ydyw yn awr ar bvric y Dadgysylltiad, a bod y dyddordeb yn :do yn lleihau. Nid <iyn* y mae yr srtbyglyn ei ddyagn, lie aed yr ysgrifeuydd drosti eto. I bob un fu yn gwrandaw yr an- ercbiadau a draddodwyd yn yr etholiad di- weddaf, nd oedd yr un pwnc yn ciel derbyn- iad mor irivdfrydig a Dad0ysylltiad yr Eglwys. A faidd if un Ton a gwadu hyn ? o run hyny, gofalai y Toriaid am gadw allan o'r cyfarfod Rhyddfrydol. Y mie arnynt ofn goleuni ae argyhoeddiad. Rhyfedd y fath anghysondeb sydd yn y rhan fwyaf o blant dynion, so ni I oes ball ar y profion a geir i dlangos cad yw y byd yn gwella dim yn hyn o beth. Cofus gan y darlienydd foJ clerigwr yn yr Eglwys Sefydledig o'r enw y Parch F. A Grace, ficer Great Barling, Essex, weii perswadio ei hun fod ganddo dalcnt neillduol tuag at gyf. ansod li holwyddoreg, ac aeth ati i wneyd un, gyda'r unig amcao, gallesid tybio, o enllibio "mneillduieth ao Ymneilliuwyr, CliOYS y mae ei holwyddoreg yn fwy hynod ar y cyfrif yna na dim arall a geir yuddo. Des- gr:fiai yr Ymneillduwyr yn hereticiaid ae eilunaddolwyr, ac haera eu bed o'r tu allan i foddion iacbawdwriaeth yn nghyda lluaws 0 btthau ereiit Hawn mor wrthun. Parodd i'w d'liir aeth i fasnadhwr o'r enw Mr George Ljckwool ei ateb ya ol, a, aatonodd amryw bost-gardiau iddo, ar ba rai yr ysgrifenasai eiriiu\lled gr; fion, gan ddsngos ei feddwl- iddo yu bur eglur ond er fod y boneddwr parcbedig yn hoffi eallibio ereill, prin yr oedd yn gatlu dygymod â'r hyn a ysgrifen- odd Mr Lockwood am dan,) ef, a dygodd. gyn^baws yn ei erbyn, ac hawlia iawn oddi. arno am gabldraet. M/odd bynag, da genym na lwydaodd yn ei ymgais, gan i'r rheith. wyr ddyfod ir pen3erfjniad nad oedd ya haeddu dim. Credwn nad oes gan ein cyfoesolyn weledigaeth eglur gyda Rolwg ar hanfodineth newyddiadar Rbyddf-vdol. Dywed E;n begwyddor, an harfer, a n bvriad ni ydyw caniatau i hyddid 1 bawb-rhyddid nid yn unis; i'r 'blaid wy.ft,' end hefyd i'r blaid bwyllog; nid yn uoig i Radicaliaid a cban- lynwyr Mr Gladstone ond :hefyd i Uudeb. wyr a Thoriaid." Baastm ni yn tybied mai am newyddiadur annibynol, ac nid am dano ei hun, y mae yo siarad, h y., os ydyw ya parbau 1 broffeau ei,ban yn bapur. Rhydd- frydol, oherwydd darnodtad yw yr uchod o'r hyo a ddylai papur anmhleidiol fod. Tybier fod y blaid Ryddfrydol yn cyhoeddi cyfarfod cyhoeddus, dyweder ya y Pafilion, a ydyw ein eyfoesolyn yu baro i i wabardd yr eaw cyfarfod Rhyddf,yd,,ll iddo oddi gerth tod rbyddid i Doriaid ac Undebwyr siarad ynddo ? Prin yr ydym yn tybied; 0 ganlyr.iad, paham y rhaid i newyddiadur yn honi ti hun yn Rhyddfrydol roddi gwasan- aeth ei golofnau ) gyLoeddi un o'r llythyrau mwyaf diraddiol ar synwyr c) ffcedin-ond ar yr UIl pryd yo ddeniadol i ryw ddosbarth hananol-a gyhoeddwyd erioed, a byny ar fia ethoiiad, pryd yr ot-dd yn rhy ddiweddar i allu ei wrtbateb 1 Mae cyfhwni gweith- red o'r fath yn nghysgt d Rhyddfrydiaeth ya rhoddi gwedd bur wabanol i ni ar Ryddfryd- iaeth ihagor dim a we801D eiioed o'r blaen. Pa un o'r ddwy blaid ydyw y (lore111" yw y gofyniad anramadegol a gyfeiria y Llan at ei ddadlenwyr. Ni raid dyweyd mai cyfeirio y mae at y tair milism a hanner punuau gweddill sydd yn Nghyll- ideb y Weinyddiaeth Doviaidd. Wei, os ydyw y Llan yn applio at Cesar, at Cesar y caiff fyned: yr oedd gweddill Cyllideb Mr Gladstone yn 1874 uwcblaw pum' miliwn 0 bnncau. Yn awr, "p un o'r ddwy blaid ydyw y goreu ?" Ymddengys mai yn Rhuthyn, wedi'r cwbl, v cedwir y Senedd Gymreig, neu 0 le af dyna'r lie y dylai hi fed, he wydd y M,ie Uouthyn ar y blaen i holl drefydd Cymru am ei gwaro^aith i'r iaith Gymraeg, fel y gellid tybio mai Gwnewch bobpeth yn Gymraeg" fydd ei barwyddair 0 hyn all an. Ychydig amser yn ol siaradwyd yr iaith Gymraeg yn y llys ynadol yno; ddechreu yr wythnos ddiweddaf cafwyd buddugoliaeth arall i'r hea iaith, a phender- fynwyd ei siarad yn rnwrdd y gwarcheid- waid; ddydd lau draobufa darfa i'r Arch- ddiacon Williams ddwyo yn mlaen gyfaifod cyfuodol y clerigwyr a'r gwarcheidwaid Eglwysig yn Oyi-naeg o'i ddechreu i'w ddiwadd, yr hyn na wnaed yno er's blynydd- nedd-oa erioed-o'r blaen. Da iawn y Rbutbyniaid; eweb yu mlaen i ddyega teyrugarwch i'r rhelyw o Gymru—mae genych arweinydd rhagorol yn Emrys ap Iwan. Ymddengys fod amledd y capelao yn Kgbymru yn di iiur ilygad i enaid cyfiawn golygydd y Western Mail, canys ch-wed en bod yn b britho pob dyffryn a chvrm a dol drwy yr bi.li Dywysogaeth; ond nid yw amledd y tafaradai yn blino dim arno, oherwydd y mae of ei hun yn on 0 iryfarwyddwyr cwmni darllawdy newvdd a ffurfir yn Abertawe. F«allai el fod yn tyoied mai po amlaf y capelaa mai lleiaf yn y byd y bydd rhagolygon y cwmni i dahl." Gyda Haw, onid yw ei gysylltiad &'f ddiod yL;n Y( ?)dd? esboniad ar waith ei bapur yn condmnio Deddf Cau y Tafarndai at y Sal yn Ngiiymra ?
[No title]
Cymerodd tin dinystriol le forea lau yn I., n.ton, piyd y llof^ vyd gweithfa lestri IV dct y Mri Forrestrtr L'i Feibion yR nhv. By"d y golied yo ;C li).O.)O. Y mae out s decbteuodd y tin yn ddirgelwch. A
DYCHWELIAD MR STANLEY I LOEGR.…
DYCHWELIAD MR STANLEY I LOEGR. Brydnawn ddydd s..dwrn cyrhaeddodd Mr H. M. Stanley, y teithiwr Americanaidd, i Dover, lie y cyfarfyddwyd ef a'i gwmni gan tua chant ac ngain o foneddigion. Yr oedd no mawr wedi ymgasglu oddeuta y porthladd i gael golwg ar waredydd Dr ,ivingstone ac Emin Pasha. Cyrhaeddodd yr agerlong i'r porthladd oddeutu deng mnoyd i bedwar, a pban welwyd Mr Stanley, dyrchafwyd bloeddiadau llongyfarehiadol. DarUenwyd anerchiad iddo ar ran y Gor- phoraeth, ac atebodd yntau yn fyr. Oddi yno eluiwyd ef i Luodain, ac vehydig ar ol ehwech o'r gloeb yr oedd Mr Stenly yn ei gartref Dewydd yn De Vere-Gardeos. Nos Sadwrn afth i Balas Sandringham, ar ym- weliad A Tbywyaog a Tbywysoges Cymra.
CRONFA'R AMRYWIOJS
CRONFA'R AMRYWIOJS Dywedir y gwesgir ar Mr Gladstone bleidleisio y waith nesaf dros Ddadgyayllt- iad yr Eglwys yn Ysgotland. F. Datganodd Mr W. S. Caine, A.S., ei fod am wrtbwyiiebn cynygiad Mr Goschen i roddi iawn i dafarnwyr. Ataliwyd gweithwyr mwnfa aur Gwyn- fyoydd rhaggweithio yr wythnos ddiweddaf; ni wyddys beth yw y rheswm am hyny. Pwyawyd hwchyn Llanfair P.G., y dydd o'r blaen, eiddo Mr R. Williams, Min y-don, a chaed ei bod yn 708 o bwysau. Dywed y Pall Mall Gazette fod Mr Lloyd George, A.S., yn pregethu yn ach- lysurol er pan yn bymtheg oed. Cafodd Mr Jasper Tulley, golygydd y Sostommon Herald, ei ddedfrydu i chwe mis o garchar am Balfouryddiaeth. Cyrhaedda Cronfa Amddiffynol yr Amaethwyr yn nglyn ftg helynt y degwm yn y Deheudir uwchlaw 200p. Dydd Sadwrn gwnaeth y rhifyn cyntaf o newyddiadur Khyddfrydig wythnosol ei ymddangosiad yn Birmicgham; The Leader ydyw ei enw. Nos Wener, yn Nhy'r Cyffredin, dadleu- odd Capt. Veiney o biaid newid y ddeddf o dan yr hon y cynhelid brawdlysoedd chwar- terol ya Mos. Rhifa aelodau cyflawn y Methodistiaid Calfinaidd Cymreig yn Llnndain 2533 yn awr; cynyddasant 113 yn ystod y flwyddyn ddiweddaf. Bu dau o weithwyr yn ymgeisio am gyn. rychiolaeth nn o adranan Warrington ar y Cyoghor Trefol, y naill yn Rbyddfrydwr a'r Hall yn Geidwadwr; y blaenaf a orfu. Cynhelir cyfarfod o gynghor gweithiol Cymdeithas Geidwadol Mon yn Llangefni, ddydd lau nesaf, i dderbya atebiad Mr J. Rice Roberts gyda golwg ar ddyfcd allan fel ymgeisydd Ceidwadolyn yretholiad nesaf. Prydnawn Gwener bu farw Mr George Bradley, Y.H., Grove Park, Gwrecsam, yn 65 mlwydd oed. Efe ydoedd arolygydd a rban-berchenog y Wrexham Advertize. Llanwai gylchoedd pwysifj, a bydd coiled ddirfawr ar ei ol. Mae cymdeithasan y gweitbwyr ya Bristol wedi dewis Mr W. Whitefield, yr hwn sydd yn Ymreolwr, fel ymgeisydd i'w cynrychioli yny Senedd fe! olynydd i'r diweddar Mr Cosham. Nid yw y Rhyddfrydwyr Da'r Ceidwadwyr wedi dewis neb hyd yma. Bwriedir adeiladu Twr Watkin yn Llnn- dain yo 1200 o droedfeddi o uchder: a chan fod yr awyr yn bur hyd yn nod yn ljlnndain yn yr uchder hWrJw. mae cynllun ar droed i anfon awyr iach i'r tai drwy bib- •/J u? modd ag y trosglwyddir dwfr a nwy iddynt. Mae y awydd o gadeirdraw hanes- yddiaeth yn Mhrifysgol Sydney yn wig, ac er fod y cyfleg yu 900p yn y flwyddyn, gydag addewid am ei godi i l200p, nid ms ond ychyd'g o ?dymon gwir aUupg yn ceisio am y Ile. Mae robin goch wedi gwneyd ei nyth mewngefail wrth ymyl y fegin ya mhentref Addlem, swydd Gaerlleon, acyn awr y mae yn eistedd ar yr wyan, ae nid yw curiadau y morthwylion nac ehediadua y gwreichion Mdd yn gwau o'u hamgytch ya ymddacgoe fel pa yn ,in0dits ar yr adar. Allan o'r un-ar-ddeg cynlluniau o dlysau eisteddfodol a ddaethant i law ar gyfer cystadlenaetb Eisteddfod Bangor, dyfarnodd y beiroiaid-yr Hybarch Archddiacon Evans a Mr D. Griffith Davies, B.A.-mai yr eiddo Meirig" yioedd y goren, a ehy- meryd pobpeth i ystyriaeth, er fod ereill yn tishel yn y gystadleaaeth. Ymddiswyddodd Mr W. Darbishire, Y H e fod yn ub o is-lywyddiull a thrysorydd Cymdoxthas Ryddfrydol Eifion, a. etholwyd Dr Ruhwtll, Petygroes, yn ek le. Nid oes R,'crwvdd I)& un a fwriada yr Anrhydeddus Frederick Wynn ddyfod ailan fel tTudebwr i droei gyBirychiolaeth Eifion fel gwrthwvn- ebydd i Mr J. Brya Soberts, A.S. Diau y bydd yn dda gan lawer ddeall fod y Proffoswr Rowlands, B.A (Dewi Mon), yn graddol welia o'i afiechyd blin. Nid oes gwir yn yr adroddiad fod Mr W. O'Brien, A.S., i gael ei briodi yn faan 4 merch i wr arianog o Paris. Prynwyd llyfrgell yr sufarwol Williams Pantycelyn, gan Mr Daniel Davies, Cwm Rhondda, Be y mae yntan wedi ei ehyfiwyno yn rhodd i Goleg Trefecca. Y mae Cwmni Glofa Locketts, Merthyr, wedi rhoddi y swm o'lOOp i'w ranu rhwng Ileoedd o addoliad ya Mwdy, Cwm Rhondda. Dywedir fod amryw ddyeithriaid yn ym- weled a Llyn Ugwen eleni. Y mae amryw wedi ymdrochi eisoes yn y dyfroedd. Dygwyddodd tAn mawr mewn melin sidan yn Categauqua, Pennsylvania, pryd y bu saith o bersonau farw ac y cafodd deuddeg areill eu niweidio yn enbyd. Casglodd maer Casnewydd y awm tywys- ogaidd o 12,413p 6s 2c at gronfa gynorth- wyol Llanerch. Amddifadwyd y Cadben Inn, o'r agerlong Clydesdale, perthynol i Glasgow, o'i dyat- ysgrif am dri mis am redeg ei lestr i'r lan ar arfordir Cymru. Yn New YOIky mae cymdeithas feddygol wedi ei ffaifio, yr hon a wneir i fyay yn gyfangwbl gan fercbed. Dydd Mercher, tra yn ysgrifenu llythyran yn un o yscafelloedd Ty y CyfTradin, eym- erwyd Mr Handel Cosham, A.S. dros ran o Bristol, yn wael yn sydyn, a bu farw ya fuan oddiwrth effeithiau clofyd y galon. Bn streic y docwyr yn Mostyn yn fethiant, canys aeth y gweithwyr at en gwaith ddydd Mercher yn ot yr hen delerau. Deallwn mai y Parch J. Thomson Jones, nn o ganoniaid Bangor, sydd wedi ei benodi i fywoliaeth Towyn, Abergele, yr hoc, yn flaenorol, a ddalid gan fab Acchddiacon Meirionydd. > Gwneir ymdrech egniol gan d.igolion Prestatyn i wneyd y lie hwnw yn ddeniadol i ymwelwyr. Y mae y gwaith o ddraenio" y dref wedi ei osod i Mr Robert Malibar, Lerpwl, am y swm o 3,300p. Gwneir lluaws o gyfnewidiadau gan Mr Pochin, Bodnant Hall, ar ei gost ei hun, ac yr ydym yn deaIl fod Prestatyn eisoes yn newid ei ddiwyg.3 Dywedir fod rhai 0 amaethwyr jvr taifi yn bwriadu dwyn ymgeisydd umaeth- yddol aUan i wrthwynebu Mr BoweD Rowlands, A.S., yn yr etholiad nesaf. Diau fed a wnelo yr "Undebwyr" 4'r busoes hwn. Mewn canlyniad i benderfyniad pwyllgor Soneddol y Gyogres Weithfaol, y mae Mr Broadhurst wedi rhoddi rhybudd o'i fwriad i wrthwynebu Mesur Cyfrifoldeb y Meistri, yr hwn, ya fuan, a ddaw isyIw y Senedd. Pan yn glanioyn Southampton, dydd Sul, wedi bod ar ei daitk Americanaidd ao Aws- tralaidd. dywedodd John Dillon ei fod wedicajglu 30,000p at gynorthwyo tenant- iaid gorthrymedig yn yr Iwerddnn. Ni ym- welodd, meddai ef, Ag un wlad, yn mha an yr ymddengys cymaint 0 ddedwyddwch cyffredin ag sydd yn Awstralia a New Zealand. Pan oedd nifer mawr 0 bobl yn sylwi ar fedydd cyhoeddus yn Springfield, Ohio, torodd y bont yr oeddynt ami, a hyrddiwyd cynifer a chant a hanner o honynt i'r afon islaw; lladdwyd pump, a niweidiau mwy neu lai a oddiweddodd banner cant arall. Cymer y Western Mail drafferth i hysbysn ei ddarilenwyr nad oedd y Milwriad F. C. Morgan, A.S., yn breaenol yn y rhedegfeydd ceffylau yn Nghaerdydd, ddydd Mawrth, gan ei fod wedi ei gaethiwo i'w dy gan af- iecbyd-onite buasai y boneddwr hynawa yn rhoddi ei gefnogaeth i'r rhedegfeydd, wrth gwrs. Yn y trengholiad a gymerodd le yn ngtyn &'r danchwa yn nglofa y Morfa, dywedai rhai o'r tystion eu bod wedi eu rhybuddio gan yabrydion o'r tryohineb, y rhai oedd- ynt i'w gweled .'u clywed yn sisial &'u gilydd yn y gymydpgaet lIle y cymerodd y ffewydriad le Diau nad oes dosbarth 0 ddynion mor ofergoelus a glowyr a mwnwyr yn y byd. Dywed yr Academy-an 0 brif gyhoedd- iadzn Ilenyddol Prydain-ddarfod i bwyllgor y "Beatrice Exhibition of Women's Arts and Industries, Florence," wahodd prif ysgrifen- wyr Ewrop i gyfansoddi caniad groesawol i'r Dywysogei Beatrice. Hysbysir fod cyfau soddi&daa wedi en derbyn oddiwrth Mri Lewis Morris, A. C. Swinburne, Theodore Watts, Coventry Patmore, Edmund Gooe, ac hefvd oddiwrth y Parch T. Tadno Jones, Llanrwst, yr hwn a gyfansoidodd ganuan (sennet) yn yr iaith Gymraeg. Mewn cyfarfod agynhaliwyd yn ddiweddar gan Fwrdd Gwarchaidwaid Hampstead, hysbyswyd fod yn y tlctty hen wraig, yr hon oedd yn cwyno yn barhans ei bod yn gorfod bwyta margarine yn lie ymenyn. "Yr wyf yn aiwr," meddai, na oddefai bonedd- igesau Hampstead i chwi roddi margarine i mi i'w fwyta." Is-gadeirydd y bwrdd fodd bynag, a ddywedodd si fod ef ei hun wedi Erofi y margarine, yr hwn oedd yn addas bawb i'w fwyta. Ychydig ddyddian yn oi.danfonwyd labrwf o'r enw John Kelly i'r carchar am chwol mis, gau ynadon Walsall, am esgeuluso cynai ei wraig a'i deulo. Pan aetbpwyd i dy y carcharor, cafwyd ei wraig, yr hon, draan. obdd yn kmarw o'r darfod- edigaeth, yn gorwedd ar ddim ond cydaid garw o thavings. Daeth y carcharor adref yn feddw, gwthiodd ei gydmar oil oddi ar y sypyn thavings, a dododd ei gorpws cryf a drewllyd ei hUB arno. Ba raid cymeryd y fam a'r plant anghenns i'r tlotty, am nad oedd gwreichionen 0 dan yn y ty. Yr oedd y fenyw analluoggjedi ei harcholli drosti i gyd, a hyny airy ci creulou hwn ar lun dyn. I Hyfrydwch mawr i gyfeillion lluoeog Mr T. T. Jones, 0 Goleg Annibynol Bangor, fydd clywed si fod wedi derbyn galwad oddi wrth eglwfs Maendy, air Forganwg. Nid ydym yn credu y rhaid i'n cyfaill ienanc wrth ganmoliaeth, i'r sawl sydd yn ei ad- nabod, gan fod ei ymddygiad gweddaidd bob amser yn deilwng o'r Efengyl a gy- hoedda; ac y mae yn glod i eghry. Ebeneaer Arfon, ei bod wedi ei godi i'r swydd bwysig o efengylwr. Eiddunwn iddo oes hir a llwyddiaat yn ei faes newydd, ac y bydd yo fwy 0 ddefnydd i'w Feistr nag y bu eroed o'r blaen, a bendith Dew ar ei waitb. Dyna ydyw dymnniad lluaws bablaw-ioaok Y mae dara mawr 0 blwm cynteig, yn PWYIIO yn agos i 140 0 bwysan, newydd gael ei ddarganfod yn Soath Cave, yn y rhan ddwyreiniol 0 Swydd York, nflu odd>am dwy filldir i'r gogledd o'r afon Humber, t'f ganlynol arno C Jvl Proti B ;t Latex Arg." Ei ystyr yn Gyraraeg ydyw Plwm Oains Julium Protas; o fwnglawdd Latude, ya Mbrydain tyowyd ailao yr arian." Cradir mai yn rhywle gerllnw Mat- lock Moor yr oedd Mwnglawdd Luturse Cyfrifir fed y darn plwm hwn yn dyddio mor bell yn ol a'r flwyddyn 150 a oed Critt, sef yn faan wedi i'r Bhufeiniaid ymaefydln yn y wlad hot. Darfu i dri 0 ladron negroaidd, wrth geisio dianc o Birmingham, Alabama, saethn rhingyll y ddinM yn farw. Rhedodd swydd- arall ar ol y llofruddion, a lladdodd y tri. Y mae gan Mr David Hughes, Meifod, Llanrhaiadr, ger Dinbych. ddafad Gymreig ag sydd wedi cynyrchn iddo y nifer 0 ddan ar bymtbeg 0 n mewn saith mlynedd 0 amser. Bwrioddddau oen bob blwyddyn am y pedair blynedd cyntaf, a thri bob blwyddyn aui y tair blynedd diweddaf. Nos Fercher, wrth anerch cyfarfod 0 Ryddfrydwyr Birkenhead, dywedai Mr A. J. Williams, A.S., y bydd i'r aelodau Sen- eddol Cymreig wrthwynebu yn benderfynol Fesur y Degwm. Da genym ddeall, fod Mr Edwin Jones, yr hwn sydd Gymro ac yn frodor o Dreffyaon, wedi cael ei ddewis gan Gymdeithas Rydd- frydig Pejkham fel eu hymgeisydd yn yr etholiad nesaf, fel gwrthymgeisydd i Mr Baumann, yr aelod Ceidwadol presenol. Y mae Mr Jones ya Radical i'r gwraidd. Y chydig ddyddian yn ol, dathlodd Mrs Mary Cooper, New Jersey, y ganfed flwydd o'i hoedran! ac yr oedd triagain a de; o'i disgynyddion, yo nghydag un o'r bummed genedlaeth, yno gyda hi ar yr achlysur. Er nad yw efe yn gymeradwy yn mhob rhyw fodd, y mae Iarll Lonsdale yn raeddu nodweddion lied dda yn ei gymeriad. Y mae ef bob amser ar delerau hynod 0 dda a'i denantiaid amaethyddol; a'r flwyddyn bon, caniata ei arglwyddiaeth bymtheg y cant 0 ostyngiad iddynt. Y mae hyn, bellacb, yn arferiad blynyddol gan ei arglwyddiaeth. Dywed gohebydd mewn newyddiadur Se;soig fod cyffro dirfawr mown cylchoedd crefyddol yn Nghymra yn herwydd fod cynifer 0 weinidogion ieuainc addawol yn derbyn galwadau i fageilio eglwysi yn Lloegr. Mae eglwys henafol St. Pedr; Little Driffield, newydd gael ei hadgyweirio. Mae oareg yn dwyn yr argraph ganlynol yn mur gogleddol yr adeilad Dyma lie gorwedd corph Alfred, Brenin Northumbria, yr hwn a ymadawodd k'r fuchedd bon lonawr 19, 705 A.D., yn yr 20fed flwydd o'i deyroas- iad." Derbyniodd Mr Iwan Jenkyn, Bethesda, un fil, saith gant ac un ar ddeg ar hugain (1731) 0 bleidebau yn yr etholiad diweddaf yn nglyn ag Undeb Cenedlaethol Athrawon Lloegr a Chymrn. Ya nghyfarfod blynyddol Bwrdd Lleol Colwyn Bay, etholwyd Mr John Porter, Pwllycrochan Hotel, yn gadeirydj, a Mr John Roberts, Fern Bank, yn is-gadeirydd, a a y flwyddyn ddyfodol. Y mae un o bwyilgorau Corphoraeth Liverpool wedi penderfynu anog y Cynghor Trefol i osod gwesty y Fyrnwy, y fferm, y pysgota a'r saethu sydd yn nglyn ft hi, i Mr George Ward, Bryniau-goleu, Bala, am yr ardreth flynyddol 0 650p, Cynygia Mr Ward gymeryd yr eiddo ar brydles 0 bedair blynedd ar ddeg; ond iddo ef ei ban, os yn dewis, gael terfynu y cytundeb yn mhen y I saith mlynedd. FJynyddau lawer yn oJ, dywedodd y Dywysoges Bismarck fod ei gwr yn malio Ilawer mwy am ei faip nag am wleidydd- iaeth. Dywedodd y Tywysog Bismarck hyny ei bunan ganoedd 0 weithiau yo ystod y deng mlynedd ar bugain diweddaf. Yr wyf yn casau gwleidyddiaeth," meddai ryw dro wrth Mr Metley, hanesydd Gwerin. ly wodraeth yr Is-ellmyniaid. Lol- siafadwyr" y galwai efe wleidyddwyr, a I Thy ymadroddion oedd yr enw a roddodd 'r Senedd. Ceir sylwadau digon priodol yn yr Aberyttwyth Observer-papur Ceidwadol- ar anfanteision y wasg Eoriaidd Gymreig i daln i'w pherchenogion os yn ymddibynn am ei bywoliaeth ar ei darllenwyr, a chynghora y Gtcalia i gwtogi ei gortynan. Dywed nad yw y dosbarth uehaf 0 Doriaid byth yn ymostwng i ddarllen papnr Cymraeg, ac am y doebarth isaf o bony nt- yr hwn sydd yn dra lluosog—nis gallant ddar- llen Cymraeg na Saesneg pe y telid iddynt am hyny mewn glo a gwlanen, ac felly gor- fodir y waag Doriaidd Gymreig i fyw ar ryw ychydigion o'r dosbarth canol, y rhai sydd yn chwaledig ar hyd a lied y wlad, ac mor anaml a darnau gwynion yo nghasgliad y tloiion. Yo ngwyneb yr anfanteiaion hyn nid rhyfedd fod golwg mor liprynaidd a difywyd ar ein eyfoesolion Balfouraidd. Ysgrifena y Parch D. Lewis, ficer Taibacb, i'r Western Mail i gwyno yn herwydd y driniaeth a dderbyniodd ei giwrat y noswaith o'r blaen oddi ar ddwy- law tri 0 ddynion, a diau mai nid heb achos y gwoa hyny, gan nad oes dim a all gyfiawn- hau ymosodiad Hwfr a chreulawn o'r fath; ond y mae yr awgrymiad a rydd y gwr parch edig fod a wnelocrefydd Cymru i'r helynt yn hollol annheilwng 0 ULrbyw feidrolyn dynol, oddigerth ei fod wedi ei drwytho & rhagfarn tuag at bawb a phobpeth heb fod yn Eglwysig. I ba beth yr oedd eisieu i Mr Lewis gyfeirio 0 gwbl at Gymru Feibl- garol," oddieithr ei fod yn dymano tafln yr ensyniad brwnt i'w gwyneb fod a wnelo hyny &'r ymosodiad ar ei giwrat ? A phaham yr edliwiai i Gymra ei bod ya ystyried ei hun yo ddigon goleuedig i gael Ymrejlaeth, os nad ei amcan ydoedd ei sarhru fel gwlad Ryddfrydol ac Ymneiliduol I Mae rhai pobl yn cymeryd esgus 0 bobpeth i ddilorni y rhai nad ydynt yn cydweled hwynt ar, ac yn mhob dim.
PYNCIAU YR AMSER. OEDD
i'r ditfynydd ar yr 28ain o Chwefror gael oi gyfarfod ar y ffordd rhwng Felinheli a Bangor gau yr Heddgeidwad Owen a swyddog arali. Wrth weled ei logellau yn fawr, ataliwyd a chwiliwyd ef, a chafwyd ysgyfarnog, yrhon oedd yn ber- ffaith oer, arno ef. Cymerwyd ef i'r Faenol, preswylfod Mr Assheton Smith, lie y cadwyd ef am bum' awr, pryd y „w!eichvyd yr heddgeidwaid am eu dalfa, ac yr arddangoswyd y diffynydd i'r gweis- ion ac i'r Hanciau o amgylch y palas. Fel y dywedodd y cyfreithnvr ar y prawf, y mae hyn yn gyw lyddus o beth. Diamheu fod yr heddgeidwad yn myned law yn lh'wa'r ceidwad helwriaeth, ac, o dan Illyr hen onichwyliaeth, yr oedd byn yn talu iddynt. Ond y mae pethau weli newid yn awr. ALCOHOL. Dyna y duw Efe sydd wedi rhoddi y rhan oreu o weddill ysblenydd Mi Goschen ac er fod Uanghellydd y Try- Borlys yu myned i atal cynydd y tai yn mha rai y mas i gael ei werthu, ac i roddi chwe' cheiniog y galwyn yn ychwaneg o dreth ar y gwirodydd, eto y mae yn amlwg nad oes baich yn y byd ar yr yfed. Yr wythnos ddiweddif yr oedd y darllawyr mawriori, y MIi Peter Walker a'i Feibion (Syr A. B. Walker, o Lerpwl, &c.), yn cynyg eu davllawdy ar werth. Nid oeddyntyn rhoddi cyfranuu cyfFredin i'r cyhoedd. Cadwent y rhai hyny yn eu dwylaw eu hunain, oud cj nygient werth 667,0()0p o debentures a Hog o 4p y cant i'r eyhcedd, a gofynwyd am danynt fwy na phum gwaith drosodd. Cynygient hefyd 66r,000p yn dwyn Hog o 5p y cant, a gofynwyd am y rhai hyn un ar ddeg o weithiau drosodd. Ceir digon o arian at "y fasnach." Dydd Gwener, cynhaliai Crwner Lerpwl diengholiad ar gorph un Margaret Williams, 60 oed, yn byw yn Asher-stroet. Yroedd yn wraig o eiddo, a bu yn yfed yn drwm y saith mis di- weddaf. Llyncai win, whisri, cwrw deg ceiniog, brandi a soda, ond ychydig a fwytai, biscuits yn benaf. Y peth lleiaf o ddiod a gymerai mewn diwrnod oedd potel o w'n, peint o gwrw,a nogin o whisci. Dychwelwyd dedfryd o yfed gormod." Eithaf gwir ac y mue hon yn ddedfryd briodol ar ein gwlad a'u cenedl-" yfed gormod." FOTTY NEWYDD AR YR WYDDFA. Nid djn i adael i'r gwellt dyfa o dan ei draed ydyw Syr Edward Watkin. Fel y gwyddis,y mae wedi prynu rhan o ben yr Wyddfa, ac y mae yn awr yu myned i adeiladu ty arno cyffelyb i'r tai sydd yn cael eu cyfodi ar uchelderau Switzerland. Y mae eisoes wedi nodi allan y tir, ac yn awr y mae yn ystyried cynlluniau yr adeiladydd. Dis- gwylir y bydd y ty yn barod erbyn yr haf dyfodol ? Ond pa fodd yr eir ato ? Dyna y cwestiwn. Hoff waith Syr Edward vdyw gwnauthur a llfwodraethu rheilffyrdd. Yn hyn y mae yn dywysog. Y mae yn awr ers tro wedi troi ei olwg ar Gymru, ac wedi bod yn un o'r rhai mwyaf blaenllaw i gael y rheilffordd Dewydd dros y Ddyfrdwy, yr hon sydd yn cysylltu glofeydd Gogledd Cymru a Manceinion, ac a wna hyny yn fuan trwy y tynel dan y Mersey. A fyddai yn ormod o antur- iaeth i ni brophwydo, os caiff Syr Edward I fyw, nid yn unig y myn ffordd haiarn dan gulfor Dover, ond hefyd i ben yrWyddfa! MAWREDD YR YM- HERODRAETH BRYDEINIG. Mewn darlith a dradd- odwyd yn ddiweddar gan Mr Scott Heltiel, llyfrgellydd y Gym- deithas Ddaearyddol Genedlaethol, rhodd- wyd golwg hynod ar eangder yr Ymher- odraeth Brydeinig a'i masnach. Gan gyfrif pob man sydd yn uniongyrchol neu yn anuniougyrchol o dan ei dylanwad, llywodraetha ar oddeutu deng miliwn o filldiroedd ysgwar, neu yn bur agos i'r bummed ran o'r holl ddaear. Y mae hyn agos i dair gwaith maintioli Ewrop, a dim ond milwn o erwau yn llai nag Affrica. Mesura bron ddeng waith holl ymher- odraethau Germani, tra nad yw Ffrainc a'i threfedigaethau yn cyrhaedd ond i un ran o bump o honi. Y mae yn llywodr- aethu ar o leiaf up ran o bump o drigol- ion y byd, O'r deng miliwn o filldiroedd ysgw&r y cyfeiriwyd atynt ni chynwys y Deyrnas Gyfunol oud 121,000, ac nidoeff ond yr wythfed ran o ddeiliaid y Fren- hines yn byw yn yr ynysoedd hyn. Cyf- rifir fod gwerth masnachol y Deyrnas yn XI,200,000,000 yn flynyddol. 0 hyn syrth 68 bob cant ran y fam wlad, a 32 y cantor gweddill or holl ymherodr- aeth, yr hyn sydd yn cynwys India, Canada, ac Awstralia. he bron haner maBnach y byd yn nwylaw deiliaid Pryd- ain Fawr, a'r bedwaredd ran o fasnach y deyrnas hon rbyngddi a'i threfedigaethau.