Y Genedl Gymreig

MEDDYGINIAETH FYDENWOG AT Y GWA-RD, CROEN, NERVES AFU, CYLL\, ARENAU HUGHES'S BLOOD PILLE. HUGH ESS BLOOD PILLS HUGHES'S BLOOD PILLS, MEDDYGINIAETH DD AIL AT Waed Dr«r^, Scurvy, Carnvrydoti, lefydaa j Croon, '.Clwyfau Maiiwyniau, Diffyg Trani Dyspepsia, Pocn Pan, Bilion^nesp, Mil Ddrwg, Gwynegon, Poea Cetn, Cjrffiwymedd, Pilea y.ta, Nervousness, Iselder Ysbryd, Coeaau Clwyfedig. ACHOS TRUENUS YN ABERDAR. SYB,-Y mae ynddvledpwvdd neillduolarnat i'ch hysbysu o'r effaitli yfe id a gafodd eich "Hughes's Blcod Pills" kiiu<ir. Yr wyf wedi bod yn dioddef dros 9 mlynedd gan darddiant poenus ac fy nwylaw, breichiau, a'œ corff, yu ty analluogi i weithio 6 mis 0 bob 12; tua dwy flynedd yn ol fe wnaeth y clefyd ymaflyd yn fy nghoesau a'm traod, nes peri i mi fethn gw nthio. Mi a fu'm dan drioiatth pob Doctor o fewn cyrhaedd, ond yr oil i ddim pwrpas. Yr oeid fy ngluniau yn orchnddedig gan glwyfau a chroen pydredig, a'r arogl yn anyoddtfol i neb ddyfod i'r t; pawb yn creda nad oedd dim gwellhad i mi byth. Ychydig amser yn ol cefais fy anog i gymeryd Hughes's Blood Pi's," a defnyddio Corners Balm." Yr oedd yn syndod yr effaith a gawsant arnaf. Yr wyf yn 53 oed, ni welaia i yn fy oes dim meddyginiaeth tebyg iddynt; mae fy holl glwyfau wedi eu gwellhau, mae fy holl gyfansoddiad yn iach, grymas, a bywiog, ac vr wyf yn teimlo wedi fy adnewyddu yn fy nghorff am meddwl, ac yn bendithio y dydd mi gael gwybod am danynt.—Ydwyf, nu gM ){wy am anyn j?g?Q?? 13, Oxford-street, Aberdar. SYR,—Yr ydwyf yo tystiolaetha bob gair 01 uchod. Yr wyf wedi bod yn llygad- lyst o'r ease hwn am bum' mlynedd.— T n Congregational Minister, Aberdar, Yn enwog at Glefydan y EHYW FENYW- AIDD 0 bob oedran. Auhebgorol Angenrheidiol i Borwyr, Bool- grants, a Theithwyr. Fe ddyleat gael eu cymeryd yn y Qwanwya Haf, Hydref, a Gauaf. "j/fnf*. Y mae twyll gwarad ????L??'?H?? wyddus yn cael ei arfer mewn ap^&jSS fe ?cy.yUtiad a'r Pills enwo? f?tSBjO?hyn. Gofal r wrth brynn na thwyllir chwi. Mynwchweled yr cow, HUGHES'S BLOOD PILLS yn Hawn, ae hefyd '??? LLUN CALON ar label goch xK' ar bob blwch. Heb hyn twyll ydynt. HUGHES'S BLOOD PILLS, HUGHES'S BLOOD PILLS HUGHE&'S BLOOD PILLS Ar werth gan bob Chemist drwy yj Deyins- am Is lie, 2s ge, a 48 60. Drwy y Post, Is 3c, 2s lie, a 4s 9c, gan y perchonog JACOB HUGHES, Manufacturing Chemist, Penarth, Cardill. 4QBNT YN AMERICA. -R. D. WILLIAMS Plymouth Penn. pHOSPHODYNK DR. L AWa am Bum Mlynedd ar Hugain sydd wedi cynhale enw da drwy'r holl fyfi. fel yr unig Feddyginiaeth 1 yogai.Ymddiriediawn, a Phospnoraidd a ddar- gantyddwyd erioed er gwellhad parhaol anmhar- Tad yr Ymenydd Parlys, Diffyg OWig, Breudd- wyaion fo nas, ls.rfyddiad anamseral y Galln- ed Brwydol. ph" math 0 afiechyd ar organau Corph, y rhai sydd yn dibynu ar effeithiol- wydd yr Organau vd4 yn rhoddi Bywyd. mae yn Gwella Diffyg Treuliad a Chlefyd yr Ysgyfaint a'i Galon. GweUa Acechydon yr Iau a'r Afa. Gwella pob annhrefn ar y Gwaed. Gwella Ddiffyg Treuliad a Diffyg Archwaet Gwellt Darfodedigaeth a Gwendid C> ffredinol A. gofah am roddi yr oil o'r Organiu Bywyd- ol mewa trefn. Y mae effeithiau y Feddyginiaeth Phospnor- aidd werthfawr a saiouol yma ar Wendid Gieuol ac anhwylderau cyffelyb yn gyflym a pharhMl, ac y mae'r holl Deimladau Annymunol ac Ar. wyddion Poenus yn diflanu mor gyflym nes achosi syndod. PHUSPHODYNE :DR. LALOR a grea Wlybwr Gieuol newydd a Mater Ymenyda drwy ?yaeuwi y gwaed a'r EUen Fywydc1 Dry. drwy yhl)ephorus "craidd a chauolbwynt y Ymenydd ei hun, atbra yn ddymunol ? M- waeth a'r yetumog, ni phaela bytb a Pbaro a Thewychu y Gwaed, ao adnewyddu yn Uwyt yr Ymenydd, Giau, a'r Gewynau. Y mae ei effeith' a-o vn rhyfeddol i.w canfod o'r dydd cyntaf ar e1 ei ddefnyddio, drwy gynydd auarferol yn nerth f Gewynau a'r Meddwl gyda theimlad 0 Wrolaeo, Nerth, a Chyeur, i'r hyn JU y claf am gyhyd 0 omser mor anghynettn, (jwellheir yr organaa « arev,ioybwyd. Y mae yr Archwaeth yn cyn- j a yn rhyfeddol. Y mae y Coluddion yn dyfoo yu fwy rheelai Id. Ovagir yn dawel ac adfywtw. Daw y Gwyneb yn llawn,y Gwefusau yc goebiw4 y Liyglid yn ddisglaer,y Cneu yn glir ac U\ch,y Gwallt yu gryfaoh, yr hyn sydd yn dangos mM bwysig yw ei weithrediafl ar Orgaoau ilWYd. MILOEDD 0 dystiolaethau anwadadwy 0 bob parth o'r byd, ac oddiwrth yr AwdnrJoMU Meddygol, y rhai sydd yn protl yn derfyuol y uy farniad Cyfiedinol nad oes yn y byd gwydaoao 0 ymcbwiliad Ddarjiariaeth Phosphoraiau wedi derbyn cymaint 0 glod iL cjlydnabyddw* Gwerthir me- rn Potf laa am 4a 6c gan bob tier yllydd drwy'r byd neu a ansonir i unihy* Brydaia Fawr ar ddiibyniad P.O.O. oddi*" DR. LALOR'S PHOSPHODfNB LABORATORY, HAMPSTEAO. LONDON N.

AT Y BFIRDD.-Fol hysbysiad yn unig y oyboeddir anerchiadau priodasol, coffad- wriMtltol, &c. Ni clivroerir teilyngdod darnau llenyddol felly i ystyriaetb. Am v teleran, ymofyner &'r cyb feddwyr.

GALAR GAN I Ar ol Mrs Jones, Plasuchaf, T,Iaiifaefhlu, Mon, yr hon oedd yn aelod gwerthfawr a pharchus iawn o Eglwys Soar, LlanfiwAlu. Angyles a welwvd *n araf yrii-odiot Rhwngllwyni ymyrtwydd ar lwybrauy glyn; Yn hardd yn ei chamrnu, yn wcddiidd ei hosgo, yn wlithogRanfalmhidd nivelon nef fryn Ei gwisg yn wen dd'.sglaar, ci 1. liryd yn nefol- aid A'! Hy?d ?yf iriai i" w!? b???ys?dd? CMtreCe'iHanwy'yd. a'i we'? gwrelaidJT A'iruddiaurho>ynmdi, yn wndo?? g?yn. Ar ol teithio oucycl ar ffordd yr anialwch, A thei-lo gorpUwyad^ dan g>st,od ami Iwyn Dvferoiymithdar, adfywiol ddyddanwch l'r Uu pereriniou, digil «, digwyn Ymdynai'r angyles i lawr tua'r afon, I fyrddiu yr ysgraft -.y n dwyn y fforddolion, Ar daith tua'r bryoiau, a gwastad J climon, I wlad y grawIHypiau a'r diliau mel mwyn. Yr haul oedd yn ddisglaer a'r wyr yn dawel, Hob gwmwl yn argool o dytdhost! ar don; Ond nifwl ymdaeriodd o ddii*ch y gvrwd 0 gylch yr angyJe, u chuddiwftl gwedd hon: Ao yuddo disgynai i Iwr tua'r afon, A obiliai o olw", ci Uartw/ gyfeillion; Heb wybod braidd iilynt, na chyfiro dan loesion Saeth leinangaa orenlon yn Iratliu ei bron. Ar roaydd erch Moab, a gl in yr Iord luncii, CartraJa tywyllwch r.ivl fd y bdd; Ac ynddo y collwyd, o wy.Jd y ddaearen, Eiu chwaer oedd n>r!- ilf.efi u,r wawt yu ei gwêdd: Ar ol myned drwyddo, i wlad y goleuni, Y gwehr hi'n si iol, ar ran lir y lili; A thannau ei thelyn v- riya i glodfori Yr Oeu a fu "a,:(Iu i haeddu oiu hodd. Y wlad a alara y g,1 an lani, Cyfeiilea y tlawd a\ nus oadd hon; Y cwynion na ?U Jiciniai'i daioni, A gweioiai eamwytt dsr i frinder v fron Colledwyd Bedydiwyr arduloedd y Go,ledi, A'r wlad amddifadwyd o law ei hadfrydedd; o hebrwog un anwyl n'n coiinii'rceufedd,— Gjfranai bob aui-cr, ei 1 awer, yu lion. Ei gwisa; oedd yn wen, a chadwas>i t i choron Yn ddisglacr o bo !a-, gan loowed a'r per; Gogoniant ei Cheidv.-ad oedd nod ci hymdrodl- ion, Wrth drefau ei c^r.mrau yn neddfau y Ner Yn f*wr aoyn anwyl yr oedd yn meddyliau Y saint a adwaeDcnt ei a^glae. riuwoddau, Hewn adfyd, fel ilaiv,.tdtyd, sdwa^nai ddefn- yddiau A c h o. ?. I AchoBinn ganu y nos Elf mawl pr Decbreuodd yn foro e; fry .fa grefyddol, A daliodd i red* Iiu'd dyuihov yv oaa Y simp gyda'r Goron, ohW ld u n wauatkl Yn ymestyniad, trwy I lftzr a IQ$ Yn fore am dani y twisgodd Giist Iesu, A ffyddlon i'w phrotfoj y bu yn ei lurddu Nes machlud o'i hauhvef, a1 dydd i derfynu, Bu'a ddwr, yu inhob tywydd ar Gref. dd y Groes. Yn fechan ae ieuanc o gylch yr Hen Gefnfaea, A'i Beibl yn ei Haw, yr addysgai er's tat m, I loffVn ofalus d'wyM -v.tu, ar ydfrfs Y Boaz ysbrydol,'yn bennod a s ld Yn ieuanc y teimlai ireidi-dov a Hermon, Yn diagyn i'w heuaid yn fendiiu yn Scion; Adfywiad i'w hysbryd y teimlai'r awelon, Tros eiddi'r perlysian, y ca nphir, a r balm. Yn rhin y grawn-sypian, yn dyrch ar drosolion Arweinwyr y llwytnau, y cufodd hi faeth; Cynyddodd mewn pr.'tind, a reith yn ei c,aton Ar diroedd llifeiriol o fol ai o laeth At dir yd a gwia, y ttrawod(I ar tfynon, Fwrlymai'n ddibysbydd, ofersu cysaron A'i houvad a yfli o'i ffrydiau fendithion, Zli thelmlfti yu. amser y t'wy.vder ddim gWaCtl?: Yn dirf ac yn iraidd, yn <111\ hyd y (liweld, Y cafwyd ei gobaith, ei ffyud, a'i mwynhad Ac yno disgynodd i gaf 11 y m ui, dcl, A.-i. dwyfron dan bwysi o fyrr y nef wlad Ac aT Graig yr Oesoadd. sf)ùlai'i gobeithion, o haeddiant y Groea y dylifai'i ebyeuron A llewyrcb ei llusern oleuai yr afon; A!r porthladd ddymu,,odd, gyrhaeddodd yn rhad. Yn laoh ar y bryndir yn ngwlad anfarwoldeb, Bin chwaer aydd ynscmio aut delyn y Nef Lie nad yw yn teinalo oddiwrth un anhwyIdeb, Na Uudded yr anlaI. nac awel groes gref Ond perffaitb lawenydd a geiff yn dragywydd, Yn nghanol mwynderau y Uoroa a'r Palm- wydd; Yn uno molianau y dorf a'i- gan newydd, Na ddeifydd bytn bythoedd ei saia, Iddo Ef. Si ffiberch wMtMawnmch nÙ atir coeth o Ophir, Sy'n mhoethder y peiriau, dan donnau o dan I Ar ol cael ei phuro, o'r ffwrn hi waredir, Daw allan fel arian yn ddisglaer a glan Mae'r Purwr a'i lyg id ar fflim y ffwrn arw, Yn gwyUo yr aur yn yca 'oni vn loew; tyffcr illan yr arian, lhn wtil Ef ei adelw,- Vawln chwaer o'r triniaethau, yn beraidd ei chan. Y fr&ich &'i cynhillodd, mewn meddwl, bydyma, Heb auidodandonnaa yr anial, o ras; A'i dalio des cyrhedd y DIM or bwy?ta 1D tMhus awebn y bryniau '?fM': A'r gerddi toreithiog o deg boragranadau, Wr aeron; mawr gwridog, a phob molus ffrwythau; Iachusol i'r nator, a pheraidd i'r genau. Lie gwiedur holl duulu, n.own hwyl ac mewn bias 1 CEFNI.

CADEIRIAD WNION I -Vn EisteddfodFftint, CRynbaliwydyn Moatyn, y Groglitb, 1890. Mae eistedd yo Ngbadair Mostyn.-Wnion Anwyl, wedi dilyn Pylal waith-cei di fel hyn Barod allwedd bri dillyn. U Awonachinl," na achwynor,-am waith- Dyma yw gwir bleser- Dyfal wuith,—onid fel hyn Yn Moaiyn gwnaed grymurder ? Dolgellau. W. EVANS (Artro). •Ffugeaw Wnioi yn y gyatadleuaeth.

Y WAWR. I I Dwyre mewn cerbyd arian—mae r wawr,- Mor weeli y try allan; Gosoda mHwn gwe Bidan Allor dydd, rhy wyll ar dan. Mewn rhwyøg mae'n arW eegyn-yr aaur I osod ei dillyn Oriel goeth, cwrel a gwyn, Yn mhalas yr haul melyn.

Y GLASWELLTYN. I T borau yn ardeb mebyn,—diwair, I Blodeua'r glaswelltyn Newidia'r prydnawn wed yn nui,Wn ei ddail yn hen ddyn.

Y GALON. I Baft fagwregbvwyd—yw'r galon,- I Dirgelwoh nerth iechyd; Ar edefya owr deufyd y ceir hon,-GuTa o hyd. Daw yni ein hymegnïn,-daw gwrid I greu ein prydfe.thhn !Jaw teimlad, syniad, a son, 4) dy soleg di, galon.

GWYNT Y CYFDDYDD. Ar enhwr gy)ch dwyreinfyd.—dta'n aea,— I 0 flaen haul y oyfyd Dyrv lef rymus heiyd.- t1'; ..ft fiL-ar ww—Deffro. fvd. LLENOR O'R LLWYNI. I

ENGLYNION COFFA I Am y diweddar Barch David Jones, Khuaaian (gynt o Dalysarn), DafyJd! Dafydd, edefyn-ei iy ryA Ddoi'n fuan i'r terfyn Ow rwyglem-rhoi ar y glyn Ar ei wedd, wr o wreiddyn. Gwr gaiff le'n serch gwraig a phlaut,-un goflr Yn gyfaill diHuant, Gwastad genad gogoniant, A Haw a sel didwyll aut, Er yn ei fcdd, ma'3'i elriau'n fyw,-a'i lais Drwy'r eglwysi'n hyglyw Mae coffa'i rinwedd heddyw 'N loew a hardd-peraiogi yw. Er wylo'n fud ar lan ei fed I, dydd brawd 'E ddaw o bridd llygicdd Daw i'w ran Nef-gyfanedd A daw awr newid ei wedd. Swyddfa'r Genedl. T. J. (POWYSOX).

I C, PEIDIWOII CYHOEDDI FY ENW." Dyma ofyoiad i'r darlleoydd i'w ateb: Paham y mae rbai pobl yn cael boddhad ac yn ymfalchio mewn gweled eu henwau yn argrapbedil, tra y mae ereill yn cilio oddi wrbo fel pa byddii yn warth arnynt? Hyoy yw, y cyhoeddusrwydd; nid ydym yn cyfeirio at gyhoeddusrwydd oherwydd un- rliyw weitbred ddrwg. Dengys proliad yn mbellieh tra y mae un yo barod i'w enw gael ei gyhoeddi hyd yn nod pan y gwnel ddaioDi, y mae deg yn petruso as yn y diwedd yn gwrthod. Y mae egloreb daraw- iadol o hyn ger oin bron. Y mae perchen, ojioa y nwydd mwyaf poblogaidd a defn- yddiol y g*yr y cyhoedd Prydeinig am daoo yn derbyn yn ddyddiol lythyral o bob parth o'r wlad yn ei gymell yn y geiriau eryfaf, end fel arfer yn diweddu gyda'r geiriau "Peidiwch cyhoeddi fy enw." Daw llythyrau ereill oddi wrth werthwyr ac ereill, y rhai eydd yn rhoddi eu gair dros gymeriad a eafle eu cwameriaid, ond a by- bysant y perchenoeion nad yw yr enwuu i'w cyhoeddi. Weie engraifft :— Mr Geoige Hick'ey, fferyllydd, 101, Church, street, Brighton, a ysgrifena "Llenwid cyfrol o'r tystiolaethau a gymerd yn ddyddio! gan fy nghwsmeriaid am y Iles a ?aws?nt drwy gymeryd Mother Seigel's Car«t:ve Syrup. Dywed un ddarfod iddo, tr yo aros yn Brcoktyn (Unol Dalaethau America), gal anwyd, a pbasychodd yn ?ied. Drwy gymeryd Mother Seigel's Curative Srup am uo wythcos, galluogwyd ef i (om i Loegr. Dywed Me J. H. gv?- Meiical Hn, J^liirJwt Cross, Lymm, swydd G >.er" IS03 Wener diweddaf, Hefarodd hen foneddiges, yr bona fu yn wael am flycydduu, mewn geiriau uchel am y Ilea a dderbyniodd drwy M.,ther Seigel's Curative Syrup; ond dytnonat ar i'w henw beidio caol ei hys bysu." Mr E. Howard, 184, Old Kent Road, Llundain, a ysgrifena Y mae fy nghws meriaid yn llefaru yn y modd nwehaf am Mother Seigel's Curative Syrup, ond nid ydynt yn dymuno ymddangoa yn y wag. Dywed cymydog, sydd yn eadw Hetty, iddo gael ei iachau oddi wrth ddiffyg treuliad." Dywed Mr A. W. Laing, 101,Commercial- street, Lerwick, Shetland ;—" Hyibyair fi gan fy nghwameriaid mai Mother Seigel's Curative Syrup yw yr unig feddyginiaeth a wna leB iddynt, end yrnddftogosunt fel ya ofni i'w henwau gael eu hargraphu. Y mae fy ogwerthiant gymaint arall ag ydoedd y flwyddyn ddiweddaf." Ysgrifena Mr James Wood, Viewing Ren- dall, Orkney Sieryd fy nghwsmeriaid yn dda am y lies a wna Mother Seigtl's Curative Syrup, ond gofyaant i wi beidio cyhoeddi eu henwau." Hysbysir ni gan Mr Matthew Crewdson, 26, liings-strest, Ulverstou, fod y gwerth- iaot ar Syrup Iachaol y Fam Seigel to rhyfeddol. ^.Nid yw y gofyn am dano byth yn lleihau, ac y mae pawb yn ei ganmol. Dywedai amaethwr, yr hwn a ddymunai arnaf beidio gwneyd ei enw yn hysbys, iddo gael ei wella oddi wrth afiechyd yr ystumog, ar ol i'r boll feddygon fethu." Enfyn Mr H. Wilson, Drug Hall, Caer- gybi Yr wyf yn cymhell Syrup Iachaol y Fam Seigel 0 flaen pob meddyginiaeth arall yn y masnachdy. Meddylia y owsa.er- iaid gymaint ohons a minau, ond y maent yn wrthwynebol i'w henwau ymddangoa yn y newyddiadar. Yr wyf yn barod i gadarn. ban byn dtwy fy euw fy hun yn unman yn y byd." Ysgrifena Mr R. Needbam, Leeds:- Dywed uo o'm owsmeriaid ddarfod i'w gwr dderbyn mwy 0 lea drwy un dogn 0 Syrup lachaol y ilam Seigel ua tbrwy yr holl feddyginiaeth a roddwyd iddo gan ddau feddyg fu ya gweini atno. Elrfynia arnaf i beidio rhoddi ei enw." Dywed Mr T. J. Neade, Terenure road, Ratngar" Own am acholiou 0 bobl yn cael en hiachan gan Syrup Ia^'naol y Fam Seigel, ond gwrthwynebant V'r ffeithiau g#el en cyhceddi. Y mae up. eithriad: Bu Mrs 2, Rathgar.(qUare, yn dioddef yn hir oddi 2w, rth atschyd yr ystumog, yr hyn hit nasgallwni na thri 0 feddygon ei wella. Gwellb,VyA fi yn Ilwyr gan un botelaid 0 Sy: ap." m Mr J. Cocks, gornobwyllwr, weetgate- street, a ysgrifena —"Oddeutu tair blynedd yn ol, yr oedd cwsmer i ni, ffermwr, enw yr hwn nis gallwn ei gyhoeddi, yn bur wael, a pheenid ef gan ddiffyg treuliad ao anechya yr iau. Ar brydieu, cyfyngid ef iw wely. Ba y meddyg lleol yn gweini arno, gyda chanlyniad da. na daekh i'r dref, a gwem- yddwyd arno gan y prif feddyg, i'r hwn y talodd ddeg pant, ond nid oedd yn well. Talodd naw punt i feddyg aral!, ond i ddim pwrpas. Dywedodd un o'i gydnabod, Paiam na roddweh chwi brawf ar Syrup Iachaol y Fam Seigel 71, Chwarddodd yr amaethwr ar hyn. Ond parhaodd y cyfaiu i gymhell, ao o'r diwedd rhoddes y ffarmwr brawf arno. Darfu i ychydig ddognau effeithio yn dda arno, ac yn mhen ychydig ddyddiaa yr oedd yn well. Yr w)f yn gwybod am byn yn bersonol, a'r holl fedd- ygon y cyfeiriwn atynt. Y mae yr am- aethwr yn galw yn fynych yn fy masnachdy ac yn cymhell Syrup Iachaol y Fam Seigel ar bawb. Own am achosion ereill tebyg, ond dywed pobl nad ydynt yn hoffi i'w henwau gael eu cyhoeddi." Oddi wrth y ;ffeithiau hyn gallwn farnu mor enfawr yw'r fyddin 0 bobl sydd yn ddyledus am fywyd ac iechyd 1 r feddygm- iaeth hon, heblaw yr yahydig a ganiatant i'w henwau fod yn argraffedig.

[dyMrier y Farddooiaetb. i Rifionydd, I Swyddfa'r Genedl, Caernarfon].

HUGH THOMAS. YSW., U.H., I Ua o lywyddion Eisteddfod Gadeirlol Dona, a trynhaliwyd yn Nghastell Beaumaris, Llun y Pug, 1890. Cynghorwr-tanllyd wron,-a thania'i Ffraethineb ein calon; Adwaenir ynad union Yn mlaenor mawr Cynghor Mon. MiCHBiKTH MON. I

DAMWAIN ANGEUOL GER DINBTOfl. 1 -b _1.J.1-1- Khwng peawar a pnuuip r ? IWU U'JU- nawn ddydd Marcher diweddaf, cyfarfydd- odd Isaac Jones, certwr yn ngwasanaeth Mr John Foulkes, Pentrefelia, Llandyrnor, a damwain angeuol ar y brif ffordd ychydig bellder o'r dref hon. Y mddengye fod y trancedig, yn nghwmai dwy ddynes, yn myned adref mewn cart llwytbog. Pan yn agos i Captain Bridge, nea ar y rhan hono o'r ffordd sydd rhwng gwaelod y dref a'r Eglwye Wen, brawychwyd y ceffyl gan ryw- beth; ac er mwyn ceisio ei atal, neidiodd Isaac Jones i lawr. Wisgynodd ar ei gefn 0 dan y drol, a^aeth yr olwyn drosto. Neid- iodd y merched i lawr hefyd; ond ychydig 0 niwed a dderbyniasant hwy. Cludwyd Isaac Jones i'r yspytty, lie y gweinyddwyd arno gan y meddygon. Gwnaed pobpeth a ellid i led-fa ei boenau; ond er pob gofal, ba y truan farw oddeutu chwarter i chwech boreu ddydd Iau. Y* oedd efe yn wr tringain mlwydd oed, a pdawodd dewn i alua at si Ol

EISTEDDFOD ABERMAW, 1890. I PRYDDEST-" ABERTH." I Y FEIKNIADAETH. I Gallwn longyfarch y pwyi'gor "euuo- ??do'-Aberth" fel testyn y gadair am eleni. Y Mae hyn, yu ychwancgolatewm ywobra'ranrhydedd.wedtaterbaucya?- euaeth Mgorot. Y mae yma amryw brydd- ?tau 0 deilyngdod uchal .awn. Ni bnaaem vn petrnso dyfaruu y wobr ??da' ftinrvw o'r goteuon pe na buasai eu rhagorach yo y gystadleuaeth. Fel y mae, rhaid an rhydedd y gadair a'r wobr gael eu cyflwyno i ryw un, a'n tasg fydd caisio penderfynu ar yr un hwnw. Drwg genym foel pifer o'r cyatadleuwyr wedi deall y testyn II Aberth fel yn olygu aberthau cysgodol gorachwyl- Leth M? cael eu Bylweddohad yn Aberth Crist ar y groes. Y mae hyn yn eyfyngiad diangenthaid ar y testyn, ac yn gltsod y cystadleuwyr 0 dan anfantais o n cvmharu ereill ydynt wedi cymeryd colwg eangacb a cbywirach ar y toityn. (twir mai yo Aberth Crist y sylweddolir y syniad 0 abarth yn ei orphenedd, ond dywed Crist ei hun fod egwyddor ei augau lawnol vn cad ei bortreaduganfarwolaethy gronyn gwenith yn y ddaear. Gyda hyn 0 sylwadau rbagarweiniol, ceisiwn wneyd ychydig nod- iadan ar bob un o'r cyfansoddiadau. Dcifydd.-MiLe pob da ellir ei ysgrifenn am dano ef a'i gyfansoddiad wedi ei wneyd wrth ysgrifenu ei enw. Y condemniad effeitbiolaf arno fyddai nodi yr engbraipht ganlynol 0 blith llinellau agoriadol y brydd- est "Y diwrnod hwnw bu Moses ar y mynydd Yn dcrbyn y deg goichymyn gau yrA?iwydd Y cafod,t orcbpnyn i godi allorbridd I I abedhll poetnoffrymau ac abe.th hedd A henwodd Duw wrtho af ddau o'r aberthau Y rhai hyny oeddynt ddefaid ae eidionau Mi 'roedd eisiau y rhai hyn yn berfCeithgwbl.^ Pollock.-Pryddest anaddfed ac aneglur o ran arddull. Anurddir hi yn fawr gan ddiffyg coethder ac eglurder yn y syniadau a gyn- wysa. Pan y gofynwyd i Hamlet pi beth oedd yn ddarllen, ei ateb oedd, Geiriau, geiriau, geiriau adgofir ni o'i atebiad yn t'ynych wrth ddarllen y bryddest fcon. Y T'Io II 1- -1 _n.I, ..a.i.;n, n mae roiiocs ya ormuu u umiunw • "UI. « I lawer; hud-ddenir ef gan yr olwg ar dermau wawreddog ae arddaosoddol. Er eoghraipht, dywed am Abarth Ei allu a'i ddylanwad mewn bytholdeb A lanwant eangderau aofeidroldeb." Eto- Ei faweedd fel ei urddas a'i wroHeb ?,own dynol ()rchet ddyrcha ddofnyddioÎdeb A leinw holl esngder aufaiwoldeb, Fel byn y cana am aberth Abel — Ha! aberth cynta'r ebyrt',j, me adgof am efe Yn dyr- hu arfa.th Daw at fyd Oedd wed: bod yn gcuth cyhyd ban firn cyfLwllder no' Anmhiiodol, gan nad oedd dynoliaeth ond newydd syrthio. Pan yn cyfeirio at Aberth Crist yo rhoi terfyn ar abertbu anifeiliaid, cawn a ganlyn gauddo Darfyddodd gwaith 't offeiriaid, gorpheawyd tywallt gwaed, Ca'r anifeiliaid lonydd i borl wrth eu traed Ar fryniau gwyrddion Uanaan, lie gwelir hwy me, n hoen- Mae rhiniau anfddro'deb yn ngwaei 'yr add- furyn Oen." Wrth draed pwy ? Pa un ai eiddo yr offeir- iaid yote traed y defaid en hunain, nid yw yn eglur ddweyd. Yn yehwanegol at dy- wyllni syniadol, cawn rai odliadau gwallus ganddo, megis yr ymgais i wneyd i enaid a tarddiad odli, a machiau a diangfa. Ond er y diffygion pWYBig a nodwyd, y mae yr awdwr yo arddangos math 0 allu sydd ya ymgodi weithiau i diriogaeth barddoniaeth: er enghraipht- ? Ddeddf sy'n ngolwg cymod Dan s61 y purol waed, A Barn yn Haw Trugaredd Yn llonydd wrth ei draed; Mi ent ballach dan awdurdod Etifedd dae'r a nen, Tra'i waed dan wawl yr Orsedd Yn harddu'r nefoedd wen." Meirion Wyn.—Gwyn hefyd yw ei waith y tro hwn. Y mae ganddo gynllun hapuø- Aberth a Bywyd, Aberth a Phechod, Aberth Crist, Aberth y Cristion, Aberth y Nef. Y mae yr awdwr yn feddyliwr duwitiyddol cryf. Hwyrach y bUisai yapryd gorfeirn- iadol yn temtio dyn i ddweyd fod yr arddull yn fwy nodweddiadol o'r duwinydd a', pregethwr Dag o'r bardd. Fodd bynag, y mae hon yn bryddest goeth a galluog. Cymerer a ganlyn yn enghreiphtiau Nid pleutyn anwyd yw, oherwydd bod tra, seddwr: Yn mhell cyn geni Amr, Bywyd oedd abarthwr. Wrth gyfe'0 at Iesu dywed :— "• (Jn aberth oedd ei fywyd ar ei hyd, Ac er mai anweledig ydoedd mwg Tri deng-mlwydd cyuta'i oes, aroglai'r net Berarogl eamwyth oddi wxthynt hwy." Mae llawer i'w ganmol, ond ychydig i'w feio yn y bryddest dryloew hon. Ap Japheth.-Pryddeiit ddidrilmgwydd a diwallau iawn. Rbyw afon wastad lefn ydyw, heb raiadrau gwylltion ewynog, ac heb fasleoedd ychwaith. O. nad yw yn ymgodi i uchelderoedd Barddoniaeth ar adenydd dychymyg creadigol, nid yw yn disgyn chwaitn i aayinaeroeuu cjuhuukuu. Anhawdd beio ar ddim a ddy wed ar Aberth. Y mae wedi tynu allan gynllun deheuig ddigon, a gweithia ef allan yn bur dda ar y cyfan. Er na ddywed ddim newydd, y mae yr oil a ddy wed yn lied dda. Hodeirab.- Y n benaf, pryddest ar Aberth Crist yw cyfansoddiad Hodairah, a chyn- wysa rai darnau gwir dlyaion a thra bar- ddonol. Er engraipht "Beth sy'n uwch mewn arucheledd na dyled- awydd sydd a'i phen Yn dyrchafa drwy gymylau amier i'r tu fewn i'r lien. LHthrig lawn a chaled ydyw dringo i llwybrau garwaf gaed, Llawer un sydd wed i methu gan y pwysau wrth eu traed." Pan yn cyfeirio at ddyoddefaint Iesu 0 flaen Pilat, cawn ganddo y llinellau rhagorol a ganlyn Ei lygaid ptudd *ydd fel cysgo lau'r hwyr Pan fyddo'r haul yn machlud tros y mor Yn tonni'r cariad dyfnaf tua glan Ei emrynt addfwyn Y mae ei ddarluniad o'r engyl coll ya heidio tua Oalfaria adeg y croeshoeliad yn feiddgar ofnadwy Trigianwyr y bydoedd uwchnen gan ryfeddu Ganfyddant eu henliau yn sydyn dvwylln Gan filoedd 0 ffarflau- a swn eu cyflymder Fel gwynt yn ymruthro drwy goedwig 'n y pellder. A'u pellffoedd yn disgyn fel adlais y daran Yn mhlith y mynyddoedd yn crwydro ei hunan, Fel hyn yn gellweirus galonog eu hediad Cynbyrfaut y gwagle hyd fangre'r croeshoeliad Ac yno uwchben hwy wanasant gymylau I ddistaw ymguddio a tbrefnu cynllunian." Drwg genym orfod ychwanegu fod yma ar- wyddion 0 ddiofalwch beius, ac 0 anorphen- edd amlwg, yn y cyfansoddiad rhagorol hwn. Gresyn hyn hefyd. I'm bryd i, y mae an- eglurder yn nodweddu y llinellau a ganlyn. Pan yn son am gysgod delw Duw yn aros 0 hyd mewn dynoliaeth, er yn syrthiedig, dywed,— Dyna ffuifiodd yn Drugaredd drodd yn alia yn ynef- Gwywo braich oyfiawnder dig a diflEbddmelltei I lygaid ai." Y mae y syniad yn ymddangoa i mi yn dywyll, a'r gystrawen yn filoff 011 nad YD I anghywir. Eto:— "Pwy all beidio pan y cenfydd Duw ar allor Calfari." Yo y ffurf bresenol y mae Duw yn enwedig- ydd i'r ferf ceofydd. Y mae yr ystyr yo i golygu iddo fod yn wrthddrych y canfyddiad. Od felly, Dduw ddylasai fod. Eto "Daow Hanfod oedd vn Ydwyf oyn i'r Tra- gwlddoldeb fod, Cyn i'r chaos ddechreu symad yn ei wely dwfn edoad, Daow Un & fchrem ei lygaid gyfansoddodd see y nen, JVnaethtnt iddynt gaan a dawasio heibio i'w orseddfainc wen," Gresyn fod barddoniaeth dda ya cael ei hagra fel hyn 4 beiau cystrawenol. Eto, am y cythreuliaid 0 gylch y groes, dywed Can's ofoant ea cosp os llwydda yr Abertb Y bydd yn gyfartal Ag uchder ei fawrwerth. Yr wyf yn methn yn deg a gweled ei feddwl drwy niwl aneglurdeb ei dduli o'i amlygu. Dywedwn eto fod y bryddest hon yn ar- ddangos llawer iawn 0 alia barddonal. Medda yr awdwr ar ddychymyg bywiol a chrebwyll beiddgar, ond er hyny, bardd afler a diofal am gocthder a dillynder ydyw. Yspeilia hyn y cyfansoddiad 0 lawer o'i werth. Bardd da, oud crefftwr mydryddol a chystrawenol gwael, ydyw Hodeirah. Ieaan Hen.—Os hen yw Ieuan, y mae ei awen yn dirf ac ieuanc. Pryddest goeth, dyner a thra barddonol yw eiddo Ienan. Disgleiria y syniadau fel tonau afon loew 0 dan belydrau yr huan. Persawra fel blodau y maes yn mis Mehefin. Aberth Crist sydd ganddo yntau yn destun, ond y mae yn canu ya brydferth iawn arno. Rhaid fod yr awdwr nid yn unig yn fardd da, ond yn meddu ar deimladau llawn eariad at y Person Dwyfol y cana mor dlws am dano. Er nad oes dim newydd yn ei syniadau, eto, y mae ei yspryd defosiynol yn gwisgo hen athrawiaethau a syniadan 4 rbyw awyn hyfryd a deniadol. Saif y bryddest yn uchel yn y gystadlpuneth, 0 ran ei theimlad tyaer, addolgar, cyfaddisder ei ffugyrau ymadrodd, a naturioldeb diymdrech y cyfansoddiad drwyddo. Er nad yn ehedeg mor uchel ag an nen ddau yn y gyatadleuaeth, nid yw byth yn disgyn yn isel. Addoliad. Arddengys y bryddest hon allu diamheuol. Y mae yr awdwr yn fedd- yliwr da, ac yn fardd da. Ond rbyw seren wib ydyw, yn diegleirio yn llachar yn y llinellau hyn, yna ymgolia mowa tywyllwch allan o'n golwg yn llwyr. Pa fodd bynag, y mae ganddo rai cyffyrddiadau gwir farddonol yn awr ae yn y man. Er engraipht "Gorchfygu drwy aberihs was y sani, Ei arfdy wrth ei allor ganddo sydd." Y mae y dernyn ar hunanabarth y Criation yn rhagorol iawn. Ond harddwch nefanedig FedcHjunanaberth cu daflodd wrt1 y groes Bv faicH 8nogrwydd du I hwnw heb ei a'lor Tramwyfa gvae f'ai oes, Cyftwyno abarth yntau fyn Yn ngoleunt gvya y Groes." Dyma eto ddtrnyn tlws iawn Distaw agor glan ffynonau Yn yr anial yw ei waith, Dwyn y balm i wella clwyfau A gloew winoedd i galonau, Dyna'i.daitb." Gresyn fod bardd mor allaog wedi bod, ar adegau, mor ddiofal am ddillynder a gor- phenedd. Nid yw yn ymddangos ei fed wedi ceisio nithio dim o'r us i ffwrdd oddi- wrth y gwenith sydd yn ronynau melynion ar lawr ei gyfansoddiad. Er engraipbt Aberth-dyma air Fel cwpan our o beraroglau'r nef." Eto It Ond oddlyno gwawrddydd o oleuni, A Dawdod 0 gyflawnder ami'n gweini, Dros waed gyflymodd i'w Chanolgylch pan glybuwyd Ar wynion fryniau Duw Adseiniau per gorphenwyd," Ai nid oes yma ryw gymysgedd ffugyrol rhyfedd 1 Goleuni yn cyflymu dros waed i'w chanolgylch Y mse yn ngallu y bardd i eoiU cadeiriau yn y dyfodol, os cymer dra- Sarth i gaboli tipyn ar ei waith. Y tro hwn y mae gormod o anafau ynddo i deilyoga yr anrhydedd. (rUI barhau.) Betheeda. I D. ADAMS. I I

YMDRECH BONEDDIQES I GYDA THY-DOKWR. I Boren dydd LluD diweddaf, yn Croydon, cafodd un Charles West ei ddedfrydu i ddail fis o garcbar am fod yn nhy DO Miss Sammera gydag amcanion anghyfreitQiawn. Gwelwyd y dyn mewn ystafell wely gan y foneddiges, pryd 1) cymerodd ymdrenhfa galed le rhyogddynt; ond er holl ymgais y dyn i ymryddhau, llwyr fethodd yn ei amcan. Daliodd y foneddiges ei gafael ynddo hyd nes y daeth y forwyn a dan heddgeidwad i'r lie, pryd y eymerwyd ef ir I carehar. ———

YMLADDFA GYDA LLEW- PARD. Gohebydd, wrth ysgrifena i'r Timet of India, a ddywed ei fod newydd gael adrodd- iad am ymladdfa ddewr gyda llewpard, yr hyn sydd yn deilwng 0 gofnodiad. im- ddengys fod gwraig yn gweithio mewn maes, pryd yr ymosododd llewpard ar ei phlentyn, gan ei ladd. Ymdrechodd y fam yra y bwystfil ymaith drwy datln ceryg ato, ond ymosododd arni hithan, gan ei rhwygo ir fath raddau fel y bu farw cyn cyrhaedd yr ysbytty. Tra yr oedd y bwystfil yn darnío y wraig, yr oedd dyn yn gweithio mewn cae cyfagos, a rhuthrodd yn mlaen i'w hachub: ac er nad oedd ganddo ond cryman byeban yn ei law, ymosododd heb betrnsder ar y creadur rheibns. Er byn, nid oedd ond un canlyniad i'w wroldeb, sef cael ei ladd oi hun yn yr ymdrech; ac felly y baasai oni bai am wroldeb dyn aiall, yr hwn, yn gweled yr ymdrechfa, Be heb fod ganddo yntau ond cryman fel y Hall, a ymoaododd ar y llewpard gvda'r fath ffyrnigiwydd fel y lladdodd ef tra yr oedd yn gorwedd ar draws y dyn. I

I OVMDEITHA8 DDIRWESTOL MON. Mewn cyfarfod 0 bwyllgor cyffredinol y gymdeithas vichod, a gynhaliwyd yn Llan- gefni ddydd Ian, y Parch Owen Hughes yn liywyddu, penderfynwyd fod cymanfa ddirwestol y air i'w cbynhal eleni yn Llan- erchymedd, Awet 13eg. Cynhelir eynhadl- edd y boren a chyfarfod cyhoeddas y pryd- nawn a'r hwyr. Penderfynwyd gofyn i'r rhai canlynol lywyddnYn y gynhadledd y boren, Mr William Thomas, Llangefni, llywydd y gymdeithas; yny prydnawn, Mr William Jones, Llwydiarth Fawr; ac yn yr hwyr, Mr T. P. Lewis, AS. Gwahoddir y rhai canlynol i gymeryd rhanParchn J. Thomu, D.D., Lerpwl; J. Evans (Eglwys- bach): H. Barrow Williams, Llandudno; Abel Parry, Davies (Dyfrig), D. Adams, B.A,, Griffith Ellis, M.A., M. Roberta, Rectory, Llanllyfui; Dan Davies, Bangor; a Hogh Hughes, Birkenhead. Hefyd dii- gwylir caelpapyrau fel y canlyn yn y gyn- hadledd :-Golwg ar ddirwest 0 safle wydd- onol, gan Dr Roland Williams, Caergybi; golwg ar ddirweat o ssfle wleidyddcl, gan y Parch D. Rees, Capel Mawr; a golwg ar ddirweat 0 safle grefyddol, gan y Parch D. LlOld, rheithor Llandrygun.

I UYMRU A CHERDDORIAWTH. SYE,~Gan fod cenedl y Cymry erbyn hyn wedi cyrhaedd bri ao anrhyaedd, yn neill- duol felly yn gerddorol, ai oui ddylem sicrhau y breintiau ag y mae ein brodyr y Saeson yn eu medda. Fel y gwyddom fe fu amser (a hyny yn bar ddiweddar) pan nad allai yr un Oymra ymgymeryd a'r gorchwyl 0 fod yn organydd i Eglwys Gadeiriol Gymreig; ae o ganlyniad apwyntid Saia i'r swydd. Priodol iawn y gellir gofyn y rheswm am hyn. Mae't ateb yn ddigon syml i hwn fal pobpeth arall, sef, fod Cymru wedi ei hesgeuluso. Mae genym dri choleg gwaddol- edig gan y Llywodraetb, ond yn un o honynt yn unig y mae dysgawdwr mewn eerddor- iaeth. Pa beth am y ddwy ran arall ? Gwyddom oil y buasai Cymru, oddi ar y gefnogaeth a gafodd oddi ar law ei llywodr- aethwyr, yn hollol groes i'r hyn ydyw yn bresenol. Ond pa beth a fuasai (gan ei bod yn gymaint nwch yn yr adran luisiol na'n brodyr y Saeson) pe yn meddu yr un breint- iau a hwythan? Y doeth a brophwyda. Gwelais grybwylliad yn eich newyddiadnr yr wythnos ddiweddaf yn dyweyd ein bod ar ol am ddatganiad o'r radd uwchaf. Gwir. Ond pabam nad allwn ei etifeddu vn ogystal a rhyw genedl arall, gan ein bod yn cael ein hyatyried yn lleiswyr digyffelyb; ond dichon fod a wnelo ffag s&ncteiddrwydd, a diffyg I chwaeth y rhai sydd yn blaenori yn y Gair, 4 hyn. Gresyn fod ein cerddoriaeth yn g' rfod dyoddef oherwydd hyn. Gwrandewais, rhyw flwyddyn yo ol, yn Jerusalem. Batbesda (adeg y gymanfa) ar Mr D. Jenkins, Mus. Bac., Cantab., yn dyweyd mai hanner gwerth y dernyn oeddym yo ei gael, sef Rhoes iddynt genllypg." Wei, paham, meddai rhywun ? Oblegid i'r cyfansoddwt ei gvfan- snddi gyda cherddorfa i chwaren eydag ef. Wrth gwrs, dyna y ffordd fwyaf effaithiol i ddangos meddwi aruchel yr awdwr ben- digedig. A ellir priodoli hyn i rywbeth amgenach na diffyg chwaeth, neu wybod- aetb, neu ragfarn, a byoy yn esgor ar ddim amgenach na rhwyatro ein dadblygiant cerddorol ? Gresyn fod ein cynulleidfaoedd yn codi dynion heb gymbwysder at y gorchwyl pwysig hwn. Nid oherwydd nad oes defnydd caridorfa yn tiin hardaloadd y hyn; a phaa godir cerddorfa deilwng, yn ami iawn mae yn marw 0 ddiffyg cefnogaeth. Daffrown !—Ydwyf, mewn awen a chao, Ap. I

GWEISION MAELFAWYR. I SYR,—Gan fod llawer 0 sylw yn cael ei dalu y dyddiau hyn' i fasnach a llafur, a thtwy byny amcanu deddfu yn unel a chyiiawnder, fel y gwelir yn amlwg fod hyn wedi ei gyrhaedd, i taddau, gyda-phob rbyw orchwyl ag y mae undeb a chydweithrediad yn ymwneyd ag ef; gan fod sefyllfa mas- nach yn gyfryw fel ag i lafurwyr amaeth- yddol a Rlowyr gael eu gofynion, megya lleihau oriau gweithio, codi'r,'cyflog, &c., os yw y rhai hyn yn gweled gwerth amser a chyflog, paham na eill gweision ein maelfa- wyr weled eu ffordd i sicrhau y breintian y dylasent hwytbau fod yn eu meddn Mae ganddynt hwytbau eneidiau a rhyrpb, yn ogystal a meddwl eisien ei diwyllio; ond pa fodd y gallant wneyd cyfiawnder, yn dym- horol nac yn ysbrydol, tra 0 dan feistr caled, a'i lygaid yn tremio ar eu hysgogiadau yn feunyddiol, ac yn cedi am saith yn y boreu, a dim gollyngdod hyd banner awr wedi naw ac oddi 100 hyd ddeg, fel ag y bydd pob adloniant a difyrweh wedi myned heibio. A pha gysur i'r gwasanaethwr, druan, ydyw myned yr adeg yma i geisio mwynhau ei hunan gyda llyfr neu rywbeth 0 adeiladaeth i'w feddwl, tra y byddo tua dwy awr ar bym- thego weithiowedil i luddio a'i an^hymhwyso i feddu yr hyn a ddylasai fod yn ei feddiant. Yr wyf yn siwr mai llinell go gut sydd rhwng y dull yma a chaethwasiaeth. Fy ngwlad, pa le mae'th ryddid di ? Dichoo fod ychydig eithriadau 0 rai yn cael mwy nou lai nar amser a nodais. wymanai oiyn i'r dosbarth hwn, pa hyd y goddefant i'w hawliaa gael eumathru gan feistri PhBroaidd1 Gresynus genyf oedd darllen yr ymddygiad sarhaus a roddodd awdurdodau Llynlleifiad drwy atal arddangosiad a phrotestiad y gwasanaethwyr byn. Ai oni ddylai undeb agosach fod rhycgddynt ? mewn undeb mae nertb, ac yn y nerth yna y gorchfygwch. Gobeithio y cymsr rhai 0 honoch yr awgrym- iadau rhesymol hyn, a dyfod allan i'r maes newyddiadurol, a dadleu eich hawliau ger bron byd! ac arwyddlun eich baner fyddo -Rhvddid.-Y dwvf. vn deimladol, I GWILYM.

BODEDERN A'R BWRDD SIROL. HR Got.,—Yr oeddwn yn synied fy mod yn trigo mewn beddweh yn nghanol fy mhobl; ond mae nn dan yr enw Etholwr," yn eich rhifyn diweddaf, wedi gwneyd ym- osodiad brwnt ac anheg arnaf. Y mae yn amheu fy egwyddorion. Nid wyf yn sicr a ydyw ya meddwl fod genyf rai o gwbi. Dywed nad wyf yn Rhyddfrydwr. Y mae hyny yn anwiredd a dywed fy mod wedi gwrthod rhoddi fy nihlsidlaifl yn 1f.fr mesur pwysig yn eisteddiad diweddaf y Cynghor, ac mae hyny drachefn yn gynyrch yr on dychymyg a r gosodiad arall. Os oes gan co Etholwr" unrhyw gyhuddiad yn fy erbyn fel cynrychiolydd y rhanbarth hwn, gal wed gyfarfed o'r etholwyr i ymdrin ar peth, a deuaf yno, a chawn weled gan bwy y bydd y gwir; neu ynte, yn hytrach na throcbi ei saethau yn nghroehan ceafigen a u t&nu 0 loches ffogenw, ihodded ei enw priodol-ac yr wyf ya barod ilw gyfarfod drwy y wasg nen ar unrhyw lwyfan, os amgen bydd 1 mi fel yr ethnig a'r publican.-Yr erddocb, J. JJ&WIS. Llanllibio, Ebrill 25,1890. MR Goii—Pan yn darllen llith Ethol. wr yn y Gonedi diiweddaf, teiralais fy ysbryd yn cynhyifu ynwyf wrth weled yr ymosodiad gwarthus oedd yn cael ei woeyd ar Mr Lewis, Llanllibio, ein Cynghorwr Sirol. Y peth cyntaf sydd gau Etbolwr yn ei erbyn yw iddo absenoli ei bun o'r bwrdd sirol pan oedd mater y degwm yn d'od ger bron. Yn atebiad i hyn gallaf ddyweyd fod achos arall, a hwnw yn llawn pwysicacb, yn galw am i Mr Lewili ab, senoli ei hun am ychydig amser, sef, cytartod "Pwyllgor Adeiladu Bedyddwyr Mon," a phe na allasai fyoed y pryd yr aeth, buasai y rhan twyaf yn colli y tren.atbrwy byny bed anbwylusdod mawr i lawer 0 honynt. Yr oeddyn wir ofidus gan Mr Lewis na allasai fod yn ol yn ddigon buan erbyn y buasai y mater yn d'od ger bron. Hefyd dywed Eth- olwr" na wyr y blaid Ryddfrydol ddim am fodolaeth Mr Lewis fel Rhyddfrydwr. 1 hyn yr atebaf Pwy gynygiodd Mr Davies, ein diweddar barchua A.S., i dd'od allan fe aelod dros Sir Fon y tro cyntaf y daeth 1 Mr Lewis, Llanllibio, a hyny pryd yr oedd amryw foneddigion yn bresenol, ac yn ea plith Syr Richard Bulkeley ei feistr tir. I Petb. arall. pan ddaeth yr amser i ethol aelod newydd ar Fwrdd Sirol Bodedem, ar geis- iadan neillduol iawn y daeth Mr Lewis allan, rhai 0 flaen wyr enwad Deillduol aeth ato i geisio ganddo dd'od, o herwydd yr oedd dan swyddog o'r un eglwys ya d'od allan, a'r farn gyffredinol oidd y buasai hyny yn peri rhwyg yn yr eglwys, ac ar y cais taer yna daeth Mr Lewis illan; rhodd- wyd y peth i farn y festri blwyfol, a dewis- wyd ef yn unfrydol, oddigerth y dosbarth hwnw na fyddai yn foddlawn i unrbyw beth. A theimla Bodedern a'r cylch yn falch 0 hono, oherwydd mae gallu Mr Lewis to hwnt i'r cyffredin i drafod materion plwyfol gwladol. EtOipaham, os oedd Mr Lewis yn Doriyn marn y dosbarth yma, y bo i ddan Rvddfrydwr dynu yn ol? Onid oedd cywil- ydd gwyneb iddynt wneyd? Gallaf ddyweyd hyn: nad oes dim amheuaeth genyf am Mr Lewis yn ei ddaliadau gwleidyddol. Pwy fu ar Iwyfanau yo Mon yu areithio yn arbyn y ■ degwm yn fwy na Mr Lewis? Pwy eydd wedi bod yn dad!eu mwy uag ef yn y cyfar- ? fodydd c .'t l .lir,f. ?d parth. ynol i'r enwad Bedyddiedig, yn erbyn y trais a'r gormes sydd yn cael ei osod ar y blaid RyddfrydoH Beth ddywedodd Mr Lewis yo ngbyfarfod y gweitbwyr y noson o'r fclaeoP Dyweyd ei fod 0 du Dadgysyllt iai yr Eglwys-y byddai yn fwy 0 fendith iddi o lawer. Cymered Etholwr ofal rhag iddo osod argraff anmhriodol ar feddwl y wlad am Ryddfrydwr mor aiddgar a'n parchus Gyng- horwr Sirol. Terfynaf ar hyn byd y bydd angen am ychwaneg ar y pwngc, gyda dyweyd fod dosbarth Bodedero yn dyheu am weled yr amser iddynt gael ail ethol ein parchus Gynghorwr Sirol. ETHOLWJK ARALL. I

YR ETHOLIAD NESAF. I SYR,- Y mae yn ddiau y bydd lIawer yo cytano &'r awgrymiad a wnaetbpwyd yn y Genedl ddiweddaf i gael dealltwriaeth ben- dant rhwng Rbyddfrydwyr Cymru â'u cyn- rychiolwyr Seneddol ar bwnc y Dadgysyllt- I iad cyn yr etholiad nesaf. Y mae barn y wtad wedi bod yo addfedu yn ddigon hir, bellacb, i ddyfod i ryw ben. Yr ydym wedi enill llawer drwy gael y blaid liyddfrydig drwy y deyrnas i gydnabod hwn fel y cwestiwn teilyrigif i ddilyn Home Rule i'r Gwyddelod pan ddelo awdurdod y Llywodr- aeth i'w dwylaw. Yn y cyfamser, fe ddylem fod ar eiu gwyiiadwriaeth rhag dygwydd i'r etholiad nyffredinol gael ei chirio hyd eithaf oes y Senedd,-ac i un 0 ddau b^th gymeryd lie yn ngborph yr amser hwnw: rhag, yn gyataf, i'r Cynghrair Rhyddfrydig Cenedi- aethol, oherwydd ein difrawder, anghufio y datganiad a wnaad yn Manchester y llyuedd; a rhag, yn ail, i rai o'r amryw gweotiynau Bydd yn prysar addfedu ya Lloegr wthio ein cwestiwn ni o'r neilldu. Nid perygl bychan yw hwn. Pwy sydd yn talu dim sylw i symadiadau cymdeitbasol a gwleid- yddol y dyddiau hyn, na wet ar unwaith fod amryw bieidiau lluosog a dylanwadol, pob un &'i anwyl bwnc ei hun, yn sefyll wrtli y drws ac yn curo, gan ddysgwyl cael derbyn- iad i mewn mor fuan ag y try y fantol 0 blaid Mr Gladstone yn y Senedd ? Y mae Ihwer o honom, yn ein diniweidrwydd, yn meddwl nad oes ond, DO frwydr o'n blaen, Ond y mae dwy. Y mae genym i ymdrecbu yn barhaus i gadw ein hoff bwnc yn y sane y mae eisoes wadi ei gyrhaedd, hyd nes y bydd cwestiwn yr Iwerddon wedi ei setlo. Dyna y frwydr gyntaf; ac yn wir, yr wyf yn ofni mai hon yw yr un galetaf hefyd. Yr ail yw, pasio Mesur Dadgysylltiad drwy ddan Dy y Senedd. Y peth mawr i ni anelu ato yn awr YIi ar7yhoeddi ein brodyr Rbyddfrydol yo Lloegr, yn yr Alban, a'r Iwerddon, ein bod 0 ddifrif, a'n bed yn benderfynol o'u dal at y gair a roisant yn Manchester. Os daliant at eu gair, pob petb yn dda. Ond pwy a *yr beth a ddy- gwydd mewn diwrnod? Y mae y byd yn teithio yn gyflym y dyddian hyn. Y mae y Toriaid yn symud yn mlaen mewn un flwyddyn yn awr mwy nag a wnelent mewn ugain mlynedd amser yn ol. Rhaid i Li fod yn effro a pheidio colli yr un fodfedd wedi i ni unwaith ei henill. Er mwyn sicrhau hyn ymddengys i mi fod eich awgrymiad chwi yn un rhagorol: rhwymo y blaid Ryddfrydig at raglan Manchester, sef yw hyny, mai Dadgysylltiad i Gymru fydd y mesur mawr i'w gymeryd mewn Uaw yn nesaf at Home ,RulA i'r Iwerddon. Dichon yr a blynydd- oedd heibio cyn y gwneir cyfiawnder â'r Gwyddel, ond pa bryd bynag y gwneir hyny 'does dim i sefyll rhwng y blaid a gwneuthnr cyfiawnder i Gymrn wedi hyny. Yn y fan yma y dylem fefyll. Aed y blaid Ryddfrydol i ble't elo; os na wna sefyll at ei gair i Gymru, ni ddylai yr aelodan Cym- reigfyn'd gyda hi. Pan ddelo'r etholiad neaaf y liJae un peth yn ddigon clir, mor belled ag y gellir gweled heddyw, y rhaid i ni fel pobl roddi y lie cyntaf i gwestiwn yr Iwerddon. Ond wedi hyny y mae teyrn- garweh Cymry i'r blaid Ryddfrydol i ddi- bynu ar iddi gadw at gycundeb Manchester. Mynwn, gan hyny, ddealitwriaeth bendant gyda'n cynrychiolwyr y gwnant sefyll at hyn,—fod eu teyrngarwch i'r blaid yn y Senedd yn dibynu ar i fesur Dadgysylltiad gael y flaenoriaeth ar bob mesur arall wedi rhoddi Home Rule i'r Iwerddon. Dymunwn hefyd roddi pwys ar hyn, fod a wnelom oi, nid & Mr Gladstone, ond A'r blaid. Y mae efe ya awr yn hen, a chyn y deuir a mesur Dadgysylltiad gerbron Ty y Cyffredin fe å blynyddoedd heibio. Nid wyf yn meddwl y gellir yn rhesymol ddis- gwyl i hyny gymeryd lie, yn y fan gyntaf, ynghynt na phum' mlynedd et3. Bydd llawer tro ar fyd cyn byny, a bydd Mr Gladstone, os yn fyw, yo awyddus i dreulio gweddill ei oes mewn tawel orphwysdra. Ond bydd y blaid Ryddfrydol fyw byth; ei gair hi sydd genym, to wrth hyny y dylem lynu, gan nad pwy fydd ei harweinydd ar y pryd.—Yr eiddoch, Bangor. UENRY JjKWIS.

ALLTUD EIFION AT "JOHN BROWN." Syit,-Darilenais hanes eich taith ach ymgom tua hen ardal Tremadog yma, y dydd o'r blaen. Er nas gwn pwy ddynsawd ydych 0 ran y coawd, dyfalaf beth ydyoh 0 ran etch yspryd, ac i ba ddosparth o'r daear- olion y pertbynwch. Buasai yn dda genyf ii, fel un o'r trefedig- ion liybaf yn y lie bellach, eich gweled a chael ymgom & chwi, ar safle anmhleidgar. Ni byddaf yn gadael i syniad-au personol gymylu cyfeillgatwch, gan nad pa mor wa. hanol fydd ei olygiadaui'r eiddof fl. Felly ni buasai raid iddo esgeuluso yr "Hen Alltud" i gael ymgom A becngyuos oyd- mftriaethol ieuanc, a chamgymerai'n fawr i feddwl tod ynof unrhyw drymder oherwydd i fy ngweddiau "dros lwyddiant y boneddwr haelionus, a'r politician golenfryd ac an- rhydeddua, Mr Ellis Nanney," beidio cael eu hateb ar hyn 0 bryd, oblegyd fod yn gysur genyf fod dros fil naw caot a thrigain 0 Amenau etholwyr goleubwyll bwrdeisdrefi Arfon gyda mi, ac os methaaom a "myned a'r maen i'r wal" y tro hwn, fy mbrophwydol- iaeth i ydyw, y daw llnaw8 i weled eu cim- syniad wedi y delont i'w dillad a'u hiawn bwyll," ac y gwelant y gwahaniaeth i "ddewis y gwerthfawr yn lie y gwael," pan daw yr entraw amser i brofi mai chwilen nwydwylit ydoedd holl addewidion penffol y bachgsn dibrofiad 0 Griccieth a ddewisasant. Dyna farn hen etholwr 0 haner can' mlynedd ar etholrestr Arfoo, a theg i bob barn ei llafar. Gyda'm cyfarch at John Brown,— Yr eiddoch, I ALLTUD EIFION. I- Tremadog, Ebrill 25ain, 1890.

I PA RYFEDD ? 'MiL GOL,-FEM tueddwyd i ddefnyddio y penawd uchod wrth feddwl am y cyn- hyrfiadau sydd yn y byd gwleidyddol. Pa ryfedd fod y gweithwyr—usgwrn cefny wlad —yn anfoddloni ar y driniaeth y maent wedi dderbyn lawer gwaith oddiar law eu cyflog- vi yr. Y peth rhyfeddaf ydyw eu bod wedi goddef mor hir. Pa ryfedd fod yr amaeth- wyr yn dechreu teimlo mai gormod u beth ydyw y rhenti anferth y maent yn orfod dalu i gynal i fyny y tirfoistr. Y rhyfeddod ydyw eu bod wedi goddef mor hir. Pa ryfedd ydyw fod masnachwyr a chrefftwyt yn myn'd i falio dim mewn tirfeddianwyr, y rhai, fel rheol, drwy y wlad, nad ydynt yn rhoddi dim eefnogaeth i fasnach nag I grefft- I wyr; ond en diystyru yn fawr. Pan fydd wyr ond en diyatydru di fln ad, rhaid ea cael o arnynt eisien pir 0 ddillad, rhaid en cael 0 Lundain neu Paris; pan fyddo eisieu p&r 0 esgidiau, rhaid diystyru y crydd sydd ya byw yn eu hymy), ac anfan am danynt i ryw dref ac at faanachwyr aieithr, ac fe gaiff yr hen gymydog y pleser 0 roddi clwt ar eu hochrau a'll trwynau, a'u gwadnu, ac wrth dalu iddo fe gaiff edliw y bydd ef yn codi gormod am ei lalar. Pa ryfedd fod y dilledydd a'r crydd yn myn'd i. ddyweyd, Ymaith & r tirfeddianwvr'' ?f.. yfedd fod cangenau eraill 0 fMn?'? cbreffcwyr, meflis cy^frwyr ebre?wyr, megia cyfrwy?yr (S,? yo blinoar eu hnghfnoS &r>\ eisiau p4r 0 barDi, rhaif eu cael oV Store, a thalu cymMot BraH am dany^ '.? a fyddai eu cymydog ya ofvn- end » Mae cyrchaid?r dros ?on arh?i wyneb amaethwyr gweithwyr ? wlaSd i7,8' troniaid, e^' ^ya'd y, attct'^ ladyn ?,d' k fte'tb;a? sydd cael ea dadleu bon dydd, P1 ryfedd fod amaethwyr, a J Mchwyr crefFtwyr,a g??thwy,, wedi blino* ar ea gortbrwm?-Yr- eidd?nb US YY TEIML- EU SARHAD.

OFERGOELEDD HYI-m> Y dydd or blaen, mewn trengholiad a gynaliwyd yn Fressiu^ld, ar gnff baban un wythnos ar ddeg oed, dywedai v tad ar fameu bod yn crw'n fod marwolaeth y plentyn wedi ei achosi gan witchcraft nn Mrs Corbyn, llysnam y baban. Bu farw » nain yehydig oria* 0 fl,en y plentyn a dywed¡i n" byddai iddo fyw ya hir ar ei hol hi. Cymerwyd ef aliaa, a thystiai y tad ei fod wedi gweled mwg yn dyfod allan 0 r perambulator, ac iddo hrw pin yn ei gymeryd adref, a dywedai ei fod yn boeth a aych, ac yn arogli 0 frwmstan. Dywedai Mr Corbyn hefyd, yn ei dystiolaeth, ei fod o'r farn fod ei wraig gyntaf yn meddu ga!lu. oedd witch, ai fod rnawn caolyniad vn ceisio gwneud yr byn a ?'.iai bob amser. f' _I? dd y Cymry, yn w;r 1 p. ofergoeledd fel bya sydd ya ein pl;th ya awr?