Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
25 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
COLMAN'S SINAPISM. The Improved Mnstird Plaster.—8 >M by all Chemists and Gmcers, or Post seven panoy stamp3 for packjt of three, to COLMANS', 18, Canon street, London,
[No title]
N'D DTV HEB FoRiUFWTn" sydd he. air; ord i'r rhai tiaagallsat fwyto yn iach en h rfafwyil, hwy agftnt Idi.)d iachnael. yn TOCOA CADBOR-S—gwlybwr dymunol, maethlon a ehynbaliol. Y m\e COOOA CADBTOY yn I ffefryn drwy'r byd—y mie yn hollol bur. Y mae hyu a'i angawdd uchel wedi el osod yi rheug flaenal gwlybwyr o'r fath,
I DADGYSYLLTIAD I GYMRU, BLAID…
I DADGYSYLLTIAD I GYMRU, BLAID BYDDFRTDOL. Teimlaf fod yr adeg bresenol y fwyaf man. teisiol i alw sylw at y mater yma. Dirlien- ais eglurhad y Parch Evan Jones ar y safle y mae ef wedi ei gymeryd. Mae fy nghyd- ymdeimlad yn myned yn rnhell iawn gydag ef yn yr olwg a gymer ar bwne y Dstdgyayii. tiad. Yr wyf fel yntau ya oredll1 dylid ei wthio yn mlaen, ac na ddylem adael iddo fod yo ail i unrhyw gwestiwn arall. Y cam. gymeriad, fel y credaf, oadd ceiaio gwasgu addewid oddiar an ymgeieydd Cymreig ar wahan i'r lleill oil i gymeryd cwra neillduol, ac atal cefnogaeth oddiwrtho oblegid na chydsyniai, ac felly wneyd dychweliad Tori yo bosibl, oddiwrth yr hwn nas gallwo ddye- gwyl dim help. Ond oid wyf am ddadleu ft fy hen gyfaill Mr Jones, gwell i ni bellach geisio iachau pob areholl; ond yr wyf yn awyddss am i ni ddyfod i ryw ddealitwr- iaeth dioed fel Dadgysylltwyr, rhag dygwydd rhywbeth a fyddo gwaeth. Nid oes dim yo fwy eglur aa'r ffaith mai ar Ddadgysylltiad yn Nghymru vr ymladdwyd ac yr enillwyd yr etholiad diweddaf, ac oni baasai am yr arbenigrwydd a roddwyd iddo baasai y mwyafrif o'r ochr arall. Nid oes neb a fa yn y cyfarfodydd na wyr pa fodd yr oedd y teimlad yn rhedeg. Nid oedd raid ond crybwyll Dadgysylltiad yr Eglwye yn Nghymru nad oedd yn fanllef yn y fan. Cystal i ni addef y gwir, nis eallesid onill y frwydr ar y cwestiwn o Home Rule i'r Iwerddon. Yr oedd y Toriaid yn deall hyn, ae oblegid hyny ymgadwent rhag son am bwac yr Eglwys yn Nghymru. Ceisient trwy bob ystryw ddyweyd nad hwnw oedd cwestiwn yr etholiad, a gwnaent y cwestiwn o Home Rule i r Iwerddon yn bob peth, a gosudent yr etholiad i droi ar hyny. Dyfais gyfrwys iawn o'u ta hwy. Yn nghyfarfod- ydd Mr Lloyd George, o'r ochr arall, pwno yr Eglwys yn Nghymru oedd yn ysgubo pob peth. Csfais engraipht oeilldoolo hyny yo y cyfarfod yn Mangor. Yr oedd Cadben Yeraey yn y gadair. Yo eiaraethagoriadol, dywedodd fod y frwydr yn cael ei hymladd ar ddau gwestiwn; y cyntaf oedd hawl yr Iwerddon i Ymreolaeth- Siaradodd yo rhagoro!, yn deg a chlir; ond er y cydsyniai pawb yno a'i syniadau hwyrach, eto ychydig o frwdfrydedd a enynent. Gwrandewia arno yn astud. Oid pan ddaeth at yr ail gwestiwn, ar yr hwo yr oedd y frwydr yn cael ei hymladd, sef Dadgysylltiad yr Eglwys yn Nghymra, torodd ya daranaa o gymeradwyaeth mewn eiliad. Nid oedd yn bosibl camgymeryd pa ffordd y rhedai ffrwd y teimlad. Cydnabyddai Syr John Paleston wrth Syr Wilfrid Lawson ddj(Ji Mawrfch mai cwestiwn yr Eglwys, ac nid eiwn yr Iwerddon, oedd yn enyn brwdfrydedd yn Nghymru. Yn awr, y mae o bwys i ni ddeall hyn, a throi nerth y teimlad yma i ryw ffurf ymarferol. Yr hyn sydd yn wir am sir Gaernarfon, sydd yn wir am y rhan fwyaf, os nad yr oil, o siroedd Cymru. Nis gallwn enill y frwydr pe deuai yn etholiad cyffredinol yn unig ar gwestiwn Ymreolaeth i'r Iwerddon. fr wyf yn ereda mown mesar cymedrol o Ymreolaeth i'r Iwerddon, ond yr wyf yn credu mwy mewn Dadgysyll- tiad a Dadwaddoliad Eglwys Loegr yn Nghymra. Mater o ddoethinab mewn gwladlywiaeth ydyw y ffurf a roddir i lywodraetb; ond y mae sefydlu cydraddol- deb crefyddo! mewn gwlad yu fater o gyfiawnder a chydwybod; ac nid wyf yn foddlon tafia y cwestiwn pwysicaf yo mlaen yn barhaus hyd ryw adeg anmhenodol. Dymunwn awgrymu, ai nid yw yr amser wedi d'od i alw ya nghyd gvnadledd o DdadgySylltwyr Cymreig,yn hollol ar waban A'r Cynghrair Rhyddfrydol, a Chymdeithas Rhyddhad Orefydd, a phob sefydliad arall, a chael yr aelodau Cymreig yn breseool er cydymgynghori a chael cyd ddealltwriaeth pa fodd i weithredu pan ddelo yr etholiad. Nid digon i ni ydyw cael ein cynrychiolwjrr i ddyweyd en bod dros Ddadgysylltiad; ond y mae yn bfyd bellach i wybod yn mha ffurf y mae i'w ddwyn yn miaen. Pa ddat. ganiad cryfach, cliriach, a fyn Mr Gladstone o farn Cymru ar y mater? Yr wyf yn cael fod adranau o'r blaid Ryddfrydol yn Nghymru yn anesmwytho wrth welsd ein hawliau yn cael eu troi o'r neilldu. Nid yw y own y mae Mr Gladstone wedi ei gymeryd ar fesur y dpgwm yn foddhaol gan lawer. Mae mesur tir yr Iwerddon yn tafia llwch i lygaid amryw ac y mae rhywrai wedi ea pryna gan Budget Mr GosebeL, fel y mae o bwys i ni yn Nghymru gael holl adranau y blaid at en gilydd, a cbanoli ei gallu at un cwestiwn mawr Cymreig; ao y mae yn ddi- ddadl mai yr unig gwestiwn y gellir cael yr holl blaid i ano arno ydyw Dadgysylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys yn Ngbymru. I Pwy gymer y mater i fyny P Pa le y mae eia harweinwyr P Pa le y mae y bobl sydd wadi bod am dymhor hir yn dadien dros Ddatigyøylltiad1 Ni ddywedaf yma pa mor bell yr wyf yn barod i fyned yo nglyn &'r mater, ond pe sicrheid 28 nen 30 o aelodau Cymreig i fyned yr an ffordd, byddent yn gyfryw allu na byddai unrhyw lywodraath Ryddfrydol ya ddyogel a wrth- odai wrando srnynt. Liverpocl. J. TEOMAS. I
UNIAD Y OOLBGAU ANNIBYNOL.
UNIAD Y OOLBGAU ANNIBYNOL. Cynhaliwyd cyfarfod arbenig o'r tanys- grifwyr at Gnleg Annibynol Bangor yn Mangor ddydd Iau er aadarnhau non wtthod y cynllnn er ano y coleg hwn a coleg y Bala -yr hwn sydd eisioes wedi ei gymeradwyo gan Gcleg y Bils-ac i fabwysiadn ar y weitbred ymddiriedol yn nglyn ag elddo y sefydliadan. Cymerwyd y gadair gany Parch D. M. Jenkins, Liverpool, ac yn xnhlith eraill yn bresenol yr oedd y Parchn. Herber Evans, D.D., R. Rowlands, E. Oynffig Davies, B.A., H. Rees, J. C. Jones, D. Adams, B.A., D. S. Jones, J. Machieeth Rees (ysgrifenydd), Lewis Williams, D. Johnes, R. P. Williams, H. Parry, y Prif- athraw T. Lewis, B.A., H. S. Jones, W. Ross Hughes, J. P. Kinltlllaod, Mri W. J. Parry, W. J. Wttiiame, S. Evans, Proffeswr D. M. Lewis, J. J. Jones (Ffestiniog), a D. Evans (Portdinorwic). Eglurodd y cadeirydd y modd y rhoddwyd cychwyniad i'r cynygiad i uno y colegan, sef trwy y swm o 5000p a adawyd gan y di- weddar Mr Rylands, a'r hwn a hawlid gan y naill goleg fel y lIall. Yo Awst diweddaf ffarfiwyd cynllnn o andeb, yr hwn a gym- eradwywyd gan bwyllgor yn cynrychioli y ddan sefydliad. 0 dan y cynllnn hwn y mae yr undeb i ddyfod i rym yn mis Medi nesaf. Am y ddwy flynedd gyntaf a yr efrydwyr i'r Bala 00 nad yn bar l gychwyn en owes o addysg yn Mhrifysgol Gogledd Cymrn, Ban- gor, ac oa na fyddant yn harod i fyned i'r brifysgol ar ddiwedd yr ail flwyddyn, arhos- ant yn y Bala am fwyddya arall; pa fodd bynag am hyn, bydd iddynt fyned i'r Bala af ddecbrnad y drydedd flwyddyn. Rhoddir gofal eiddo y ddan goleg i ngain o ymddir- iedol wyr, deg o Wbtu. Mr W. J. Parry a gynygiodd fod i'r cyn- Alan o'r weithred ymddinedol gael ei mab- wysiado. Eiiiwyd hyn gan y Parch D. S. Jones, a chefftogwyd ef gan y Parch R. Row. lands. Wrth Refnogi y cynygiad yo mhellach sylwodd y Prifathraw Lewis fod fl boll ef- rydwyr am y flwyddyn ddiweddaf yn rhoddi eu presenoldeb yn nosbarthiadaa Coleg y Brifysgol, a da oedd ganddo hysbysu all bod yn mhell o fod ar waelod y rbestr (cymerat)- wyaeth). Pasiwyd y cynygiad yn unfrydol. Wrtb gydnabod pleiofais o ddiolchgarweh, yr hwn a gynygiwyd gan Mr S. Evans, am. lygodd y cadeirydd ei foddhad ohlegyd fod helynt ag oedd woidi peri llawer o anhawsder i'r enwad wedi ei benderfynn yn y modd hwn. Nid oedd dadl nad 1\'i pobpeth yn mlaen yn y dyfodol mawn dull eimwyth a boddhaol er bndd owyddfwion y colegw, yt efrydwr, a'r enwad yn gyffredinoi.
IUNDEB YR ENWADAU ,YMNJSILI/DUOL.
I UNDEB YR ENWADAU YMNJSILI/DUOL. Ddyddiau Mawrth a Merebar, yr wythaos ddiweidaf, cynbaliwyd cYDbadledd yo yr Amwythig o'r gwahanol enwadaa Ymoeill- daol yn Nghymru, gyda'r amcan o ffarfio rhyw fath o nndeb. Galwyd y gynhadledd yn nghyd gan Mr Owen Oweu, M.A., Croes- oswallt. Cymerwyd y gadair gan y Parch R. Jones, Bangor; Mr C. R. Jones, U.H., Llanfyllin, a etholwyd yn drysorydd, a'r Parch J. A. Morris, Aberystwyth, a Mr Owen Owen, M.A,, Croesoswallt, yo ysgiif- enyddion y gynhadledd. Yo mysg ereill yn bresenol yr oedd y Parehn A. J. Parry, Cefn- mawr J. A. Morris, Aberystwyth; Dr Oethio Davies, 1.1argolion D. Powell, Llynlleifiad; Dr N. Cynhafal Jones, LlaD- idbes; E. Griffiths, Meifod; Griffith Ellis, M.A, Bootie; Evan Jones, Caernarfon; Mr J. E. Powell, Gwrecoam, Mr Owen Owen, M.A., Croegoewailt Mr Joseph Owen, Amwythig; Parchn R. Jones (cadoirydd Cynhadledd Wesleyaidd Gogledd Cymrn), Bangor; John Evans, Eglwyabach; Hugh Jones, Lerpwl; J. Griffiths (ysgrifenyad Cynhadledd Deheudir Cymru), Abertawe; Thomas Manuel, Corris; Mri W. Williams, Rhyl; J. Jones, Lerpwl; E Rees, Machyn- lleth; T. V. Lewis, Bangor; Parchn J. Machreth Rees (ysgrifenydd yr Undeb Cynnlleidfaol Cymreig), Penygroes; R. Thomas, Glandwr; N. E. Jenkins, Am- wythig; J. Davies, Amwfthig: Mr Beriah Gwynfe Enos, Caerdydd Mfi Evaa?, Humphreys, Watkins, ac Andrews, Am- wythig, ae ereiU. Dert =d Itytbyran a pheMabron yo cydwndeimlo ?'r symudiad oddi wrth y Parchn Dr Herber Evans, Caernarfon; Proffeswr Edwards, Pontypool; L. James, Narberth; D. Rees, Capel Mawr; Proffeswr Ellis Edwards, Bala; Samuel Davies, Amlwch; E. T. Davies, Abergele; D. Lloyd Jones, Llandinam; Dr Roberts, Gwrecsam; Dr J. Thomas, Lerpwl; Mr Thomas Wil- liams, U.H., Gwaelodygarth, ac ereill. Gynygiwyd gan y Parch Griffith Ellis, M.A., Bootle, eiliwyd gan Mr C. R. Jones, U.H., Llanfyllin, a cfcefnogwyd gan Mr Parry Jones, Croesoswallt" Fod y cyfar- fod hwn o'r farn fod yr amser wedi dyfod i'r Ymneillduwyr ddyfod yo nes at en gilydd, a dymuna argymhell i'r gwahanol nndebau, cymdeithasfaoedd, a chyohadleddau yr enwadan, y dymunoldeb o ffutfio Undeb Ymneiilduol Cymreig, mewn trefn i sicrhan mwy o nndeb a cbydwsithrediad parthed cwestiynan cvmdeithasol, moeol, ae ysprydol, heb ymyraeth mewn na modd & golygiadau gwahaniaethol yr un enwad." Cyoygiwyd gau y Parch Abel J. Parry, Cefnmawr, eiiiwyd gan y Paroh Hugh Jones, Lerpwl, a chefnogwyd gan Mr Beriah Gwynfe Evans, Caerdydd ;_u Fod y cyfar- fod hwn yn mhellach yn argymhell fod i Gynghor Ymneiilduol Cymreig gael ei ffurfio, i gynwys 24 o aelodan, chwech i gael ea hethoi gan bob un o'r enwadau, i weithredu fel pwyllgor i ddwyn yn mlaen amcanion yr undeb." Cynygiwyd gan y Parch Evan Jones, Oaernarfon, eiliwyd gan y Parch R. Thomas, Gland wr, a chefnogwyd gan y Parch J. J. Poynter, Croesoswallt" Fod y cyfarfod hwn o'r farn yn mhellach mai dymunol foaiai i'r'cyngor uchod drefna i gynal cynhadledd o Ymneillduwyr Cymreig yn ystod y flwyddyn nesaf." Cynygiwyd, gan y Parch John Evans (Eglwysbach), eiliwyd gan y Parch J. Mach- reth Rees, a chefnogwyd zan y Parch Thomas Manuel, Corris :—" Fod y cyfarfod hwn yn ystyried y dylai yr Ymneillduwyr, yn mhob man He y mae hyny yo bosibl, ffurfio uodeb lleol ar linellau cyffredinol cyrph cyffelyb sydd eisoes wedi eu sefydlu yn ngwahanol barthau y Dywysogaeth." Cynygiwyd gan y Parch Cynhafal Jones, Llanidloes, eiiiwyd gan y Parch Dr Gethin Davies, Llangollen, ac eiliwyd gan y Parch D.Powell, Lrpwl Foél i gylchlythyr, yn cynwys y penderfyniadau blasnorol, wedi eu harwyddo gan y awyddogion, ar ran y cynhadledd hoD, gael ei anfon i ysgrifen- yddion undebau, cymdeithasfaoedd, a chyn- hadleddan y pedwar enwad Ymneiilduol." Cynygiwyd gan y Paroh E. Griffiths, Meifod, eihwyd gan y Parch J. Griffiths, Abertawe, a chefnogwyd gan Mr E. Rees, Machynlleth" Fod y cyfarfoef hwn yo awdurdodi ei awyddogion i weithredu fel pwyllgor dros dro, gyda gallu i alw cyfarfod arall ar adeg ae mewn He fel y barnir orea." Talwyd diolcbgarwch i Mr Owen Owen am ei lafar yn dwyn y gynhadledd oddi- amgylcb, ao i'r Parch Rjbert Jones am lywydda mor ddeheuig.
Y II CO-OPERATIVE II STORES,…
Y II CO-OPERATIVE II STORES, CAERGYBI. Y mse aifer fawr o sjyfranddaiwvr yr nchod er's path amser bellach yn teimlo yn aofoddlawn gyda golwg arni, ac y maent wedi gwrthod tain i fyny eu cyfranaC. Cymerwyd cwra cyfreithiol yn erbyo pedwar yn ddiweddar, a rhoddwyd dedfryd yn en herbyn, ond nid yw hyn mewn na- rhyw fodd wedi rhoddi terfyn ar yr ang- hydwalediad. Nos Lun, yr wythnos ddiweddaf, cynhal- iodd nifer fawr o'r cyfranddalwyr gyfarfod yn y Coffee House, o dan lywyddiaeth Mr Owen Jones (Pencerdd Cybi), i ystyried pa gwrs t'w gymeryd, gan fod y cyfranddalwyr wedi cael rhybudd i cialu i tyny eu cytranaa i fyny i lp y rhan, ddydd Mawrth di- weddaf. Yr oedd hyn i'w wneyd yn 8, Swift-square, rhwog chwech ac wyth o'r gloch yn yr hwyr, i'r person a fyddai yno yn en dwbyn. d y eyfarfod LYri Owen Jonee, Peoollodd y cyfarfod Mri Owen Jones, John Williams,Wlliam Owen, a J. Mcllroy, fel dirprwyaeth i fyned yar, ac i ofyn nifer o gwestiynau i'r sawl fyddai yno. Nos Fercher, cynaliwyd cyfarfod drachefn i dderbyn adroddiad y ddirprwyaeth. Hysbvswyd ganddyot mai Mr J. M. Pritch- ard, U.H., cadeirydd cyfarwyddwyr y gym- deithas, oedd y person oedd ypo; ac hyd baner awr wedi saith, sef yr adeg yr aeth- ent hwy oddiyno, yr oedd wedi derbyn y awm o haner coron. Gofynwyd ganddynt iddo pa le a pha bryd yr oedd cyfarfod o'r cyfarwyddwyr wedi ei gynhal, yn yr hwn y penderfynwyd galw ar y cyfranddalwyr i daln i fynu lp y gyfran ? Pa nifer o'r cyfarwyddwyr oedd yn breseno 11 A oedd y, deferred shareholders wedi cael rhybudd, ac a oeddyot wedi hM A fyddai iddo roddi I taflen yn dangos enillion y gymdeifchas ? A oedd ef erioed wedi rhoddi o flaen y eyf. randdalwyr daflen yn dangos dyledion a meddianau y gymdeitbae1 A oedd ar- chwiliwr wedi ei benodi yn ol y rheolau? Hysbysai y ddirprwyaeth ei fod wedi gwrthod ateb y rhan fwyaf o'r cwestiynau, gan ddyweyd nad oedd yn ewyllysio rhwymo ei hnn mewn nnrhyw fodd. Hefy^J yr oeddynt wedi gofyn a fnasai ef yn cyd- synio i ddirwyn y gymdeithas i fyny yn wirfoddoi, ond nid oeddynt wedi cael atebiad boddhaol. Ar ol peth ymdrafodaeth panderfynoda y cyfarfod yn unfrydol i alw cyfarfod o'r holl f gyfranddalwyr i ystyried pa beth i wneyd.
Advertising
SBQTTAH'S (YEL-Mae Evans a Lake Wholesale Grecols, Caernarfon,wedi cael en penodi yn omehwylwyr arbenig y feddygin- iaeth enwog aohod yn gyfanwertbol ac fel arall, i'w gael mewn poteli t8 yr uo, yr oil neta'r feddyginiaeth. Sicr yw y bydd yn dda gan y canoedd sydd wedi derbyn lies- had oddiwrth grydeymalau, indigestion cyn ystod &thoaiad Seq-?h yo N?haern&Mon wtt? ddefnyddio y? uchod, glywed hyn. Pfitiau arbenig i fat i'w aUwtrtbu.—ADTT. IYmadawodd Henry Pritchard y dydd 'r blaen, am New Mexico, He y mae Ranàdo ewthr cyfoethog o'r enw Owen Roberts, Genedi?l ydynt 0 Clynnog, Sir Gaen;Mfoa.
MAKWOLAETH A CHLADDEDMAETH…
MAKWOLAETH A CHLADDEDMAETH Y PAROH. W. ROBERTS, LEBPWL. M yr hyebyswyd yn "i O -lofoan am yr J wytbnoø ddiweddaf, bu farw y gwr rhagorol ac anwyi ncbod, ya ei breswylfod, 74, rth d.?.ce, Ebrill 17eg, 1699, ya 70 mlwydd oed. Dydd Mawrtb, Ebrill 2&if) Y-gaegiodd ?y? fawr o w?c b,iche'ddol i hebrwng « weddiU.on marwol i ?Uiad? dfa Anae d. t'w dodi yo yr no bedd a'i anwyl briod. Cyn cycbwyn o'r t? darllen- S? eddtwyd yo bfiodol Mu y Parcb Ryw ??'.?h.?the), yn?thpwyd i gapel rGt reat i Mersey, !)a y bu yr ymadawedig Vn gwaiuidogaethu gyda Ph&rCh a dylanw?d mawr am lawer o flynyddaa Gwelid yno arwyddion galar yn mhob cyfeiriad. Gw* wyd yr areithfa 4 brefchyn do. Llywydd wyd yn ddoeth a medrus yo y capel can y Parch J. Thomas, D:D. Galwodd ar y Parch Lloyd B. Roberts, Giernarfon, i ddarllen a gweddio, yr bya a wnaeth yn byuod o bwrpasol. Wedi yehydig eiriau toddedig gan y cadeirydd, cafwyd anerch- iadau gwerthfawr nodedig gan y Parcbn P. Howells, Ffestiaiog; D. M. Jeukms, Lerpwl Dr D. Roberts, Gwrecsam; a Dr Owen Thomas. Darllenodd y cad- eirydd benderfyniad a basiwyd gan eglwys Glandwr y 0011 Sabboth blaenorol, yn yr hwB yr amlygai ei chydymdeimlad, ac y datganai y golled fawr oeddym wedi ei ( gaeldrwy farwolaeth Mr Roberts. Dylid hysbysu mai yo 31andwr y dechreuodd Mr Roberts bregethu, lie yr erys ei goffadwr-, iaeth yo fendigedig iawn. Aofonwyd cenadwri hefyd gyda'r pellebyr i'r un perwyl oddi wrth gyfarfod chwarterol Trefriw, yo enw Dr Herber Evans, Caernarfon, yr hwo a ddarllenwya yn y cyfarfod. Hysbyswyd hefyd am dderbyniad llythyrau oddi with y psrsonau canlynol yn bysbysu eu hanallu i tod yn bresenol yn yr angladd :-Y Parchn R. Tiiomas,Glandwr; J. Miles, Aberystwyth; H. Jones (W.), Lerpwl; W. Williams (B), Bousfield-street; R. 0, Evans; D. Griffith, Dolgellau; J. Charles, Oswestry, E. Jamep, Nefyn; J. C. Jones, Hebron; R. Rowlands, Aberaman; T. Evans, Amlwch; H. M. Hughes, B.A., Grove street. Wedi hysbysu y gweddill o'r trefniadau, terfvnwyd trwy weddi yn efEeithiol gan y Parch Ii. Rees, Bryngwran. Yr oedd yr holl wasanaeth yn y capel yn urddasol a theilwog o'r amgylch- iad pruddaidd. Wrth y bedd siaradwyd yn hynod o rymus gan Dr John Thomas, a gweddiwyd yn briodol gan y Parch R. Roberts, Manceinion. Wedi canu emyn, ymwahanodd pawb i'w fan, gan deimlo yn chwith wrth feddwl oin bod wedi dodi yn y bedd gyfaill mor ffyddlon, bregethwr mor ragoro!, a Christioo mor ddisglaer. Bhoddwyd ei gorph yn y bedd gan ddiaconiaid Eglwys Great Mersey- street, y rhai fuont yn nodedig o garedig wrtho, a ffyddlon iddo, yn ei dywydd garw. Heblaw y rhai a eQwyd uchod, gwe!som yo yr orymdaith fawr y parsonau canlynol-v Parchn W. Roberts, Penyboatfawr; W. Lloyd, Caergybi; H. Ivor Jones, Porth- madog; D. S. Jones, Cbwilog; T. Roberts, Wyddgrug; J. Machreth Rees, Penygroes; D. John, Manchester; D. Davies, Widnes; W. Davies, Walton; J. Evans, Caer; R. Hushes, Runcorn; D. S. Thomas, Rdd- gelert; R. Roberts, Rhos; Mri C. R. Jones, J.P., Llanfyllin; J. Jones, Penlan, Pentre- foelas; D. Jones, Maesymerddyn; lie amrai eraill na chawsom eu henwau. Geliir nodi hefyd, fod braidd holl ddiaconiaid eglwysi Annibynol Lerpwl yo bresenol; a gwelsom y rhai canlynol o Lerpwl yn bresenol; y Parchn Josiah Thomas, M.A., Griffith Ellis, M.A., W. Jones (W.), J. Cadvao Davies (W.), 0. G. Owen, B.A., J. O. Williams (Pedroll), W. Thomas, Owen Jones, B.A. (T.C.), E. J. Evans (T.C), D. Richards (W.), D. Williams (T.C.), J. V. Morgan, D. Powell (B.),.W. Samuel (B), a D. A. Richards (W.) Am saith yn yr bwyr, daeth tyrfa fawr yn nghyd i gapel Great Mersey-street i wrandaw ar Dr Thomas yn pregethu pregath angladdol ar ol ei ban gyfaill ymadawedK Dechrenwyd drwy ddarllen a gweddio yn deimladwy gan y Parch D. Roberts, Llanuwchllyn a phre- gethodd y Dr Thomas yn rhagorol oddiar y geiriau, "A hwy a'i claddasant ef yn ninas Dafydd, gyda'r brenhinoedd; canIs ele a waetsai ddaioni yn Israel taagat Ddaw a'i dy." Ni ohlywaom eferioedyn well. Bydd yo ehwith genym feddwl am Lerpwl heb y ffyddlon a'r caredig Roberts, North End." Yr ydym yn teimlo yn ddio'ebgar fod genym achos i ogoneddu Duw yn y gwaith a wnaeth drwy y bheoor hwe sydd wedi blaenori i'r orphwysfa hyfryd gan hyny, Meddyliwch am eich blaenoriaid, y rhai a draethasant i chwi air Duw ffydd y rhai dilynweb, gan ystyried diwedd Oil hymarweddiad hwynt. A chyfoded yr Arglwydd lawer eto o weinidogion teilwng i lanw He y rhai sydd yn cael eu cymeryd ymaitb. Cyaur yr eglwys yn wyneb pob coiled yw fod "Iesu Grist, ddoe a heddyw yr un, ac yn drsgywydd."
TYSTEB MR T. R ELLIS, A.S.
TYSTEB MR T. R ELLIS, A.S. Yr oedd yn dda genym glywed, y dydd o r blaen, fod amryw leoedd yu gweitbio yn rhagorol gyda'r symudiad ucbod, ac eisoes wedi casglu awm sylweddol. Yr ydym yn deall fod y pwyllgor wedi acton at ysgnf- enyddion pob polling district trwy Ogledd Oymrn, gan ddisgwyl iddynt hwy drefnu i benodi caslyrldioD yn y gwahanol ranan o u dosbarthiadaui ond yr oedd yn ddrwg genym glywed nad oedd ond ychydig o honynt, mown cymhariaeth, wedi cymeryd sylw o'r cais rhesymol hwn. Yr ydym yn mawr obeithio y gwnaiff pob ardal gymeryd y symudiad gwi. deilwog hwn fyny ar unwaith en hunain, ac anfon yn ddiymdroi am lyfrau casglu at yr ysgrifenydd gwexth- gar.yr Henadnr Andreas Roberts, Blaeoau Ffestiniog. Yr ydym yn deall befyd fod Deheudir Cymru ac amryw dretydd yo Uoegr wedi dechfcn gweithio o dditrif. Da genym weled ein cyfeillion Cymreig yr onhr arall i'r Ciawdd yn d'od allan mor gryf i ddangos en parch a'a bedmygediil o'r gwroo o Gynlas. Y mae Mr Ellis wcdi gwoeothur gwasanaeth mawr i Gymru tiwy oi yin- drechion diflino yn Nhy y Cyfftedin a monau oreill, ac fe'n siomir ni yn fawr cs ca fydd pob aidal trwy Gymm yu cytaetyd tnantais ar y cyfleusdra hwn i d.k'j^ sea bod yn gwerthfawrogi ei lafur.—Uywelgn,
IEILLIO PENAU QWBAGEDD GIVE…
I EILLIO PENAU QWBAGEDD GIVE DD WON, nysoysir am ddygwyddiad rhyfedd o Bombay, eel cyfarfod cyhoeddns o eillwyr Hindwaidd, i ystyried y cwestiwn o an. mhriodoldeb y gwaith o eillio penan gwedd- won yr Hindwaid, ac felly eu hanhsrddn am eu bywyd. Ymgynullodd oddenta 400 o eillwyr, ac un ohonynt, o'r enw Babajee More, a ddarllenodd bamphled yn iaith MahraW, yn mha un y sylwai fod eillwyr yr hen nmserau yn ddedwydd a boddlon, ond yn ddiweddar, fel pe byddai melldith wadi disgyn ar eu penau, yr oedd eu gwaitb wedi syrthio ymaitb, ac yr oeddynt wedi myned yn dlawd. Nia gellid cyfrif am y fellditb ond trwy y ffaitb eu bod yn cyflawni pechod mawr wrth eiiiio penau y gweddwon tlawd a diniwaid, a thrwy hyny eu ham- ddifadl1 o'u haddurn penaf: yr Deddyngroea i reolau ysgrythyrau yr Hindwaid; ac nid oedd amheuaeth nad oedd malldithion y gweddwon wedi iselhan eu gatwedigaeth. Pif-iodd y cyfarfod ar hyoy benderfyniad unfrydol, nad oedd un oilliwr i eillio pen unrhyw weddw, ac os gwnai y byddai iddo gael ei esgymuno.
ICYHUDDIAD -HAERLLUG 0 E.JLLIBIAETH…
CYHUDDIAD HAERLLUG 0 E.JLLIBIAETH GAN GLERIGWR. Ynllys Maine y Frenbines, ddydd Iant dygodd y Parch F. S. Gace, ficer Great Bailing, Essex, gynghaws am athrod yn erbyn Mr Lockwood, Y IIlDelllduwr Potestan- aidd. Dcsgnfiai yr erlynydd, awdwr Catecisru Eglwysi", yr Ymneillduwyr fel hereticiaid, acffyddwyr, ac eilnnaddolwyr, a chyfuiriai atynt fel rhai y tu allan i gylch iachawdwriaetb. Aofonodd y diffynydd i'r erlynydd dri o post cards, gan ei gyhaddo o ragfarn ac anoddefgarweb, ei gyffelybn i ddyh gwyllt, a dywedodd fod ei fynegiadaa yu dyf.)d oddi isod. Enillwyd y gyfraith gan y diffynydd, gyda'r costan.
YSPEILIO EI GWR,
YSPEILIO EI GWR, Yn yr Old Bailey, Caerludd, ddydd Ian, dedfrydwyd Lmisa Peters a Mary Milliog- ton i ddenuv mis o gar-hariacl am- frad- I gynllnnio i ladrata t250, Brian Henry Arthur Pttrs. Priododd Peters y gsrehares yn Nhachwedd diweddaf, ac yr ceddynt yn byw yn Fuliiam. Aeth yn fFrae rhyngddynt yo ngiiylch Millingt;)n, yr hen oedd yn llettya gyda hwynt. Aeth yr erlynydd ym- aitb hefo dyn" a'i hnw Seymour, yr tion l1edd yn forwyn bviodas i'w wraig; ac yn yst d Pi ibsino;iiib yn Brighton honir fod — cyhnddedigion wedi lladrata yr arian oeda* Vtit^rs wodi gyailo.
LLOSGI GWKHTH DENG MIL 0 BUNNAU.
LLOSGI GWKHTH DENG MIL 0 BUNNAU. Cyaisrodil tan dinystriol le foren Ian yn Lon^ton, pryd y llosgwyd eweithfa lea'ri pndd y Mri Forrestfv a'i Feibion ya 111.. Bydd y golied yn £10.000. Y mae out F dechrenodd y tin yn ddirgelwch.
[No title]
I Qw?l yw ci byw Mt Ucw mMw," ydoedA testyu preg,th y Pa:ob Dr Talm*gfl f &b- i both o'r b!eQ. j 4
PONT MENAI.I
PONT MENAI. Yn Nhy y Cyffredin, nos Lun, Cidben Verney a ofynodd i Ddirprwywr y Gweith- ian Cyboeddus. ai gwirydoedd fod y gwaith coed a wnaed mewn cysylltiad A Phont Menai, o ddeutu wyth mlyuedd yu 01, yn dangos srwyddion pydiu pi an a ddywed- odd Mr Biker, yr hwn a fu yn archwilio y bont yn ¡gS8, mai o ddeutu pum mlynedd yn chwaneg y pirhati y gwaith coed a uodwyd beth odd y draul o ail wneyd y gwaith coed yn y ffordd, a pha un a jedd tollau y bont wedi eu dyblu yo ystod y flwyddvn ddiwedda', Mr Piunkett a gyfaddefodd fod y gwaith coed yo dan,: is arwyddion pydru, er y tybid ar y pryd fod y c ed a ddefnyddiwyd yn rhai rhagorol, ac wedi aeddfadu Yn dda. Archwiliwyd y bont gan Syr Banjamin Bikr, ac yr oedd ei adroddiad ef i'r pei wy), "na byddii i'r llawr barhau am lawer o flynyddoedd, ond nad oedd ei gyflwr yn gyfryw ag a barai brydor." Y draul o ail wneyd y gwaith cned, yn 1878, ydoedd 5000p. Yn* dywedodd Mr Plunkett nad oedd y tollau am groesi y bont wedi cael eu dyblu yn ystod y flwyddyn ddiweddaf, ood fod y dul o gasglu y cyfryw yn gyrfodi y teithwyr i'w ta!u yn amlacb, yr hyn, mewn no ystyr, oedd yo gyfystyr 1 chynnydd yn y tollan. Yr oedd y oyfnewidiad wedi ei wneuthur gan brydleawr y tollau, a hyny yn hollol ar ei gyfrifoldeb ei hon.
CAU Y TAFARNDAI YN NGHYMRU.…
CAU Y TAFARNDAI YN NGHYMRU. I Yr un noswaith, mewn atebiad i Mr Alfred Thomas, dywedodd Mr W. H. Smith fod y Llywodraeth wedi thoddi ystyriaeth i'r pwynt a gyfodwyd i tylw gan yr aelod anrhydeddus, mewn perthynas i adroddiad v ddirprwyaeth ar gau y tafarndai yn Nghyoiru; ond nid oedd yn eu bwriad ofyn i'r Seneld weithredu yn unol kg awgrym. iadau yr adroddiad am beth amser o leiaf. Gan fod cymaint o waith eisoes bob ei gyflawni, aonoeth fyddai iddo ef gyflwyno mesur i mewn yn ystod y tymhor presenol. Syr Wilfrid Lawson a ofynodd a oedd y boneddwr gwir anrhydeddus ya bwriadu cynyg pleiaiais o diiolcbgarwch i'r ddir- prwyaeth am eu hadroddiad ammhleidiol. Deallai y Ty ar unw..ith mai cyfeirio at yr hyn a wnaed yn achos y ddirprwyaeth Barnellaidd yr oedd Syr Wilfrid, a derbyn- iwyd yr ergyd gydag uchel gymeradwyaeth gan aelodau yr Wrthblaid. Nos Fawrth, ar ran Cynghor Sirol Man, cyflwynwyd deiseb gan Mr Thomas Lewis yn flfifr parhai y tollbyrth ar brif.ffordd Caergybi a'r Amwythig.
DALIADAU TREFOL.
DALIADAU TREFOL. Yn Nby v CyffrediD, dydd Iau, gofynodd Mr Lloyd-George i Arglwydd y Tryaorlya pa un a ydyw y L'ywodraeth yn bwriadu dwyn gerbron \\nrhyw ddedd r wrmeth i gario allan gyme-adwyftsthau unfrydol Pwyllgor Tai-ddahvyr Tcefol, yr hwn a roddodd adroddiad y flwyddyn ddiweddaf o blatd rhoddi gallu i awdurdodtiu lleol i rvoddhau meddiant rhydd-ddaliadol o'u hanadd-dai gan brydles ddalwyr, yn arbenig y dosbarth- iadau gw-?;tliiol; ac i'r pervyl ar fod i'r boll gyrph orefyddol, i ba rai y bydd tir a'r brydles wedi ei ganiatan i adeiladu eu haddoldai a'u hysgolion, gael eu galluogi i bwrcasa y cyfrvw, am bris teg a rhettymol. Mr W. H. Smith.-Yr wyf fi o dan yr argraph nad oeddyr un n gymeradwyaethau Pwyllgor Ttti-ddalwyr Trafol yn unfrydol. Ond pa unbynagam hyny, nid wyf yn allnog ar ran y Llywodraeth i ymgymeryd 4 deddf. wriaeth i roddi y cymeradwyaethau hyny mewn gweithrsdiad yn nghwrs y tymhor presenol, ya arbanig wrth weled nad yw Pwyllgor Tai.ddalwyr Trefol wedi cwblhau eu holl ddyledswyddau, ac hefyd yn ngwyneb yr ystyriaeth fod mesurau yn awr ger bron y Ty gan aelodau annibynol yn ymwceyd & rhai o'r pethan a gymeradwyir gan y pwyllgor.
GWAS ANAETHWYR Y LLYTHYRDY…
GWAS ANAETHWYR Y LLYTHYRDY A CHYFARFOD\DD GWLEID. YDDOL. Nos Ian, ar ol i Mr Alfred Thomas,io amryw aelodau ereill alw sylw at swydd- ogion a gwasanaethyddion y llythyrdy a chyfarfodydd gwleidyddol, gofynodd Syr Wilfrid Lawson—A ydyw hi yn rheol yn ngwasanaeth y Ilythyrdy nid oos yr un o'r swyddogion i fyned i gyfarfod gwleid- yddol ? Mr Raikes.—Nid wyf yn rneddwl fod yna reol yo eu gwahardd rhag myned iddynt, ond y mae yna ddaalltwriaeth nad ydynt i gymeryd rhan weithredol yoddynt. Syr W. Lawson.—Ai gwir, o dan yr amgylchiadan hyn, fod y boneddwr anrhyd- eddus ei hun wedi cymeryd rhan mewn cyfarfod Toriaidd yn etholiad Bwrdeiadrefi I Caernarfon ? (chwerthin uchel). Ni chafwyd unrhyw atebiad.
OYFARFOD MISOL DYFFRTN CLWYD.…
OYFARFOD MISOL DYFFRTN CLWYD. uynnaliwyd yr ucboa yn Prion, Iau a Gwener diweddaf. Lljwydd (am y tro), Mr P. Roberts, Lianelwy, Wedi darllen y cof- nodion, llythyrau, &c., cafwyd ymddiddan 4 swyddogion y lie, a rhoddasant adroddiad calcnogol am ansawdd yr achoa.-Darilen- wyd llythyr oddi wrth Mr W. Williams, Llewesog ffall, yn addaw cyfranu 300p at wahanol achosion o fewn cylch y Cyfarfod Misol. Datganwyd llawenydd mawr yn ngwyneb hyn, a nodwyd dau neu dri o frodyr i fyned dros y Cyfarfod Miool i gyf- lwyno iddo y diolcbgarwch gwreaocif, gyda'r dyranniadau goren iddo ef &'i denlu yn y dyfodol -Darllenwyd adroddiad o'r arhol- iad sirol. Yr arholwyr oeddynt y Parchn T. G. Roberts, Rhostryfan, a R. Hnm- phreys, Bontnewydd, y rhai a woaethant eu fwaith yo foddhaol eleni fel y llynedd.— Dadlenwyd papyr ar y pwne penodedig- "Yr athrawiaethol a'r ymarfarol mewn t.refydd -gan y Parch W. Owen, Bodffari, am yr hwn y diolchwyd, a chafwyd ym- ddiddan pellach arno, Penderfynwyd rhoddi llythyr cyflwyniad I Mr R. Jones, Gyffylliog, i Gyfarfod Misol Dwyrain Meiriooydd. Datganwyd colled ar ei ol a'r dymnniadau goreu arei ran.—Penodwyd y Pmh J Williams, Rhyl, a Mr 0. Williams, Bodffiri, i fyned i'w gyfarfod sefydlu.—Pasiwyd y planiau i helaethu capel Caerwyg.— Penderfynwyd anfon diolcbgarwch gwresog y Cyfarfod Misol i Mrs R. Davies, Trebortb, am ei rhodd haelionus o gpn, punt at gyn- orthwyo yr achog yo Llansannan — Nodwyd y Parch B. Hughes, a J. Jones, Lianelwy, i fyned i Ruddlan i'w cynorthwyo i ddewis ychwaneg o flaenoriaid.—Pasiwyd i aofon cais at Bwyllgor y Geohadasth Oartrefol am 25p i gvnorthwyo yr achos yn Tromeircbion. —Penodwyd yr yst'idogy>ld—y Patch D. Jones-,I Mr Prys Jones, Dinbyoh, i wneyd Bylwad iu ar yr ystadegau.—Galwyd sylw at y gollei fawr a gafwyd yn marwulaeth y Parch T. Jerman Jones, a phasiwyd i anfon llythyr o gydymdeimlad at ei weddw.— Anouwyd i gwblhau y ossgliad at Jublili y Genhndaeth mor fnan ag y gellir.-Osdarn- hawyd y materion a gynygid ar gyfer yr ymwolmd eglwysig, a phenodwyd ymwelwyr. —Pasiwyd i anfon eydymrleimlad at amiyw mewn gwaelead a phrofedigaethan.—Bydd y Cyfa-fod Misol nellaf yn Bodffari, Mill 19 a'r 30.— Pregethwyd gan y Parchn R. O. Mirrn, Lianelwy; F. Jones, Aberg(-Ie; D. it. Griiffth, Rhyl; B. Hughes, Llanelwy; W. Pb. Williams, Towyn ac S. T. Jones, Rhyl. '———
EIN lIIAWNDEBAU: SBNEDD I…
EIN lIIAWNDEBAU: SBNEDD I GYMRU. (Syhoedd Anerchiad a draddodun/d o Aten Cymdeiikas Gentdlatthol tiymry ManeAeoltr). [GAN GWILYM ALLTWKN]. GrDwr.ADWVB,—Mae'n bleser cael cyfarch cymdeithaa wiadgarol Gymreig yn Ltoegr, yr hon y mae'n ofynol i'w haelodau fod yn Gymry yn deall yr iaith Gymraeg." Byddaf fi yn ystyried y cyfryw yn fwy trwyadl Gymroaidd Da'r rhai sydd heb fod yn deali ein hiaith er y gwo :am laweroedd o ieu- enctyd ac oedolion wedi en geni a'u magu allan o Gymru yn llawn mwy eiddgar fel gwladgarwyr na nemawr Gymro-Cymreig a gwrddais erioed. Er byoy (chwedl Caled- frYD), Mawryga'r gwir Gymreigydd—iaith ei Mae wrth ei fodd bennydd; [fam— Pa wlad, weai'r siarad sydd, Mot Un a Chymru lonydd Gwelaf mai ao o amcanion clodwych eich oymdeithas ydyw Meithrin yr YSBKTD CENROLAKTHOL, I ac amddiffyn iawoderaa y Cytnry." Hyder- af fy in jd heno mewn perffaith gyd-gordiad ft chwi, gan mai hyny sydd mewn golwg genym. With yradrin ft'r pwnc o Ymreol- aeth ya nglyn a gwahanol adranau o'r Deyrnas Gyfunol, yr ydym ya cael fod lluaws o'r ysgrifenwyr n'r siaradwyr sydd yn wrthwynebol i'r egwyddor hon bennydd ya codi cri ei bod yn angbyfausoddiadol (un- constitutional), yn myned ar draws yr hyn a alwant yn Gyfansoddiad Prydeinig (British Constitution). Ae y mile rhai ohonyot yn myued mor bell a galw cefnogwyr yr eg- wyddor yn derfysgwyr ehwyldroadol." Yr iin dosbarth ydyw y rbai'n ag a haerent yr no modd am y Ballot Act cyn ei phasio; yr oedd hono yn "un-Constitutional" ao yn -a 'i'h," ond arbyo. hyn y maent wedi gweled eu camgymeriad. Ni fynem er dim i neb feddwl em bod yn annheyrnasgarol yn an-Mhrydeinig, ein bod yn sawru yn y Ftniaidd, ond yn hytrach yn hollol i'r gwrthwyneb. Llesyr Ymherodraeth Bryd- einig sydd genym mewn golwg, a hyny yn seiliedig ar roi tegwch a chyfiawnder i'r aaill genedl fal y Hall sydd yn gwneyd i fyny ein taymas. I ateb yr wrth-ddadl parthsd CYFRBTTHLONDBB YR KUWYDDOE 0 YMKEOLAKTH, nad ydyw yomilwrio dim yn erbyn y "glorious British Constitution," nid an- mhriodol fyddai difynu darnodind yr enwog Paley o'r hyn ydyw y Cyfansoddiad. Dywed ef Most of those who treat of the British Conotitution consider it as a scheme of Government formally planned and contrived by our ancestors, in some certain era of our national history, and as set up in pursuance of such regular plan and design. Something of this sort is seuretly supposed or referred to, in the expression of those who speak of the 'principles of the Constitution,' of bring- ing back the Constitution to its I first prin- ciples,' of restoring it to its' original purity' or priminve model.' Now, it appears to ma an erroneous conception of the subject. No such plan was ever formed, consequently no such first princip'.es,' original model,' or standard' exist; I mean there never was a date or point of time in our history when the Government of England was to be set up anew, and when it was referred to any single person, or assembly, or committee to frame a charter for the future Govern. ment of the country or when a constitu- tion so prepared and digested was by com- mon consent received and established The Constitution of England, like tbat of most countries, hath grown out of occasion and emergency from the fluctuating polioy of different ages; from the contentions, successes, interests, and opportunities of different ordera and parties of men in the community. It resembles one of those old mansions which, instead of being built all at once, after a regular plan, and according to the rules of architecture at present es- tablished, has been reared in the different ages of the art, has been altered from time to time,and has baen continually receiv- ing additions and repairs, suited to the taste, fortune,or conveaiency of its successive proprietors." Dyma yu unig ydym ninau am wneyd— am ychwanegu wing newydd at yr hen balas ardderchog, nc am hawlio fod un ys- tafell yn y wing hono i fod yn perthyn i boblogaetb Gwlad y Bryniau yn noig- YSTA.FELL GYFRIN CYMRU FYDD. I Ni fedd unrhyw genedl dan haul nemawr gwell mynegair na'r ban ddiareb Gymteig. "Cas garr ni charo y wlad a'i macco." Mae'r ffaith fod achlysur iddi gael bodolaeth er's canrifoadd lawer yn profi fod y tylwyth esgymun, an-wladgarol ac an-ieitbgarol a elwir 11 Die-Shon-Difyddion yo dra henafol yn Nghymru. Credaf fod en rhif yn myned yn llai bob blwyddyn, fel y mae'r ysbryd cenedlgarol yn amlwg ya ymledu ar bob liaw. Mae'r teimlad censdigarol yn beth i'w edmygu yn mhawb—o'r Prydeiniaid i lawr at yr Hotentotiaid. Y mae yn deimlad naturiol a chyaegredig. Yr un ydyw o ran ei natur A'r teimlad neu'r ctried teulao!, ond ei fod ar raddfa eangach. Y mae yr un mor naturiol disgwyl i ddyn garn a gofalu am lesbad ei genedl ag ydyw iddo ofalu am ei dylwyth ei hnn ao y mae'r Awdurdod uchaf yn condemnio yr hwn na ofala am ei deuln, gan ei gyhoeddi yn waeth na'r di- ffydd." Bu cryn lawer o siarad ac yjgrifenu yn ddiweddar ar y pwno A ydyw Y CYMRY YN GENEDL, I ai nad ydynt?" Nid wyf yo cofio i mi erioed gyfarfod i'r un Cyraro, o fath yn y byd, yn gwado, nac yn amheu, ein bod yn genedl. Yn ngwyneb y ffaith fod amryw Saeson (ac yn eu plith aelodau Seneddol) wedi datgan eu hanfoddlonrwydd i'w hys- tyried gyda'r gwahaniaethiad (distinction) cenedlaethol, aeth amryw o enwogion, ae yn on mysg Mr Gladstone, Mr Osborne Morgan, a'r Parch Dr Roberts, Pontypridd, i fawr drafferth i'w goleuo hwy ao anwybodnsion orailt ar y pwnc. Mewn canlyniad i hyny gwelais amryw feirniaid Cymreig yn en cer- yddn am fod mor ffo!, gan ofyo, "Pwy erioed a amheuodd yr bvo sydd mor eglnr- ein bad yn genedl ?" We!, yaywaetb, y mae digon o amheuwyr, fel y dywedwyd eisoes; ac yr oedd yn ofidns ac yn syndod genym garifod yn eu plith wr o safle mor uehel, fel lienor a beirniad Seisnig, i'i? diweddar Mr Matthew Arnold, yr hv/n a ddywedodd mai "raewn ys- tyr farddonol yn bytrach na gwladwriaethol y gellid edrych ar y Cymry fel cenedl!' Oa felly, yn sicr, yr un modd y gellir ystyried y Saeson, yr Ysgotiaid a'r Gwyddelod, yn gen- edloedd ar wahan; a rhaid ein'toddi oil i'r un fc,ld, Fk'n galw gyda'ii gilydd "Y genedl Bryd- eimg," a phob person unigol yn Brydeiniwr, Y ffaith yw, gyteillion, yr oeddein difrawder an gwaseiddiwch IIr hyd y csnrifoedd bron wedi ysa hyny o ysbryd annibynol a beith- ynai i fli, an yr oedd Sb on Bwl-al 't* aa y Sais —yn manteisio ar hyny, nes o'r diwedd iddo agos a'n traflyncu i'w grombil rbeibus-fil ag y gwnaeth y morfit hwnw gynt i Jonah. Ni ddefffoasom yr nn eiliad yo rhy fuan i fynegi yn ddifloesgni, ac i (IdaDitoo ein bod etc ar dir y rbai byw, fel cenedl y Cymry; cc reI v cyfryw fod genym ein hiawnderau i yuiUdd drostyot.—tinnbsn-aiYdfwoat)! sitNEDD YN SGHYJIRP. I Y mae genym, o drugarodd, erbyn hyn, gan- oedd o filoedil o'n cydwladwyr mor aiddgar, dewr, ac annibynol en hysbryd sg ydoedd y dihafat witidgirwr OOV410 Glyndwr, oOO m'ynedd yn ol. Otedi. f (!:n bod dan rwynian bythol i'r Euteddfud aJn tnrhau fel moddion efifeithiol i feithrin y teimlad oenedljarol yn Nghymru ar hyd yt oesoodd,er gwaethaf ym osodiadau gwawdlyd a bwrlymiadau llya- nafedd y wasg Saisnig, yn cael eu blaenori, wrth gwrs, gan y bwch tatanol y Timet, sydd yn awr, mi a hyderaf, ar fin ffrwydro, fel ei ffryod Pigott—3 felltigedig goffa! Gwuaeth I I BEIBDD Y CANBUON OTVLADOAKOL, megys yr anfarwoliaid Cairiog a Mynyddog, ac eraill—yn ystod yr haner canrif diweddaf, a Ilu o wiadgarwvr, fal y diweddar John Griffith (Gohebyid, Llundain), Alfardd, laaao Gwynedd, Hiraethog, ao eraill, ea rhan hwythau yn efieithiol iawn i'r no perwyl Teilynga'u henwau hynqd Wir ddwfn barch tra'r Wyddfa'n bod Cofus genyf am ymweliad fyhen gyfaill Crtiriog A Chaernarfon yn y flwyddyn 1868 (blwyddynfyth gofiadwy brwydr Armagedon rhyddid lianciau ErYtl), pin y dywedodd raewo cyfarfod etholiadol yno, Pe gofyoid i mi beth yw prif f-i ein cenedl 1 atebwn, Nad oeB ynom ddim haner digon o gyth- nul I" Yr oedd llawer o wir yn y dywediad, Ond yn ffodus, erbyn heddyw, yr ydym wedi cymeryd dalenau gwerthfawr o LYFRAU KIN CARBDIDLON CKLTAIDD, I y Gwyddelod a'r Ysgotiaid,—nes o'r diwedd yr ydym ninau wedi deffro o ddifrif i hawlio ein hiawnderau fel cenedl. Eto, bu lIawer o'r rhai a yatyrid yn arweiuwyr y bobl, ac hyd yn oed y wasg, yn bar gyndyn, hyd yn ddiweddar iawn, i ymsymnd o diriogaeth y mosgrellni a'r cysgadrwydd. Yr wyt yn cofio i mi, tua deg neu ddeuddeng mlynedd yn ol, ysgrifenu amryw erthyglau i'r Herald Oymraeg dan y penawd Home Rule i Gytitru," ae nid wyf yn meddwl fod neb wedi meiddlo ysgrifenu na chyhooddi syn- iadau a yatyrid mor ryfygas a ohwyllroadol yn nglyn i Cbymrucyn hyny. Edrychid ar y peth fel gwrthuni penffbl nen ddychymyg barddonol o'm heiddo, ao fel tipyn o gell- weiriaeth yr edrychid aroynt gan awdur- dodau y papyr a nodwyd ar y pryd. Rbyfedd fel y mae pethan wedi newid erbyn hyn Yr oedd Cymru heb sgaryd ei llygad, ac yn wir yr oedd yn hollol ddall a diym- adferth i'w llwydd''ant ei hun; gan ei bod yn parhau i gario cynffon a haner addoli y Sais oedd yn wastad &'i sawdl ar ei gwddf. Hafyd, ymddygai tuag at ei chftr agos—y Gwyddel—yn ddirmygas a rhagfarnllyd. Cynygid gwobran am y rhigymau mwyaf ducbanol i'r gwladgarwr clodwiw Charles Stuart ParneJlj-ond nid yatyriwn y crach- feirdd cystadleuol yn ddim amgen na chlep- gwn cynffonog i hiliogaeth Dafydd Gam- bradwr "Llewelyn ein Llyw Olaf." Ceir mewn rhai parthau o Gymru hefyd wawd- frawddeg yn cael ei harfer-gan un a fo mewn tymer ddrwg at arall—ag y dymunwn weled ei chladdu mown Abarg.)ifaot-sef, Hwn a hwn, yr hen Wyddai hyll I" Yo sicr dylid boycotio y sawl a gbir yn eU°1I: o hyny yn y dyfodol. Oad o ran hyny, mae'r oes sydd yn codi yn Nghymru bellach yn deall mai ein cyfeillion gsren ydyw y cyff Celtaidd—yr Ysgotiaid a'r Gwyddelod, ao mai mewn cydweithrediad ac undeb a hwynt y icae yr UIUG OBAITH am i ni gael ein cyduabyddiaeth briodol fel cenedl; oblegid y gallu cryfaf yn y Deyrnag Gyfunot-Sr gorehfygwrr, sef y 3aaaon-yw yr un sy'n tra-arglwyddiaethu ar bawb eraill. Pa faint bynag o reswm a bawl sydd gan yr Ysgotiaid a'r Gwyddelod droa eu bodolaeth fel cenedloedd ar wahan i'r Saeson, ac, yo-rhinwedd y cyfryw, i freintiau a hawliau arbenig yn y wladwriaetb, credwn fod yn partbyn i ni nodweddioo,-mewn cysylltiadau, arferiop, ao iaith,-ag sydd yn ein gosod yn meddiant hawliau cenedl yn llawn mwy arbenig na'r naill a'r Hall o honynt. Yr ydym wedi gwrthod yn ben- dant ymdoddi yn y genedl Seisnig, ae y mae ynom ellenau pirhad a fyn wirio yr hen ddiareb, "Tra mor-tra Brython." A doethineb yn y Saeson sydd yn ffarfio mwy- afrit Senedd Prydain fyddai eydnabod hyny, ac ymddwyn tnag atom fel cenedl neiUduol, gan roddi i ni raddau mwy o, annibyniaeth a rhyddid mewn materion gwladwriaethol, fel y gallom wneyd ein trefsiadau deddfwriaethol ein hanain-nen, mewn geiriau eraill, caniatau Ymreolaeth i Gymru yr hyn hefyd fyddai yn fantais i'r Senedd Ymherodrol-sydd eisoes &'i breich- iau yn rhy lawnion-faasai caelgan y pedair cenedl Brydeinig i drefcu en materion en huoaio, fel ag y gwneir gan y teyrnaaoedd sydd yn ffurfio ymherodraeth Germany. Ond ni fyn Shon Bwl bendew weled hyny (l'w barhau).
CYHUODIAD 0 YMOSODIAD ANWEDDUS…
CYHUODIAD 0 YMOSODIAD ANWEDDUS YN MON. TRADDODI Y DIFFYNYDD I SEFYLL EI BRAWF. Dydd L'un, yn Llys Ynadol Llangefni, o flaen Mr Harry Clegg, Dr O. E. Owen, a Mr G. J. Roberts, cyhnddid John Williams, yr hwn sydd yn gwasanaethu ya Cae tell, Llan- ddyfnan, o yraosod yn anweddns ar ddynes ieuanc, 19 mlwydd oed, o'r enw Mary Wil- liams, Bryn. Siwtrws, Llanbadrgoch, ar y 9fed cyfisol. Edynid gan yr heddgeidwad Edward Pritcbard, Pentraeth. Ymddangosai Mr E. G. Roberts, Caer- gybi, i erlyc, a Mr J. S. Laurie, Llangefni, i amddiffyr. Dywedai Mr Roberts, wrth asior yr achos, fod y diffynydd yn myned heibio Bryn Siwtrws, cartref Mary Williams, ar y dydd. iad a nodwyd, i'r efail, a gofynodd i'r ach- wynyddes sat yr oedd. Pan oedd ef yn dychwelyd o'r efail yr oedd hi yn dyfod allan o dy gwag oedd o dan un to, ac aeth yntau ati. gwthiodd hi i fewn i'r ty, ao yna cymerodd vr ymosodiad le. Nid oedd neb yn yr un o'r ddau dy ar v pryd, ac ymdrech- odd yr achwyoyddeg ei goren Ag ef, a gwaeddodd am gynorthwy. Rhoddwyd tystiolaeth i'r perwy! uchod gan yr achwynyddes; a cban ei thad-yn- nghyfraith a'i roham o berthynas i'w dillad. Dadlenai Mr Laurie, ar ran y diffynydd, fod yr achos wedi ei ddwyn yn miaen i'r unig amcan 0 geisio cael arian gan y diffyn- ydd, ar yr hwn yr ymosodwyd a cheryg gan yr achwynyddes pan yn myned heibio ar y dyddiad a nodwyd. Ar ot i'r diffynydd wneyd rhyw sylw ceisiodd yr achwynyddes ei daraw gyda dwy gareiz, a llwyddodd i'w daraw gydag un ohonynt. Yr oedd tad-yn- nghyfraith yr achwynyddes wedi myned at y diffynydd ac wedi gofyn iddo roddi rhyw iawn yn hytracb ca myned i gyfraith. Yn ystod ychydin o ddadl ar pa nn a' oedd yn pyfreithlon i'r diffynydd roddi ei dystiol- aetb, sylwodd Mr Clejrg ei fod ef yn ystyried nad oedd yn iawn na buasai y deddfan Sen- eddol, y rhai a gyhoeddid ac a rwymid er budd yr ynadon, yn cael en cadw yn y llys- oedd. Yn awl gifrnid iddynt benderfynu cwesiiynan heb iddynt gael y deddfau o'n blaen. Caniatawyd i'r diffynydd rnddi et dystiol- aeth, a wadlli yn bendant y cyhuddiad. Refyd rhoddwyd tystiolaeth gan ei feistr, Joho Griffifh, o berthynaa i'r ymddiddan rhwng y diffynydd a thad-yn-nghyfraith yr aebwynyddeg. T-addodwyd y diffynydd i gymeryd ei brawf jnv h-nwd!ya chwarterol, a ebanintp- wyd meichiafon, efe ei bun yn y swm o,210, ac un meiehiau yn yr un awm. Tynwyd yn 01 gyhnddiad o ymosodiad a ddygid gaiy diffynydd yn erbyn yr achwyn- yddes. >
TERFYSGOEDD GWEITHFAOL TN…
TERFYSGOEDD GWEITHFAOL TN AWSTRIA. AMRYW BERSONAU WEDI EU LLADD. Pellebrir o Vienna ddarfod i derfysgoedd dori allan yn Biellz-Biala, nos Fercher, yr hyn a achoSwyd gan waith nifer o weithwyr aydd yn eefyll allan, yn cerdded drwy yr heolydd, yn tori i mewn i dafarndai a mas. nachdai a phan geisiodd yr heddgeidwaid ganddynt ymwahann, troisant arnynt, gan eu lluchio & cheryg, potelan, ac onrhyw beth arall y galhseot roddi en dwylaw arnynt. Y n ddilynolaalwyd y milwyr allao, y rhai a daniasant ar y terfysgwyr, gan ladd pedwar o honynt yn y fan, a ba wyth ereill feirw cyn y boreu, tra y gorwedda lloaws mawr o glwyfedigion yn yr ysbytai a'a cartrefleodd.
[No title]
Deuwyd o hyd i Formon o'r enw John H. Powell yn byw mewn ystafeil yu Prnvo, Utah, gyda dwir Wrtl a pbedwar-»r ddeg o blant! Dyna ddy wed v Bulletin o San Fran- oisoo • Ddeohreu yp wythnos ddiweddaf tuebod I pedair rhan o bnmp o droft Minnn^situ yn er. byn caoie.t&u trwyddedan i wfrthn died yd i meddwaL Bu y vwirodwyr yn fwy Uwy id- ianni yn Wisconsin.
J DYNION SYDD YN DENLT.
J DYNION SYDD YN DENLT. I CAN' PUNT WEOI RU rAFLU I FFWRDD. I EI NOD DEDD LLWYDDIANT Y mae corff cryf ac iach a da bron yn ei". o fod k chydwybod dda. Anami y mae efrydydd craff o'r natur ddynol byth yn barod i roi lawer o faterion o ymddiriedaeth yn nwylaw un arall nes y bydd wedi gwelolyr hwn y mae yn bwriada ymddiried ynddo. Y mae yo edrych am yr iechyd a'r nerth iraidd, y gwynebryd gonest a gmynobagored, a'r ffurf ddynol, ac, mewn gwirionedd, bob peth sydd yn dden- iado: mewn dynion. Y mae yn amheu y gwalldreuliwr hefo croen melynlwyd, a'r natur wan (Ie anfoddog a blin. I mae yn teimlo fel v m:1>, Shak-i'ipeare yn gwneyd i Julius Ccesar ddweyd:- Let me have men about me that are fat- Me k-hei Jed men, n t)d such as a!eep o'uights. Yon usjim hath » lean aid hung.-y look netlmiks too much. Such m<-n are dangerous." Nid yw yn arnben gonestrwydd yr an- fff t dus dtuatj, ond y mae yn ofni y bydd i atiechyd y corff effeitbio ar y meddwl, dwyn anfrodiott i'r dyn, a cholled iddo ei hunan. F6 all fod yo anghyfiawnder &'r gwan; ond os nad oes gan y dyn nerth meddyliol, neu os yw wedi cael ei gan i fyny yo ei drueni, nis gall gymeryd i fewn sefyllfa y byd, nid yw yn gweled fod drychfeddyliaa yn ymeaogu, ac fod gwybodaethau a dysg yn myned yn iniaen. Sut y gall meistri gwaith ddysgwyl am Iwyddiant oddi wrth y fath ddyu ? Y mae yr olwg wall-dreuliol, y Iliw aharihns, a r yoiddnngosiad gwelw, yn dangos afiecbyd. Y mle y dyn craff yn gwoled drwy yt holl arwyddion hyn, ac yn gwybod fod golauad mawr dyn, yr ymenydd, ^raddau ,I". O'i !e, ceu y bydd cyn bo hir. Ni fyn arddel yr hwn sydd yn ngafael anechyd. Wedi Hwyr ddigjloni, o'r diwedd y maa yn ceiaio ymfoddloni i'w wely. Y mae yn anfou am gyngbor meddygol. Fet un diffygiol yn syniadau nang dyn llwydd- iiians y byd, y mae yn rhoi cynyg ar yr un driniaeth teddygol a gynysjiodd dynion o'r blaen. S'r un cynghotwt rhagfarnllyd, yr un feddyginiaeth a wein- yddir gan yr an hen gyfaill i't tenlnag a wetnyddodd arno fisoedd a blynyddoedd yn ol, ai rieni o'i flaen; ac yu y dull yna y Mae yn liusgo ymaith ei fjdolaeth aflwyddianas. druenos. A ydyw i'w feio ? Paham nad ydyw P Pan y mae yn gweled bob dydd, ac yn clywad o bob ochr, bysbysrwydd am feddyg. inneth a admibyddir fel Warner's SAFB' Oare, I w clWJI gan bob fferyllydd, ag sydd yn dyfod yn bobijgaiid bob"dydd, bob awr, tra, y mae ef yn myn'd yo wanacb. Mr William Shepherd, 164, Downham- ro:.d, Islington, Llundaio, N., a ddyoddef- odd am arcs again mlynedd oddi wrth ddi- nyg tre iliad yn ei ffuifiau gwaethaf, ac yo eael yo gyfnodol ei daro gan benysgafnder. liewygor, a chryndod. Yn yetod yr amser yma, gwariodd ganoedd o bnnan ar feddygoll a meddyginiaethau, ond bob ddim lies pirhaol. ysgrifenodd ar d, raws ei er, w ei bun Ar ol rhoi cynyg at "fi-ners 'SAFE' CIUO, cefais ei fod wedi cynyrchu eff iith ryfeddol, ac yr wyf yn awr yn mwynhau iechyd perffaith." Y mae gan ddyn o'r fath ag ydym wedi ddysgriflo, nijw gwaith o ddeg, yu anym- wybodol iddo ort hun neu i'w feddyg, afiechyd yr elwlod, ag sydd yn nychu yn gyflym ei gortr a'i fyw.vd. Y Illlle yn gweled teilyng- dod tWt7 ariier 3 I, SAFE" Cure yn mhobcyi- eiriad, ac yn ei glywed yn cael ei gyhoeddi o bnnau tji, ac eto nid yw yn ei ddefnyddio, am y dyv/edir gan ei feddyg cui naa yw ya brcffeswrol, ac nad yw yo cael ei gydnabod gaa yr urdd feddygol. Y mae dyn y byd yn gweit .no yn u-laen, nid ywyn malio dim am yr ysgol hon neu arall; ei nod mewn bywyd yw liwyddiant, ao y nae yn edrych yo obeith iol at y byd, gan gredu ae ymddiried mewn dyu sc y byd hwn, ac yn ei.flfydd gyda golwg ar y byd a ddaw.
]MR T. E. ELLIS, A.8.
] MR T. E. ELLIS, A.8. ua Kenym cideaii fod Mr Ellis yn derbya Heshad gwiriooeddol i'w iechyd yo Ffrainc. Bwfi-ida fyned oddiyeo i aros am ychydig yn Neheubarth Lloegr. Bydd gwledd gioes- awol1 iddo yallundain ar ei diriad. Dys- gwyliwu fod pob casglyddion yo mhob man yn tynu at derfyn en gwaith gyda y dysdeb genedlaetbol, er yr ofnwn fodgormod o daw- elwch gyda hi.