Y Genedl Gymreig

[Oyfeirier y Farddoniseth i Eifionydd, Swycldfa'r (jenedl, Ciomarfon ] I

eOFFADWRlAETH FY MAM. I Colled yr boll goilaiiioB—i mi tu I Colli 'mam fach dirioo,- Oad bellash, mae'n iach hefo Ion, I A. sieaua cadd-Iralm goron. I g GWYLFA. I

DYDD GWYL DEWI SANT. I Ei boll banes i'ojUoui :-«QU« u u«U| I Cenio, bvich o gerddi Ar ol thyw ddawiol Ddewi,

MAWRTH YNYD. I Crempog i dfi, 'n hufen hefyd—a gawn I Yu gynes feluabryd; Miri a th&n Mawrth Y oyd- Rhoi gwkdd bach i wragedd byd CARNEDDOG, I

YMREOLAETH I'R IWERDDON. I Htdd gwlad dan Ifcn truem—yw beulwen Ymreolaeth iddi Gwareiddiad Iyn deg roddi Rbyw allwedd am i'w Ilwydd hi. Dyg urddiant i dad Gwerddon-brwd dety B ,b bradwriaeth grenion Wyla hedd uwch bawliau hon, A cheula gwaed ei chalon. Trwy'i h3nes llawn trueui-ceir chwer- Carcbarau'n dwyn oym; [wedd o tor rbalD ayrcuaior ui— U wch dinystr ei chadwyui. Gafidion ercb gafodydd—wl&wiai tra Angel tranc drwy'th 'stormydd, A lliw'th wae'n tywyllu'th ddydd Wyd fyuwent gwaed afonydd. Rbydd cenedl arwydd eydi,-a dengys Gysgod angeu trosti; Ynys Werrtd trwy 't hanes hi Clyw adwyth gwlad caledi. Deil ardeb grym Landlordiaetb, byf Gefyoog orfaeliaetb; [enwi 0, frodir lIaw Rhyddfrydketh Ranodd it' yr hyn a ddaeth. A noda'i thir-ddeiliadon-utbr amod Deddf gorthrymwyr crealon Ar gyflwr caeth ainaethon A'i rawd erch y sieryd hon. A chwmwl barn grog uwch amaeth- Andwyol ei tbriniaeth [daear Ywlid y dig gyni caetb Yw hawliau Ymreolaeth. Anedwvdd wlad dan nodau-haerllug. Trwy'r llygrol gyfreithifu [rwydd Erys hon er glwth frashau Du fradwyr llawn difrodau Gwyll tristyd, a gwall trosti,—gwynebir Aig anobaith ynddi log eaddai 'i hedctpo-dango§odd hi Ergydiol foi gwaed ar godi. Dialedd geir yn dylyn-y trawstlr Leda trosti 'i edyn Ei braw dardd-gwynebir dyn Gan niwaid gwanc ei newyn. Celanedd a'i ddi,* golyniad-wanai Fynwes wùo gwareiddiad Diu adwyth bu'th gerddediad Yn rho'i gloes ar iawnder gwlad. Gwerddon! troes caethder gorddu,-bryd Bradwriaeth i'w mathru [einaa Dan lymder deddf digter du Enaid gwlad sy'n gruddfanu. A phurodd hyn ei phruddhan, erch adwyth! Rho'i'i chadyrn dan rwymau A thrais dwfn gin ei thristhau Ddododd waed-fedyddiadau. Gwaedlyd banes gormeswyr,—du frad- Difrodol oithrymwyr [waith, Fydd enw 'i thirfeddianwyr Tra tonau 'f aig gas&'i gwyr. Y fro ducban dan fraoyehiad-hawliau Anwylaf gwareiddiad Cawn atfau 'i theg gynhyifiid Yn rhiniau glwys breiniau gwlad. Golad dorinu G vladweinydd—arweiniol Feithrina ei chynydd Dros iawnder deil lleferydd Hyf wr derch tra lleofer dydd. Ei dwys hawliau a'i gwaed seliodd,— Arwr rhyddid daniodd [haeddol Creulooder, a digter dodd Hedd fwyniant gwlad mddfanodd. Nodau caothiwed edwyn-trwy'i hadfyd Tra 'i budfa gwyd ddychryn Ei Hid dardd-trwy drallod dyn Cyneaa'i thranc a'i newyn. Galanas dig elynion-a wyra Bob ewladgarwr ë In Nodda'i Ynys—Sanedd union Wrendy ar rym gerwinder hon. Rhoddir heddyw. arwyddiøn-- o'i hagwedd, Dadblyga egr.ion Cynhytfiol w!ad—teimlid hon lJrydar ei breiniau drudion. Daw ymlid y trais deimlir,-Irygioiii Dreigiau annwfn leddir Gerwindeb rwyga 'i rhandir, A tbbn gwanc yn tramwy 'i thir. Hyglod gewri gwladgaredd,—a'i noddwyr Fyn iddi 'i gorfoledd Dyrys Ynys drwy Sanedi Enwa 'i hawl dan rwymyn hedd. Cawn hines gwlad cvnenau-C) herwydd Y garwaf flinderau O fewn hon caed gwyr fwynbau Hyfrydedd heb ddifrodau. Taraner o'i tbud drueni-gordilwfn A gerdda'a hyf drosti; Cyfiawnder yw cryfder cri Ynys a gwarth am dani. Ac heddwch fyo gyboeddi—clod enwog Gwladweinwyr nchelfri: Trwy drais-dd) rnod myn nodi Rhuddwaed ar ei rhyddid hi. Annuwiol wialen baiarn-anwar Estynid gan ragfam Ysgydwol ormes tjudarn Ddodai'i bys at Ryddid Barn. Dig weision llawn dygasedd—yw oeroych S krriwyr ei thaugnefedd; Gwyrwyd hon, ond Dyngaredd Y wlad oil a bleidia 't hedd. Bendithion cryfion crefydd-ddyg iddi Asjweddion ei cbynydd Angylion eysuron 8ydd Yn wylaw drw) 'i heolydd. Byw leaiant heb raib loosati,-diioni Estyner drwy 'j chyrau Yw llais bon-r ei lleshau Difoder ei hadfydan. Ei dolur gan law di .lydd—helltir, Dan foiltau gorthrymyd-l Ceir cenedl,-dyg gwawr cyr yud Ar gyawr gwlad doriad dydd. Gwieg fywyd yn lie kvasgftnon, rair Pob gormesiaeth greulon, Byw ddonian 'i cherub-ddynion Geir yo dyfnhan hawliau hoc. Iddi rhodder iawaderati--a ddiffydd E-,T,,th ytnrv,;ont,i, A thyfa 'i nerth i fwynhau Dyfodol diadfydao. MACRRAETII MON.

YR AELODAU CYMREIG AO IAWN i DAFARN- WYR. Yn Nby y Cyffredin, nos Ian, cafwyd trafodaeth ddyddorol yn y pwyllgor ar y owestiwn ucnod yr oedd agos yr holl ai-nadwyr yn ei gondemnio. Yr oedd gan Mr A. Acland gynygiad yn mhlaid rboddi y 350,OCOp ag a fwriedid er gwaddoli y tafarnwyr EI hwynt at addysg amaethyddol, ganolraddol, a chelfyddydoi. Ar ol cael araeth ddoniol gad Syr Wilfrid Lawson yn erbyn gwaddoli y tafarawyr, M..Tnh" R..un Tt .horfa a Llywydd Bwrdd Llywodraeth Leol wedi dweyd wrth y pwyllgor mai y rheswm a gymhellndd y Llywodraeth i ddwyn y cyn- ygiadi ddileu y trwyddedau yn mlaen yd- oedd y cynydd mewn yfed y dicdydd meddwol. Ond os mai dyna ydoedd yr achos, ac nid gwasgiad arnynt oddiwrth y fasnach faddwol ei hUD, pabam y gwnaed cynygiad cyffelyb ddwy flynedd yn ol pan oedd di"ta yo lleihau (cymeradwyaeth). Mr Ritchie a ddywedodd mai y rheswm dros ddwyn y cynygiad yn mlaen ddwy flynedd yn ol ydoedd, am eu bod yn tros- glwyddo :galluoedd ac awdurdod yr ynadon i'r cyngorau sirol, ac na bnasai y ttosglwydd- iad hwnw vii gyflawn heb roddi rheolaeth y trwyddedau yn eu dwyiaw hefyd. Mr Roberts ? sylwodd na buasai gan yr ochr hono i'r Ty unrhyw wrthwynebiad i drosglwyddo awdurdod yr ynadon i'r cyngorau sirol; ond yr oedd y Llywodr- aeth wedi amddifadu y cyngorau sirol o'r gallu Sfdd yn nwylaw yr ynadon ar hyn o bryd, sef atal trwyddedau heb roddi iawn i'w dalwyr (cymeradwyaeth) Beth ydoedd y rheswm dros gwtogi hawliau y cyngorau sirol ? Mr Ritcbie.-Cyflawnder. Mr Roberts a dybiodd y byddai i'r Ty wertbfawrogi yr atebiad yna (chwerthin a chyyneradwaetb). Yr oedd y boneddwr anrhydeddus wedi dweyd withynt nifer y cyfarfodydd a gynhaliwyd ya mhlaid y mesur, ond ni feiddiai ddweyd wrthynt nifer y cyfarfodydd a'r psndeifyniadan a dderbyniwyd yo condemnio cynygion y Llywodraeth (clywcb, clywch). Credai ef y byddai y mesar yn hollol anymarferol. Pa y byddai i gyngor sirol brynu un drwydded allan o chweeh mewn pentref, byddai i'r pryniant ychwanegu gwerth y pump ereill. Nid oedd yn dehyg y buasai i'r cyngor sirol fyned yn mlaen i brynu y trwyddedau hyny, a chaet allan eu bod drwy hyny yn ychwanegu yr anhawsder i ddi- ddymu y gweddill (clywch, clywch). Mr Lloyd Morgan (Caerfyrddin-yn ei araeth gyntaf yn y Ty) a ddywedodd tod y mesnr yn cael ei wrtbwynebu gan yr boll bliid ddirwestol, oddigerth adran o Gym- deithas Ddirwesto! yr Eglwys. Baasai yn ddymunol, yn enwedig yn Nghymru, i'r arian a fwriedid eu rhoddi o'r neilldu i bwrcasu tafarndai gael eu rhoddi tuag at hyrwyddo addysg ganolraddol a chelfydd- ydol (clywch, clywcb). Yr oedd y Llyw- odraeth yn cynyg arian i bobl Cymru tuag at arocanion nad oedd arnynt eu heisieu, ac yu gwrthod iddynt tuag at amcanion addysg ag yr oedd arnynt eu heisieu (clywch clywch). Mi 03borne Morgan a ddywedodd nad oedd ef, yo ei broflad maith yn y Senedd, yn cofio gweled cymaint o wrthwynebiad erioed i nnihyw fesur ag i'r un hwn. Nid oedd ef wedi gwneyd dim o'r adeg yr ar- graphwyd y meanr oddigerth cyflwyno deis- ebau yo ei erbyn, a'r unig benderfyniad a gafodd ef yn ei ffafr oedd oddiwrth gym- deithas o drwydded-ddalwyr a dderbyniant elw dirfawr oddiwrth y mesur. Ac eto galwai y Llywodraeth hwn yn "fesur ddirwestol." 03 mai un dirwestol ydoedd, paham nad oes cynifer ag un gymdeithas dirwestol, oddigerth eiddo yr Eglwys, yn b!eidiol iddo ? (clywch, clywcb). Yr odd yo amlwg fod y gymdeithas ar yr achlysnr hwn yn "Eglwys ig" yn gyntaf ac yn "Ddirwestol'' ar ot hyny (clywch, clywch). Yr oedd yn dda ganddo glywed Mr Lloyd Morgan yn datgan pe y pasiai y mesur hwn yforu, y byddai yn lythyren fawr yn Ngbymru. Credai ef fod y teimlad cyhoeddua y fath yn erbyn y mesnr yn Nghymru fel na feiddiai unrhyw gynghor sirol afael yn yr arian bya a gefail (chwei thin), Oad yr oedd yna achos yn Nghymru ag y buasai yn dda gan y bobl gael arian ato, sef achos addysg (clywch, clywch). Ynfydrwydd oedd gwasgu ar y wlad fesur ag yr oedd pawb, un ac oil, yn ei erbyn, oddigerth y rhai hyny ag oedd fi wnelont A'r fasuach feddwol (clywch, clywcb). Ar 01 siarad pellach gohiriwyd yr ymdra- fodaetb. Dydd Gwener, ar ol i Mr Caine agor y ddadl, cododd Mr Lloyd George, yr hwn a draddodidd ei araetb gyntaf yn y Ty, a chafodd dder- byniad brwdfrydig. Dywedodd fod y pwnc hwn yn un ag yr cedd e: etholaeth ef yn cymeryd dyddordeb mawr ynddo. Bu y mater o flaen Cyogor Sirol Sir Gaemarfon, ac ni chafwyd mwy nag un ran o bedair o'r aelodau Caidwadol i bleidio cynygion y Llywodraeth. Credai fod y teimlad cy- hoeddus yn Nghymru mor gryf yn erbyn y mesur fel, pe dygwyddai etholiad cyffredinol, yr ysgabid ymaith bob aelod a bleidleisiai dros y cynygion (clywcb, clywcb). Efe a wrthwynebai j mesur ar y tir ei fod yn sefydlu egwyddor newydd yn y gyfraith drwyddedol, nas gellid symod heb ad daliad tai trwyddedol nad oedd angen am danynt mown cymydogaeth, nen y rhai oeddynt yn ffynhonellau anghysur yn y gymydogaeth. Os oeddynt yn myned i ad dalu tafarnwyr, bydded iddynt wneyd byn ar sail enillion inasnach gyfreithlon. Ei wrthwynebiad arall i'r mesur oedd fod y swm o arian yn rhy fycban i'r amcan. Yr oedd pob ochr i'r tv yn cytuno y byddai i leihad y tai fod yn ffafrial i ddirwest. Nid oedd yn credu y lleiheid diota hyd nes yr edryebid ar ol 8afhnedd y tafarndai, ac y cai yr heddgeid- waid reolaeth arnynt. Cyfeiriodd atBwllheli, tref oedd yn cyn wys o 3000 i 4000 o bersonau. Yr oadd y lie yn Hawn o dai trwyddedol. Nid oedd yr un dyn rbesymol na chydna- byddai fod pedwar gwesty yn llawn digon i'r dref; ond os oedd y swin yn y mesur i gael ei raciu yn deg dros Gaernarfon, cymerai y mil blynyddoedd i leihau nifer y tafarnau yno (cbwerthin). Ni wnaed erioed gynyg icor ddigrif i ddarostwng drwg mor fawr, er y dydd y cododd brenhin Lilliputia ei forthwy! i ymosod ar Gulliver (chwerthin). Cyn belie lag yr oedd Cymru yn myned, ni byddai gan y mesur un effaith i leibau diota. N's gallasai y mesur wneyd un lies os na chymerai y tafarnan iselaf. Oad dyma y tai oedd yn gwneyd mwyaf o elw. Po fwyaf o drueni a ddygid, mwyaf oil o lfes a ddeilliai i'r tafarnwr. Nis gallasai tafarnwr o'r fath yna, yr hwn oedd yo meddu bywiol. iaeth ddo, werthu ond o dan brs ochel. Wedi cyfeirio yn chwareus at Alwydd Randolph Cbnrnbill a Mr Chamberlain, dvwedodd Mr Lloyd George mai ei brif wrthwynebiad i'r mesur ydoedd ei fod yn llesteirio dirwest. Drwg anfesur- adwy ydoedd pob gohiriad yn y eyfeiriad yma. Yr oedd yn credit mewn diwygiad dirwestol, nid fel dyn plaid a dirwestwr selog, ond am ei fod yn credu yn ngallu y Ty i wneyd llawer yn ffafr cynydd dynol- ryw. Credai y glleDt wella sefylifa, arfer- ion, a chysur dynion, drwy edrych at ol yr byn sydd yn demtasiwn iddynt (clywch, clywch). Am fod y mesur yn myned yn erbyn hyn, yr oadd yn ddrwg ganddo ei fod wedi ei ddwyn yn mlaen (ucbel gymaradwyaeth gan y blaid Rydd. frydnl) Wadi i amryw ereill siarad, ac yn eu plith Mr Gladstone, yn erbyn y mesnr, cafwya ymraniad ar welliant Mr Aclaad pleidleis-I iwyd fel y canlyn Dros y gwelliaut 243 I Yn erbyn 275 Mwyafrif 32 I Derbyniwyd y newydd gyda baniieiau 1 gan y Rbyddfiydwyr. I

BWRDD LLEOL CAER- GYBI. Cynhaliwyd cyfarfod arferol y bwrdd ochod ddydd Mercher, pryd yr oedd yn bre- senol, Mr S. J. Griffith (cadeirydd), Cadben J. Owen, Cadben G. Lewis, Mri Richard Hughes, Thomas Roberts, W. S. Owen, W. Griffith, Evan Williams, a Joseph Williams, IAWN I DAFA1(NWYK. I Sylwodd M r Richard Hughes fod gwahanel fyrddau ereill yn pasio penderfyniadau yn erbyn cynygion y Llywodraeth o berthynaB i iawn i dafarnwyr.a chynygiai ef fod deiseb o dan sôl y bwrdd yn cael ei harfon i Dy y Cyffredin trwy ein haelod, yn protestio yn erbyn yr adranau hyny o Fesur y Llywodr- aeth sydd yn darparu ar gyfar iawn i dafarnwyr. Eiliwyd gan Mr W. Griffith, gwrthwyneb- wyd gan y Cadben George Lewis; ond paE- iwyd y penderfyniad trwy fwyafrif. Y STANLEY HOSPITAL, I Yr oedd Mr Richard Hughes wedi rhoddi I rhybudd y byddai iddo ofyn am gofoodion y bwrdd o'r dechreu o bertbynas i'r Stanley Hosp tai, ac mewn canlyniad darllenodd y clerc y cofnodion byn, pa rai a ddangosent mai gwerth yr adeilad ar y dechreu ydoedd lOOap, a'r dodrefn yn 71p. O'r symiau hyn yr oedd y plwyf trwy Fwrdd y Gwarcheid- waid wedi cyfranu 500p. Yu ddiweddarach yr oedd Lady Willoughby de Brooke wedi cyfianu 400p tuag at Sailors' Hospital, a Mr W. O. Stanley wedi ei gwaddoli. Dywedai Mr Hughes fod y mater wedi dyfod yn mlaen yn Mwrdd y Gwareheid- waid. Yr oedd wedi bod yn dyweyd o'r blaen mai eiddo y Bwrdd Lleol oedd yr ysbytty, ac mai y Bwrdd Lleol oedd wedi gw neyd p,3bpeth mown cysyl ltiad i't adellad a, ac yr oedd yn amheus ganddo ef a oedd ganddynt bawl i drosglwyddo eu hawdurdod i neb aiall. Buasai yn ddrwg ganddo ef ymyryd ft trefniadau preseuol, ond os gallent wneyd yr yabytty yn fwy effeithiol buaai yn dda gauddo. Cytunai Cadben Lewis 1r sylwadan hyn, a chyfeiriai at y morwr a wrthodwyd gymervd i fown i'r ysbytty rai misoedd yn ol. Gofynai beth oedd y dybec fod adeilad mawr o'r fath yn gorwedd yo segur. Dywedai y clerc (Mr Lloyd-Griffith) nad oedd hynyna yn gywir, ac nad oedd y lie yn segnr. Yr oedd y bwrdd lleol wedi tros- g!wyddo i bwyllgor y gwaith o dynu allan reoiau, ac yr oedd y aefydliad yn cael ei gario yn mlaen yn 01 y rheolau hyny. Yr oedd gan bob tanysgrifiwr o boot hawl i anfon un claf i fewn am dair wythnos, os byddai yn un cymhwys i gael gweinyddu arno yno, a phe buasid wedi gwneyd cais ato ef buasai wedi gallu cael yr un y cyfeir- iwyd ato i fewn. Yn ystod y flwyddyn yn diweddu Tachwedd 13eg, 1889, yr oedd 48 o gleifion wedi bod i fewn,ac yr oedd y mwyaf- rif mawr o honynt wedi gwella. Sylwai Capt Lewis nad oedd y claf yn crwvbod v callasii cael ei dderhvn trwv I wnoyd cais at Mr Lloyd Griffith. n. Atebai y clerc fed y rtheving ofifcer yn gwybod, ac ni ddylid beio y sefydliad am nad ooddynt wedi ceisio yn y ffordd briodoh Yr oedd Capt Lewis wedi gwneyd gormod o lawer o'r achos a nodwyd, yr hwu nid oedd ond eithriad. Capt Owen a ddywedai nad oedd lie i ddisgwyl i neb gael ei dderbyn heb i rywun fyued yn gyfrifol am dal. Dywedai Mr R. Hughes nad oedd ef wedi gwneyd dim o'r aches dan sylw; ond gan mai eiddo y bwrdd lleol ydoedd yr ysbytty, buasai yn dda pa gallent ei wneyd yn fwy defnyddiol. Awgrymodd y clore y gallent ofyn i'r tan- ysgrifwyr ganiatau iddynt ethol un ar fwrdd y eyfarwyddwyr. Atebai Mr R. Hughes mai ei ddadl ef ydoedd mai eiddo y bwrdd oedd yr ysbytty, ac fdlly fod yr awdurdod yn Haw y bwrdd. Sylwai y clerc eu bod wedi trosglwyddo rheoliad yr ysbytt.v i'r pwyllgor, ae- feliy gallent ofyn i'r pwyllgor. Gohiriwyd yr awgrymiad hyd y cyfarfod j neaaf. I AMRYWION. I Derbyniwyd cais oddi wrth wyth o drig- olion Bont Ddu i'r bwrdd newid enw y ffordd sydd yn arwain o iard lo y rbeilffordd i LoJg-e Lianfawr, o Black Bridge i fod yn "Monument Road." Gobiriwyd ystyried y mater.-Penderfyowyd gwahodd cynygion am y gwair sydd ar y recreation ground.— Cafwyd adroddiad gan bwyllgor y goleuni o berthynas i'r draul c oleno y dref yn yetod y tymhor diweddaf. Yr oedd yr holl draul yn 244p lis 10c.—Y mae y cytundebS, chwmni y nwy wedi dyfod i ben, a phendeifynwyd cael cyfarfod gohiriedig i ystyried y mater.

CYNGHOR SIROL MON. 1 IAWN I DAFARNWYR. I Cynhaliwyd cyfarfod arbenig Cynghor Sirol Mon yn Llangefni, ddydd lau, o dan lywyddiaeth Mr H. Thomas, cadeirydd, i ystyried yr adranau yn y Meeur Trwyddedau sydd o flaen y Sanedd er rboddi iawn i dafarnwyr. Yr oedd yr aelodau canlynol yn breseaol: —Y Cynghorwr Hugh Thomas (cadeirydd), yr Henadnriaid Richard Williams, Hugh Roberts, Thomas Jones (Bodewryd), W. R. Jones, Thomas Jones (Hendregadog), John Williams (Park Newydd), a'r Parch S. A. Fraser; y Cynghorwyr David Roberts, y Parch William Pritchard, Hugh Prythercb, Richard Roberts, John 'Williams (Llanfair P.G.), 0. W. Foulkes, Dr O. E. Owen, A. McKillnp, Henry Roberts, R. P. Jones, Edward Williams, Lewia Hughes, Thomas Pritchard, Owen Williams, 0. E. Jones, J. R. Mnghes, Robert Jones, Dr E. P. Edwards, J. Lewis, W. Prytberch, Dr 0. T. Williams, a Dr E. T. Hughes. Eghirodd y cadeirydd fod y cyfarfod wedi ei alw ar gais pump o'r aelodau. Hefyd, datganodd fod Mr John Hughes wedi ei ethol yn rheolaidd yn aelod dros Amlwch yn lie y diweddar Mr T. P. Williamson. Da> lien wyd Ilythyrau oddi wrth Cadben Verney, A S., Mr G. J. Roberts, U.H., a Dr Roland Williams, yn gofidio nas gailent fod yn bresenol, ac yn datgan yn y modd mwyaf diamwys eu hanghymeradwyaeth o'r adranau. Mewn atebiad i Mr T. Pritchard hysbys- odd y cadeirvdd mai y Parch S. A. Fraser, y Parch W. Pritchard, Dr Roland Williams, Mri D. Roberts, a W. Griffith (Cuergybi), oedd wedi arwyddo y cais am y cyfarfod. Sylwai y Parch S. A. Fraser ei fod ef yn ystyried eu bod wedi ymgynyll yn ddirag- farn i ystyried yr adranau ac i basio pender- fyniad o'n plaid neu yn en herbyu. Er mwyn bod yn rheolaidd fel ag y gellid dadleu y mater, dytnunii ef gynyg-" Fod y CyDghor hwn yn aoghymeradwyo yn gryf adranau y trwyddedau yn Mesur Trethiad Lleol y rhai sydd yn cren baddiant parhaol mewn trwyddedau blwyddol, a'r rhai fydi yn atalfa ddifrifol ar waith dirwest os na bydd i ryw derfyn gael ei roddi ar werth y trwyddedau a brynir, a bod gallu gorfodol yo cael ei roddi ar y Cynghor Sirol i brynu." Yn uoioDllyrehol ar ol i'r Senedd ail-ym. gynnll, daeth y Llywodraeth a'r adranau trwyddedol yn mlaeo, pa rai a godasant ystorm o ddigofaint, yr hoa oedd braidd yn gyifredinol, ac yn neillduol felly yn Nghymrn, lie nad oes braidd unrhyw sefydliad gwleidyddol,' cymdeithatol, na chrefyddol, ag nad yw wedi pasio pender- fyniad yn erbyn y cynygion afresymol hyn. Dwy flyoedd yn oi, pan ddygwyd Mesur y Llywodraeth LAol i mewn, bu agos i hwnw fyned yn ddrylliau oherwydd y cynygion anffortnnns o beithynas i'r trwyddedau. Yr oedd rbywun wedi sylwi naill ai yn gyhoeddus neu yn y wasg ei fod yn ymddangos fel pe bnasai y blaid Dori- aidd yn sleeping partners yn y fasnach feddwol, gan nad oedd unrhyw Gyllideb yn dyfod allan ag nad oedd rbyw ddarpariaetb ynddi o berthynas i'r fasnAch hon. Y safle ag a gymerai ef, ac a wahoddai y cynghor i gymeryd, ydoedd oddiar dir egwyddor, ac o egwyddor yn unig, ar yr hyn y dylid aeilio pob gwrthwyoobiad i'r mesur. Yr oedd yn bwysig o ba mae bynag yr edrychid arno, arianol, foesol neu rhyw wedd arall. 0', ochr arianol yr oedd yo bwysig i'r wlad, er nad oedd y SWOl a gynygid roddi o'r neilldu i brynu trwyddedau, sef 350,000p, ond cydmarol fychan. Eto yr oedd hwn yn swm aruthrol ynddo ei hunan, ond ni baasai hwn ond fel diteryn yo y cefnfor. eByddai i'r trc-tbdalwyr gael en hnnain uivnah un TOtrnaK niil 4 nhannftdd n fllopn(1. ond a miloedd o filoedd. Byddai i bob cam mewn prynu trwyddedau wneyd y cam dilynol yn fwy anbaws a chostus. Dywedid ei fod wedi ei ddwyn i fewn o blaid dirwest. Yr oedd gan Ganghellydd y Trysorlys- braidd na ddywadai-yr hanrllugrwydd i ddweyd ei fod wedi ei ddwyn yn miaen yn gwbl o blaid dirwest. Awgrymid nad oedd yr ynadon wedi gwneyd cymaint ag a allasent aca ddylisent wneyd i leibauy nifer odafaro- dai, lie yr oedd ar y rbanau angen byny; Ond yr oeddynt yn bresenol yn myned i gymeryd ffordd gylchvnol iawn i wneyd hyny, Paham na throsglwyddid yn union- gyrchol y gallu i gorph etholedig gan y trnthdalwyr fel y cyngor (cymeradwyaeth). Rjddai i'r gyfraith gael ei gweinyddu yn fa;a heb OfD, ffafr, hoffder na drwgdeimlad. Heiyd dywedir fod awm aruthrol wedi ei fi,i di yn y fasnach; a phao y mae ttwydded yn darfed y mae yn ddealledig y caiff ei badnewyddn os bydd wedi cydffarfio a'r amoiau, ac y byddai yn anghyfiawnder a'r tafarnwyr tlawd a'r gweddwon i beidio ei hadnewyddu. Ond pan y mae Ufatnwr yn cael trwydded y mae yn ei chael ar y dealltwriaeth eglur mai am ddauddeng mis y mae; ac y mae hanosiaeth yn dangos fod y Sanedd wedi cyfyngu ar y fasnach heb erioed freuddwydio am roddi iawn. Dywedir yn mhellach fod perygl ymyryd gormod S/r fasnach, gan ei bod yn un o brif ffynonellau y gyllideb, ac y gellid, trwy ymyryd, dylodi y wlad. Ond dywedai ef pe byddai i'r fas nach gael ei hatal yn gyfangwbl, y byddai i gyfoeth y wlad gynhyddu yn ddirfawr, a byddai y gyllideb yn llifo drosodd (cymer- adwyaeth). Pa bryd bynag y mae y Llyw. odraeth yn cefnogi y fasnach feddwol, nid yw yn deilwng o'r enw, ac nid yw yn ddim gwell nag offeryn gwrthan i ddinystrio, ac i wneyd cartrefi eysurus yn an- rheithiedig. Gwtthwynebai ef y cyoyg- ion yn y Ile cyntaf, gan ea bod yn ffugiol a thwyllodrus. Pan nod odd Ganghellydd y Trysorlys i fyny a dyweyd eu bod o blaid dirwest, credai ef (Mr Fraser) nas gallai yr un tafarnwr yn Lloegr greda ei fod yn meddwl hyn yn wirioneddol. Dywedai ef fod ymadroddion o'r fath nid yn unig yn ffugiol, ond hefyd yn anghyfiawn yn eu hegwyddor, ae yn greulawn wrth eu cario allan. Dywedodd y dylid rhoddi iawn i'r tafarnwr tlawd ac ymdrechgar, ond ni bvddai i no ran o ddee o'r tafarnwyr gael iawn, eithr elai i logell perchenog y iy. Yr oedd barnwyr wedi dyweyd mai am ddeuddeng mis yn unig yr oedd trwyddedau tafarndai; ond deuai y Ltywodraeth yn mlaen, a dvwedent nad oedd y barnwyr yn iawn, a rod go y tafarnwr bawl ya ei drwydded fel pe buasai yn barhaol. Teimlai ef yn ddirroygas at ymddygiad y Weinydd- iaeth tu ag at bob gwrthwynebiad, fal ag yr oeddynt wedi gwneyd y dydd o'r blaen tu ag at yr arddangosiad yn Hyde Park, Llun- dain. Yr oeddynt wedi gwneyd 811 goreu i otal y eyfarfod yna trwy i'r heddgeidwaid ymyraeth yn ddiangenrhaid, ond yr oedd teimlad y Wladwriaeth yn cefnogi barn y barnwyr (cymeradwyaeth uchel). Eiliwyd y cynygiad gan y Cynghorwr A. M'Killop, heb arbyw sylwadau; a phas- iwyd ef yn ddiwrthwynebiad. Ar gynygiad yr Henadur y Parch S. A. Fraser, yn cael ei eilio gan yr Henadur H. Roberts, penderfynwyd anfon copian o'r penderfyniad i Gangbellydd y Trysorlys ae i Mr T. P. Lewis, A.S.

GYMDEITHAS RYDD- FRYDOL MON. Cynhaliwyd cyfarfod o bwyllgor gweith- iol Cymdeithas Ryddfrydol Mon yn Llan- gefni ddydd Ian, Mr Lewis Hughes (cadeirydd) yn Ilywyddu. I PENDEBFYNIAD RHYL. Cymerwyd i ystyriaeth Benderfyniad y Rhyl, a gwnaeth amryw aelodau ycbydig sylwadau arno. Cycygiwyd gan y Parch J. Williams, Dwyran, ac eiliwyd gan Mr Hugh Roberts, U.H., "Fod y cyfarfod hwn yn dymuno datgan y bydd yn teimlo yn siom- edig os na fydd y blaid Ryddfrydig yn dwyn mesur yn mlaen i Ddadgysyiltu yr Eglwys yn Nghymru ar yr uo pryd, neu yn union- gyrchol ar ol, Mesur Ymreolaeth i'r Iwerddon." Teimlid fod y mater yn un pwyeig, ac yn bytrach nag i'r pwyllgor gweithiol basio penderfyniad arno tynwyd y cynygiad yn ol, a threfnwyd i gael cyfarfod o bwyllgor cyffredinol y gymdeithas yn Llangefni, ddydd lau, Gorphenaf 3ydd, am ddau o'r gloch y prydnawo, i ystyried y mater. I IAWN I DAFARNWYIt. I Ar gynygiad Mr Hugh Roberts, U.H., yn cael ei eilio gan Mr J. Hughes, Cae Mawr, penderfynwyd Fod y c,vfarfod hwn yn condemnio cynygiad y Llywodraeth i wneyd darpariaeth o'r drysorfa gyboeddus er di- ddymu trwyddedau er. gwertbu diodydd naddwol, gan fod byn yn groes i egwyddor y gyfundrefn o drwyddedu, ao fel yn addef yr egwydder o'iawn, yr hyn fyddai yn tueddu i wneyd y fasnach feddwol yn barbaol gyda'r holl ddrygau moesol a chymdeithasol yoglyn A hi." I Y DEGWM. Penderfynwyd, ar gynygiad Mr Robert Edwards, Llaofechell, yn cael ei eilio gan Mr Hughes, Bodffordd, Fod y cyfarfod hwo o'r farn y dylai y degwm yn Nghymru fod at wasanaeth y genedl tuagat addysg y bobl yo ddiwahaniseth, ac na hyddai defn- yddio cyllid Eglwys Loegr yn Ngbymru at addysg rydd i blant Cymru yn ddim amgen na gweithred o gyfiawndor." Y MESUR TIR GWYDDELIG. Pasiwyd y penderfyniad canlynol, ar gynygiad Mr R. P. Jones, Niwbwrcb, yn cael ei eilio gan Mr J. Williams, Llanfair P.G., "Fod y cyfarfod hwn yn ymrwymo i I wrthwynebu cynllun y Llywodraeth er prynu allan y tirfeddianwyr Gwyddelig ar dranl neu guarantee y trethdalwyr." GWAHODDIAD I AELODAU SENEDDOL. Ar gynygiad Mr A. McKillop, ya cael ei J eilio gan Mr H. Roberts, TT.H., penderfyn- ) wyd rhoddi gwahoddiad i Mr William O'Brien, A.8., a Mr H, H. Asquith, A.S., i anerch cyfarfod ya Llangefni ar adeg eu I hymweliad & Bangor yn yr Hydref. YMWELUD A PHKNAKLAG. Penderfynwyd ceisio trefnu i gael gwib- daith o Fon i Benirlag ar adeg y bydd Mr I Gladstone yno. Ymddiriedwyd i swyddog- ion Yltymdeithaa y gwaith 0 barotoi ar gyfer hyn.

CYFARFOD MISOL I ARFON. Cynaliwyd yn Sklem, Bettwo Garmon, Mehefin 9fed a'r lOfed, 1890. Llywydd, Parch R. 0. Williams, Prif waith yr eis- teddiad cyntaf oedd derbyn blaenoriaid. Nid oedd blaenoriaid i'w darbyn y waitb hon ond o Rosgadfon. Rhoed adroddiad y cenadon, fod y dewisiad wedi bod yn rheol- aidd ar Mri W, R. Williams, R. Williams, ac I E. Griiffth, v rhai a alwyd yn mlaen. Ym E. Griffith, l i hwynt m ou hanes crefyddol, ddiddanwy & hwynt Am M hanes crefyddo), a'u teimladau yn wyneb yr alwad, gan y Parch D. Williams, Cwmjglo, Gofynwyd holiadan ar gynwys y Cyffea Ffydd gan y Parch D. Hughes, M.A, Pentir. Gofynwyd y cwestiwn cyfundebol a'r cwestiwn dir- westol gan y llywydd, y rhai a- atebwyd gan y:brodyr yn gadarohaol. Wedi gofyn yr arwydd yn eu derbyniad, yr hwn a fotiwyd yu unfrydol, rhoed cyngor nodedig o gyfaddas iddynt gan y Parch W. Williams, Talysarn. Rhoed p!eidlau wresog o ddiolch- garwch i Mr Williams am ei gyngor rha- gorol, a pbenderfynwyd gofyn iddo ganiatan -1:1- t.1 ei argrinu yn uu or cyuoeuuiauau, 1"1 y caffii y ]luaws ei ddarllen, Ar hyn hefyd y cydiiyriodd Mr Williams.—Cadarnhawyd dewisiad Mr J. Jones, gynt o Baladeulyn, yn flaenor yo Salem —Coffawyd yn y moid mwyafserchus am y diweddar Mr J. Jones, yr hwn oedd flaenor yn Glasgoed, a phen- derfynwyd anfon mycegiad o'n eydym- deimlr.d a'r tsulu. Dadganwyd eyd- ymdeimlad dwfn hefyd a Mr Rowland Prichard, Gerlan, yn y brofedigaeth o golli ei anwyl briod.—Caed gair gan y Parch W. 0. Jones, Waenfawr, yr bwo a ddiolchai i'r Cyfarfod Mi%ol am y derbyniad a roddasid iddo, ac a obeithiai y gallai fod o ryw wasanaeth gyda'r achos ar ei ymsefydliad yn y Waenfawr.-Liawenydd i'r cyfarfod oedd gweled y Parch J. Hughes Griffiths, M.A., wedi dychwelyd o'r America. Cydna- byddodd yntau deimladau da y Cyfarfod Misol, a rhoddes air o banes crefydd yn mblith Mathodistiaid America, gin ddweyd befyd, er ei fod yn cyfrif Arfoo y Cyfarfod Misol goreu mewn bod, eto ei fod wedi penderfynu dychwelyd yn ol i America, i wasanaetha yr achos mawr yn y wlad bono, gan fod yma gyflawnder o weithwyr, ac yno brinder; ac oherwydd hyny gofynai am i'r Cyfarfod Misol gan- iatau iddo lytbyr cyflwyniad i America. Penderfynwyd fod llythyr yn cael ei roddi iddo gyda'r dymuniadau goreu. Y mae Mr Hagbes Griffiths yo un sydd wedi glynu wrth y Cyfundebdrwy lawer o with wyneb- iadau, ac y mae efe wedi aberthu llawer i barhau yn Fethodist. Cafwyd ycbydig sylwadau ar ystadegau 1889, a phenderfyn- wyd fod trafodaeth mewn Cyfarfod Misol dyfodol ar, Yn mha fodd oreu i gael eageu- lnswyr moddion gras i ddilyn, a chweEt tiynau ereill cysylltiedig & byn; a phenodwyd yParch J. Jones, F.R.G.S. Bathesda, i wneyd y sylwadau agoriadol, a hyny y peth cyntaf ar ol darlleniad y cofnodion yn Nghyfarfod Misol Awst, yn Dysgwylfa. Penodwyd i dderbyn y casgliadau, y Parch R. Pryse Ellis, Mri J. Jones, Caernarfon, a J. Hughes,Porthdinor- wig, ac am y tro ar bwyllgor y cenadwriau, Mri P. Williams, Waenfawr, a J. Griffith, Capel Curig. Wedi darllen cofnodion y Cyfarfod Misol diweddaf, hysbyswyd mai yn Capel Uchaf y cynhelir y cyfaifod nesaf, Mehefin 23; 24, ac mai yn Disgwylfa y cyn- belir y dilynol, Awst 11, 12. Testyn yr ym drafodaeth oedd Hollwybodaeth a holl- oresenoiaen FUW, I w agor gan y rarcuu..U. Jones, Bangor. Bydd adroddiad y pwyllgor siroi a'r genadaeth Dramor yn cael ei gyf-" lwyno hefyd ya y nesaf. Yn y nesaf hefyd y cyflwynir y gadair gan y llywydd i'r llyw- ydd etholedig am y chwe' mis nesaf. Pen- odwyd y Parch 0. G. Owen, Ysgoldy, i ofyo holiadau ar gynwy" y Cyffes Ffydd ar dderbyniad blaenoriaid yn Rhagfyr, a Mr J. Roberts, Beddgelert, i roi y cyogor. Rhoed hanes dyddorol am sefyllfa yr achos yn Salem, a cheid ei fod mewn gwcll gwedd nag y bu, ac fod yno gryn lawer o weithio tra amcanus ac effeithiol yn nglyn &'r achos. Galwyd sylw at Jiwbili y Genadaeth, gan roi ar ddeall fod swn cychwyn da yn Arfon erbyn hyn -fod Mr R. Lloyd, Hermon, "atchddiacon sir Gaemarfon," wedi addaw 50p, ac eraill symiau llai, yn en plith, llyw- ydd y Cyfarfod Misol, R5. Adgofiwyd hefyd fod y casgliad at y Gronfa Fenthyciol i ddod i law yn y Cyfarfod Miaol, ac enog- wyd i fod yn ffyddlon. Y mae yr adeg hefyd wedi dyfod i gwblhau y casgliad at y Drysorfa Gytorthwyol, a dymunwyd am i'r rhai sydd heb wneyd y casgliad ei ddwyn i'r Cyfarfod Misol neeaf. Galwyd sylw hefyd at yr Ysgolion Protestanaidd, gan ofyn a oedd y trysorydd wedi cael ad daln iddo y swm a roes yn fenthyg y llynedd at yr achos hwn ? Atebwyd ei fod. Ond uad oedd y rhagolygon yn addawol i gyfarfod &'r swru dyledus y flwyddyn hon. Y mae 17 o eglwyai y gofynwyd iddynt gyf- ranu ycbydig eto heb wneyd.—Cafwyd fod aglwys Dinorwig, gydag unfrydedd, yo galw ar y Parch H. Jones, Llanliecbid, i fod yn weinidog. Cadarnbawyd yr alwad.-Dar- llenwyrt adroddiad yr arholwyr ar ymgeis- wyr am y weinidogaeth "Cyohaliwyd yr arholiad yn Rbotryfan, Mni 17eg, 1890. Arholwyd Mr W. Richards, Park-hiil, a Mr J. 0. Williams, Sion, yn y materion, (1) Gwybodaeth gyffredinol o'r Yagrythyrau gan y Parch T. Gwvnedd Roberts; (2) 1 loan ii. gan y Parch H. Jones, Llanllechid; (3) Person a gwaith yr Ysbryd Gian can y Parch W. Rowlands. Aeth y ddau drwy yr arholiad ysgrifenedig yn anrhydeddus, a rhydd hyfrydweh i'r arbolwyr ddwyn tyst- iolaeth i'w Uafur a'u diwydrwydd yn boll fatprion yr arholiad, a datgan en byder y bydd iddynt roddi yr no diwydrwydd, os cymeradwyir hwy gan y Cyfarfod Misol, yn eu llafur rhagllaw. Dymuna yr arbelwyr hefyd ddatgan eu diolebgarveb am y derbyn- iad caredig a gawsant yn Rhcstryfan. Dros yr arholwyr, W. ROWLANDS." Derbyniwyd yr adroddiad, a chymeradwywyd y ddau fel ymgeiswyr am y weinidosiaeth. Caniatawyd i Mr J. O. Williams fyned i'r ysgol i Glyn- nog—Cadarnhawyd adroddiad y pwyllgor ar ansawdd crefydd, yn penodi y testynau a'r personau canlynol i agor arnynt yn ngbyf- arfodjy boreu we misoodd dyfodol: "Oeir- wiredd," y Parch J. Owen, Bettwsycoed; Y sefylifa ddyfodol," y Pareh Dr BURbes Erthygl 40fed a Rheol lfieg yn y Cyffes Ffydd, Mr O. T. Owee, TalysArn; Addew- idion Duw fel defnydd cynhaliaeth a chysar It ir. U Tn.aa TTxhaf • 11 w #!l?lwvP. jjir a. oi'u^o, vv-w* j I)iw.i,yd.i "w'= J. Jonea, F.R.G.S.; Pa fodd i wrthweithio yspryd Mghredtn- iol yr oes," y Parch G. Tacwvn Parry V trydydd gorebymyn," Mr W. Owen, B.S., Llanliecbid; "ArlnlAbod Duw," y Parch J. y Parch J. Davies, Brynyrodyu ar Rheol lOred o'r Cyffes Ffydd," Mr G. Owen, Porthdinorwig. —Cadarnhawyd adroddiad pwyllgor cyn- orthwy yr efrydwyr, yr hwn a zynwyiiai fod yn y Bala, 8 ;Aberyat.?ytb,l;Rbydycb.? 2; Bangor, 2 cyfan, 13 efrydydd, ac fod y owS yn ?yayg fod £ 3 10s yr un yn cael »o Sdi iddrot eleoi, yr ? »•»» cy ? swm sydd yn cyfateb i'r casgliad mewn Ilaw  y rhodd8sai y Parch Evan Jones, Caernarfon, rybydd am iano Jeweler colofu a'811).-Dygyd dan ystyriaeth genadwriau Cymdeithasfa Rhos ltanorchrugog 1, Yr wg,ym partbod llanerchrugog: 1. per sonall a benodir yo ymddiriedolwyr ar eiddo cyfundebol fod yn Eiwyddogio- r eglwysig, a bod nifer Iled gyfartal   blaenoriaid ya cael i en pet:odi yn mhob shrs. 2. Y gwaddol. iadM. G?fod?i pp?auanfoddhMlyn np?n & rbM o'r gwaddoliadau yn Arfon, i penderfynwyd fod Mri W. Jones, Rhos- trvfan- R. JuMB, Bootnew?dd; E. Jones, Plas Dolydd; Parch R. Humphreys, Bont- newydd, a'r yagnfenydd, yn cael dy?CM .rnynteto wneyd yr ymnfyo'ad&u angen. rheidir,l, yn unol &g &dtoddi&d Cymdettba? Hanfaircaereinion. 3. Oas¡1iad Qt Drysorta [ y Gweinidogion. Penderfynwyd fod y Parch E. Junes yn cael dymuno arno alw nn o bob dosbartb i gymeryd i ystyriaeth y priodoldeb o anfon i'r trysorydd cyffredinol y swm sydd ibisoes wedi ei gasglu yo Arfon i gyfarfod a chynygiad Mr D. Davieo, Llandinam. 4. Yr Oedfa Boreu Sabbotb. Penderfynwyd fod ystyriaeth ddifrifolaf y Cyfarfod Dosparth yo cael ei alw at y genadwri hon, gan fod gwasanaeth crefyddol borenan Sabboth yn cael ei ddirfawr eegeuluso. Gohiriwyd ystyried y genadwri parthed Ymgeisio am y Weinidogaeth," a Llwyddiant Mas- nachol." Darllenwyd a chadarnbawyd ad- roddiad Pwyllgor yr Achosion Seisnig;- Yn ol awgrymiad y Cyfarfod Misol di- weddaf, cyfarfu Pwyllgor Sirol yr Achosion yo y Twrgwyn y 4ydd cyfisol. Yr oedd y Parch R. Humphreys yn bresenol, a chaf- wyd adroddiad ganddo o'i ymweliad ef a Mr H. Lewia ig ealwysi Llanfairfechan a Phen- maenmawr. Swm y casgliadau sydd wedi aVd i law o Arfon ydyw 43p 198 5c, o 28 o eglwysi. Yn 01 cais y pwyllgor anfonais at y gweddill i'w hadgofio eu bod heb wneyd y casgliad, ac i erfyn arnynt wneyd os byddai hyny yn bosibl i'w ddwyn i Gyfarfod Misol Salem, can ei anfon i ofal y trysorydd, Mr D. Williams, Bangor. Penderfynwyd ein bod yn gofyn i'r Gymdeitbasfa am grant o COp i Benmaenmawr, ac 20pi Lanfaitfechan. Yr oedd cyleillion Llanfairfechan yn cwyno eu bod heb gael lOp oedd yn ddyledus iddynt o grant y flwyddyn ddiweddaf. Rhoddwyd ar y Parch R. Humphreys osod yr achos o flaen y Pwyllgor Cyffredinol, ac iddo wneyd ei oreu ar eu rhan. Yr oedd y pwyllgor yn llawenhau fod y brodyr yn Mhenmaenmawr yn ymroi mor egniol i lei- hau y ddyled, ac yn eu hanog i barhau yn en bymdrech ganmoladwy, gan hyderu y caiff Mr Manuel a'r cyfeillion a Snt allan i gasglu dderbyniad siriol gan yr eglwysi yn gyffredinol J.;PBICE." Yn unol â chynyg- iad Pwyllgor y Gymdeithasfa, peoodwyd y Parch J. 0. Jones, Llanberis, i roddi hanes yr achos yn Nghymdeithasfa Caernarfon. Ar ddiwedd y gweithrediadau agos, der. byniodd y llywydd (Parch R. 0. Williams) y newydd pruddaidd am farwolaeth ei anwyl dad. Penderfynwyd fod cydymdeimlad dwysaf y Cyfarfod Misol yn caeld ddadgan & Mr Williams yn ei drallod-yr ysgrifenydd i anfon ato. Pregethwyd gan,, y Parchn J. Jones, F.R.G.S.; J. H. Griffiths, M.A.; G. Roberts, Cirneddi; W. Wiiliams, Talysarn; B. Forester Williams B.A.; a Dr Hughes.

EISTEDDFOD GADEIRIOL UNDEB BANWY, LLANERFYL. Cynhaliwyd yr eisteddfod uchod ddydd Mercher diweddaf, mewn paball eang ger- Haw pentref Llanerfyl. Yr oedd gweith- rediadau y cyfarfodydd fel y canlyn Cyfarfod 10 o'r gloch. Detholiad gan y seindorf; anerchiad barddonawl gan Der- wenog; cAn yr eisteddfod gan Llinos Gwaenydd; anerchiad gan y Ilywydd, Mr Arthur Chamberlain. Er mai anerchiad Seisnig a gafwyd, yr oedd yn llawn o ysbryd Cymreig, Gramadegn, R. Williams, Llan- rnst, a'r Parch H. Jones, Llangadfan, yn gydfuddugol; hosanau, Miss Erans, Llan- yLuawddwy; traethawd, "Y dull goreu o amaethu ucheldiroedd Cymru," Mr J. Morgan, Caetwpa, Datibryumair; datganu Er i'r fluysbren na flodeuo," Phillips a Davies, Cemmaes; englyn, Y Mwg," R. Roberts, Cwmderwen; datganu Yr Ornest," J. Dolby, Llanwddyn; ein, "Mentra Gwen," gan Eos Morlais; Edward Humphreys, Manafon; cyfieithu, Elive," nidbtebodd i'r enw; datgann "Cydgan y Medelwyr," parti o Lanfyllin, dan arweiniad Thomas Price; ein,, "Y Cenhadwr," Ap Ionawr, Llansarolet; cAn gan Mr W. Jenkins, Drefnewydd. Cyfarfod 2 o'r gloch :-Detboliad gan y seindorf; anerch iad&u gan y beirdd; cin, Galwad y Tywysog," Eos Morlais; anerchiad gan y llywydd, Mr A. C. Humphreys-Owen, Glan- severn. Mr Stuart Rendel, A.S., oedd y llywydd penodedig, ond yr oedd dyled- swyddau Seneddol yn ei atal, a llknwyd ei leynfoddhaol gan Mr Humphreys Owen. Am y troed pladur goreu, S. Francis, Llan- erfyl; datganu, "Degryn ar Fedd Mam," MissJ Anne Jones, Fronheulog, Cemmaes; adtodd Yr Ystorm," J. R. Jones, Llan- erfy), a J. Gethin, Lianwyddelan, yn gyfar tal; macramfe, Miss Anne Jones, Fron heulog, Cemmaes; datganu "Ti wyddost beth ddywed fy nghalon," parti o Gemmaes; hir a thoddaid Tylodi," Dewi Glan Ffryd- las,Bathesda, ac Erfyl, Lerpwl, cydtuddugol; pedolau mul, John Owen, Meifod. Testyn y gadair jeleni ydoedd lAn." Allan o chwech o ymgeiswyr, barnwyd Detwenog yn oreu. Cadeiriwyd ef yo ol Braint a Defawd Beirdd Ynys Prydain. Cin gan Megan Jones, "I fyny b'o'r nol" Datganu Bwthyn bach melyn fy nhad," J. Evans, Lianwyddelan, a P. W. Jones, Drefnewydd, yn gyfartal; y traethawd. Dull y Cymry o twyta a gwisgo, ac i ba raddau y mae yn gydfynedol a. deddfau iechyd," Dr Edwards, Bronygan, Cemmaes. Y brif gystaaleuaeth gorawl, Yr Haf," tri chor yn cyoyg, a'r goreu oedd Cor Meifod, dan arweiniad Evan Rowlands. -Cyngherdd.*yr Hwyr. Anerch- iad gan y llywydd, Mr Arthur Chamberlain. Detholiad gan y seindorf; a cbymerwyd rhan gan JLlines Gwaenydd, W. Jenkins, Miss Megan !Joues, R.A.M.; y parti budd ugol. Terfynwyd trwy i Eos Morlais ganu Hen wlad fy Dhadau," y dorf yn uno ya y cydgan,=Y beirniaid oeddyntEos Mor- lais, Watcyn Wyn, Dr Pan Jones, Mri R. Roberts, (Cwmderwen; R. Thomas, Dol garegwen; T. Vaugbao, Sychtyn; J. Jones, Dolau; Mrs Jones, Voel Shop; Mrs Hughes, Dolmaeo; a Mr Thomas, Y.S., Trallwm. Arweiniwyd yn ddomol gan Watcyn Wyn. Cyleiliwyd gan Mies Nellie Jones, Llundain. DaethJJcynulliad da yn ngbyd. Cafwyd eisteddfod deilwng o'r pwyllgor llafurus, a haeddant glod uchel am eu;hantnriaeth fawr. Trodd allan yn llwydiiant hollol mewn cys- tadlu ac yn arianol. Mae yr ysgrifenydd llafurus, Mr E. Davies, Ysfol y Bwrdd, yn haeddn canmoliaeth nchel am ei lafur diflino. Gobeithiwn nad hon fydd yr eisteddfod olaf ar laa yBanvvY-

BARN Y SASIWN AM CHWAREUON YR OES. j Yn Nghymdeithasfa Chwarterol y Meth- odistiaid Calfinaidd\ a gynhaliwyd ddydd Mercher yn Ystradgynlais, agorodd y Parch Dr Baunders, Abertawe ymddydian ar waith yr Ysgol Sul. Dfwedodd fod Ysgolion Sul vn cysgu, ac fod eisieu eu deffro. Yr oedd y bobl ieuanc yo tyfu i fyny yn bagan iaid, Darfu i'r Parch Ezekiel Thomas, Abertawe, gynwys, yo mysg drygau y dydd- iau hv" côrgåuu, cantawdau, ac operas. Vidoedd ef yn meddwl fod erefydd wed, bod mewn sefyllfa fwy difrifol er dyddiau Harri'r VIII. Dywedai fod y pethan uchod, a chwareuon a pawes poblogaidd,yn sicr ofod yn ddinystr i'r wlad oni stetid hwynt.—Con- demniodd y Parch W. Will-ams, AWtawe, y duedd gref chwareu pel droed. Yr oedd y chwareu yn myn'd a bryd rail edd o ddynion ienainc. Dywedid mai abwhreu er mwyn ymarferiad corphorol ydoedd. Pabam yr oedd llafurwyr, seiri meini, a llaw-weitb- wyr eraill, yn ymhyfrydu ynd<k> ? Nid oedd dYDioo ieuainc ar y Suliau yn siarad am ddim ond y chwareuon; ac yr oedd llawer o hapchwareu yn nglyn âg af oedd yu ddinystr i ddynion ieuane.-Dywadodd y Parch Grif- fith E'lis, Bootle, nad oedd yn credu fod dim niwed mewn chwareu pd droed a cricket. Yr oeddynt yn chwareuon ar- ddeichog at ymaiferiad corphorol; ond yr oedd y drwg yn codi oddiwrth hapchwareu. Yr oedd felly yn Llynlleifiad drwy wybod iddo el.-Aeth y siarad heibiQ heb baaio penderfyniad ar y pwnc.

WATCHES VdyntyGw?rthGoreu?.yCArTf&f? ?, parhaur, &'r eywiraf amgftdwarn?erawn led enoed. WATCJf 4. A woeir ar Gyfundrefn Welliantol. N'icl vdynt v" ajjorod i fetha, n»a £ nt 0 Gryfder ychwancgol. va oddiwrth ddamweiuiau, tra mae'r Gost o'u gwneyd wedi ei Ueihau. LADY'S <(3.UDQATE" WATCH Ydyw y Lever Seieiiig Rat f a goreu a wnael erioe 1 am y p hI, Mewn Cloriau Arian. Mewn Cloriau Aur 18ct. £5 t 10 1° Gwneuthuriad LIundeinig goreu; Three- quarter Plate ) ever Seisnig, cyflawn-emawg. Chronometer Balance, Barrel Mwyhaol, Cvlchrwymyn Breintebol rhag Llweh a Lleithder. Cymeradwyir yn arbenig i'w gwi-go gan fonedrtigesau. Ceidw yr amser yn fnwl. Gwerthwyd mil- oedd. Yn ddidda11 y (;werth Goreu a wn. Pris lOp 10s., mewn Clorim Aur 18ct, gyda Gwydr Grisialaidd. Mewn Clo.iiu Aran Pur, 5p 5s. G« art ntir eu uweithredudau, Anfonir yn rhad a dyo.ie! i bobparth o'r byd. "LUDGATE" WATCH Y Lever Seisnig Gryfaf, oreu, a Rhataf a wnaed erioed am fip 53. Dinafal am ttywhdeb, Parbad, a Gwerth. Mewn Cloriau Arian. Mewn Cloriau Aur ISet. £5 5 18 Gwneuthutiad Llundeinig goreu; Three- quarter Plate. Lever Seisuig, cyfliwn emawg. Chronometer Balance, Barrel Mwyhaol. Cylchrwymyu Breintebol rhag Llweh a He thner. Ceidw well amser, ae y mae o ddwbl Nerth a Gwe,th unrhyw Oriawr 5p 58 a wnaed eto. Mewn Tri Maintioli. Bychan (fel y darlun) i i'onoddwyr 30 -Uen 'Cyd, Canolog i Weilh y -y?lredi.,?l ,r i Fwnwyr a t'y?bn y Rheilffyrdd, Mewn Cloriau Trymion I) Arian Bathol, gyda gwjdr Gri.-iiilaidd, 5p 5s. Mewn Cloriau Aur gyda Gwydr Grisialaidd, maintioli Bonedd- wyr, 12p 12s. Gwarenter eu Gweithrediadau. TYSTIOL. AKTHAU oddiwrth FILOEDD o'u GWISG- WYR. Anf jnir yn rhad a dyogel i bob parth o'r bvd, tfyjAnAm A erfyn yr Oriad»;ron uchod, grydaGwar- antrwydd am fyned a chaiw amser cywir, I unrhyw barth o'r by,i, yn rhai ae ar ?l gyfdf. oldeb ef, at dderbyniad P.O.O., taled'g yi, y G.P.O., Draft ar Ariondy, nea Ariau. AWK?EtStA.UTai.obobinati), mtwn amrywiMth mawr ac o'r cyullumau .?ya -ad, lp i 500p AWETEISIAU EGLWYSI a THYBAU. Amcan. a aby.goram d(Lim Newyddoriben _mu Mawrion i Neuadd Drefol P.rt m,,t?th, Eglw,? Blwyfol Ashton-under«Lyne, a Uuawg ereill. I LESTRI ABIAN. fei anrhewion ac at ddybenon I teu ,uaid(j. Mewu Arian listbol ae y ?rymaupryd(erthafa'rdefuvddgoreu.am brisim cymedrol. LYSAU, mewn Qemau bardd .,? Au, Fli, o r 'l'Lth:3 21:3iute,eu A;!JJd' n?wyddbethau. am brishu y gwreutburwyr. ?f?DK?VYAU DY?t:DDML, m?wn amrywiacth d b.,dd,,f, -1 dioerfyn, yn ?y.wy-. y Gemiut harddaf, ac of neuthu"iad L undeiniggorou. Modrwy.iu Dlsgloer "Awbeuig9'am5p,i0l),a2i)p.  iodrwy,uDis,,iier A, ben;g" am 5p, lOp, a 20p. Gellacaelde?siadoLm ddim &r dderbyniad ?yf,?i??b PAMP LKl) BENSuN.y '\¿u'i o'r fath,yn y.(. i ,oo o atitialenou o Hr si!iu a D, luniau ?b Dosb >rth o' 'UIADURON,A W ULEISUU CADWYNAU.TLYSAU.LLKSTEI AEIAN, a THWR. A WKI.E. SlAt!. a anfouir yn ddidraul drwy y Ilythyr- dy ar gai. at Scfydl. wyd 1749. G neuthurwr i'w Mawrhydi y Frenhines a'r Toulu Brenhhiol, y. Morlys, Swyddfa Rhyfel, Swyddfa'r Ii dia, &c., 4:c «r Ager wneuthurfa, 62 a 64, Lndgate Hill, Norton House, La Belle Sauvage Yard, a 1, Boy Court, E.C. 28, R-yal Exchange, a kk est End House, 25, Old Bjnd Street, W., Llundain. CLYBUU O-RIADUKON, &c.-Cychwyn- wyd y el, biau hyn yn wreiddiol gan J. Benton droa 40 mlyuedd ya 1 i. Gwahoddir ceisiadau i fod yn Oruchwylwyr. Manylioa llawn ■ n rhai drwy'r llythyrdy. (}UNN BROTHERS, JfERCHANT JAILORS, 1- HOLYHEAD. TIIR UNIVERSAL PBIT'TF, LOAN OFFICE, SiK 'lfJO;\[A" BUI' DINOS. C tMT ot WH' rECtAPE!. I.IVFRPOOL. LOANS FROM t6 TO ttCM. !t LM)Yt? hMin?nlt'gen.mn))"t o! cfpit? -t h? M Larif( ¿:e;m; lJe\' ? L-2 to &? W ? ? (?w hou?' tica. and at the roost terms, to resppctabl H uaebolders ('?'?- f^mnhO, Krk. Tra.es.u-.M. CI?-'ymen. G.mtkm<? rarme<v, '<h.< keepers, C?b and 0 ir Proprietors, 'n* othet-.tud.?o to assist p?rtifa Bu.  striottst secreoy may be relet tl{nonf.¡;C r ?'?? R?-?m? to ?? ttte convetuen? ? l B '-rnwars. Morti'tges arrMxed. P'?* ? N.B.-AUletterw wiU rowive immediate ?MBt?at