Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
CIUSTIOOGAETH i y 1YYNEB AMHEU…
CIUSTIOOGAETH i y 1YYNEB AMHEU AETH YR OES. j" iaji Y PARCH G. P/JLRRY, I D.D., CARNO. Yae oetliduolrwydd yr amsaroedd yo rh;m dr* ddwyn y pwugc hwa gerbren y cyhopdd-" amseroeSd enbyd y dyddiau dl- weddaf" fel y bitnt ltawer,pp n y mae yr ye- bryd gwilh-g'itri"nogol a gwrth-grefyddol wedi dyfocl ,r, 1 ?ydageofnd\a newydd, ac ymgoi-flFoli wn ffurfiau newyddion— tIo.fi}t< coethedtg, hollol wahaaol i rai garw ,rif,leu ddwy yn ()I, ffarfiiu yn nao eu hunail. figwyddoniaeth yt oes, ac k chynydd « b''i mewn Lltalltwriaeth-ffuefian deuudol I dVelaidd, ac o gymaint a hyny yo fwy Gwir oad yw Cymru eto yo teiaTo oddiwrth y dylanwadau niweidioi ayo, ae y mae, hyny ya deatyn lawenydd a diolchgarwch. Ood oi dtlylai 4ivn eia-2wn.;yd yo hunan-kyderus, na pheri i ni eau ela liygiid ar eia poryglon. Y mae lledaeciad gwybadaeth a chynydd y cel. fvddrJan edl gwasgu y byd at ei gilydd vn rtyi'edd ia,,in-yn nesaa gwledydd ao ya; neaaa oesoe-H nes lieihau pellder mewn ameor a lie, a thwag gwahaaot dd,)ibatth. iadau mewn cyindeithas-y dysgedig ar atinysgedig- Dylem gofio hrfyd fod amheu- aeth ya yr awyr. Ae oid aes dim yo eEeitbio yn fwy dwfn, ac at yr un pryd ya "fwy gradlol a difgelftidd, ar y cyfansoddiad .-pa uo byinag ai y royff ai y meddwl- net awyr y mae dyn yn ei hanadlu, Gall Jderbyn y niwed mwyaf o'r awyr sydd o'i amgylcb, a hyny yu gwbl heb yn wybod iddo ei hun hyd nes y bydd y oiwed wedi ei wneuthur. Nid ein hamcan yn bresenol yw rhoddi eglarhsd manwl ar w^hano) agweddau Amheaaeth yr oes, na myned i mewn i fanyliou y gwabanol ddulliau o ym- resymu sydd yn en cyfarfod ac yn dynoethi nan(]ah /-m d rla iann fvrldil.i i'n Dobl Q\A ou.uv. VILa"" -01- ieuaiac ddefnyddio y cyfleusderaa sydd yo eu cyraedd, trwy ddarllen dyfal a dwys. fyfyrdod, i eanga eu gwybodaeth, a dyfnhau eu hargyhoeddiadau am wirioneddau tragwyddol ein crefydd, "fel na byddont mwyach yn blantos, yn bwhwman, gan eu cylch-arwain i phob awel dysgeidiaeth, trwy hoced dynion, trwy gyfrwysdra i gyn- llwyn i dwyllo." Priodol fyddai i ni wneuthuryshydig o sylwadau cyffredinol ar y pwngc mewn ffordd o edrych yn mha le yr yjym yn sefyll, beth yw agwedd pethau yn brasenol, bttth yw hi ar y gloeh-" Y gwyl iedydd, bstb am y nos ?"—ac o geisio tnfin ychydig awgrymiadau am natur gyffndinol y ddadl, cidernid profion Criationogaeth- mawo ychydig engreifftiau, yr agweddau meddyliol priodol i gyfarfod ar anhaws- derau, a'r elfenau hyny o nerth ysbrydol a gadamhaat y cyfinsoddiad ihag derbyn niwed oddiwrthynt, ae a'o gaUaosaot i'w zorohfveu. v 1. Nid yw Ambenaetb yn betb newydd yn y byd. Y mae braidd yn hen. Y cwestiwn cyntaf yn y Beibl, y geiriau cyntaf ag y mae y gofyn-nod ar eu hol, yw y cwestiwn o Ambea- aRth: "AidiauddywedydoDduw! 'Aydych yneicr ei fod wedi dyweyd ? Ac os dywed- odd, a ydych yn sicr fod yr hyn a ddywed odd yn wir1" Felly nid all Amheuaeth ddim ymffrostio yn ei phedigree. Syllaeoydd y teulu oadd tad y celwydd. Ac y mae y ffiith yna yn arwyddocaol, ac yn eglnro Hanes Natutiol Amaeuaeth. Caniataer- Cristinnogaeth a natur ddynol lygredig yn yr uo byd-; canlyn d yw, gwrthwynebiad anochelidwy, anghyi' dadwy. t "P gymoo. deb sydd rhwng go., uni a thywyllwch ?" Nis gall na ddet amen a gwadu. 2. Ond nid yw yn caolyn oas itall auibeaon ionest full. Y maoat yn bod. Ac y mse aohawsderati m-,iddwi didwyll yn ceisio 8"th; Q' Il"rd. *rwy dywyilwoh i oloaui, -y mae y rhai hyn i'w trin gyda't parch u'r tynerweh mwyaf. Ac y mae dwy ffordd o edrych ar arnhpoaeth yr oes hon. Un yw, ffordd y dyn sydd yn cymeryd yr olwg waethaf ar bethau-y pessimist: sef fod yma lanw oanffyddiaetb yn dyfod i mewn, ac yn bygwth ysgubo ymaith hen dir-nodan ein ffydd, 08 nad yn bygwth bod yn ddtlnw i orchuddio yr hyn yr arferem ni edrych aroynt fel myuvddoedd arnchel^a thra gywyddol gwiriouedd Duw. Ua afall yw ffordd y dyn sydd yu cymeryd yr olwg oreu ar bethau,- yr optimist: sef fod amheuaeth yr oes hon, ar y cyfao, yn un o natur iacbus a chywir. Addefir, bid siwr, fod engreiffciau lliosog, ysywaeth, i'r gwrthwyneb ond ar y cyfan, mai dyna yw nodwadd amheuaeth vr oesryr amheuaeth tydd yo dymuno credu, ac nid yn djrmnno a>n!;redu. M-JWO gair, f,d hon yn oes o meddyliol (intellec- tual earnestness) angiiyffredio; uiii nid gwrth wynebrwydd i gredu feyd I wrth wraidd yr amheuaeth, ond goetelgirwch mwy nag erioed rhag credu yr hyn nad yw wir ysbryd beirniadol, ymchwilgar-yoyrch buddugol- iaethau disglaer gwyddoriaeth ddiweddar, mewn than,a'r arferioa meddyliol a ffurfir yn anymwybodol gan efrydiau gwyddorol,— yr gsbrytlllydd am niethi pob path i'w sylfeini, am beidio cymeryd dim ya ganiitaol odctinr awdurdod na thraddoiiad, ond am ail-agar pob cwesfwD, a chwilio i seiliaa pob cred- iniaeth; ac ysbryd eydd yn fwy gwrth- wynebol nag erioed i bobthith a geudeb,—i bob peth -unreal. Y mae bardd mwyaf ysbrydol a dwfn-ddifrifol <yr oes wedi taflu gair i'r nn perwy) "There Ikes more faith ic honest doubt, Baiieve me, than in half the creeds." Ac y mae yn ddiau y gall focHlawer mwy o wir ysbrydllydd yn yr amheuwr gonent difrifol, sydd yn teithio yn .avaf a llafurus ya ei ymehwi: am y gwirionedd, oag YI1 y dyn nad yw yn gofalu am ddim ond am fod yn ddiogel a chysurus yo y ddau fyd, ac wedi taflu ei hun i rnwa i great neillduol megis i gerbyd, tra oadyw mewn gwirionedd yn credu mewn dim ond yo ei union-grededd ei hnnan, ac yn ei.yctyried «i hunan fel sypyn gwerthfawr wedi ei labellio yn ddiogal i fywyd tragwyddol. Dyma ddwy olwg ar amucuaetb yr oes. OP.Ilai fod y darteoiad a roddcsom yn awr yn dlarlun- lad o'r wedd elthaicl ar y ddwy ochr. Pa 00 sydd nesaf at.f gwirionedd, bydd p,b on yn buon drontoci hun. Ond y ocae yn dra thehyg, ar y cyfan, fod mwy o wit ionedd yo yr olwiz oreu nail vn v waethaf. 3. Y a?Tosi,?)L ^mhenaeth yn amrrw- 'ol—hM??dl;?, gwyddorol, athooyd 101, wirniadnl, eglwysyddol, RwiadwriMth.?1, cymde,ilh ? A iroasol. Diaufolathrou iaethKmt wedi bffeit?.'0 i roddi mtth o Hurt a set wyddorol i'r yabryd odci Vi: gweithn yo y ddennawfed ganrif Yal. drechai Kitityn onpst ddal i {yny ffydayr, S, drindod o witioneddau-Daw, rhyddid ac a ?arwoldab—fal gofynion rr hyn a eil* efe rheswo) yoearfarsl," (aeu uatur I dyn). Gwa iai allu a hawl y rhcawm par" « band'vfyno dim am bethau dwyfol. oriti wrth d'iil a cheisio profi nas gcllid gweithi) allan y drychfeddyliau hyn yn unol i Qe?faa hfoyme,<, ac na? ge)Iid?rti(i y Bu i o Lduw trwy uorby? ymresymijd (? n tntr QdeaUn] vo un' darfa i'w gyfundr.?.. roddi sv abyliad i yabryd amheuaeia vr ?? flono, «r rail cam dybryd A hi oedd by y. uirfa i Pairniadaeth ilanesyddol yu yr &'mMn hefyd weithio yr an ffordd, "1 cie! el hrwaia g? Strata a Bmr. Cyc'?y.?t y eI\.f °J ?a"e B?thet?idd;gw? y L??biu- r?dd 0 wyrthiM; ? yn a- tyf. ? fywyd yr ^r a!,a eöisii wneyd allan ? oedi lIf3 Sfengy?idd ond Md?n ol dychyrnyg y disgyb'ion «yo^f Wys^oreuo1, Cymui B I cvfeiri.? rt n er ei fod y?? yn cvchwya o ffuff k 9n|•' adan Hegelaidd am dda iblyg. i»lH k \n8Cyj!l E? amcaa ef O0dd pgs .o 7.?ith ygoruwchnatutiol o GriaMoBO?tth trwy get?o ? JWDeyd aUao yo ddim oad oynyrch naturiol a chyfuniad o syuiadau, crediniaethau, a disgwyliadau oedd yn bod mewn gwabanol ffutfiau, all yn yr awyr megys, cyn Cristionogaeth. Crybwyllwn y pethau hyn, er mwyn nodi allan rai o achosion ac achlysuroo aiuhenaeth ddi- weddar, er fod rhai cbonynt yn effeithiau yn gystal ag yn achosion. Ond gallwn grybwyll hefyd wr'th fyned heibio na bu dim a gynygiwyd erioed yn fethiant mwy hCJllol na'r ceisiadan hyn. Gwnaed yr ymchwiliad mwyaf llym a thrwyadl iddynt, dynoethwyd en geudeb ar dir gwyddoriaeth a beirniadaetb hanesyddol yn y wodd mwyaf trwyadl, gan Neander, Tholncfr, UlImrmn, Ebrard, ac ereill. Yr hyn a geisiodd Strauas a Biur a'r Tubingen School 'ei wneyd, ond ya aflwyddianus, â'r Testament Newydd, y mae beiraiaid Habreiir dysgedig yn ceisio ei gyflawni yn awr, yn yr Almaen eto, a'r Hen Decbment Y mae y bdvniaid hyn, yn cael eu blaenori gan Wellh&ussen, yn ceisio profi trwy dystiolaethau tumew'iol yn benaf, fod y syciidtiu sydd wedi bod vu ffynu am awdariaeth ac amwtiacl-y PUDa Llyfr a rhacau eraill, yi, gyfeiliornue, a bod yn rhaid gwaeyd ad-drefniad hollol. os nad dwyo 1 mewn chwyldroad i'r syaiadau a gredid byd yma am yr Hen Destament. Croesaw i'r golenni o bob cyfeiriad, ond iddo fod yn wir oleuni, ac nid yo hud-lewyrch twyllodrus "Ond am i'r ymchwiliadau hyn gyffwrdd yu y gradd. lleiaf A sylfeini ein ffydd yu y Datguddiad dwyfol, nid oes ynom y petrasder lleiaf. Bath os rhaid i ni newid ein barn am amseriad ac awdtrriaeth llyfr neu ddau yn yr Hen Destament, ni bydd hyny yn sicr yn diffodd yr haul nac yo dinystrio seillau y myoyddoedd tr3 gywyddol, Y mae y gwr mwyaf cyboeddns yo y deyrnas hon wedi dyweyd yn ddi- weddar ar y mater hwn y dylem gofio dau beth nad yw y cyfnewidiadau dan sylw yn yujwneyd a dim ond Iffurfhnyddol y cyf m- soddiadau; ac hefyd fod casgliadau o'r natur yma yn fynycb o fyr-barhad, ae yn cael ea troiynolgan ymchwiliadau llwyracb. Nid yw athrawiaethan mawrion yr Ymgnawdol- md a'r lawn yn hongian ar amsuriad ac ac awduriaeth Deuteronomium neu y rhan olat o brophwydoliaeth Esaiah. L! -L._l!- .t_3 Ac nis gaiiwn iat na cnouo iou rhai o feirniaid yr Almaeti wedi gwneyd camgymeriadau echrydus o'r blaen trwy bwyso ar ffon gorseu y profion tufewnol a'r higher criticism.. Credwn y bydd yr ymgais hwn gydVr Hen Destaroent mor bell o wneyd gwir niwed i'n ffydd ag y bu y lleill gyda'r Testament Newydd. Ail- adroddir yr hen ebwedl troir eto yn grwn trwy yr ben gylch cyfarfyddir y ddysgeid- iaeth I dysgeidiaeth ddyfnacb, atebir y rhesymau a rhesymaa cadarnach i ddynoethi eu geudeb a'u nodwedd ddi-sail, megys y gwnaeth y diweddar Esgob Lightfoot Vr llyfr a e'wir Supernatural Religion," a'r Proffeswr Wace a'r Proffaswr Huxley. Ac yn wir y mae hyn wedi dechren eisoes gyda beirniadaeth yr Hen Destament. Y mae y gauntlet wedi ei thuflu-rbyfol wedi ei gy- hoeddi, a hyny gan un o ysgolheigion Hab- reig mwyaf yr oea, os nad y mwyaf oil. Ym- ladder y frwydr yo deg, a Duw a ddiffyno'r gwir Ond nid oes geoym yr amheuaeth lleiaf nad erys y Beibl yn dawal ar ei orsedd. Chwyth yr ystorm fechan drosodd, megys ag y chwythodd ystcrm o'r blaen pan lanwyd yr awyr i ffugyrau Esgob Colenso-cawod fawr oedd yu bygwth mvned yn ddiluw. Ond treiodd y dyfroedd va ebrwydd. Ni ddaeth ail ddiluw i foddi cofrestr y diluw cyntaf. Y mae y ddaear yn troi a'r haul yo y ffarfafen, fel o'r blaen. Rhaidnodi hefyd Gwyddoriaeth ddiweddar dan yr un pen. Nid oes un ddadl nad yw Amheuaeth yr oes hon wedi derbya si; mbyl- iad grymus oddiwrth ganlyniaflau dysglaer y cynydd a wnaeth Gwyddoriaeth ddi- weddar. Darganfyddiadau rhyfeddol Gwyddoriaeth yw un o brif hynodiou ein hoes. Ac y mae yn rhy amlwg i'w wadn, fod yraroddiad i ymchwiliadau gwyddorol a meithriniad yr ysbryd gwyddorol yn tueddu i greu gevrthaawsedd, a bron anallu, i ym- wneyd ft phrofion o natur foesol, ac A gwirioneddauyrymherodraeth ysbrydol hono syddgymairvtuwchlaw yreiddogwyddoriaeth ag ydyw y nefoadd yn uweb. na'r ddaear. Ni ddylai fod felly ac nid yw felly mewn meddyliaa o nerth a lied digonol-meddyl. iau gwir athrenyddol, ae wedi eu hiawn fan- t-ili. Y mae gan deyrnas Gwyddoriaeth ei hun ei gwahanol daleitbiau, a pbob un dan ei ded Kau priodol ei hun. Nid yw deddfau y naill yo gymhwysadwy at y Hall. Y rbeol yw -"Pob un yn ei drefn ei hun" ac o fewn ei gylch ei hno. Ood byddai yn fwy rhesymol ceisio Uunio ymresymiad yn yr hwn y buaeai deddfau fferylliaeth yn cael eu cymhwyso at faterion sydd o dan lywod- raeth deddfau ysgogiad, er mor afresymol fuasai hyny, na chyrahwvso deddfau gwydd- oriaeth i geisio cau allan a gwadu y byd o wirioneddau a gwrtbddrycbai ysbrydol, sydd yn gerwedd o dan yr oil a welir, yn amgylchynu yr oil, yr hwn y mae ei nerth- oedd yn treiddio trwy yr oil acyn rhwymo yr oil wrth orsedd Duw. Y mae y gwahan- iaeth rhwng y ddwy diriogaeth-o fod yn an. ohraethol fwy .M'r gwahaniaeth rhwng taleithiau yr un diriogaeth a'a gilydd. Rhaid cymeryd hefyd achosion gwladwr- iaethol a chymQeiihrnol i'r cyfrif. Tyfi int rhyddfrydiaeth, lliosogiad sefydliadan rbydd, ltedaeoiad gwybodaetb, a'r canlyniad o gy uyd,,i yr yebryd beirniadol, a meddwl a barn aonibYMI-petbau rbagorol ynddynt eu hU'iain, oodfelpobpetb da yn agored i'w cmiddefnyddio athrwyhyny i achlysuro drwg; petbKii 4u hiawn ddefnyddio sydd yn ffafriol i Qiistiouogaeth, yr hoa sydd yo grefydd ar ei paen ei hun ya mhlith cref- yddau y byd mown gwahodd ymchwiliad, byw yo y golellui.-yr bon y mae ei llyfr yn galw ar ddynion ;i feddwl yn gystal ag yn deffro meddylgafweh-ond pethau o'u cam-arfer ydynt yo arwain i falchdar deall- ol, colli y syniad o gvmdeithas yn y person, hanan-honiad diderfyo y meddwl unigol- Ilygriad egwyddor y Diwvgiad Proteatan- aidd—"hawl a dyledswydd pob dyn i famu drooto ei hun;" cofir yr bawl i farnu, ond anghofir fod eisita gronyn o gytnhwysder i farai:, cyn y bydd y farn o ddiuo gwetth i'r dyn ei hunan o sg i neb arall. Arweioiodd y Hygriad hwa o bsthaa, yn ei eithafion, i'r dymber hono yn yr hon y dywedotfd y Gwyddel "fod pob dyn cyetal a phob dyn arall, ac yn llawer gwell:" Arwmoiodd i'r waedd am gylraddoldeb.yrhyo o'i ddehoag- li yw-crel pobpeth sydd i >iyny i lawr er mwyn cae! pobpsth sydd i lawr i fynv. A, wsiniodti i wadiai o bob awdurdod va v nef. I a'r id aear. Os gofynk, pbam yr ydym ys Mna cyhyd gydag aohosion a"nheuaeth, i. hateb yw-.1 I amfod de?tlyrachoaianynnc-'Knrhfi'iiol fel yr amod cyntaf i wynebu auhawsderau crefyddol ein hamser ae i ymwoeyd yn effaithiol i hwvot. Glair doefh oo id hwow a ddywedodd SfMii^zi, er rani yr euwocaf o'r P?ntheistiitid y?nedd Nid yw pathim dynol i chwe?his am eu pen, nac 4 wylo I ilweh eu pen «n dyledswydd oi yw en | deall." Ceisiwn .oinau ddeall golyoioo ein crefydd dyrna y cam cvntaf tuagat yraar fogi yn briodol i'w cyfarfod a'u g )rchffgu. Na fydded i ni is brisio na gnrbriBill y galluoedd sydd yn ein berbyn. Nid ydym i galli eizi penau nac i dOli ein calonau yn yr olwg arnynt, ond i'w cyfirfod yn wrni wrjl Bin gwisgo yo yr holi arfogieth, ac i'w gorchfygu yn nerth tragwyddol gwirionedd Duw. Oad wedi y cwbl, y mae yr achos pwysicaf heb ei aodi. Y mae aetioa gwreiddiol a chyffrediaol amheuaeth yn un o natur foesol. Dymi waelod dyfnaf iinaghrodin iaeth. I fenthyoi iaith fedlygol, dyma diagnosis enffiwledig ybrydoliaeth, neu y iesgrifiad o natur yr afiechyd—"Dywedodd vr ynfyd yn ei ga'f>n, Nid oes un Dtlw," Gallai rbeswm oddiwrth hyn ragfynegi Ilyrfa yr affcebyd—rhoddi y progn«tU—Hygriad moes-id. Ao & hyn y cytuna y ffaith, dyma hanes yr .achos: Ymifgrasant, gwnaetfa- ant ffiaidd ftnwiradd," plefyd y 94104 ¡(disease cfthe heart) yw hwn, nid y pen, oad fel y mue y gaion yn effeithio ar y pen. Y mae M6?wdd y gt?ti yn effeithio ar ty?ad y  mddwl. Y mae gwrthdro yr ewyUys yn j tywyllu y de&U. Nid yw ein cyt'madraeth- au o athrouise?th medd Fichte, yn bur fynyeb ond adi?wytch?d ein calouau a'u bucheddau." 0? felly y m?e gydag athron- iaeth pa faint mwy gyda chrefydd, yr hon I y mae ei gwreiddiau dyfoaf yn y galon a'r ewyilys, yn nhiriogaeth ddyfnaf ein natur ? Credwn y gallwn ddaibyn fel gosodiad syl- faenol yr hyn a ddywedodd ysgrifenydd euwog arall ya yr Atmaen a fu farw ya ddi- weddir—" fod s -tyilfa pob dyn tuagat Cristionogaeth yu cael ei phenderfynu yn yr eithaf go ystad dufewnol ei galon a'i ewyllys." (1 orphenyn ein nesaf).
CYMANFA YSGOLION SABBOTHOL…
CYMANFA YSGOLION SABBOTHOL DYFFRYN CLWYD. I Dydù Iau, Meh 6n 5ed, cynhaliwyd ped- waredil gymanfa flynyddol yr u deb uchod, yn Rhyh Cafodd y tair cym n'a a.enoiot en cynal ya Ninbych, Uauetwy, a Rhuthya. Llwyd lwyd i gael i,ren rbud i redeg o Baihyn, a'r.gor.?af?edd eraill ar y Uiueli, i l?wr i Rhyl; ac er fed y tywydd yn ymadangos dipyn yn gym fawlyd yn Y boreu, calwyd tren llawn; Be erbyn cyrhaedd Rhyl gwd d yn amlwg fod deiliaid yr ysgolion wedi ymgaeglu yno yn ffi-ddlnwn, a thiodd y d wruod allan yn hyaod u ffafriol. A rhnn tud y l»ai.*r i mown ya y boreu, gellid gweled pawb yn mron a'i neb ar lau y mor. Ac er cymamt y mwynhad a deimlent wrth rodio ar hyd ei lanau, yr oedd cupel yr Annibynwyr Cymreig, yn Qu ea- street, wedi eu urlenwi yn mhelu cyn dau o'r gloch-yr adeg y dechreuwyd ar weithrtdiadau y cyfarfod cyntaf- a llawer yn gorfad dy- chwelyd, gan eu bod yn metliu cael lie. I CYFARFOD Y FRYDN AWN, I Deshreuwyd y cyfarfod cyntif trwy gan-i ton gyuulleilfaol allan o lyfr y gymanfa, o dan arweini.d Mr E. Williams, Diubych, yr hwn oedd yr arweinydd am y dydd. Yn-a ad- roddodd W. Evans a R. O. Evans dau fachgs i ieuam o ysgol G,,aigfeeliau- lonah i -ii., trwy adrodd bob yn ail adn)d. Yna gweddiodd y Parch M. Davies, Abergele. Wedi hyny, ca wyd anerchiad ag triadol gan lyw.dd yr undeb-yr Heua.iur Joh i Jones, Rhuthyn-ya yr hwn y datganai ei lawenydd eu bod yn ym- gyfirfod o dan amgylchiadau mor flafriol, ac arwydd amlwg i'w weled fod yr undeb oedd rhyngom yn ihoddi bywyd ac yni adnewyddol yn yr ysgolion. ron, 11 lesu fy Nuw." Holi y plant vn y benod olaf o Gatecism Dr Everett, gan Mr Rcgers, Rhuddlan-ac ymldangosai y plant a'r liolwr ya dealt eu gilydd yn dda. Adrodd Rhuf. viii., gan Mr D. Davies, o ysgol Bodoryn. TOD, St. A' wyl." Y gwaith nesaf oedd holi y doebarth canol yo yr ail benod o II Gyfarwyd,lwr" Dr Rees a c'han nad oedd Mr John Davies, Graigfechan, yr arholwr penodedig, yn biesenol, ymgymerodd Mr E. Davies, Pwllglas a'r gwaith yn ei le. Ciinwyd HOfl-"ma i'r IeBu," a Cwymp Babilon," a therfynwyd trwy wedii gan y Pdrch D. Lewis, L, hy 1. CIYFARYOD Y Nos. Yn nghapel t'angy MethodistiaidCalfinaidd, yn Clwyd-atreet, y cynhaliwyd cyfarfod yr hwyr. Dechreuwydtrwy ganu y don "Glou cester;" a cùafwyd adroddiad o Eaa. iv. gan I Mr Hughes, o ysgol Bodoryn; a gweddiwyd gan Mr John Hughes, Rbu'hyn. Wedi hyny, adroddwyd 2 Cor. v., ga'i Mrs Parry, o yegol Tower Hill, yn ei ddull medrus arferol. Ton, "St. Barnabas. "Hol( y dosbarth hynaf yn 2 Cor. v., gan Mr W. Roberts, Beacon's Hill, Dinbych. Ar ol hyny, canwyd "Beulah," "Dolgranog," a Bryntirion." Ylla, galwodd y llywydd ar Mr High Edwards (Huwco Pen-' maen), Rllyl, i ddarllen rhestr enwau yr ym- geiiwyr Ilwyddi-Anus yn yr arholiad. Ym- gymetodd y farchn. M. Davies, Abergele; a D. Lewie, Rhyl, i'r gwaith o ddyfarnu yn yr ar. tioti d i'r dotbarth canol a'r plant. Maes yr arholiad i'r doabarth canol ydoedd ysgrifenu atebion i nifer o ofyniadau o Gyfarwyddwr Dr Roes; a'r maes llafur i'r phnt ydoedd rhan o Gatecism Dr Everett. Fel y canlyn y safai y' gwahanol ymgeiswyr Y DOSBARTH CASOL.—Y nifer mwyal o farciau, 100. Vogol Bodoryn.-Lizz'e Davies, 100; Hannah Jones.,90; Bertha Jones, 90; Jonah E. Jones, 8T; William Jones, 85; David Hughes, 53; .John Hughes, 83; Isaac Jones, 80; David Davies, 80; George E. Jones, 77; a John Jones, 75. Lon Swan, Dinbych.—James Jones, 87; Liaie Williams, 80; a Robert Price Roberts, 68. Tower Hill, Dinbyeh. -Robert Evans, 86. Brookliouse, -Fllia Thomas Williams, 75:; Louisa Williams. 71; Mary Williams, Penbryn- llwyd. 70., Green.—Alwen Davies, Penypalmant, 82. Nantglyn.— M. Jones, 72. Pwllglas,—Janathan Oldfield Dav e?, 96; Elizabeth Hughes, 90; a Margaret Ellen Jones, 85. DOSBAWTH Y PLANT. -Y nifer mwyaf o farciau, 60. YSlpI Rhnddlan.—Margaret Williams, 4$; Jennet William-, 43; Mary O. Griffith, 42 Charles Walter Jones, S3; Mary Williams, 37; TKo-nae Wil'lams, 36; lie Anne Ellen Jones, 35. Bodorvn.— Margaret .jones, 57; Myfanwy Jones, 57; Anue Kl'en Jonos, 57: inns Tones, 57; Richard Morris Jones, 54; Elizabeth Morris, 53; Lucy Hughes, 51; a John Owen Jones, 47. Lon Swan, Dinbych.—Gwladys M. Roberts, 57; Ann Jane .Tones, Henllan-Fitr-et, 5fi Wal- ter Roberts, 513; Emma E. Roberts, 55; Sarah E. Owens, 58; Sophia Hughes. 48 Henry B. Roberts, 47; John W. Evms, 45; John Roberts, London House, 45; a Robert David Roberts, 30. Tower Hill, Dinbyob. -Robert Roberts, 56; Frncee Ellen Williams, 56; Jane Evans, 51; Thomas Jones, 50: Ellen Roberts, 50; Thomas P rry, 50; E itibeA Parry, 5Q; ao Anne Jones, 45. B ookhouse. William Rowlands, 60; Eliza- beth Lloyd Davie;, 58; Lottisa Evans, 57; Maria Williams, 50; T. J. Lloyd Davies, 49; Annie Rowlands, 40; ae Elith Williamm, 32. Green.—Caroline E. Roberts, 58; Jane E. Jones 57; ae Elizabeth Anne Chambers, 56. Wafngolnugoed.—Robert Rdborte. 58; W. H. Williams, 5q1 a William Morris. 57. Nanfglyo.—Thomas WoodfineClones, 67. Grai-,fe .han-Ellen Roberts, '60; E. H. Roberts, 55; William Evans, 55; OweD Jones, 55; Robert O. Evrms, 55; Sarah 'Woodward, 50; Magaie Evans, 45; T. Eq¡I.Ds,45; Joseph n .IK..n Tainft n!:L'4A.Cl 40 Bryn Seion, Rhiiihyn. John E. Owen, 60 Ro'ert H. Owen, 56 Di\v:d Evans, 50; ac fSdward Evans, 45. Rhnthyn.—E. J. Wil iims, 60; M. A. Wil- liams, 60: Edit'i Robert", 60; W. Samuel Wil- lies, 60; J. Henry Williams, 60; John R. Williqm. 60; Tsaao W'. Jones, 55; Joel D. Vfatidock*, 55; :ILf.gba;a5ô' 55: My'fanwy Parry, 55; John U. Davies, 50; a Maggie E. Williams, 45. Abergele.—James T. Jones, 60; Robert J. Owen, ffl; D. E. Owen, 59; Maggie Davies, 58: ao Anne Jane Williams. 58. C flwyaodd y Ilywydd 4ystyszrifau i'r ol o'r rhai a enwir uehod; agweliryn nmlwg fafl )lBw.>r mWYQ lafur wedi bod TO myae ieu-netyl pin hvsgoKon y flwyddyo ddiwAdaf na'r; flwyddyn flaenorol; ohlsgid ni "hyflwynwyd ond 30 o dystyspTifau yn Rbuthyn, t,ra yr oeddynt e'eui yn rhifo 103. Paawyd plaidlais o ddiolebearwoh i eailwys y Hoffaodistiaid am iddynt iod mor garedig a rhoddi ba thyg eu eapel; ac i'r Ilywydd, yr arweinydd, ycyeil- ydd (Mr T. W. Salusbury, DinbyeS); yr hot- wyr, y beirniaid. a'r ysgrifenydd (Mr W. Roberts, PArk-street. Dinb' ch), a'r trysorydcl (Mr Ed win Roberta, 1)1,-by-h), a phawb oedd wedi cymeryd rhan fluenllaw yn nygiad gweikh- rediadau y gymanfa yn mlaen, Terfynwvd y oyfarfod trwy ganu "Telthio'r ym dan faner Tesu," ao i'r Pirch D. D. Richards. Nantglyn, wediio Cafwyd cymanfa hynod o lwrdd. ianus. Yr oedd y oann. yo enwedig rhai o'r I tonau, yn hynod o eCf-ithiol. Gwnaeth y cyfeillion yo Rhyl on rhan yll rhagnrol, trwy I wmyd pob darparladao gogyft-" "jwneyd y dyeithriaid yn gysurus am y dydd.
IAWN I DAFARNWYR.
IAWN I DAFARNWYR. OYFARFOD GYHOBDDLS YN NQHAERQYBI. Cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus lluosog a thra llwyddiarus yn y Town Hall, nos Fdwrtb, o dan lywyddlaeth Mr Owen Morris, Panybryn, i wrthdystio yn erbyn cynygion y Llywodraath o berthynas i iawn i dafarn- Ar y dechreu darllenodd y cadeirydd ran o ysgrif Cardinal Manning, yr hwn a ystyriai nad oedd ganddynt yr hawl leiaf i iawo, ag edrych ar y cwestiwn o ochr hanesiaeth, rheswm, na chyfraith. Credai ef (y cadeir- ydd) nad oedd iawn yn dygwydd, gan yn gyffredin y ceid eymaiot arall o ardreth am datarndy, ae yr oedd y cyhoedd yn gorfod talu oiiliynau taag at y tlodion, mwy na haner pa rai oedd yo dlawd oherwydd y ddiod feddwol yn uniongvrchol. Galwyd ar y Parch J. Hughes Parry i gynyg y panderfyniad canlynol" Fod y cyfarfod hwn yn gwrthdystio yn bendant yo erbyn y cynygion cynwysedig yo yradranaa o fesur y Llywodraeth sydd yn darparu ar gyfer prynu trwyddedan tafarndai, ac ya ymrwymo i arfer pob moddion cyfreithlon i atal y rhanau anghyfiawn hyn o'r mesur rhag dyfod yn gyfraith." Gwelai fod y cwestiwn yn un dyddorol, cyffredinol a phwysig iawn. Y mae yn gwestiwn cenedl- aethol, ac yn un y gall pob an wad, pob gradd a aefyllfa, gytuno arno. Gall yr holi Brotestaniaid a'r Pabyddion, ao hefyd yr yfwyr a'r meddwon, a'r rhan fwyaf o'r taf- arnwyr ymuno arno: Yr oedd a fynont yn bresenol Ag egwyddorlon, ac nid A pher- eonau. Yr oedd y rhai ag oedd wedi dyfod a'r cynygion hyn yn mlaen yn profifesu dyfod a hwy yn mlaen yn achos sobrwydd, ae nid oedd ganddo ef ond rhoddi credit iddynt am hyn, ond yr oedd y ffordd a gymerent i gyrhaedd yr amcan yna yn un ryfadd angbyffredin. Yn un petb, yr oedd yn ffordd araf iawn i wneyd i ffwrdd Wr tafarn- dai. Yr oedd y wlad wedi ei chynhyrfu drwyddi yn y mater, fel ag y profaI yr arddaogosiad yn Hyde Park, LlundaiD, y Sadwro wythnos i'r diweddaf, pryd yr amcangyfrifid fod can' mil wedi dyfod yn ngb.yd i wrthdystio. Yr oedd hefyd 1315 o ddeisebau wedi en cyflwyno i'r Senedd yn erbyn yr adranan hyn, ac yr oedd on-dim ond un-wedi ei chyflwyno 0'0 plaid. Yr oeddyntyn dyfod ag egwyddor newydd i fewD, er nad oedd y swm blynyddol ond bychan. Yn Norwich yr oedd dwy fil o dafarndai wedi eu cyfrif, ac o'r rhai hyn yr oedd 495 yn perthyn i bump o diarllawyr, felly y darllawyr fyddai yn cael y budd, Eiliwyd y cynygiad gan y Parch E. S. Thies, yr hwn a ddywedai fod yn ddrwg iawo ganddo ef eu gweled yn gorfod ym- ladd eto frwydr ag oedd wedi ei hymladd ac wedi ei benill ganddynt ddwy flynedd yn o), pryd y gorfodwyd y Llywodraeth i roddi eu cynygion o'r neilldu oherwydd y gwrth- wynebiad a ddygid iddynt. OobeithiHI na byddai i neb gymeryd hwn fel peth politic- aidd, oherwydd pe baasai Mr Gladstone wrtb y llyw, ac i Ganghellydd ei Drysorlys ddyfod r. chynygion o'r fath yn mlaen, buaeent yn eu gwrthwynebu yr un mor benderfynol. Y malilAin ptif wladweinwyr, llenorion, barnwyr, ae ynadon yn cytuno, pe cymerid y fasnach feddwol o'r wlad, y cym- erid i ffwrdd brif achos y trueni sydd yn bodoli. Yn ol cynygion y Llywodraeth saffai y tafarnwr ei hunan benodi y swm o iawn iddo ei hunan. Yr oedd cyfreithiwr y Licensed Victuallers' Association wedi dyweyd yn eglur nad oedd y fath beth a hawl fuddianol ar ran y tafarnwr yn bodoli, ac y gall yr ynadon wrthod adnewyddn trwydded y ty goreu. Felly nid oes gan ddynt hawl gyfreitbiol i iawn. Etn, ac edrych ar cwestiwn o wedd foesol, nid oes ganddynt hawl i iawn; oherwydd y mae y sawl sydd yn myned i'r fasnach yn edrych yn mlaen am logda am en barian. Y mae yn myned fr fasnach fel anturiaeth, ao y mae i bob anturiaeth raddau o ansicrwydd, a rhaid i'r dyn dderbyn yr ansicrwydd yna. Tuag at fod yn gyfiawn a theg dylid edrych ar y cwestiwn o bob ochr. Gwyddai am dri ty nesaf i'w gilydd, y canol o'r tri yn dafarn- dy. Yr oedd ardreth y tafarndy yn 60p tra nad oedd ardreth y lleill ond 22p, a thrwy hynyna yr oedd y perchenog wedi cael digon o iawn. Eto, os yw iawn yn egwyddor deg a chyfiawn, paham na ofynir iawe. i'r rhai ag y mae eu boddianaa wedi en gwneyd yn llai o werth trwy i dafarndy gael ei adeiiadu yo agos. Os iawn, rhodder iawn o bob tu. tPwy sydd am roddi iawn i'r gweddwon a'r amddifaid y rhai y mae eu gwyr a'u rhieni wedi eu hysgubo i ffwrdd gan y ddiod feddwol ? Y mae gwaed trig- ,olion y deyrnas yn berwi yn yr achos, ac os byddyLlywodraeth mor ffol-wor hunan- ddinystriol-yn ei hymddygiad, bydd yn sier oedifarhanyntawr. Y Pareh Owen Hughes a ddywedai ei fod ef o galon yn cefnogi y cynygiad; ac ystyriai ef ei "fod yn arw o beth" gorfod myned i drafferth,fol hyn gydar Weinyddiaeth. Yr oedd gan y Llywodraeth dri mesur o flaen y 4enedd, sef y Degwm, Prynu Tir yn yr Iwerddon, a'r Mesur er Rhoddi lawn i Dafarnwyr. Yr oedd y tri yn ddrwg, ond yr oedd ef yn gorfod edrych aT yr olaf yn waetb na'r cwbl. 'Pasiwyd y cynygiad yn unfrydol. Y Parch W. R. Jones a gynygjai, "Fod y cyfarfod hwn o'r farn y byddai i'r adranau hyn pe pesid hwynt roddi hawifraint barhaol i dafarnwyr yn eu trwyddedan, ac y byddai iddynt hefyd gael yr effaith anaymunol o roddi mwy o north ac awdurdod i'r fasnach feddwol trwy y wlad yo gyffredinol." Yr oedd dwy wedd i'w cymeryd ar y cwestiwn hwn, ac yr oedd v ddwy wedd wedi eu evffwrdd eisoes. Un wedd ydoedd y gyf- reithiol fod y fasnach yn cael ei chyfreith- loni gao gyfraith y wlad; wedi bod felly am ganrifoedd, ac yn bod eto, ond y dylid ei rheoleiddio. Y wedd arall ydoedd fod y fasnach yn ddrwg—yn ddrwg digymysg, ac y dylid ei thynu i ffwrdd ac yr oedd yn anhawdd i un ag oedd wedi bod yn ddir westwr o'i febyd beidio llitbro i edrych arm yn y wedd yna, end yr ochr araU a fwriadai ef gymeryd yn bresenol. Nis gallai weled yo dda pa olwg gymerai y Weinyddiaeth ar y Mesur. Yr oedd gwedd yn cael ei roddi arno fel pe amcenid lleikan y tafarndai, a gwneyd llawer n blaid dirwest, ond ystyriai ef fod iawn yn rbyfyg i feddwl am dauo yu y wedd yna. Yr oedd yr holi ddarllawyr yn ffafrio y mesur, ac felly rhaid eu bod hwy yn gweled mwy o fudd nag o niwed ynddo. Nid oedd y wedd ddirwestol ond rugar coat- ing a'r pill chwerw. Dywedid fod yo resyn cymeryd bywoliaeth dyn oddi arno, ond nid oedd y dyn wedi cael trwydded ond am ddeuddeng mis-a deuddeng mis yn anig— i werthu diodydd meddwol, Sic felly nid oadd yn anghyfiawnder. Dywedid hefyd eu bod wedi rhoddi outlay mawr, ond os oeddynt wedi bod mor annoeth a rhoddi owlav mwy nag oedd yr enill, ni ddylai y trethaalwyr dalu am eu hanoethineb hwy. Yr oedd y tafirodii yn talu ya aruthrol, fel ag y profai yr ymgais ag oedd am gyftanau yn jr dar- llawrlal. Od oedd y fasnach yn anillfawr yr oedd hyny yn iawn ynddo ei hun. Cynygiai y Llywodraeth roddi 350,000p i'r Cynghorau Strol i brynu trwyddedan tafarniai, ac felly hvddai y cadeirydd fel aelod o Gynghor S'rol Mon yn sleeping -partner gyda'r Llyw- odraeth a Mr Qoschen yo y-fasnach feddwol. Yr oedd gan bob tafarody yn Llundain bum' pleidlaia, a phob un yo Lerpwl dair pleid- lai8 ar gyfartaledd, ae yr oedd y Weinydd- iaeth yn gall yn eu cenedlaeth. A'r arglwydd a ganmolodd y goruchwyliwr anghyfiawn am iddo wneuthur yn gall." Ar gyfar ei fwrw allan o'r oruchwyliaeth yr oedd wedi gwneuthur yn gall, ac yr oedd rhyw bobl ereU y rfyddiao hyn yn gall yr 4nmodd. Ni byddai yr iawn yma end al pe tnasai y gwybedyu 1D myned i Mddt 18 w i'r pryf copyn am sugno ei waed. „ Biliyyi y oynygiai fto y Parch W, O. 0>von. Ofnai ef fod y Llywodraeth yn bwr- iadu pasio y Mesur yn gyfraith, ond os gwnant gwae iddynt, canys fe ddaw dydd y I cyfrif. Os byddem ni, meddai, wedi gwrth. dystio ac wedi methu, byddem wedi gwneyd ein goreu. Gellid edmygu llawer a allai fud yn cadw tafarndai, ond ni ddylid caniatau i gyfeillach fyned rhwng an &'i argyhoeddiad. Yr oedd ar y Llywodraetb, cyn mynod o Bwydd, eisieu gwoeyd caredigrwydd i'r rhai ag oedd bob amser wedi eu pleidio. Ood os oedd gan y Llywodraeth arian i'w rhoddi i ffwrdd, gallent eu rhoddi i'r cynghorau sirol at addysg ganolraddol, a derbynid hwy yn llawen. Yn ol yr adranau hyn nid y meddwon ond y trethdalwyr fyddai raid dalu yr iawn. Cefnogwyd y cynygiad gan y Dr Roland Williams, yr hwa a ddywedai mai nid iawn i dafarnwyr ydoedd, ond iawn i berchenog- ion y tai. Yr oedd cytundeb thwng tafarn- wyr Caergybi a pherchenogion y tai eu bod i ymadael ar chwe' mis o rybudd heb unrhyw iawn. Ofoai fod y tafurnwyr yn camddeall y Mesur, gan eu bod wrth eu bodd, ond caent weled peth gwahanol Yr oedd yo Ngbaergybi 56 o dafarndai, ac o'r rhai yna nid oedd ond dan yn eiddo i'r rhai oedd yn eu cadw, a'r 54 eraill yn eiddo i rai nad oeddynt yn byw ynddynt eu hunain. Felly, yr oedd yn policy i bob tafarnwr yn Nghaer- gybi, ond dau, i wrthwynebu y Mesur. Pasiwyd y penderfyniad yn unfrydol. Mr Richard Hughes a gynygiai, Fod i ddeiseb gael ei thynu allan yn cynwys y penderfyniadau a basiwyd, ac i gael ei har- wyddo gan y eadeirydd ar ran y cyfarfod hwn a bod i'r unrhyw gael Qi nhyflwyno i'r Senedd trwy einhaelod." Yr oll i* ellid wneyd oedd gwrthdystio ac erfyn. Gwrth- dystio yn erbyn y cynygion, ac erfyn am iddynt gael eu tynu yn ol. Yr ondd y ffaith fod y Llywodraeth wedi dyfod a'r cynygion yn mlaen, ar ol y gwrthwynebiad pendant ddwy flynedd yn ol, yn brawf eu bod yu bwriadu gwneyd ymgais egniol i'w paaio. Galwai ef y rhai hyn yn "Jewish shemes y Llywodraeth i geisio cael blaen y wedge i fewn. Yr oedd gan y Llywodraeth dri mesur mawr i'w pasio. Yr oeddynt yn gwybod fod eu tymor yn dirwyn i ben, ac yr oeddynt yn penderfynu ceisio gwobr- wyo eu cyfeillion ffyddlonaf cyn cael ea bwrw allan. Y mesur cyntaf ydoedd un i'r tirfeddianwyr, sef er prynu tir yn yr Iwerddon a chael till da am dano o owrt3 y wlad. Yr ail ydoedd i ddyogelu y degwm i'r psrscniaid. A'r trydydd ydoedd i wneyd y fasnach feddwl yn fath o eiddo rhydd- ddaliadol. Eiliwyd y cynygiad gan Mr Griffith Jones, yrhwn a obeithiai y try y cwbl o blaid sobrwydd yn y diwedd, ac y bydd mwy o blaid sobrwydd nac yn erbyn. Pasiwyd y penderfyniad gydag unfrydbdd. Ar gynygiad Mr Griffith Jones, yn cael ei eilio gan Mr Hugh Williams, pasiwyd pleid- lais gynes o ddiolchgarwch i'r cadeirydd, ac yna tarfynwyd y cyfarfod.
ICYFARFOD MISOL GOR-LLEWIN…
I CYFARFOD MISOL GOR- LLEWIN MEIRIONYDD. Cynhaliwyd Cyfarfod Misol yn Traws. fynydd, Mehefin 9fed a'r lOfed. Llywydd, Parch Evan Roberts, Dyffryn. Dechreuwyd am un o'r glocb, a ohafwyd ymdrafodaeth werthfawr i ddechreu ar y Cymhwysderan angenrheidiol a ddylid gael yn had yr eglwys eyn eu derbyn yn gyfiawn aelodau." Agorwyd yr ymdrioiaeth gyda sylwadau buddiol gan y Parch J. H. Symond. Cadarnhawyd cofnodion y Cyfarfod Misol blaenorol. Hysbyswyd fod eglwys Peniel, Ffestiniog, wedi fhoddi galwad unfrydol i Mr D. D. Williams, Croesor, a chadarn- hawyd yr alwad. Galwyd enwau y teithiau Sabbothol. Trefnwyd Mri E. Griffith, Harlech; a D. Jones, Cwmprysor, i dderbyn y casgliad misol, a derbyniwyd y casgliadau eraill gan y trysoryddion. Y Cyfarfod Misol nesaf i fod yn Bethesde, Gorphenaf 14eg a'r 15fed. Dechreuir cyfarfod y pryd- nawn trwy roddi derbyniad i flaenoriaid newyddion yn aelodau o'r Cyfarfod Misol. Y cyfarfod dilynol i fod yn Bethania, Corris, yr ail wythnos yn Awst. Penodwyd Mr T. Williams, Croesor, i ymweled fig eglwysi Blaenan Ffestiniog, yn He Mr E. Griffith, Dolgellau. Penderfynwyd i adroddiad o'r ymweliad gael ei roddi yn Nghyfarfod Misol Awst a Medi. Gwnaethpwyd sylwadau eang a doniol ar yrystadegau gan y Parch Elias Jones, Talsarnau. Rhoddwyd diolch- garwoh iddo am ei drafferth. Caniatawyd i pyfeillion Llanfair gael adgyweirio eu capel. Gwobrwywyd y bnddugwyr yn arholiad yr Yseol Sabbothol. Ail-ddewiswyd y Parch T J. Wb,,Idon, B,A.,i ynryebioli y Cyfarfod Misol ar Gyfeisteddfod Athrofa y Bala. Rhoddwyd adroddiad llawn o galondid am yr hyn a gwnaethpwyd hyd yma gyda chasgliad Jubili y Geohadaeth. Rhoddwyd adroddiad o Bwyllgor y Capelau. Cadarn- hawyd yr hyn a wnaethai y pwyllgor gyda golwg ar Lanfachretb. Penderfynwyd ein bod yn datgan ein cydymdeimlad a'a cyfeill- ion yn Rhydymain oherwydd y cyfnewid- iadau sydd wedi bod yn ddiweddar yn yr ardal, a'n bod yn rhoddi diolchgarwch cynhes i Mr John Jones, diweddar o't Post- office, am ei garedigrwydd i'r achos yn ei bethan allanol dros hir amser. Gwnaeth- pwyd sylwadau o goffhad am y diweddar Barch O. Parry Owen. (jymerwyd ef yn glaf yn lied sydyn tua ehsnol mis Mawrth, ac ni wellbaodd o gwbl, a gorphenodd ei yrfa ddaearol ar y 19eg o Fai. Trwy iafur dyfal i gyrhaedd gwybodaeth ac addysg, yr oedd wedi dyfod i sefyllfa o barch a defuyddioldeb. Gwnaetb v defnydd goreu o'i amser, gweithiodd ei ffordd yn mlaen, a daeth yn bregechwr da. ac vn lienor rhagorol. Nid oedd ond ychydig fisoedd er pan y daethai yn ol i'r air hon o sir Drefaldwyn. Teimlir cbwithdod mawr ar ei ol gan gylch eang o gyfeillion, ac yn vr eglwysi yr oedd yn eu gwasanaethn. Amlygwyd cydym- deimlad dwys k Mis Owen yn ei tbrallod a'i thristweh.—Pregethwyd gan y Parchn D. O'Brien Qwen, Evan Roberts, R. J. M il- liaras, J. B. Symond, John Owen, Elias Jones, J. Wilson Roberts, a T. J. Wheldon, B.A.
LLWYDDIANTI EFRYDYDD 0 FON.
LLWYDDIANT EFRYDYDD 0 FON. Bydd vn llawenvdd mawr gan gyfeillion lluosog Mr O. W. Owen, ail fab y diweddar Gynghorwr Thomas Owen, Penymynydd, Mon, ddeall am ei lwyddiant mawr yn Cambridge yr wythnos cyn y ddiweddaf, pryd y graddiedd gydag anrhydedd. Yr oedd Mr Omen, yr hwn nad yw ond 22 mlwydd oed, vn efrydydd yn Nsholeg St. John's, Cambridge, ac yn y Tripos Examination pasiedd yn ddeuddegfed ar rostr y rhai oedd yn graddio gydag anrhydedd, safle ag nad vw yn fynych iawn yn syrtbio i ran y Cymry. Yn ol pob tebyg bydd i awdur- dodau y coleg roddi iddo yslnioriat-.th n 50p neu 60p am flwyddyn eto. Y mae Mr Owen yn ddyn ieuanc tra addawol, ac yn weithiwr caled, fel act y profa y safle y mae wedi enill. Ova myned i St. John's, yr oedd yn ddisgybl yn y Liverpool Inatitate, lie yr hynododd ei btin fel efrvdydd ac yr enillodd ysgnlor- iaethau. Yn vr haf, 1887. daliai prif- athraw yr Institnte (y Parch J. Sephton) ef fel esiampl i'r holi efrydwvr, ac yr oedd yr adeg hono at ben y rhestr o'r rhai oedd wedi pasio gydag anrhydedd. Dvwedai Mr Sfiphton am danojnai bachgen o Fon ydoedd. ac mai goreu po fwyaf o raicyffelyb a anfonid yno n fryniau a dyffrynoedd eymru. Yr oedd, trwy ei yni a'i ddiwydrwydd, y flwyddvn cyn hyny ar ben rhestr yr Oxford Local Examination; ac enillodd ysguloriaeth i fvned oddi yno i Cambridge. Bu yr un mir lwyddiannus ar ol myned i'r brifyggol, ac enillodd ysgoloriaeth drachefn yn ychwanegol at yr un oedd ganddo pan yn myned i fewn, heblaw [ gwobrwyon o dro i dro. Dymunir pob JJjryddiant iddo eto yn ei yrfa ddyfcdol.
0YMANFA MEIRION.
0YMANFA MEIRION. Cynhaliwyd yr uchod yn Maentwrog eleni ar y dyddiau Marcher ac Iau, Mehenu 4 a'r 5. Y gynftdtedd am 2 o'r gloch y dydd cyntaf, pryd yr oedd cynulliad da o weioi; dogion, pregetbwyr, a lleygwyr y air wedi d'od yn nghyd. Dechrenwyd trwy ddarllen a gwaddio gan y Parch D. Griffith, Dot- gellau. Yna darllenodd yr ysgrifenydd lythyr oddiwrth Mr Lewis J. Davies, Llan- uwchllyn, y cadeirydd am y flwyddyn, yn datgan ei ofid nas gallasai, oherwydd ei afiechyd, fod yn bresenol, ac yo dio'ch i'r frawdohaeth amen caredigrwydd iddo yn ystod y flwyddyn. Teimlid yn ofidus oherwydd i Mr Davies gael ei luddias i fod yn bresenol, ac amlygid diolchgarwch iddo am ei ffyddloudeb. Dewiswyd y Parch J. Roberts, Towyo, y cyn-gadbirydd, i lywyddu, yr hyn a wnaeth yn fediusa deheuig. Cadarnhawyd cofnadion y cyfar- fod diwtddif. Penderfynwyd fod y eyfarfnd nesaf i fod ya Corwen, a dysgwylir i Mr E. Joaes (Asaph Collen), ago r yr ymddydditn yn y gyfladledd ar y Ffordd oreu i gario y gyfeillach eglwysig yn mlaen," a'r Parch J. T. Griffiths, Llanfachretb, i bregethu ar y pryd. Y Parch J. R. Parry, Betbania, a ddewiswyd i' gynrychioli y gynadledd ar Gyngory Gymdeithas Ddirwestol Gynall- eidfao'. Fod pwyllgor yr achosion gwein iaid i aros yn ei swydd am flwyddyn eto, sef y Parcbn D. Roberts, Llanuwchllyn; T. T. Phillips, Bala; Mri J. Parry ac H. Evaos, Bala; T. J. Davies, Llanuwchllyn; W. F. Jones, Y.H., Corwen, a'r ysgrifenydd, ac i ddwyn eu hadnddiad i'r cyfarfod nesaf. Hefyd, dymunir ar i'r eglwysi fyddo am gymhorth, wneyd hyny yn hysbys yn ddi oedi. Fod y gymanta y flwyddyn nesaf i'w ehynhal ya y Bala. Dewiswyd yr ysgrifen- ydd i ymweled 4'r eglwysi ar ran y genhad- aeth am y ddwy flynedd nesat, ao hefyd Mr Jones, Corris, i aros yn ei swydd am flwyddyn arall. Ein bad fet cyaadledd yn teimlo yn falch o'r deffroad presenol sydd yn y wlad yn nglyn &'r priodolrteb o gael yr undeb liwyraf rhwng y gwahanol enwadau Ymneillduol yn Nghymru â'u gilydd, ac yn dymuno hefyd ddangos ein cydymdeimlad ig ymdrech y gynadledd a gynhaliwyd yn ddiweddar yn yr Amwytbig i gyrhaedd y cyfryw amcan rhagorol. Fod y gynadledd hon yn liongyfarch Cymdeithas yr Iaith Gymraeg ar y Ilwyddiant sydd wedi dilyn ei hymdrechion i gael gan y Llywodraeth i awdurdodi cyfundrefn o addysg Gymreig yn ysgolion elfenol y Dywysogaetb, ac yo dy- muno anog y byrddau ysgolion ac awdur- dodau addysgawl i fabwysiadu mor fuan ag sydd ddichonadwy y cynlluniau addysgol a gynhelir gan y gymdeithas, ac a awdur- dodir gan y code newydd a Daddf Addysg Ganolraddol Cymru. Pasiwyd penderfyn- iad cryf yn condemnio ymgais y Llywod- raeth i waddoli tafarnwyr, a'r penderfyniad i gael ei anfon i brif awdurdodaa y Llywod- raeth. Datganodd y gynhadledd ei han- nghymeradwyaeth o Fesur y Degwm sydd yn awr o flaen Ty y Cyfftedin, ac na fydd yr un ddeddfwriaeth yn foddlawn arno i fwyafrif trigolion Cymru hyd nes y cym- hwysir ef at achosion cyhoeidus a chenedl- aethol. Fod y gynhadledd hon yn cydym- deimlo ag eglwys Harlech yn ei hymdrech i symud ymaith y gweddill o'i dyled sydd yn aros, ac yn cymeradwyo bwriad y Parch W. Phillips i ymweled a'r eglwysi y caifif ddrws agored ganddynt or cyrhaedd yr amean. Y Parch W. Williams,Maentwrog, a ddewis- wyd i fod yo gadeirydd am y flwyddvn a Mr W. F. Jones, U.H., Corwen, yn drysor- ydd. Ail ddewiswyd yr ysgrifenydd, a Mr W. Hughes, Dolgellau, i fod yn drysorydd y genhadaeth. Yna trowyd sylw y gynhad- ledd at y wedd ysbrydol ar grefydd. Cif- wyd anerchiadau yn llawn brwdfrydedd a gwresawgrwydd crefyddol gan y brodyr, Mri Rlwyo Thomas, Llundain; Morris, Dyffryn Roberts, Llanuwchllyn Griffiths, Dolgellau, un o ben frodyr Maentwrog Owen, Trawsfynydd; a'r ysgrifenydd. Tyetiolaetb unfrydol pawb yw ei bod yn un o'r cynhadleddau mwyaf dymunol a hapus a. gafwyd un amser. Terfynwyd trwy weddi gan Mr Howells, Ffestiniog. I MODDION CYHOEDDVS. Pregethwyd yn Utica nos Fercher gan y Parch Elwyn Thomas, Llundain, ac yn Maentwrog gan y Parchn Job Miles, Aber- ystwyth, a B. Davies, Trelech. Am saith o'r gloch boreu I&u, yn y capel, gin y Parchn Elwyn Thomas, a W. James, Abertawe. Am ddeg ar y macs gan y Parchn W. Jamea a Job Miles; ac am ddau o'r glocà, gan y Parchn Elwyn Thomas aDr Thomas,Lerpwl; am chwech gan y Parchn B. Davies a Dr Thomas. Dechreuwyd y gwahanol oedfaon i gan y Mri Griffiths, Dolgellau Thomas, Beddgelert; Phillips, Bala; Morris, Dyffryn; a Price, Trefriw. Er i'r hin droi yn anfan- teisiol caed cymanfa wir dda-y pregethu yn afaelgar a sylweddol, a'r gwrandawiad yn astud a syml. Oni bai am yr hin buasai y cynulliadau yn llawer lloosocacb. Dy- wedir na fu y gymanfa yn Maentwrog o'r blaen er's 30 o flynyddoedd, ond yr oedd y darpariadau yn bob peth y gellid eu dia- gwVI, a phawb, o'r boneddwr i lawr, wedi gwneyd eu goreu i groesawu y gymanfa. Yr oedd yr esgynlawr yn un hynod o gyfleus a manteisiol, ac mewn safle ddymunol i lefaru oddi ami. Da oedd geaym weled yr eglwys a'i gweinidog mor ddwfn yn serch- iadau eu gilydd. Dymunwn i'r cysyiltiad sydd yn ymddangos mor ddedwydd barhaa yn hir, a bydded yr amddiffyn Dwyfol yn amlwg drostynt. I Corwen. JOHN FKITCHARD, lag.
CREIG-IAU Y PLATTERS. i
CREIG-IAU Y PLATTERS. Yn Mwrdd Lleol Caergybi, darllenwyd Ilythyrau oddiwrth Mr Stuart Rendel, A.S., a Capt. Verney. A S., ar y mater uchod. Hysbysodd Mr Richard Hughes ei fod ef wedi derbyn gair oddiwrth Mr T. P. Lewis, AS., o berthynas i atebiad Svr Michael Hicks-beach i'r gofyniad a roddodd ef iddo, ac ystyriai Mr Lewis mai priodol oedd i'r bwrdd banderfym a oedd yn ddoeth gofyn am gopi o'r ohebiaeth a gymerodd le rhwng y Llywodraeth a Chwmni y Rheilffordd Byddai yn dda ganddo ef wneyd os baroai y bwrdd hyny yn ddoeth. Dywedai Mr Hughes ei fod ef wedi ymgynghori i'r ell" c, nnd nad oeddynt yn teimlo yn barod i ateb Mr Lewis byd nes y dauai v peth o flaen y bwrdd. Dywedai Mr Joseph Williams fod Mr Kenyon erbvn hyn wedi gofyn am dano. Sylwai y clerc m)i wedi ymyryd a gwneyd hyn ar ei gyfnfoideb ei hun yr oedd Mr Kenyon. Atebodd Mr Joseph Williams nad e ddim, ond gwrthodai ddyweyd pwy oedd wedi cyfartfyddo Mr Kenyon. Mewn atebiad i Mr Hughes, dywedai y cadeirydd ei fod ef yn cymeiadwyo gwaith v clerc ac yntau yn aros i diyfo i a'r peth o flien y bwrdd cyn rhorldi atebiad i Mr Lewie. SyiwAi Mr R. Mon Williams ei fod yn deall fod Mr Kenyon wedi ei Kyfarwyddo gan rywnn o Gaergvbi, ac ysty a, ef nad oedd gan nnrhyw aelod o' bwrdd hawl i wneyd hyny heb ganiatad v bwrdd Gwnaeth Mr Richard Hughes sylwadau i'r un cyftiriad, ac ystyiiai ef oi oedd aelod o'r bwrdd wedi gwneyd ei fod yt, fradycbwr y bwrdd. Dywedai Mr Joseph Williams mai nid aelod o'r bwrdd oedd wedi gwneyd. ——— III
DYNES YN -CAEL Ell LLADD GAN…
DYNES YN CAEL Ell LLADD GAN DARW. Yn W,k'fi>ld, ymoaodwydar Mrs Hndson gwraig i swyddog carchardy, gan darw, tr* yr oedd hi allan. Curwyd yranifsil i fforde, ond ymruthroad drachefo ar y ddynea an ffodus, a niweidiwyd hi gymaint fel y bu farw yo mhen haner awr wed'yo.
Advertising
PggWlTS -g—— |f ???'?WT?? %?PIE IN THE HQllSlJy Gone Where the Woodbine Twineth. t!, are smart, but'1 Rough on Rats beats them. Clears out Rats, Mice, Roaches, Water Bugs, Fliee, Beetles, Moths, Ants, Mosquitoes, Wd B?,g?, H;? Lice, Insects, Potato Bugs, S arrow?, Skunks, W .?o I. Goj)er.. Chipmunks, Moles, Al.? Hte. Jack KabbiM, ?-qutneia. 7?d an d is BoxM .1 Cbamists only. Wholesale agente, F. JfEWDPBY & Soxs, 1, King Ed 4wrd street, Nowgate Street, London, E. C meddygTotaeth FYDENWOG AT Y GWAED, CROEN, NERVES AFU, CYLL", AREAU HUGHES'S BLOOD PILLS. HUGHES'S BLOOD PILLS HUGHE, S's BLOOD PILLS. MEODYGINIAETEI DD AIL AT Waed Drw, Scurvy, Cbrnwydaa, leJjrdaa y Croen, Chryfau Mauwyniau, Diflfyg Trhll. Dyspepsia, Poen Pan, Biliougnees, Alu Ddrwg. Owyuegon, Poen Cefa, C .rffrwymedd, Pit-. Jtta, Norvoaanees, Itelder Ysbryd, Coesatt Clwyfedig. ACHOS TRUENUS YN ABERDAR. OYB.—Y maeynddyleiawvdd neilldaol arDat i'ch hysbyau o'r elfaith yle Id a gafodd elob "Hughes's Blood Pills''aruii. Yr wyf wedi bod yn dioddef Iros 9 mlynedd gan darddiaub poenus at ty owylawr breichiau, a'm CO"tf, yn fy analluogi i weithio 6 mia o bob 1*2; tua dwy flynedd yn ol fe wnaeth y clefyd yznaflyd yn If ngho(sau a'm trae^, nos pt-ri i mi fetha gw JÍthio. Mi a fu'm an d iniaeth pob Dootor fgy v"? cyrhaedd, ond yr oil i ddim pwrpM, Yr oeid iy ngluniau yn otchndded.g gao glwyfau a chroen pydred/g, a'r arogl yn anyoddafol i neb ddyfod i'r t?; pawb yn creda nad oedd dim g\v hbad i mi byth. Ychydig amBer yn ol cefaia fy anog i gymerya 9Uhes's Blood Pi 'e," a defoyddio I lyinzi ?.1M5'Yr oedd yn ?yndod yr effi"h a gawsantarnaf. Yr wyf yn 58 oed, ni welaia i yn fy oes dim meddyginiaeth tebyg iddynt; mae fy holl glwyfau wedi eu gwellhau, mae fy holl gyfansoddiad yn iach, gcytnua, a bywiog, ac yr wyf yn teimlo wedi fyadaewyddll yn fy nghorff aim raaddwl, ac yn ben,lithio y dydd ini gaai mvybod am daaynt.—Ydwyf, JOHN JONES, 13, Oxford-street, Aberdar, SYR,—Yr ydwyf yn tyatiolaethu i bob gair o t uchod. Yr wyf wedi bod yn llygad- lyet o'r case hwn am bum' mlynedd.— J D. REES. Congregational Minister, Aberdar, Yn enwog at Glefydau y RHYW FENYW- AIDD o bob oedran. Anhebgorol Angenrheidiol i Forwyr, Emi- grants, a Theithwyr. Fe ddylent gael ou cymeryd yn y (Jwanwya Haf, Hydref, a Gauaf. Y mae twyll gwarad! wyddus ynmel ei arfcr meWD cyeylltbd a'r PWzi enwog ?hyn. Gofal r wrth brynu na thwyilir chwi. Mynwcnwdled yr enw, HUGHES'S BLOOD PILLS yn Ilawn, ao hefyd LLUN CALON ar label gooh ar bob blwch. Heb bya twyll ydynt. HUGHESS' BLOOD PILLS. HUGHES S BLOOD PILLS HUGHE&'S BLOOD PILLS Ar werth gan bob Chemist drwy y' Deyrnss am Is 1 Je, 2s 9u, n 4s 6c. Drwy y Post, le 3j, 2s 11c, a 4s 9o, gan y perehenog- JACOB HUGHES, Manufacturing Chemist, Penarth, Cardiff, 4-UBST YN AMERICA -R. D. WILLIAMS Plymouth Penn. pHOSPHODYNE DR. LALOR am Hum Miyaedd ar Hujtida sydl we M cyuh&l et enw da 4rv/y'r lioll fyd fel yr unig Ifeddyginiaeth dd yogel,Ymddirtedlawn, a Phoephoraiddaddat- eaniyddwyd erioed er gwellhad parhaol anmhar* fad yr Ymenydd Parlyg, Diffyg Cwsg, Breudd. wydioi! Po n:is, iarfyddiad anamserol y Galln- ad B/wydol, -o't' mathoafiechydarorganaa y Corph, y rhai sydd yn dibynu ar effeitwol. rwydd yr Organau ¡ofi! yu rhoddi Bywyd, Y mae yn GweUa Diffyg Treuliad a Chlefyd yr Ysgyfaint a'r Galon. Gwella Atiechydon yr Iau a'r Afa. Gwella pob nnnhrefn ar y Gwaed. Gwella Ddiffyg Treuliad a Diffyg Archwaeth Gwell:, Dik'fodedigaeth a Gwendid Cyfiredinol A gofah am roddi yr oil o'r Organau Bywyd. 01 mewn trefn. Y mae effeithiau y Feddygin;aeth Phosphor- aidd werthfawr a safonol yma ar Wendid Gieaol ac aahwylderau cyffelyb yn gyflym a pharhaol, ac y mae'r holl lielmladau Annymunol ac Ar- wyddion Poenus yn diflaau mor gyflym nes achosi syndod. pHOSPHODYNE DR. LALOB a grea Wlybwr Gieuol newydd a Mater Ymecyda drwy gvtlenwi y gwaed i'r Elfen Kywydcl Dry. danol Phosphorus, "craidd h.Ibwynt yt Ymenydd ei hun," a thra yn ddymunol i'r al- ?hwaath a'r yatumog, ni phaela bytb a Pharo a Thewyohu y Gwaed, ao adnewyddu yn 11 wt :3d, M: iliwa;>' 7 mae eJ. a yn rhyfeddol i.w canfod o'r dydd cyat&f M e! ei ddefnyddio, drwy gynydd anarfercl yn nerth y Gewynau a'r hbddwl gyda thaimlad o Wroldeb, Nerth, a Chysur, i'r hyn .uy claf am gyhyd o omser mor anghynetin, G>»ellheix yr organau at arey1 io y Bwyd. Y mae yr Archwaeth yn cyn- y o ya tiiyfeiidol. Y mae y Coluddion yu dyfoa .vII fwy rhefllaidd, Cvsgjr yo dawel ac adlyw^ol. Dow y Gwyneb yn Ilawnv Gwefuaau yc goofaian, y Llygali ya dliisgiur,y Croen ya glir aciach,y GwaIrt yn gryfaoh, yr hyn sydd ya dangoj mar bwysig yw ei weithrediad M Organau fiwyd, MILOEDD o dystiolaethau anwadaiwy o bob parth o'r byd, ac oddiwrth yr Awdiidodaa Meddygol, y rhai sydd yn profl yn detfyrol y Dy- farniad Cyihedmol nad oes yn y byd gwyddoacl ymuhwiliaJ Udarpariaet'i Phosphoraid<l ara!l w edi derbyn cyiuaint o glod a chydnabyddiaeita Gwerthir me in Pot4 laa am 4s 6c gan bob tfer yilydd drwy'r byd neu a anfoair i unrfeyw ru. 3ryd«ia F..wr ar dderbyniad P.O.O. addiwrtuo ?B. LALOR'S PHOSPHODYNE ? LAHORATOHV, SAMKSTEAO. LONDON N. W ni Mil—— HíSBYSIAD PWYSIG. DYMUNA MR D. JENKINS A B E R Y S TW Y T H, HYSBYSU Y BYDD HI ATTODIAD, SEF GEMAU illAWL, YN BAROD DIWEDD YR HAF, 1890. Cynwysa tna 80iin o Donan ar fesornu tpghyaefin gyda'r geirian, ao ychydig o Salman ac Antheman. PRIS-SOLFFA, fie; H. N., 9c. Ceir hysbysrwydd pellach yn fnan.—An- foner pob orders i Aberystwyth, nen at y Llyfrwerthwyr.