Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
14 erthygl ar y dudalen hon
DYDD MAWRTH.
DYDD MAWRTH. YR EISTEDDIAD CYNTAF AM DDAU. -Y C YNRYCHIOLWYK. Dechreuwyd gan y Parch John B.A., Llanercb, Pwllheli. A gud.vn ydyw thestr y cynryehiolwyr fol tu galwju j Arfon Parchn Griffith Robert, CarnccWi; j R. R. Morris, Caernarfon; Mri Willifim Kd- j wards, Glasinfryn, Bangor; lobe-,t Ernards, j Pentir, Bati(for.-II),ffrsil Clwy-1: Parchn Benjamin Hu^hta, Ll^.o'.wy; Lvan Jones, Bodffmi; Mii E, T Joie*, Dmbych John Jones, SegrwyJ.-Dyffrjn Conwy: Pùrchn William Roberts, Llanrwat; J. Williams, Col- wvn Bay; Mr Richard Jonoj. B"old Sclioa!, Gwjtherin; Hupt. H. D. Williair.s, Conwy,— I Fflint: Parchn Josiah Joneii, Fflintj O. n. Joces, Gwersyllt; Mri O. W..Tone-, Ffliat; John Jor.o Ffoim, Pontblydd\n.— Mon j Parchn 0. en Hughes, Llavigeini; John Wn- more Williatrp, L'ambyddlad; Mri F. W. Roberts. Llan:e .ni (a'; Hvgli WilliAnl,, Mo,ti Bridge (a); P. Hughe*, BjCielovud.—leyn ne Elfionydd: Paictin J. Evars, B.A., Pentra* th; John Owi n, M.A., Criccieth; Mti H. Tudwal Davie?, BrynlUetll; Robert Jones, 11. H., Pwll- heli—Trefaldwyn Isaf P.ircbn John Hughos, Carneddou; Jatuea V,icha>da, Llanfy! Mri Thomas Jam s, Alpha Terrace; Ellis Jones, Tybaen, Oswestry.—Trefuldwyn Ucliaf: Par, n Griffith Pary, D. D., Clrno; David Junes, Tr&f eglw y Mri J. Meredith, Machynlleth; Mathew If. Davies, Trel'eglwys.—G-rl'ewin Meirknydd Parclm Dayù Robert, Rhiw; R. J. Wi.liams, Abellcfe i; Mri Andreas Ro- berts, Blaei au Ffestiniog: Hugh Evans, Vall- j bedr.-Dii-v,ain Mtirierjvdd Parohn Edward Jones, Rh?(11 d?, Richard Ti omas, Glyn- ceiriog; Ir 0. R. '(hotnas, Ce'rgydru fl'on; 1. Jones; Parch Edward Williams, C) nwyd; Mr Robert Hughes, HhydJydlon: Patch J. Howtll Hughes, Yniiytty.— H<imdutia,tli Trefalhvyn: Parch J. Jones, Coedwy; Mr R Will ams, Newtown.—Henaluriaeth Lancashire Pirch David Edwards, Sanghall, Chester: Mr J, R. Jones, Belvedere road, Liverpool.Liverpool; Parchn Hugh Jones, Owen Owens, ]lId fhos. Jone^, 5, Hin Gressendale; Thomas Edwards, Linnet Line.—Manchester Parch William I James, Manchester; Mr John Davies, Brough- ton. Yn ddilyt-,ol darllenwyd y giv;anol gsnadwriaethau. ACHOS 0 APEL. Hysbyawyd fod achos o apa) i dd'od ger- bron. Pem'dwyd y rhai ciiilyool i yaivrisd yr achos :-Parebu W. Jame, B.A., Man Chester; O?ea Hah8, Lh'?ef:n; G. Roberts, Csrneddi; Mii E. T. Jones, U.H., Dinbych J. Joae", PontHaddyn Robert Hughes, Rhydydlan ac R. Williams, Dref- newydd. Y LLYFR TONAU. Penodwyd y tliai canlynol yn bwyllgor, yo unol â'r genndwri o'r Gymanfa Glvirred- molP.ircba Owen Jones, B.A., LtiiwI Ellis Edwards, M.A., Bah; aT. J. Whddon, B.A., Ffestiniog. i CYWllREDIAD Y "DRYSORFA." I I- Cafwyd anogaetban i dderbyn y Dry- I sorfa" gan Mr F. Gnffitb, U.H., Doifiellau, i a'r Patch Owen Thomas, D.D., LerpwJ. I Y "IONTllLY TIDINGS," I Siaradwyd yn ffafr yr uchod gin y llyw- I ydd, a'r Parch E. Jertnan, Gwiocsara. AT- gymhellant am i'r Monthly Tidings gael I derbyniad cjffiedinol. Y GEXHADAETH. I Darllenodd yr ysgrif'snydd Jwr-d^rfyn- iadaa o eiddo y genhadaeth yo ngiyn S chael Sabboth, sef y Sul cyntif o fis G,,r- pbenaf, i'w dreuiio mewu cyeylltsad &'r genhadaeth. Y Parch 0. Owens a ddywododd fod y pwyllgor o'r farn mai gwell fuasai fod hyo yn cael ei daflu wythnos yn mbellch. Dr Hughes, Caernarfon, a gynyjjiodd fod ygofalam beoodi rhyw Sul neilldtiol at hyn i gasl ei ymddiried i'r Cyfarfodydd Misa). Mr R Rowlands, U.H., Pwllheli, a ystyr- iai mai cid doeth fyddai i'r Gymdeithasfa newid yr hyn oedd wedi cael ei basio gan y Gymanfa Gyffredinol. Dr Hughes a gredai y fyddai psrodi un- rhyw Sul yn ryfarfod ag ysbryd y pender- fyuiad, ond i hyn g»el ei wnevd. ) ca pasiwyd y penderfyniad fel ei cynyg- iwydganDrHngces. Parch John Owen, Aberdyti, a roacioaci ycbydig o hanes y symudiad gydag achos y Jiwbili. Dywedai fod y caagliad yn myned rhagddo yn rhagorol, yn neill(tuol yn y rbtigildo vn r?,,qgorytr ,), 4ndd y tR,i weii rhanau hyny lie yr cedd y t&n wedi cychwyn. Yr cedd y gwaith o gasglu tuag at yr aches, yn myned yo mlaen yn ilwyctd- ianu?, 80 yr oedd yn atnlwg fod Rliywun U ch wedi bod yn ymwceyd a chsdonau y bobl, ac yn eu parotoi i gyfrmu. Gillai y byddai i'r casgliad arbemg hwn cfto.thio ar y casgiiad blynyddol, ond sicr gandoo y byddai y casgliadau yn y blynyddsu dy- fodol yn Mawer gwell. Dr Thomas a lawenhat wrth we,le,d fod y caseliad vn gwella, ond mai yr a"g"n mawr ar hyn obryd ydyw yr angen am genhadon i fyned bllaii. Drvtg cadd ganddo ddeall fod y Jesuitiaid, badwar ohonynt, wedi myned i Fryniau Cassia, ac yn gwe two yno, ae yr oedd pawb yn gwyhod pa beth a wnaed gan y rhai lyny yo ^ny^ edd Mor y Dp, a lIeoedd ereill. Yr oedd acgen am nenbadon o alluoedd cryfiou rbai yn deall yr iaitb Lladio, gan fod y Jesuitiaid yn bared yn parotoi i roddi i'r Cissiaid gyfieithiad iawl), meddynt hwy, gap y dy- wedant tad ydyw hyd yn byn NN-,2di ei roddi ittdytt., Hyderai Dr Thomas yr fawr am i'r Arglwydd roddi arfjddyliui rhai o'r boll ieue, iiae galluog i gynyg eu iiunain. YSWIE1AKT MEDDIAKAU Y CYFl'NDEB. Siaradwyd yn ffafr yswiriant meddr niu y Cyfucdeb, a gwncyd hyny yn y gymdeith- as sydd gan y Cyfnndeh Y Llywydd a svlwodd fod y penderfyniad o'r Gymanfa Ojffredino! yn golygn gwoeyd y peth yn otfoaol. Dr Hughes a gredai nad doeth tuasai hyny, gan fod y si-oedd yn symnd yn mh.en yn y cyfeiriad hwn, a hyny yn rheolaidd, yn ol eu hagosrwydd at Adwy'r Ciawdd (cbwertbiii). Pasiwyd fod Dr Hughes a Dr Thomas i dyna allan benderfyniad ar hyn. LLYTHYKAU CYFLWYNIAD IR AMERICA. pasiwyd i roddi llytbyrau cyflwyniad i'r rhai canlynol ar eu symudiad i'r Am-rica, sef y Parchn. J. n. Griffiths n R. Williams, Penycaertvu. Cafwyd anotchiad gar s Parch J. H. Griffiths. YMGEISIO AM Y V,'EINID:«AF,TU. Nid oedd ond Cyf: yfod M s J DifFryn Conwy wedi anfon eu barn am y cynygiad o Orliewin Meiiiorydd. Pasiwb'vd i anfon aco^ieth i'r eglwysi am iddynt eidio caniatau i nebfydd yn ddyeithr iddynt. gwerthu TIR YN Y HREF^ewydd. Yr oedd cais wedi ei anfon yr vl wnith am ganiatsd i wertlm tir perthynol i'r capal Cyn iraegyny Drefnewydd. Darllenodd Di Tinnns lythyr yn mtilaid fcyn oddiwrth Mr Hmlcit, Diefnewydd. Yr oedd y ciis wedi ei dioi yn ol gan y Gym- deithasfa ddiwedd?f. S!r?dwyW vn mb:aid y cais gan I'tr Cvpli??fftl Fsrch.T.J.Wht'??H.A.?ddyw?odd! c ? oedd y Cyf.rf(,d Al,WC(ii 3!-tyri??eth pa oedd y Cyf'"fod .o), we?i y; tyri,.etb j en her b U. Yr oedd YD Lwyslg Daà ymad- ewi4 ^a t ir. Cynygiodd Mr R. Rowlands, a chefnog: wyd, a phasiwyd fod y camatad yn cael ei I roddi i wetthu y cspel. YE ACHOS O APEt. I f Parch. W. James, B.A. a. ddywedodd fed y pwyllgor wedi cyfarfod i ystyried yr adi-M 0 epal e C,iccietb. Yr oedd lWthyr- itu wedi eu darllea oddjwrtlt Mr J. Watkics YLI cwyno oherwydd rhyw R,yn oedd ganddo yn erbyn un o swyddopion y capel Saesneg yii Ciiccieth. Yr oedd yr apel wedi ei Waeyd i'r Cyfarfod Misol, ond wedi ei wrtliod yno, am eu bod yn yatyried fod yr achos yn Criccieth odau ofalyGymdeithai-fa, ac nid o dan y Cyfarfod Miaol, Yr oedd y p'" y:Jgor yn cynyg fod yr apel i gael ei wneyd eto r t y Cyfarfod Miso!, gan nad oedd d;m 1\ wnelai &'r achos o Criecietb.- i Pos;wyd hyn yn unfrydol. PEXODI YMDDIBIEDOLWlfR. i Peuodwyd ymddiriedolwyr ar y capelau Cciniyuol Hen Gapel Badford street. Ler- j p«vl ;JLliinetydd, CVicor, Soar, a'r Waen- fawr. YMWELUD. A chriccieth. I Mr E. Griffith, Y.H Dolgellau, a ddy vi-edodd et fod ef a Dr Vickens LlVjs wedi eu hanfon i Griedetb lie wecti cael derbyniad siriol. Davlleuodd Dr Lewis y pendeifyu- ia 1 i'i eglwys yn Criccieth, a ch?ifwyd holi ao ateb yu oghylch y panderfynind, ac eglnrasant i'r eglwys paham yr osddynt yn c-,el en dal yn gyfrifol fel eglwys am y 400p, &j. Yr oedd golwg dda iawn ar yr eglwys, ac yn ihifo 1G0. Yr oeddynt yn taimlo fod yuo olwg hyrmd o weithgar ar yr eglwys. A safai yn yr atboliadau yn uchel, ac yn cyr. rauu yn dda at bob acbos. Yr oedd rhai ohouynt wedi siarad yn lied gyf yn y Rhos, ond dim mwy cryf i;ag y siaradwyd yn yr eglwys. Hyderai y byddai iddynt gael arweiniad Pen yr Eglwys. C: fwyd galr yn tnhellach ar yr aches gan Dr Dickens Lewis. Yn uesif darllenodd yr ysgrifenydd Iytbyr oddiwrth yr eglwys, am ganiatau i j swyddogion yr eglwys yn Criccieth osod y I mater gerbrou, gan nad oeddynt wedi cael chwareu teg. I D- Tiiornss a ystyriai mai ystyr y cais oe ld ail sgor y crater o'i ddechreu, gan mai yn erbyn penderfyniad y pwyllgor, ac nid yn erbyn pend^rfyuiad y Gymdeithasfa, yr oedd y protestiad, Hyderai yn fawr na byddai i'r acbos ddyfod oflaen y Gyindeith osfa. Y Parch W. James, B.A., a gredai nad oedd gan y Gymdeithasfa ddim i'w wnsyd yn mheflach, a chynygiai eu bod i fyned yn mlaea at y mater Desaf, Cefnogodd y Parch John Evans, B.A., gydag ychwanega fod yr eglwys o hyn allau i fod o dan ofal y Cyfiifod Misol. Gwnasth Mr Thomas, Criccieth, gais am gao] ',o30d yr achos o flaen y Gyuadeitliaafa, ond gwrthodwyd caiiiatad iddo siarad hyd nes i'r Gymdeithasfa bendeifynu ar ail- agoryd y mater. Siaradwyd yn erbyn ail-agor y mater gan y Paich T. J. Wheldon, JtJ.A. Dywedoad y brawd o Gticcitfa nad oedd arnynt hwy e sieu dim ond cael eu gwran- daw. Y Parch Benjamin Hughes a ystyriai mai Did t, g oadd ciu y drwa yn eu herbyn, Y Parch John Owen a ddywedodd nad oedd arnynt hwy eisieu dim ond dangos nad oeddynt hwy fel eglwys wedi addaw tala y 400D. Dr Thomas a ofynai a oedd sail i'r hyn a ddywedid gan yr eglwys, sef nad oeddynt wedi cael chwareu teg i osod ea mater o flaen y pwyllgor. Dr Hughes a ddywedodd bad oedd ond efe a Mr K Griffith yn bresenol o'r rhai oedd ar y pwyllgor. a chredai mai teg fuasai fod y pwyllgor i gael rhybudd am hyn. I Y Parch John Evans, B.A., a gredai fod ( sail i'r gwyn. Nid oedd ef yn credu mai doeth fyddai rhoddi y mater hwn i'r un pwyllgor. Yr oedd y rhan olaf o bender. fyniad Sasiwn y Rhos yn. lied gryf: di- arddel yr holl eglwys os aent i gapel arall. Y Parch G. Roberts a hoffai wybod pa ] beth oedd ystyr penderfyniad y Rhos. Y Paich O. Owens, Leipwl, a gredai mai doeth fuasai rhoddi ystyriaeth. i'r water, a cbymeryd pwyll gydag ef. Nid oedd yr acho3 eto wedi ei setlo. Mr Andreas Robeits, Tanygrisiau, hefyd a gradai mai teg fuasai rhoddi gwrandawiad i'r achof. Dr Thomas a gtedai mai doetbach fyddai dal at benderfyniad Cymdeithasfa y Rhos, gan y byddai paidio gwneyd hyoy yn p?rvglu urddas y Gymdeithasfa. Yo neaaf pasiwyd fod y pwyllgor i gyfar- fod y cyfeillion o Criccieth, ae i roddi adroddiad yn y Gymanfa neaaf. ARHOLYDD CYMDEITHASFAOL. Penodwyi y Parch David Roberts, Rhiw, I yn arholydd Cymdeithasfaol am 1891-1892. Diweddwyd trwy weddigan y Llywydd.
DYDD MERCHER. I
DYDD MERCHER. I CYFARFOD.Y BLVENOfclAlD. j Cynhaliwyd cyfarfod y blaemomid am haner awr wedi wyth o dan lywyddiaeth Mr John Davies, Salford, a gweithredai Mr Owen Williams, Glanclwyd, fel ysgrifenydd. Trefnwyd brodyr i gymeryd rhan yn y gwas- anaeth ordeinio. Cafwyd fod y g-wahanol Gyfarfodydd Miaol yo symad gyda'r casgliad at y Jiwbili,
IGYMANFA YSGOLIOIST I DOSBARTH…
I GYMANFA YSGOLIOIST DOSBARTH Cynhaliwyd y gymanfa uchod ddydd Sadwm, Meliefia y 7ed;.yn Garn Dolben- tuaeo. Yr oedd y cyfarfoiSydd yo boblogaidil iawn, yn fwy felly mae yc-debyg nag e. fuoct erioed o'r blaen. Yr oedd y capel yn orlawn 0 bobl y prydnawn a'r nosy a chaed cyfar fodydd g-vir dda. Yn y boreu am 10 o'r gloch caed cynbadlcdd o'r cyBrychiolwyr, &c., i ymdrin â mvtirion yn dal cysylltiad &'r Ysgol Sabb: thol. Llywvdd, y Parch Moses Jones, Criccieth. Darllenwyd papyrau ar Nodweddion cantadMth y cysegr yn nydd- iau ein t?d?u," g?n Mr 0. Jones, Tanrhiw, Bethel; ac ar "Gymhwysderau1 neillduol y chwiorydd i gyfranu addysg i b>ant ieuainc," gan Miss Jones, Llwynmafon. Gwnaed bvIwadau ar y gwahanol bapyrau gan y Parch if. Hughes, Brynkir; Mr W. Pritchari a G. Owen, Cwm; J. Ll. Williams, Glorn; J. T. Jones, Criccieth, &c. Dechreuwyd gan y Parch H. Wiiiiams, Engedi. Am 2 cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus. Llywydd, y Parch H. Hughes, Brynkir. Rhoddodd y llywydd anerchiad dyddorol ar hanea yr hen gymanfaoedd ysgolion. Hol- wyd y plant'yn banes Crist o Matthew xxvi, axxvii. Can wyd amryw donau, megys "Moriab," "Tanycastell," "Gristeg,For," 8alm Don. Cyflwynwyd tystysgrifau i'r plant o dan 16 oed ac o dan 13 oed, yn y j dd,.u d'dosbarth cyntaf yn yr arholiad sirol. Yr oedd y rhai canlynol yn y dosbarth cyntaf o rlan 16 oei :-1, 0. W. Griffith, Cpl SiMsnig, Criccietb; 2, Bessie Robert", 0;3, Criccieth; 3. Owen Williams, Brynkir; 4, M. J' Williams, Capel Mawr, Criccietb; 5; W. Pritchard, C.S., Criccietb; 6, L. J; Jones, Giro. Yn yr ail ddosbarth o dan 16 nad, yr oedd yn 1, J. J. Thomas, C.M., Criccieth; 2. Laura Morris, Engedi: 3, Maggie E. Jones, C.M., Criecietb; 4. H. 1 Rohort8, C.M., Criccieth; 5, G. J. Griffith, C.S., Criccieth; 6, Janet J. Roberts, C.M, Criccieth; 7, Pollie Owen, C.M., Criceieth; 8\ fl. Williams, Eagedi; 9, E. Jones, C.S., Criccieth; 10, Jannet E. Roberts, Garn; 11, R Whitingcon, Moriah; 12, J. N. Pritchard, Eagedi; 13, M. Griffith, OS, Criccieth; 14, H. Parry, O.S., Criccieth; 15, A. Morris, Garn; 16, M. J. Owen, Gam; 16, M. E. Evans, Bethel. Cyflwynwyd tysysgrifau befyd i'r ddau ddosbarth uchaf o dan 13 ned :-1, L'zz;e Owen, U.8,; 2, David Williams, Brynkir; 3, J. J. Williams, CS., Criccietb; 4, T. L. Morris, Engedi; 5, J. Jones, GAt,). Dosbarth ail, 1, N. P. Jones, C.M., Cticcieth; 2, G. D. Jones, Garn; 3, D. Evans, O.S., Criccieth; 4, M. A. Parry, C. M., Criccieth; 5. C. E. Roberts, C.S, Criccietb; 6, G. Owen, C.M., Criccietb; 7, L Thorna-, 8, J, Parry, C.M.; 9, M. G. Jones, C.N,f,; io, J. Williams, C.S.; 11, J. E.Jones, CM.; 12, A. Jones, Garri; 13, H. Parry, C.S.; 14, 0. Jones, Garn; 15, M. Jones, C S. Cyfarfod 5.30. Llywydd, y Parch T, Ellis, Llanystumdwy. Holwyd y dobarth canol ar yr "Adgyfodiad," gan y Parch D. E.. Davies, Pwilheli, Cyflwynwyd tystysgrifau i'r rhai oedd wadi sefyll yn yr ail ddosbarth yn y dosbarth dan 21 oed. Nid oedd neb wedi cyraedd y dosbarth cyntaf. 1, E, Owen, Gnn; 2, R, H. Jones, C.S.; 3, J. Pritchard, Engedi; 4, N. Watkin, C.M; 5, M. G. Williams, C.M. Rhoddwyd hefyd wobrwyon gan y gymanfa yn gystal a'r tyst- ysgrifau a roddid gan y Cyfarfod Misol. G,vnaed hyn i'r plant oil yn gystal a'¡. rhai dan 21 oed. Canwyd hefyd amryw donau yn rhagorol. Dylesid dweyd mai Mr J. LI. Williams, Garn, oedd arweinydd y canu, yr hyn a w,i fel arferol yn rhagorol. Terfyn wyd cymanfa oedd yn tin ragorol yn mhob ystyr.
[No title]
CynhalW»yd Cytndeulnsfa, Chwatterul y Methodistiaid yn y Bala, ar y dyddma Mawrtb, Mercher, a hu, Melufia Heg, 18fed, a 19eg. Llywyddid gan y Parch W. Dickies Lewis, D.ii, Yr ysgrilenydd yd- oedd y Parch T. Gwyoedd Roberts, Rhos- tryfan.
EISTEDD1AD OLAF.I
EISTEDD1AD OLAF. I HANES YR ACH03. I Cafwyd banes yr achos yn y Cyfarfod Misol pan Mr R Hnghes, RbydJydan, a'r Parch E. Williams, Cynwyd. GWDaed coffhad em y Parch T. Jerman Jones, gan y Parchn Evan Williams, Morfa Nefyn 0. Parry Owen, Llaubedr; ac R. E. Roberts, Wyddgrng. Yr oedd y trefoiadau gan y cyfeillion yn y Bala yn rbagorol mewn bwydydd a lletty- garweb. Enwyd i bregethu y Parchn. Richard Humphreys, Bontnewydd John Williams, Caer; D. Cbarles Davies, M.A Dr Harrici, Chicago John Williams, Brynsiencyn T. Roberts, BithesdFt Dr Hughes; Evan Phillips,Castellnewydd Emlyn; Hugh Jones, Lerpwl; W. Pryddercb, Goppa; a Di Thomas. j
j AIL EISTEDD1AD AM CHWECH.…
AIL EISTEDD1AD AM CHWECH. I LLE AC AMSER Y GYM ANFA, NEAF. I HYRbyswyrl f id y Gymdeithasfa nesaf i'w chynal yn Nghaernarfon, Awst 26, 27, a'r 28, y Cyfeisteddfod cyntif am ddau o'r gloch y dydd cyntaf. YR ACHOSXON SEISNIG. Darllenodd y Parch Lewis Ellis, Rhyl, adroddiad mfiith a manwl, yn cynwys1 gweithrediadau pwyllgor yr achosion Sapsneg. CyoygioddDr Gee, Lerpwl, fod yr adrodd- iad i ?s) ei dderbYD. Yft?riai y byddai yn I lies mawr i'r aches os ceid ymweliad blyn. yddol &'r gwahanol Gyfaifodydd Misol, gan hpronau ar ran vr Bchoe Seisni,?. Cflfnogwyd hyu gan y (Parch C. T. Astley, M.A., Llandudno. Dywedai fod yr ackos S iesneg yo rael edrych arno fel rbywbeth o'r tuallan i'r Corpb, ac yr cedd ef yn credu y dylent gael eu bystyried yn rhan o'r CyfundeK Parch Ellis Edwards, M A., a ddywedodd fod llawer iawn o blant yn tyfu heb fod yn dysgu Cvmraeg. Llawer iawn yn codi i fyny byd nes yn ugain oed heb ddysgu Cymraeg. Hefyd yr oedd lluaws yn myned iwrando nad oeddynt wedi arfer a myned. Yna pasiwyd i dderbyn yr adroddiad. ORDEINIAD MR R, JONES, TRYDDYN, Ymddiddauwyd a Mr R Jones, Tryddyn, yr bwn sydd yn bwriadu mynedi Batagonia. Ymddiddanwyd ftg ef gan y Parch T. Owen, Porthmadog.
CYFARFOD CYHOEDDUS.I
CYFARFOD CYHOEDDUS. I Am saith cynbaliwyd cyfarfod cyboeddus yn y capel, o dan lywyddiaeth Dr Dickens Lewis, i'r dyben o dderbyn adroddiad arhol- wyr ye Atbrofa, sef Mr O. M. Edwards, M.A., Oxford; Parchn John Williams, B.A., Ffostiuiog; a Dr Parry, Carno, Dechrenwyd y cyfarfod gan y Parch John Roberts, Taihen, sir Fon. Yra darllenodd j Dr Parry, a'r Parch John Williams, B.A., ganlyniad arholiad Athrofa y Bala, a welir mewri colofn ara'l. Wedi darllen vr adroddiad, rhanwyd y gwobrwyon i'r myfyrwyr yn ol eu teilyng- dod. Parch Ellis Edwards, M.A., a ddywedodd nad oeddys yn awr yn rhoddi llai o bris ar addypg rag yr oedd y tadau, ac nid oeddys ynofni dim o'r darganfyddiadau diwaddaraf, nae ychwa:th yn ofni yr ymosodiadau, gan fod y bibl ieua;nc yn cael eu psrotoi ar eu cyfer. Erfvniai am i'r eglsvysi heidio d s.^wy! gormod wrthynt hyd nes y byddant wedi d'od o'r athrofa, gan fod y rhai a ymroddant; yn awr tuag at fod yn bregethwyr da yn rhwym n fod yn efrydwyr da. Dymunai ar i'r efrydwyr gofio fod y dull o wneyd y gwaith yn fwy pwysig na'r swru a wncid o waith. Bafyd, gofalu mai cariad fyddai yn en symbylu i weithio, a gofalu fod yr amoan yu uniawn, gan y bydd t'r amcan effaithio ar gyfeiriad eu bywyd. Dr Thomas, Lrrpwl, a lawenycnai cherwydd cael bod yn y cyfarfod, pan mai hwn oedd y cvutaf o'r natnr yma. Yr oedd ei feddwl ef yn cael ei gario yn ol i'r gor- phenol, 56 o flynyddoedd yn ol, pryd y cerddodd ef ar hyd y nos o Fangor l r mis, a hyny D'own 12 awr o amser. Khoddocta Dr Thomas vci ydig n adgofion am y Gym- deitbtlRfa bono, Di ffedai nad oedd ond ychydig iawn o'i gydtyfyrwvr ef ar y cyotaf yn y Bala yn awr yn fyw. Yr oedd pethau yn awr yn lied wahanol; nid oedd fawr o son am racu gwotrwyou, <5sc. Parch D. Oltades Davies, M.A., Trefecca, a alwyd. Dywedai ei fod ef wedi myned i'r Bali ar y cyntaf, 53 o flynyddoedd yn ol. Ysgol y Balaei gilwid y pryd hyny-nid athrofa. Y chydig o'r rhai oedd yno yr adeg hyuy sydd yn awr yn fyw. Yr oedd yoo bed war pregethwr, a phedwar o fechizyn heb fod yn pregethu, ac o'r pedwar pregethwr, nid oes yn awr yn fyw ond y Parch David Davies, Henllao, ac y mae un or p;¡¡)wllr ersill wedi marw, sef y Parch J. t oiiikes Jones, o Fachynlleth. Yr oedd ganddo el (Mr Davies) Larch dwfn i'r ddau afchcaw, sef y ddau ddoctor, sif Dr Edwards a Dr Charles. Yo mhlith cydefrydwyr as; ef ya yr athrofa gallai enwi dau gafodd ddylanwad mawr arno ef, stf Dr Parry a Dr Thomas. Yr oedd y ddau yn hynach niag ef; Be yr oedd yntau yn cael y fraint o tyoed gyda bwy ain dro, &c., a byddent yn myned a llyfr Edwards ar yr "Ewytlya" gyda hwy, Be yn ei ddarllon, k, a chyda hwy y deff, ii-syd ei feddwl ef (Mr Davibs) gynta.. Yr oedd yn rhaid iddo enwi un arall a tu o fendith iddo tra yn y Bala, sef y Pirch E, Morgan, Dyffryc; os oedd ganddo ddau atbraw da yo y coleg am y chwe' diwrnod, cafodd athraw rhagorul ar y Sabboth hefyd yn Edward Morgan. Anogai yr efrydwyr i ddysgu deall ystyr geifiau. Dr Haghes a anogai yr etrydwyr i ym- roddi uti i efryda. Dywedodd fod 250p wedi eu rhanu yn y cyfarfod mewn gwobr- wyon ac ysgoloriaethau. Oafwyd gair yn mhellach gan Dr Parry, Carno, a'r Proffaswr Hugh Williams, M.A., Dala. Ar gynygiad y Parch T. J. Wheldon, B.A., pasiwyd diolcbg^rwch i Dr Hughes, y Bala, I am ei garedigrwydd i'r efrydwyr, fel eu merldyg. Yna diweddwyd y cyfarfod trwy weddi gan y Parch J. P. Davies, M.A., Caer.
CYFElSTEDDFOD CYFFREDINOL…
CYFElSTEDDFOD CYFFREDINOL AM NAW. Dechreuwyd gan y Parch Evan Dkvies, Trefriw. AELODAtr CTFEISTEDOFOD Y llALA. Dewiswyd y rhai canlynol dros yr aelodtea ar gyfeisteddfod Athrofa y B"la:- Mri la Davies, Y.H, Llandinam, a J. E. Powell, Gwrecsam—y rhai a nil-etholwyd, a dewiq- wyd y Parch Hugh Jones, Le.'pwl, ar y cyf- j eisteddfod yn lie y diweddar Barch R. Roberts, Dolgellau. Y GENHKD&NM GARTREFOL. Y Parch T. Roberts, Bethesda, a gyflwyn- odd adroddiad maitb am weithrediadm y pwyllgor ucbod. ,Yr oedd yr adroddi-d gan mwyaf yn ymwneyd1 &r eglwysi ar y goror,. Penderfvnodd y pwyllgor anfon y Parchn Owen Jones i W'igan, &c., a William Evans (diweddar o Gaernatfon) i fyned i Miilom, fel cenhadwyr. Rhanwyd y,grant hefyd i'r eglwysi oedd mewn cysylltiad Vr genhad- aeth. Ar gynygiad y Parch John Williams, Brynsiencyn, a chefnegiad y Parch John Williams, Caer, pasiwyd i dderbyn yr ad- roddiad.
CYFARFOD ORDEINIO.
CYFARFOD ORDEINIO. Cynhaliwyd yr uchod yn y Capet Mawr am ddeg o'r gloch, o dan lywyddiaeth y Parch Dr Dickens Lewis. Dechreuwyd y cyfarfod gan y Parch Dr Harris, Chicago. Yna darllenwyd y rhanau arfercl or Ysgrythyr gan y Parch E. Griffith, Meifod. Galwyd ar y Parch John Hughes, M.A., Lerpw), i draddodi YR ARAETH AR NATUR EGLWYS. Sylfaenodd ei syiwadau ar y geiriau, Ac Viele yr ydwyf fi yn anfen addewid fy I, had amoch; eitht arhoswch chwi yn Jerusalem hyd oni wisger chwi & nerth o'r uchelder." Sylwodd mai hon oedd nddewid y Mab cyn esgyn i'w ogoniant; hon oedd addewid fawr Daw i'r byd, a gallai na cbyfeiliornid wrth ddweyd mai bon oedd yr addowid fwyaf i'r byd. Yr oedd Crist ei hun yn rhoddi pwys mawr ar yr addewid; yr oedd yn siarad yo fwy ami am hon ar hyd ei fywyd, ac am hon y siaradndd olafeyn ei ymadawiad. Yi, oed(I angen ar yr eglwys am yr Ysbryd Qlân, ae riis gfillir kwneyd hob yr Ysbryd. Yr oedd wedi bod yn yr eglwys bob amser, a phres- enoldeb yr Yspryd yn eglwys yr Hen Dest- ament oedd wedi rhoddi urddas arni, ond nid oedd yr byn a roddwyd iddynt hwy ond gwlith, ond ar Galfaria fe ag;irwyd y llif- ddorau, a byny ar ol gorphen trefn y pryn- edigaeth; ac y mae y Mab yo galw sylw at hvn trwy roddi pwys ar y gair Wele fi." Yr oedd hon yn cynwys p jb addewid arall, I I ond y mae ei cnynwys yn twyat yn cael ei osod allan trwy y gair Ie nertb." Yr oedd yn rhaid wrth nerth mewn trefn i sefydla yr eglwys. Y cwestwn mawr yn mhlith y dysgyblion oedd pwy fyddai fwyaf, ond yr oedd yr Arglwydd yn gorfod eu troi yn ol i'r Standard one a rhoddi bacbgen byeban i'w dysgu; ac yn sicr rhai digahn i sefydlu achos oedd i fod yn gryfach na'r mynyddan, oedd y rhai hyn, so uid oedd pethau nemawr gwell ar ol yr adgyfodiad. Yr oedd y cryf af yn ddigon gwan i wadu ei Athraw; ond fe sefydlwyd yr Eglwys trwy nerth o'r uchelder, Gwnaed llawer o bethau mawrion trwy nerthoedd daearr.l, ond yr oedd yn rbaid wrth nerth uweb, nerth o'r ucbe'der, i sefydln y deyrnaa hon, ac cherwydd hyny fe saif byth; ac fel y dywedai un, y mae y lever sydd i godi y byd yn gorphwys ar allu tu allan i'r byd "Gerth o'r uchelder." Y oeyrMs hon osdd y revolution mwyaf ddaeth i'r byd; Ond nid addewid ya nnig sydd yma, ond ceir gorcliymyn yma hefyd. Yr oedd y Domhvmvn bwn-vn cael ei roddi i'r eelwys. am )awr o resymau; ond y prif re.swm oedd fod yr eglwys i gael ei goruwch-adeiladu, ac nid oedd y dysgyblion i roddi eu dwylaw ar y gwaith hyd nes y gwiagid'hwy A nerth n'r uchelder; a chan ei bod yo qdeilad gor. uwchnaturiol, yr oedd i gael ei gorchymyn oddi fry, ac fR roddwyd hi i'r byd wedi ei pharotoi; a phe busisi yn cael ei pharotoi ei hun, diau na ballsent yn gwneyd heb syrtbio i amryfusedd. Gillasent gycbwyn sect, dal!sâ, Kto?n cysylltiad :Vr synsgog, ond skr ganddo nad oedd rlodd iddynt rnddi i ni Eglwys Gatholig, gweddus i'r holl genedloedd; ac nid oedd ef yn sicr nad oedd y dysgyblion wedi gwneyd symudiad braidd yn rhy gyflym yn eu dewisiad o olynydd Jndas. Nid oedd yn amlwg fod yr Efengyl yn rhoddi Ilawer o compliment i'r penodiad. Nid osdd yr un ffurfljwodraeth bendant wedi ei roddi, a hyny am y gorchymyn sydd yn y gpirian byr), "Arhoswch yn Jerusalem byd oai wisger chwi & nertii o'r uchelder." Nid oedd a!igen am i'r Eglwysi Crietionogol fyn'cI i weryla am yr olymVth Apostolaidd, deuant yn un oil ar Wyi y Pentecost. Byddai yn ddi pe ceid I mwy o ufudd-dod i'r gor- cbymyn hwn. Mae llei ofni fod gormnd o barodrwydd wedi cael ei ddefoyddio i roddi eu llaw ar y gwaith, ond byny oadd yo do'd i'r golwsr gan waith rbai yn gweitbio oedd y cysylltiad rhwng yr Eglwys a'r Wladwriaetb, ac yr oedd byny yn d'od i'r golwg ya y cysylltiad sydd ya bod gyda hyn yn Nghymrt, pan y mae esgobion-trwy evyllys un-yu cael eu geni—heb i neb o'u brodyr hynaf ddisgwyl dim am danynt. Yr oedd llawer hefyd o awydd am rifo y bobl. Yr oedd yn ofnus nad oes yn yr eglwysi y teimlad priodol am yr Yspryd Glan. Gall trefniant-ar wahao i'r nerth—ymddengys fel pe yn gwneyd rhyw faint o waith, ond ihaid cael y nerth cyn y ceir Ilwyddiant. Yr oedd pob math o wahatol resymau, a cbyfarwyddiadau gyda golwg ar gario y gwaith yn ei flaen yn y dyfodol. Yn ddiau gellid gwella, yn enwedig o fawn terfynau apostolaidd, ac yr oedd digon o le. Yn sicr, gallai y Methodistiaid greu excitement fel arall, ond nid oedd achub i fud heb "waed," ac yr oedd yn rhaid wrth y nerth o'r nchelder. Yr oedd yn rhaid hefyd gwada y prif athrawiaethau sydd yn cael eu dyrysu yn yr Efengyl. Yr oedd yr eglwys i fod ar y blaen gyda sancteiddhad, rhoddi gogoniant i Dduw, ac yn yspryd barn a llosgfa yn erbyn pob an- nuwioldeb. Gwiiaeii llawer o waith yn y gorphenol gan yf eglwysi o dan ddylanwad y neith," a hyderai y hyddai i'r neith eto tsael ei roddi ar led yn yr eghvys; hyny a'i gwnelai yn allu yn y wlad. Yn nesaf gofynwyd y cwesuyuau arieroi gan y Paich Owen Owens, Lerpwl. Wele enwau y rhai a ordeioiwyd-R. Jones, Tryddyn John Davies, Coedpoeth Edward Edwards, CN mtirniynach Morris Griffith, B.A., M'achynlUth Win. Glyn, Birkenbead; D. Hughes, M.A., Pentir; H. 0. Hughes, LIAnuwchllyn W. Lloyd, Corwen John Ivor Jones, Bwlchgwyn W. Mathews, M A., Bangor; John Wilson Roberts, Arthog; Robt. Williams, B.A, Dolgellau; a Win. Joijps-Williams, Peniel. Yna dyrchafwyd yr urdd weddi gan y Parch Hugh Jones, Lerpw', M. Yo nesaf galwyd ar y Parch D. CharJes Davies, M.A., Trefecca, i draddodi y CYNOHOR. I Hyderai eu bod oil yn dduwiol. Yr oedd rhai yn credu am danynt eu bod yn dduw- iol. Y mae meddwl o fod yn annuwiol yn beth gwrtbun mewn dyn cyffredin, ond yn fwy o Jawer mewn prezethwr. Syffaenodd ei syiwadau ar 1 Corintbiaid iii. 29", Canys eydweithwyr Dnw ydym ni," & Terol Duw ydyw yr eglwys, Be y mae Duw yn etidonio, ond er hyny y maent yn anghymwys heb gymorth y Doniwr. 'Yr oedd y do&Îau goreu yn fyr heb Dduw, ac hefyd yr oedd y cynlluniau goren yn fyr heb ddynitiB. Gweithwyr, Did segurwyr; os oedd gwae-ar segurwyr o gwbi, gwae y rhai eamwyjh arnynt yn Seion. Y plIth mwyaf atgat ydyw pregethwr diog. Nid pawb sydd Y3 pregethu sydd yn weithiwr. Nid myned o* dy i dy, onddysgu o dy i dy. Nid teithwyr ydych i fod, ond diau y byddwch mewn taith- iau yn fyoycb, ond y mae eisieu bod mewn gwaith, a'r gwaith mwyaf ydyw meddwl. Yr oedd yn dy9gwyl en bod wedi meddwl llawer, ond peidio ymorpbwys ar yr hyn a feddyliwyd ganddynt. Yr oedd eiaiau idd- ynt barhau i feddwl. Meddwl, yn laf, am wit ioneddau yr Eferigyl deall y Beibl yn well, er cael goleu newydd aryr hen bethau, byddai i hyny roddi newydd-deb ar yr hen r wirioneddau. CiJfio yn mba amser yr oedd- ynt yn byw, a meddwl am wirioneddau yr Efengyl yn eu cysylltiad 5'r ganrif hon. Meddwl pa fodd i roddi y gwirioneddau i'r cynulleidfaoedd, a hyny ydyw y gamp— cyfleu gwirioneddau yr Efengyl i'r rhai an- neallus, a hyny heb ddarostwng y pwlpud. Gallai ef feddwl yn haws am gyfleu i'r rhai o'r un oes ag ef, ond yr oedd yn anhawdd i gwneyd hyny i'r oes oedd yn- d'od ar ei ol. Yr oedd yr boll betban bya, wedi cyfarfod eu gilydd yn yr Apostol Paul. Meddyliwr mawr oedd Paul. ond unwaitb yr oedd ei reswra wedi sefyll, a dyaw ddywedodd, "0 ddyfnder!" Credaier hynyfod yr Apostol- yo well fel oweithiwr-vn llawn tin, gwrot- deb, &c. Yn hanes PHscilla, ac Acwila, cerid y gynulleidfa gan y pregetbwr, ond nid oedd yn ddigon maaw); caovsgofyawyd iddo egluro yn fanylach. Felly y mae Priscilla ac Accwila eto yn Ngbymru, a rhaid oedd meddwl yn fanwl. Yr oedd eisiau meddwl yn y fath fodd oea cynyrchu teimladau rhagorol yn y pregethu. Un math o feddwl a oedd yn boblozaidd oedd y meddwl am elfenu pobpeth. Rhaid elfecu a gwabaniaethu, ond nid oes dim yn hyny a thuedd ynddo i gynyrchu taimlad. Y meddvvl sydd yn cynyrchu teimlad ydyw y meddwl sydd yn nno pethau^. y meddwl sydd yn dangos undeb pethau sydd yn creu teimlad. Ond o bob yspryd y dylent ym gyrhaedd ato vdoedd i godi ysbryd addoli. Nid oedd modd fod dim iddynt ym- gyrhaedd ato yu fwv na chodi y gyn- ulleidfa i ysbryd addoli wrth wrandaw. Beth fyddai yn fwy o werfch na chodi y cyn- ulleidfaoedd i ddymuno. myned i'r nefoedd wrth eu clywed hwy yn canmnl y lie. Ac yr oedd byny yn dod i'r golwg weitbiau ar ddi- wedd pregetb, ODd gosod y penill priodol- yn tori i ganu trosodd a throsodd. Am y Beibl, yr oedd yn llyfr addoli; ac am y cspslau. lie i addoli oeddynt-onrl cael y gynulleidfa i'r ysbryd.—Yn ail,GCydweith- wyr. Cydweithwyr â'o gilydd nid pob un yn ei dro, ond pob un ei waith ei hun. Ac os na bydd gweithwyr yn codi yn yr eglwys, bydd rbywbeth o'i le. Dylai ein bywyd godi cydweithwyr.— Yn drydydd, cydweithwyr Duw. Yr oeddynt gynt wedi myned i ddadleu eiddo pwy oeddynt; pob un yn dyweyd eiddo pwy oedd ond meddai Duw, Fy nghardd i yw yr ardd," Y mae cyd- weitbio & Daw yn golygu dan beth (1) gwnewch eich gwaith yd!l'r no amcan ug sydd gan Ddnw gyda'i waith ef, puro a sancteiddio v saint. Buasai bod yn offer- ynau yn Haw Dow, yn framt; ond nid offerynau ydyw gweinidogion, ond ei yd. weithwyr; ac fe ddyhi gel y dynion goreu sydd i'w cnel yn ei wananaeth. Yr oedd ganddynt i fwrw i lawr ofergoelion, &c., to yr oedd yn rhaid iddynt wrth ddeall. Ie, meddai rbai, fe ddefnyddiodd Duw ddynion bychain. Do, ond rhai bychain yn gwneyd eu goreu, ac am eu bod yn gwneyd en goren y bendithiwyd hwy. Yr oedd yn bwysig en bod yr un feddwl a Dow pan yn y pwlpud; meddwl hefyd am y gwirionedd, chwilio y Gair-am y gwirionedd. Peidio rhoddi doniau, lleisian, &c., yn 112 gwirionedd ond en defnydaio i ddangoe y gwiricnedd, Yr oedd yn beth mawr bod va un yn eu hate, can a Daw tra vn y gwaith. Byddai gwa- hatiiaeth mawr rhyngddynt & Christ mewn llawer peth, ond fe allett fodyr un feddwl a Chriet ei hun Anogai hwynt i fod yn rhediad meddwl yr oeq, ond yroedd yn llawer mwy pwysig 'ddynt fod yn ijhediad meidwl y nefoedd. Dymunai am iddynt oil gasl en gwneyd yn weitbwvr, yn gydweithwyr, ac yn gydweithwyr i Duw. Yna diweddwyd y cyfarfod trwy weddi gan y Parch Evan Phillips, Caatellnewydd- emlyn.
Advertising
Cocoi Cadbury.—" Dyma Gocoa sydd yn feddiannol ar adnoddau cnawd-gynyrch- iol, Be yn trosalwydio nerth a grymusder arhosol,"—Rtdtb.
CYXNADLEDDAU YR ANNIBYNWYR…
CYXNADLEDDAU YR ANNIBYNWYR A GWLEIDIADAETH. [GAN Y PARCIT. D. S. DAVIES, I CAERFYRDDINj. Dymunaf alw sylw y cyhoeud at osod- iadau a wnaed me" n dwy gynhadledd o Annibyowyr-un ar y 12fed o Ionawr, 1S88, yn Bethesda, Arfoii, a'r Hall ar y 9fed o Mehefio, 1886, yn Penmaenmawr. Dichon fod rhywrai wedi traethu yr un syniadan liwfr mewn cynhaileddau eroill, ond fod amgylchiadau neillduol wedi argraphu y ddwy gynhadledd uchod yn ddyfnach ar fy nghof i. Bydd y sylwadan canlynol yr un mor gyfaddas atyut oil, Pwnc yr ysgrif hon yw gwrthwyoebo y syniadau a dfte'h wyd gan Annibynwyr proffesedig aui awydi cynbadledd o Annibynwyr. Rhoddir y syniadaii anheilsvng hyo yn gryno mewn adroddiad gyhoeddwyd yn y Daily News, Llundain, ar Ebrill 26ain, 1889. On the 12th of January, 1888, the plaintiff atfcjnded a meeting of the Devon Independent or Congregational Body which was lie'd at Bethesda, in the belief that it was held for purely religious pur-oaes. Son e persons, how- ever, thought it proper to introduca political questions, and arcs lulion was proposed approving of Mr Glad tone's Home Rule policy, and exptofsii g sympathy with th) 'down trodden Irish people. Tiiis threw the apple of discord among the assembly. Dr Wïliam protested against the introduction of political questions at a ralgious meeting, and mivjd an amendment to thst effect which vas i-econded and lest." Dyna yr oil o'r adroddial a wasanietba iltn pwrpas i y tro hwo. Gwall yw y Devon nchod, Arfon a feddylid. Pechod gynhad- ledd Bethesda yn ot y Dr Williams oedd pasio penderfyniid yn mhlaid Ymreolaeth ac o gydymdeimlad â pbobl orthrymedig y Werddon. Fiwyddyn a haner cyn hyny y cynhaliwyd Cymanfs Anoibyool Sir Gaer- narfon yn Panmaenmawr, ychydig cyn yr Etholiad Cytfredinol yn 1980. Yr oodd yno gynnulliad lluosog o weinidogion ac o aelodau mwyaf btaenllaw yr enwad yn y sir, heblaw nifer o frodyr dyeithr. Yn y gynhadledd cynygiais ben- derfyniad oymddiried yn M r Gladstone, ein Prif-weioidog y pryd hwaw, ac yn ei feaur i sicrhau YmreiMaeth i'r Werdfton, gyda dadgan ein penderfyniad i Iyno wrth yr egwyddorion hya, byd byth. Eiliwyrt ef ar amrantiad yna cododd brawdi wrthwynebu mabwysiadu y fath bendeifyniad mewn eyfarfod crefyddoL Yr oedd r^efiad ei cresymau yo union yr un fath ag eiddo y meddyg yo Bethecdo-mai cyfarfod ere- fyddol oedd hwnw i fod, fel y tyoiai ef, ac na ddylesid dwyn gwleidvadaeth i mewn iddo, YDa codo-id uri nea dt?,iu o'r gweinid(,gic-ii gwanaf eu ffarau i d,hlleu yr un ffordd. tD.bd er gwaethaf pob yogais i,r gwrthwYrJeb. glynoJd y gwir Aun byawyr wrtb dradded- iadaagogoneddus eu beawad, a mabwysiad- wyd! y penderfyoiad beM yn unfrydol. Y peth hynod yn y ddau aragylchiad oedd mai meddyg (o BstthmadogYi oedd yn gwrth- wyneSo yn Penmaenmawr, a meddyg draoheJn yn B-ithesda. Yr oedd y ddau. feddyg yn traethu yo union yr an syniadau, y rhai a ellir en crynhoi i'r geiriau byn Fod ma>bwysiado penderfyoiadau ar bynjiau gwleidyddol y dydd yn gwneyd cynhadledd o Gristiooogiol1 yn gyfarfod anghrefyddol. Er mwyn adfywio a chadarnhau sel Anni- byowyr aymru rhai y rhai sydd yn ceisio e8 huddo oddiwrth eu hetifaddiaeth, dymunaf ddwyn ar gof idlynt rai ffeithiaii gogonedd- us am ffyddlondeb eu Tadaa Puritanaidd i egwyddorion Rhyddid. Da fyddai iddynt ddarllen banesiaeth eglwysig a sylwi yn fanwl Ai nid llinell hynodol yr Annibynwyr o'u dechreuad yn ld80 yw eu bod yn enwog fel diwygwyr gwleidyddol? A hyd nod y dydd heddyw onid yw Ilafar gwlad yn ein hadna- bod wrth yrenw DiasMtera P" Cawn yr achos o'r gydnabyddiaeth wrth ymofyn :— Ai nid yw ein benwad nt'o'i ddechreaad wedi bod yn enwog am ei ymdrechion a'i aberthau dros ryddid crefyddol a gwladol ? Ymofyowcb yo fanol befyd Ai nid ywein henwad ni yn ei gynadledd- au ar hyd y tri chan' mlynedd cyntaf o'i hanes wedi pisio cymiint os nad mwy 0 gwrthdystiol ya erbyn bren- hinoedd anghyfi Iwn a llywiawdwyr gormesol i'r neu na'r holl enwadau crefyddol eraill yn nghyd ? Ac nid yn unig gwrthdystio yo erbyn y drwg ond ymofynwch Ai nid yw Annibynwyr Prydain yn yr oesoedd o'r blaen wedi llunio a chynyg, dadleu a hyrwyddo mwy o fesurau diwyg- iadol yo Sinedd Prydain na'r holl enwadau ereill ? Mae yr baneswyr gallnocaf, ac awdnron dysgedig gwahanol enwadau, a hvil nod yr Anftyddwyr eowocaf, yn cydnabod en dyled i'r Annibynwyr am ryddid crefyddol a gwladol. Yr oedd yr Hanesydd Hume, yr At'ffyddiwr, pleidiwr Unbeniaetb, a gelyn y Beibi, yn cael ei orfodi i gyffesu that the precious spark of liberty bad been kindled and preserved by the Puritans alone, and that it was to this sect the F.r.g'ish owe the whole freedom of th"ir constitution." Hvny yw mai y Pwritaniaid yn unig a gYUeu11:1ct ac a gadwoid yn fyw warthfawr wreichionen rbyddid, ac mai i'r enwad hwn y mie y Saeson yn ddyledus am holt ryddid en cyfiin- soddiad. A dyma dystiolaeth L<,rd Brongbam yn Nby yr Arglwydli yn agos i bedwir tivfiin mlynedd yn ol. Desgrifiai yr Annibynwyr yo GorfFo bob! i'w cadw mewn parch gwastadol [lasting veneration) am eu dewrder disigl gyda yr hwn, b >b amser, y cynnaliasmt eu hym- lyniad wrth rydd;d gwladol dyn:on y bydd Voegr yn cydnabod ei banfeidrol ddylod o ddiû\chga.twch i'w hy,aftaid tra y gwerthfawr- ogir rhyddid yn ein plith, Oblegid hwy, yr wyf yn ei gytegu yn ddioin, bwy, pi fodd by nag y gwnwdiat rhai eu heithafion, ac y h-ia ereill, hwyn hwy, >yda sel merthvron, purdeb Cristionogion ryntefig, medrasrwydd a dewr- der y rhyfclwyr enwocaf, a enillasmt i Loe»r y cyfansoddiad rhydd a fwynha yn aWT." An fel hyn y dywed y Dr clardiner Spring, gweinidoa enwogy Presbyteriaid yn Madison Square. New York, yn 1843. yn ei Obliga- tions of the World to the Bible: Ma y byd dan rwymedigaeth harhaol Am eglarhad ac amd liffyniad yr egwyddorion hyn i eg wvsi Annit^yno't Prydain Fa >.r. Yn e'\ plith hwy v oifo Id yr anfarwol John Locke ei drwytro mor ddwfn yn rhyd'frydigrwydd gwrol y syniadau hyny a'u hyn-dent ef nwch- law hll ddyoion ei oee. Mae Lord King, ac efe ei hun yn Rglwyawr, vn ei fywgmphi'id o'r athronydd enwrg, yn meddn yr haelfrydedd i ddweyd—' Gnn y duwinyddion Annibynol, v rhai oeddvnt ei athrawon, y dyeirodd Locke egwyddorion y rhyddid crefyddol hyny y bu- ont hwy v blaenaf i'w datguddio i'r bvd.' Am 'oddQfiad.' neu nnrhyw ddrycbfed lwl cvwir am ryddid crelyddql, nan unrhyw rvdd'd cydwyhodol cyffrediriol, nid ydvm yn ddvledus am dinynt yn y tfradd^lei&f i'r p,th a (Owir Eglwys Loegr. Yn y gwrthwyneb, yr 'ydym yn ddyledus am danynt i'r Annibynwyr yn nmaer y Werrianth ac i Iock\ e i dys<ybl en- wocaf a mwyaf g leuedig." Yna rbydrl y Dr Gardiner Spring y dvrn. ged nchelaf o elod i'r anfarwol Oliver Cromwell, na bu erioed gyfaill ffyddlonacb i ryddid cydwybod," ac ychwanega "Nid wyf ch waith yn cyfeirio at y tysHM- aethanbyn 'lyd¡;'r horyrfrydi¡!'rwrddlleiaf am fy mod i fy I)i' n vn Hensdoriaethwr. Rhairl cyf- addef M 'mbyteriaid Prydain mor Fiwyddui3 a'r Es!baothwyr am awdurdod gwladol. Ac nid oedd un enwad OThlionogol yn y hwnw ond yr Annibyn-yr, fel corph crefyddol, yn cydnabod i'r graddan llawn.f hawlu,, ey, ■ egredig oydwvbod; a hwy pail mewn awdnrdod a eitynent 1 eraill yr hawhau a geisient i'1' pnt. eu hunair pin oeddynt mewn gorthrymrter. Rhodrlir y chd hwn iddynt gan haneswyr ar. dderchog, y rhai oeddynt 1'\1 hllna.'n yn wPin'd. ogion so yn selocl. 9 o'r Eglwyø Selydledig (gw-l I Grant's History of the English Church Sects, Introduction to Colonel Hutchinson's Memoirs, a Brodie's British Empire'), ac i ( ddylanwad y doabarth hwn o ddymon i raddau nid bychau y mae fod egwyddor eaog rhyddid crofyddol yn meddiannu y fath safle uchel yn nghyfansoddiad Talaethaa America." Dyna'r tystiolaethau. A oes achos i An- nibynwyr ostwng eu penau wrth eu darllen 1 Cynrycbiolant awdurdodau enwog mewn safleoedd tra gwahanol a gwrthwynebnl i'w gilydd mewn byd ac eglwys, ond cydunant yn y modd cryfaf mown talu teyrnged o barch i ffyddlondeb a dewrder yr Annibyn- wyrcyntefig. Difynwyd hwynt, nid i war adwyddo enwadau eraill, ond i gadarnhau yr Annibynwyr rhag y dirywiad sydd yn eu bygwth y blynyddoedd hyn. Nid yw dyben yr ysgrif hon yn galw arnom i fesur ua. phwysa teilyngdod cymharol enwadau eraill yn y cyfeiriad hwn. Ai wrth blethu dwylaw, a dyrchafu gwya eu llygaid i'r t6, a mwmial eu pader, a chym- eryd arnynt fod yn rhy ddawiol i ddim-yu rby dduwiol o lawsr i ymdrin & phetbau mor fydol It deddfau anghyfiawn a chanrifoedd o ormes, a'rl gaethfasnach, a threth ,y bar", a thretb y papyr, a'r dreth eglwys, a'r Uni- versity Teste a'r Five Mile Act, a cbreul n- derau cyffelyb i eiddo Balfour yn y Werddoii, ac aoeirif ffurfiau yr erledigaetbau, yr en'd- odd yr Annibyn wyr cyntefig y clod a Toerl iddynt can David Hump. a Lord Brougba'fi, Lord King, a'r Dr Gardiner Spring, a'r cwmwl o dystion a ellid eu henwi 1 Ai wrth ymlu?go trwy gylh bychan o ddefosiwn di enaid yn enw crefydd, ya- tumio ac ymdd[twio)t,8?atioa cbrynu,gwtn- ieithio a chelu,jhafjrithio a chyrcydu pan Me,la IJwfriaid bei!cbion cymy,'gryw llwyth I' Meros i mewn ) n eynnad!edd:tu, y byddwn I ni debycaf i'r Puritaciaid, o goflfadwriaeth anf,irwol f,ndigedig, i, i'r Ap,,bt-)Iion I Annibynwyr Cymra mawrheweb" eich I braint. Anrhydeddwch draddodiadau gr- gonaddus eich henwad. Cyhwfanwch eich haner yn uwsh wag erioed. Traethwch eiih birn ar byncriau y dydd yn ddifloesgni fel eich tadau. Condemniwch fesurau a gwlad- lywiaeth angbjfiawn ar bob cvfleustra a rydd Rhagloni^sth i chwi heb osgoi yn y lIlymryn lleiaf, rhag digio y dienwaededig a all fod yn eich plith. Costied a gostio, ystyriweh y rhai sydd yn rhwym fel pettych yn rhwym gyda hwynt; ac nae ymddiried- weh eich rhyddid i neb ond i Dduw, ae i'ch dvvylaw eiell hunaiv., Ll
MARWOLAETHAUSYDYN YN -MANGOR.--
MARWOLAETHAUSYDYN YN MANGOR. Yn natunoi achoswyd braw cytfredinol yo Mangor yr wythnos ddiweddaf oblegid marifolaeth sydyn tri o bersonau perthynol i'r dref. Cofnodaeom am farwolaeth Mr R. T. Parry, Porth Penrhyn, ya ein rhifyn dt. weddaf. Dychwelai Mri Parry jo Lanberis uos Lun yr wythnos ddiweddaf, a bu hrw yn hynod ddisymwyth yn y gerbydres, pan cydrhwng Pontrbyddallt a Cbaernarfon. Yr nedd yr yi. adawedig yn foneddwr a berchid yn fawr. a ehafwyd tystiolaeth o hyn yn y dorf anarferol luosog a roddodd ei phresen, nldeb yn ei augladd ddydd lau. Pan yn parotoi swper i'w thdulu oddeutu deg o'r gloch noi Fercber diweddaf, syrtbiodd Ellen Lewis, gwedàw yn byw yn Weli-street, i lawr yn farw. Nid oedd wedi arddangos dim o arwyddion afiechyd yn lfaenorol. Y boreu dilynol, deuwyd o byd i Ann Price, dynes ddibriod oddeutu 70 mlwydd oed, yn trigianu yn Bfor.k-row, yn gorwedd yn farw yn ei hystafeil wely. Arweiniwyd y cym- ydogion I dybied nad oedd pobpeth yn iawn yn y ty ol l-gid na welent y drancedig eddi-1 aragylch fel arfer. Llwyddasant gydag ysgol i gyrhaedd eihystafell wely, lie y caf- wyd ei chorph marw, fel ag yr hysbyswyd eisoes.
[No title]
Dydd Mawrth diweddaf, rhwng wytll a deg o'r gloch, yr oedd diffyg rhanol ar yr haul, gweledig yn y wlad bon. Dywed y aeryddwyr mai hwn yw y diffyg pwysicaf yr ydym ni yn Mbrydain yn debyg o'i weled am ddeng mlynedd.
Advertising
WITC-H ES VdyntyGw?rthGorpu.yCrv?m  p?trhai' 'r cywirat am a!?i?-era ;:1  JdJ _S t- A waeir ar Gyfondrcfn ?VeitiMto). v(iy"t yi, a', ro'! i it-acnt o Grvfd.3rychw«ivgJ, yu fwy rlivdd 01" & ddainweitiaa, tra mae'r ?ost ??,u gw?eyd wo.h ei Iicil?au. k LADY'S "1 UDGATE" WATCH Ydyw y Lever ??',i6uig Hat,f a gor,.u a Wnael enoe 1 ar,) y p IJ. Mew? Icri?? Arian. Mewn C.onau Aur I?t. £5 ) Rio 10 Gwn cun urind Llundeinig goreu; Three- qiiartei Plate 1 ever Seisnig. cyfiiwn-ewawg. Chronometer 8a aici>, Birre; Afwyhaol. Cylchrwymyn BreintebA rhag Llwch a Lleilhder. Cymeradwy-r yn arbe i"g i'w gwi-go gaa fonediiigesau. Ceidw v amser yn f inwl Gwerthwyd mil- osdd. Y:. dd dda l y ftwerth Goreu a wn^.ed, Pris lOp 108., mewll Cloriau Aur ISet, gyda Gwydr Grisialaidd. Afewn Cloriiu Ar'aa Pur, 5p 58. G<varcntir eu i.'weithred niuu, Anfonir ya r! a t a dyojjel i bob puth o'r byd. ,'L(JDiN'IATi! WITCH Y Lever Seiuig Gryfaf, OTeu, a Rha-af a wnaed evioed am "p 5" Ditiafal am Gywiideb, Parh^d, a Gwerth. lilewn Cloriau Arian. Mewn Ctman Aur 18ct. 5 Gwns^huriad Llundeinig goreu; Thr&> I quarter Plate. i Lever Seisnig, cvflawn. emavvg. Chronometer Balance, Barrel fwyhaoI. Cylchrw-ymyn Breintebol rhai Llwch a Lleith.Jer: Ceidw well amser, ae y mae o Nerth a Gwetl, 'inrhyw Oriawr 5p 5a a wnied eto. Mewn Tri Main'ioli. Bychan (fel y darlun) i Foneddwyr :)1 Ienensctyd. Canolog i Weithwyr yn gytfredinol, a Mawr i Fwnwyr a Ily,iiori y Rheilffyrdd. Mewn Cloriau Trymion 0 Arian B ithol, gydi gwydr Gritiiluidd, 5p 5s. Mewn '"doriau Aur gyda Gwydr Grisialaiid, ma ntiiii Boneid- wyr, 12p 12s. Gwarenter eu Gweithrediadau. TYSTIOL AFTH iU oddiwrth FILOEDD o u GWISG- WYR. Anfooir yn rhad a dyogel i bub pirth o'r yd. dottfSmJm < A erfynyr Oriaii-ron uchod, gydaGw.ir- t antrwydd am fyned a eh ,:lw am^ rcywir, i y unrhyw barth o r bvl, yn rb'i^ ac av eig frif* m oMeb ef, ar dderbVlliad P,O.O., ta'edg p y H G.P.O., Draftar Ariondy, neu rian, B WRLELSIAU T;?i, b?b,.?t' ,"mr' H mawr ac o'r cyaU«»niaii mwvaf newy.IJ, 0 1p r i R AWnrF.ISIAU EGLWYSI "TnYR.U, A-?l"* gy¡i!on chyngor m ddim, Newyd<l o«Then Awrlewiaa Mawiion i Neuadd Drefol F.>rt^niou*li» Fglw?s Blwyfol AshtQDUnder.Lrne, luaws or.*ll. p  MSTM ABIAN?e"'M?he?n? ac ?'. d.iyCecion -1 M?.. A,i.. Lltl,.l oL? EIL,t,.?P;Ft n y poryman prydferthaf a'r defn/<id goreu, am brisi ?y. I., ?'01. T'LYSAU, mewn Qemau hardd neu Aur Ptien f>fr gwntuihwriad Liu- dciiii/ itoreu. Amry^vfilceJdo n-. wyddbe*hau. am b,i?i?uvg r' UtODSW?U DY'??.D?M?.. mftwn ?v?'t't M dh'erfyu, yn ?y.?,y? y Gem m bardiaf, 00 0 r (?wtie?thuritMl'Ij u!i.)eiuig !;0)eu." Modrw:-<u U:s-her am5p, lCp, a 2<)p. c?el fowisiaaaai dtUm ar ddctbyrnad cyfeireb. ,'r gr, o'r Mh,  PAMP,' L8U HEN:suN,y mwy¡ ,r gOT<d oV fath.p cynwys yn a<?os i lOO o dmiiil^nau o Rr si*n a D'f- lunm?? ?s??h 0' 'MAUUR?S.AW?LEI-'IAU CAUWY\AU,TLYSAU.LLS8T)t[ ARtAN. :nHWR- AVriU.KtStAU.?MtoEH-jm d?Mtaul Jr?y ytlythyr- dy p.* gais at wyd  Gwneuthurwr i'w Mawrhydty Frj.hip.eg 8?t, Teulu Brenhiuol, y MOl ly, ?y<M? Whi'tei, Swyddfa'r India, &c„ &c yr A?r vnMt?'M. 62 a 64, I?dg?e Hill, ?ortcn House, L?M'e Sauvage Yard, a 1, By t'oi'rti, 2', Rsyat Exchinge, a > "est End tiijuse; tJ, Old Bjnd Street, W., Llundaia. CLYBIAU OMADUxON. Ac.-C.chw?' wydyclibiau l yn yc, wreW.diol gan J. A.' Bentondroa40"))yuedd.yf)<t."ah?"' cpistad?u i fod yn 'huehv \?yr. M?n)' I Bawn ?n rhal drwv i ?lvtb yrdy, I COFQOL jpNAuT" ç.¡ ¡:Q p:. O <1 Z"" f:O; j > t:rr. ¡: Pr. ::> z iII-i :J;1Z pZZ;O 'I l nOBlijHT wnXlAMb I (DIWKDDAH WtLLIAMS A GRIn ITllS), I I DliNORWIU STRTET, t caeknakfon %t 1