Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
18 erthygl ar y dudalen hon
I nWADDOU V TAF.4KNWYR. i
I nWADDOU V TAF.4KNWYR. i ,Yo Sby Y Cyfl'n¡diD, ns VU', ar waith y !n vmffiiifif yn-bwyllgor a: y mesur ly yK'"dd Mr S. T. Evans, ar ran b,d, L'°>d G;orge, ? Foi ?r Rwm a gyf- r ?i r, d di rrwahanolsiroetid tua?t '"?jiyt-'t?rjwyg't'-teiddefcyddioyn Shf?a i'r ''?''V Amcamoo fig y paudM- ??d 1; a!ny"t gan ?'?y?'?o'' unol o'r hull sir- ?rSt?rt Hendel a ddywedodd nad oedd ??.thve'fedd?lHfmaiataJdy?y ?j,?iCymroyrariaupue<mauyr ?S.i i ?M"thur byny. 'Vr H tcbie a wrthw.vn?b?t y gweihact, ?yri.fswmybydd?iiddoddadwoeyd ?d<i!?d a bas'?yd el P" gan y pwyll- »e heM. a"1 na(* oe(M ond ym?ie i ?'tt?m?th o gynghor csofce-naethol yn !f??mru i vm?-meryd ? gweioyd? am-  g M r Ojbor)ic Morgan a d^ywedudd mai am tnjvgwed??yny'?yoytihtsdfyju ivD/ior cen?'?th. yr oedd yr aelodaa Cymreig vn si ?fnr?. Wrtb edrych dlS' ?tr yr y?r?ci .? 'ea ddyld Gweoef, nig aj'[ef enwt oof' ??' Uymrmg M Ct!l?'d!e!s'aMnt ar.? wettm.t yr aelod an- ?y,?jjuadf03 Hutuerh?tu (Mr SMv?BOB). Tr oedd y ?'tth hen yndraar?yd?o?ot (,iywch ctywch) C(dai ef fod gan Gymru h?w! i drimaet'i hoHot wahsnol ar y mtr hllo. Os bu schos erioed yo mh a na y ceieiai y Llywodraeth anwybyddu llais yr boll genedi yn nglyu ftg ef, yr achos hwn oedd h-.vnw. Yr oeddyut yn ceisio estyn i geoedl y Gymry yr hyu nad oedd aroyot ei aagen, ae yn gwrthod iddynt yr hyn y dy- nnioent ei gael (cyraeradwyaeth). Mr Bryo Roberts a heriai Mr R tchie i gael Ran an o'r aelodau Ceidwadol Cymreig igefnngi ei gais am arian at waddoli y taf- arnwyr. Yr oedd hyd yn nod O'dwadwyr Cymru yn bloidiol i'r gws-lliaot. Pe y ceto- ogai y boneddwyr oeddynt ar yr oshr wrth- gyferbyniol i'r Ty y gwelliant, byddai i'r mesur, er y gellid ei gyffolybu i'r ilyffant," feidu "tryMr ya ei bee (chwertbin). Wedi i Mr Ritchie gynyg y Cloadur, cafodd y cwestiwn ei roddi gerbron, a I rhlfwvd IDroo y gwelliant 204 Yn erbyn 249 1 Mwyafrif 46
DIANUFA GYFYNTG Y LLYWODRAETH.
DIANUFA GYFYNTG Y LLYWODR- AETH. Yr uu noswaith, ar waith y Ty yn ym- ffliifi) ya bwyllgor ar Fesur Qwaddoliady Tifarndai, ymraawyd ar yr adran 1 (yr hon sydd yn ymwneyd A chymhwysiad y gyfran Saisnig o arian y Tolldai a'r Cyllid mewnol). Yr oedd yr ymraniad fel y oaclyn:- 0 blaid yr adran 228 Yo erbyn 224 Mwyafrif y Llywodraeth 4 Derbyniwyd y ffigyrau uchod gydi cbym- eradwyaeth hirfaith a byddarol gan yr Wrthblaid, ac yr oedd brwdfrydedd rhai o'r aelolau yn angerddol, ae awgrymodd azn- ryw ohonvnt y priodoldeb i'r Llywodraeth aynu y mesur ya ol. a
CYHUDDIAD DISAIL YN ERBYN…
CYHUDDIAD DISAIL YN ERBYN CADREN 0 GAERNARFON. Dydd Llun yr wythnos ddiweddaf, yn Uys yr ynadon, Litagefai, o lfaoii Citit W. E. JiviM, Mr C. F. Priestley, a Dr O. J). Owen, eyuuddai R. Williams, Maesoglan, Llan- gainwfI!1, Clpt Neal McMillan, o'r agerlong May Fnlower, aydd yo croeai o Fon i Arfon, o ymosod ar fachgen yr erlyuy id ar y for- daith o Grasrnarfon i FJO ar y 26iin o Fai. Ymddang03ai Mr Ttiornoi Jmes dros y diffynydd.- Yo 01 tysitiolð yr wrlynydd yr oedd ef a'i fachgeu ya deithwyr ar y May tmcer, ac yr oadd y Hestr yn cvmeryd dwfr i fewa cyn eyohwyn. Ohwareuni ei faohgen bach ef gyda dwfr ag oedd yu ttwy dwll ya y bcipsn, pryd y (heth y ndlwn Rto ac y tarawodd ef ar ei ochr yn dost.—D idi- enai y cadbeu fod y bachgen ya sofyli ar y beipea, ac iddo yntau ei orohyaayn ymaith, ondganna wnaeth ufuddhtu tarawodd ef yn yrgafn t\'j law agored y tu ol. TfWY fod y baobsea ar y pryd yo safylt ar v Iwipan ba ag'JS iddo a syrthio, osd ni wnaeth. Daeth yr erlynydd a gofynodd idd) paliam na ouasai ya taraw bacbgen arall oodd ya ssfyll ¡¡erlhw, a thtrawodd hwuw ei hua, Itm feidwi mai bacbgen y cadtxm ydoedd.—! Taflwyd Yr achos allan Owysiai yr un 0 i Uq Thr,ns Williams Rhanc, Bryn- sleocYD. gfiO ddYlVcyd ei fod wedi yaic s -d aeno ef yn diilv. rol i'r belyct ddivvsddaf. Dywyd tpt:olaethau ar ran y d;ffyDy'd er l1 iroofi n nad otdd weai ymosod ar yrajlynydd: d gan i'r erlynydd daraw ei faaugea ef au, ddim ,?mai bscbgen y cadbtip. yioeid, (;afa?,lodd yntiu ya yr erlynydd, yr hwn a litlirodd,- r oedd y cidbeu yu barod 1 loddi tystiolaeth gyffalyb, ond barnwyd Dad oedd angen, t tbaSwyd yr achos íIlhD.
(CYMANFA BEDYDDWYR ,MON.
(CYMANFA BEDYDDWYR MON. Cynhaliwyd Cymanfa flynyddol Bedydd- wyr Mon yn y Valley, ddyddiau Mawrth a Marcher dtwtidctdf, pryd y daeth cynulliad da ya ngbyd, er i'r tywydd droi yn anffafr- 'oi yr au doydd. Llywyddid yn y cynadl- eddau gan Mr John Lewis, CS., HacHibio. Yu y gyahacUedd foreu Mawrtb darlleti- wyd a chadarhawyd cofnodion y CWldd Chwarterol diwsddaf. Penodwyd y Parch Mr EvaQs, Amlwch, i ysgrifenu llythyr y cymaulaoedd am y flwyddyn ddyfodol. SiaraUwyd gan amryw frodyr yn mhlaid yr Y sgGl Sabbuthol, sefydliad ag sydd wedi gwneyd cyniamt i genedi y Cymry. Ar gynygiad Mr W. D. Jones, yn cael ei eilio gan Mr J. Hughes, penderfynwyd yn uofrydol Ein bod yn y modd mwyaf penderfynol yn gwrthdystio yn erbyn yr adranau hyny yn y Mesur Trethiant Lleol, &o., sydd yn cynyg gwaddoli tafarndai a ddygir yn mlaen, gau herfeiddio barn y werin." I Penderfynwyd ar gynygiad Mr W. D. Jones, yn cael ei eilio gaD Mr J. Owen, "Fod y Gymanfa hon o eglwysi Bedyddwyr Mon, Y. f rbagolwg o'r cyfrifiad (census) dyfodol, yn gwrtndystio yn erbyn i'r cyf" ryw gyowys unrhyw ofyniadau yn nghylch barnau enwadol ao argyhoeddiadau cref- yddoi." Hefyd, ar gyoygiad yr un brawd, yn cael ei eilio gan y Pareli X ILvarw, Acalweb, pen- derfynwyd, "Eiobodyn llawenbau wrth feddwl tod mesnr Dr Cameron ar Ddad- gysylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys yn Vggotland wedi derbyn y fath gefuogaeth gan Vy y Cyffredin, a bod y Gymanfa hon yn hiraethu gweled y dydd y byddo Eglwya Loegr yn Ngbymru wedi ei rhyddhau oddi with lytftftheiriau a llywodraeth deddf Sineddol, a'i degymau a'i gwaddoliadau wedi eu neillduo at amcanion gonestach a mwy cydnaws & chwaeth a gofyoion gonest y wiad. Ya ngbynadl*dd y prydnawn hysbyswyd fod y gymanfa ganu i'w chynal yn Llan- fachraetb, Gorphenaf 30ain, ac yn Llan- erchymedd Awet ilog. Hefyd, hysbyswyd fod tender Mr Lewis Griffith, Ty'nygoagl, wedi ei dderbyn, adeiladu yr addoldy nawydd yn Ngwalchmai, a bod Mr R. Davies, Bodlondeb, Bangor, wedi ei benodi ya architect. Y mae llOp wadi. an casglu yn barod at yr addoldy, yr hwn eydd i fod yn barod erbyn dechrea Tachwedd, a rhoddid anogaeth daer i bawb woeyd ea goreu ef ceisio casglu digon i agor y capel yn ddiddyled. Cafwyd ymdriniaeth lied helaeth ar y cynllun i gudi pregethwyr: a rhoddai y Parch D. Evirim, Llangefni, yr anogaethan canlynol i'r eglwysi gyda golwg ar hyn, a chynygiai y rheolau sydd yn dilyn:- Edrycher am gyfnewidiad cyflwr, galln meddwl, iechyd corph, ymroddiad, chwaeth at lyfrau a darilen, tymher dda, a doeth- ir.eb i ymwneyd 4 dynion. I RHEOLAU. 1. Rhaid i ymgoisydd am y weinidogaeth fod wedi cymeryd rhan gyhoeddus yn y cyfarfod gweddi a'i yfeillach grefyddol am hanner blwyddyn o leiaf cyn i'w achos gael ei osod o flaen yr eglwys. 2. Os bydd tair rhan o bedair o'r øglwys yn ffafr yr ymgeisydd ar ol ei wrando yn traddodi dan neu dri o anerchiadau ar y ffarf o bregethau, y rhai na ddylid ychwaith en galw yn bregethatt, ond anerchiadau; yna gwnaed yr eglwys gais drwy ei chyn- tychiolaeth at y Cyfarfod Chwarterol i anfon dan frawd—gweinidog a diacon—i arholi yr ymgeisydd am ei brofiad crefyddol, ei wybodaeth gytrredinol-yn enwedig yn hanesiaeth yr Hen Deatament—a'i alluoedd medd)liol. 3. Myneged y cenhadon hyn ganlyniad yr ymweliad yn y Cyfarfod Chwarterol neu y Gymanfa ddilynol. 4. Oil boddlonwyd y ddia genad gan yr ymgaisydd, trafned y Cyfarfod Chwarterol neu Gynadledd y Gymanfa iddo bregethu mewn deuddeg o eglwysi yn ystid y tri mis dilynol. 6. Myaeged yr eglwysi yn y Cyfarfod Chwarterol nesaf en tarn am dano: ac os bydd deg o'r daudaeg yn ei ffafr, paaier iddo gael sefyll arholiad y Gymanfa yn mhen tti mis. Yoa cymeradwyer ef i'r athrofa. Cynygiwyd gwelliant gan Mr W. D. Jones, yn cael ei eilio gan Mr Owen Parry, ya gwneyd y rheolau ya llai caeth; ond wed; rhoddi ystyriaeth bwyllog i'r mater tynwyd y gwelliant yn ol, a phasiwyd y rheolau yn unfrydol. Rhoddodd Dr Roland Williams restr o'r capelau y mae eu gweithredoedd (deeds) yn y safe yn Nghaergybi, a hysbyswyd fod tair nen bedair ereill yn barod i'w rhoddi yoo, Penderfynwyd fod y gymanfa y flwyddyn ntaaf i'w chyniial yn Beaumaris; a bod y Cyfarfodydd Chwarterol i'w cynbal fel y canlyn :-Y cyntaf yn Sardis, yr ail yn y Gaerwan, a'r trydydd yn Rhydwyn. Cymerwyd i ystyriaeth reolau y gym- deitbas, a gwnaed y cyfnewidiadan a ystyrid yn angbenrheidiol ynddynt. Etholwyd y gwabaool bwyllgorau, ac yn nglyn a hyn rhoddwyd anogaeth ar fod rhybydd o leiaf wythnos yn mlaen llaw yn cael ei anfon i'r hull aelodau gyda golwg ar yr adeg y byddai pob pwyllgor yn cyfarfod. Aethpwyd yn mKen i ddawis ysgntenydd yn lie Mr Richard P,irry, yr hwn a wrthod- odd ar y decbrea i'w enw gael ei roddi o fhen v cyfarfod i'w ail.ddewis. Ar gynygiad Mr W. D. Jones, yn cael ei eilio gan y Parch D. Evans, pasiwyd pleidlais o ddiolcbzarwch gwresocaf y cyfarfod i Mr Parry. Etholwyd y Parch W. H. Jones, Brynsiencyu, yn ys- grifenydd, yn ol y cyflog o 3p. Hyabysodd Mr Jones y byddai iddo ddefnyddio y swm hwn tnag at yr achos yo Niwbwrch a Bryn- siencyn yn gyfangwbl. Penderfynwyd, ar gynygiad y Parch D. ,iin bod unwaith eto yn anog yr eglwysi i ddefnyddio y gwin anfeddwol yn y Cymundeb." Cafwyd ymddiddan ar y genhadaeth Dde- beuol, sef Niwbwrch a Brynsiencyn. Ym- ddengys rod yr achos yn y ddau le wedi cynyddu, a golwg mwy llewyrchus arno o lawer er pan y mae y Parch W. H. Jones yn llafario yn eu mysg yno, a rhoddid canmoi- iaeth mawr i weioarweh a diwydrwydd Mr Jones. Hysbysai yntan fod yr aelodau yn dra gweithgar ac yn cyfranu yn dda yo ol en nifer. Penderfynwyd anog holl eglwyei y sir i roddi pob cefnogaeth a ellir iddynt. Rhoddwyd caniatad fel arferol i gasglu yn yr eglwysi at athrofeydd Llangollen, Pontypwl a Hwlffordd. Panderfynwyd anog yr eglwysi i neiliduo y Sabboth cyntaf yu Awat i weddiii am adnewyddiad bywyd JS" brydol yo en plith. Ar gyoygiad y Pi rob D. Evans, Amlwch yn cael ei eilio gan y Parch J. Ellis, Caer- gyhi, dymuini ar yr eglwysi i gefnogi y sym- udiad er eael cofgolofn i'r Parchn Christmas Evans a J. Harm (Gomer). Cymeradwywyd y gwahanol gymdeithasia arferol i sylw yr eglwysi. Ar dderbyniad llythyr o Landudno, pen- derfynwyd fod y gymanfa yn cymeradwyo y aymudiad o gynal cymanfa ganu ar- dderchog o siroedd Mon, Arfoo, Meirion, Dinbycb, a Fflint, dyweder yn mis Mawrth, 1891, yn L!andndno, a'a bod yn ymddiried yr holl drefniadau i bwyllgor cerddorol "Llawlyfr Molianf Cynygiwyd gan Air W. D. Jones, eiliwyd gan Mr J. Williams,a phasiwyd yn unfrydol, fod diolcbgarwch gwresocaf y gymanfa yn cael ei gyflwyno i Mr O. R. Williams (Cymro Cybi) am ei haelinui tuagat yr achos mewu gwahanol leoedd yo y sir. Dewiswyd y Parch D. Evans, Llangefni, yn aelod ar bwyllgor nno yr athrofeydd yn Ngbymru. Hysbyswyd fod y Parch Henry Rees, Llanerchymedd, yn myned i Rosllanelch. rugog i gymeryd gofal eglwys Seisnig, a I phenderfynwyd ysgrifenn llythyr tra uchel o gymeradwyaeth iddo. I Boren Mawith cynhaliwyd cyfarfod eglwysigam wvtb o'rglocb, odan lywydd. iiteth y Parch J. Griffith, Bodedern, pryd y cafwyd ymdriniaeth ar beryglon y saint, a'a dyledswydd i arwain bywyd duwiol. I Pregethwyd gan y Parchn R. D. Roberts, Llwynhendy; W. Jones, Abergwaen; a J. A. Morris, Aberystwyth.
CYMANFA GANU METH-I ODISTIAID…
CYMANFA GANU METH-I ODISTIAID MON. Cynhaliwyd cymanfa ganu flynyddol Methodiatiaid Mon (oddigerth dosbarth Llanerchymedd ac Amlwch) yr wythnoa ddiweddaf, a chafwyd cyfarfodydd lluosog fel arfer. Cynhaliwyd y cyfalfodydd ya y Tabernacl ddydd Mawrth; Bodedern ddydd Mercher; Hyfrydle (Cybi), ddydd Iau; a Llangefni, ddydd Gwener. Yr arweinydd eleni ydoedd Mr W. T. Rses (Alaw Ddn), Llanelli, yr hwn a gafodd ei foddloni yo y cann ar y cyfan. Swydd ogion y pwyllgor oeddynt-Mr S. Pryddercb, Bodedsm, llywydd; Mr J. Lloyd, Treiddon, trysorydd: a Mr R. D. Owen, Aberffraw, ysgrifenydd. Canwyd yn yr oil o'r lleoedd ytonan canlynol:-O lyfr Ieuan Gwyllfc, "Mllmre," "Revel," "Glanrhondda," "Llan- geitho," "Trefeglwys," "Calrose "Eden," "Llanilar," "Rocterdam," a'r SilmdonOfed; oGaniadauyCysegr, "Llangloffan," "Mynydd Carrael," a "Glasinfryn;" hefyd yr anthem Hallelnjah Chorus" (Handsl).
BYRDDAU CYHOEDDUSI A'U CYFRINACH.
BYRDDAU CYHOEDDUSI A'U CYFRINACH. Yn nghyfarfoddiweddaf bwrdd gwarcheid. waidy Galley, gofynodd Mr R. Gardner a ydoedd yn wir fod Mr W. Riva wedi dyweyd wrth un nsillduol yo Nghaergybi mai Dr Roland Williams oedd wedi attal tal plwyfol un o'r enw William Hughes ? Yr oeddynt beth amser yn ol wedi pasio penderfyniad yn erbyn i aelodau gario pethaa allan o'r bwrdd. —Atebodd Mr W. Riva nad oedd ef yn y cyfarfod ei hunan, ac mai nid gwarcbeidwad na'r un o swyddogion y bwrdd oedd wedi ei bysbysu flf, ond dywedwyd wrtho ef mai ar gynygiad Dr Roland Williams yr oedd y Ul wedi ei attal, ac yr oedd yn ddilynol wedi clywed hyn gan amryw, Hefyd yr oedd y Doctor wedi crybwyll hyn yn mlaen llaw.— Dywedai Mr Gardner nad oe Id ei gwestiwn ef wedi ei ateb. A oedd Mr Riva wedi dyweyd —Atebai Mi Riva ei fad.-Sylwai Mr Gardner ei fod yn ystyried byn yn beth hollol anmhriodol.-Yetyriai Mr Riva nad oedd yn anmhriodol o gwbl, gan y caniateid i uynrychiolwyr y wasg fod yn bresenol. Nid efe oedd wed! dechreu yr ystori hon; ond dadleuai ef fcd gan unrbyw warcheid- wad hawl i siarad ar beth a waeidyny bwrdd. --Sylwodd Mr Gardner ei fod wedioael ei ddyweyd mai Dr Roland Williams oedd yr acbos i'r tal gael ei attal, ac yr oedd hyny yn hollol anbeg.-Dywedai Dr Roland Wil- liams fod y peth yn fwy pwysig nag yr ym ddangosai ar y wyoeb. Yr oedd ef yn feddyg, ao yn bwysig iawn fod chwodl o'r fath yn cael ei lledaann yn mysg ei patients, a byddai raid iddo gael ymchwiliad i'r achos. Yr oadd wedi clywed un yo dyweyd byn, ac yr oedd hwnw wedi gorfod gwneyd ymddiheurad gostyngedig. Yr unig beth a wnaeth ef oedd dyweyd cyflwr W. Hughes er's blynyddau, a gwyddai y gwaroheidwaid mai nid efe oedd wedi cynyg nac eilio i dynu ei dil i ffwrdd, ond yr oedd y dyn ei bnn wedi tystio am bymtbegnos yn foun- yddiol ei fod yn hoiliacb, felly nis gallent roddi arian y trethdaiwvr i ddyn ag oedd wedi gwella yn llwyr. Yr oedd hefyd wedi ei ledaenu mai efe oedd yr achcs fod t41 y plant wedi oi dynu o la i naw ceiniog, tra nad oedd yn y bwrdd ar y pryd, ac yr oedd wedi protestio yn erbyn pan ddaeth yno. Yr oedd hyn wedi ei wneyd gydag amcan neilldnol. Gyds golwg ar y lIall byddai raid I Mr Riva roddi enw y sawl oedd wedi ei hysbysu.-Dywedai Mr Riva ei fod ef yn hollol foddlon i hyn. -Ystyriai rhai ei fod yn fater i fyned i lys gwladol. Daeth achos W. Hughes yn mlaen drachefn, gan fod cais am gynortbwy iddo. Cafwyd ymdriniaeth arno gan y dywedid ei fod yn yfed, a dadleuid na ddylent roddi cynotthwy iddo oherwydd hyny. Cynygiwyd gan Capt Lewis, ao eiliwyd gan Mr W. Riva, ei fod i gael 2s 60 yr wythnos. Cynygiwyd gwell- iant gan Mr Robert Jones, yn cael ei eilio gan Mr J, Price Rowlands, eu bod yn cyoyg y tlotty iddo. Pleidleisiwyd, a chafwyd mwyafrif o aaith dros y gwelliant.
CHWYTHU CREIGIAU Y PLATTERS.
CHWYTHU CREIGIAU Y PLATTERS. OYNYGIA.D CWMNI Y RHEIL. FFORDD. Y mae yr oheb'aath a gymerodd le rhwng Cwmni y Rheilffordd a Llywydd Bwrdd Masnach o bsrthynas i chwythu Creigiau y Platters yn Ngha<->rgybi wedi ei argraphu yn bresenol gan y Llywodraeth. Ysgrifenodd Syr Richard Moon, prif reolwr a chadeirydd Cwmni y Rheilffordd, at y B.vrdd Masnach yn nechreu Awst, 1898, gan sylwi fod y cwmni. rai blynyddau yn ol, wedi bod yn ymohebn a'r Bwrdd Masnach gyda golwar adeiladu pier yn yr harbwr agosaf allan yn Nghaergybi, gyda digon o ddyfn o ddwfr o'r ddwy ochr iddo, ond yr oedd y draul o wneyd y pier yn ngbyda rbe'lffordd tnag ato mor fawr fel ag y darfa iddynt ei roddi o'r neilldu, gan nad oeddynt yn cael cefnogaeth. Yn awr yr oedd en sylw wedi cael ei dynu at yr atebiad a roddwyd yn Nhy y Cyffredin y byddai y draul yn chwarter miliwo o bunnan, ond os gwelid y gellid ei wneyd am lai y byddai i'r Llywodraeth ail-yatytied y mater. Yr oedd y cwmni wedi yetyried y peth er gweled a silent woeyd rhywbeth a fvddai o les i'r cyhoedd ac iddynt hwythan. Yr oedd y pier a gynygid gan y cwmni yn 1200 troedfedd o Lyd (yr hwn a ellid hel- aethu), ac yn 100 troedfedd o led, yn nghyda sianel o bob tn tnag ato yn 80 Hath no ocbr ac yn 26 troedfedd o ddyfnder yn y fan leiaf, ar y trai isaf. 03 byddai i'r Llywodraeth ganiatau i'r cwimni gael y rhanau o'r porth- ladd sydd ganddynt yn awr ar brydles yn rhvdd.ddaliaiol, neu brydles arno am 999 mlynedd yn ol ardreth bychan, ac hefyd adeiladu pier, a rboddi iddynt yr un meddiant yo y gwaith newydd ag sydd ganddyat yn eu bnddianau piesenol, byddai i'r cwmni yrogvmeryd ar en traul eu hnnain a chwythu Creigiau y Platters i'r dyfnd-ir o 26 troedfedd, ar y trai iiaC. Byddai arnynt befyd eisieu cael gwneyd eu bawl bresenol i redeg agerlongan rbwng Caergybi a'r Iwerddon yo barhaol. Byddai y vier at wrainagth rbyfel-longau y Llywodraeth mewn adeg o ryfel: ond hyddai ar y cwmni eisieu i'r llongau a'i barferent srael bod yn rhydd o'r tollau porthladdol. Mewn atebiad i hyn ysgrifenai Syr Michael Hicks Beach, Llywydd Bwrdd Masnach, ei fod ef wedi rboddi ystyriaeth fanwl i'r cynygion byn. Yr oedd y dymunoldeb o symud y Platters wsdi ei bwyso ar y Llywodraetb yn am!, oherwydd y gwelliant mawr a wnai 4deilliaw trwy y byddai porth- ladd yn well fel harbour of refuge. Ond hysbysodd y Llywydd y byddai i lawer, os nad yr oil, o'r gwelliant hwn trwy symud y creigiau gael ei golli, os cyaylltid byny a gwneyd pier ynghyda mynedfeydi tuaghto dros arwynabedd mor fawr, gan y byddai i bwn gael ei gymeryd i fyny i bob pwrpaa ymarferol gan Gwmni y Rheilffordd. Methai a gweled y byddai y manteision a wnaent ddeilliaw i'r cyhoedd yn gyfryw ag i gyfiawn-' hau rhoddi i fyny i'r cwmni y 750?. Y maent yn bresenol yn talu yn flynyddol am yr harbwr mewno), a gadael i'r llongau a ddefnyddient y pier fod yn rbydd oddiwrth dollau porthladdol. 0 dan yr amgylchiadau yr oedd yn ddrwg ganddo nas gallai gynghori y Llywodraeth i gydsymo a'r cais.
[No title]
Y mae ? cholera wedi tori allan yn yr Yspaen. Barnir iddo gael ei ddwyn 0 Affrica Ogleddol gan filwyr. Y mae ph locustiaid yn y Caucasus yn difa y caydau, Y mae bradwriaeth yn erbyn bywyd y Czar wedi osel ei ddsrganfo l Yr oedd y bradwyr wedi gweith'o o din y P-ilas Ym- herodrol yn Gatsohina.
Advertising
MEDDYUlNlALTil FYDENWOG AT Y GW AED, CROEN, NERVPq AFU, CYLLA, AREQAU HUGHES'S BLOOD PILLS HUGH US 8 BLOOD PILLS HUGHES'S BLOOD PILLS MKDDYGINIAETH DD AIL AT Waed Drw4, Scurvy, C^rnwydon, Olefydau j Croen, Clwyfau Manwyniau, Diffyg Tranl, Dyspepsia, Poen Pon, Biliousness, AlII Ddrwg, Gwynegon, Poen Cefn, Cirffrwymedd, Pilej Tits, Nervousness, Iselder Ysbryd, Coesao Clwyfedig. ACHOS TRUENUS YN ABERDAR. ich hysbysu o'r effaith iyfoll a gafodd eiafa Hushes s Blood PI'lls tirnai. Yr wyf wedf bod yn dioddef dros 9 mlynedd gan darddlant poenus a, fv nwyla,, breichiau, a'm co'ff, yn iy anilluogi i woithio 6 tois 0 bob 12; tua dwy flynedd yn ol fe wnaeth y clefyd ymaflyd yn fy nghoi.sau a m trIied, nos perl i mi fetho g* uthio. Mi a fu'm an d iniaeth pob Doctor o fewu cyrhaedd, ond yr oil I ddim pwrpaa. Yr oeld fy ngluniau yn otchuddedls gan glwyfau a chroen pydred'g, a'r arogl yn anyoddi foi i neb ddyfod i'r ty; pawb yn oredu nad oed,1 dim gwellhad i mi byth. Ychydig amser yn ol cefais fy auog i gymeryd Hughes's Blood Pi Iii," a dafuyddio << Gomow Bal tn. "Yr oedd yn eyndod yr effaith a gawsmt arnaf. Yr wyf yn 58 oed, ni welais I yn fy oes dim raeddigioiaeth tebyg iddynt; mae fy holl Eiwyfau wedi eu gwellhan, mae fy holl gyfansoddiad yn iach, grymns, a bywiog. ao rr wyf yn teimlo wedi fy adnewyddu yn fy nghorff am meddwl, ac yn bendithio y dydd mi gael gwybod am d«nynt.—Ydwyf, JOHN JONES. 13, Oxford-street, Aberdar. SYR,-Yr ydwyf yn tystiolaethu I bob gair o t uchod. Yr wyf wedi bod yn Uygad- iyst o'r case hwn am bum' mlynedd.— J D. REES. Congregational Minister, Aberdar. Yn enwog at Glefydau y RHYW FENYW. AIDD 0 bob oedran. Anhebgorol Angenrheidiol i Forwyr, Emi- grants, a Theithwyr. Fe ddylent gaol eu cymeryd yn y Gwanwya Haf, Hydref, a Gauaf. I I twyll ydynt. Y mae twyll gwarad wyddus yn cael ei arfer mewn cyiylltiad a'r Pills enwog hyn. Gofal r wrth brynu na thwyllir chwi. Mynwchweled yr enw, HUGHES'S BLOOD PILLS yn liawn, ae hefyd LLUN CALON ar label goch ar bob blwcb. Heb hya HUGHES'S BLOOD PILLS. HUGHES'S BLOOD PILLS HUGHES'S BLOOD PILLS ,Ar worth gan bob Chemist drwy y! Deymaa am Is Jo, 2s Ste, a 4s 60. Drwy y Post, Is 3 J 2s 11c, a 4s 9c, gan y perchenog — JACOB HUGHES, Manufacturing Chemi-t, Penarth, Oardiff. \OKNT YN AMERICA -R. D. WILLIAMS Plymouth Penn. pHOSPHODYNE J|H. L ALOR am Bum Mlynedd ar Hugain sydd wedi cynhsl ei enw da I'wy'r holl fyi fel yr unfg Faddyginia3th, od yjpoi.Tnddiriedlawn, a Phcapuoraidd a d,lar. ganfytidwyd erioed *^r gwellhad parhaol atimhar- 'tt'. yt' V-a&uydd r.-?t, Diffyg Cw'g, Breudd. *• iint, ') fl,a, dirfyddiad ammserol y GaUu- cd B ivydol, > p J raath o aflechyd ar organau y Corph, y rhai sydd va dibyuu ar effeithtol rwydd yr Organau vdd yn rhoddi Bywyd. Y mae yn Givella Di.Tyg Treuliad a Chlefyd yr Ysgyfaint a't Galon. Gwolla Atiechydon yr Iau a'r Afu. Gw ella pob nnnhiefn ar y Gwned. Gw. ella Ddiffyg Treuliad a Diffyg Arehwaeth G well 1 Darfodedigaeth a Gwendid Cj-ffrodinol A gofah am roddi yr oil o'r Organau Bywyd. 01 mown trefu. Y ma t effeithiau y Feddyginiaeth Phosphor. aidd werthfdwr a aMODO! yma ar Wendid Gijuol ac anhwylderau cyffelyb yn gyflym a pharhaol, ac y roas'r holl lJelmladllu Annymunol ao Ar. wyddion Poenus yn diflanu mor gyflym nea achosi syndod. I PHOSPHODYNE jQR. jTALOB ? grea Wlybwr Gienol newydd a Mater YmeaTda drwy ??fteawi y ({waed &'r E)fea Fywydcl Dry. danul L'hosphorus, "ciaidd a chanolbwynt yi Ymenydd ei bun, a thra yn ddyiaunol ir ar- shwMtli a'l yDtumog, m phaela byth a Phnro a rbewy.hu y Gwaed, ac adnewyddu yn 11 yr Ymeuy j, Giau, a'r Gewynau. Y mae ei eueith' a<y )." ,yfdol Lw eabf?d o'r dydd cynw ar el ei t"Y'idio, drwy gyuydd acarferol yn nerth y Gewy.uu a'r M3ddwl gyda th,,i.i 0 Wroldeb, I"th a Chysur, i'r hyn :u y claf am gyhyd 0 omser u.or i»nghynctin. (", -dllieir yr organau at aret»' 'c y 8wyd. Y mae yr Arehwaeth j n cyn- ? n yu rhyleddol. Y mae y Ooludiiion ya dyfoa yu twy thcolaidd. Cys;<ir yn dawel ac adiywiol. Daw y Gwyncb yn Llaiv-ky Gwefusau yc gochiou. 7 Uy gaid ya ddlsghtr,y (cu 10 glir he iach,y awitiic yn gryfach, yr iiyn sy;i i y.1 dangoa mos bv.'yaig yw ei weithrediad ?r urganaaBwyd, bv. MIIiOEDD 0 dystiolacthau auwadadwy 0 bob parth o'r ?yd, w oidiwrth $T Awdudoda1l f1ldyol, y rhahyddyn yDI farnia.i Oytüed1so1 nad em Y. y byd gwyddoac 1 ym-vi s'lU-.l Ulartufiiis 1 Pdosph)r*idd aral wedi derbyn eyipaint 0 glod achydcabyddiaelb. G wcrtQir mo ni Poti IKU aa 4a 6c gan bob Ifer fiiyad ilrwy r byd ne-i si anlouir i umhyw ralJ ?Jryd«i £ Fawr ar ddeibyuiad L',0.0. oiditrfio UK. LALOR'S i-aoSPHODYNS LABORATORV, SAMPSTEAD. LONDON N. Hi SBfSIAD PWYSIG. DYMUNA MR D. JENKINS ABERYSTWYTH, HySBVSU Y BYDD EI ATTODIAD, SE? GEMAU MA WL," YN B1ROD DIWEDD YR HAF, tMO Cynwysa tua 80iin o Donau ar fesoran aughyntfiu gyda'r^ geiti?a, ac ychydig c Saimau ac Anthemau. PRIS—SOIFFA, 6c; H. N., 9c. Ceir hyabysrwydd psilach yn fiian.-An- fooer pob orders i Abiiiybtwytb, neu at y Liyfrweithwyr. vilLLIARDS OR BAGATELLES! All I > requiring. Nt or 5eoeod-hai>4k I .,rk do.e, re ore j-oing el«- lu-rt, rim: I tor New Prier i ist, ilotiia'.i-l Cushii n sa r.pJet, t" HENNM BBCS Vi9, Bigh-Mrea* JJ"" kim 18»». Aa»»BAPHWYi) ;aroa > p ,unenogioa a!t Cy- M.FDDWYR, JWELôIl NATIONAL NEWs. IMITEI), SAIL D. W. DAvTxo A Ce, yn on 6w New 14gromr, Cisrnarfoo, Mehefin 21, lfeSW
HELYNT CLADDU Y GYFFIN, GER…
HELYNT CLADDU Y GYFFIN, GER CONWY. Yn Nhy y Cyffredin, uos lati, Mr Osb jrue Morgan a ofynodcl i'r Ysgrifenydd Cirtrefol pa un a oodd ef wedi (lerbyn llytbyr oddi- with y Parch Evan Davies, gweinidog Wesleyaidd yn Nghonwy, mewn psrtbynas i gladdedigaeth un William W:lliams yn mynwent Gyffia, yn gwrthddywedyd yr hysbysrwydd a gyflwyawyd gan y Parch Thomas Ellis, rheithor y plwvf, i'r Ysgrifen- ydd Cartrefol, yn hysbyau md oedd ef (y Neither) wssdi dorbyn unrhyw rybndd o'r claddedig^eth fel y mae yn ofyn. l yn ol darparicth Deddf 1880 pan fydd y tnDh, yn dymuno gwneyd i tifordd a gwusaoaeth E61wys Loegr, gan amg-iu eopi o'r rhybudd aroddvvyd yn bersonol i'r rheithor; pa. uo a ddatgenir yn y cyfrysv lytbyr, yn groes i adroddiad y rhsithor, mai efe (Prtrch Evan Davies) ac nid y rheithor a awdurdodwyd gan weddw y trancedig i fyned drwy y gwasanaeth eta idu a pha un, yu ngwyneb y cyffro difrifol a achosodd yr amgylcbiad yn y gymydogaeth, a fydd iddo et roddi, cyfarwyddyd ar fod i ymchwiliad gMt ei wncyd i boll amgylchiadau yr aobnx < Mr Matthews Derbyniais y fith lytbyr. Pan y dywedais, mewn atebiad i gwestiwn, ar aohlysur blaelloro), nad oedd y rheithor wedi derbyn rbybudd o dan Ddeddf 1880, cambysbysais eiriau llythyr y iheithor atafl yn yr hwn y dywedodd na dderbyniodd 81 unrbyw awgrymiad fod yna ddymuniad am gladda yr ymadawedig odan y DJeddf hocD. Yn awr ymddengys fod y rheithor wedi derbyn rhybuid i'r parwyl yna oddi- wrth Mr Davies; end gan nad oedd y tranc edig yo blwyfwr, nid oedd Deddf 1880 yn gymwysadwy ato. Daallodd y rheithor oddiwrth amryw o barthynasau y trancedig mai en dymuniad hwy ydoedd ar i'r pwisa-n. aeth gael ei ddwyn yn mlaen yn ol dull Elilwys Loegr. Gan rad yr ymddengys fod yna dnriad ar y gyfraith nid yw yn ofynol i mi gymeryd nOlhyw gam jellach yo nglyo a'r heiynt. U. Osborne Morgan A ydyw y pyfraith yn caniatau i reithor wneyd claddociigaeth yn amodol ar y sail fod i'r gwasanaeth gael ei ddwyn yn mlaen ya unol a threfn Eglwys Loegr ? Mr Matthews Cred if mai dyogelaoh i mi ydyw gwrthod ateb cwestiwn o gyfraith, a chyfeirio y boneddwr anrhydeddus at y Cyfreithiwr Cyffrediuol; ond de.llaf nad oedd yr aohes hwn yn dyf jd o dan hawliau y Ddeddf, gaa nad oadd yr ymadawedig yn blwyfwr.
j CYMANFA ANNIBYN- I iWYR…
CYMANFA ANNIBYN- iWYR SIR GAERNARFON. Uynbaliwyd y gymanfa eleni yn Eben- eisr, Llanddeiuiolen, ar ddyddiau Mawrth a Mercher, yr wythnos ddiweddaf, o dan lywyddiaeth y Parch R. W. Griffith. Cafwyd cynulliad da o weinidogion y sir, ac yn en mysg y Parcho Dr Thomas, Dr Herber Evans, L. Williams, Bontnewydd M. O. Evans, Bangw; D. Adams, B A, R. Rowlands, T. Dennis Jones, Bethesda T. Jones, Eisteddfa; O. Jones, Pwllheli; J, Machreth Rees, P. Plice, Trefriw, y Cynghorwr W. J. Williams, Cynghorwr J. R.Pritchard, Eifionydd, CJpt. Morris Jones, Capt. Evan Richards, &e. Biren dydd Mawtth bu pwyllgor yr achosion gweiniaid yn cyfarfod, ac am ddau cynhaliwyd Y GYNHADLEDD. Ar ol gwasanaeth arweiniol, gwnaeth y cadeirydd ychydig sylwadau i'r perwyi nad oedd dim i gael ei wneyd i lesteirio pobl- ogrwydd y Gymanfa. Hoffai yn tawr pe na cbynhelid cyfarfod tuag adeg y Gymanfa, a bod iddi gael mis o amser beth bynag o dir clir. Wedi darllen a chadarnhau y cofnodion, penderfynwyd fod y Gymanfa nesaf i'w chynbnl yn Nghiiccietb, a dewiswyd Capt. E Richards, Porthmadog, yn gadeirydd am y flwyddyn. Y DBGWM. I Oynygiodd y Parch J. Macbreth Rees a ganlyn Fpd y gynhadledd hnn yn datgao ei chondemniad Jlwyr o Fesur y Dagwm sydd yn awr gerbroa y Souedd, fel un anghyfiawn o ran ei egwyddor, ac yn traethu ei hargyhoeddiad na fydd un mesur yn foddhael a derbytiol gan Ymneillduwyr Cymru ond a fydd yo seiliedig ar yr egwyddor o Ddadgysylltiad yr Eglwys odd;- wrth y Wladwriaetb, adefnyddiad y degwm at amcanion cenedlaethol yn unig; ac fod eilebau o'r psnderfyniad uched i'w anfon i'r Anrhydeddus W. E. Gladstone, a'r aelodau dros y sir a'r bwrdeisdrefi." Sylw- odd Mr Rees nad oedd angea gwneyd ar- aeth i argyhoeddi y rhai oedd yn bresenol, ond ccedai y dylid dal i ofyn yo daer am Ddadgysylltiad, as na foddlonid y wkd hab ei gael. Eiliwyd gan y Parch R. Rowlands, Treflys, a chytunwyd yn unfrydol. ADRODDIAD Y DDIRPRW YA ETH AR GAP Y TAFARNAU. Y Parch Owen Jones, Pwllheli, a gynyg- iodd 11 Fod y gynhadiedd hon yn dymuao datgan ei llawenydd oherwydd fod adrodd iai y Dirprwywyr a benodwyd i chwilio i mewn i weithrediad Deddf Ciu y Tafarnau ar y Sibboth yn Nghymru, mor ffafriol i'r ddeddf; ac yn cymeradwyo y gwelliantiu a awgrymir yo yr adroddiad tuagat ei gwneyd yu fwy effeitbiol yn y dyfodol; ac yn mbell- ach yr ydym yn llawenhau fod Mr John Ro. berts, yr aelod Seneddol droll Fwrdeisdrefi Fflint, wedi datgan ei fwriai i ddwyn i mewn fesur yn cynwys y gwelliantan a nodir wedi eu corphori ynddo, ac yr ydym yo dy- muno arno ei ddwyn gerbron y Soiuadd mor fuan ag y byddo modd."—Eiliwyd hyn gan y Parch Bryniog Roberts, a phasiwyd yo un- frydol. IAWTF I OAFARNWYR. Wrth gynyg y penderfyniad ar y mater yma, gwnaeth y Cynghorwr W. J. Williams aneth gref yn erbyn cynygion y Llywodr- aeth, a dywedai fod yn bryd gwneyd rbyw- bath i leihau y tai sydd yo ffynonellau tlodi a dinystr yn y wlad. Rhedai y psnderfyn- iad fel y canlyn" Fod y gynadledd hon yo dymuno gwrthdystio yn y modd mwyaf pendant yn erbyn yr adran hon o Fesur Trethiad Lleol ag sydd yn trosglwyddo two o arian i'r cynghorau sirol er rhoi iawn i dafarnwyr, am fod y cyfryw yn groes i iawn- der a chyfraith y wlad, gan mai blynyddol yw y trwyddedau, ac befyd fod y oyfryw drefniant, 03 pesir ef, yn rhoi rhwystr mawr ar ffordd lleihad nifer y tafamau a llwydd- iant yr achos dirwestol yn ein gwlad." -Os pesid 7 mesur dadleuai Mr Wiliiams y dylai fod ganym bawl i'w ddadwneyd. Btiasai yn dda ganddo bryou y tafamau oil, pe ceid rhyw foddion teg i wneyd hyny. Eiliwyd a chefnogwyd gan Cadben Morris Jones, C.C., a'r Parch J. Dennis Jones, a phasiwyd yo nnfrydol. Pasiwyd befyd i aofon cenadwri o'r cyfarfod gyda'r pellebyr i Dy'r Cyffredin i'r aelodau dros y sir a'r bwrdeisdrefi. I ARHOLIADAU I I Y Parch D. Adams, B.A., a gynygiodd- "Fod y gynhadledd hon yo dymnno argym- hell yn y modd mwyaf calonoz gynllan yr arholiadau dynwyd ollan yn ddiwedd^ir gan is bwyllgor yr YsRol Sul perthynol i Uudeb Cynulleidfaol Cymru, i sylw arbenig arolyg- wyr, athrawon ac aelodau eia hysgolion Sul, ac yn hydera yn fawr y bydd i nifer luosog o'r aelodaa barotoi ar gyfer yr arholiad, gaa eu bod yn argyhoeddedig fod y cynllun yn gani yn yr iawn gyfeiriad er sicrhau mwy o effeithiolrwydd yn yr addysg a gyfrenir yn ein hysgolion." Sylwai Mr Adams fod cryn angen am ddiwygiad etc yn y cynllun o gyfnnu adlysg yn yr Ysgol Sul, a chredai y byddai i'r cynllun o arholiad brofi yn llesol iawn. Eiliwyd gan y Cynghorwr J. R. Pritchard, a phasiwyd. I SABBTTH I WEDDIO. Y Parch Dr Herbar Evans a gynygiodd y pendeif ych¡;) a ganlyn:—" Ein bod fel cyn- hajiledd yn dymuno anog yr eglwysi, yn unol a'r penderfyniad a bisiwyd gan Undeb Cyoulleidhoi Lloegr a Chymru, i neillduo y Sabbotb oUf yn mis Medi nesaf, fel dydd arbenig i wedd o am dywaUtiad o'r Yspryd Glin arnom tel gwled; ac yr ydym yn eyj. nabod yn ostyagadig ein hanalla i droi yo ol lifeiriant y Uygredigaeth sydd yn ein bygwtb, oni chawn brofi y nerth hwn o'r nehaider.Dywo-lai Dr Herber Evans fod gwir angen am vr hyn a nodid yn y pen derfyniad. Cyfwiodd at adeg cynhaliad yr Undeb yn Aberdar, a'r pryd hvynw yr coid D iw yn gweitbio yn y wlad. Nis gellid t-oi y ffrwd o lygred;gieth yn ei hot heb help 6'r Nefoedd. Dylent fynod yn amlach ar en gliniau. Oinai fod gormod yo yr eglwysi yn credu mwy mewn rhyw bwt o brsgeth nag mewn cyfarfod gweddi.—Oafwyd gair byr befyd gan yr henjfgwr O,vaio Williams, Bethel. Galwodd y Cynghorwr J. R. Piitchird ylw at drysoryddiaeth yr achosion gwtia- iaid, a datgamdd ei awydd i ymddiewyddo ondar ddymuniad y gynhadledd, dywododd yr arhosai yo y swydd am ychydig e!o. Yna cafwyd araeth ddyddoiol gan y cadeirydd. Wedi gwneyd cyf-viiad at y ffaith fod ya faloh ganddo fod yn gadeirydd y Gymanfa a gynhelid yn EberJzr. cafwv i sylwadau da gauddo ar rai o uodweddiou crefydd y tadau. Dr John Thomas a ddyw; dai ei fild yntan yc dyfod o LinddeioioleD. Miiri olrhain ei henafiaid yn y plwyf am bnm'car.t o flvn vddau, i'r flwyddyn 1411. Yr oadd O v^ti Thomas y cyntif v* aolt d yn lien eil.vys L'anddeinioleo. Ni fu y tiu!ti hfcb Ovveri Tlwaas o'r pryd hyny byd y pryd bwn. Yn ymyl Penisa'rwaen y anwyd ei dad, a llinwr ydoedd wrth ei alv-iigaeth. P 'b! Kyffredia oeddynt. Nid oedd yn gwybod i fardd na lienor ddyfod o'r teulu, na phre- gethwr ychwaith, hyd nes y codasaut pf a'i frawd. Daeth crefydd yn foreu i'r teulu Y oa cyfeiriodd at yr adee tyntaf y bu yn Ebenszor, ar Iau Dyrchaf.sel, 1839, a'r amssr bwnw cafodd chwe'chein og am breaethu. Dyna ydoedd y degwm. Bll ar ol bynv yn pregethu bsdair gwaith yno. Caledfryn ydoedd i fod, ao yr oedd beehICYD ieuainc yr ardal wedi casglu arian i'w d ilu, ond g:tr) na (idae-th y prif fardd, bu rani iddo ef (0.. Thomas) lanw y bwlch, a chafodd v cwhl o'r arian a gasglwyd. Yna car-.vyd sylwadau i campus yn mheilacb gao y Doctor, Cafwycl ychydig eirian yn mhellach gan y Parch Owen Jones, Pwllheli; Alafon, a'r Parch M. O. Evans, Baugor, yr hwn a sylwodd nad oedi yn myneil o Gymru- (symuda Mr Evans o Fan^or at y Sanson yn Ngwrecaam)—ac nid oadd am bsidio bod yn Gymro. Om ydym am i'r Sais beidio ein goresgyn ni, fod yn rhaid i ni oresgyn y Sais. Tsimlai y dylai pwlpud Soisnig ein gwiad gael ei lnw gan Gymry. Nos Fawrth pregetbwyd gan Dr John Thomas a Dr Herber Evans. Dydd Mercher prt-gethwyd gan y ddau foneddwr parchedig, yr, nghyda y Parch O. R. Oven a'r Parch B. Davies, Tralecb. Cafwyd Cymanfa hynod o Iwyddiannua yn mhob ystyr, ac yr oedd trefniadau rhagorol wedi eu gwneyd gan y. eglwy*, a'r gweinidog, y (Parch R. P. Williams.
IYMNEILLDUAETH YN NGHYMRU.
I YMNEILLDUAETH YN NGHYMRU. I CASGLIADAU MAWR YN LLANELLI A'r Msbefin 8fed cynhaliodd tri chapel Y mneilldnol yn Llanelli en gwyliau pregethu blynyddol, a cbaBglwyd dra, 1300p. Gwnaed y swm i fyny fel y canlyn :-EglwYB y Pres- byteriaid Seisnig, B02j: Capel Als (Eglwys Gynulleidfaol), 421p; Greenfield (Bedydd- wyr Soisnig), 400p. Dyna damaid i esgob- ion ymladdgar Cvmrn i'w gnoi, cyn taeru eto fod Ymneillduaeth yn marw o'r tir. —Yn Nghymanfa Aonibynwyr Morganwg, a gynhaliwyd ddecbrou Mehefin, clywodd Mr T. Williams, Gwaelodygarth, fod dos- barth gogleddol y sir yn nnig wedi casglu yn ystod y flwyddyn 10,673p, ao I wedi talu 3120p o ddyledion eu capelau. Hefyd, casglodd eglwysi Annibynol Morgaowg, yn nghyda rhai o eglwysi y airoedd amgylch- ynol, loOOp i gynorthwyo y chwaer eglwfø Silob, Maesteg, yr hon oedd yn suddo dan faich o SOOOp. Bydd yn allnog ballach i gyfarfod y gweddill. Onid arwydd o fwyd cryf yw y fleithiau uchcd ?
Y CYBYDD A'l WDDF-DORCH EMAWG.
Y CYBYDD A'l WDDF- DORCH EMAWG. Yn y flwyddyn 1740 yr oedd yn byw yn y rhaa Italaidd o Paris gybydd enwog a'i enw Jean Avere. Credid fed y cyfoeth oodd yn guddiedig yn ei loches yn ddiarehol,a'i fod yn ddiamheu yn hynod o fawr. Yn mhlith ei o drysorau yr (edd gwddfdorch diamond glodfawr, o werth d'rfawr. Cnddiodd hon mor ofalus fel yr anghofiidd ei chuddfan ei hunan. Chwiliodd am dani yn ddyfal am wythnosau a chan iddo fethu ei chael, aeth braidd yu wallgof. Gwnaeth hyn of hyd yn nod yn llai galluog i gofio, ac aeth ac arosodd yn ei wely wedi tori i lawr mewn corph ac mewn meddwl. Ycbydig wythcoaau ar ol hyn yr oedd meidyg a hen ddynes, yr hon oedd weithiau wedi bod yn gwneyd gorch- wylion o gylch y ty, with ochr ei wely yn gweled fod y diwedd yn ymyl. Fel yr oedd y cloc yn y twr cyfagou yn taro un, rhoes i fyny fwogial yn isel, ac eisteddodd i fyny, a chrochleisiodd, Yr wyf yo cofio lie y mae yn awr. Fe allaf daro fy llaw ar yr wddf- dorch. Er mwyn DIlW, Ladf,.weh i mi, fyn'd i'w nhol cyn i mi anghofii eto 1" Yma darfa i'w wendid a'i gytfro ei orchfygu, a suddodd yn ol yn nghanol ei garpiau, mor farwed a chareg. Y mae meddygm a myfyrwyr yn gynefia a'r cof-fflachiadan sydya hyn yn argyfwng pwysig tynged dvnol. Boed i'r darllenydd ystyried byn tra,o I adrodd dygwyddiad yo mywyd syml binal. man, Andrew Age, ?ydd wrth ei waith ya ei foes yn Culgaith, gorsaf fechan ar Reil- ffordd y Midland, 23 milltir i'r de o Carlisle. Y mao Mr Agge with ei waith yn agos bob dydd, a rhaid iddo gymeryd ei brydiau hwyd hub adael y boca. Y mao y oadw i fewn, a'r tasgu arv meddwl, yn eflfcithio ar y cyfausoddiad. Nis gall y dynion cryfaf ei ddyoddef yn hir heb deimlo ei effeithisru. Y mae yn gwneyd i un feddwl am y fanllef nwydwyllt yn Song of the Shirt" Tom Hood- OB, GAD that bread shout be so dear, And flesh nd blood so cheap." Yr oedd ein cyfaill wedi bod wrth yr an gwaith am lawer o flynyddoedd, er nad Gedd ond 35 pan yr ysgrifenwyd y llinellau hyn. Yn 1884, dechreuodd deimlo ei fod ar dori i lawr. "Nid wyf yn gwybod beth sydd arnaf," rneddai "ond nis gallaf fwyta." Nid oadd yr hyn a wthiai i lawr yn evnyrcha dim boddlonrwydd neu nerth. Weithiau dyehrynid ef wrth gael allan na fedrai bra'dd gerdded o achos penysgafnder. Dy- wedodd wrtho ei hunan, Bath pe bawn yn cael fy nbaro gan hyn ryw eiliad y byddo traffsrfch ar y llinell, a hyny yn galw am bob sylw o'r eiddof i" Arwyddion ereill o'r anhwylder hwn, oedd poen yn y fresta'r ochran, rhwymaid, croen a llygaid melynion, bias drwg yn y ganau, DWY drwg ya codi yn y gwddf, ifcc. Dywedodd y meddyg fod yn rhaid i Agge roi i fyny ei waith neu redeg y perygl o fethu gweithio o gwbl. Nis Eallai. Yr oedd gwraig a phlant ar y ffordd. Felly fe arosodd gy"" waitb, ac aeth yn waetb. Ond yr oedd ei waith bob amser yn cael ei wneyd yn iawn, pellebron yn cael ea derbyn a'a hanfon yn briodol, ac nid oedd un trei yn myn'di drybici drwy unrhyw esgeulusdra neu fai o'i eiddo ef. Aetb ei afieebyd-d ffyg trenliad —cam yn mbellach, a dygodd yn mlaen afiachyd yr elwlod a'r cbwysignn. Dywed- odd y meddyg yn Appleby, Mr Agge, yr ?dych wedi cael eich gwenwyno befo'r mater drwg yn eich cylla a'ch gwaed." Ymddang- osaicidynaedfelwedieiselio. Yr oeid fel gw^s angau. Aeth chwe mis yn hwy beibio. Wrth ei waith un boreu ymosodwyd arno gan waeledd mor fawr fel na fedrai nac eis- tedd na sefyll. Dywed "Syrthiais i lawr ar y gist yna, a gorweddais yno drwy'r pryd- nawn. Gallaaai sigmlt gael eu gwoeyd, gallwsi nodwydd y pellebyr glicio, ond nid oeddwn yn ei bidio ddim mwy nag y mae dyn yn y bodd yn hidio curiad y gwlaw yn erbyn ei feddfien." Yr oedd ar ei ban ei bun i gychwyn, ond daeth eyiiortb a chariwyd y signalman druan adref. Ba meddygon yn ceisio ei we!la, pDd yn nfer. O amgylch ei wely yr oedd ei bum p'entyn bach yr oedd y fam oddi oartref mewn sefydliad. odan driniaeth feddygnl am anhwylder enbyd. Yma y gorweddodd am wythnosau, rhan o'i amser yn anymwyboiol. Nid oedd dim i w wneyd ond aros am y diwedd. Yna ym. dd^ffrodd y cyneddfau swrth am eiliad. FflnehiothJ y cof i fyny, ac adgofiold y ffaith fod mr>ddjiqiniifth a ddefvyddiasai gyda lies flynyddoedd yn ol, ac yna a daft-wi o'r neilldu ae a (inghofiisai, wedi ei Ghuddio mtwn ll dirgel yn y signal box. An fOllodd am dani, a cbymerodd ddogn. Yn fuan effaithiodd ar ei ymysgaroedd, daeth yr elwlod i drefo, ciliodd y bosn, teimlodd yn well. Gyda gobaith y gwellii aofonodd i C<rlisle am chwaneg; ac fs ddaelb Dafn- yddindd ef; no yn mben ychydig ddyddiau yr oedd y meddygon yn ihyfrddu gweled eu dyoddef.ydi all-to, ac ar y ffirdd i wella. Adferodd ei is^bvd yn Ryfangwbl ac wrth siaiad ar ei hrr.t1.¡¡t, dywedndd wrth yr ysgrifenydd, "Petb in-r hvnodo lsrcus oedd, ar yr hyn oedd yn edrych fel gwely angau i mi, i mi gdil) yn sydyn De y rhoiawu y 40te.1 o Mother Ssigel's Curative Syrnp oeddwn wedi liancr-daefoyddio. Dnfu i'r cof- fflichiad yn debvgol fy achub i rhag marwolaeth."
[No title]
I' Siara^a golygydd y Medical Annual yn y modd u-vclmf .j Goc'A ''AUBUitvr fel diod- ymolh i gkiflon yo herwyrld ei burdob, ei [ aneawdtl uchol, a'i doddadwyaeth mlõwr; a cbyngbora yr Alwedigieth ¡<\ddygol i goflo, wrth gy.xera'!wyo COCOA, fod enw CADBURY ar anrhyw becyn yn nicrwydd o burdeb.
r ran sty 8¡¡!g{iVbi1. I
r ran sty 8¡¡!g{iVbi1. I CYWIRIAD MR BRYN ROBERTS, A.S SYR,—Crefaf eich yId yo Ouig watth hon i osod path?u yn t?wt rbyngwyf Sn hMiod anrhydeddus dros E'6on. Yo fy Uytbyr dyddied g Mebean 2, ysgrif enais fel v canlyn A meHdiaf ?' yd yn y faa hon, pe buasai Mr G! Itn,? ?wn yo y ?,ob"I'?,rd Ryddfrydig mewn Kat?n, yn Hoy Tona)d. aa cblywaid na siw na miw am Dd.idgy-yllti?d ya Nftbvmra." Arhyn dywed Mr Bryn Roberta Y ffaith yw, mai Mawrth 9fed, 1886, cyn dym. chweliad Mr Gladstone, a thru yr oedd y Toriaid ar lawr, y gwnaed y cyoygiad, ac y cafwyd o fewn dauddog i fudduohf4etb." Yn awr sylwer ar yr bvu a aarolvn --A. » 24am o Febefin, 1885, daeth Ardalydd ar Toriaid i swydd, a pharhausant ynddi hyd Chwefror 6, 1886. Ymgynullodd r Senedd yflwyddyn hono lonawr J2; ac yn ystad y mis hwnw, era yroedi y Toriaid meion swydd a'r Rkydd f'ngdwyr ar lawr, y rhoddodd Mr Dillwyn rybudd y byddai iddo, ar y 63d o Chwefror, gynyg y peaderfyniad ar yr Eglwys yn Nghymru. Ar y 63d 0 Chwefror dymchwelwyd gwein yddiaeth Ardalydd Salisbury, a daeth Mr Gladstone i swydd. Ymgynullodd y Senedd eilwaitb, ar nl yr ail-etholiadau, Chwefror 18, ac ar y 9fed o Fawrth daeth Mr Dillwyn a'i gynygiad yn mlaeo, am yr bwn y rhodd isai rybudd pan yr oedd y Toriaid mewn I swydd a'r Rhyddfrydtvyr ar lawr. uan nyny yr wyr yn antuno awayd eto yr hyn a ddywedais, pe buasii Mr Gladstone a'r Rhyddfrydwyr mewn swydd a'r Totiaid ar lawr na chlywsid yr un gair am Ddadgys- ylltiad yo- Nghymru gasddynt yn 1836 mwy nag yo yr un mlynedd ar bymtheg cyn hycy. Ar ol i Mr Dillwyn gael diwrnod, tra yr 0 174 y Toriaid mewn swydd, nid oedd Mr Glad- stone a'r Weinyddiaoth Ryddfrydig, pe yn eu gallu, yn ddigon digywi;ydd i'yaboitiaMr Dillwyn o'i gyfle. Ond pan ddaeth y diwrnod anosheladwy, pa beth a wnaethant ? Yn lie ei bleidio, rhoddwyd Syr William Harcourt i fyny i'w wrthwynebu, a rhedorid 230 aelodau y Weinyddiaeth allan o'r Ty, rhag pleidleisio drostn, a thrwy hyny roddi mwyafrif o'i blaid. Dyna'r gwir ao yr wyf yn anturio dweyd, wedi'r cwbJ, fod fy ngosodiad yn hollol gywir a safadwy, tr cywiriad ymddangosiadol Mr Bryn Robeits. —Yr eiddoch yo gywir, Uaernarfon. Uaernarfon. EVAN JONES. I Mehefin 19, 1890.
AT MR 0. WILLIAMS, TY'NYBUARTH,…
AT MR 0. WILLIAMS, TY'NYBUARTH, I ABERFFRAW. feirR, -Yo gymaint a btd yma cryn siarad yn yr Absrffraw a'r plwyf yn gyffrodinol yn nghylch y priodoldeb o dalu neu brsidio talu y degwm, ac hefyd ei fod yo ciel ei ddyweyd fod y person wedi dychwelyd yn 01 i bersonau neillduolond na cbeirdim gwybod- aeth gan y cyfryw rai, yr ydym yo cstyng- edig erfyn aruoch chwi, fel tin ag sydd wedi gwrthwyuebu talu y degwm heb gic-I dychwelyd yn of, ao yn un y gwyddom sydd bob amser yn sefyll yn eafn dtoll oydraddol deb crefyddol, a phob achos Rhyddfrydol arall, a fyddwch mor garedig a gadael i ni wybod trwy gyfrwDg y Genedi pa faint.a ddychwelodd y person i chwi ?—Yr eiddoch yo gywir, GWRTH- DDEGYMWR.
IAWN I DA FARN WYR.—Y CYFARFOD…
IAWN I DA FARN WYR.—Y CYFAR- FOD YN NGHAERGYBI. SYE,—Dymuuaf ychydig linellan o'ch gofod i gywiro gwall a ymddaugosodd yn eich adroddiad yn y rhifyn diweddaf o'r yebydig syl wadau a wnaethum yn y cyfar- fod uchod. Ni ddywedais fod yn Norwich ddwy fil 0 dafarnau. Yr hyn a ddywedais ydoedd fod yn y ddinas hono bump 0 ddar- llawyr yn perchenogi rbyngddynt 495 0 dafarnao, ac felly, a chyfrif dwu fil o Imnnau ar gyfer pob ty-yr byn, yn ol amcingyfrif a wnaed yn ddiweddar, a ystyrir yn ginol- swm gwerth pob tafarndy trwy y deyrnas, ag eithrio Llundain-byddai prynu i fewn y 495 uchod yo golygu y swm hardd 0 950,000p i'r pump darllaw-wr uchod yn Norwich yn unig. Gan ei bod yn debyg fed y Genedl yn cael ei darlleo yn Norwich, chwi welwch fod cryn bwys mewn cywiro y twail!-Yr eiddoch ) J. HUGHES PARKY. I Caergybi, 20fed Mehefin,
ENWADAETH GREFYDDOL.I
ENWADAETH GREFYDDOL. I MR GOL.Mae cryn lawer o son am undeb crefyddol y dyddiau hyn, a thra byddo hyny yn destyn cymaint o -siarad ac ysgrifenu, byddai yn fuddiol ei droi i'r pwr. pas goreu. Tra sicr ydyw nas gellir uno yr enwadau mor bell a'u cael i adael eu baruau amrywiol a.'1! harferion neillduol, ac ymuno yn un enwad; a thra byddo barnau gwahanol ni byddai hyBy jn ddymunoL Hyfryd iawn fuasai gallu credu y gellid gweled pswb wedi d'od i weled llvgad yn llygad, a phob un yn Ilygad ei le. Oad rhaid cymeryd pethau fel y maent am y presenol i ryw raddau. Yr hyn sydd i'w obeithio ydyw y bydd i'r ysgrifenu presenollwyddo i ladd yn hollol yr ysbryd cut, rbagfarnllyd, a sectyddol sydd, ysywaetb, yn ffynu yn thy jyffredin o Uwer. Mae i ddyn fod yn selog dtos ei euwad, a gweitbio yn egniol dros ei egwyddorion gwahaniaethol, yn dra chanmoladwy, ond yr hyn sydd i'w goodemnio ydyw meddwl nad oes dim da yo trigo yn mysg un enwad arall. Ceir rhai yn credu—a dichon yn ddigon ¡ (innest, er mor ffol yr ymddeDgys hYDr-mai gan eu heDwad hwy yn unig y ceir pegeth- wyr mawr. Ceir rhai yo ddigon gonest i gyfadief cred fel hon, a cbeir llawer ereill yn ymddwyn fel pe yn credu felly. Daw byn i'r golwg mewn llawer modd. Os bydd cyfarfod pregbthu mewn ardal gan un enwad cedwit draw oddiwrtho gan luaws, serch fod piegethwyr godidog ya gwaean- aetha. Mae dynion felly yn sefyll yn eu goleuni en hunain yn ddirfawr. Credaf fod athrylith a tbalent wedi eu gwasgaru yo dda rhwng y gwahanol enwadao, ac nas gall neb ddyweyd gao pa un y ceir y pregethwyr goreu. Y fath fantals i ddynion Ð bob en- wad fyddai clywed Methcdintlaid fel Dr T. C. Edwards, Dr Saunders, Dr Cynddylaa Jones, Dr Hughes, W. R. Jones, ac eraill; Annibynwyr fel Dr Herber Evans, Dr J. Thomas. 0. R. Owen, D. M. Jenkins, Parri Huws-&c., Bedyddwyr fel Dr E. Roberts. Evan Jones, C. Daves, J. Thomas. 0. Davies, &c.; Weskyaid fel J. Evans, H. Hughes, D. Young, H. Jones, E. Humphreys, ifec. Peidied un darllenydd a thybied fy mod yn batnu mai y rhai a nodir uchod yw y rhai goreu sydd gin y gwahanol gyfundabau, nodais y rbai ddaeth gyct?f i'm m?ddw). dichon fod eraill mwy ?dpabyddM a Pawn mor alluog wedi eu gadael alhn, Nid ydyw ein gwlad ond cyfyoeredig, ac nid ydyw ein csnedl yn lluosog. Mae ya resyn na fyddai dynion mor ragorol a'r rhai a nod wyd, yn gyptal a llnaws eraill, yn hysbys i bawb o Gaergybi i Gaerdydd. Etc, ai nid buddiol iawn fuasai ca3l cylchgrawn eenedl- aethol i drjfod pynciau duwinyddol, beif u- iadol, ac atbronyddol. Dichon y gallid troi rhai o'r eylcbgronan Flydd eisoes ar y maes i'r cyfoiriad hwn. Yr wyf yo limwr wp.rt!> fawrogi y cyhoeddiadau sydd genym, ood yr wyf yn golygu, cyn y vfili cyhoeddiad fod yr hvu a awgrymir, ei f"d yn cynrychioli yn dog b .b enwad yn y Dywysogaetli. Dy!em fel gwahanol enwadau fod yn gwybod mwy am ein gilydrl, gan roddiheibio bob cl>nfii:rn a Iielaetbtwjcid malais. 'PINDAR.