Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
13 erthygl ar y dudalen hon
! " YSPRYD" YN GWEITH! 10…
YSPRYD" YN GWEITH- 10 ODUYR EGLWYS. PROFWCH YR YSPRYDION." I Dydd Ian, yn y Llys Apeliadol yn Llun- dain, gwrandawyd achos o Durham yu Dglyu âg ewyllys gwr o'r enw Jackson, yr hwn a fu farw yn werth oddeutu 60,0OOp, a cheisid tori yr ewyllys ar y cyfrif nad oeild yn ei bwyll pan y gwnaeth hi a'i fod hefyd yn agored i ddylanwadau annheg. Amcan yr apeliad ydoedd cael symud y prawf o Middlesex i Durham, lie yr oedd y pleidiau yo preswylio, a dywedodd Mr Wa'ton, Q.C., ar ran yr apelydd, mai un o tesymau y diffynydd dros fod yn awyddus i drafod yr achos yn Middlesex ydoedd, am fod yna chwedl am yspryd yn nglyn d'r achos.- Arglwydd Farnwr Bowen Chwedl am beth ?—Mr Walton Am yspryd. Y chwedl ydyw ddarfod i yspryd yr ymadawedig ymddangos i glochydd yr eglwys, a dweyd wrtho ddarfod iddo adael 2006p i gorph Ymiuillduol mewn catngymeriad.pryd mewn gwirionedd mai i'r Eglwys y bwriadai eu rhoddi.—Arglwydd Farnwr Fry: A elwir yr yspryd fel tyet ? (chwarthin).-Arglwydd Farnwr Bowen A ellir dwyn mlaen yr hyn a ddywed yspryd fol tystiolaeth yn erbyn rhywun ?-Mr Walton Ni chefais i erioed brefiad yo ycyfeiriad yua (chwerthin ad. I oewyddol).-Ni ddeuwyd i beaderfyniad yn mha le y cynhelid y cyngbawe.
MARW YN GANT A NAW MLWYDD…
MARW YN GANT A NAW MLWYDD OED. rn.. tiu Mr ilidward lirnoo, xotreraown, Bristol, farw ddydd Gwener, yn 109 mlwydd oed. Yr oeJd y trancedig, yr hwn oedd yn bur adnabyddus yn Bristol, yn mwynhau iechyd da i'r diwedd. Ddydd Iau, wrth ei de, tarawyd ef 19 ergyd o'r parlys mud. Ganwyd ef yn Kings/and, awydd Henffordd, yo 1781, ac aeth i Bristol yo 1828. Bu ei wraig farw 19 mlynedd yn ol. Bu ei fam farw yn 102 mtwydd oed, ac y mae ganddo chwaer yn fyw yn 96 mlwydd oed.
IDAMWAIN ANGEUOL I ! GYMRO…
IDAMWAIN ANGEUOL I GYMRO YN AMERICA. I Mai 18fed cyfarfyddodd John M. Wil. liams A'i ddiwedd mewn modd arswydus tra yn dilyn ei ornchwyliaeth fel arolygydd yn Washington Territory, Tperthynol i'r Northern Pacific Railway Co., pa rai sydd wedi gym twnel dwy filldir o hyd yn y Cascade Mountains er mwyn osgoi rhiwian serth wrth groesi y mynyddoedd gyda'r rheilffordd. Ar y diwrnod crybwylledig fe! yr ydoedd ef a nifer o'r gweithwyr yn myned i mewn i'r twnel, gyda'r trSa ag ydoedd yn cludo defnyddiau iddynt at eu gwaith, wrth gamn o'r oaill gerbyd i'r llall i roddi cyfar- wyddiadau i'r dynion pa fodd i wneyd, syrthiodd rhwog y nerbydau, ac aeth o dan yr olwynion, a lladdwyd ef ar darawiad, er dychryn a galar mawr i bawb drwy y lie Cludwyd ei gorph gyda'r trSa i Jacoma (pellder o tua 100 milldir), a chladdwyd ef yno mewn modd parchus gan ei gyd- swyddogion a'r pweitbwyr, gyda pha rai yr ydoedd yn noded'g o gymeradwy a phoblcg aidd. Mab ydoedd i'r diweddar David a Margaret Williams, Cwmorthin, Tanygris- iau, Ffestiniog (adwaenid ef yno wrth yr enw John Glan-'rafon-ddu). Gadawodd ddwy chwaer yn Ngbymrn i alarn ar ei ol, sef Mrs Edward Kyffin, Maentwrog, a Mrs Williams, Gwredog Farm, Llanwnda, ger Caernarfon; hefyd brawd yn California, sef David L. Williams, Chilibar Slate Quarry, Placerville El Dorado Co., California, rt yr hwn y pellebrwyd gan y cwmni am ei far- wolaeth, ac aeth yntau yr holl ffordd oddi- yma i Jacoma mor fuan ag y derbyniodd y newydd i'w gladdu, pellder o tua 1000 o fill- diroedd, ac- erbyn iddo gyrhaedd yno yr ydoedd un diwrnod yn rhy ddiweddar i gael y dyddordeb prudd o weled priddo ei ahlwyl frawd, ac ni chafodd ond yn unig offrwm dagrau ac ocheneidiau uwchben man fechan ei fedd. Torwyd y trancedig i lawr yn an- terth ei nerth a'i iechyd, yn 34ain oed.. Yr ydoedd yn ddyn ieuanc diwylliedig iavyl), vn ysgolor da ag ystyried ei fanteision, ac yn ddyn o alluoedd meddwl cryfioD, yn ddar- Ilenwr mawr, ac yn lienor rhagorol. Yr ydoedj, fel yr wyf yc d)al), yn aelod cref- yddol defnyddiol iawn pan yn Nghymru gyda'r Annibynwyr yn Tanygiisiau; yn weithiwr da gyda difwest, y Gobeithlu, &e. Tra y bu yn y cyfleaadra, bu yr un mor weitbgar a llafurus gyda chrefydd yn America, yo y lleoedd y bu yn aros ynddynt. -R. H. P.
I PORTHDINORWIG......J.J..ft
I PORTHDINORWIG. .J.J..ft Da genym weled fod Y sga! V  y Ile uchod yn cyaawni g?th ? 8?. moladwy. Yn rhestr y rha?th? Ilwyddianus drwy arholiad y North wales Scholarship Association g«el n enwan dan o'r ysgol ucbod, yn y dosbar ch anrhyde(idust eef Thomas Jones, Myonetae m EUal beth Lewis, BaDr.street ac 'uny P 9j division, Ellis W. Roberts, B^y mae Elizbeth Lewis hefyd ya uc^f ar Y rhestr yn mblith y genetho?d ? Y oedd 75 sefyll yr arhohad, a phan g.??a fod y ? t"* anfon'wyd o'r ysgol wedi ?yddom? r? oral, te?'wn fod y clod ™^| jLe]0g,,a ledus i'r tri, ac yn arben¡ n a<thra selog a cweithear, ?r Davies. Eiddanwa iddo ef ac i'w ddisgyblion lwyddiant mawr eto yo Y dy fodol.—loan.
LLANEEtCHYMEDD.__
LLANEEtCHYMEDD. LLYS YR YNADON, ddydd Ltun.-V flaen General Hughes a Mr H. Roberts. Meddwdod. Yi beddgeidwad Owed Williams a gyhuddai O. Jones, Coedana, fod yn feddw yn y King's Head Inn. Am- ddiffynid gan Mr S. R. Daw. Dirwywyd 1 diffynydd i 108 a'r costan. cZlondeb at A?tit?il.-TLotnai Da-vies, potiwr, yr bwo a gyhuddid 0'1' ON ached ?n vr Aroi?vdd Rigg, B?go), ddtt?y i Is a'r costau. Anifeiliaid Crwydro — Am y tro-edd ymadi?ywyaj?e Hughes, Camfagy ^> Gwalchmai, i 2s 6c ø,'r costau. .B?MM Cyfranu at GynhaV ??4/?A'?-Grac.Hu?,Cam-? Bacb,Uan?deuM?, a gyhudda J.o1; Hnghes. Mynydd Mwyn. Llanrbyddlad, 0" tro8eddnch.d. Talodd 258 ac ?dawoM.j dalu y gweddill o'r olddyled yn 01 M y? wythDoe. ??.-Eiiz?ethWihiams.TMMwyd? Gwakhmai, yn erbynW)Hi&m ''o''??'? Q. ci?i, Gwalchmai. Erlynid !:M Mr E, 0. Robsrts, ac amddiffynid gan Mr S. B-  Gwnaed archeb am Is 6c yr wythnos.
CHWAREUON YR UE3-. A YDYNT…
CHWAREUON YR UE3-. A YDYNT YN NIWEIDIOL IGREFYDD ? BARN GWKINTDOGHON A CHERDDORION. FoNEpdiqiok,—Tna philm, m vr.edd yn 0), pan yn b?w yn Rhyl. iinogwyd fi gan y Gymdeitbas Lenvdd >1, &a-, oedd genym fel Wesleyaid yn y dr,,f, i buotOl papyr ar Chwareuon yr Oes." GwneuthQm byny, a chyboeddwvd ef yn y newydd.acuro Sato- nig a Chvtureig hhyddfrydol oedd yn y dr-t Yd hwnw crybwyllais y gallasent fod yn fuddiol yn cgfyna nefydiwdw addysg, ae i ddosbeirtb ymddifed.do awyr ac ym- atferiad mewn roasnachdai a swyodf.ydd, ond i'r dosbarth llnosccaf oedd yn eu cefnogi, en br-d nid yn ddianfi-rrLaid, ond yn anfar,tais i Deft') an iechyd; ac yn perygla chwaeth a llafur mown diwylbant meddyl- iol; a mwy na hyny, yn tueedo yn union- gyrclol i ddiry/io rooes B chymeriid y senedl. Drwg genyf fod y blynyddan di. weddaf yma yn profi i ini nad penboetbni a chulni, fel yr huerid gan gyfeillion y chwareuon a'r tafaindai, a'm barweiniodd i gymeryd y safle a eymerais y pryd hwnw. Gwna banes 6 ffcitbiau fy ngwlad fi yn gryfach yaddi yn awr. Caniataer pa bod yndrlvnt eu hunain yn ddiniwed, 1", yr, angeorbeidiol i rai os ydyw y niwaid cyffredinol yn gorbwyso hyny, nid oes lie i garedigion rhinwedd a chrefydd i betruso yn rghylch eu dyledswydd gyda golwg Btnynt. Amser gwerthfawr yn eel ei lyncu gan filoedd o'n pobl iouaingc i ddim olid i gynllnnio, i siarad ac ymarfviryd mewn chwareu, rhwymodkaethau i geinogi amcan- ion teyrnas ntfiedd yn cael eu diystyru yn hollol gan y miloeGd byny, oblegid gofynion chwareuol. I ba le yr awn ni ? Beth fydd prif nodwedd y Iluiws ca na cheir atalfa i'r genllif hen ? Pe buasai chwareuon yn arwain i nertb maddyliol, ac i ateeu rhin- weddau rnoesol, gallssem eu goddef, ond yn eu hatcit y msent, gyda dosbarth lluosog a phwysig o'n cenedl ac yn peri fod eu meddyliau a'u calonau yn myned fel craig i ddylanwadau ac argyhoeddiadau da. B!ina Ilawer o'a pobl ieuaingo mewn awr'a hauer yn swn egwyddotion yr Efergy], tra y medrant sefyll am dair awr yn nghanol sirioldeb i wylio ergydion y tê1. LIef glir, gref, floeddfawr i frwydyr glywaf fi uwchbsn y chwareuon hyn. Pwy sydd i fyned i'r frwydyr ? Gadawaf i gydwybod y darllen- wy* ateb y cwestiwn i bob un yn bersono). -Yr oiddoch yu ffyddlon, Bangor. Ishmael EVANS. SYR,-Yr ydym yu htab yn ddibetrus fod chwareuon yr oea yn Cara niweidiol i grefydd bur a buddianau uwchaf ein cenedl. Cyf. rifir fod haner can' mil o weitbwyr o bob math yn preswylii o fawn cylcb o ddeng milldir yn y rhanbartb yma o'r whd, ac yr ydym wedi troi yn eu plith bollach er's tair blynedd ar ddeg, ac wedi ceisio syiwi ar ea harferion, en traddodiadau, a'r drygali sydd yn eu hanrheithio a'r trueni a gynyrchir ganddynt. Wedi gweled a'o l'ygaid a cblywed &'n clustiau, yr ydym gyJa gofid dwya yn gorfod tystiolaetbu ddarfod i'r chwareuon hyu wneuthur i grefvdd d dry gan lawer. Galbi mai nid anfuddiol fyddai ymboli, pa beth neu bethau sydd wedi cenbedhi a meithrin yr yspryd yma yn ein plith 1 Ei foe', ysywaetb, sydd rby amlwg i'w wadu, oblegid llais y IInaws ydyw, Dygwob allan Samson i beri i ni cbwerthin Tybiwn oi fed wedi tarddu o dair ffyobonell. Yn gyntaf, dylan- wadau Seisaig ar ein pnbi. Yn ail, dylan- wad sefydliadau addysgol sydd yu ein plith. Cymerir yn ganiataol fod yraavferiadau corpborol yn ffuif chwarenon yn angen- tbeidiol i iechyd y myfyrwyr, yna dilynir hwy gan fasnachwvr, clercod, segnr-swydd- wyr. a'r llnawa, Rhyfedd mov fuan yr ym- led odd y pta i Yn drydydd, gwaith yr eg- lwysi en hunain yn cynal cyfarfodydd o nodwedd amheus yn eu capslau, "megya cyngherddau o natur isel, rhai dariithoedd wedi ea coginio ar gyfer chwaeth afiach, dysgu ac atfer darnau cerddorol erbyn cyfar- fodydd cystadleuol ar Ddydd yr Arglwydd, cyfarfodydd te diddiwedd, cheap trips par. hans, kissing rings ffasiynol (?), a'r sale of works parchus (?), a'r "nodachfa"— dyna enw awgrymladol-foneddigaidd (?), ac amryw bethau eraill efallai y byddai yn well peidio en henwi yo awr. Credwn yn ddiysgog fod awnelo y triJylanwad acodwyd â'l'I dwyo i'r sefyllfa ddifrifol yr ydym yn cael ein hunain ynddi heddyw. Mae y Canaaneaid byn wedi difwyno ein gwlad. Cyll lloaws o'n dynion ienainc yr amser gwerthfawr a ddylasent ddefnyddio i ddi- wyllio, coethi a chyfoethogi ea middylianala calonau, ac i leshau eraill i gicfoy bel, yn swn rhegfeydd a chabledd. Gwariant en harian yn ddiarwybod am wisgoedd ac oiffer- ynau chwareuyddol a mensydd i chwareu ynddynt, a'r trens i gyfarfod ar ddydd yr ymrysoofa. Pe gofynid iddynt dreulio eu henillion ar lyfrau ds, neu eu rhoddi at achos Duw, neu at rywbeth a fyddo o wir les i ddynoliaetb, mingamant mewn gwawd a haerant yn baerllug fod ganddynt berffaith bawl i wneyd a fynont a'r eiddont eu hun- ain Fel rheol dygir y chwarfuon byn yn mlaen yn nglyn a tbafarndai, ae mewn can- noedd o engreiphtiau terfyoir mewn cy- feddacb, meddwdod, a dinystr. Meitbrinir hefyd yspryd yr bapebwareu sydd mor ddamniol yn ei ddylanwad ar gymdeithas. Mewn giir, mae dylanwad y cylcb chwareu- yddol yn wenwynig i rpfydd yo eio gwlad. Oh na chaem awel o Galfaria i buro yr awyrgylcb. Rhos. R. ROBERTS. ANWYL SYR,-A wnewch chwi esgusodi ateb byr, brysiop, i'ch cwestiwn pwysig, "Chwareuon yr Oes a ydynt yn niweidiol 1 grefydd yn ein gwlad 1" Nis ?wo pa fodd y meiddia neb roddi ond fiteb pendant, cadarnhaol yn y fan i'r gofyniad hwa. Mao chwaren o fewn terfynau priodol ac i ddos- barth neilldaol yn angenrhaid riatur, ac yn beth y dylid ei gefnopi. Mae pob peth ieuanc mewn ieebyd yn obwareu. Mae rhyw gymaint o ymatferiad corphorol yn fuddiol i bawb; ond os bydd unrbyw ymarferiad yn llesgau y corph yn hytrach nt,'i adnewyddu, mae yn niweidiol. Mae unrbvw chwaren sydd yn hawlio mwy o arian i'w gynal nps gall yr ieuenetyd fforddio, acy.id yn lladrata amser sydd yn eiddo cyfreithlon i rywnn arall, yo rhwym o fod yn niweidiol ac yn bechadurns. Gwelirhyn oddi wrth y ffewyth hefyd. Faint o gymwynaswyr dynoiiaeth mewn gwahanol lwybrau o ddefnyddioldeb a gafwyd o blith y doabarth ydynt wedi ymroddi i chwaren y bll droed ? Mae eisieu dweyd wrth filoedd o'n becbgyn svdd yma a thraw yn addoli y lei, Y plant bychain, yragedweb oddi wrth eilunod." Ond y cwestiwn mawr a dyrys ydyw, Pa fodd i cael diwygiad ? Dvwedai Mr Moodv mai y ffordd oreu i gael y gyllell o law y plentyn yw rhoddi orange iddo. Dyma y modd effeithiolaf yma, os gallwn ei wneyd; ond mae y rbai sydd goatm i ymvvreyi A hwy yn anhawdd iawn eu benill i wneyd y newidiad. Ac eto dyma y ffordd. Amcaner yn mhob modd ac yn mhob cylcb gael bywyd ysbrydol yn ddigon o ffaitb. Rbaid dweyd yn erbyn y drwg; ond gyda hyny—a gwell na hyny—gwnawn y da yn ddeniadnl. Lladdwn y chwyn drwy haa adau rhiu- wedd. Corwen. H. Oxbittw IS illiam', FoNzDDiGioN,-Mewn cydymffnrfiad Alch oais yr wyf yn dweyd fy nheimlad ar y cwestiwn tra pnwysig hwn Anhawdi ydyw no wneyd ei feddwl yn gadain at fater mae J Drif ddynion ein gwlad yn gallnillehu êymaint aroo. Pan mae rhai o'r dymon goreu a feddwn fel cenedl, yrha?ydd ?wchtaw ?mhenaeth yn eu duwiolJeb an' hawydd i ddyrohafu y bobl, y rhai sydd wedi gwneyd y fath aberth er mwyn crefydd a chrefyddwyr, y rhai yr ydym yn credu mai amcan mawr eu bywyd ydyw gogoneddu j eu Duw a llesoli eu cy ddYNIOD, a'r rhai y mae eu galluoedd meddyliol yn eu gosod yn y prif gadeiriau beb ddadl, a'u manteiaioo addysg wedi eu gosod yo mhob mantais i ffurfio barn deg, pan y mae Thai felly yn cymeradwyo y chwareuyddiasthau, anhawdd ydyw i rai eraill wneyd eu batn yn gadarn yn y gwrthwyneb, er fod pob peth yn en cylch &!n profiad hwy yn tueddu at hyny. Er hyny, gan nad yw yr oil o'n prit ddynioc.ua'r oil o'r rhai yr ydym yn eu bed. mygu, yu cymeradwyo y cyfryw bethau, yr ydym yn tueddu i feddwl y gallai fod yna rhyw sefyllfa ganolog, pe y gellid cyd- gyfarfod ynddi, y gellid ffurfij barn lied agos i'c hyn sydd iawn, heb fod yn rhy rith- ganctaidd ar un llaw, nac yn rhy nth- ddrygionus ar y llaw arall. Yr ydym yn gweled fod un o weimdogion parchus Abertawe wedi myned mar bAil, a rhestrft cantatas a chanu psdrnau ^c iatitw) ymhlith y pttbau peryglus a niweidiol. fleb betrusder, gyda pharch dyledus if gwr hwnw, y meiddiwn ddweyd ei fod wedi myned yn rhy bell. Mae dweyd fod chantio, canu Psalmau, yn beth niweidiol, yn dweyd fod yr hyn orchymynwyd gan Y sbryd Duw, yn niweidiol. "A oes nob yn eich plith nwwo adfyd ? Gweddied. A oes neb yn esmwyth arno? Caned Psalmau," Iago v. 13. Gin fod ein gofod yn osodedig a byr, rhaid gadael y rfcan yna o'r cwestiwo, gyda dweyd ein bod yn gobeithio y gwel y gwr da yn dda wneyd ymddiheurad, a chywiro ai buntn. Hwyrach y medr ef uodi allan thyw gantatas ac operas yn cynwya petbau niweidiol, ond mae rhestru y fath bethau gyda chwareu pel droed a bapchwareuon yr oes yn gam gymeriad dirfawr, a'i duedd uniongyrthol at wneuthur mawr niwaid. Ond y cwestiwn ger ein bron ydyw, n:d ydyw chwareuon yr oes yn niweidiol, ond "a ydyut yn niweidiol i grefydd ein gwlad 7" Felly, nid ceisio penderfynu natur y cbwarouon, a dweyd pa un ai da ai drwg ydynt-pa un ai niweidiol neu faddiol ydynt ynddynt eu hunain, ond a ydyit yn uiweidiol i gtofydd ein gwlad. Beth yw eu hefeithiau ar grefydd ein gwlad ydyw y cwestiwn. Gan hyny, mae y mater wedi ei gyfyngu, a thrwy hyny wedi ei symleiddio yn f..iwr Iae wedi ei ddwyn i bwynt y gellir yn ddibetrus roddi atebiid clir a phendir- fynol iddo, a hyny yn y modd cadarnhaol. Mewn un gir, ydynt, Cofier nad dweyd fod hyny yn aowattaoot gysylltiedig a hwy, am eu bod yn niweidiol yn ea natur, yr ydym. Oad dweyd mai dyna yw eu heffeithiau yn bresenol. Gyda gcfid yr ydym yn gorfod tystio fod degau o ddynion ieuaiogc fu yn wasanaethgar iawn yn nghanol ganghenau crefydd, ag oeddynt ya creu disgwy iidau mawr yn mynwesau yr eglwysi, wedi eu colli am bjth i bob amcan da, ac wedi myned i ffos y meddwon, ïe, degau, degau i feddau y meddwon yn anamserol, a'r oil drwy ddylanwad y chwarenyldiaethau prpsenol, yn arbenig folly cicio y b«i! droed. Hefyd mae yn ffaith alarus fod canoedd o grefyddwyr yn llawer ffyddbnaoh i'r tel droed nag i't oedfa. Gwelir degau yn gwoeyd brys ae ymdrech ar brydnawn Sadwrn i fyned i'r maes lie y chwareuir pAl droed, na welir byth mobonynt yn y capel boreu Sabbotb, a'r rhai hyny yn pr^ffesu dilyn Mab Daw. Beth am eu hymddiddan- ion y Sabboth hefyd ? A raid dweyd ? 0! na allwn berswadio ein hunain, a chael ein bargyhoeddi nad gwir y petb. Ai y fel fydd y prif destynau ? A oeli rbai yn siarad am hyny yn yr Ysgol Sal ? Allwn ni wrthod credu ein clustiau ? Nid oes gan un enwad fwy o sail llawenydd na'i gilydd. Yn arianol hefyd. Maent yn gwneyd niwaid mawr i grefydd ein gwlad. Llawer fu yn cyfranu yn anrhydeddus at wahanol aclos- ion crefyddol am flynyddau, ond mor fuan ag y dechreuasant ddilyn chwareuon yr oes," aethant yn llai haelionus. Mae ugeinian o grefyddwyr. ysywaeth, yo gwario punoedd bob blwyddyn gyda II chwareuon yr oes," na cbyfranasant ond ychydig iawn o geiniogau at achos crefydd. Maent yn Ilawer mwy hael gyda'u sylltau ar brydnawn Sadwru at y game a'r fete nag ydynt gyda'u dimeiau prydnawn Sibboth yn yr ysgol, bore a nott Sabboth yn nghasgl- iad y weinidogaeth. Gan hyny, mae crefydd ein gwlad yn cael ei niweidio ganddynt. Hefyd. mae y betio a'r hapchwaren sydd gyda hwynt yn myned dan wraidd cym- deithas, ac yn prysur lefeinio ein gwlad mewn modd aychrynllyd, ac nid ydym heb lei ofni, fodcrefyddwyr yn enog o hyn. Fodd bynag mae crafydd yn cael ei niweidio, acbaiff fwy o niwaid eto yn fuan, oni ddaw; gwaredigaeth. Hwyrach mai mewa cyfrea arall o lythyrau y bydd orea cael y cwestiwn, "Beth yw y feddyg- iniaeth ?" Garth, Ruabon. Hugh DAVILPS, Foneddigion,—Fel proffeswr crefydd cynygiaf y sylwadan canlynol mewn flarf o atabiad i'r gofyniad. Cricket a'r bel droed, y nsae'n debyg, a ystyrir yn brif chwareuon yr oes hon. Y mae y cwestiwn eisioes wsdi ei ateb nad oes dim yn y chwareuon ynddynt ea hunain i beri niwed i grefvdd. Credaf hyny fy hunan mewn perthynas a'r gyntaf a nodir, ond nid felly am football. Y mae yr olaf a DQdwyd yn cyffroi y nwydau iselaf. Y mae y ddwyblaid yn ymryson. Pap ddi- gwydda aelod o'r naill ochr niweidio aelod o'r ochr arall, ei i hyny fod yn hollol ddamweiuiol, cynyrchir ysbryd dial ar un- waitb, ac y mae y person a Diweidir yn sychedn am gyfle i dalu y pwyth yn ol. Oes, y mae yna gynllunio ymlaen llaw pa ddull a pha fodd—boed y canlyniadau y peth y b'ont—i ddisodli hwn ac i siomi arall. Mewn gair, y mae ysbryd cwbl ryfelgar yn cael 6i gynyrjhu gan y chwareu peryglus hwn, a pban y gwoeir hyn y mae iaitb isel ac annuwiol yn cael ei harfer, cumngau a choesau yn cael eu barebolli, ac ambell i fywyd yn cael ei fforffetio Nid chwareu path fol hyn, er iddo feddu ei reolau. Y mae rheolau mewn rhyfel, onid oes? Tra y mae yn amhosibl osgoi creulonderau gyda'r football, y mae cricket drachefn yn hollol wahanol. Gwir fod amrai wedi derbyn archollioa gyda'r chwareu hwn (a pba arfer is.d corphorol arall ellir ei enwi nas geliir dwyn yr unrhyw dystiolaath am dano ?) ond nid estynir nn eyfle i'r cyfryw i datil yn ol, pe dymanai hyny. Nid yw y nwydan alcas a nodit am y llall yn cael eu cyffwrdd o gwhl. 0 ganlyniad, y trae y chwareu hwn ya hollol ddiniwed ynddo'i hun ac nis pwn am welt ymarferiad corphorol yn ein gwlad i'r rhai hyny ydynt wedi eu caathiwo ar hvd y dydd mewn Qwyr afiach swyddfeyHd ac ysgolion ein trefydd mawrion, heblaw y ffaith ei fod yn bywiogi ac yn cynyrchu ysbryd cyd-ymgais yn ein dynion ieuainc; ac y mae'r cydymgais hwn yn hollol gyfreithlon, os bydd yr egwyddor a'i lywodraetba wedi ei seilio ar gyfiawnder, Yr hyn sydd yn gwneyd y chwareuon yn niweidiol ydyw v betio. pamblio. tvnuu a rhegi, ynghyda'r diota sid? yn ng?vr"A ?wy. Pe y gellid ymlid yr ysbrydion drwg byn, yaa byddai y chwaren fel y bwriedid ef *r y cyntaf. Credaf mai'r moddion goieu à; thebycaf i eicrhan meddyginiaeth ydyw, trwy i weinidogion yr efencyi a btaenpri?id crefydd roddi en presenoldeb ynddynt, a rboddi am bell i anerchiad cyfaddas i'r chwareuwyr, ac 7mdrecnu enill y cyfryw i roddi eu gwyneban yc erbyn y llygredigpoth an sydd ynglyn 4 bwynt. Pe gofY/Jid i weinidogion a blaenoriaid crefydd pa faint obonynt sydd yn meddn y dewrder a'r eiddigedd ysbrydol hwnw i alw ieuonotyd eu heglwysi i gyfrif am gymeryd rhan yn y cyfryw chwareuon ar nosweithiau eu seiad- 3u-pa nifer o bonyot, tybed, a aitent ateb yn y cadMnhMl! Llwfrdra Tebrydo! ydyw 1 atal y wialen ddysgyblaethol pan y gelwir amdani, ac unwaith yr esgeulusk y cyf- leusdra a estyuir i ddysgybll1 gellir bod yn sicr fod dirywiad wrth ymyt. "Dllw a drugarhao vm tti ein gwlad" meddii un a ysgrifenai ar v pwnc yr wythuos o'r blaen. Ycii«anegi: tillu trwy ddweyd, ac a fen- dithio ei wd:ua a digon o wroldeb ysbrydol i fyned (ta eu Hathraw mawr) l ffauau llygredigaetuau ein gwlad, a tbrwy hyny fod yn foddiou i foesoli ac i grefyddoh en cyd- cenedl. Llanfairtalhaiarn, G. F. JONES. Mehefin 26ain, 1890. Dear SIR,- I believa in manly exercises, and am a worshipper of muscle. I would rather a well developed leg without Greek Iambics, than attic classicism with nerveless arms. The lurker and not the athlete is my aversion. It is hypocrisy and not athlet- icism which constitutes the peculiar danger of our days. Christianity is not a synonym for effeminacy nor is growth of musole op- posed to spiritual strength. As to the theatres, well, -it dapsnds upon the theatre. But what of over-crowding,and bundling, and making Home Rule do duty for the Gospel! Let out leaders of thought exat cief, a little introspection. Dayid WILLIAMS. Llandyrnog Rectory. SYR, Chwareuon yr cea a ydynt yn niweidiol i grefydd ein gwlad P" Bath yw crefydd I Onid llenwi y dyu a'r yspryd hwnw yn yr hwn nid oes gormodedd. Bvwyd-bywyd yn heliethacb,-yw yr byn y mae dyn yn dyhau am dauo. Dadblygiid o'i holl alluoedd mewn corph, enaid, ac ysbryd: dadblygiad yn gymmesur modd nas tra-dyrchefic y naill ar draut daroatwrig y Hall. Cymerwn y nod hwn mewn cysylltiad a'r gofyniad uchod, cymerwn ddyn fel yn ym- wybodolo'r hyn y crewyd ef iddo, i ddad, blyga y cynheddfau sydd ganddo, nid i'w hunan ond i'w Dduw, er mai trwy osod gogoniant Duw fel prifnod y mae pob peth yn cydweithio er daioni iddo ef ei hun. Yn ngwyneb hyn cymerwn engreifftiau o'r ymarferiad yn 01 y dair rhan a nodir uchod. 1. Ymarfer corphorol. "Medrtwl iachus mewn cirph iachus," Byddddureb Lidin- aidd yn Hawn gwirionedd. Pa bath bynag fo natur y cyswllt rhwng yr atJÏanol a'r ys. prydol mewn dyn, dilys yw fod ansawdd y corph yn dylanwadu ar ansawdd y meddw]. Gwelaf yn eich taflen gondemnio y be! drocd gofynir pabam y mae gweithwyr, seiri meini, a'r cyffelyb yo ymwneyd & hyn 1 Ateber, hyd yn nod mewn ymarfer corphorol nid yr un gewynau a ddadblygir, ac y mae y chwarauon yn rhoddi gwaith i'r meddwl yo ogystal ag i't corph. Os yw dynion ieu- ainc ar y SuI" yo son am ddim ond'y chwareuon, nid ar ddilyn y cyfryw y mae y bai, eithr ar eu dilyn y tu hwnt i'r hyn sydd "gymmesur." 2. Y Msddwl: a ydyw adloniant chwareudai ac operas, megys Blodwen," yn niweidiol ? Cymerwn yn ganiataol mai chwaethus y dosbrth a olygir. Dywed yr athrooydd Aristotle f id chwar- Pilon yn gynorthwy i "buro yr anwydao," i ddwyn dyn i ystyried ffrvvyth yr hyn a heuo, i'w atal rhag drwg, i'vr symbylu i'r da ea bod yn ei dddwyn i sylwaddoli byn mewn modd mwy effeithiol trwy apelii at y tiygad nag y gellir trwy ddarllen yn noig. Ar y llaw arall gellir cymhwyso geirian esgob Butler ar arferion goddefo! (passive habits) ar byn, Y mae perygl, lie nas bwriedir dwyn y teimlad i weithgorweh ymarferol, ymfoddloni ar deimlo, a thrwy ymgyn^fiao & gweled dyoadefiadau heb ymdrechu i'w Fleddfu, y mae y teimlad o dosturi yn marweiddio. Tybiwyf y ceir engraifft o hyn yn chwareufa Oberamergau (pa un a sef- ydlwyd gyntaf oddentu 300 mlynedd yn ol, fel teyrnged o ddiolcbgarwch am ymwared o bla) lie y dangosir erceshoeliad ein Har- glwydd. Mor bell ag yr wyf yo cofio, nid nedd yo, yr adroddiadau am y chwareufa 10 mlynedd yn 01 ond canmoliaeth drylwyr, tra yn y desgrifiadau o honi am y flwyddyn hon, canfyddir gradd o ymddiheuriad yn narlnniau y gohebwyr mwyaf ffafriol. Yma hefyd cymmesur yw y cymwys arwydd- air. Am hapchwareu (qambling) nid oes genyf ond 11 wyr gondemaiad; canys yma nis ceir egwyddor wreiddiol Dadblygiad o gwbi Ffawd y tu allan i'r chwarenon sydd yma yn ffynu. Gwelir mai yn ol fel y tueddant i ddadblygu y meddwl, mewn adloniant yn anuniongyrchol nea trwy addysg uniongyrchol, y credwyf nad yw y chwarenon yn niweidiol i grefydd. 3. Yspryd. Yma drachefn y mae perygl gorddadblygiad o'r gyneddf (os cyneddf hefyd) aruchelaf y sydd mewn dyn yr yspryd sydd yn nawseiddio y cwbl oil, sydd yn dwyn y dyn megis i gyffyrddiad A'r Bod a'i gwnaeth. Dywodir fod amryw yn Ngwallgofdy Dinbych yn dyoddef oddiwrth cr-gynwrf ysprydol; ac onis ceir engraiffs yn Edward Irvingl Dichon fod tanbeidr- wydd Byddin yr Iachawdwriaeth yn taeddu at hyn. Gall yn wir mai megis trwy wynt neithol yn rhnthro y tynir ambell i gastell i'r llawr; felly y gwnaed a Saul o Tarsus. Ond fel rheol, graddoldeb dadblygiad sydd yn nodweddu gweithrediadau yr Yspryd cynyddn yn 11 igymmesur 11 iddo ef yn mhob peth. Mewn corph, ymarfer yn gymedrol (o'm blaen y mae cyngorion yn nglyn ag athletics, mor ochelgar y dylai ymgeiawyr am y gamp hon fod); mewn meddwl, gochelyd rhag gorweithio y talentau mewn yspryd, synied y pethau nefol i sobrwydd. Tebygol mai cynyrch gwrthdroad o gyffro ysprydol Partitanaidd yr oes sydd yn myned heibio yw y wangc bresfnol (canys gwancus yw mewn lie gwledig fel Bangor yr ysfa am chwareuon ar y Sul), megis ag yr oedd Puritaniaeth hithau yn wrthweithiad i'r cnawdolrwydd a ffynai gyot. Da genyf weled yr ymdrechion a wneir, yr amrywiaeth barn a geisir, er cael gwir olwg ar y pwnc, i ddwyn ein hieuenctyd i ymarfer eu hunain mewn corpb, enaid, ac yspryd yn gym- mesur fel rbai yn ymdeimlo nad eiddynt en hunain $nt, eithr eiddo yr Hwn a'u llunicdd, Ei foliant i'w fynegi. A gaf fi ofyn yn garedig i amaethwyr Mon air yn nglyn Vr gofyniad hwn ? Yn nglyn a'r cyffro (er gweithio deuddeg awr) diweddar, amlwaitb y clywais, Beth a wna'r gweis- ion a'r ddwy awr ?" Mai gwell oedd eu cadw i weithio i'w cadw rhag drwg. Cwynir nas gellir eu cael i addoli ar y Snl, na chodant o'n gorweddleoedd yn y llofft ond i geisio bwyd. Ai gwaeth hyn na'r btl droed Sabbotbot fu yn ffynu yma gyi-t ? Yn ngwyneb hyn, pwy sydd i radd ehelaeth, yn gyfrifol am iselder eu cyfl wr 1 A ydyw yr amaethwyr wedi ac yn gwneutfinr en rbanl A ydynt hwy fel dosbarth yn edrych ar weinidogion fel bodau amgen nag i weithio iddynt, i dderbyn cyflog, a dim mwy 1 A ydyw gorweddleoedd y bechgyn a'r benywod y cyfryw ag i hyrwyddo moes- oldeb ? A oes modd cyfnewid peth ar gaethiwus orchwyl y "poithi" ar y Sul yn ystod tymor y gauaf t Fel rheswm holl ddigsnpl y dywedir wrthyf gan feistr, gwas, a gwraig (He y byddo yn briod) "0, y mae yn porthi." Beth amgen yw hyn nag ab- ertau enaid anfarwol er pesgi corph yr anifail a ddifethir ? I D. LLOYD. j Llandrygarn Vicarage, Mehefin 25ain. I
[No title]
—— Foreu Iau, cafodd William Fisher, Moss, I yn ymyl Gwreesam, ei hdd yn Nglofa. Westminster, drwy i'r to syrthio. Ddydd Ian, darfu i amaethwr yn Leavers. worth, Kansas, a saethu Uadd ei ddau frawd yn-nghyfraith a'i wraig, ac wed'yn chwythu allan ei ymenydd ei hunan. Angbydfod teuluaidd oedd yr achos. Cafodd gweddw a'i henw Turpin iawn o aoop a'r costau, yn Sunderland, ddydd Ian, yn erbyn Mri Bartram Hasvell a'i Gwmni, iiong adeiladwyr, am golli ei gwr, a ladd- wyd drwy ddamwain wrth weithio iddynt.
MR J. BRYN BOBERTS, A.S.,…
MR J. BRYN BOBERTS, A.S., A I I PHENI)ERFYN- IAD Y RHYL." [AT Olygydd Y Qenedl Qymreig.] I Syv,-Wrth anfon deiseb oddiwrth drigol- ion yr ardal hon, yn erbyn cynyg y Llywod raetb i waddoli y fasnach feldwol, trwy roddi iawn i dafarnwyr, i ofal Mr Roberta, fel un o'i etholwyr sydd mewn llawn gyd- ymdeimlad ag ef yn y cwrs a gymarodd mewn perthynas i Benderfyniad y Rhyl," eymarai. y cyfle i fynegu hyny iddo; ae i ddatgan fy edmygedd o'i ddull dynol ac agored (manly) yo cyfarfod ei wrthwyneb- wyr ac ymdrafod ar y mater. Mewn atebiad anrhydeddodd Mr Roberts fi & Hythyr maitb, yn myned i fewn Vr cwa9t!wc yn belaetb. Can yr ystynwn fater ei lytbyr yn un tra phwysig i gydgordiad a llwyddiant y blaid Ryddfrydig, a thrwy hyny l wir lwyddiant mesuran diwygiadol, ysgrifenais yn ol ato i ofyn iddo un ai ysgrifenu llythyr nea erthygl i'r waag ar yr holl fater, neu am anfon copi o'r llythyr ataf fi i'w gyhoeddi. Yagrifenodd yn ol i ddweyi nad oedd. yn teimlo awydd ar hyn o bryd i ysgrifenn ei hnn ddim yn mhellach ar y cwestiwn, ac nad oedd ganddo gopi o'r llythyr ataf fi, yn gymaint ag na feddyliai, pan yn ei ysgrifenu, am ddim yn mhellach nag egluro i mi, fel un o'i etholaeth, yr olwg a gymer efe ar betbau ond nid oedd ganddo wrthwynebiad i mi wneyd unrhyw ddefnydd a farnwn yn briadol o hono. Yr wyf gan hyny, yn anfon cyfieithiad o'r rhan hono o'i lythyr, sydd yn ymwneyd 4 mater Panderfyniad y Rhyl" i chwi i'w gyhoeddi. Ac er ei fod yn groes i faro y Genedl, yr wyf yn hyderu y oaiff ymddangos yn ilawn yn ei oholofnau. Path mawr a phwysig iawn i ni, fel Rhyddfrydwyr yn arbenI. gpanynlgwahaniaethuyneingolygiad- an ar betbau allanol, yw jydoddef ein gilydd mewn cariad a thymher dda, a pharebu barnau y naill a'r llall. Ac y mae barn a pbleidlaia y lleiaf a'r mwyaf cyffredin, o leiaf ddydd yr etholiad, mor bwysig a'r eiddo y rbai a dybir y rhai penaf yn ein plith ar amser jirall. Dymanwyf ychwanegu mai myfi yn unig sydd yn gyfrifol am y cyfieith- iad hwn o'r llythyr, ac am ei gyhoeddiad. Nid yw Mr Roberts wedi ei weled er pan ddaeth odditan ei law. Wele y llythyr Y mae yn foddhaol iawn genyf eich bod yn cymeradwyo y cwrs a gymerais mewn perthynas i 'Booderfyoiad y Rhyl.' Teim- lir mor gtyf fod yr hyn a ddirgymhellai y pwyllgor gweithiol fel rhagdrefa {policy) yr etholiad mor llawn o berygl, nid YD unig i lwyddiant dyfodol y blaid Ryddfrydig, ond hefyd i gwestiwn y Dadgysylltiad Cymreig ei hun, fel yr oeddwn yn meddwl mai fy nyledswydd oedd siarad allan yn blaen, yn anad pa beth fyddai dylanwad hyny ar fy safle fel gwleidyddwr. Yr wyf ya bur sicr fy meddwl y bydd i'r ysbryd gwrtbymos- tyngol hwn sydd yn ymleda yn ngwahanol adranau o'r blaid Ryddfrydig, oddieithriddo gael ei atal, brofi yn ddinystr iddi yn y man. A oi, y Dadgysylltwyr Cymreig, fydd y rhai cyntaf i deimlo oddiwrtho. Cymerwcb, er engraipht, fater yr wyth awr llafur. Nid ylyw eto wedi sicrhan cefnogaeth y mwyaf- rif o'r blaid weithiol, fel y gelwir bi (the labour party). Credwyf fod Burt a'r mwy- afrif o'r Llafur-Undebwyr yn erbyn unrhyw ymyriad deddfwriaethol fig at. Ond y mae adran arall o'r blaid hono yn gryf yn ffafr byny, ac yn bygwth mabwysiadu cvnllun Penderfyniad y Rhyl i'w wasgu yn mlaen ar arweinwyr y blaid Ryddfrydig. Gall, felly, yn 01 pob tebygolrwydd, ddygwydd fel y canlyn:—Pan ddaw Llywodraeth Ryjd. frydig i awdurdod, a chynyg y inesur o Ddadgysylltiad i Gymra, y rhydd yr adran grybwylledig o'r blaid weithicl ar ddeail iddynt y gwrthwynebant y mesur, oddi eithr iddynt addaw cefnogi aymudiad yr wyth awr, sydd mor bwysig ganddynt hwy, Felly byddai y Llywodraeth yn y benbleth yma-pe rhoddect i fyny i gri yr adran hono i addaw cefnogi yr wyth awr digient yr adran luosog arall o'r blaid Ryddfrydig, y rhai mown canlyniad a bleidleisient yn erbyn Dadgysylltiad, er atal i gwestiwn yr wyth awr i gael ei wthio yn mlaen, a rhwystro ein harweinwyr i roddi y ffordd arno. Yna, os gwrthoda ein harweiuwyr i adran yr wyth awr yr hyn a ofynant, caria y blaid hono allan eu bygytbiad yn erbyn Mesur y Dadgysylltiad, a chollir ef, nid oherwydd gwahanol farnau acymraniadau yo y blaid Ryddfrydig mewn perthynas i'r pwnc hwnw ei hun, ond oblegid anghydwel- ediad ar fater hollol wahanol ac aoaddfed. Yr wyf yn dra sicr mai ffrwyth y fath ym- bleidio disynwyr fyddai peri diflasdod i'r corph lluosog hwnw o etholwyr nad ydynt yn gofala llawer am unrhyw blaid wleid- yddol, fel y cyfryw ond a gefoogant yn gyffredin y blaid Ryddfrydig, ac yna byddai colliant y mesur yn golli etboliad cyffred- inol, ac yn achlysur i yru y blaid unwaith eto i dir neilldaaeth am gyfnod hir. Ac hyd yn nod wadi i'r Llywodraeth roddi y ffordd i adran yr wyth awr, ac i'r adran arall ymlynu wrth y llong er pasio mesur y Dadgysylltiad, byddai y Wainyddiaeth yn sicr o fyned yn ddrylliau mor fuan ag y cyffyrddent ar gwestiwn yr wyth awr. Gwna arweinwyr symudiadaa gwleidyddol gamgymeriad dybryd pan yn tybio y gall arweinwyr y blaid Ryddfrydig lywodraethu y farn gyhoeddus. Nis gall anffawd fwy ddygwydd i unrhyw gwestiwn o ddiwygiad gwleidyddol nag i arweinwyr y blaid Rydd- frydig ei gymeryd i fyny cyn ei fod yn add- fed. Y mae yn rhaid iddo yn gyntaf enill ei ffordd yn mlaen yn y wlad. Yr wyf yn ofni fod byd yn nod y cwestiwn o Ddad- gysylltiad wedi ei niweidio drwy i'n har- weinwyr gael eu dirwasgu i wneyd dadgan- iad yn ffafr Dadgysylltiad yn Ysgotland. Y mae nifer mawr o'r Eglwya Bresbyteraidd yn y wlad hono yn Rhyddfrydwyr, ond yn erbyn Dadgysylltiad eu beglwys. Aeth llawer o'r rhai hyn yn Undebwyn, yn benaf, fel y credwyf, oberwydd eu bod yn gweled fod y blaid Ryddfrydig yn cael ei gwthio yn mlaen i Ddadgysylltu yr Eglwys yn Ysgot- land. Collasom felly 15 sedd yn Ysgotland yn yr etholiad cyffredinol diweddaf. Yr wyf yn credu hefyd y bydd ein llwyddiant yn Ysgotland yn llai amlwg nag mewn rhanau eraill o'r Deymas Gyfunol. Y mae hefyd yn awr yn Lloegr nifer mawr o Y m. noilldnwyr dros Ddadgysylltiad, ond yn erbyn Ymieolaeth. Pe nas gwasgid ef, fel y gwnaed y mater o Ddadgysylltiad yn Ysgotland at ein harweinwyr, cawsetn lawer mwy o gynorthwy i Ymreolaeth oddi- yno nag a gawsom; ac yna, wedi penderfynu y pwnc hwuw, cawsem gynorthwy Undeb- wyr Ymneillduol yn Lloegr i basio Dadgys- ylltiad yn Nghymru; a buasai hyny yn gorbwyso dylanwad gwrthwyn- ebu< Rhyddfrydwyr Eglwys S0fydl. edig Ysgotland. Yr wyf yn credu yn awr fod y cwestiwn o Dadgysylltiad yn Scotland yn rael ei ddrygu, oherwydd cael ei wthio ar ein harweinwyr yn rby fuan, a hyny trwy fod Rhyddfrydwyr Ysgotland ac Undebwyr Ymneillduol yn myned i wrth- wynebu Ymreolaeth, Yr wyf yn cryf gredu mai y peth goreu i'r arweinwyr Rhyddfrydig ei wneyd ydyw cyfyngu eu hunain gymaint I ag a fedrant l ryw un cwestiwn mawr o ddi- wygiad ar unwaith, Trwy fabwysiadu a gosod ar eu rhaglen haner dwsin o wahanol faterion pwyøig una gwrthwynebwyr Rhydd- Mrydig pob cwestiwn gwahanol felly â'u gilydd i'w rwystro; tra, pe cymerent ryw un cwestiwn mawr i fy n. chyfyngu eu hunain i hwnw, coUem wrthwynebwyr y mater neillduol hwnw ond enillwn gefnogaeth y lleill oil i'w cario ya Hwyddianus i ben a'i benderfynu. Ond wedi y cwbl, er yr holl anfantais a wthiwyd araom gan gyfeillion anaoetb, fel yr ymddengys i mi, yr wyf yn credu fod teimlad yn erbyn y Llywodraeth brasenol, a'r modd y mae yn trio yr Iwer- ddon, yn cryfhau. ac yn lledu cymaint dros yr holl Deymas Gyfunol fel y bydd i ni enill yn hawdd yn yr etholiad nesaf, yn ngwyneb pob path. Ond eto yn y fath frwydr galed ag a fydd yn ddiamhenol gresyn yw i oi daflu ymaith unrbyw fantaision oddiwrthym. Drwy i'u harweinwyr gyfyngu eu hunain hyd y mae yn bosibl i ryw un cwestiwn mawr ar yr un adeg, nid ydyw yn canlyn na ddylai dadleuwyr dros ddiwygiadau eraill eu gwasgu yn mlaen gymaint fytb ag aallent yn y wlad, ac hefyd yn Nhy y Cyfftediu. Ni wnai fod arweinwyr y naill adran ar liall ohoni yn gwasgu yn mlaen eu cwestiynau neillduol trwy ddrygu yr holl blaid drwy byny. Cymerwcb fel enghraipht eithafol i egluru yr hyn wyf ya feddwl a dadlen drosto, y cwestiwn o bosialiaetn (Socialism). Nid yw fod Mr Cuaningha'n Graham yn Sosialydd, ac yn gwasgu y mater hwnw yn mlaen fel y gwna, yn y Ty ac allan o hono, a'i fod yn Rhyddfrydwr, yn peri i neb o'r blaid Ryddfrydig i'w gadael nac i ddigio wrthi oi herwydd ef. Ood pa cy- merai Mr Gladstone, ac arweinwyr erein y blaid, y mater hwnw i fyny, fe gymerai ym. adawiad c. vffred inol, neu fawr iawn, oddi wrthi le arunwaith. Yr wyf, fel yr awgrym- ais, yn addef fod hwn yn achos eithafol, ond y mae gymaint a hyny yn well i egluro yr hyn wyf yn ei deimlo sydd yn tod, ac yn bwysig i ni fel Rhyddfrydwyr a diwygwyr i'w ystyried a'i ddal o hyd mewn cof. Gyda golwg ar y mater o flaenoriaetb rhwng y Dadgysylltiad Cymreig ac Ysgotaidd, ar ol i Ymreolaeth i'r Iwerddon gael oi benderfynn, y mae hyny yn ymddangos i mi ynddo ei hun yn fater cydmarol ddibwys. Caniat- ewch i mi roddi datganiad i'r peth fel y mue yn fy meddwl i mewn dull cyffredin a sathr- edig fel hyn :-y mae yn well genyf fi gjel cig o flaen pwdin i'm cinio, ond pe dywedid wrthyf.fod yn rhaid i mi gymeryd pwdin yn gyntaf, fel y gwyddoch y gwna thai mewn parthau gwledig, ni byddei hyny yn gymaint pwys ganyf ag i beri i mi losgi y ty i lawr o'i herwydd. Ni chafodd Scotland Fesur Llywodraeth Leol am flwyddyn ar ein holau Di; ae, fel mater o ffaitb, fe gafodd un gwell na'r eiddom ni mewn canlyniad. A phwy a *yr na chaem ninau well mesur o Ddad- gysylltiad i Gymru pe dygwyddai i ni orfod aroa hyd ues penderfynu y Dadgysylltiad yn Scotland.—Ys eiddoch yn gywir, "J. BRYN ROBERTS. Mehefin 17eg, 1890." Yo sicr ddigon, y mae cynwys y Uythyr hwn o ciddo ein haelod anrhydeddus a chlir ei ben yn dellwng o'n sylw oil, a chyflwynir ef i ystyriaeth y Genedi eVi holl ddarllenwyr. -Ydwyf, &c., ETHOLWR 0 JUFION. I
[No title]
====== Methwyd a diffodd y tan mawr a dorodd lallAtI ra ddiweddar yn Fort de France, Martinique, nes llosgi saith heol yn ulw, a dinystrio y rhan fwyaf o swyidfeydd y Llywodraeth, yr ysbytty, yr eglwys gadeir- iol, a'r llyfrgell. Creodd y Parch Yirgil Maxey, pregethwr Bedyddiol a "diwygiwr" pur adnabyddus yn y De, gyffrawd nid bychan yn ddiweddat trwy gyhoeddi yn San Antonio, Temas,ei fod ef am ddeohreu cyfuno y pwlpud a'r chwar- enf wrdd yn Medi nesaf trwy actio vn ystod yr wythnos ae efengylu ar y Sibboth. Druan o'r pwlpud ac nid yw yn debyg y bydd y chwareufwrdd yn ddim mwy ffodus nag yntau.
ORIAU GYDA'R TADALT. I
ORIAU GYDA'R TADALT. I I.—THOMAS JOHN, OIL. I GERBAN. Yr oedd y Parch Thomas John, Cilgerran, yn un o Gymry hynotaf ei oes, Yr oedd yn hynod fel dyn ac yn hynod fel pregethwr. Yr oedd yn wreiddiol yo mhob peth a wnelai ac a ddywedai. Ganwyd ef ar yr 29ain o Fedi, 1816, yn Njjhilgerran, air Benfro, mown ty ar fin yr afon Teifi. Yr oedd ei dad, Lewis John, yn chwarelwr, ac aelod gyda'r Afethodistiaid Calfiuaidd, tra yr oedd ei fam ya perthyn i'r Bedyddwyr. Aeth Thomas, yn groes i'r arferiad, hefo'i dad i gapel y Methodistiaid ond pan oddeutu IS mlwyrld oed aeth ei dad a'i ewythr i Eglwyø Loegr, ac aeth yntau gyda hwy. Yn mhen tua blwyddyn dycnweioaa y man yn ol at ei gariad cyntaf, ac ymaelododd gyda'r "Hen Gorph." Darfu i'r llwybr hwn a gYlIJerodd bjli oid ychydig o dramgwydd i hen forwyn oedd yn ei gartref. Pan yn ei geryddu un diwrnod, hi a ddywedodd fod yr holl syowyr a feddai Thomas wedi ei gaei pan oedd ef yn yr Eglwys. Atebodd yutau yn ffraeth tel byn Os ces i ryw- faiut o synwyr yn ystod yr amser yr oedd- wn yno, y mae yn rhyfedd na fyddai mwy o syowyr genych chwi, wedi bod yno yr holl amser." Gweithiai gyda'i dad yn y chwarel, a rhoes y fath foddlonrwydd i'r perchenog- ion fel y gwnaethant ef yn llywodraethwr. Bll i ddiangfa gyfyng a gafodd tua'r adeg yma effeithio arno yn rytnus, a tbroi ;ei feddwl yn fwy nag erioed at grefydd. Tra yr oedd ef ac amryw weithwyr eraill yn croesi yr afon Tein, rywfodd ceo gilydd trodd y ewch a boddasant i gyd ond Thomas John, yr hwn a fu yn ddigon ffodus i gael y lan yn ddyogel. El YMDRECHION BORRUOL. i Nid oedd ymgais gyntaf Thomas John i siarad yn gyhoeddus yn llwyddiannus. Ceisiwyd ganddo, pan oedd tua 22 mlwydd oed, draddodi araeth ar ddirwest.a metbodd yo lln. Yn fuan wed'yn, rhoes gynyg arni eilwaith, a'r tro hwn bu mor llwyddianusagcedd o'r blaen wedi bod yn aflwyddianus. GwnaethlYr araeth hon y fath argraff ar bobl Overran, fel y gelwid arno o hyny allan i siarad yn mhob cyfarfod o'r fath yn y wlad. Dechreuodd bregetbu yn 1839; a gwelwyd yn faan fod ynddo fwy o'r pregethwr na'r cyffredin. Un Sabbatb, pan oedd eto ond ymgeisydd am y weini- dogaeih, aeth i bentref Llechryd yo Ngheredigion, i ddysgwyl clywed rhyw wr. enwc.g ya pregethu yno y prydnawn hwnw. Beth bynag, ni ddaeth yr efengylwr dis- gwyliedig yn ol ei gyhoeddiad,ac with weled Thomas John yn yr oriel, darfu i an o'r blaenoriaid geisio ganddc bregetbu y pryd- nawn hwnw. Ar ol peth pettusder, aeth i fyoy ond pan oedd yn esgyn y grisiau, dy- wedodd jwith |y gynulleidfa fa-sr—"Y mae arnaf eisieu i chwi wneyd un peth, a pheidio gwneyd dim arallY mae arnaf eisieu i chwi weddio droswyf wrth orsedd trugar- edd, ac nid oes arnaf eisieu i chwi fyn'd i fyny i orsedd barn i'm beirniadu i." i r oedd yr oedfa hono yn un hynod, a chododd enw Thomas John fel pregethwr: ac er peth gwrtuwynebiad oddiwrth rai o bobl y Cyf- arfod Misol, cynyddu yr oedd yr alwad am ei wasanaeth yn feunyddiol. YN DYCHWELYD I'R YSGOL. Bu raid i Thomas John adael yr ysgol yn foreu, so yn awr, ar ol iddo ddechren pregethu, gwelodd mor aiogenrheid- iol oadd iddo gael addysg i'w gym- hwyao ar gyfer ei w?ith fel gweinidog yr q?-y1. Gan nad oedd ganddo arian edrychai yn lied dywyll arno am gael myn'd yn ol i'fyegoJ, nes y d&rfu i foneddiges, a'i henw Mrs Davies, addaw ei gadw ar ei chost ei hun mewn ysgol ramadegol, He y bu am dair blynedd. Ar ol hyn aeth i Goleg Tre- fecca n dan addysg y dyo dysgedig a duwiol- frydig Dr Charles. Er ei fod erbyn hyn yn myned yu mlaen mewn oed, casglodd lawer iawn o wybodaeth fuddiol a gwerthfawr. Yn 1856 ordeiniwyd ef mown Cymdeitbasfa a gyuhf liwyd yn Aberteifi, pryd y gofyn- wyd y cwestiynau arferol iddo. Wrth ateb y gofyniad am ei olygiadau ar yr Adgyfod- iad, ar olcryu betrosder dywedodd, "Y mae fy rheswm i yn dweyd na chodir yr nn dyn byth oddi wrth y meirw." Ar byn teyrn. aeai ry dystawrwydd mwyaf dros yr holl gyfarfod. Ond yn mhen ychydig dywedodd, Ond y mae Gair Duw yn dweyd y bydd adgyfodiad cyffredinol, ac yr wyf yn credu yn ei Air." Boddbaodd yr atebiad hwn y gwrandawyr, fel yr oedd yn amlwg oddi wrth y wfin ar bob gwyneb. Gofynwyd yn mhellach i'r pregethwr ieuanc, Beth yw eich barn am gyfundeb y Methodistiaid Calfinaidd 1" ac atebodd, Dy bobl di fydd fy mhobl i, a'th Dduw di fydd fy Nuw inau." Rhoes yr atebiad yna, eilwaitb, fwy o foddbad, os oedd modd, na'r llall. Y DYN.—EI YMDDANGOSIAD AI NOD. I WEDDIAD. Yr oedd Thomas John,'Cilgerran, yn ddyn o' ymddangosiad bynod-nnwaith y'i gwelid, nid anghofid ef byth. Yr oedd yn dAI ac yn deneu, gyda gwyueb bychan ag 61 y frech wen' yn drwm arno. Yr oedd ei dalcen yn isel, a'i lygaid byobain yn ym- guddio ya mhell yn ei ben. Er ei fod yn ddyn ysgafn, yr oedd ei gerddediad yn bur drwm a bras. Fe arferai fyn'd yn ami i syllddrycb, o herwydd, fel y dywedai, nis gallai ddim fod yn fwy effeithiol i ladd balehder ei galon na gweled ei wyneb yn y drych. Yr oedd nn noson yn cysgn gyda chyfaill, a chyn myn'd i'r gwely clywodd y cyfaill ef yn mwmian wrtho ei hunan fel yr oedd yn edrych ar y drych-" Ailwyl Thomas, yr ydych yn hyll iawn yn wir; hyll ?" v gwnaeth eich Tad Nefol chwi mor hyll1" Nis gellid dweyd, felly, fod ei ym- ddangosiad allanol wedi bod o'i du fel pre- getbwr. Ond os oedd ar ot yo yr ailaaol a'r ymddangosiadol, yr oedd ar y blaen yn y mewnol a'r gwirioneddol. Yr oedd gaoddo feddwl cryf, a chalon iawr-a pha nn bynag ai yn y pwlpud ai mewn ymddyddan fe anghofiai pobl ei ddiffyg harddweh yn fuan, obeiwydd "y maddwl yw safon y dyn." Yr oedd yn ddyn pur t)riig-weithiau yn brndd, bryd arall yn 11awen; ond prudd fyddii y rhan amlaf. Nid oedd byth yn gryf ac iach; ac yr oedd a wnelai ei wendid coiff gryn dipyn a i brnddglwyfni; ond nid oedd yn ddrwg ei dymer. Fel y dywedodd ei gyfaill, y Parch Abel Thomas, "Nis gwelodd Cilgerran ericei ddyn a chymeriad parach." Nid oedd yn unman wedi siarad mwy yn erbyn pechod na chartref, ac eto nid oedd yn uc- man yn cael ei barchu yn fwy. Yr oedd ei gymeriad yn gadael effaith rymus ar bawb y delai atynt-cerid ef gan rai, ac ofnid ef gan creill. Yr oedd ei draed mor brydferth ar y mynyddoedd, fel yr oedd gweithredwyr auwiredd yn ei ofoi yn fwy na'r gyfraitb. El NERTH FRL PREGETRWR. I -1 Beth oedd dirgalwch ei nerth fel pre- gethwr 1 Ni feddai bresennJdeb urddaso), traddodiad ilitbrig, iaith gyfoethog, OIl llais mwvn. Ond yr oedd wedi cael ei fendithio I ifr" ddawn o ègluro-y gallu i wneyd ei feddwl yn eglar i'w wrandawyr. Yr oedd ei gydmarianthau bob amser yn hynod o darawiadol, a'i ddull yn hyood; ond uwch. law y cwbl, yr oedd yn ofnadwy o ddifrifol, yn wastad yn cofio ei gyfrifoldeb fel cenad y Gorachaf. Ond fe gaiff ein darllenwyr well syniad am ei arddull os rhoddwn enghraifft neu ddwy. Yr oedd yn pregethn un tro yn nghapel Philadelphia, Treforna ac wrth ddarlaniole Nefoedd, fe arosodd yn sydyn, ac yna dywedodd. II Yr wyf yn gofyn i Paul siarad am y Nefoedd, ac fe eisteddaf i lawr nes y caf ateb ganddo. Am fynyd neu ddau fe eieteddodd, ac yna fe neidiodd i fyoy ar el u draed, ac fe floeddiodd y gair II Annrhaethadwy," nes oedd pob enaid yn y eynQijf?.?T???i cael ei danio. Yr oedd Yn Nghaerludd, y Pasg, 1860, am ddau 0v 9 0cb Ngh?rtudd, y Pasg, 1860, am ddau Y ,yn yn y prydnawn; ac wedi bod yn d* 6'0 gynuU?dta am beth amser, ond M??? '?? nad oedd y gwinooedd yn cymervH g!itae deehte?dd fyn'd YD doigalon oiid vn ?'' fe ddaeth rhyw eymad i'w fed?VII, dechrell. odd fywiogi, ae w?dt gwneyd edr? ? T?' frifol drs yr holl g?uifefdfa?y??.- !cdd-. Yr tyn?.di ofyn ewe?tiwa tehwt.acfe?ddymnc?o gael atebiad pn IOhOOOCll dzii isda r Un yaol? y °'? arnaf e!N!?U stobrad. A cts yB,. iiI, ar yr oriel, n.u My"?r,?b'?Mv'?'? hos  eydd tragwyddot ? A ?M?b 4' lLosfeydd tragwyidol A wDewch cuW1/> J dYDlon sydd yn gryf d,rbyn yr el ? Yr wyf ytl eof.nChw,< Y 0 1 yn,y goo? yna, btU dtby.? ?' Yr ydych ya dd?oo cryf i d?' v £ '• D'08" aeth, a fyadwch cbw, yn <?dison ?""?- taa u&rtt! A w??h ?.?''?' ddat her-fameg ? Yr vtyf ly"n aufo„; yr troo?f?bYytrb?;yyfr?ynft?:nf.?'°,'?y tro 01-f am byth j yr wyf yo f,o(yo i cbwi y dYIJ byJd y? b, y n  Yn  Duw.-i or?.h?u.. t.a?.?? yn ya.m.u ? A ?eb e?i dR. yW her?" Ni fed rai y RynaUetdfa dd yn hwy ? yr oedd llawer vn ?y)o? 2 yDo:ar 01 aros enyd, ?.eddodd y pregethWP  Ca!tarl,i Wcdl ei chael. Diolch i Dduw am y gra>g i ac heb ddwe)d ychwaneg eisteddodd. ei FFEATTHINEB. Yr oedd ThomM J. bn yn ddyn ffraetb; at y rnae rhai oi eto ar gof J wiad. Yr (edd yo dycbwelyd adtd UIl diwrnoo ar gefn ceffyl, a'i got fawr wedi ei chylymu yn fwodeJ ar y eyfr?y o'i Baen, pryd y c) farfyddedd ? chyfaill, yr hwn Q ofynodd Beth yw y bwndel yna sydd gny(h. Mr John ? [Ii yn y fan yn/ yr ydych yn^dweichsolrer:3f "0! ifage," mVdai Mr John y n,a(.rit yn nes at fy nghalon." Dro arall, yo ALtrteifi Ogleddol, yr oedd yn marchoga^b a'i ben wedi ei fygydu, a werdd ryhdd dros eiysgwyddao.yncythaedd at ei soohu. Daetb yr ysgweitr, yn march, ogaeth caseg nwylus, beibio; a chan fod yr anifail yn dyclirynu oherwydd ymddangos. isd die-ithr y pregethwr, dywedodd yscweier yn ddlgofus, "Deyr.), yr ydych yo ddigon i ddychiynu y dialnl 1" Mewn dull tawel a hunanfeddianol, atebodd Mr John, "B"gio'clt pardwn, dyr.a fy ngwaith i, ac er mwyn hyna y daethutn oddi cartref I'
IASHTON-UNDER-LYNE.
ASHTON-UNDER-LYNE. Cynhaliodd Methodistiaid Ca;¡inaldd y lie uchod eu cyLrfod pregethu blynyddcl y S sbboth dnveddaf, pryd y pregethwyd gaa y Paicb John Hughes, Caer-yr hwn sydd wedi ei alw yn weinidog rhwng Oldham ae Ashton, a phregeth Ssisnig y prydnawn yn Dgbapel y Parch T. Greet-, M.A., cadeirydd Undeb Annibynwyr Lloegr a Cbymru, yt hwn hefyd ot:dd yo un o'r gyoullelctfa, ac yr oedd yn am'wg ei fed yn mwynhaa y bregeth. Caed eynulliadaa da, yn enwedig y nos, pryd yr oedd y lie wedi ei orlenwi a wrandawyr astud. Yr oedd y canu hefyd yn rhagorol.
LLAN BRYNM AIR.
LLAN BRYNM AIR. Cynhaliwyd Cy tnauh Gerddorol yr An- nibynwyr Uodeb Llacbiynmair, Machyn- lleth a'r cylchcedd, yo yr Hen Gapel, Llan. brynmair, ary 23aiu cyfiso), dan lywyddiaeth y Parch G. Penrith Thomas, Aberhosan. Arweinydd y gymanfa ydoedd y Parch W. Emlyn Jones; a'r is-arweiriydd, Mr J. 0 Williams, Machynlleth. Cyfeiliwyd gan Miss C. J. Williams, Machynlleth; a Mr D. J. Owen, Llanbtynmair. Cifwyd anerch- iadan byrion ar ganiadaeth ycysegrgany Parchn R. 0. Evans, Saojmah; Josiah Jones, MaebyLIleth, air IKwydd. Mae y gymanfa hon yn cael ei chynal er's hlyu- yddoedd bellach yn Machynlleth, ond symudwyd hi tluni i Laiibrynmair. Ac y mae yn dda getiym ddv^eyd na fa y sy- mudiad yn unthyw goiled er cael cjmanfa lwyddianus. Ci»fwyi hin ffafriol, ae mewn canlyniad yr oedd yr addoldy yn orlawn ae amryw o'r tu allan. Teimlad llawetoedd oedd fod y gymanfa hon yn rhagori ar y thai a'i rhagflaenodd. Yr oedd yr arwein- ydd mewn llawn hwyl, a rhoddodd gynghor- ion gwerth en cyflawni i gantorion y gwahanol eglwysi. Yr ydym yn teimlo nad yw'y gymanfa yn cyrbaedd yr amcan y mae yn cael ei chynal erddo, sef perffeithio caniadaeth y cyeegr; neu o leiaf nad yw y cantorion yn cario allan yr addysgiadau a geir ynddi. Pan y cair y fath gana ben- digedig ag a gafwyd yo y gymanfa hon, ft arferiad ydyw syrtbio i r un fan ag yr oedd. ynt o'r blaen, fel iiad yw y gymanfa gerdd- orol ond demonstration yn unig. Gobeith. iwn mai nid fel hyn y bydd y tro hwn, ond y cymer y gwahanol arweinyddion y mater I fyny, fel y gallwn ddisgwyl canu yn ein cyf- arfodydd y Sabbntbau dyfodol tebyg ir cann a gafwyd yn N ghymanfa Llanbrynmaif eleni.-Gohebydd.
IBEDDGELERT.
I BEDDGELERT. CYNGHERDD Elusengar—Nos Sadwro, yo Ysgoldy y Bwrdd, cynhaliwyd eyegherdd er budd Mr Morris Griffith, Qwynsnt- street, Beddgelert, yr hwn a gyfarfyddodd A damwain amser yn ol yn Chwarei y Rhos- ydd, Ffestiniog. Llywyddwyd gan y Parch R. Williams, fleer, Gwasanaethwyd gan y Rhyd ddu Glee Party, Ens AlltweD, Eos Llyfnwy, Mri W. R. Williams, RoMtt Pierce. Ellis Evans, W. M. Jones, R^'t Roberts a Miss Eliza C. Owens, o Fedd- eleft, Mr Daoiel Hughes, ^antymura Watkin Williams Rhyd ddu. Cy.eiUwyd Ran Mr Joseph G. Thomas, r?°' Traddodwyd anerchiad?u yo ystod y cybr- fod gan y Parcbn R. WiXtams a D. »• Thomas.— Un oedd yno.