Y Genedl Gymreig

KTHOLJAD GOGLEDD BUCKS. BUDDUGOLIAETH RYDD. I FRYDOL. MR LEON. I Prydnawn Gwecer hysbyswyd canlyniad I y plddleiso yn Ngogledd Backs ddydd Iau. Wel v ffigV'KU — 11. (N) 5013 I E Hubb.,rd (C) 4632 M-vr"tcif 381 1 Yn 1885 cai .od y Cadben Verney fwyafrif o I 1456; yu 1886 dvbwelwyd yr Anrhydeddas E. Hnbbard gydt mwyafrif o 71; yn 1889 yr. 1 Bedd inwyafrif 0 idbeu Verney yn 208.

IHELYNT Y BACCARAT. TYWYSOG CYMRU YN MYSG Y TYSTION. Ddydd LlalJ, dechreuodd yr aches yn nglyn a chwarea baccarat, yn yr hwn y dyga Syr W. Gordon Camming gyhuddiad o atbrod yn erbyn Mr Wilson, o flaen yr Arglwydd Brif Farnwr Coleridge a rbeith wyr. Yr oedd TywysogCymra yn y lIys, a gelwir ef yc mlaen i roddi ei dystiolaetb y cyfle cyntaf. Ymddengys Syr B. Clarke dros Syr W. G. Camming.

Y LLOFRUDDIAETH YNi LERPWL. Dydd Ian,agorwyd trengholiad gohiriedig ar gorph y bachgen Nicholas Martin, am Jofruddio yr hwn y cyrnerwyd John Conway i'r ddalfa. Rhoddwyd tystiolaeth Pk fodd y deuwyd o hyd i'r corpb, ac hefyd o syrand- iadau Conwy o'r 16eg hyd yr adeg y daliwyd ef ar ddydd Mercher, Dywedodd un tyst iddo weled y bachgen a Conwy ar y dydd y cymerodd y Uofrnddiaeth le. Holwyd tad a maID V bachgen Ilofruddiedig. Yn yr ym- chwiliad ddydd Gwener, rboddwyd tystiol- aeth gan y meddygon. Wrth- anerch y rheithw.fr, dywedodd y crwner nad oedd yn ystod ei brofiad o ddengain mlyoedd wedi bod yn trafud achos ag yr oedd cymvnt 0 ddirgelwch yn nglyn 4g ef. Eto yr oedd y dystiolaetb amgylchiadoi yu berffaith. Dvchwelodd y rheithwyr reithfarn o Lifrnddiii th wirfoddol yn erbyn John C >nway," a throaglwyddwyd y carcharor i'r brawdlys.

CfFARKOD MISOL MON. I Cynhaliwy ) vr ucd yn Tabernaol ddyddiao Ll.. a M.w,th. Yn y gad.ir, y Parch W. Ro 1tI'It, G-,Rl?yd. Nodwyd Mri i Hughe, ac R. Davies, Llangefni, i archwilio Uyfran yr eglwysi Tabernael a S irnn. Hysbysodd y ;Parch John TvÜi: LI:)ri, 1:f!dbf,r!. '13'J:: ihoddi galwa I u»frydol i'r Patch 0. Parry i'w bug.iii,. Hysbvsodd y Pa?ch W. Pritchard Peutraath, uad nedd ond oddeutu 49 o eglwyai wedi anfou i im wn swm y casgliad at y Ji,?bili-, rboddwyd cai,? t??r ar i'r gweddilJ anfon i fewn i'r SasiwD, gan?na.? gellir aros yn hwy na'r dyddiad b-w. Daillet wvd adroddiad yi ?holideir.1 gan yr ysgr.fc"ydd, y Parch R. Lloyd, yr hwn ad- roddiad a ddaiu' -i gyaydd rnawr yn y mudiad hwn. Yn y flwyddyn 1885 addawodd sefyll yr arholiad 231, a safodd 115. Yn y flryddyn hon addaw. d\ sf} IJ 992, a safodd 682, yn dugos Cynydd o 5(57 ??? ?l chwe' blynedd. Siif yr ym- i:r °f1 ;:};b':ifidHefaJ1.1r; Arhc-lydd P,,i ii R H. Morgan, M.A., MenM Bridge V n y haith hwa safodd S2, o ba rai y pa.;odd 54, :? i !mddwyd gwobrau i'r cbwech goreu, Gan Cd y rhesr i g.?ILi h-f..Y. argratfe :11( bi I' ",go), ni wnawn nodi ond y ddau oren yo mho" d, sbarth. Y safon yn mhob dosbarth yd >•(! I 200 1, Jnlin Alwyn Parry. LUik v nedd, marciau 194 2, J. N. Thomas, \,1,n\.Ï, marciau 190. Dovbfttth iii. (dan 21) Whoiv Parch J. H. Parry Caergybi. Safodd 80 () 30, safon 200: 1. R. Thomas, Hebi"ii, 195. VV. Rowlands, Ty Mawr, 189. Dosbuth -i, (dan 16), Arholydd, Parch John Ro- berts, LI in! Safodd 209, pasiod I 186. safon 200: 1, 1\ :Iy Jones, Borthaethwv, 178; 2, J, JoS i 177. Dosbarth i. (dan 13ee). Arholyd )'.>rrt W. E. Williams, Gilead. Safoad 311, safon 200 1, Yf. Jones, Ty Mawr; 2, 1,1..li^os Davies, 194. Pa^iwyd pleid- lais o d(1iolc!,¡¡:wch i'r rhai oedd wedi bod yn »rh" w) Vuifyl, n Parch R. Lloyd, yr hwn, wedi gwasanai^S-n y vrydd yg,ife.yld am ?aith d, ,y'¡ ya rhoddi ei ..ydd fYDY. Y .,Ol -il vv r, ??c?ryd gaD y Parch W E. Wil- liams GileiU, lt-?ydd Llfur am y flwyddyn hon:" Deehwth iv., Hebreaid viii, ix; i arholi Parch John i'J'auis, Brynsiencyn. Dosbarth iv. G'ikb;xijvii.—1 arholydd, Paich S. A OWA-d_ 1 ¡"UH q, .n 'fnø.AII. pnnh1/1" P.JOnh ttt'I,\I;JP. yo. .J" -V.. G W'll:h1\JH, U.ngetM. DMbMtbt.vranmMa elo; i n. il,th d,Ll?nfai,. Hyabys dd y psv-yii. ir >,etl i wedi bod yn ystyrld achos cyfl >yieffi? o f^tvys Llanfwrog, yn gymaint ag fod b,Ltwi., vu.) vn gwrthod cyflawni cytundeb yr oedd v. i iddo a'r Cyfarfod Misol, eu bod yn ,I y rhv'dd 1 dd wedi ei rodd' )dd yn ym- t.ft e: t,Iod o'r Cyfarfod itl,y hyn a b??'?vd tn'y hJldla¡8. Caed haw* yr achos yn y ^i i 'ad y swydd gion. C?ed fod yr aeh 'n y ?dv.y c?twysmewn gwedd <)M hapus, yn pycÿb, "c rn myned rhagddynt Fhith i ra?!"?'" JUifibyPi »dinyw fod yn y dd ?y ?g'wys hy» »vuifvc ..p b,egeth w r? ,g i.g .in 1,n Howel if. Hughes ymg,?ir",dd in y ,?,nilogaeth. GwdhciI aylw id' au »;• i firdwri- .than Cymdeitha"a eOnW}'. Pt>iidi>'fVBW}d I■(•■U yr ymdrafodaeth r,/ idw gwyr jer.aioc H fop#>li:.id heb iddynt ddiln,? c?,. At.hrobl;, hyd y ("yfaifod Misol nesnf. Pender- fvPWVi' fod i'r thvnm o eydymdeitnlaii yn cael eu I banf rot y O i homas, D.D, a H. Jo: i v8 un *?waeledd presenol. Aed trwy y g Lwy r-sV.r.v4 eto o ddiarridul brawd o dd; !IF¡:}lim. a phenderfynwyd anion b, d,i o fod yn elod (wysi, C, fl,. ?,?id y i ■ ;:o D. C. Evans i'r CyfMf"d )f;, I'apph ls«a- Newton Roberts o'i- America, felgw. iiiiiw; sydd In bwriadn aros aliJ amw byr D y wiaG J\N\. V 'Jyfarfod Misol n., f fod yn Iilaiiddoiia, Goryiv v, if 8fed a'r 8fed, i lo yn gyf ftrfod oh\vart«r»< y vnghor i'r blaeooria'd i gae gi mddi flov P«fh E. Evans, Bodedpra.

i TY'R CYFFREDIN. I DTDD [au.—Dywedodd Mr W. H. Smith nad oadd yn bcsibl i'r Llywodraeth gymeryd i fyny gwestiwn llafur y tymhor hwn. Byddai iddo ymholi gydag Arglwydd Hir. tington a el!id cael adroddiad dyddiol o'r dystiolaeth a roddid o flaen dirprwyaeth llafur—Ba peth siarad ar gwrs busnes y Ty yn y dyfoiol.—Dygwyd Mesur Pysgodfeydd New Zealand yr ail waith i gael ei ddarllen. Dydd GwenerNi bu dim o ddyddor- deb mawr ger bron y Ty heddyw.

PORTHMADOG. CXNGHEKDD CYMDEITHAS Y GWYR IICUAI[No.-NoaFawrth diweddafeynhaliwyd cyngherdd er cynorthwyo llyfrgell cym- deitbas v gwyr ieuainc, yr hon a ffnrfiwyd yo y dref yma yohydig fisoedd yn ol. Cym erwyd y gadair gan Mr R. M. Greaves, yr hwn s.vdd yn cymeryd dyddordeb neilldaol yo y oefydliad ac wedi ei hanhegu a dwy a dengain o gyfrolau heirdd o'r Nineteenth Century. Y mae y llyfrgell yo bresenol yn CYDWYS tua chant a haner o lyfrau gwerth- fawr a buddiol i ddynion ieaanc o bob chwaeth ac yn mhob sefyllfa, ac y mae rhai o bob enwad ac o bob tuedd politicaidd yn ymgynull i'r fan bon er lies ac adeiladaeth i'w hunain ac i'w gilydd. Caowyd yn ystod y cyfarfod gan Misses Griffith, Annie Arnold, Mri Tom Harries, Lacy, Edwards, W. B. Griffith, a Seth Hughes. Chwareuwyd ar y crwth gan Mr D. 0. M. Roberts, ac ar y berdoneg gan Miss L. A. Crick. Cyfeiliwyd gan Mr J. C. McLean.

C AMGYLCH OGYLCHl FFESTINIOG. I Ymwelwyk—Yr wythnos ddiweddaf bu I llnaws o foneddigesan a boneddigion yn tain ] ymweliad a chwarelau Oakeley. Arweiniwyd bwy drwy yr agorfeydd tanddaearol gan Mr O. Jones, clerc. Deallwn iddynt gael bodd- had neillduol. TE A Dahlitb.—Brydchawn dydd Ian, bu nifer mawr yn mwynhan gwledd o de a danteithion amryfal eraill, yo ysgoldy newydd y Tabernacl. Yr oedd yr arlwy- aeth wedi ei pharotoi ar draul boneddigesau Eglwys y Tabernacl, ac yr oedd y darpar- iadau yn bobpeth ellid ddymuno, ac er gwaethaf hia anffafriol yr oedd nifer laosog wedi dyfod yn nghyd i fwynhaa y wledd, yr hoq^edd yn cael ei rhoddi ar yr achlysnr o agomd yr ysgoldy, yr hon sydd yn ystafell eang a phrydfertb, ae yn gaffaeliad mawr i'r eglwys. Drwy ymdrech neillduol yr aelodau, se yn enwedig y booeddigeau, deallwn fod elw da wedi ei sicihaa tuagat leifaaa y ddyled yn nglyn a'r adeilad. Yn yr hwyr, traddod- wyd darlith ddyddorol yn y capel, ar "Gerdd- I oriaeth mewn natur" gan y Proffeswr Ellis Edwards, Bala. Ail agorwyd y wledd brydnhawn ddydd Sadwtn, pryd y daeth nifer laosog ya nghyd i'w mwynhaa, Cyfarfod GWLEIDYDDOL-Noo Wener, cynhaliwyd cyfarfod gwleidyddol yn ysgoldy y geoetbod, Tanygiisiao, o dan. nawdd y Toriaid, pryd y cymerwyd y gadair gan Mr Cadwaladr Roberts. Aed drwy y rhaelen ganlynol: Can gan Eos Tadur, anerchiad gan Mr Williams, Tregartb; can gan Mr Lgwii, Roberts, Ystradau; anerchiad Saesneg gan Mr Andrews, Maenofferen; adroddiad, "Ewyllys Adda," gan Mr Evan Roberts; brasgyfieithiad o anerchiad Mr Andrews, yn ngbyoag ychydig o sylwadan ychwanegol gan Mr Williams, Tregartb; can, "Ood," Mr William Williams. Wedi tala diolchiadau, canwyd "Hen wlad fy nbadan," gan ddwy eneth facb, y gynnlleidfa yn nno yn y cydj gan, yna ymwahanwyd. Cymaota Geeddoeol ye Annibynwyb —CyBhaliwyd Cymanfa Gerddorol Uodeb Annibynwyr Ffestiniog, Maentwrog, Traws- fynydd a Dolwyddelen, eleni yn nghapel Jerusalem, ddydd Sadwrn. Gan fod y tywydd yn hafaidd yr oedd ugeiniau wedi dyfod o'r gwahinol ddosbarthiadau, ac yr oedd y cynulliadau y prydnawn a'r nos yn fawriawn, Yr oedd yr adeilad yn llawer rby fyeban i gynwys y rhai oedd wedi dyfod yno i wrando ac i ganu. Rhifai y cantorion oddentu 700. Bu y pwyllgoi yn bur ym- drechgar i sicrhaa llwvddiant y gymanfa, ac ni fethasant yn eu hamcao. Gwasanaetbodd Mr W. W. Parry, Church street, fel llywydd y pwyllgor, Mr J. Roberts, Park square, fel trysorydd, a Mr D. Jones, Granville Tem- perance Hotel, fel ysrifenydd; ae fel arwein- ydd lleol gan Mr Cadwaladr Roberts, Tatiy- grisiau, gwasanaeth yr hwn gyda'r rehearsals sydd wedi bod yn werthfawr iawn. Yr arweinydd eleni ydoedd Mr D. W. Lewis, F.T.S.C, Brynaman, Deheadir Cymru yr hwn fel arweinydd cymanfaoedd a beirniad cerddorol sydd yn dyfod i boblogrwydd mawr yn y De a'r Gogledd. Er nad oedd y casgliad o donau yn rhai rbagorol, na'r adetlad ychwaith yn ffafriol i ganu da, can- wyd y rhai canlynol yn eileithiol a gafaelgir iawn Abergynolwyn ar y geiriau Ti faddeaaist fyrdd o feian, &c. I Arabia,' 'Concwest,' Mona, Soar' (yn ardderchog) ar y geiriau Mae Udgorn Jiwbili,' a St. Bride.' Canwyd hefyd y tonau canlynol J Arabia (yn effeithiol iawo); Bryniau Canaan,' Saul,' Altona,' Lugano,' Bryabowydd,' Andalusia,' Gloucester,' Hiraeth y Cristion,' Beynian Caersalem,' Salem,'yn nghyda'r Salmdonau I Deawch, caowa i'r Arglwydd,' a 'Gwyn fyd y gwr.' Aeth yr anthem hefyd yn dda sawn, set 1 PebyU yr Arglwydd,' Dr Parry, a'r cydgan Moliauwn Dduw,' E. Stephen. Cafwyd cynorthwy pedair ;offeryn, wrth ba rai y gwasanaethwyd gan Miss Humphreys, Hyfrydfa; Mri A. Samuel, Ffestiniog; Robert Lloyd, Carmel, Tanygrisiau; M.irris Jones, Bathania; John 1!J. Jones, Maentwrog; W ii- liam Roberts, Jerusalem, Ffestiniog; Robert R iberts, Trawsfynydd; Mr Jone?, Cromwell street. Hefyd yn nglyn a'r gymanfa yr oedd cystadleuaeth cyfansoddi ton ar y geiriau Plant caethion Babiloii," <feo„ emyn 393, C Stephen a Jones, a dywedodd y beirniad, Mr D. W. Lewis, fod saith wedi ymgeisio, ond mai y gorea ydoedd nn yn dwyn y ffunenw "Cawarelwr," sef Mr W. O. Jones, Brynbowydd. Yn ystod y cyfar- fodydd, cafwyd anerchiadau pwrpasol gan Mri William Oweo, Trawsfynydd; W. J. Williams, William Roberts, Tanygrisiau; J. Bevan, y Parchn J. Parri Huws, a J. Rhydwen Parry, Bethania. Ar ol talu y diolchiadau arferol, diweddwyd y gymanfa, a phawb yo teimlo fod y sefydliad yn euili tir, ac fod y gymanfa eleni eto yn llwydd- ianus iawn, a thystiai yr arweioydd fod y canu iO gyffredínal yo rhagorol iawn. Y BWRDD Liko'l.—Cynhaliwyd y bwrdd hwa prydnawn dydd Sadwrn, pryd yr oedd yn bresenol—Mri A. M. Dunlop (yn y gadair), C. Warren Roberts, J. Lloyd Jones, R, Roberts, Cadwaladr Roberts, M Williams, E. P. Jones, W. Davies, Moses Williams, R. Walker Daries (clerc), D. G. Davies (arolygydd), a Dr Vaughan Huberts. —Llythyrau.—Darllenwyd llythyr oddiwrth Mr G. H. Ellis, cyfreithiwr, yr hwn sydd ar hyn o bryd yo Llundain, yn gofyo i'r bwrdd ddyfod i delerau buan Ag ef gyda golwg ar y carthion a fwriedid gario i'w dir. Gofynai am gael dwfr gan y bwrdd yn lie y dwfr a. aomburid gan y carthion. Dywedai Mr Davies na byddai i'r dwfr anmharu y dwfr presenol yn y radd leiaf, felly, ni wneid oylw oheno. Cytunodd y bwrdd a cheisiadaa ereill, yn mysg pa rai yr oedd y byddai iddynt ofalu na byddai arogl niweidiol yn cyfodi oddiwrth y carthion, ac y byddai iddynt eu glanhau ar bob adeg resymol, ac hefyd y byddai iddynt wneyd trefniadau ereill, os bermd hyny yn angenrheidiol oddiar safle ieobydol. Dar- llenwyd llythyr hefyd oddiwrth Gymdeitbas =Iol Gogledd Cymru yn gofyn i'i bwrdd ystyried penderfyniad yn ffatr rhoddi mwy o alia i'r trethdalwyr gyda golwg ar leihaa rhif y tafarndai yn eu dosbarth. Pasiwyd fod y llythyr 711 cael ei adal ar y bwrdd. DirllnmvvU llvthvr ndHirorfh Gwmni y Great Western yn hysbysu y bwrdd eu bod yn foddlawn i newid y pibellau a'ucyflenwi & dwfryn unol A ctnis y bwrdd, ac y byddai iddynt wneuthur hyny yn ddioedi. Meiatri Millard a Rowlands, cyfreiihwyr, a ysgrifenent ar un Mrs Williams, Llan Ffistiniog, yn bygwth cwrs cyfreitbiol os na byddai y bwrdd yn adferyd y dwfr oeddynt wedi ei droi i ffwrdd, a'r hwn oedd yn arfer rhedeg i'w thy, Hysbysodd y olerc fod y bwrdd wedi cytaeo &'i chais yn flaeoorol,-Cynlluniale Tai.-Dywedoddyr arolygydd fod dau dy uewydd wedi eu hadeilada y tahwnt i'r Baltio Hotel, ond nad oedd ou cynUuniau wedi en rhoddi o flaen y bwrdd, ac fod perygl i aughydwel-diad gymeryd lie gyda golwg ar y llwybran fwriedid gan allan. Perthynai y tai i Meistri D. Williams a John Pagb. Dywedodd Mr Rees Roberts fod cynUuniau pedwai o dai wedi eu rhoddi o flaen y bwrdd er's amser yn ol, ond na adeiiadwyd ond dan o'r rhai hyny ar y pryd, ac mae daa o'r pedwar hyny oedd wedi eu hadeilada yn awr. Pasiwyd, ar awgrymiad Mr Davies, fod dau aelod o'r blllrdd i data ymweliad a'r lie i edrych oedd y tai wedi eu hadeiladu yn rheolaidd, a gwneyd eu hadroddiad erbyn y bwrdd nesaf. — Y Dwfr. Wedi i adroddiad misol yr arolygydd gael ei ddarlleo, dywedodd Mr W. Davies iddo data ymweVad & Hyn Morwyoion, yn nghwmpeini aelod arall o'r bwrdd a Mr Davies, ac iddynt waeyd arolygiaeth drwyadl o'r screens, &c., ac iddynt ea eanfod mewn sefyllta bur anfodd- haol, ac yr oedd ef yn creda y dylid pwrcasu rhai newydfion rhag blaen. Yr oedd yn cymeradwyo fod dwsin o ridyllau yn cael eu defnyddio, yu gyfryw o ran gwauad fel nad allai dim sylwedd ddyfod trwy y rhai olaf ond dwfr par. Tybiai y gallent en pwrcasa am y swm o 6p i 7p. Cadarnhawyd hyn gan yr arolygydd. Pasiwyd fod iddynt weithredu ar gymeradwyaeth Mr Davies.- I Pibellau, &c.-Hysbygodd y fitter fod angea pibellau, &c., o wahanol fathan cyn y gellid cario ya mlaen waith y bwrdd &yd,r dwfr, &0., ac mewn atebiad i'r oadeirydd dy wed- odd y baaseat yn coatio oddeatu 30p i 40p, Penderfynwyd fod y mater yn dyfod o dan ystyriaeth y pwyllgor arianol, ac fod y clerc l i anfon am bobpeth fyddai yn angenrheidiol yn y ctfamser. Budreddi. C,vyoBi yr arolygydd fod on Mrs Williams yn anwyb- yddu pob rhybudd o'i eiddo, gyda golwg ar symad y bndreddi oedd yn casglu wrth ymyl ei thy. Yr oedd yn byw y tucefn i Olyo. llifon street, ae yn cadw gwartheg a moch, oddiwrth ba rai y caffai ei bywoliaeth; nid oedd yn ewyllysio ei drygu, ond yr oedd y budreddi yn myned yn ann oddefol ac yn beryglua, Pasiwyd fnd y clerc i ysgrifenu llythyr iddi ar y mater.-Neuadd y Farch- nad.—Pasiwyd i roddi y cellar o dan yr ystafell nchod i Mr John Williams am y rhent o 30a yn flynyddol. 7 Gladdfa Gyhoeddus. Dywedodd yr arolygydd, fod ceisiadaa yn cael eu gwneyd ato ef gan hersonau yn dewis sicrhiu lie eu beddrod yn y gladdfa cyn ea marw, ac yr oedd ef yn credo fod perygl i'r tir gael ei gymeryd i fyny fel na byddai lie i gladdu y meirw, trwy y bydd y tir yn eiddo y rhai byw.- Gorchymyowyd i'r arolygydd dd weyd wrth y cyfryw am beidio bod mpwn brys i farw.—Cwynai Mr E. P. Jones fod gormod a le yn cael ei gymeryd i fyny gan waith ar y beddau; dodid cistiau tnferth ar rai beddau, fel ag i gymeryd mwy o dir nag oedd hawl iddo gan bsrehenogion y beddau hyny y tir ganiateid oadd wyth modfedd wrth bedair modfedd, ond yr uedd rhai yn mhell dros hyny. Gorchymynwyd i'r arol- ygydd eitych i mewn i'r mater.-Achos. Pen'rallt Terrace Ymddangosai Mr Robert Jones ar ran meddianydd y ty a safai o'r tu 01 i 79, High street. Yr oedd wedi cael ei gorcbymyn gan y bwrdd i gau allan ffordd yn ywyl ei thy. Yr oedd yr achos wedi ei ohirio o'r cyfarfod blaenorol, gan na wyddai y meddianydd ei therfynan, ac hefyd fel y gallai Mr E. P. Jones, y tirfeddftnydd, fod yn bresenol. Darllenodd y clerc yr ohebiaeth fa rhyngdaynt &'r partion ar y meter. Dy- wedodd Mr Robert Jones eu bod yn berffaith faddlawn i gan, ond iddynt hwy ddaugos y terfynau. Dvwedodd Mr E P. Jones nad oedd ef yn credu mai y meddiannydd oedd i gau y ffordd allan, ond mai Cymdeithas Ad- silada Meirionydd oedd i wneyd hyny. Pasiwyd i roddi ystyriaeth pellach i'r mat-ir. Pasiwyd hefyd i dala 303 fel premium dyledns ar bond pertbynol i Mr Wood, casglydd, yr hwn oedd wedi ei roddi i'r bwrdd fal security. Casglydd y Trethi. Pan yn ymdrin k'r mater o benodi casglydd yn lie Mr W. C. Williams, gofynwyd i gyn- rychiolwyr y wasg ymneillduo. Deallwn fod nifer fawr yn ymgeisio am y swydd, ac mai Mr W. Thomas a benodwyd i'r ewydd.

AMLWCH. I Claddedigaeth Mr jf ANTING ETANa U.a.-Cymarocid yr angiadd, yr hwn oedd yo un dra Uaosog le yn nghtaddfa Amlwch ddydd Iau. Fel arwydd o barch i goffadwriaeth yr ymadawedig yr oedd y masnachdai wedi ea caa am y prydnhawn a'r blinds wedi ea tynu i lawr ar ffenestri yr holl dai. Gwasanaethodd y Parch Lloyd Jones, Amlwch, wrth y ty, ac yoa ffurfiwyd yn orymdaith laosog iawn to a'r eglwys. Blaenorid yr orymdaith gan nifer fawr o'r Free Mi sons o ba rai yr oedd yr ymadawedig yn aelod. Yna deuai y Parchn J. Richards, U.H., Aberffraw; D. Lloyd Jones, Amlwch; J. Lloyd Kyffin, Llanfaes; D. P. Davies, Amlwch; Dr W. Evans, a Dr T. Jones; yna yr arch yr hwn oedd o dderw ysblenydd gyda trimmings pres; ac yn dilrn yr oedd y prif alarwyr: Mri T. Fanning Evans, ac E. A. Evins (meibion), Mr W. Fanning (cefn- der), Mr Wilson (mab yn-ngbyfraithj, Mri T. Owen, Lerpwl (cefnder), Morris Evans, Lerpwl (cefnder), T. Williamson, Parys Farm (nai), T. Evans, Lerpwl (cefuder), J. Lloyd, Lerpwl (brawd-yn-nghyfraith), H. Roberts, U.H, Peabol (brawd-yn-nghyf- raith), y Parch W. Evans, WyddgTug (cefn- der); hefyd, Mri Herbert Wilson, Lerpwl; at.r.han Rnnoa Rhol- W R T;,nmo,D Pi: ys G ttage; Captain T. Hughes, Parys H ma-: Captain Lewi, Bodhyfryd; Joseph VV. Hiatus, a W. D. Jones, Caergybi; Captain Pritcbard Rayner. Dilynid hwy gan ddea ddeg o drigolion y He yn cario clwm-flodeu, a thriugain o weithwyr y copper mines a'r tenantiaid, ac yna y cyhoedd. Yn mysg y Free Masons yr oedd y Brodyr Lewis Hughes, J. J. Sherlock, John Hughes, 0. Roberts, Thomas Jarvis, J. Mathews, J. Wells, J. Lloyd Griffith, R. Martin, R. H Hughes, E. M. Jones, &a., ac yn mysg y cyhoedd yr oedd General Hughes, Mri Elias Joaes, U. tl., Mr C. F. Priestley, U.S., J. Matthews, U. H., G. D. Dew, O. E. Jones, Samuel Hashes, Captain W. Thomas, Captain MoIDeen, Captain Mitchell, y Parchn R. S. Meredith, Llanddeusant; T. P/itchard, Llanbadrig; J. Williams Evans (B), Evans (A), Amlwch; R. Jones, Nebo; Mri H. D. Roberts, Penbol; O. Lloyd Jones, Gwredag, & &e. Yr oedd trefniadau yr angiadd yn nwylaw Mr J. T. Powell, Resent House.

LLANGEFNI. I Y Farchnad, Mdoi 28. —Ceirch, 193 y I y peg. Pytatws, 8s i 9a y sach. Ymenyn tires, Is y pwys. Wyau, 18 i 20 am Is. Hwyaid, 2s 6c i 28 10c yr un. Dofednod, Is 10j i 2s 2c yr un. Beef, 6o i 8c y pwyo. Mutton, 8c i 9 y pwys. Oig oen, la y M"lt 8,- Uo, 70 i 80 y pwys. Pore, 6a i 7c y pwys. Moch tewion, 340 i 3?o y pwyg. Perchyll, 8s i 148 y pen.

Y PAB A CHWESTIWNt LLAFUR. 0', diwedcl, ar ol hir ddisgwyl, y mae cylcklythyr v P >b ar gwestiwa llafar wedi 1M gyhoeddi. Ec yn ymwneyd gan mwyaf 't, egwyddonon yn hytrarh nag a ffeithiau I Bnigol, y mae yn Ølcr y bydd i'r datganiad awgoll y Mae vn a. kwn o eiddo ei Sancteiddrwydd gynyrchu dyddordeb, os nad cyffro, drwy yr holl fyd plueidiedie. I Dachieoa trwy drafod I RAwLiLU GWKITHVya. Y mae ganddynt hawl, yn y lie cyntaf, i fodolaetb, i fodolaeth ddynol, ac nid anifeil aidd. Yn ail, V mae ganddynt hawl ffnrfio nndeban yda r amean o sicrhaa eu fciawnderan. Nid yw y Pab yn eredu o gwbl yn yr atbrawiaetta y dylai y gweithwyr Jcddloni yo dawel ar eu sefyllfa. Eu Jiarwyddeirmu ddylent fod, "I fyny" Yroegniweh am bethau gwell." Yn drydydd, y mae gan y gweithwyr hawl i adlomant ac oriaa hamddanol, i gyfran res- 3pmol oamser iddynt en hunain i ddiwyllio en mod dyliau. Y mae y Pab yn myned hyd yn nod ymhellaoh na hyn. Dywed fod gan y wlad- wriaeth hawl, ac mai ei dyledawydd ydyw, OTFEYNGU RHWNG MZIRTR A GWEITHIWR. ID"tl fo y cyntaf yn gormesu ar yr olaf. Gan f ■ y w;adwiiaeth yn barod yn cyfryngn rl,lIg aelodau yr un tenia, ai onid rhes- f. 01 a chyfiawn ydyw iddi wneyd hyny ihwng cyfalaf a llafur ? Gwelir felly fod y Pab yn sosxalydd ehonc. Ondgotah egtnroeHod yn parchn eiddo. Eiddo. ei syniad ef ydyw Cougi-faen F,iddo, ? .lid gymdoith sol Er engraifft, °yM pest¡wn y tir. Condemnia genedl- eiddio'r tir, os golygir wrth hyty draws- feddiann'r tir heb ad-daliad i'r perchenogion presenol. Ood os golyga fod y wladwriaeth yn prynu'r tir am bris rhesymol gan y sawl sydd yn ei feddiann yn awr, a'i wneyd yn eiddo cenedlaethol, yna nid yw yn gwrth- wynebn y cynllnn. Nid oes air yn ei gylchlythyr yn condemnio meddiant cylf. tedinol yn hytrach na meddiant unigol. Barn oendaut y Pab ydyw fod dyrchafiad y gweithwyr yn DD-SLEDSWYDD GKEFSDDOL *'t fath bwysicaf. Os na wna crefyddwyr y gwaith dyag&rol hwn, fe orya heb ei wneyd o gwbl. Mae y gwaith o natur grefyddol. Dyna, meadai, ydyw y broblem fawr y Selwir ar GristioBOgaeth ein hoes ni i'w atrys. Hyahys yw fod CARDINAL MANNINO, or s llawer o amser bellacb, wedi cymeryd dyd&wdeb mawr, a rhan flaenllaw, mewn cyeylltiad a cbweetlynau Ilafur yn y wlad hon. Edrycbai Pabyddion Toriaidd ar hyn fe 1 cameymeriad dybryd ar lan y Cardinal; ond yn awr wtle y Pab ei hun wedi d'od allan yn yr nn llwybr yn gymwys, ac wedi dangoB fod buddianau y gweithwyr yn gorwedd yn ngos at ei galon. Mae eglwys Ebofain drwy y hyd i gyd yn gwneyd ym- drech i emll cjdymdeimlad y dosbarth gweithiol. Yr hyn ydyw yr offeiriaid i'r gweithwyr G "doilig, dyna, yn ol cymhell- iad of S; ncteiddrwydd o Rufain, dylai yr offeiriaid Pabiidd fod ymhob gwlad ar vyneb y ddaear.

CYHUDDIAD YN ERBYN I PARNELL. Y mae y Aa<MKa? Press mewn erthygl ddydd LluD, yn dwyn cyhuddiad yn erbyn Mr Paruell o gamddefnyddi) arian y bkid Wyddelig. Ebai'r National Press:-Am flynyddaa bu Mr Parnell yn lladrata yr arian a roddid o dan ei ofal. Honirfod yr arian wedi eu tala i'w fane preifat, ac wedi hyny i'w logell ei hun, ac ni wnaed cry- bwylliad o hyn i'r blaid Wyddelig. Y mae tystiolaeth ddychrynllyd yn ei erbyo, ebe'r newyddiadur a eowyd, er yr adeg ytrowyd ef o fod yn arweinydd y blaid. Dywed yr un newyddiadur fod Mr Parnell a Mrs Kitbarine O'Shea yn myned i briodi yr wythoos Desaf, ac enwir Mr Richard Power, A.S., a Mr T. Harrington. A.S.. fel y gweision priodas.

ADDYSG GANOLRADD. I CYNHTDLEDD YN YR AMWYTHIG. Dydd Gwener cynhaliwyd pedwaredd gyuhailedd cyd-bwyllgorau addysg ganol. radd Cymiu » air Fyuwy yn yr Amwythig. Hysbyswyd fod pob sir yn Ngbymru a sir Fynwy wedi penderfynu defoyddio arian trethiant Ileol at ddybenioa addysg d, ac fod sir Gternftrfoo. wedi rhoidi 250p, air Gier- fyrddiu, 1,OOOp, a sir Forsranwg dreth, o ddioiai y bant, at addysg grefydlol, Y p i' bwcic fu dan yityriaeth oedd penod- iadpwy Igor can log, a bysbjswyd fod y rhan twyut u'r siroedd wedi addaw darparu ar gyfercynhiliaeth y cyfryw bwyllgor. Bnrnid ydyiai y p«vyl(gor hwn arolygn arholiadaa yr ysgolioa, yu nghyda tbrefoa ar gyfer parotoi atbrawon i'r ysgolioo. Y mae aelodan y pwyllaor canolog i aros yo eu swydd ttru dair blynedd, ae ar ddiwedd y tymhor yrria fod un rhan o dair i'w hail- ethoi. i ewiswyd pwyllgor i gydweitbreda &pbwyli>jorau y tri choleg i wneyd trefn- iadaa er Qiel pr;fyagol i Gymra. I

Y ddinw fwyaf fel catiolbwynt rheilffyrdd J yn y byd yw Chicigo. Y mae 21 o brifreil- ffyrdd yn myned iddi, Cyfanswrahydycyf. ryw sydd dros 30,000 o fiUdiroedd.

TY'R CYFFREDIN. I DYDD MAW iE[.-Mewn atebiad i Mr Morton, dywedodd Mr Ritchie fod yr an. wydwst yn cael ei ystyried gan y meddygon I yn glefyd heintas ao felly ei fod yn dyfod I o dan ddarpariadan Deddf y Clefydoa ) Heintas. ) Rltedegfa y Iftrvy. I Cynygiwyd gohiriad y Ty gan Arglwydd ElehQ. Eiliwyd y cynygiad gan yr Uohgadben Easch. Syr Wilfrid Lawson a wrthwynebai y cyn. ygiad. Dywedai fod gwystlo yn anatodadwy gysylltiedig k rhedeg cefifylaa, ac yn erbyn y gwystlo hwn yr oedd y Ty wedi bod am amryw flynyddaa yn ceisio deddfwriaethu. Ni ddylai eynblliad Mnedlaethol fel y Senedd ohirio yn ffafr dim ond yr hyn oedd o bwys grwydd cenedlaethol; ac nid rhedegfa o feirch oedd yn meddu ar y pwysigrwydd hwn. Dymunai ef adgofio i gefnogwyr y cynygiad fod gwystlo yn cael ei ystyried yn alia mor ddinystriol fel yr oedd oynadleddau esgobaethau y deyrnas yn trafod y cweatiwn yn barhans, ac yn ceisio awgrymu rhywbeth a roddai ataifa ar yr arferiad. Yr oedd hyd yn nod Esgob Caerlleon wedi condemnio rhedegfeydd y ddinaa hono gyda't geitian cryfaf; ond pa ddaioni, atolwg, a wnai pregetbu yn erbyn yr atferiad o wystlo, tra yr oedd Ty'r Cyffredin yn gadael ei fnsnes arferol o barch at y rhedegfa? Gofidns o j beth ydoedd difuddio y Ty o'r cyfleusdra i drafod Mesur Dewisiad Lleol i Gymru, er mwyn y fath beth a rhedegfa y Derby, tral yr oedd egwyddor y eyfryw fesar wedi ei chymeradwyo mewn dull mor ddiamwye. Mr Bowen Rowlands a anogai fod i'r cyn- ygiad gael ei withod, pe yn nnig ond er mantais i'r Ty allu trafod Mesar Dowisiad Lleol i Gymru, yr hwn fesur oedd i ddyfod gerbron y dydd dilynol. Syr William Harcourt a wrthwynebai y cynygiad, gan awgrymn, mewn dull gwawd- lyd, fod eithriad yn cael ei woeyd yn achos Gweinidog Amaethyddol (Mr Chaplin), yr hwn, o angenrheidrwydd, oedd yn cymeryd peth dyddordeb mewn magu ceffylau (chwerthin). Honai ef (Syr W. Harcourt) fod bnsnes y Ty gymaint ar ol fel nas gallent yn hawdd golli diwrnod ar fater mor ddi- bwys a rhedeg ceffylau. Dywedodd Canghellydd y Trysorlys fod ar y Llywodrae^h eisiea oymaint o amser ag a ellid i basio eu mesurau ea hunain,ac eto i gyd, yt oedd y Llywodraeth yn cefnogi y cynygiad hwn. Pabam nas gallai y rhai oedd yn ffafriol i'r Derby fyned yno, a gadael i'r gweddill aros yn y Ty i drafod y mesur y orybwyllwyd am dano yn flaenorol, sef, Mesur Dewisiad Lleol i Gymru ? (cymerad- wyaeth). Mr Chaplin a gefnogai -y cynygiad, g-n ddyweyd nas gallai ef gytuno ft syniadaa glasdwraidd yr aelodau oeddynt yn wrth- wynebol i'r cynvgiad. Mr Morton a ddywedodd nad oedd dim ond drygioni a dinystr yn deilliaw oddi wrth redegfeydd ceffylau. YDa ymranodd y Ty, pryd y cafwyd Dros ohirio 137 Yn erbyn 109 I Mwyafrif 28 Cynghorwyr Sirol Benywaiai. Mr James Stuart a gynygiodd benderfyn. iad i'r perwyl a ganlyn "Fod y Ty hwn o'r faro y dylai y gyfraith gael ei newid yn y fath fodd fel ag i allaogi merched j gael ea hethol ar, ac i weinydda fel aelodau o'r Cynghotaa Sirol." Nid oedd amheoaeth ar byn o bryd nad oedd merched wedi eu di- freioio o'r bawl i weinyddu ar Gynghorau Sirol, ond yr oeddynt yn gwasanaethu ar Fyrddau Ysgolion, Byrddau Gwarcheidwaid, (fee., ac yr oedd yn eithaf amlwg fod en gwasanaetb yn cael ei werthfawrogi gan y cyhoedd. Modd bynag, yr oedd tair o foneddigesau wedi gwasanaethu am amser maitb ar Gynghor S'.rol Llundain a'i bwyll- gorau, ac yr oedd y cynghor hwnw wedi deisebu y Ty i ganiatau iddynt gael cyd- weithrediad merched, am fod ea preaeooldeb o werth amhrisiadwy ynglyn & dosbarth neillduol o faterion, megys addysg genetiiod, darparn gwell annedd-dai i'r tlodion, &c. Nid oodd ef yn credu v byddai ttholiad merched ar y Cynghoria Sirol yn rhwydd- hau y ffordd iddyut gael eu hethol yn aelodau o Dy y C^ffcedin, fel y mynai rhai feddwl. Syr Richard Temple a gododd i eilio y cynygiad, pan yr ymyrwyd 4'i araetb gan Mr Labouchere, yr hwn a alwodd sylw y Llefarydd at y ffaith nad oedd deagain o aelodau yn btesenol. Cyfrifwyd hwy, a chafwyd 34; ond yn faan iawo fe ddaeth y nifer angenrheidiol i mewn o'r lobby, ac aethpwyd yn mlaen gyda'r busnes. Syr Richard Temple, yn nesaf, a orphen- odd ei araeth yn ffafr y cynygiad. Mr Laboucbere a ofnai mai ycbydig e gydymcleiiElad a dderbyoiai efe ei han, a dau nea dri o aelodan ereill oedd yn barod i amddiffyn buddiant y dynion (nymeradwy- aeth a chwerthio). Yr oedd yn amlwg oddi wrth sefyllfa deneu y Ty nad oedd y mater yn nn ag y teimlid dyddordeb neillduol ynddo. Eithaf peth, o bosibl, ydoedd can- iatiu i ferched eistedd ar fyrddau a gyf- lawoant ddyledswyddau cyfyngedig; megis byrddau ysgol, &c.; ond un waith y canisteid iddynt eistedd ar seneddau lleol, megis y cynghorau sirol, byddai yn anmhosibl eu hatal i ddyfod yn aelodau o Dy y Cyffredin. Pe y rhoddid y bleidlais Senaddol i'r merched, merched a gaffdi y mwyafrif o'r pleidle aiau hyny, a hwynthwy a enillai fwyafrif yr eisteddleoedd ya y Senedd (chwerthio). Yr oedd ef yn gwrthwynebu y cynygiad. Gwithwynebwyd ef hefyd gan Mr Long, Mi Tomlinscn, Mr Uremer, Mr T. H. Bolton, I Mr Lees Knowles, a Mr Ritchie, ae a blaid gan Mr M Lareo. Yna ymranodd y Ty, pryd y cafwyd I Dros y cynygiBd 52 Yn erbyn 781 Mwyafrif 26

PRIODI DYN ARALL. Dydd Marcher rhuthrodd ilongwr tramor, o'r enw Henry Johnson, allan o dafarn yn Sunderland, a bwriodd ei ban i'r afon Wear. Achubwyd ef rhag boddi, fodd bynag. Dy- wedodd Johnson iddo fyn'd i'r eglwys y boreu hwnw, gyda'r bwriad o briodi, pryd, er ei syndod, y canfu ei briodferch yn myned drwy'r seremoni gyda dyn arall. Llewygodd y ferch pan welodd Johnson yn dyfod i'r Eglwye. )

I BETHESDA. YRIODAS DR J. LLOYD.-Boren dydd Iau, yn eglwys Glanogwen, gan y Parch J. Morgan, y ficer, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch R. Jenkins, priodwyd Dr Lloyd a Miss M iggie Williams, nith i Dr H. Hughes, Y.H., Ogwen terrace, a merch i'r diweddar Mr John Williams (loan Mai), Caernarfon. Gwyr pawb sydd yn adaabod y pILr priod- asol, a'a teuluoedd parchus, y gallai llawer o ddyddordeb gael ei deimlo gan y cyhoedd ar yr amgylchiad, ac felly yr oedd. Yr oedd yr eglwys wedi ei gorlenwi kg edrycbwyr a gwrandawyr cyn i'c briodas gymeryd lie. Er fod yr hin yn hollol anfanteisiol, eto yr oedd y bobl yn cyrchn o bob cyfeiriad i weled. Gwasanaethai Mr Twiggie Ellis, cyt- reithiwr, fel gwas y briodas, a Miss reitbiwr, fel gwas Jr..fn, (chwaer Lizzie Williams, Caernarfon, (chwaer y briodasfercb), a'i chyfoeitherod- Miss A. Hughes (GIasfryo, Llanrwst), Miss Maggie Hughes (Trefriwj, a Miss Ita Hughes (Penmaenmawr),—t'el morwynion. Dr Hughes oedd yn. amain y briodasfereh at yr allor. Yr oedd cor yr eglwys yn gwasanaethu ar yr achlysur. Yn mhob ystyr yr oedd yn briodas ardderchog, heb ddim rhodres, ond yn syml a boneddigaidd. Yr oedd y masnachdai a lluaws o leoedd eraill yo y gymydogaeth wedi gosod i fyny faneri; chwareuai y seindorf bres ar hyd yr heolydd gollyngwyd ergydiou cannons allan mewn amryw fanac a chymaint a allesid gaa y tywydd, yn yr hwyr, gollyngwyd tan gwyllt i fyny. Ymadawoddy pfir priodasol am Lundain, gan fwriadu treulio eu mis met ar y Cyfandir. Deallwn fod rhoddion priodasol wrth yr ugeinian yn dyfod i mewn o bob cyfeiriad gan bob dosbarth, tlawd a chyfoetbog. Hawdd canfod fod Dr a Mrs Lloyd yn barcbus yn y gymydogaeth. Dymunwn iddynt fywyd dedwydd a maitb. Marwolaeth THOMAS WILLIAMS (Cwper), Penybkyn.—Yr wvtbnos ddiweddaf bu farw yr hen batriarch Thomas Williams, yn 74 mhvydd oed. Cymerodd ei farwolaeth le braidd yn sydyn. Claddwyd ef dydd Sadwrn yn mynwent Glanogwen. Gwas- anaethai y Parch R. Rowlands, Treflys, ar yr achlysur. Hangymeriad rhagorol ydoedd. Llafuriodd lawer gyda chaniadaeth y cysegr, ac yr oedd yn ddirwestwr egwyddorol. Cyf- rjfiej ef yn un o'r chwarelwyr goreu yn ei ddydd.-Gohebydd.

__LL&NFR,)TtIEX. I Cyfarfod Pregbthtj.—Ddyddiau Sad- wra a'r Sal diweddaf cynhaliwyd cyfarfod pregethu yn Siloam, pryd y gwasanaetbwyd gau y Parchn W. R. Jones (Goleufryn), Caergybi; S. T, Jones (Alawn), Rhyl; a J. Owen, Aberdyfi. Cafwyd cyfarfjdydd nodedig o dda.-loan. [

LLANBERIS. I W. W." a ysgntena i anog ar fod y trig- olion yn ffutfio yn gwmuiaa i chwilia am Griffith Pritcbaid, yr hwn a gollwyd ar y Wyddfa nos lacl o flaen y Pasg. Y mae ballaob yn agog i ddeog wythnos er pan gollwyd of. Gwneid gwaith da pe gweith- ledid ar awgrymiad y gohebydd.

BANGOR. d- ASGLADD YR ARCHDDIACOff iiVAMS. Cludwyd gweddillion marwol y gwr cymeradwy uohod i gael eu claddu yn mynwent Llanllechid ddydd Iau diweddaf. I Er fod y tywydd yn hynod anffafriol, rhoddodd tyrfa laosog eu presenoldeb. MARWOLAETH y Rhingyll Hughes. BrydnawnSol, derbyniwyd gyda graddan neilldnol o syndod, y newydd am farwolaeth y Sergeant Hughes, cysylltiad yr hwn A heddlu sir Gaernarfon a ymeetynoi dros chwarter canrif. Ymosodwyd ar yr ym- adawedig gan yr afiecbyd ag sydd mor gyffredinol ar hyd y wlad yn awr, ac wedi ond prin wythnos 0 gystudd profodd yn angeasl iddo. Yr oedd Sergeant Hughes yn 56 mlwydd oed. Adnabyddid ef fel an o'r swyddogion mwyaf cymeradwy a chyf- rifo), yn wr o fnchedd dda, ac yn aelod gyda'r Annibynwyr yn nghapel Ebenezer. Y BWRDD Ysaot.—Yn ngbyfarfod y bwrdd ysgol, nos Lun, o dan lywyddiaeth Mr John Price, penderfynwyd gwneyd cais at Dr Hugh Rees (y swyddog meddygol ieehydol) i archwilio ty ysgolfeistr St Pauls, yn erbyn yr hwn y cwynid ei fod yn anghymwys i fyw ynddo.—Yn ol adroddiad a wnaed gan y Proffeswr Phillips, ymddengys mai methiaut mawr, yn neilldnol mewn ystyr arianol, a fu ym- drechion y bwrdd i sefydlu ysgolion nos yo y dref yn ystod y gauaf diweddaf. Gwar- iwyd 50p J 1s 9c, tra nad oedd yr oil a dderbyniwyd ond 13p 7s 10c. Barnai y Proffeswr Phillips fod yjfath ganlyniadau yn brawf eglar nad oedd galw am ysgolion nos yn y dref, ac yn ngwyneb yr aflwyddiant hwn ni chredai y cyfiawnheid y bwrdi mewn gwneyd ymdrechion pellach yn y mater.

CAERFYRDDIN. Eisteddfod Felinwen.—Cynahwyd yr nchod dydd Uno mewn pabell. Llywydd wydgan Mr D. Thomas, ac arweiniwyd gan Mr D. Jeremy. Beirniad y gerddoriai-th ydoedd Mr C. Meudwy Davies, Llanelli. Enillwyd am gana Yr eagid ar y traeth (Wilfred Jones), gan Mrs Evans, Ffynon- benry. Gwobrwywyd Mr J. Evans am ganu Y Bugail." Am ganu "Myfanwy" (Dr Parry), enillwyd y wobr gan barti Felinwen. Am gana Fall of Bacchus" (Maudwy D ivies), rhanwyd y wobrrhwtlg côr Ffynon- henry a Salem. Enillwyd y wobr am ganu "Blodeuyn baeh "yf fi mown gardd" (Gwilym Gwent), gan barti Ffjnonhenry. Enillwyd y wobr a'r tlws am ganu y prif ddarn corawl "O Gymru anwylaf" (John Thomas), gan gor Felinwen, dan arweiniad Mr W. Phillips.

RHYD-DDU. EISTEDDFOD Gadeiriol Chwarelwyr Glankafon.—Cynhaliwyd yr uchod ddydd hu diweddaf, o dan lywyddiaeth Mri 0. Evans, goruchwyliwr, a G. Owen, Bryn Dinas, Caernarfon; ac arweiniwyd gan y Parch D. S. Thomas, Beddgelert, ac R. D. Rowland (Anthropos), Caernarfon. Enill. wyd fel y canlyn:-Traethodau-Henry Jone. Waenhwr; D. O. Jones, Rhyd-ddu Robert Ellis, Glanrafon; Idwal Owain, Rhyd-ddu. Crynhodeb: J. W. Jones, Rhyd-ddu; Ann Mary Jone3, Rhyd ddu Mary Esmonds, Beddgelert Gwobrwywyd am deb cwestiyuau oddiar Hebreaid i a ii: Mri Idwal Owain, Henry Jones, Robert Ellis, G. Owen. Am ateb cwestiynau ar chwarelyddiaeth Henry Jones, Waenfawr Ben. Morris, Penygroes. Ateb cwestiynaa ar Ddaeareg: HfcoryJsnes, a W. J. Grif nth. Eaglyn Gwilym Ardudwy, ond gan Qi fod allan o'r cylch, gwobrwywyd Robert D. Owen, Waenfawr. Penillion R. D. Owau. Pryddest Y Wyddfa," gwobr dwy gini a chadair: y buddugol ydoedd Eos Bradwen, Caernarfon. Gerddoriaeth: Parti meibion a gano oreu "Nyni yw'r Meibion Cerddgar:" daeth dan barti ymlaen, sef Glanrafon ac Alexandra; y buddugol ydoedd Glanrafon Parti. Ped- warawd: Mri Edward Edwards a'i gyc., Rhostryfan. Deuawd: Mri J. J. Ev..ns a'i gyfaill. Unawd: Mr S. Owen, Dwyran. Unawd (cyfyngedig i'r chware!): W. R Williams, Beddgelert. Cyfansoddi ton: Mr R. G. Owen, Talysarn. Amryw- iaeth: adrodd (rhan o awdl "T'ltr Llundain" gan Dyfed): goreo, J. H. Jones, Rhostryfan. Eto, "Twr BabelLizzie Job a W. R. Job, Rhostryfan. Ffon: R. R. Williams, Factory Rhyd-ddn. Hosanau cojhddu: Mrs Ellen Griffiths, Sink, Clwtybont. Crys: Elizabeth Pierce, Rhyd-ddu. Crafat: E. P'erco Maggie Edmund, Beddgelert; M. Backiey, Waenfawr. Cerfio: Ben. Morris, Peny- groes; W. Morris, Rhyd dda. Potel inc 0 garreg: T. Jones, Ty'nyfawnog, Rhosgadfan. Dau bysgodyn careg: Mri O. Hughes, Rhi s- tryfan; a D. Hughes, Waenfawr. Pencil sketch: R. Ellis, Glan'rafon. Hollti a nadria (dosbarth hynaf), amser 5 manyd: Thoma Williams, Rhastryfan.a:1' L. Joaes, C,,er narfon; a Thomas Williams, Rh<sgad'n. Eto (dosbarth ieuangc): J. W. Jones, Khvd-,1 ddu; W. R. Job, Rhostryfan; ac R. Parry, I Drwsycoed. Y beirniaid oeddynt y Parchn W. O. Jonas, B.A., W. Phillip William,, a W. P. Williams, Waenfawr; D. S. Thoms. Beddgelert; T. G. Roberts, Rhostryfan; it. D. =d (Anthropos), Ca?narfon' Mri J. J. Evans, F.R.G.S., Caernarfon; John Uriffitb, Rhosgadfan; G. Owen, Bryndines, Caernarfon; W. Roberts, Bodgwilym, Cae narfon; J. Llovd Williams, CM., Gam; W. Thomas, Beddgelert; a J. G. Thomas, Brtdd- gelert; Mrs Owen, Bryndinas; Miss Evacs, Bryndinas; Mrs Thomas, Drwsycoed; Mrs Parr, Rhyd-ddu; a Mrs Roberts, Planwydd. Cyfeilydd: Mr Joseph G. Thomas, Bedd- elert. Datganwyr Mri J. W. Jones, ac R. Williams, Llanberis. Cafwyd cyfarfod ydd da a lluosog iawn er fod y tywrdd yn lied anffafriol, eto fe ddaeth cynulleidfa fawr iawn ynghyd, ae aed drwy » rhaglnn yn ddehenig iawn gan yr arweinyddion. Yr oedd y cyfleusderau a'r paratoadau yn llawer kwn gwell eleni na'r troion blaen- orol, ac y mae clcd i'r pwyllgor am y gwell- iantau hyny.—C.

PENHWYAD gwanc us. Ar y 13eg o Fai (ysgrifena gohebydd rhoddais bum' cant 0 frithylliaid mewn llyn yn Hertford. Ymhen yr awr aetbum yno 1 weled pa fodd yr oeddynt yn dyfod ymlaen. ( Canfyddais beohwyad byahan. taa chwe* modfedd o hyd, yo en myig. Daliais ef, ac wedi ei agor gwelais ei fod wedi bwyta dros haner eaot o'r brithyiliaid.

LLYS MANDDYLEMON I BANGOR. Dydd LInD yr wythnos ddiweddaf ger- brCln y Birnwr, Lloyd, gwrandawyd yo mhellacb achos yh yr hwn yr hawliai Thos. Evans, Pengwydd, Amlwch, y swrn o 23p 4s 90 oddiar Pryce Jones, Pengai n, Abergele, dyledus mewn cysylltiad & gwerth- iant anifeiliaid. Ymddangosai Mr S. R. Dew dros yr erlynydd a Mr Wallis Dr.vi.es dros y diffynydd, gan yr hwn yr oedd craes- bawl am 50p. Gohiriwyd rhodii dyfarniad ar yr hawl hyd nes y byddai cofrestrycd y 1 ys wedi edrych i mewn i'r groeshawl — Mewn achos a fu gerbron y Ilys ar wahanol achlyauron yu flaenevol-ya yr hw, y ceisiu y derbynydd swyddogol m«wa me .hdaliadau ddirymu bill of salt; a wnaea gun Owen a'u Cwmni, Llangristiolus, yo ffafr pedwar a beraouau a aethant yo feichiafon iddynt mewn ariandy-penderfyowyd fod i'r der- byuydd swyddogol dderbyn yswm o 69,) oblegid i nwyddau y dyledwyr, aaf Owen a'u Cwmni, gael ea gwerthu heb ea cydsyn iad. Ymddangosai Mr Malcolm Douglas dros y meichiafon—Cafwyd dyfarniad befyd mewn achoi araU ag sydd wedi b,d gerbron y liys luaws 0 wetthiau. Achos ydoedd yn yr hwn yr erlynir1 Hugh Owen, AmiKeh, gan Jane Davies a Ja- e Elias, am 65p, dyledus yn nglyn k chyfnfon partner- iaetfa cy^rhwng Jane Davies (yr hon oedd yn awr wedi marw) a'r diffynydd i gario yn miawn D iarllawdy Parys, Amlwoh, Ar ran y diffynydd dadleuid fod cytundeb wedi ei wneyd cydrhwng Dtivies ac Owen trwy yr hwn yr oedd y swea a hawlid i gael ei osid yn erbyn y awm a 99p a dynwyd allan 0 elw y faanach IIQJl Davies. Cv<nerodd ei Anrhydedd yr olwg hon ar yr achos, a phen- derfyuodd 0 Mali y d ffynydd,

I MRS MAYBilICK ARALL. UGAIN MLYNEUD 0 BEJFYD- I WASANAETH. I V- r\ .» « « I iu wrao, aigein, gwranaawya acaos tebyg iawn i'r eiddo Mrs M tybrick dro yn ol yo Lerpwl. Gwelir adroddiad lied gynawn o'r amgylchiadau, i fyay hyd ddecbrea y p'awf, yn y y?'M. Cybuddid Madame I Y.i.? 0 wenwyno ei gwr, yn raddol ac araf, gyda Fowler's Arseaical S flation." Tybid fod arm eisieu cael ymwared oddiwrth ei I gwr er mwyn cael priodi dyn o'r enw Roqne. Yo y prawf yr oedd tystioheth y meddygon yn groes i'w itilydd. Dywedai un meddyg nad oedd Madame Weiss yo Ryfdfol am yr byn a wnaeth, tra y baroai meddyg arall ei bod. Ni wedid y cyhaddisd. Cafodd y I ddynes drain ei dedfrydu i ugain m'yoedd o beDyd waRanaeth. Y r oedd yr acholl wedi cynyrcbu y dyddordeb mwyaf. Newyddioci diweddarach a hysbysant ddarfod i Midame Weies gyflawnihanan- laddiad yn y carchar, trwy gymeryd pelen fecban o strychnine, yr boo a gaddiasii yn hem ei cbatlach peced. Ofnai yr awdurdod- an y buasai y garchares yn gwneyd ymgais i gymeryd ei bywyd ymaitb, ac arferasant bob gofal i'w rhwystro. Bu eu hoil drafferth, modd bynag, yn ofer. Ymdaengys nad yw ei gwr a'i mbam yn gofidio ryw lawer oher- wydd i hyn gymeryd He.

MR T. ifl. HILLIS, A.S., AR ORIAU LLAFUR. Galwodd Mr T. Bather, Croesoswallt, sylw yr aelod drcs Feirion at y dystiolaeth a raddwyd gerbron y Pwyllgor Detholedig ar oriau llafur ar y ffyrdd haiarn, mewn perthynas i'r amser maith a weithid ar ffordd ba l ffordd haiarn y Cimbrian; ac rnewn atebiad, antonodd Mr Thomas Eflis y llythyr canlynolCynlas, Corwen, Mai 28iin, 1891. Anwyl Syr,—Gofidns genyf oedd pweled fiid gwasanaethyddion ar linell ffordd haiarn y Cambrian yn derbyn y fath driniaeth parthed eu boriau llafur a'u cyflogau ag a ddadguddiwyd gerbron y PwyHgor D tholedig. Od na ddiwygir y drwg hwn Yn fuan trwy ymdrafodaeth rhwng y pleidiau eu bunain, bydd i mi yn sicr fod yn barod i gefoogi ymyriad deddf- wriaethnl it ddwyn bvn oddiamgylch.—Yr eiddocb, THOMAS E ELLIS."

tnt0igaettnttt; Jj dOi'ann, It pr GENEDIGARTHAU. Davies-Mai 19, yn 20, West Parade, Rhyl, priod MrRnbert Davies, ar ferch. Lutit-Mai 26 ya Berch road, Pwllheli, pried Mr William Lunt ar fab. Morris -Mai 26, yn Hibernia, Caernarfon, priod Mr W. R. Morris, Watchmaker and Jeweller, ar farch. Williams-Mai 20, priod Mr R. E, Williams, Dolydd terrace Tanygriaau, ar ferch (marw- aned-g). PRIODASAU Evans—Jones—Mai 23,yn Swyddfa'r Cofrefltrydd, h Mr W .J. ¡Wis, is gofre8trydd, Mr Richard rvlna, Minlfordd, i Miss Elizabeth Jones, Clawddparc. Brynsiencyn. Hughe3-Joues-i\I.¡ 18, yn Nghapel Horeb, Hryn,iencvn,an Mr W. J. Ellis. is-gofrestrydd, Mr Jo in H"1es, B'achdy, a Miss Elizabeth Jones, Twllyclai, Llanidan, Hu¡¡ohes-Owen-MaI27, yn y Tabernacl, Caer- gybi, gin y Parch William Lloyd. Mr Hugh Hughs., Blue Bell, a Miss Margaret Owen, R, It street, —y ddan o Gaergybi. Hughes —Wliliams—Meh> fin 1, yn Swyddfa'r Cofrestrydd, Caernarfon, yn mhresenoldeb Mr J. R Joces. Mr Humphrey W. Hughes, Shop Newydd, OU tybont, 4 Miss Jane Williams, Has Eryr, Otwtvbont. Hughes—Owen—Mai 15, trwy drwydded, yn nghap-d y T.br"MI Bangor, ganv Parch John Williams, Air Hugh Hughes, Abe', ¡1 Mist Jane Owen, Tyddyn Tirion, Llanfa'rmathafarn- eithaf, Mon. Jo ,es- Jones—M»i 25, yn Eglwy? Llanbeblig, gan y Parch R. S. Kdwardo, B.A.,cnra d Mr ?.. R. G. Jone?, cysodidd yn mwvddf?'r Genedl, ig El zibeth Erl". me,jh hvnaf Mr John Jones (;os Bi adw u) —y ddau o GaernarfoR. LI.N ,d -W, LNI-I 18, ya eglwys Glanogwen, B?th"d?, g, y P.' ch J. M. r g n y 6 e,r, 'a I ;,tlh:iS:;ot'hwo gan y a;hrjek:' b Lloyd, Bethesda, a .Vlihs Magg:e Williams, merch i'r diweddar loin Mai, Caernarfon. Mae gwenau Maggie anwyl, a'i mwyndw hI, 'u myn'd a'r hwyl" Gyda'r Doctor, lienor lIawn- Dyo i'i enaid yn uniawn Eto'i dda Efa ddiwyd- Merch i rai dd —mor wyeh ei fyd. Roberts-Jones-Maí 6, yn Swyddfa'r Cofrestrydd trwy drwydded, gan Mr W. J. Ellis, Is gofres- trydd, Mr Riclwrd Roberts, Soar terrace, a Miss Ann Jones, Plaspydewau,—y ddau o Niwbwrch, Mon. Stevenson—Davies—Mehefin 1. trwy drwydded, yn Eglwvs St. Mair, Port Dinorwic, gan y Parchn R. Parry a Jones, R. R. Stevenson, Llundain, i Jane Davie.. all ferch y diweddar Capt. R. Davies schooner Leader," 2, Port terrace, Port Dmorwic, ger Bangor. MARWOLAETHAU. Ev.ms—Mai 27, yn 1 mLvydd" 7 misled, ya Glanmoifa, Ciernarfon, Martha Ann, aDwyl bluutyn Mr John Evans. Evanô-Mai 31. ar ol maith nychdod, yn 31 mlwydd oed, Mr Hugh Evans, tinman, mab y diweddar Gadbeu Hugh Evans, Patent Slipl Caernarfon. Yr oedd yn wr ieuanc dymuno, iawn. ae yn hoff gan bawb a'i hadwaenai. Cleddir ef boieu lAn oesaf. a bydd yr angiadd yn un cyh.,eddus i ddynion. Foulkes—Mai 11, ar 01 byr gystudd, o'r influenza a'r bronchit's, yn 66 mlwydj oed, Mr William Foulkes. Post Office, Clwtybint, [Dymunir ar i'r papyrau Americanaidd gufnndi yr uchod]. Griffiths --Mai 24, Mrs Jane (iriffiths, Wbitefield rtad, Lerpwl, yn 88 mlwydd oed. Bu am lawer o flyuyddoedd yn gofalu am y Capel yn y lie Hefyd, ychydig ddyddiau yn ol bu faiw ei ehwij- MIss E riughes, yn yr un lie, yn 83 mlwydd oed. i'r oaddynt yn chwiorydd i'r diweddar Barch Hugh Hughes, Bsaumaris. Claddwyd yn ngnladdfa Anrield. Gweinydd- wyd yn y capel gau v Parch Hugh Roberts, lie wrth y bedd gan y Parch Abraham Roberts. HlIghes-Mai 11, yn Eirianallt Wen, Bodwrog (p-eswylfod ei mam), yn 39 mlwydd oed, Mrs Hannah Hughes, priod Mr Griffith Hughes, Ty.? dd, Rn?wlwy.. Jones-7&i 23, yn Beacon Lare, LerpwJ, yn 43 mlwydd opd. Mr R. H. J ;n, 3 fferyliydd. Jones—Mai 24, yu 4 blwydd a 4 mis oed, Mary Meredith, anwyl eneth Richard a Margaret Meredith J.,?", boot and shoe maker, Sling street, Bethesda. Jones—Mai 28, y. S.-tbprt, yn dra disvmwyth yn 42 mlwydd oe d Mr Juh- J..eat Hamstead road, NeW'ham Park. i r oedd wedi cyflawni Ilydd 0 ddiacon am lawer o flynyddau yn Lombard street a Newsham ParI. ?bryngwyd ei weddilhon marwol g,n dyrfa luosog iawn i fynwent Smithdown Road. (iweinyddwyd gan y Parchn Abraham R- berts, Tb.,mm Jones, a .Edwrd., Ll..f,.h?ll. Jones-Mai 27, ar 01 ychydig gyatudd yn 72 mlwydd oed, Mr Richard Jone-i, Tynewydd, Caeathraw, ger Caerparfon. Hefyd Mai 28 yn 61 inlwydi oed, Cither.ne, priod yr uchod. Claddwyd y ddau y '1vdd Sadwrn canlynol yn Ngh iea,thraw. Gv?, in idwyd wrth y ty .0 ar !au y bedd ,0 elfitl fo awn gan y Parch R. D. Rnwhnd (Anthrop Caernarfon. Lewis- Yn 54 mlwydd oed, Mrs Capt. Lewis Bull Inn, Amlwch. Lloyd-Mai 2S, yn 14, Priory road, Lerpw4 vn M mlwydd oed, M, Th.mfg Uyd R"hert--Mal 23, y. Lly» Aled, Woet End, Bangor, y. 61 mlwydd --d, John Roberts, foreiMit, Hallway Yard, Bangor (KYnt 0 HÙUNY). W(-NIi 22 Yn 31 mlwydd ,od Mary W;liw;f::2i. ra;,Wtnb:, merc, V diweddar Mr Robeit Williams o'r Ale-ander TeHiparnnce Hotel, Llaaœri8, Wats''1-Mai 28, yn 62 ralwydd oed, Mrs Ellen. \V al.sOIl. Verona street. Lerpwl (Vat o Cem- maes Muu). Hebry^gwyd el gweddillion i. fynwent Anfield, p yd y gwemyddwyd gan y P.i n:h O. Owens. Wi;jiaius—Mai 22, y", 44, Great Mersey mtroot L"rpwl. Mrs Wiil ims (gweddw y dlwediK Ca.,U'03" WiU.am ) Heoryngwyd ei gweddillion. mar"1 I fynwot A„h .Id, prvd y eweinyddwyi Œ'Il y Par"h JOÎlu Hughes NLA krpwl Wdliams — Mai 12, yn 60 talwydd oed, Mre. hhz., lams, aryrigoleu, Gaerweri. Bn yc apl. 11nyddlaw.11 gyda 1 Methodistiaid Calfinaidd Mfewu &, W 1\10 lawer 0 ftvnydddd. Co' 'Hwyd ei l,jilli,)n marwol yn mynwent 1.a,wys r Gwwro Nr v 'Zf,d pat? W:'1 .t s Mai 30. Mr WiUiam WiJ}iams, Tydd• ■yn U'vwft.cti, Llan idaniel, Men. Cleddir ef &i) 2-30 biy.iiwwn tan nes:,t, yn mynwent 1.1. u luamel. liyd l yr angiadd yn un cyhoaddus »o 1 dan v ddeddf newydd Dymunir ar gyfeilt. ion gymeryd hwn fel yr unig hysbyaiad.

COF-GOLOFNAU. STOC FAWR. OYfRYNU C FOOLOFN BYDDED I CHWI ALW ()YI)A HUGH JONES. MAH RLE WORKS OAERNARPQN Ar:r,piiwyd (dros y Perjhenrgion a'r Cy I HCEDAT.'vr, y Welsh National NBWS PAPER 0). Limited) gan D. W. DAVIEs l & Co., yneu 8wyad!a. NevrHatbon, Clarion, Mchefin 3,1891,