Y Genedl Gymreig

I Y GROES GOCH. I 11_ _J- .r.a.l IYn gydnaoyaaiaata U I imiur Kjrun ujruu^- I efwyr trychineb Manipnr.darfni'r Frenhines I anrhyd<dda M)s Grimwood &'r Groes Goch Frpoinol.

CYNGHAWS YN ERBYN MR G. W. TAYLOR. Mewn newyddiadnr a gyhoeddir yn Awstralia (The Age, Ebrill 24,1891) ceir yr hyn a izanlyn Y ddne rhoddodd y Barnwr Hodges.. mewn llys-ystafell, gan- iatad i brofi dyled o 41,082p yn erbyn Mr G. W. Taylor. Yr apelydd oedd James Chapman, Glenroy, yr hwn sydd yn dal pum' addaweb rhoddedig gan Mr Taylor ar gyfrif trafodaeth mewn tir, y rhai, pan gyflwynwyd hwy i'r Land Credit Bank, a ddianrhydeddwyd (dishonoured). Dechreu- wyd cynghaws y flwyddyn ddiweddaf, a gwasanaethwyd y wys yn bersonol ar Taylor yn yr Hotel Metrepole, Llundain, ar y 24ain o Ragfyr. Gan fod y 120 o ddydd- iau a ganiateir yn ol y rheolau wedi terfynu, a'r diffynydd heb ymddangos, oymecir yn I awr foddion i fyned yn mlaea at y dyfarn- iad.

TYWYSOG CYMRU A'R I SABBOTH. I Dywed y South Wales Daily News fod yr adroddiad yn cael ei daeou drwy'r wasg ddarfod iddo wahodd chwareuyddes (actress) o'r enw Miss Eames, o Chwareudy Gardd Covent, i'w ddifyru ef a'i gyfeillion ddydd But wythnos i'r diweddaf.

"GOLYGFA." YN EGLWYS CRIST, CAER- NARFON, Sibrydir fud "golygfa" wedi cymeryd lie yn Eglwys Crist, Caernarfon, boreu Sul diweddaf. Dywedir fod yr offeiriad a was- anaethai ar y boreu dan sylw yn myned trwy gyfran o'r defosiwn mewn dull, fel yr honir, ydoedd yn Ritualaidd; ac wrth weled y defodau yn cael eu dwyn yn mlaen, cododd I oneddwr adnabyddns, Ie I nryw ereill, gan gerdded allan, fel gwrthdystiad yn erbyn yr arferion.

I BREUDDWYH CLEillGWR WRTH EI EWYLLYS. Y mae gan W. J. Davies, ciwrad, Llan- dndno, ysgrif yn y Liverpool Courier am ddydd Llun, yn rhoddi hanes ei ymweliad a chapel Peodref, Bangor. Dyma rai o berlan y Ilith Lie am ysmaldod a gwamalrwydd yw ty ewrdd Yraneillduol. Nid ty gweddi ydyw nid yw ond chwarendy." Y mae Ymneillduaeth yn prysar ddyfod yn amddifad o bob ysfcrydol- rwydd. A siarad yn gyffredinol, y maa y teimlad o barch ac ofn duwiol bron yn anwybyddas yn y capelau." Ychwaneg o lithoedd cyffalyb a brysura Ddadgysylltiad

GWRTHRYFEL TEBYGOL YN NGHANOLBARTH AMERICA. Ymddengys fod Guatemala, talaeth yn Ngbanolbarth America, am ddilyn esiampl Chili, a dymchwelyd y Llywodraeth. Cyn- haliwyd amryw gyfarfodydd yn y brifdd inas, a phenderfynwyd ymlid y llywydd presenol o swydd. Teimlir nas gellir goddef gormes y einyddiaeth bresenol yn hwy. Y mae amryw o'r cyfoethogion yn barod i gynorth- wyo yn arianol yr ymgais i ssfydlu gwerin- iaeth newydd.

CI CYFRWYS. I Synwyd cigydd yn Barne, Switzerland, y dydd o'r blaen wrth weled ei gi yn rbedeg i mewn i'w siop ac yn dodi ar lawr ddan nodyn yn werth dros' ddeg punt Aeth a'r nodau ar unwaith i swyddfa'r hedd- weision. Yn mhen ychydig oriau daeth cigydd arall i'r swyddfa i hysbyau ei fo-i wedi colli nodau am yr no swm. Dywedai nas gwyddai pwy allasai fod y Heidr, gan nad oedd wedi gwebd neb yn y siop. Pan gafwyd rhif y nodau ganddo, gwelwyd mai ei eiddo ef oedd y rhai a ddygasid yno gan y cigydd arall. Ai tybed fod y ci hwn wedi d'od i ddeall gwerth nodau arian ?

1 BALA. I DAMWAIN.-Wrth ddvebwold or datbl- :&dM yn y B?a ddydd Mercher, syrthiodd hen wr o'r enw Rjbert Evaos, Penycefa, Bethel, o'r drol, gan dderbyn niwei?iaa I difrifol. __d I PENIEL, LLANDEGAl. 1 Nos lau cynhaliwyd cyfarfod adloniadol vn y lie uchod dan lywyddiaeth y Parch D. Jones, Khiwlas. Arweiniwyd gan y Parch H, Morgan, Siloam, Bethesda. Gwasanaeth- wyd gan Llinos y Coed, Magaie J. Parry, Gor. don terrace; Ter.orydd Tegai, Mri W. Jones, Bronyfoel; Isaac Willitms, Mynydd, a H. H. Williams, Tanyb"«lch Mary Grace Williams, Richard Griffith, Owen Williams, Edward J. Davies, Masgie Hughes, Thomas J. Jones, Richard Williams, Margaret Ellen Williams, William O-ven, Bwlchyffordd; J. Cynfelyn Jones, Mary Lizzie Roberts, Annie Roberts, Pierce P. Evan. Yr oedd yr I elw yn myned at wobrwyo plmt yr Ysgol Babbothol.-Us Oedd Yno,

I MARWOLAETH Y PARCH W J. DAVIES (GLAN LLWWY). I Y mac genym y gorchwyl prudaaiaa yr wythuos hon o gofnodi marwol^eth y b^rfla I gobeithiol a'r pregethw r cymeradwy, Gan Llyfnwy, Bryoearaa, wrth Glynnog, yr HW a gymerodd le tua charol dydd Lluo (ddoe)* yn ei breswylfod, get Brynae an. Cafodd ei daro'n drwm gan yr anwydwst yr wytknos o'r blaen, yr hyn a droes yn y diwedd In congestion of the lungs. Brodor o Bfcoygroea, L'anllyfni.oedd Gla. Llyfnwy. Yno y dechreuodd fcregethn gyda r Methodistiaid Calfinaidd; ac oddiyoo yr aeth i'r erleg yn y R.I., Ile yr eniHodd barcb ac edmygedd ei hot gydefrydwyr M dyn lenanc hynaws ae efryiyctd ymroddgar. Yn Nhanyrallt, ger r,il} 3iro, y dechreuodd ar ei waith fel bugail eglwya g; ac ar 01 tod yno am beth amser yn bur Uwyddianus symndodd 1 gymeryd gofal bugeiliol eglwys y Brynaerau, get Qlyonog -r ae yoo y priododd gyda Misa Jones, Hendyo y Bontlyfoi. Yr oedd Glan Llyfnwy yn wr leuanc hynod o ddymnnol a diymffrogt. Pun y gallasai neb feddwl, wrth siarad ag ef ei fod yn gwybod nemeir ddim am lenvdd- iaeth, dawinyddiaetb, &c., gan mor dawed- awg a diymboogar ydoeda, ond pin eid i'w wrando yn cyhoeddi anchwiliadwy olad Crist, neu i ddarllen ci awdlaa godidog, anhawdd oedd peidio credu nad oedd yn feistr trwyadl ar ei wa th. Er oa enillodd gadair farddol erioed, eto bu yn ei hymyl fwy nag unwaith; yn wir, bjrnai dan o'r beirniaid ef yn ail oreu yn Eisteddfod fawr Llnndain ar destyn y gadair, sef awdl ar "Y Frenhines Victoria," a chyboeddodd hi yn Ilyfrya at y p,, yd ac yn wir, awdl odidog mewn gwirionedd ydoedd. Efe oedd yr agosaf at Dyfed, pan enillodd gadair Eistedd- fod ddiweddaf Pwllheli. Er na ellir dyweyd ei fod yn fardd cadeiriol, eto gellir ei ystyried yn fardd o radd uwch na llawer sydd wedi enill yr anrbvdedd hwnw o bryd i bryd. BAhlaw fel fca- dd, yr oedd Ghn Llyfnwy yn dringo ya gyflym i sylw fel pregethwr. 0 rai o'i oedran ef, nid oedd haiach bregeth- wr mwy cymeradwy yn Nghyfarfod Misol Arfoo. Fel bagail, yr cedd yn hynod lafurus, ae ymroddgar, a gofalas. Ei hyfrydweh oedd gwneyd yr hyn a allai, yn ei ffJrdd ddiystwr ei hnn ac y mae yn ddiau fod iddo wobr y "gwas da a ffydd lawn." Cleddir ef brydnhawn ddydd Gwener nesaf yn Brynenrau; a bydd y cyehabrwng yn un cyhoeddas.

DIRWV0 CYFKEITfllWS. Y n lIya ynadon Abergele ddy-dd Sadwin, dirwywyd Gay Morgan Scott O'Callaghao, cyfreithiwr, Mordon, Rhyl, am ymosod at Peter Samuel Edwards, ceidwad tolldy Put y Foryd.

BETHHSDA. HYFAEFOD Y BWRDD LLEOt..—Cynhal- iwyd yr nchod yn ystafell y bwrdd, pryd- nawn dydd Mercher, pryd yr oedd yn bre- senol, y Cynghorwr G. Brymer (yo y gadair), Mri Hugh Thomas, Llanllechil; William Williams, Neuadd Newydd; John Morris, Tanygarth; Evan D. Jones, Carneddi road; John Edwards, Gerlan; John Jones, llyfr- wettbydd; a Robert B. Evans, Bron Afon (clerc).—Darllenwyd llytbyr oddi wrth bwyllgor Dirwestol Gogledd Cymru, ya gofyn i'r bwrdd basio penderfyniad ffafriol i fesar Dewisiad Lleol yn unol a'r pender- fyniad oedd gerbron, a chydsyniwyd yn unfrydol a'r cais.—Darllenwyd llythyr o'r cyngbor sirol yn gofyn barn y bwrdd ar y priodoldeh i'r cynghor sirol gyflogi meddyg iechydol yn unig dros sir Gaernarfon, ac nid yn rhanol a siroedd ereill fel yn y blyn- yddoedd o'r blaen. Panderfynodd y bwrdd ei fod o'r farn y gweithredai y cynghor sirol yn ddoeth wrth wneyd felly, a hyny gyda chydsyniad Bwrdd y L'ywodraeth Leol.- Llythyr arall a ddarllenwyd o'r cynghor sirol, yn cynyg dog pant ar hugain y filldir i'r bwrdd er adgyweirio y ffordd fawr rhwng Caer a'r Amwythig. Penderfynwyd gwrthod y cynygiad, ac adgyweirio y ffordd en hunain, ac i'r cynghor sirol dalu y trJllliau. —Derbyniwyd dirprwyaeth o dri o gyfar- fod trethdalwyr Gerlan, yn cynwys JStri H. H. Davias, Henry Jones, Goronwy street, ac Evan Williams, plastrwr. Am- can y ddirprwyaeth ydoedd cyflwyno i'r bwrdd deimlad a phenderfyniad y tretb- dalwyr, sef i gael gwell ffordd o Benybrya i'r Gerlan. Mae Arglwydd Penrhyn wedi, bod mor garedig ag addaw tir cyfleus at y cyfryw ffordd. Penderfynodd y bwrdd i alw yn nniongyrchol am gynllunydd profiadol er dwyn allan blaniau o'r lie, ac fod iddyot gael eu hanfon i'r cynghor sirol, er tnwya mantais i'r lie i edrych a oes posibl c >el ychydig gymhorth gan y cynghor sirol at 8wm y treulian, Gosodwyd sel y bwrdd wrth 600p oeddynt wedi ei cael ar y nwy.— Penderfynwyd i hysbysa yn y Gas Journal am danders er cyflenwi y bwrdd íl glo at y gwaith nwy. Trosglwyddwyd achos dwfr Penvbryn i bwyllgor y ffordd fawr, yn oghydng achos yr heolydd yn Bethesda, a'r an pwyllgor i ofalu am gerig at adgyweirio brif ff, rd(i. Ta PARTE A. CHYNGHERDD.Prydnawn Sadwrn cynbaliwyd gwledd o de a bara brith yn Ysgol Cefnfaes. Yr oedd mywvdiad. f i mewn trwy docynau swllt i't to a'r P cyngherdd. Yr oedd ystafell y wledd wedi ei harddurno yn ysblenydd, a mwynfcooedcL canoedd o'r danteithion melus. Nl faonb lwyddianns i gael enwau y boneddigtsau fa. yn gweini ar y bwytawyr, ond cafoad pawb eu gwala a'a gweddill. Yn yr hWYJ cafwyd cyngherdd rhagorol, ac amryw gystatóilu- aethau cerddorol. Cymorwyd y gadait lywyddol gan y Parsh D. Adams, EA., a'r arweinyddiaoth gan y Cynghorwr W. J. Parry, Coetmor Hall. Gwasanaethwyd mewo cana gan y cor, dan afsiniad ){r J. Jones, Hyfrwerthydd a C j BJaat 0 yagol y Cefnfaes, dan ai?e?mad "?[. Crowther, yr yegoifei8tr Ejs It., LHnos y C?ed Mr Thomas Robarfe V ,r^|; tirion; Miss Parry, Coetmor Hall j[?, Crowther. Enillwyd y gwobrA gA.U Miss Williams, Ogwen terrace; High street; Thomas J, Owen, "tor Mount; a Miss Maggie J. Pauy ) -ofdon terrace; Miss Williams, Pe,r I¡;(raig am adrodd Mr W. Thomas, Cefafr .B terrace Mr David Bangor Jones a'i Buti at, ppdwarawd, a chawsant ganw loliaeth ncb J Gwasanaethwyd fel beirnww gan Mr R Hughes, RA.M., Parch JJ"ur'¡ Jones fcl^ a' v berdoneg CarTMfr G. Griffitr h, or^ berdonez gan Mr G. Griffith, Sheiloh ac ar yr organ gan Mr R. fHughes. Elai yr elw at Ysgol y Cefnfae s, DARLITIEI,-Nos I%rl traddododd y Parch John Owen, W»hatr,3town, Awstralia (gynt o Gerlan, Bether; yr hwn sydd ar ym- weliad a gwlad enedigaeth), ei ddarlith ddyddorol ar "Awstralia." Cymerwyd y gadair gan yr Henadar Mr Moses Evans Elai yr elw blant yr Ysgot Sabbotho Eiddanwn i* a cyfaill isaanc bob llwyddiant. ~Go!i€b^J, f .-■I

I AMGYLCH OGYLCH I FFESTINIOG. YR ODYDDION. PrydDhawn ddydd Sadwrn bu cyfriafa y Manod o Urdd An nibynol yr Odyddion yn gorymdeithio, drwy yr heolydd, yn cael eu blaenori gan Seindorf Arian Oakeley. Edrychent yn dda, er nad oedd y tywydd yn ffafriol i arddang- osiad gwych. CYFARFOD PREGETHU.—Nos Sadwrn a dydd Sul cynhaliwyd cyfarfod pregethu gan y Methodistiaid Calfinaidd yn nghapel y Rhiw, pryd y gwasanaetbwyd gan y Prif athraw Edwards a'r Parch William Jones, Lerpwl. Yr oedd y pregethu yn nerthol a'r cyuulleidfaoedd yn lluosog. DARLITH.-Nos Iau traddodwyd darlith ddyddorol gan y Parch Thomas Roberts, Wvd icrue, ar ei Daith i'r America." yn nghapel Brynbowydd. Blai yr elw i' gyn- orthwyo Mr Griffith Davies, yr hwn sydd yn wael ers amser maith. YR ANWYDWST.—Dywedir fod ugeiniau yn Ffestiniog a'r gymydogaeth yn dioddef o dan y clefyd hwn y dyddiau presenol. Y mae y tywydd weithiau yo glaear iawn, ac y mae yr hin ya^oeri yn sydyn wed'yn. CYFARFOD UIRWESTOL-Nos laa cyn- haliwyd cyfarfod dirwestol yn nghapel Bithesda, pryd y cafwyd anerchiadau rbagorol gan y Parch Morris Morgan, Aber- dar, ac eraill. lias Wener, ba yr un gwr parchedig ya traddodi pregeth ddirwesto! yn nghapel y Bowydd. CVFARFOD YMADAWOL.—Nos lau, yn ysgol Maenoffrtren, anrhegwyd Miss Margerie Jones a work lasktt ysblenydd gan Miss Mary Williams, ar ran ei chyd-athraw- eMn, fel arwydd o'u teimladan da tuagati ar ei bymadawiad am Lanrwst. Cafwyd hefyd gyfarfod difyrus o dan lywyddiasth Mr Gomer Evans. CYNGHERDD.-Nos Fawrth cynhaliwyd cyngherdd yn yr Assembly Room, pryd y gwasanaethwyd gan Llinos Gwalia, y Moelwyn Glee P.trty, dan arweiniad Mr Cadwala 'r Roberts, Tanygrisian; yr Oakeley Silver Band; Mr W. R. Williams; Mr John H. Jones Eos Tudur; Eos Ffestin Llew Meirion (nid Dolgellau); Mr Meredith Roberts. Y ca leirydd ydoedd Mr Newton Jones, Bane, gan yr bvvn y cafwyd anerch- iad, a llywyddwyd gan y ffraethbert Hen- adur A. Roberts. EM yr elw i gynorthwyo Mr Evan Roberts (ilhosydd) yr iawn syaa weii bod yn wael ac allan o waith am ysbaid o amser. YSGOL Nos MAENOFFERE.-Dengys yr adroddiad am yr ysgol hon oi bod wedi bod yn Uwyddianus iawn, ac fod cynydd da wedi ei wneyd gan yr ysgolorion mewn pynoiaa elfenol Yr oedd dygiad yr ysgol yn miaen yn Ll,, ial Mr Gomer Evans a Mr Edward Williams, y rhai sydd yn hseddu clod am y llafur mawr maant wedi gym- eryd yn nglyn a'r ysgol ar hyd y tymor. Deallwn fod yr holl ysgolorion a eafasant yr arholiad i dderbyo haner en fees yn ol. MR GWILYM EVANS YN FFESTINIOG.— Dydd Mawrth talodd gwneuthurwr enwog y Quinine Bitters ymweliad a'n hardal; a bu y gymydogaeth ar ei mhantais o'i ym- weliad. Nos Fawrth, bn yn gwrandaw y seindorf yn chwareu, ac amlygodd ei fodd had drwy danysgrifio gini i drysorfa y band. Y mae hefyd wedi addaw tanysgrifio tnagat yr Eisteddfod. Gobeithiwn fod ei feddyglyn wedi profi ya fur iddo rhag yr anwydwst sydd mor gyffredinol yn ein hardal y dydd- iau hyn.

I OAERGYBI. GLANIAD MIL WYR.—Dydd sabbote, cyr- haeddodd y rhyfel-long Assistance yr ail waith i'r porthladd gyda chatrawd o'r 4th Dragoon Guards i'w glanio. Cynwysent wyth o swyddogion, 135 o filwyr, un-ar-ddeg o fercbed, 15 o blant, a chant o geffylaa. Glenid hwy boren Lion a chyohwynent i'w taith heddyw, ddydd Mawrth. Ei "DDAL" AR Yit HKOL—Yr oedd un John Wilson, Wesley street, Amlwch. yn eisiaa" ar y cyhuddiad o ladrata llodran a chob fawr, ar y 25ain o Fai, a dydd Iau canfyddodd yr Heddgeidwad Hugh Thomas un vn ateb i'r desgrifiad ar yr heolyo Nghaer- gybi, a chymerodd ef i'r ddalfa. Cymerwyd y cyhuddedig i Amlwch, a dygwyd ef o flaen Mr J. Mathews dydd Gwener, pryd y gohir. iwyd yr achos gan anfon y cyhuddedig i garchar Caernarfon hyd y llys ynadol arM ferol.

I PLA Y LOCUSTIAID. _a 1. "1 Newyddion o xams o uy»ujr«iuu y locastiaid yn gorchaddie rhanau helaeth o r wlad. Ni arbedir na chost na thrafferth i'w dinystrio. Lladdwyd miloedd lawer or pryfaid, a llwyddwyd i gadw y gwinllanoedd a'r meusydd yd rhag niwed.

I PARNELL A'I GYHUDD- I WYR. Yn ngwyneby cyhuddiad odrawsfeddianu arian y gronfa Wyddelig, dywedodd Mr Pamell, wrth anerch cyfarfod o again mil o bobl yn Inchicore, ger Dablin, ddydd Sal diweddaf, ai fod yn darparn adroddiad o dderhyniadau a threaliadau pob cronfa y bn ef yn dal cysylltiad A hi. Rhoddai yr ad. roddiad i Mr Wm. O'Brien i'w chwilio, ae fe gai Mr O'Brien wneyd canlyniad ei ym- chwil yn hysbys i'r cyhoedd.

CYFRAITfl PEN PAST WN. Yn New Orleans, Gogledd America, cafodd negro o'r enw Hampton ei gyhnddo o geisio saethu amaethwr. Methwyd ei brofi yn enog, ac yoa cyhuddwyd ef o lad- rata mochyn; profwyd y cyhuddiad hwn, a dedfrydwyd ef i garchar am flwyddyn, Penderfynodd cyfeillion yr amaethwr y lladdeut ef y munvd y deuai allan o'r carehar. Pan ddaeth allan yr oeddynt yno yn ei ddisgwyl, aethant ag ef i goedwig oedd gerllaw, rhwymasant ef wrth bolyn, a Uosgasant ef.

TAFARWYii YN SELH) PRESETS WR. Am iddo lwyddo i gcsbi nifer oaafamwyr am doti y gvlriith yn eu masnach cafodd y I Parch Mr Mordy ei ddilyn gan dorf o'r taf- arnwyr a'n cyfeillion ar byd heclydd Wiii- Bipe<- L?achiwyd ato wyau gorllvd, ae o'r  Dille" ?d cafodd ei anafu yn dost. Rhedodd pregethwr aiall i'w amddiffyo, ond cafodd hwnw dori ei drwyn. Bodola y cyffro mwyaf yn y dief.

ILLYTHYR O'R SEREDD, I GAN MR LLOYD GEORGE, A.S. Nos SADWRN. J MABWAIDD IAWN I d(iedd gweitbrediadaa'r 6anedd yr wythnos } hon. ,tt r arlin agwedd iddynt nid oedd- yntyn anoyddorol. Y nnaerhywddyddordeb proddaidd mewn gwyli.) pob dadfeiliad. Y ma"'r yspryd yn prysor ymadael o'r blaid Undbol yn y Ty. Hawdd caDfnd hyn oddi wrth ymddygiad Uwfraidd y WeiDyddiaetb. Y mae at drngaredd amgylchiadau. Nis &*yr pa beth i'w wnejd, pa sut i wneyd, na pha bryd i wneyd. Ymosodir ar yr arweinwyr Undebol hyd yo nod gan newyddiadaron eu plaid bwy en hunain. Triaia y Standard a'r Times hwy yn dost am eu lliprineiddiwcb, ac y mae hyd yo nod y Wastern Mail, nowyddiidur T,), iaidd hynod y Dehendir, wedi troi arnyrt i'w rhwygo. Ni chyfat- fyddir A Thori yn nghyntaddoedd y Ty na aHrlafa fnd [- Y "GAME UP." Y mae y "boom" Parnellaidd wedi troi allan yn fethient trnenns. Yn ngeirian larll Salisbury rhoddasant ea "hatian ar Parne: tbrwiu allan ei iod wadi 'tori ei liniau. Doallant erbyn hyn, er gwaethaf adroddiadan anwiteddus y Times, nad oes siawns i'r favourite enill y gamp. A ddar- llBnasT*,i I AK.VETII RYFBDD BALFOUR I, yn newyddiaduron dyud lau ( Araetn dyn j ytndeimladwy ei fod yn oolli'r dydd ydyw. Y mae wedi digio am hyny wrth Ymneill- duaeth. Amlwg yw ei fed yn priodoli ei gwymp iddi hi, ac am byoy ymosoda yn chwerw ar yr Yraneillduwyr gwleidyddol." Y mae yn deyrnged i ddylanwad cryf Y m- neillduaeth yn y byd gwleidyddol. Hyderaf yr argrephir meddylian yr arweinwyr Rhyddfrydig yr un mor ddwfn gan y ffaith ddiymwad hono. Ond nad anghofied Ym- neillduwyr Cymru mai y Prif-weinidog a'i nai yctynt y gwyr a sarhant Ymneillduaeth ger gwydd y byd. Dywed Mr Balfour air arall Iled bwysig, os gellir tybied mai ffewyth barn bender- fyuol ydoedd, ac nid rhywbethaddywedodd o dan lywodraeth ei dymheraa. Cyfeiricdd at yr addewidion diwygiadol a wna y Rhydd'rydwyr yo yr etholiadau, achynaer yu ganiataol nad ydynt yn en gwneyd gyda didwyllead, ond yo unig i ddybenion ethol- iadot. Ond tynga Mr Balfanr yn ei ddig y dilia efe hwynt at eu haddewidion pari y deuant i awdurdod. Goren oil os gwna. Llaweuycha pob gwit Ryddfrydwr yn her- wydd y bygythiad. Gras a gaffo Mr Blfour i ddal at ei benderfyniad. Caiff fendith a chymhorth Radicaliaid y deyrnas yn ei bwrpas. Heb orphen ei yrfa Seneddol y mae MESUB PRYNU TIB YB IWERDDON .1 eto. (Jymerwyd et I ystyriaetb y ty ar 01 ei dramwyfa trwy'r pwyllgor. Bydd y ty yn gwneuthur yr hyn a elwir yn "yatyr- iad" y rhesymau ar ol i'r pwyllgor ollwng ei afael arnynt, er mwyn edrych pa ddiwyg a tbrefn fydd arnynt ar ol eu taith helbalus trwy anialwch o welliantau ac ychwaneg- iadau. Ymddengys nad ydoedd yr aelodau it Iyddfrydig, nacycbwaith mwyafrif aelodau yr Iwerddon, yn hoffi nemawr fwy ar y mesar hwo wrth ei "ystyried." Mr Parnell ydoedd yr unig wr a chanddo ait da i ddy- weyd am dano, oddigerth ei awdwr, Mr Balfonr. I bob perwyl ymarferol y mae Mr Parnell wedi myned yo rhan a cbyfraa o'r blaid Undebol. Yn sicr ddigon n:d oes neb wedi gwneyd ymgais mor egoiol ac mor gyfrwys ag ef i waredu Uadebiaeth o'i cbyfyngder; ac yn awr gan fod hyd yn nod Pamell, g. ? d iydd mwyaf dichellgar y ganrif, wedi metba, h' nw 1, '.I1 1;vyddo. Enill tir y mae'r syniad na fwriada y Llywodraeth wneyd yuidrech egniol iawn i gario I ADDYSG RYDD. I eleni. Ni arddangosa en pleidwyr unrhyw frwdfrydedd trrsto, a phrofa yr etholiadau achlysarol mai methiant y trodd allan fel moddion i brynu pleidleisiau. Cawn weled ddydd Llun nesaf pa beth fydd ei nodwedd.

I ADDYSG RYDD. I Ymddengys fod y Toriaid wedi newid enw I y mesar addysg rydd. Nid addysg rydd, nac yebwaith acidyeg gynorthwyedig, ond F,,o Gratit"-grant i ddiddvmu y fees. Nis gwyddom ddarpariadan y mesar a ddygir i mewn y dyddian hyn, ond y mae y 0.westiynau canlynol yn rhai o bwys dirfawr. 1. Pa un ai hollol ai ynte rhanol yn unig fydd diddymiad y fees ? 2. Os rhanol, pa safonau a wneir yn rhydd ? Yn Ysgotland y safonau isaf sydd yn rhydd, tra y parbeir y taliadan yn y safonau achaf. Y canlyniad ydyw fod rhieni yn tynn y phnt o'r ysgolion pan gyrbaeddant y safonan tain. Yn hytrach na hyny, gwell o lawer fyddai gwneyd y safonau uchaf yn rhydd. a pbar ban y taliadau yn y safonau isaf. Ond gwell na'r ewbl fyddai gwceyd yr holl safonau yn rhyddion. A thu ol i'r ewbl y mae cwestiwn yr ysgolion enwadol. Nid yw yn eglur pa un addaw y mater hwn gerbron yr adeg yma ai peidio. Ond pa bryd bynag y daw fe fydd y Hhyddfrydwyr yn 1 rod i frwydro dros yr egwyador fawr ac ia. ins fod pob ysgol a gynhelir gan y cyhoed l i'w rheoleiddio gan y eyhoedd.

Y GOST 0 WNEYD ESGOB. Ni a wyddom oil peth mor gostus i'w gadw ydyw esgob, wedi ei wneyd. Nid oes yr un esgob yo y wlad hon yn gatlo byw ar lai na dwy fil yn y flwvddyn, tra y costiant yn gyffredin o badair i bum' mil. Mie esgob- ion ac archesgobion Eglwys Rhnfam yn boddloni ar gyflogau bychain, just ddigoo i fyw yn weddol gysurus. Ond am esgobion Eglwys Loegr, gwarchod pawb! Hwyrach na ^yr pawb pa mor gostas ydvw gwneyd dyn yn esgob. Gwnaeth Dr Macfayden, Manchester, ymchwiliad i'r mater, a llwydd- odd i ddarganfod ffeithiau pur ryfedd. Dyma'r tatiadan :-I'r Ysgrifeoydd Cu- trefol, 7p 13s 6c; i'r Twrnai Cyffredinol, 9p 183 6:; am y llythyr brenhinol o gymer- ndwyaetb i'r deon a'r benod," 9p 3s 6c; i swyddfa y cwd bychan" (nis gwyddom ar wyneb daear beth yw hono), 41p 19.' 6c. Ond nid yw hyn ond dechreu. Ar ol gosod yr esgob yn ei swydd, y mae y hlisdau ychwanegol hyn i'w gwneyd ilr Ysgrifen- ydd Cartrefol, 9p 188 6c; i 11 ewyddfa y ewd bychan," 48p 2s 10c; am gymeradwyaeth yr archesgob, 21p; i'r ficer eyffredinol, 31p; i lyfrgell y Doctor•' Commons, 20p; am yr arjbiad swyddogol i'r penodiad, 60p; i amryw swyddfeydd bychain ereill, lp yr un; telir oddentu dpuddeg gini am feoygj am drwydded gan "ddeon a phenod Caer- eaint, 5p 10a; am dalu gwarogaetti i'r F. enhines, 94p; i'r Ysgrifenydd Cartrefol am v drydedd waitb, 7p 139 6c; i'r Twrnai I Cyffredinol, am yr ail dro, 9p 18s 6c. i "swyddfa y cwd bychan, 68p; i ryw awyddosj am selio Be Brwyl1110 '1 arwyu-"u,u, I 22p 10s; am basio drwy y ewyddfeyad pa | swyddfeydd nis gwyddom, tigain gini; am lythyrau, negeleuwyr, &c., 3p 10s; i riugy" capel brenhinol ei Mawrhydi, lp; i olygydd y Court Circular, lp. Heb fanylu ychwaneg, M" "yr holl gostau ya gwneyd cyfanswm o 468p. Ooid oes ar yr Eglwys ei nan, angen Dadgysylltiad ? 1-  MARWOLAETH Y PARCH SAMUEL DAVIES. Gyda gofid dwys yr ydym yn gorfod cof- nodi marwola-th nn o dywysogion y pwlpnd WeBleyaidd Cym-eig. Cyfeuio yr ydym at y Parch Samnel Davies, yr hwn a fa farw yn ei breswylfod yn Amlwch oddelita tieg o'r gloch nos S,11. Wytbnos i ddydd Sal di- weddaf yr oedd yn pregetbu yn Lerpwl. Cymerwyd ef yn wael gan gyffyrddiad o r anwydwst, yr hyn a ar%veiniodd i enyriad yr vsgyfaint, ac yn y diwedd a amddifadodd y cyfnndeb o no o'i wyr giymnsaf. Bn farw yn 73 mlwydd oed. Brodor o Ddmbyoh ydoedd y gwr parchedig. Galwyd ef i'r weiaidogaeth yn y flwyddyn 1843. Bn yo vsgrifenydd T^laeth GogUdd Cymrn am flyoyddoedd lawer ac ar ymddiswyddiad y pregethwr hyawdl, y Parch Thomas Aubrey, yo 1865, o fod ya y gadair, gwnaed Mr Davies yn gadeirydd y Dalaeth, yr hon swylid a lanwodd gyda medr arbenig hyd 1886. Yn y flwyddyn li,n gwnaed ef yn uwchrif. Bu yn briod dair gwaith, ac >p ddiweddaf ft Mrs Paynter, Tyddyn Dili, Amlwch, i'r lie y symndodd o Fangor i fyw ac yno y treuliodd weddill ei oes. Bu yn gweinidngaethu, yo mysg manau ereiU, yn Llanfyllin, y Wyddgrug, Llanrhaiadr, it Abermaw, D ili ellau, Caernarfon, Lerpwl, a Bangor,ac yn yr oil o'r lleoedd hyn gweithiodd gyda llwydd iant yn ogwinllao ei Arglwydd. Ba am flyoyddau yn golygu y Winllan ac ar ol byB, gofygai yr Eurgrawn, a ba am amser yn book steward. Yr oedd unwaith, os nad hyd adeg ei farwolaeth, yn aelod o'r (Jatit yn y Dalaeth Seisnig. Gweithiodd yn galed gyda Mr Aubrey gyda symudiadau pwyaicaf y Wealeyaid yn y Dril etb; gwnaeth ei ran yn rhagorol idalu dyledion, a sefydlodd drysorfa y capelau. Ar farwolaeth Mr Aubrey, diagycodd y gwaith ar Mr Davies, ac ymrodd yntau gyda diwydrwydd, egni, a phenderfyniad i'w gyf- lawni. gi bu neb ya gefnogydd mwy aidd- gar nag ef gyda chapelau aewydd y Dalaeth. Yftyrid ef yn gadeirydd medras yn y cynad- leddan: yr oedd yn hysbys yn holl fanylion organisation y cyfnndeb, a thrwy ei bwyll, ei amyoedd, ei humour, a'i tact troai yr holl heiriant i fod er badd ymarferol i'r eampa Fel pregethwr safai yn y rheng flaenalf Go phan yn ngbanol ei ddyddian traddodAi yr Efengyl gyda grym mawr. Cliffy cyJoodeb golled dirfawr yn ei farwolaeth. Yaddo ef syrthiodd cynghorwr doeth ae arweinydd dyogel. Y mae meroh hynaf iddo yn brind a yr Henadar Mr J. Jones,cyn faer Caernarfon; march arall a briododd Mr W. E Davies, Llundain; ac y mae y drydedd ferch yn ) wraig y Parch Thomas Haghes, Gwrecsam ) Cymer y gladdedigaeth le ddydd Ian. Bydd I y gerbydres yn cyrhaedd i orsaf Bangor am un o'r gloch y prydnawn, a bydd yr angladd yn un cyhoeddas.

CYMANFa. ANNIBYNWYR SIR I GAERNARFON. Cynhaliwyd y Gymanfa hon yn Nghric- cieth, ddyddiau Marcher a laa diweddaf, o dan lywyddiaeth Cadben Richards, Porth- madog. Yr oedd yno gynulliadau da o weinidogion a cbyDrychiolwyr o wahanol barthau o'r sir. Dewiswyd y Parch W. Griffith, Amana, yn llywydd am y flwyddyn, a pbenderfynwyd cynal v cyfarfod blynyddoi nesat yn Nivalysarn. Penodwyd Mr R. R. Stythe, Caernarfon, yn drysorydd trysorfa y gweinidogion, yn lie Mr J. R. Pritchard, vr hwn a ymddiswyddodd yo herwydd am- ladd goruchwylion eraill. Cynygiodd Dr Jones-Morris, Porthmadog, eiliodd y Parch R W. Griffith, r. phasiwyd yn nnfrydol, Fod y gynhadledd bon yn Uawenhau yn fawr fod y Llywodraeth bresenol wedi mabwvsiadu egwyddor addysg rydd mewn yegolion elfenol, ac yn datganei hargyhoedd- iad y dylai yr bnll safonau gael eu gwneyd yn rhydd, ac y dylai llywodraeth yr holl ysgolion fod yn nwylaw y trethdalwyr. Ar gynygiad y Parch H. Davies, Moel Tryfau, ac biliad Mr Owen Williams, Bethel, penderfynwyd Fod y gynhadledd hon yo datgan ei llaweuydd fod y penderfyniad a ddygwyd yn mlaen gan Mr S. T. Evans, A.S., yn nghyluh lleoedd o addoliad, wedi cael ei gario mor lwyddiannns yn Nhy y Cyffredin ac yn gobeithio y bydd i'r Senedd, yn fuan, er mwyn cyfiawnder a'r Anghydffurfwyr, basio mesnr yo unol ag egwyddor y penderfyniad." Cynygiwyd gan Mr W. J. Parry, ac eiliwyd gan Mr McLean, ph:ieiiwyd-yn unfrydol, "Fod y Gynhadledd Y" datgan ei boddlonrwydd dwfo yn yr nlwg ar gynydd ysymudiad dros Ddadgysylltiad yr Eglwys yn Nghymrn, yn enwedig ar fod arweinwyr y blaid Rydd- frydig wodi d itg to eu hanain yn ei ffafr ac yo galw ar bob Alloibynwr i arfar pob ym. drech i roi i'r pwnc hwn ei le amlwg yn yr etboliad cyffrwhnol agosbaol.Ar gynygiad y Parch L. Williams, yo cael ei eilio gan y Parch W. R'? Hn?hes, pasiwyd pendertyn- iad 0 blaid M«ur Dewisiad L eol, ac yn datgan goRi o?erwydd fod gohiriad v Senedd ar ddiwraod rMus y Derby wedi rhwystro i'r pwyllgor fyned yn rolaen gyda'r mesar. Traddodwjd pregethaa grymus i gynull- eidfaoedd liti-isog gan y Parchn Dr Herber Evans, Dr John Thomas, O. R. Owen, Glan- dwr, a John Thomas, Msrtbyr.

DYFFRYN NANTLLE, I CVMANFA GERDDOROL Y MSTHODISTIAID CALFINAIDD, DOSBABTH CLYNNOG.—Cyn- haliwyd cymanfa flynyddol y dosbarth tichod ddydd Sadwrn diweddaf yn Nghapel Bethel, Penygroes. Yr arweinydd eleni eto ydoedd Mr John Thomas, Llanwrtyd, ac yr oedd ya ei hwyliau goreu. Cyfeiliwyd gan Mr John W, Roberts, Glynllifon. Yr arholwyr am dystysgrifan y Tsnic Sol-ffa oRddynt Mri Henry R. Party, Cesarea, a Griffith Williams, Rhosgadfan. Cyfarfoddau o'r jiioch. Llywyddwyd gan Mr H. Menander Jones, Carmel. Aetbpwyd trwy y tonan canlynol o Lyfr" Ieuan Gwyllt a'r Ail Attodiad, sef Edeyrn, Ymostyngiad, Lowell, Trefdraeth, Salem, a Hyfrydol, yn nghyda'r rhan-gan "Bydd melus gofio y cyfainod" (Isalaw). Nid oedd y oynulliad yn boblogaidd iawn, ond yr oedd y cann yn rhagorol. Cyfarfod chwech o'r gloch— Lly w- yddwyd gan y Parch W. E. Williams, Penygroes. Canwyd y tonau a'r anthemau canlynol: Lowell, Trefdraeth, Nearer Home, Glan Gairionydd, Talyllyn, Capel y Ddol, Hyfrydol, Byffryn Baoca, a Glac'rafon, yn nghyda'r anthemau 11 Bandigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel" (J. Thomas), "Bydd malus gofio" (Isalaw), a'r cydgan Haleliwia" (Handel). Yr oedd y cana yc rhagorol ac hynod effeithiol ar Ddyffryn Bacca, Capel y Ddol, a Trefdraetb. Y mae yn debyg nad anghofir yn fuan y dylanwad oedd yn eydfyned 4'r datganiad o Trefdraeth. Wrth gann y penill olaf gofynodd yr arwein- ydd i'r oantorion ddal ychydig ar y gair IIhftn," yn y Ilinell "Migysgaf hfln yn dawel," 9C yr oedd yr effaith o ddal ar y cord hwn yn cario dylanwad anarferol. Cafwyd dat- ganiadau grymns hefyd o'r anthemau a'r cydgan. Y mae yn arferiad er's blynydd- oodd gan gymanfa y dosbarth hwn i gann y cydgan "Haleliwia" i ddibenu pob cymanfa, ac y mae 111 arferiad rhagorol, a gobeithio y daliant ato. Yr oedd y datganiad o'r "Haleliwia" eleni yn well o lawer nag y clywsom ef o'r blaen, y cydsymudiad yn hapus iawn; yr unig ddiffyg ynddo oedd fod yr alto braidd yn aneglnr. Galwodd y Parch G. Ceidiog Roberts sylw y gymanfa at Gymanfa Jiwbili y Tonic Sol-ffa, a chymhell- odd y cantorion i barotoi ar ei chyfer fel y ceir cyfarfod teilwng o'r gwaith y mae y bon wedi ei wneyd yn ein gwlad. Cafwyd anerchiadau g.ymus gan y Parchn John Jones, Brynrodyn; J. J. Williams (B,) Penygroes; a'r llywydd. Yn ystod y gym- anfa darllenwyd enwau yr ymgeiswyr llwyddianns am dystysgrifan y Tonic Sol-ffa. sef 1 o Rhosgadfan, 4 o Tanyrallt, 5 o Talysarn, 10 o Bryn'rodyn. Yr oedd y oyn- ulliad yn y cyfarfod hwyrol yn boblogaidd iawn, y capel yn orlawn a llawer allao o ddiffyg lie. Yr oedd trefniadau y pwyllgor yn ganmoladwy iawn, a chariwyd y gwaith yn mlaen yn hwylus. 83obsithio eto y bydd dylanwad y gymanfa i'w deimlo eto yn nghaniadaeth y cysegr yn ein plith trwy y dosbartb. Gohebydd.

RHOSTRYFAN. I Cynhaliwyd cwrdd t& yn nghapel yr An- nibyawyr prydnawn Sadwrn, pryd y daeth ugeiniau o'r plant yn nghyd i fwynhau gwledd ragoroL Yn yr hwyr cynhaliwyd cvfarfod adloniadol dan lywyddiaeth y Parch H. Davies, y gweinidog, pryd y gwasanaeth. wyd gan Uri W. Owen, Coedybrain; W. P. Cadwaladr, Pantycelyn; J. Griffith, Glany. warn; Miss L. Job, Cefn Horeb; Mri Jr/hn Job, eto; D. Griffith, Glanywern; John Griffith, Fron Ganol; Hugh Owen, Ooedy. brain; C. R. Cadwaladr, Pantycelyn; a W. Owen, Coodybrain.-Roo y Bkos,

J HELYNT Y BACOA.KA.T. I Dydd IJ= aeth Syr Charles Kusseu yn I r?2 Isen gyda'r araith a ohiriodd ddydd Gwener yn yr achos yma. Berntr na chair i y ddedfryd hyd foreu Marcher.

I Y PROFFESWR RHYS. 'W'_L 1 Y mae y rrotteswr jonn ?nys y u?.?- I myned i Yagotland ftyddyn hOD er mwyn I emgn ei efrydiaeth Gett?dd.

I SAETHF EI DDATJ FRAWD. Ddydd Sadwrn diweddaf saethodd Jacon von Brenan ei ddaa frawd, John a Henry. Ffermwyr oeddynt, yn byw yn agos i Water- ville, talaetb Washington. Aeth yn gvicryl rhyngddynt yn nghylch rhann y sto3, a'r canlyniad fn i Jacob gymeryd llaw-ddryil a saethu ei ddau frawd, gan en lladd yn y fan. Diangodd ymaith ar geffyl, ond gan fod y ceSy! wedi dychwelyd heMdo. tybir ei fod naiTI ai wedi oynawni hnnanladdiad Deo wedi cael ei ladd.

ESGOB YN BERCHENOG TAFARNAU. Yn yr adroddiad o bercheaogion dwy non dair o dafarnau a wsaed yn ddiweddar ar awdardod Ty y Oyffredin, ymddengys fod Esgob Llandaf yn berchenog dwy dafarn. Efe ydrw yr nnig esgob ar y rhestr. Dyma'r gwr fa n dilorni Ymneillduwyr ae Ymneill- dnaeth yn ddiweddar yn ei ymfflamychiad tair blynyddoi.

I MARWOLAETH PRIF- I WEINIDOG CANADA. Bu farw Syr John Macdonald, Prif- weinidog Canada, chwarter wedi deg nos Sadwrn. Yr oedd yo wael er's peth amser, ac yr oedd y meddygon wedi anobeithio am ei adferiad. Y mae y corph wedi ei berarogli, a'i amgau mewn dar, Hysbysir fod At- dwydd Stanley o Preston, Llywodraethwr Canada, wedi galw ar yr Anrhyd. J. J. C. Abbott i ffarfio cyfrin-gynghor newydd.

ICERBYDWYR LLUNDAIN ø" AR STREIC. Hawlia gwyr y bases a'r tramcara yn y Brifddinas ddiwrnod o ddeuddeng awr, ac un dydd o orphwys allan o bob pedwar diwrnod ar ddeg. Gweithiant yn awr o bedair awr ar ddeg i ddeunaw awr bob dydd, ac y mae eu hwythnos yn saith niwrnod. Nos Sadwrn penderfynasant beidio gweithio hyd nes y caniateid iddynt y deaddengawr. Dydd Sal nid oedd ond nifer bychan o'r cerbydau hyn yn rhedeg. Cafodd rhai ohonynt eu malurio gan y torfeydd. Y mddengys fad cydymdeimlad y cyhoedd yn gryf iawn o blaid y dynion. Ystyrir fod gorfodi neb i weithio mwy na deuddeng awr yn afresymol.

I PWY DDARGANFYDD- ODD YR AMERICA? Nid yw yn anmhosibl fod Madog ap Owain Gwynedd, gyda mintai o ganlynwyr, wedi croesi y Werydd, ac ymsefydln yn America; ond y cwestiwn ydyw, a oes prof- ion hanesol o hyny, digonol i wneyd cred o'r ystori hono yn rhesymo11 Y mae rhai ysgrifenwyr Oymreig wedi haeru fod, tra y mae ereill wedi gwrthod y chwedl fel un anhygoel. Ond ar yr adeg bresenol y mae rhai nad ydynt Gymry yn dyfod allan i gefn- ogi yr honiad fod Madog wedi gwir ddargan- fod y cyfandir Americanaidd. Yn mysg y rhai hyn ceir y Parch B. F. DeCosta, rheithor Episcopalaidd yn ninas New York, yr hwn sydd wedi darparn papyr llafnrfawr yn yr hwn y ceir crynodeb o'r rhesymau cryfaf sydd i'w cael dros y golygiad hwnw. Gwelsom yn y Boston Transcript am Ionawr 3ydd a'r IOfed, 1891, a Mawrth .7fed, erthyglau dysgedig ar yr un ochr gan un a ymgyfenwai yn "Mishawun."

AGER-GERBYD NEWYDD. j I DYFAIS FFRENGIG. Dangosir yn Llnndain y dydaiau hyn gerbyd yn cael ei gyrn gan ager- Y mae ar ffurf phaeton, ond yn Ile Ilorpian y mae olwyn lywio, fel a welir mewn tricycles. Eistedda y gyriedydd y taol i'r olwyn hon, a gall yra y cerbyd i'c cyfsiriad a fyno, ae yn ol nnrhyw gyflymdra- CuddiT y peiriaut Ð dan y cerbyd, fel na welir dim o hono. Trwy ddefnyddio coke ya He glo nid oes dim mwg yii d'od allan o'r peiriant, ae nid oes ychwaith ddim ager yn colli. Pwysa y cerbyd oddentu taaell a chwarter, a gall drafaelio dros again milldir yr awr. Costia i gychwyn rhwng dau a tbri chant o bunan, ond gelIir ei gad%vwedynyn bar rbad. Am daith o 220 o filldiroedd yn Ffrainc ni ohostiodd tanwipddi un o'r cerbydau hyn ond deg swllt, ac y mae glo yn y wiad hono yn ddrutach o gwrs nag yn y wlad hon, Defnyddir tri pwys o lo a phym- theg pwys o ddwfr y filldir. Yn LIoegr y mae deddf Seneddot yn gwahardd i'r 1Lo math o gerbyd yn cael ei yru gan ager drafaelio ar y ffyrdd cyhoeddas.

I YB ANWYDWST YN ALASKA.. I Dioddefa trigolion Alaska yn dost iaw n I oddiwrth yr anwydwst. Maent yn ma'w I wrth y canoedd. t ———? — ————

I YSGALDIO I FARWOL- AETH- Dydd Sadwrn yn Pentre, gar Gwrecs am, cynhaliwyd trengholiad ar gorph geneth fechan dair oed. Yr oedd bwced o ddwfr berwedig yn ei hymyl, a rhoddodd hithau gio iddi, nes dymchwelodd, ae ysgaldiodd i farwolaeth.

I Y FRENHINES A'R WASG. Hysbysir fod ei Mawrhydi wedi anton rhodd o haner can pant i Gronfa y Wasg Newyddiadurol, cyfarfod blynyddoi yr hon a gynhelir ddydd Sadwrn nesal yn yr Hotel Metropole, Llandain. Lleuwir y gadair gan Is-iarll Cross.

CYMDEITHAS YSGOLOR- IAETHAU GOGLEDD CYMRU. Cynhaliwyd yr arlaoliad blynyddoi yn I nglyn k'r gymdeithas uchod yn Nghaer- narfoo, Bangor, a chanol fsnau eraill ddyddiau Uwener a Sadwrn. Tra yr oedd I nifer yr ymgeiswyr yn y dref lfuenaf a enwyd yn ychwanegina r flwyddyn flaenorol, I yr oedd yn llai yn Mangor.

DAEARGRYN YN ITALY I Tua dau o'r gloch boreu Sul ba daeargryn yn Venetia, Lombardy, a rhanau o Toscany. Teimlwyd yr ysgydwad yn Venice a Milan, ond ni bu yno ddim dinystr o gwbl. Yn Verona dychrynwyd y trigolion gyniaiot gan y twrf fel y rhedasant o'r ddinas i'r meus- ydd. Bu farw ysgolfeistres gin ddyebryn. Yn Marcengo chwalwyd tri o dai, a lladd- wyd tri obersonau. Yn Cavalina malar- iwyd nifer mawr o dai, a niweidiwyd llawer o bersonau. Ymwelwyd a'r He hwn gan ail- ysgydwad tua chwech o'r gloch, yr hon a brofodd lawn mor ddinystriol a'r gyntaf.

Y LLOFRUDDIAETH YN I LERPWL. Dydd Gwecer dygwyd John Conway o flaen Llys Heddgeidwadol Lerpwl ar y cyhuddiad o lofruddio Nicholas Martin. Ail-adroddwyd y dystiolaeth a roidwyd o flaen y trengholydd. Pan ofynwyd i'r carcharor beth oedd ganddo i'w ddyweyd, atebodd, Nid oes genyf ddim i'w ddyweyd ond fy mod yn euog." Fodd bynag, wed'yn dywedodd y carcharor ei fod yn ddieuog, a gwrthododd arwyddo dim. Trosglwyddwyd ef i'r brawdlys i sefyll ei brawf. Yr oedd y carcharor yn amddiffyn ei hun, a hyny gyda chryn fedr, yn y llys.

POBLOGAETH YR IWERDDON. Oddiwrth grynhodeb o'r cyfrifiud di. weddar a osodwyd ar fwrdd Ty'r Cyffredin gwelir fod poblogaeth yr Iwerddon wedi disgyn yn ystod yr haner canrif ddiweddaf, 0 8,196,527 i 4,706,162. Er 1881 y lleihad ydyw 468,674. Cyfanrifoedd y chwe cyfrif- iad diweddaf: 1841-8,196 527; 1851- 6,574,278; 1861-5.798,967; 1871-5,412,377; 1881-5,174,836; 1891-4,706,162. O'r rhif diweddaf, y mae 2,317,076 yn wrywiaid, a 2,389,086 yn fenywod. O'r pedwar rhan- barth, yn Muoster y bu fwyaf o leibad, sef 162,121; yn Csnnaught y mae y lIeihad yn 98,084; yn Ulster, 125,198; yn Leinster, 83,271. Yr nnig drefydd ya mha rai y nymerodd cynydd le ydynt Dublin, Belfast, Londonderry, a Derry.

MARW AR WAELOD Y GRISIAU Yn gynar forea Sal denwyd o hyd i Mr Oldrige, tafarnwr, yn byw yn Waterloo street, Bangor, yn gorwedd yn ngwaelod grieiiu ei dy ac wedi marw. Deallir ei fod yn wael ei iechyd er's llawer o amser, ond pa fodd y daeth i'r fan y cafwyd ef sydd hyd yn hyn mewn rhan yn ddirgelwch.

DAMWAIN ANGEUOL I FACHGEM 0 BEAUMARIS. Dydd Sadwrn bu trengholydd sir Gaer- narfon yo cynal ymchwiliad yn Ysbytty Arfon a Mon, Bangor, i achos marwolaeth bachgen bychan o'r enw William Roberts, teulu yr hwn a drigant yn Beanraaris. Ym- ddengys fod y trancedig ddiwrnod neu ddan cyn hyny yn chwaren ar bntwr o geryg gerllaw y rheilffordd yn ngorsaf Porth- aethwy. Llthrodd y ceryg odditano pan yr cedd cerbydres yn ei basio, a'r canlyniad fa iddo fyoed o dan yr olwynion a'i falnrio yn ddychrynllyd. Symudwyd ef i'r ysbytty, a bu farw yn mhen ychydig amser ar ol ei gyrbaeddiad yno. Dychwelwyd rheithfarn oj" Farwolaeth ddamweiniol."

todd nid oed(I yr enw yn glynu wrtho. Teimlid nad oedd ei gymeriad yn llanw yr enw. Gelwid ef yn gyffredin, hyd yn liod gan y lluuws, yn John A." Mae tynifer o Maedonalds yn Canada fel y e&nt eu galw yn ami wrth eu henwau cyntaf. Enw arall a ddodid arao oedd Yr Hen Yfory," oblegid ei arferiad ystyfnig o ohirio pob mater ag anhawsder yn perthyn iddo. Yr oedd ei gyfundrefn o ddiffyndolliad yn arwain yn brysur i'w gwymp. Ond cafodd y fraint o farw yn y treai; enillodd angeu y blaen ar ei wrthwynobwyr gwleidyddol. YR YXAD A MR WILSON. Tybir gan lawer y ceir gwell chwareu teg i'r gweithwyr a'r bobl gyffredin gan ynadon cyflogedig na chan yr ustusiaid presenol. Ond os ydyw pob ynad fel ynad cyflogedig Caerdydd nid oes sail digonol i'r disgwyliad hwn. Ddydd Gwener yr oedd i wrandaw achos Mi Wilson, ysgrifenydd Un leby Morwyr, yr hwn a gyhuddai rai o'r tystion yn y cynghaws diwcddar yn ei erbyn,) aniidon iaeth. Ymddengys nas galli»dd Mr Wilson gyrhaedd Caerdydd erbyn adeg dechreuad yr achos, a chynhyrfodd hyn ddigofaint yr ynarl. "Maoydyn hwn," meddai, "yn uchel ei lais o'r tuallan yn lledaenu chwclllan celwyddog, olll an ddaw i'r lIys bydd oi lais yn ostyngedig t'i wynebpryd yn gwisgogwedd edifeiriol." Dywedodd Mr Upward, bargyfreithiwr, y byddai yn ddoeth i'r ynad ohirio ei sylwadau hyd nes y byddai Mr Wilson yn bresenol i'w cly wed. Atebodd yr ynad yn sarug ei fod yn beth afresymol i'r llys gael ei gadw i ddisgwyl am awr i gyfarfod a chyfleusdra y dyn hwn." Mae'n debyg y clywir rhagor am v mater cyn bo hir. Ni synem l'hyw lawer pe defnyddid yr ymadroddion sarhans hyn gan un o'r ynadon arferol, perthynol i Mwy naturiol fuasai iddynt hwy feibli celu eu dygasedd yn erbyn gwyr fel Wilson. Ond gellid disgwyl i ynad cyflogedig, gwr a delir gan y trethdalwyr i weinyddu cyfiawnder, ymddwyn yn foneddigaidd tuag at y sawl a ddfl o'i flaen. Gallai ynad Caerdydd wneyd Uawer o bethau mwy difudd na dysgu gwors oddiwrth ymddygiad ynadon Mon, lawer ohonynt yn ffermwyr, wrth wein- yddu cyfiawnder i lafurwyr amaethyddol. BHYDDFRYDIAKTII YSGOTLAND. I Dengys etholiad Paisley fod Rhydd- frydiaeth Y sgotland yn ddiogel. Mynai rhai newyddiaduron, a'r Spectator yn eu mysg, fod yr Ysgotiaid yn cefnu ar Ryddfrydiaeth ac yn prysur gofleidio Ceidwadaeth. Ond ymddengys nad OIlS sail o gwbl i'r cyfryw syniad. Yr oedd y mwyafrif Rhyddfrydol yn Paisley yn fwy yn yr etholiad diweddaf nag ydoedd yn etholiadau 18,S5 ae 188G. Argoela hyn yn dda am y dyfodol. Pan ddaw yr ethot- iad cyffredinol fe geir gweled fod Ysgot- land yn barod i estyn cyfiawnder i'r Iwerddon a chydraddoldeb crefyddol i Gymru. Ce(i v% (;h eich Ill,gaid ar Pais- ley oedd cyngor Beaa>n$flejd i'r Toriaid. Mae'n debyg eu bod Vh "gwneyd, ond amheuwn a ydyw yr olygfe yn fforddio rhyw lawer o gysur iddynt. AUR AC AHfAN YN NCIIY.MRU. I Yn ol Llyfr Glas a gyhoeddwyd ddydd Gwener diweddaf, ymddengys nad yw mwngloddiau aur Cymru yn rhyw flodeuog iawn. Yn 1889 cafwyd gwerth 13,227p o aur yn y Dywysogaeth, tra yn 1890 yr oedd y swm yna wedi disgyn i 675p. Lleihad diftifol, onide ? Ar y lIaw arall cymerodd cynydd sylweddol le mewn cynyrchu avian. Dywedir tod swm ac auawdd yr arian yn rhagori ar odid un flwyddyn yn yr amser a basiodd. Y gwyn fawr yn nglyn a'r meteloedd hyn ydyw fod y Llywodraeth yn torfynyglu masnanch ynddynt trwy godi ardrethoedd Iroyalties) afrcsymol o nehel. Y n icr, ,I, y cwestiwn gael sylw mwyaf gofalus y Senedd, a hyderwn na orphwysa Mr Pritchard Morgan, A S. ves dwyn allan farn i fuddugoliaeth. OPJXIWN MR ROGERS. Nis gwyddom ddim am Mr Rogels amgen na'i fod ynaclodoFwrdd Gwarc-R eidwaid Gwrecsam. ILvyrich y gaJlwn gasglu, oddi wrth hyny, ei fod yn wr o ddylanwad a defnyddioldeb yn y eylch y gosodwyd ef gan Kagluniaeth i droi ynddo. Ond y mae ganddo syniadau lied j ryfedd, a dweyd y lleiaf, ar rai ewes- tiynau. Barna. er engraipht, os ydyw y cyhoedd i gael rheoli masnach o gwbl, na ddylid cyfyngn y rheoleiddiad hwnw i'r fasnach feddwol yn unig. Os tafarnau, paham hefyd nad siopau ? Creda Mr Rogers fod siopau dilladau, trwy ysblan- der eu ffenestri, yn gwneyd llawer mwy o niwed i gymdeithas na'r tafarndai. Dangosir nwyddau ysblenydd yn y fifenestri, a hudir gwragedd gweithwyr i brynu pethau i; /.chlaw eu gallu. Gwna hyn, yn ol barn Mr Rogers, lawer mwy i gadw y tlawd yn dlawd na'r tafarndai. Gwisga merched mor wastraffus fel nas gellir dyweyd, oddi wrth eu gwisgoedd, y gwahaniaeth rhwng yr Arglwyddes Wynn a'i morwynion.. Mae'n debyg y bydd y sylwadau hyn yn dra derbyniol, ac y cyfrifir hwy yn llawn synwyr, gan o leiaf un ioneadiges ag un Doneaawr. i foneddiges ydyw yr Arglwyddes Wynn, a'r boneddwr ydyw y Parch W. Morgan, un o golofnau yr Hen Fam yn Nghaer- narfon. Gresyn na fuasai Mr Morgan wedi cael gafael yn y syniadau hedegog a dyrchafedig hyn cyn cyfarfod diweddaf j Bwrdd Ysgol Caernarfon. C'YXYDl) CAERDYDD. Ymddengys mai Caerdydd,o holl drefydd y deyrnas.sydd wedi cynyddu fwyaf 0 ran poblogaeth yn ystod y deng mlynedd di- weddaf. Yn 1881 nid oedd y boblogaeth ond 82,761, tra y mae yn awr yn 128,900, j yr hyn sydd yn gynydd o 55'7 y cant. Priodolir y cynydd anferthol hwn i ddad blygiad y fasnach 16, yr hon sydd wedi dyrchafu Caerdydd i fod yn drydydd ar restr porthladdoedd y deyrnas, ac yn chweched yn yr holl fyd. Y mae cynydd masnach Caerdydd yn fwy hyd yn nod na cbynydd y boblogaeth. Yn 1873 yr oedd tonnage y porthladd islaw tair miliwn, tra yn 1889 yr oedd o fewn ychydig i wyth miliwn a haner. Arwydd er daioni ydyw fod masnach yn cynyddu yn gyfochrog a'r boblogaeth, a gellir tybio fod i'r dref gynyddol hon ddyfodolidysglaer. Gresyn na fai deuparth o'i hyspryd anturiaethus yn disgyn ar rai o drefydd y Gogledd.